1
00:00:01,710 --> 00:00:07,824
O Buchenwald, ich kann dich nicht
vergessen, Weil du mein Schicksal bist.

2
00:00:08,197 --> 00:00:14,382
Wer dich verließ, der kann es erst ermessen
Wie wundervoll die Freiheit ist!

3
00:00:14,501 --> 00:00:21,280
O Buchenwald, wir jammern nicht und klagen,
Und was auch unsere Zukunft sei -

4
00:00:21,352 --> 00:00:28,161
Wir wollen trotzdem "ja" zum Leben sagen,
Denn einmal kommt der Tag -
Dann sind wir frei!

5
00:00:28,204 --> 00:00:31,300
Denn einmal kommt der Tag -
Dann sind wir frei!

6
00:00:40,699 --> 00:00:43,838
Al sinds de machtsovername
in 1933

7
00:00:43,863 --> 00:00:48,723
bestonden er in het nationaalsocialistische
Duitsland van Hitler concentratiekampen.

8
00:00:49,201 --> 00:00:53,173
De eerste kampen waren klein en
hadden vaak geen lang bestaan.

9
00:00:53,205 --> 00:00:58,198
Maar vanaf de tweede helft van de jaren
dertig groeiden het aantal grote kampen snel.

10
00:00:58,215 --> 00:01:04,948
Zo ontstond er een heel netwerk dat zich uitbreidde
over Duitsland en het door haar bezette gebied.

11
00:01:05,099 --> 00:01:10,239
Als onderdeel van dit Duitse
vernietigingsapparaat werd in 1937

12
00:01:10,264 --> 00:01:15,456
op de Ettersberg bij Weimar
concentratiekamp Buchenwald opgericht.

13
00:01:16,310 --> 00:01:20,405
In eerste instantie was dit kamp bestemd
als zogenaamd ‘Schutzhaftlager’

14
00:01:20,509 --> 00:01:25,366
voor politieke tegenstanders van het
nationaalsocialisme, hoofdzakelijk communisten.

15
00:01:26,048 --> 00:01:34,966
Daarnaast ook voor meervoudig veroordeelde criminelen,
zogenaamde asocialen, Joden, Jehova’s getuigen en homoseksuelen.

16
00:01:36,028 --> 00:01:39,175
Mensen werden zonder vorm van
proces opgepakt

17
00:01:39,200 --> 00:01:43,534
en in een concentratiekamp van de
rest van de bevolking geïsoleerd.

18
00:01:44,032 --> 00:01:48,861
Tot en met 1939 ging het hierbij
om inwoners van het Duitse Rijk.

19
00:01:48,901 --> 00:01:51,682
Maar al direct na het begin van
de Tweede Wereldoorlog

20
00:01:51,707 --> 00:01:55,617
werd in de bezette gebieden
elke mogelijke vijand opgepakt.

21
00:01:57,954 --> 00:02:00,816
Buchenwald werd gebouwd
door gevangenen zelf.

22
00:02:00,880 --> 00:02:04,415
Ze moesten het hele gebied
ontginnen, bomen kappen,

23
00:02:04,440 --> 00:02:08,231
SS-kazernes bouwen en een
barakkenkampen uit de grond stampen.

24
00:02:09,021 --> 00:02:14,684
Begin 1937 werkten 149 mannen aan de bouw van dit
concentratiekamp,

25
00:02:14,748 --> 00:02:19,631
maar tegen het einde van hetzelfde
jaar waren er ruim 2500 gevangenen

26
00:02:19,656 --> 00:02:24,513
die dag en nacht onder zware omstandigheden
bouwden aan hun eigen gevangenis.

27
00:02:24,559 --> 00:02:27,092
En vaak ook aan hun
eigen ondergang.

28
00:02:28,283 --> 00:02:32,927
Naast de bouw van het kamp zelf,
dat pas eind 1941 voltooid werd,

29
00:02:32,967 --> 00:02:36,672
liet de SS tijdens de eerste jaren
de gevangenen vooral werken

30
00:02:36,697 --> 00:02:40,048
aan de uitbouw van het
omliggende werk en privéterrein.

31
00:02:40,621 --> 00:02:47,373
Zo ontstond een station, comfortabele SS
villa’s, een Valkenhof en zelfs een dierentuin.

32
00:02:47,961 --> 00:02:54,077
In 1940 werd ten oosten van het kamp, aan de
toegangsweg, een wapenwerkplaats gebouwd.

33
00:02:54,569 --> 00:02:59,703
Deze werkplaats groeide uit tot een
enorme wapenindustrie, de Gustlofwerke.

34
00:03:00,622 --> 00:03:06,234
In de periode ‘41-‘42 wordt de bouw
van het kamp grotendeels afgesloten.

35
00:03:06,592 --> 00:03:11,010
Op het hoogtepunt bestond het
uit minimaal 18 SS kazernes,

36
00:03:11,035 --> 00:03:17,041
67 barakken, een keuken, een magazijn
voor opslag van kleding en dergelijke,

37
00:03:17,129 --> 00:03:21,722
een desinfectieruimte, een
kolenbunker, een wasserij, een

38
00:03:21,747 --> 00:03:26,181
ziekenbarak, een experimenteerbarak
en een crematorium.

39
00:03:27,866 --> 00:03:33,379
Onder leiding van SS en een Kapo werd ’s
ochtends vroeg na het eten van een stukje brood

40
00:03:33,427 --> 00:03:38,010
vertrokken naar het arbeidscommando, om
´s avonds laat weer terug te keren in het kamp,

41
00:03:38,035 --> 00:03:43,475
waar men na een soms urendurend
appel een gamel met slappe soep kreeg.

42
00:03:45,546 --> 00:03:51,732
Naast tewerkstelling in arbeidscommando´s, verhuurde
de SS gevangenen aan grote ondernemingen.

43
00:03:52,018 --> 00:03:56,442
Buchenwald had dus niet alleen zijn eigen
positie in het vernietigingsapparaat,

44
00:03:56,467 --> 00:04:00,694
maar ook een duidelijke verbinding
met de maatschappij en economie.

45
00:04:00,821 --> 00:04:06,904
Het gevolg was dat Buchenwald uitgroeide tot één van
de grootste nationaalsocialistische kampcomplexen

46
00:04:06,929 --> 00:04:11,712
met van de Rijn tot aan de Elbe
een netwerk van 136 buitenkampen.

47
00:04:12,864 --> 00:04:15,901
Het totale aantal
gevangenen in Buchenwald

48
00:04:15,926 --> 00:04:24,106
groeide van ruim 11.000 in januari 1943
naar ruim 84.000 in de herfst van 1944.

49
00:04:24,912 --> 00:04:28,120
Ze werkten in onvoorstelbare
omstandigheden.

50
00:04:28,843 --> 00:04:34,136
Wie niet in staat was om te werken, werd uitgeselecteerd
voor een transport naar een vernietigingskamp

51
00:04:34,199 --> 00:04:36,425
of stierf door uitputting.

52
00:04:37,045 --> 00:04:43,144
In totaal zijn er 250.000 gevangenen geweest
waarvan er bijna 60.000 zijn omgekomen.

53
00:04:43,843 --> 00:04:48,410
Begin 1945 werd Buchenwald eindstation
voor evacuatietransporten

54
00:04:48,435 --> 00:04:51,807
uit de opgeheven kampen
Auschwitz en Groß-Rosen.

55
00:04:53,337 --> 00:04:55,957
De gevangenen verloren
in Buchenwald alles

56
00:04:55,982 --> 00:05:00,310
wat tot dat moment hun persoonlijkheid
en uiterlijke verschijning bepaalde.

57
00:05:00,762 --> 00:05:06,147
Na een vaak mensonwaardig transport kwamen
ze met het binnengaan van de kamppoort

58
00:05:06,210 --> 00:05:10,169
in een wereld terecht waar ze geen
baas meer waren over hun eigen leven.

59
00:05:11,360 --> 00:05:18,191
Na aankomst werd de gevangene kaalgeschoren,
gedesinfecteerd, van gevangenenkledij voorzien,

60
00:05:18,247 --> 00:05:24,044
eventueel verhoord, geregistreerd en
ingedeeld naar nummer en categorie.

61
00:05:24,724 --> 00:05:27,019
Elke categorie had
zijn eigen kleur,

62
00:05:27,044 --> 00:05:31,177
die in de vorm van een stoffen driehoek
op de gevangenenkledij werd genaaid.

63
00:05:31,932 --> 00:05:36,271
Gevangenen werden behandeld naar de
regels die voor hun kleur driehoek golden

64
00:05:36,383 --> 00:05:38,932
en verloren hiermee
hun persoonlijkheid.

65
00:05:40,289 --> 00:05:45,176
Het verlies van de eigen persoonlijkheid werd
nog versterkt door het dragen van een nummer.

66
00:05:45,304 --> 00:05:50,726
Een gevangene werd nooit bij zijn naam, maar
altijd bij zijn nummer afgeroepen of aangesproken.

67
00:05:51,401 --> 00:05:57,118
Tot eind 1942 kregen de meeste gevangenen
vrijgekomen nummers onder de 10.000.

68
00:05:57,762 --> 00:06:01,687
Elke keer als iemand stierf of naar
een ander kamp gedeporteerd werd,

69
00:06:01,774 --> 00:06:03,985
kwam zijn nummer vrij voor
een nieuwe gevangene.

70
00:06:04,500 --> 00:06:11,844
In 1942 telde de SS door en kregen grote transporten
een serienummer waaraan ze te herkennen waren.

71
00:06:13,647 --> 00:06:16,226
Met behulp van de door
haar gecreëerde indeling,

72
00:06:16,251 --> 00:06:20,983
zorgde de SS ervoor dat er een gevangenengroep
ontstond die onderling verdeeld was.

73
00:06:21,269 --> 00:06:26,168
Dit werd nog versterkt door de taken die
de SS aan bepaalde gevangenen overdroeg.

74
00:06:26,589 --> 00:06:30,803
Ze werden bijvoorbeeld verantwoordelijk gesteld
voor het opstellen van transportlijsten.

75
00:06:31,049 --> 00:06:36,597
Er werden blokoudsten aangewezen die de verantwoording
kregen voor de gang van zaken in de barak

76
00:06:36,622 --> 00:06:40,366
en het aantreden van hun barak
bij het ochtend- of avondappel.

77
00:06:40,544 --> 00:06:44,067
En er werden Kapo´s aangesteld
die betrokken waren bij het

78
00:06:44,092 --> 00:06:47,495
indelen en leiden van de
verschillende arbeidscommando´s.

79
00:06:48,353 --> 00:06:53,186
In Buchenwald bevonden zich vanaf de
zomer van 1940 Nederlandse gevangenen.

80
00:06:54,075 --> 00:07:01,685
In de periode 1940-´45 kwamen er bijna 3300 Nederlanders
in Buchenwald en zijn buitenkampen terecht.

81
00:07:02,844 --> 00:07:06,835
Het is niet altijd te achterhalen wat
er met al deze mensen gebeurd is.

82
00:07:07,558 --> 00:07:13,262
Tot nu kon worden vastgesteld dat 497
van deze mensen hier omgekomen zijn

83
00:07:13,287 --> 00:07:20,192
en dat er bij de bevrijding op 11 april 1945
nog 384 Nederlanders in Buchenwald waren.

84
00:07:21,707 --> 00:07:26,701
Dan geven wij nu het woord aan één van de mensen
die een periode in Buchenwald heeft doorgebracht:

85
00:07:27,142 --> 00:07:28,571
De heer Erik Roest.

86
00:07:29,430 --> 00:07:33,400
Mijn naam is Erik Roest
en ik ben 78 jaar.

87
00:07:35,438 --> 00:07:37,634
Hoe oud was u op het moment
dat de oorlog begon.

88
00:07:37,829 --> 00:07:40,210
Nou, de oorlog begon toen was ik.

89
00:07:40,210 --> 00:07:41,770
9 19.
Jaar.

90
00:07:44,210 --> 00:07:45,056
Ja. 19.

91
00:07:45,700 --> 00:07:48,490
Ik vind u mij te vertellen over
hun leven tot aan de oorlog.

92
00:07:49,210 --> 00:07:50,450
Nou dat is heel eenvoudig.

93
00:07:50,450 --> 00:07:52,020
Ik ben geboren in Limburg.

94
00:07:52,020 --> 00:07:57,860
Blerick omdat mijn vader die was
leraar aan de hbs heeft later

95
00:07:57,930 --> 00:08:02,290
een baan gekregen in Baarn bussen
zijn we verhuisd naar Baarn.

96
00:08:02,290 --> 00:08:08,850
Daar ben ik op het lyceum geweest en
op 1 op 2 september 19 38 ben ik naar

97
00:08:08,850 --> 00:08:14,700
de naalden gegaan naar het als hier
opleiding van de marine kon het instituut.

98
00:08:16,190 --> 00:08:18,650
En dat was dus ook deze
kamer levend in achter de

99
00:08:20,210 --> 00:08:29,480
en daar heb ik dus gezeten tot nou ja de de de
hele tijd hebt één september begon de mobilisatie.

100
00:08:29,480 --> 00:08:33,030
Toen zijn we allemaal aan boord
van de vloot geplaatst om nou ja.

101
00:08:33,030 --> 00:08:33,730
Mannen reageren.

102
00:08:34,970 --> 00:08:35,240
En

103
00:08:36,260 --> 00:08:40,060
in april 19 40 weer teruggekomen
op het instituut om de

104
00:08:40,060 --> 00:08:44,690
opleiding te vervallen, maar in
mei weer allemaal naar de vloot.

105
00:08:44,690 --> 00:08:47,540
Want toen zag het er somber uit.

106
00:08:47,540 --> 00:08:53,920
En ik zat dus in de meidagen op
een mijnenveger op de Zuiderzee.

107
00:08:53,920 --> 00:08:56,290
Om te helpen de Afsluitdijk.

108
00:08:57,000 --> 00:09:00,690
Te beschermen en dat was
dus het begin van de roman.

109
00:09:01,550 --> 00:09:03,000
En toen kwamen de bezettingsjaren.

110
00:09:03,320 --> 00:09:08,450
En toen kwamen daarbij werden
dus allemaal opgepakt en in

111
00:09:08,450 --> 00:09:13,390
de kazerne in Amsterdam
verzameld en toen wisten ze niet.

112
00:09:13,480 --> 00:09:15,260
Dat als met wat ze met ons moest u doen.

113
00:09:15,260 --> 00:09:19,420
Die Duitsers stuk waaraan was
de nou ja wat wat wat zijn dat.

114
00:09:19,420 --> 00:09:20,990
En ze hebben ons gewoon
naar huis gestuurd.

115
00:09:22,400 --> 00:09:28,810
En samen met de kadetten
die haar ook haar chauffeur,

116
00:09:28,810 --> 00:09:32,170
en we kregen zelfs een
toelage om te gaan studeren.

117
00:09:32,170 --> 00:09:38,470
Dus ik ben in Delft gaan studeren
doen maar ik woonde in Rijswijk.

118
00:09:39,550 --> 00:09:45,740
En we hadden dus een heel goed contact tussen
dader worst en kadetten onderling in Den Haag.

119
00:09:45,740 --> 00:09:52,740
En daar is heel langzaam is daar dus een
organisatie uitgegroeid en heeft een zekere meneer

120
00:09:52,920 --> 00:10:00,410
verschillen op paling wat leiding aan gegeven
en dat is uiteindelijk een verzetsorganisatie.

121
00:10:00,410 --> 00:10:03,880
Maar we hebben ook in in Delft.

122
00:10:03,880 --> 00:10:10,240
Met de studenten die daar waren ook
contacten gehad en toen is uiteindelijk

123
00:10:12,190 --> 00:10:14,470
dat de reden van mijn
arrestatie geweest.

124
00:10:14,470 --> 00:10:21,000
Er is namelijk in t Delft in de
tijd een duel student gearresteerd

125
00:10:21,030 --> 00:10:26,100
door de Duitsers en die is na een
paar maanden weer vrijgelaten.

126
00:10:28,030 --> 00:10:33,240
En waren ze allemaal heel blij en hebben hem
helemaal weer vertelt hoe de zaak in elkaar zat.

127
00:10:33,240 --> 00:10:35,510
Maar toen werden ze gewaarschuwd.

128
00:10:35,510 --> 00:10:37,460
Vanuit de gevangenis.

129
00:10:37,460 --> 00:10:40,050
Dat dat een foute jongen was.

130
00:10:40,050 --> 00:10:45,690
Ze hebben een meteen weer
even opgehaald hebben vermoord,

131
00:10:45,690 --> 00:10:49,280
aan een steen gebonden in
de gracht gegooid in Dallas.

132
00:10:49,280 --> 00:10:52,230
Maar die steen zat niet goed vast.

133
00:10:52,230 --> 00:10:55,400
Dus hij kwam bovendrijven.

134
00:10:55,400 --> 00:11:01,450
En dat is de Delftse moordzaak
geworden en dat 1e ben ik op.

135
00:11:01,450 --> 00:11:02,640
30 augustus.

136
00:11:03,470 --> 00:11:06,540
19 41 dus.

137
00:11:09,090 --> 00:11:13,680
Verhoord door de Belgische
politie want ze zagen dat

138
00:11:13,850 --> 00:11:17,670
die 3e studenten die dit
waarschijnlijk hadden gedaan.

139
00:11:17,670 --> 00:11:18,820
Die waren de school.

140
00:11:19,020 --> 00:11:24,550
Door allerlei mensen om onder te
duiken en dan verdacht die soms ook van.

141
00:11:24,550 --> 00:11:29,000
Maar de Delftse politie heeft heel duidelijk
gezegd dat ik daar niks mee te maken.

142
00:11:29,000 --> 00:11:33,810
2 dagen later is de Gestapo
andere mening toegedaan en

143
00:11:33,810 --> 00:11:38,390
werd ik gearresteerd en in het
Oranje-hotel opgeborgen aan.

144
00:11:38,390 --> 00:11:40,970
Zo is mijn gevangenis tijd is begonnen.

145
00:11:41,700 --> 00:11:43,680
Wat voor een verzetsgroep was dat.

146
00:11:43,960 --> 00:11:46,170
Nou dat is later door de dienst.

147
00:11:46,170 --> 00:11:48,150
Als je als we ordedienst
bekend geworden.

148
00:11:51,020 --> 00:11:54,150
Nou ja, in het Oranje Hotel.

149
00:11:54,150 --> 00:11:57,870
Je werd er in een cel
gezet samen zat ik 1e

150
00:11:57,930 --> 00:12:05,310
met een metselaar communist en

151
00:12:07,540 --> 00:12:07,920
ja.

152
00:12:07,920 --> 00:12:12,100
Het is dus zo dat of het
nou in maart ligt of niet.

153
00:12:12,100 --> 00:12:21,050
Maar het zeker is dat door de forse militaire
opleiding die wij gehad hebben en in Den

154
00:12:21,050 --> 00:12:28,340
Helder is een soort mentaliteit ingebracht van
nou maar even kijken wat dit allemaal wordt.

155
00:12:30,080 --> 00:12:31,540
En niet direct gaan zeggen.

156
00:12:31,540 --> 00:12:36,870
Heden ken ik ken enzovoort enzovoort
maar gewoon nou ja dit moet ook gebeuren.

157
00:12:36,870 --> 00:12:40,770
En nou was niet meer zo
goed mogelijk uitkomt en zo

158
00:12:40,810 --> 00:12:44,330
ben ik dus in dat kan in
de gevangenis terecht komen.

159
00:12:44,330 --> 00:12:52,500
En nou ja, we werden ondervraagd
door de NS zag arbeider.

160
00:12:52,500 --> 00:12:54,350
Hij heeft dat dus bekeken.

161
00:12:54,350 --> 00:12:55,370
Verder niks meer gehoord.

162
00:12:56,640 --> 00:13:02,460
Bent toen nog een keer van Shell verhuisplannen
bij Rotterdamse tramconducteur in de in de cel.

163
00:13:03,770 --> 00:13:11,000
En en in maart en dat is nog maar 42.

164
00:13:11,000 --> 00:13:15,290
Toen zijn we naar blad.

165
00:13:15,520 --> 00:13:20,710
1e nog echt wel 1e in december
met zijn allen ouder die

166
00:13:20,710 --> 00:13:23,430
opgepakt werden en alle cadetten
die zijn naar huis gestuurd.

167
00:13:23,430 --> 00:13:32,760
Behalve een Kadett en Lena hoorbaar en
Jane door zit en in maart 42 zijn we

168
00:13:33,580 --> 00:13:35,420
naar Amersfoort overgebracht.

169
00:13:35,420 --> 00:13:42,150
Dat is dat politie doorgang zware en daar
kwamen we dus ook jongens uit Delft tegen

170
00:13:42,240 --> 00:13:46,470
die daar ook mee betrokken maar niet te
missen voor dezelfde manier waren opgepakt.

171
00:13:47,830 --> 00:13:48,270
En

172
00:13:49,820 --> 00:13:53,980
ja dat was een Amersfoort was ook weer
weet je zou anders je bent naar landmacht

173
00:13:54,230 --> 00:14:01,490
uniform moest gaan en met met poetisch
en op klompen en was niet zo geweldig.

174
00:14:01,490 --> 00:14:01,680
Sta

175
00:14:02,160 --> 00:14:03,490
wat moesten.

176
00:14:03,490 --> 00:14:07,760
Nou je moet zo'n beetje
werkzaamheden doen die in de buurt.

177
00:14:07,760 --> 00:14:13,140
Maar toen bleek dat de oude mensen vanuit
de ordedienst die daar zaten daar ook.

178
00:14:13,140 --> 00:14:16,460
Toen is het ordedienst proces gehouden.

179
00:14:16,460 --> 00:14:19,770
Toen is een groot aantal
ter dood veroordeeld.

180
00:14:19,770 --> 00:14:22,240
Die werden dus afgevoerd uit Amersfoort.

181
00:14:23,480 --> 00:14:32,190
En d'r zijn er 16 zogenaamd Aafke trend van
die jongens die kunnen we niks bewijzen.

182
00:14:32,190 --> 00:14:33,810
Dus die gaan ook.

183
00:14:33,810 --> 00:14:35,210
Maar die

184
00:14:37,680 --> 00:14:43,320
en we moesten aantreden We kregen als pak weer
aan met moest in een verklaring tekenen dat Lennik

185
00:14:43,320 --> 00:14:48,620
zelf vertellen over wat we meegemaakt hadden en
we krijgen de verplichting om als we thuis waren

186
00:14:48,980 --> 00:14:54,680
ons bij de politie te gaan, meldde het zonder
2e vrachtwagens klaar om ons weg te brengen.

187
00:14:54,680 --> 00:14:59,310
Maar daar zaten wel 4 kun de politie
zou hij het per auto en en we gingen de

188
00:14:59,310 --> 00:15:04,990
hele andere kant op en kwamen boven
water werd uiteindelijk via Düsseldorf.

189
00:15:07,180 --> 00:15:08,090
En dat was dus

190
00:15:09,490 --> 00:15:16,010
en dat was op 12 april
ja 12 april 19 42.

191
00:15:18,620 --> 00:15:20,440
En dat was een hele andere ervaring.

192
00:15:20,440 --> 00:15:24,660
We kwamen daar midden in de nacht aan
en we dachten dat er nog nog was.

193
00:15:24,660 --> 00:15:32,810
Maar het Boekenbal begonnen al leven te
vertonen die waren al op en het appèl op het

194
00:15:33,250 --> 00:15:39,290
hebben we meegemaakt van het en maar wij heel
merkwaardig vonden dat de een muziekkapel

195
00:15:39,410 --> 00:15:50,220
was die de werk commando's commando's
begeleiden bij af maar eens naar de werkplek.

196
00:15:50,890 --> 00:15:52,900
Hoe was de aankomst was de behandeling.

197
00:15:53,010 --> 00:15:59,090
Nou ja, we werden daar dus ja
dat heet dan zoeken we werden in

198
00:15:59,090 --> 00:16:03,900
een Barak gestopt onderzocht en
ingeschreven en we kregen allemaal

199
00:16:06,380 --> 00:16:11,700
gestreepte pakjes aan en moesten
ingedeeld door de vorige werkzaamheden.

200
00:16:11,700 --> 00:16:13,250
Dus je moest een beroep opgeven.

201
00:16:14,400 --> 00:16:17,830
En dan kon ik moeilijk zeggen dat
ik dus bij de marine was geweest.

202
00:16:17,830 --> 00:16:26,870
Dus ik heb maar eens los op want ik had in de
helft ook nog een tijdje praktisch in zijn werk.

203
00:16:26,870 --> 00:16:28,110
Maar dan hadden ze geen zaak.

204
00:16:28,260 --> 00:16:30,600
Maar dus ze werden allemaal
gewoon in de bouw commando.

205
00:16:32,560 --> 00:16:33,700
En dat bouw commando.

206
00:16:33,700 --> 00:16:38,040
Dat was een ja dan
moesten huizen bouwen.

207
00:16:38,040 --> 00:16:42,970
Dus dat was beetje schaven en
cement sjouwen al dergelijke dingen.

208
00:16:46,420 --> 00:16:49,200
Maar ja maar weer met de mentaliteit
van nou ja dat moet dan maar.

209
00:16:51,100 --> 00:16:53,600
Dat dus gedaan.

210
00:16:54,570 --> 00:16:57,500
De zich herinneren welk
nummer en welke barakken.

211
00:16:58,230 --> 00:17:00,480
Nou even mijn nummer was 42 0 4.

212
00:17:01,840 --> 00:17:06,150
En de Barak was Barack 10 blok.

213
00:17:09,770 --> 00:17:11,730
En dat was ja.

214
00:17:11,730 --> 00:17:11,820
Dàs.

215
00:17:11,820 --> 00:17:16,030
Een en en een algemene
zaal en een slaapzaal.

216
00:17:17,270 --> 00:17:21,580
En in die slaapzaal daar hadden we
allemaal nog een eigen in die tijd.

217
00:17:21,580 --> 00:17:26,190
Maar dat moest wel op een hele
merkwaardige manier worden opgemaakt.

218
00:17:26,190 --> 00:17:28,530
Zo werd een bouwen heette dat.

219
00:17:29,640 --> 00:17:30,930
En als dat niet goed was.

220
00:17:30,930 --> 00:17:34,400
Dan kost je dat je app
eten nu moest opgemaakt.

221
00:17:34,400 --> 00:17:36,580
Nou, dat moest een mooi netjes.

222
00:17:36,580 --> 00:17:44,990
Zo zo hier het kussen en dan de deken overheen
en netjes recht en daar waren dus laatjes voor

223
00:17:46,370 --> 00:17:49,160
dat dat kon allemaal wel maar
ik was wel heel erg zomers

224
00:17:49,300 --> 00:17:52,840
vroeg, vooral als je 1e nog
ochtendgymnastiek moest doen.

225
00:17:52,840 --> 00:17:57,460
Midden in de nacht en dan dan bij
de bouw en dan ontbijten en dan

226
00:17:57,800 --> 00:18:05,440
aantreden voor de appel plaats dan
af maar eens naar het werk commando.

227
00:18:07,170 --> 00:18:08,870
En dat was wel even wennen natuurlijk.

228
00:18:08,870 --> 00:18:13,060
Maar dat waren we helemaal
niet gewend om op allerlei.

229
00:18:13,060 --> 00:18:19,440
Maar ja de hele dag op hold
schuwen die sjouwen en werk doen.

230
00:18:21,480 --> 00:18:25,060
Maar het is wel gelukt.

231
00:18:25,060 --> 00:18:27,110
Waar we wel een beetje
moeite mee hadden.

232
00:18:27,110 --> 00:18:29,480
Dat was natuurlijk die hele leiding.

233
00:18:29,480 --> 00:18:31,420
Die was in handen van Capon

234
00:18:33,980 --> 00:18:40,360
vooraan waren en dat waren mensen die
ja een hele andere opvattingen hadden al

235
00:18:42,350 --> 00:18:49,470
maar nou ja ik ben geen communist maar
dat waren wel communist en daar waren ook

236
00:18:50,770 --> 00:18:51,390
die hele

237
00:18:52,960 --> 00:18:56,570
die hele bezetting van Bouten
waren allemaal andere gevangenen.

238
00:18:56,570 --> 00:19:03,620
Ja, politieke gevangenen qua communist die had
beroep misdadigers maar met een groene driehoek.

239
00:19:05,530 --> 00:19:13,370
En de leerlooierij waren dan de politieke dus
zorgde het waren zwarthandelaren asociale element.

240
00:19:13,370 --> 00:19:14,980
En daar waren dan nog paarse.

241
00:19:14,980 --> 00:19:23,430
Dat waren de zogenaamde Bibob in Jehova's getuigen
zou wij dat weer doen en dan waren nog een roze.

242
00:19:23,430 --> 00:19:28,690
Dat waren de homoseksuele oftewel
de omdat voor de Prius die daar ook

243
00:19:28,780 --> 00:19:35,090
rondliepen want het homoseksualiteit was
bij de wet verboden bij nummer 105 7.

244
00:19:35,090 --> 00:19:47,900
En ik en op die driehoek stond dan nog een
nationaliteit en en voor Nederland voor Fransman voor

245
00:19:50,300 --> 00:19:54,260
maar we hadden dus voornamelijk
te doen met de Nederlanders kijken

246
00:19:54,370 --> 00:19:59,380
eigenlijk de andere nationaliteiten
had ik in Bonn normaal niet zoveel.

247
00:20:01,930 --> 00:20:02,960
Niet zoveel contact.

248
00:20:05,980 --> 00:20:08,060
Dat was een heel moeilijk
om dat aan te passen.

249
00:20:10,340 --> 00:20:15,710
En we zaten daar natuurlijk met u de delle
studenten enzovoorts en die ene keer dat

250
00:20:15,810 --> 00:20:21,000
die zat daar dus ook dat daar hebben we
wel een heel goede verhouding mee gehad.

251
00:20:23,460 --> 00:20:30,230
Wel één keer dat ik bijna of dat heeft en dat
moet ik zeggen waren geweldig van die capo di

252
00:20:31,180 --> 00:20:36,440
een communist die al sinds 33 in
dat kamp, dat zag dat heel goed en

253
00:20:36,440 --> 00:20:40,450
hij heeft me gewoon uithaalde en
werk gegeven heb ik bijna heel

254
00:20:40,450 --> 00:20:46,150
eenvoudig werk dat ik weer een beetje
weer een beetje opgekrabbeld was.

255
00:20:47,460 --> 00:20:48,340
Wat nog wel.

256
00:20:48,340 --> 00:20:53,930
En dingen is geweest dat op een gegeven
ogenblik op zondag waren er geen werkzaamheden.

257
00:20:53,930 --> 00:20:58,070
Maar er waren er nieuwe
huizen gebouwd voor de S S.

258
00:20:58,070 --> 00:21:00,980
En die moesten tuintjes hebben
en die hadden wel tuintjes.

259
00:21:00,980 --> 00:21:02,090
Maar er zat geen aarde.

260
00:21:02,090 --> 00:21:05,540
En nou dan moest dus aarde
uit Den Bosch gehaald worden.

261
00:21:05,540 --> 00:21:11,790
Om daar in de tuintjes van de SS en
daar werden gewoon vooraan reizen en

262
00:21:11,790 --> 00:21:16,490
daar ben ik ook een dag en toen besefte
heeft S.S. die vond dat niet gauw

263
00:21:16,560 --> 00:21:22,280
genoeg gingen heeft mij toen in elkaar
sla en dat was een heel moeilijk punt.

264
00:21:22,280 --> 00:21:24,860
Toen heb ik bijna opgegeven.

265
00:21:24,860 --> 00:21:29,540
Maar ik ben door door de
makkers in het blok weer meer.

266
00:21:29,540 --> 00:21:33,050
Nou ja bij gebaat.

267
00:21:33,050 --> 00:21:34,470
Toen is het nog wel meer geluk.

268
00:21:34,770 --> 00:21:36,100
Wat wat gaat er op dat moment.

269
00:21:36,100 --> 00:21:37,720
Wat gebeurt er met met u zelf op.

270
00:21:37,720 --> 00:21:40,880
Zo dat we zo zwaar gestraft wordt.

271
00:21:40,880 --> 00:21:41,980
Niets eigenlijk.

272
00:21:42,020 --> 00:21:51,280
Ja dan ja je hebt weinig weinig keus eigenlijk
helemaal niet zo gewoon en dat is ook altijd mijn

273
00:21:51,380 --> 00:21:58,710
mijn mijn mijn dingen verder geweest en beginnen
want als als een wortel uit Zweden niet opvallen.

274
00:21:58,710 --> 00:22:00,370
Helemaal niet opvallen.

275
00:22:02,170 --> 00:22:05,370
En dat heb ik me altijd maar althans in

276
00:22:09,640 --> 00:22:11,530
maar ja je komt er wat meer.

277
00:22:11,530 --> 00:22:14,800
Je krijgt wat meer connecties
wo wordt is dat dit.

278
00:22:14,800 --> 00:22:19,070
En toen Albert Heijn van Beek hebben is
het me toch gelukt om een ander baantje.

279
00:22:20,810 --> 00:22:23,760
En toen ben ik terechtgekomen
in de DA weet die schilderijen.

280
00:22:24,330 --> 00:22:27,800
De meubelmaker die op dat kamp.

281
00:22:27,800 --> 00:22:31,950
En ik had is een cursus handenarbeid
al een keer gedaan en ik vond

282
00:22:31,950 --> 00:22:38,420
dat voldoende achtergrond home om
mij op te geven als maar wil maken.

283
00:22:39,990 --> 00:22:40,980
En dat nou.

284
00:22:40,980 --> 00:22:48,340
Ik ben toen tewerkgesteld in
de lijn dus stukjes hout bij

285
00:22:48,340 --> 00:22:51,360
elkaar zoeken die tot platen aan
mekaar gelijmd konden worden.

286
00:22:52,720 --> 00:22:58,250
Ik had wel eens eerder wel de gelegenheid
genomen om om om eens wat anders doen.

287
00:22:58,250 --> 00:23:03,800
En dat was toen nog wel even online een
chauffeur kwam een liberaal land messen.

288
00:23:05,640 --> 00:23:08,100
Maar ja dat kan nooit
moeilijk zijn land mee.

289
00:23:08,100 --> 00:23:12,460
Dus toen hebben we ook al
opgegeven en vroeg je nog hoe

290
00:23:12,460 --> 00:23:16,720
langer 4 studeert aan een auto
mest op technische hogescholen.

291
00:23:16,720 --> 00:23:19,140
Dat was ook zo maar niet in het land.

292
00:23:19,140 --> 00:23:20,950
En maar ja wat moet je doen.

293
00:23:20,950 --> 00:23:24,880
Roodwitte paaltjes vasthouden
en verzette waar nodig.

294
00:23:26,300 --> 00:23:28,420
En dat heeft dus een
weekje rust gegeven.

295
00:23:28,420 --> 00:23:34,370
Want je kan beter maar de rood-witte paaltjes
rondloopt dan zit je steeds en en allerlei

296
00:23:34,420 --> 00:23:40,470
andere dingen en dat is maar goed uiteindelijk
ben ik dus in die kiezelrijke rechter komen.

297
00:23:42,640 --> 00:23:44,060
En toen dacht ik hou.

298
00:23:44,060 --> 00:23:44,230
Ja.

299
00:23:44,230 --> 00:23:49,910
Als we zo blijven volhouden en
niet opvallen en gewoon doorgaan.

300
00:23:49,910 --> 00:23:52,800
Dan komen we die tijd ook wel weer door.

301
00:23:55,340 --> 00:23:59,040
Ik begon woogies beter weten
voelen kwam er ietsje meer gewicht.

302
00:23:59,040 --> 00:24:02,560
Want dat was dan
teruggebracht tot 48 kilo.

303
00:24:02,560 --> 00:24:03,680
Wat voor mij vrij weinig.

304
00:24:04,470 --> 00:24:06,560
Hoe was die voedselsituatie.

305
00:24:06,620 --> 00:24:07,480
Nou, het voedsel was.

306
00:24:07,480 --> 00:24:11,770
Dus je kreeg per dag een
stukje brood met hun stek

307
00:24:11,970 --> 00:24:15,800
dood door op en af en toe
was je erbij stukje worst.

308
00:24:15,800 --> 00:24:16,690
En 's avonds op

309
00:24:18,270 --> 00:24:19,400
spectrum in deze

310
00:24:21,310 --> 00:24:22,450
en dat sterkt Ruben.

311
00:24:22,450 --> 00:24:26,490
Dat was het meeste water houdende knolletje
wat ze in Duitsland kunnen bereiden.

312
00:24:26,490 --> 00:24:31,920
Dus en dan het zondags
krijg je zo'n spel kaarten

313
00:24:32,000 --> 00:24:34,740
hoffelijk waren gewoon naar
boven het vrouwelijke arts.

314
00:24:36,080 --> 00:24:42,370
Zuurkool was niet niet
zichtbaar is jouw maar goed.

315
00:24:42,370 --> 00:24:43,590
Je moest er 2 doen.

316
00:24:46,630 --> 00:24:48,630
En dat is dus ik.

317
00:24:48,630 --> 00:24:51,120
Dat is toch redelijk gelukt.

318
00:24:51,120 --> 00:24:52,000
Maar ja het is

319
00:24:52,370 --> 00:24:56,430
door blijven gaan met de hele dag op
je benen staan en dat dat van langs.

320
00:24:56,430 --> 00:24:57,680
Want ook weer wat anders.

321
00:24:58,210 --> 00:24:59,730
En toen had ik een Deen.

322
00:24:59,730 --> 00:25:07,470
Als als kennis en die die
jou naar en die had een

323
00:25:07,470 --> 00:25:11,880
baantje als je rijdt machines
waar we en een in de kust.

324
00:25:14,020 --> 00:25:18,430
En die vond dat dat wel wat voor maar was
en die heeft gezorgd dat ik dat baantje.

325
00:25:20,100 --> 00:25:21,960
Nou ik had wel eens over schrijven.

326
00:25:21,960 --> 00:25:26,300
Geen werk dus, maar het ging niet
zo vlot dat volgens hem ook van.

327
00:25:26,300 --> 00:25:27,620
Het gaat niet zo vlot.

328
00:25:27,620 --> 00:25:28,350
Ja.

329
00:25:28,350 --> 00:25:29,620
Dit zijn Duitse muziek.

330
00:25:29,620 --> 00:25:33,530
Dus ik ben op een Engelse gewend
en er staan dealers net iets anders.

331
00:25:33,530 --> 00:25:34,970
Dus ik doe dat heel kalm aan.

332
00:25:34,970 --> 00:25:37,050
Om het zo goed mogelijk voor te doen.

333
00:25:37,050 --> 00:25:38,080
Nou als je wil verder.

334
00:25:40,710 --> 00:25:44,560
Gaan dan waren de werkte die
daar werden geweren gemaakt.

335
00:25:46,750 --> 00:25:47,560
En ik zat dus in.

336
00:25:47,560 --> 00:25:52,880
Daar was voorbereid om alleen
maar het artikel van van van

337
00:25:52,880 --> 00:25:58,040
brieven in stukjes en de
tekeningen netjes op op op op nummer

338
00:25:59,910 --> 00:26:02,690
en dat was weer een nou
ja als je zittend werk.

339
00:26:02,690 --> 00:26:04,490
Daar kon je tenminste nog eventjes.

340
00:26:06,360 --> 00:26:16,040
Maar ja, en tussen was er toch een beweging
gaande daar in in Borlo houdt dat wij ja.

341
00:26:16,040 --> 00:26:22,800
Op geen van blik ben met ineens met 100 man een
eentje in een transport barakken neergezet.

342
00:26:22,800 --> 00:26:27,700
Dat was een van de Barak waar normaal
transporten werden voorbereid naar ander werk.

343
00:26:29,310 --> 00:26:33,920
En dan werden we zijn wel weer
bekeken vraagt ondervraagd aangevoerd.

344
00:26:33,920 --> 00:26:37,060
En dan weer naar huis en weer
weer naar het commando toch

345
00:26:37,190 --> 00:26:43,330
gebeurd is dat dat 'k dat begrijpen
we niet helemaal doorhadden.

346
00:26:43,330 --> 00:26:47,900
Maar hij geven ogenblik en dat dat
is dus toen ik 2 jaar zat ongeveer.

347
00:26:47,900 --> 00:26:52,290
Dat was dus in in april 44.

348
00:26:53,360 --> 00:26:54,400
 dat ik weer moest.

349
00:26:54,400 --> 00:26:58,017
We moesten we weeral aantreden
in hele nou ja mannen vonden.

350
00:26:58,720 --> 00:27:03,880
En toen werden wij dus, maar
worden achter dat wij waren en en

351
00:27:03,940 --> 00:27:09,590
herstellingen voor de nacht ontnemen
en dat betekende dat van deze lui

352
00:27:09,620 --> 00:27:12,720
die moeten in de nacht nemen verdwijnen
die willen we niet meer terug.

353
00:27:14,920 --> 00:27:15,280
Ja.

354
00:27:16,660 --> 00:27:23,410
Toestanden aan mensen onder en toen
zijn die zijn een aantal uitgehaald.

355
00:27:23,410 --> 00:27:25,100
Waar ik ook was met ze 12.

356
00:27:26,120 --> 00:27:30,740
We werden naar buiten gebracht naar
kamp in een auto gezet en afgevoerd.

357
00:27:30,740 --> 00:27:34,430
De anderen zijn naam
naast wijlen gegaan.

358
00:27:34,430 --> 00:27:42,230
Die zijn van belang van de nationale
en en ik ben in die Oto terechtgekomen

359
00:27:42,600 --> 00:27:49,400
naar door aangebracht was een
onderafdeling van bommen en dan de jongen.

360
00:27:49,540 --> 00:27:53,730
En door haar daar werden de V1
en de V2 gemaakt ondergrond.

361
00:27:56,200 --> 00:28:05,110
En dat is dus ja wat willen al
gelukkig was het net zo dat in

362
00:28:06,460 --> 00:28:12,270
tot nu toe was het zo dat en die mensen die
daar werken die die bleven beneden in de tuin.

363
00:28:12,270 --> 00:28:19,350
Het was een ondergrondse fabriek 2 grote
los met allemaal zei tunneltjes in die

364
00:28:19,840 --> 00:28:24,170
ene kant kwamen de materialen binnen en
die kleine tunneltjes werden onderdelen

365
00:28:24,170 --> 00:28:31,800
in elkaar en aan de andere kant wij dan
de goeie V1 als de 2 2e de berg aan.

366
00:28:31,800 --> 00:28:34,290
Vroeger sliep u daarop gevangenen.

367
00:28:34,290 --> 00:28:38,150
Maar dat was toen ik aan
kwam net van en we sliepen.

368
00:28:40,620 --> 00:28:40,860
Ja.

369
00:28:40,860 --> 00:28:41,430
In de barakken.

370
00:28:44,460 --> 00:28:48,300
Nou daar moest ik meteen zorgen
dat ik een goeie baan en ik had

371
00:28:48,440 --> 00:28:54,090
al wat ervaring langzamerhand in het
omgaan met met met met allerlei mensen.

372
00:28:54,090 --> 00:28:59,120
Dus moet ik ben daar ook al een
bureaubaantje recht geval controles

373
00:28:59,120 --> 00:29:08,440
zeer dan moesten wij dus de controle
van alle apparatuur enzovoort doen.

374
00:29:08,440 --> 00:29:12,080
Ik zat daar dus als je saai wel weer.

375
00:29:12,080 --> 00:29:15,280
En ik moest het alleen maar
opschrijven wat er allemaal gebeurt.

376
00:29:15,280 --> 00:29:15,970
Maar zijn

377
00:29:17,240 --> 00:29:18,650
ja dat is een

378
00:29:23,560 --> 00:29:28,900
het was natuurlijk omdat er een hele hoop mensen
waren en en eigenlijk niet genoeg accommodatie.

379
00:29:28,900 --> 00:29:33,260
Je moest maar zien dat je in een bed
terechtkwam Saverys en met z'n tweeën

380
00:29:33,260 --> 00:29:37,900
in een bed of met je of met een
hele rij andere allemaal voor elkaar.

381
00:29:37,900 --> 00:29:40,760
Dat was een een beetje
in een primitieve zaken.

382
00:29:40,760 --> 00:29:42,520
Maar ja we moesten het
allemaal meegemaakt.

383
00:29:43,110 --> 00:29:44,840
Was het zwaarder dan hun had

384
00:29:45,130 --> 00:29:45,970
nou het was.

385
00:29:45,970 --> 00:29:46,320
Ja.

386
00:29:46,320 --> 00:29:50,860
De omstandigheden waren waar maar
Bogemans ook achteruit gegaan toen wij

387
00:29:50,860 --> 00:29:55,540
kwamen was het nog een kant waar
ongeveer achtduizend mensen zaten en

388
00:29:56,310 --> 00:29:59,610
kreeg iedereen zijn eigen bed en
je moet je netjes opmaken enzovoort.

389
00:29:59,610 --> 00:30:02,880
Dat is ook allemaal
slechter geworden was.

390
00:30:04,350 --> 00:30:12,380
Omdat we dus te weinig accommodatie in ploegen
Gemalto zijn en daar was ook te weinig accommodatie.

391
00:30:12,380 --> 00:30:13,500
Maar de aanschaf van niet.

392
00:30:13,500 --> 00:30:15,920
Gewoon weer.

393
00:30:15,920 --> 00:30:16,920
Nou dan hebben we daar

394
00:30:17,270 --> 00:30:18,560
in die fabriek.

395
00:30:18,560 --> 00:30:28,110
Dus en daar ben ik ook voor het 1e dat ook ik
ook gezien hebt dat er dus mensen saboteerde.

396
00:30:28,110 --> 00:30:32,260
Die had geen school dus dus dan
vond je een stukje elektrisch draad.

397
00:30:32,260 --> 00:30:33,110
Dat deden.

398
00:30:33,110 --> 00:30:37,690
Maar Russen ben je dat niet die
nee en stupide laat aankunt.

399
00:30:37,690 --> 00:30:38,270
V1.

400
00:30:38,270 --> 00:30:39,320
En dat deden we in een

401
00:30:40,870 --> 00:30:45,290
en daar wel eens ook wel erop
betrapt en dan wel eens op gang.

402
00:30:45,290 --> 00:30:49,110
En dat werd allemaal in het
openbaar gedaan dus van maar

403
00:30:49,130 --> 00:30:54,680
dat allemaal goed in de gaten
hadden dat dat niet mocht.

404
00:30:54,850 --> 00:30:55,740
Hoe was dat.

405
00:30:55,740 --> 00:30:57,080
Om daartoe gedwongen te worden.

406
00:30:57,080 --> 00:30:57,340
Dat is

407
00:30:58,100 --> 00:31:02,440
ja daar kun je weinig van.

408
00:31:02,440 --> 00:31:06,070
Is natuurlijk geen plezier waren.

409
00:31:06,070 --> 00:31:07,460
Maar ja we waren al zo veel voor.

410
00:31:08,320 --> 00:31:11,280
Komt er niet een hele grote woede
naar boven waar je iets mee wil doen.

411
00:31:11,630 --> 00:31:13,120
Ja maar wat wil je doen.

412
00:31:13,940 --> 00:31:15,870
Alles wat je wil doen dat dat kan niet.

413
00:31:17,560 --> 00:31:21,250
Nee dat ja ik ik ik ik ik heb geleerd.

414
00:31:21,840 --> 00:31:23,870
Voor houders Lama.

415
00:31:26,138 --> 00:31:29,670
En hier daar verzetten tegen gelijke.

416
00:31:29,670 --> 00:31:30,560
Dat heeft helemaal geen cent.

417
00:31:33,460 --> 00:31:34,430
In die tijd dacht men

418
00:31:39,520 --> 00:31:42,690
nou dat was eigenlijk
de zaak en door dus.

419
00:31:44,430 --> 00:31:49,240
En daar kwamen ook steeds meer mensen
zijn er ook mensen weer weg en d'r

420
00:31:49,240 --> 00:31:55,120
ging een hele hoop overleden en toen
kwam langs kwam eind van de oorlog.

421
00:31:55,120 --> 00:32:00,480
Wat wel was in die te wezen thuis
zaten dus ook radio Verstuur

422
00:32:01,960 --> 00:32:05,220
en waarom is de handige jongens
die hadden daarvan overal

423
00:32:05,320 --> 00:32:09,450
onderdelen weggehaald We hadden
wel mooi radiotoestel haalbaar.

424
00:32:09,450 --> 00:32:15,460
Dus wij waren wel redelijk op de hoogte van de
de nieuwsberichten en dat waren voornamelijk

425
00:32:15,500 --> 00:32:21,920
fransen die dat en daar had ik dus veel meer
contact mee dan een Nederlander met een Frans

426
00:32:26,120 --> 00:32:32,470
dat ja dat was een hele wereld meest
waren dat nog wel zou zo dus kon ook nog.

427
00:32:32,470 --> 00:32:33,690
Maar hoewel we altijd Frans.

428
00:32:34,070 --> 00:32:37,590
Was we toch daar gaan we

429
00:32:37,910 --> 00:32:41,450
we bleven dus op de hoogte van
de situatie en we wisten van

430
00:32:41,560 --> 00:32:45,980
de opmars van de Amerikanen en
dat vanwege recht op de haard.

431
00:32:45,980 --> 00:32:46,480
Maar dat kan.

432
00:32:48,740 --> 00:32:50,080
Hij kan dacht nou dan.

433
00:32:50,080 --> 00:32:59,150
Misschien lukt dat nog wel maar de halen we dus
ook kennelijk en haalt en dus die hebben op

434
00:32:59,150 --> 00:33:06,570
een gegeven ogenblik hebben ze dus allemaal
uit te treden en we werden kampioen evacueren.

435
00:33:06,570 --> 00:33:13,750
Allemaal in een trein goede water
en die trein die gingen op weg.

436
00:33:13,750 --> 00:33:16,370
Maar die was op een gegeven
ogenblik was het dan.

437
00:33:16,370 --> 00:33:24,180
He en Engels vliegtuig 3e rijden alle
einde wat Tududududu locomotief kapot en

438
00:33:24,180 --> 00:33:31,900
wij draaien lopen zo moesten we dus in
de 45 kilometer lopen naar een slogan.

439
00:33:31,900 --> 00:33:37,180
Zoals je om maar weer een trein was en
gingen we dus weer in die trein zitten.

440
00:33:37,180 --> 00:33:41,640
Nou was het ook geen plezier om daarin
in een met ik weet niet hoeveel in een

441
00:33:41,830 --> 00:33:47,300
goede waren trefzeker en waarrond
worden door een steeds kleiner wordend

442
00:33:47,300 --> 00:33:53,930
Duitsland en kwamen maar overal zag je
door de spleten van de 2 van de van Luc.

443
00:33:53,930 --> 00:33:59,050
De want Keetje dan naar buiten
en dan zag je alleen maar ellende.

444
00:34:00,650 --> 00:34:04,160
En Adam na na een aantal dagen ik
weet niet eens hoeveel dagen meer.

445
00:34:04,160 --> 00:34:08,230
Maar dan zijn we losgelaten
of uitgeladen in Ravensbrück.

446
00:34:09,040 --> 00:34:14,890
Dat is een vrouwenkamp eigenlijk bij
mij alleen maar de vrouwen waren al.

447
00:34:14,890 --> 00:34:18,820
Nou, daar werden we dan
weer uitgewaaierd en

448
00:34:20,300 --> 00:34:24,300
toen woorden wens nachten kunnen
alle van de Russen weer aankomen.

449
00:34:24,300 --> 00:34:28,070
Dus dat is nou dat hadden die
Duitsers ook gehoord dus.

450
00:34:28,070 --> 00:34:30,810
Uh werden weer aan aantreedt.

451
00:34:30,810 --> 00:34:31,930
En dan ging het lopend

452
00:34:33,440 --> 00:34:33,900
vanuit

453
00:34:36,060 --> 00:34:36,590
Ravensbrück.

454
00:34:36,590 --> 00:34:40,460
Dat ligt bij Berlijn is naar
noise Pelic en dan de rest.

455
00:34:40,460 --> 00:34:42,280
En als lopen en saters.

456
00:34:42,280 --> 00:34:48,460
Nou ja als maar één keer de ware
boeren die hadden daar alle valkuilen.

457
00:34:48,460 --> 00:34:48,730
Zo.

458
00:34:48,730 --> 00:34:53,320
Nou daar hebben wij als
je dan mee mee mee.

459
00:34:53,320 --> 00:34:53,850
Mijn leven.

460
00:34:56,160 --> 00:35:03,550
En dat is dus doorgelopen doorgelopen doorgelopen
en toen was hij ervan bleken was het.

461
00:35:03,550 --> 00:35:04,380
2 mei.

462
00:35:06,280 --> 00:35:09,970
En dus waarom ineens 2 Amerikaanse
gezegd waar je schreien met je.

463
00:35:12,620 --> 00:35:14,150
Een beetje oorlog afgelopen dus.

464
00:35:15,240 --> 00:35:20,170
En die s en zus die probeerden wapens
verkopen om de burger praktisch voor.

465
00:35:21,580 --> 00:35:22,000
Weet je wel.

466
00:35:24,620 --> 00:35:28,300
Nou waren waar waar wij
dus zaten dat was en in

467
00:35:30,050 --> 00:35:30,960
Mecklenburg.

468
00:35:32,880 --> 00:35:33,370
En

469
00:35:34,980 --> 00:35:38,270
zijn dat nemen weleens van de Russen.

470
00:35:38,270 --> 00:35:40,730
Maar er was één kamp dat
ze hadden wij gezien dat was

471
00:35:40,730 --> 00:35:44,760
een foute Amerikaanse vlag
in die Amerikaanse vlag.

472
00:35:44,760 --> 00:35:48,920
Dat was dan op een gevaar
een kamp maar Amerikanen als

473
00:35:48,950 --> 00:35:53,630
krijgt vaak zo te zeggen nou
daar zijn wij dus heen gegaan.

474
00:35:53,630 --> 00:35:59,570
We waren met zijn drieën waar want in de
riolen bellen student van Hema van het begin

475
00:35:59,570 --> 00:36:05,820
af aan en ik en dan was had zich een eind
zal Zalm die uit Auschwitz gekomen was.

476
00:36:07,280 --> 00:36:08,780
Later bleek zijn hele familie.

477
00:36:08,780 --> 00:36:10,250
Daar had verloren.

478
00:36:11,100 --> 00:36:14,460
Die was ook mede onze waren met
z'n drieën en zal was een hele

479
00:36:14,460 --> 00:36:19,970
andere jongen en die heeft ons naar
binnen gepraat bij die Amerikanen.

480
00:36:19,970 --> 00:36:25,120
Nou en toen zaten we ineens met
hem' en ik weet niet wat allemaal.

481
00:36:25,120 --> 00:36:27,630
Waar we heel voorzichtig
aan moesten wennen.

482
00:36:29,300 --> 00:36:34,620
En dat nou daar hebben we het een paar
dagen uithouden jammer kale zijn allemaal

483
00:36:35,120 --> 00:36:37,780
verdwenen natuurlijk e-mailen afgevoerd.

484
00:36:37,780 --> 00:36:41,880
En wij moesten toen wij moesten toen in

485
00:36:44,190 --> 00:36:50,630
en ja we zaten in het Russische gedeelte
en we moesten in uw auto naar Nederland.

486
00:36:50,630 --> 00:36:57,470
Nou dan hebben we daar op de kaart hadden we
gezien dat paard geen was dichtstbijzijnde plaats.

487
00:36:57,470 --> 00:37:00,360
Daar zijn we heengegaan werden
ook heel fanfare door de Russen.

488
00:37:02,160 --> 00:37:06,020
Maar je vroeger wat wij waren en
toen hadden we van tevoren hadden

489
00:37:06,380 --> 00:37:11,480
hadden wij al doorgekregen dat de
enige club die daarop gevaar werd.

490
00:37:11,480 --> 00:37:12,510
Dat waren de Fransen.

491
00:37:14,740 --> 00:37:15,840
En de Hollanders.

492
00:37:15,840 --> 00:37:16,680
Dat halen ze nooit.

493
00:37:16,680 --> 00:37:22,152
Vrouwen houden en de Fransen werden ook
door hun eigen regering opgevangen.

494
00:37:22,980 --> 00:37:24,519
Nu zijn we dat we van

495
00:37:25,920 --> 00:37:28,840
en waar hij met de Vlaamse ook
tegen die van zijn recht wil,

496
00:37:28,840 --> 00:37:32,120
maar dat we in de arm omdat pa
en hebben met de Franse mee.

497
00:37:32,460 --> 00:37:40,580
We zijn met die Fransen zijn we dus
in een auto gezet en naar de naar wat

498
00:37:40,620 --> 00:37:44,520
toen nog de demarcatielijn was dat
was net tussen paar vindt men Lodwick

499
00:37:44,750 --> 00:37:50,680
solo's en later is dat is de oostgrens
tot ten westen van doet lusteloos.

500
00:37:50,680 --> 00:37:54,180
Maar wij kwamen dus en Lodwick
sloeg bij de Amerikanen.

501
00:37:55,800 --> 00:37:56,220
En toen.

502
00:37:56,220 --> 00:37:59,840
Van daaruit bouwen en dus
meteen door naar Holland.

503
00:37:59,840 --> 00:38:06,220
We mochten niet over de wegen lopen want
dat wou die Amerikanen niet dus ze moesten

504
00:38:06,300 --> 00:38:11,930
allemaal en dat deze ook een geweldige
ervoor hebben ze daar ook om met drugs.

505
00:38:11,930 --> 00:38:15,520
Dus zorgen dat al dat volk.

506
00:38:15,520 --> 00:38:17,000
Wat dus naar Nederland.

507
00:38:17,000 --> 00:38:21,840
Daarna overal moest dat daar dus
vervoerd werd en dat waren niet

508
00:38:21,840 --> 00:38:25,890
alleen gevangenen de waren ook
arbeiders, enzovoorts, enzovoorts.

509
00:38:25,890 --> 00:38:27,290
Maar goed.

510
00:38:27,290 --> 00:38:29,750
En dan kwam je in zo'n
overvol kantwerk je dan.

511
00:38:29,750 --> 00:38:30,590
Saverys gezet.

512
00:38:32,120 --> 00:38:33,760
En dan zei zo.

513
00:38:33,760 --> 00:38:35,130
Die zet ik gaat gewoon focus.

514
00:38:35,130 --> 00:38:37,270
Even kijken.

515
00:38:37,270 --> 00:38:42,580
En hij elke keer een fikse niet
weer dat we dus de volgende ochtend

516
00:38:42,620 --> 00:38:48,470
als 1e in de oude zaten om verder
op te gaan en dat is dus mooi aan.

517
00:38:48,470 --> 00:38:58,180
3 keer en toen kwamen we op 1e pinksterdag
in Nederland aan bij en Enschede en helaas

518
00:38:58,680 --> 00:39:01,020
die ontvangers niet zo
geweldig hartoortje.

519
00:39:01,020 --> 00:39:01,990
Wat komen jullie doen.

520
00:39:01,990 --> 00:39:03,480
Op zondag.

521
00:39:03,480 --> 00:39:03,960
Weet je wat.

522
00:39:03,960 --> 00:39:06,080
Ga nou terug waar je vandaan komen.

523
00:39:07,650 --> 00:39:10,770
En kon dinsdag terug van
wij hebben zondag ja.

524
00:39:12,830 --> 00:39:19,250
Nou dat was tegen ongeveer 35
oud-concentratiekamp maakte en staat hebben.

525
00:39:19,250 --> 00:39:23,930
We zullen dus van kunnen overtuigen dat dat een
foute houding Wagner is de burgemeester zelf.

526
00:39:24,850 --> 00:39:26,940
Bijgekomen van Ensor.

527
00:39:26,940 --> 00:39:32,450
En we zijn toen wel ontvangen onder
gelach en dinsdag dus geregistreerd.

528
00:39:35,280 --> 00:39:36,640
We mochten niet naar het westen.

529
00:39:36,640 --> 00:39:38,060
Want ik woon, naar het westen.

530
00:39:38,060 --> 00:39:41,110
Want ik moest naar Baarn.

531
00:39:41,110 --> 00:39:48,370
Maar we werden daar dus moet ik zeggen geweldig
gastvrij ontvangen in Hengelo bij gastgezinnen.

532
00:39:49,890 --> 00:39:51,840
En na een paar dagen mochten we dan.

533
00:39:53,190 --> 00:39:55,550
Maar jouw liftend naar

534
00:39:56,480 --> 00:39:59,340
naar het westen en toen ben
ik dus naar Baarn gekomen.

535
00:40:00,600 --> 00:40:07,740
En neem Er moet Oranjeboom ben ik eruit
gestapt want daar wonen mijn vader mijn vader

536
00:40:07,740 --> 00:40:13,150
en moeder waren in die tijd dus uit elkaar
gegaan die mijn moeder woonde in Rijswijk.

537
00:40:13,150 --> 00:40:14,060
Maar als je iets

538
00:40:15,790 --> 00:40:18,510
nou dat was dus maar ja.

539
00:40:19,830 --> 00:40:24,840
En toen ben ik na een paar dagen
naar Rijswijk gegaan maar ja je

540
00:40:25,220 --> 00:40:30,590
verkeert in een soort situatie dat
niemand je begrijpt niemand die

541
00:40:30,590 --> 00:40:37,040
weet wat je meegemaakt hebt en dat
was wel eventjes eventjes aanpassen.

542
00:40:37,040 --> 00:40:39,140
Kom je verhaal kwijt.

543
00:40:39,140 --> 00:40:40,230
Nou ja dat verhaal.

544
00:40:40,230 --> 00:40:44,480
Ja dat dat dat dat ik heb ik
niet eens geprobeerd toen nog

545
00:40:46,270 --> 00:40:49,570
en toen ben ik dus naar
Rijswijk gegaan en daar bleek en

546
00:40:49,570 --> 00:40:54,580
bovendien konden wij geen geen
bom kaarten krijgen enzovoort.

547
00:40:54,580 --> 00:40:59,420
Nou ben ik in in Den Haag heb ik ja.

548
00:40:59,420 --> 00:41:04,850
1e 1e nog kwam en in Den Haag
lopen kwam er wat vriendjes.

549
00:41:04,850 --> 00:41:11,200
De even uit uit uit Dora eentje die was op weg
naar zijn broer die runt zo'n oorlogen was.

550
00:41:11,200 --> 00:41:15,580
Ik zeg ga ik mee als die van mij
dan ook een een plaatje mag maken.

551
00:41:15,900 --> 00:41:20,320
En weer die gedaan en dat moest
ik aan mijn huisarts laten zien.

552
00:41:20,320 --> 00:41:26,060
Nou ik had een kennis die was dus heb ik
er laugh in dozen die ziet er goed uit.

553
00:41:26,060 --> 00:41:26,650
Geen probleem.

554
00:41:28,220 --> 00:41:32,070
Dat was natuurlijk een goeie opsteker.

555
00:41:32,070 --> 00:41:37,960
En maar ik ben opgezocht
waar de marine zat.

556
00:41:37,960 --> 00:41:40,840
De marine teruggegaan 2
jongens hier ben ik weer.

557
00:41:42,370 --> 00:41:47,380
En ik moet zeggen, ma ontvangen.

558
00:41:47,380 --> 00:41:52,030
Nou ja ik heb nog een paar
verlof natuurlijk wel leuk zijn.

559
00:41:52,030 --> 00:41:54,920
Ja maar ik heb geen kaarten houden.

560
00:41:55,130 --> 00:41:57,050
Dan zorgen wij dan wel aan de kerk.

561
00:41:57,050 --> 00:42:01,990
Dus de voeding in natura mee dus dat was
veel meer dat je ooit op kraken nog heeft

562
00:42:02,070 --> 00:42:08,110
het hele gezin nog eventjes een tijdje
van en nou toen ben ik ben teruggekomen.

563
00:42:08,110 --> 00:42:17,650
De marine met een kale kop en een ontzettende
eetlust want dat maar dat liep allemaal meer.

564
00:42:21,270 --> 00:42:23,440
Ja je hebt natuurlijk
wel een achterstand.

565
00:42:23,440 --> 00:42:23,770
Doorleefdheid.

566
00:42:23,770 --> 00:42:25,820
Maar die heb ik waarmee ingehaald.

567
00:42:27,560 --> 00:42:31,450
En ik heb ik bij de marine
zijn gegroeid carrière.

568
00:42:32,260 --> 00:42:34,080
Hoe bent u met uw
herinneringen omgegaan.

569
00:42:35,500 --> 00:42:40,800
Nou ik heb eigenlijk gezegd van
Weet je wat een was het dan.

570
00:42:43,770 --> 00:42:47,280
En ik heb die herinneringen
daar dus geen moeite mee.

571
00:42:49,140 --> 00:42:55,240
Ik heb nog wel contacten alleen met
die Dallas Puma en en en de daarin

572
00:42:55,680 --> 00:43:00,820
waren van hebben we wel contacten mee
maar ik ben niet iemand die nou weer.

573
00:43:01,080 --> 00:43:03,750
Teruggaat naar boven gehaald om te
kijken hoe zat het daar ook al weer.

574
00:43:04,890 --> 00:43:05,740
Als snel door.

575
00:43:07,530 --> 00:43:07,990
Afgelopen

576
00:43:09,770 --> 00:43:12,210
als je zo terugkijkt op die tijd.

577
00:43:12,210 --> 00:43:15,990
Wat is dan een de moeilijkste herinnering
die heeft aan voldoen gehaald.

578
00:43:15,990 --> 00:43:18,060
Wat wat is wat u bijgebleven is.

579
00:43:18,760 --> 00:43:27,590
Nou ja en was het dus en dat is nog steeds
de dingen waar je die ene keer dat ik en

580
00:43:27,620 --> 00:43:33,650
en nou ja goed dat aanpassen als maar aan
een situatie waar je helemaal niet meer.

581
00:43:33,650 --> 00:43:34,040
Wel

582
00:43:35,370 --> 00:43:37,170
maar ik heb daar geen moeite mee.

583
00:43:38,340 --> 00:43:42,800
Ik heb geen dromen
gehad van nachtmerries.

584
00:43:42,800 --> 00:43:43,410
En zo.

585
00:43:43,410 --> 00:43:46,430
Maar ik wel van hoor dat
mensen hebben gekregen.

586
00:43:46,580 --> 00:43:48,170
Tegenwoordig hoor je opgevangen.

587
00:43:48,170 --> 00:43:50,030
Zodra er iets mis is.

588
00:43:50,030 --> 00:43:52,250
Maar dat was ons
helemaal niet zo ver van.

589
00:43:52,250 --> 00:43:53,830
Nou bekijk het maar.

590
00:43:55,180 --> 00:43:58,960
Nou ik bij geval is dat
dus goed afgelopen.

591
00:43:59,180 --> 00:44:02,960
Want in feite heeft u naar Broechem
met Dora nog wel, weliswaar commando

592
00:44:02,960 --> 00:44:07,410
gehad en ook heeft meegelopen aan
één van de dodenmars de even ja.

593
00:44:08,550 --> 00:44:13,510
En dat is ook de reden waarom ik nooit meedoe
aan een vierdaagse hoeft niet gelijk allemaal al gebeurd

594
00:44:15,410 --> 00:44:16,000
mij niet gezien.

595
00:44:19,400 --> 00:44:21,480
Nou dat is eigenlijk mijn verhaal.

596
00:44:22,290 --> 00:44:23,760
Dank u wel voor het gesprek.