1
00:00:00,000 --> 00:00:02,091
..bestuurder is, hij is rustig

2
00:00:02,091 --> 00:00:02,370
ja,j

3
00:00:02,370 --> 00:00:06,742
Maar er waren volgens mij
veel Joodse mensen die

4
00:00:06,742 --> 00:00:09,480
Cohen heetten, hè? Dat was
wel een hele gangbare naam

5
00:00:10,120 --> 00:00:11,170
Ja natuurlijk he

6
00:00:11,170 --> 00:00:15,130
En dan stond ik op die brug.
Iedere keer is dat zo. Nou ja.

7
00:00:16,630 --> 00:00:20,290
Bij de defilé van de koningin, was
dat natuurlijk op een andere plaats.

8
00:00:20,290 --> 00:00:25,930
Ik heb een rollator heb ik zeker gezien
omdat ik een evenwichtsstoornis heb ook

9
00:00:26,140 --> 00:00:28,880
Ja. Want u bent geboren in 1921

10
00:00:28,880 --> 00:00:30,920
Ja, in Bochol

11
00:00:30,920 --> 00:00:34,490
In Bochelt, ja. Dat ligt dus
redelijk dicht tegen Nederland aan

12
00:00:34,490 --> 00:00:40,350
Nee, nee. Bocholt ligt tegen..
Bochum ligt in het Rührgebied

13
00:00:40,350 --> 00:00:42,350
Oke in het licht in Rührgebied

14
00:00:42,350 --> 00:00:43,310
Bochum ligt in het Rührgebied

15
00:00:43,310 --> 00:00:44,656
Ja, Niet zo ver van Dortmund

16
00:00:44,530 --> 00:00:47,720
Nee ook niet hoor.

17
00:00:47,720 --> 00:00:51,310
Van Dortmund misschien twintig kilometer,
maar van Dorsten ongeveer dertig kilometer

18
00:00:51,310 --> 00:00:59,060
Oké. Ja,ja. En kunt u..wat
voor een beroep deed u vader

19
00:00:59,070 --> 00:01:02,290
Mijn vader, die was
Oberzoll-commissaris

20
00:01:02,290 --> 00:01:03,400
Wat is dat

21
00:01:03,400 --> 00:01:04,190
Douane

22
00:01:04,190 --> 00:01:04,520
Oké

23
00:01:05,380 --> 00:01:09,430
Hij was, hij was, hoe moet
ik dat nou zeggen, hij was

24
00:01:09,430 --> 00:01:14,330
twaalf jaar bij militair en
die soldaten, officieren dan.

25
00:01:14,330 --> 00:01:21,740
Hij was Obersichtmeister? Die officieren
die kwamen dan in een hogere loopbaan.

26
00:01:21,740 --> 00:01:22,810
Een hogere positie weet u wel

27
00:01:23,600 --> 00:01:24,410
Ja

28
00:01:24,600 --> 00:01:29,369
Dan was hij Oberzoll-commissaris.
Weet je wel? Ja, ja

29
00:01:29,370 --> 00:01:33,550
En dat was de douane tussen
Nederland en Duitsland

30
00:01:34,590 --> 00:01:38,172
Ja maar een hele korte tijd. Dan woonden wij
in Bocholt en Bocholt ligt tegenover Aalten.

31
00:01:38,172 --> 00:01:43,830
Dat kent u misschien wel, hè. Het is
twee, drie kilometer over de grens.

32
00:01:43,830 --> 00:01:47,680
Maar daar zal ik aanstonds
nog over vertellen

33
00:01:47,680 --> 00:01:52,830
En nou ja wat ik inderdaad
interessant vind.. u bent dus van

34
00:01:54,100 --> 00:01:59,030
1921..dus u was zeg maar twaalf
jaar toen Hitler aan de macht kwam

35
00:01:59,030 --> 00:02:05,460
Kunt u nog herinneren wat voor veranderingen dat
met zich meebracht? Kunt u zich dat herinneren

36
00:02:05,950 --> 00:02:11,140
Ja. Kijk we hadden van tevoren.
Ja dat was ook een wereldcrisis.

37
00:02:11,140 --> 00:02:13,400
Niet zoals nu, maar nog
veel erger eigenlijk.

38
00:02:13,400 --> 00:02:20,850
Het is nu nog in het begin, hè. Maar ik weet
het precies nog ’29 kwam het en voor Hitler.

39
00:02:20,850 --> 00:02:25,590
Ja Hitler had nooit aan het bewind
kennen komen, als wij niet..Ik

40
00:02:25,590 --> 00:02:29,260
weet niet hoeveel miljoen,
misschien 6 miljoen werkloos of zo.

41
00:02:29,260 --> 00:02:35,196
Als dat niet geweest was, ja had hij nooit aan
het bewind gekomen. Want die lui hadden geen werk.

42
00:02:35,197 --> 00:02:39,128
En ik weet ook nog dat mijn vader,
die was nog korte tijd bij de douane.

43
00:02:39,128 --> 00:02:44,250
Dan woonden wij in, in
Bocholt in een straat.

44
00:02:44,250 --> 00:02:54,690
Daar demonstreerden die, die, niet
communisten, rijksmannen waren het.

45
00:02:54,690 --> 00:02:59,052
En dan was er eentje die deed
zijn borst open en die wist dat

46
00:02:59,052 --> 00:03:02,240
mijn vader bij de douane, dat
die ook een pistool had en zo

47
00:03:02,240 --> 00:03:08,400
Hij moest hem doodschieten. Omdat ze
geen mogelijkheid meer zagen om te leven.

48
00:03:08,400 --> 00:03:10,746
Hij had kinderen enzovoort. Dat
was een grote ellende hoor.

49
00:03:10,746 --> 00:03:15,380
Maar dat is niet de enigste
reden voor de oorlog.

50
00:03:15,890 --> 00:03:20,497
Want als Amerika, Frankrijk en Engeland
als die het niet gewild hadden,

51
00:03:20,497 --> 00:03:27,410
dat de oorlog kwam, dan had Hitler
nooit aan het bewind gekomen.

52
00:03:27,410 --> 00:03:32,710
Kijk, iedereen die het boek van Hitler
‘Mein kampf’, heb je het wel eens gehoord

53
00:03:32,710 --> 00:03:33,150
Ja

54
00:03:33,150 --> 00:03:38,590
Iedereen die dat gelezen heeft, die
wist waar de trein naartoe ging. Ja?

55
00:03:38,590 --> 00:03:43,860
Dus ook Engelsen en Fransen. Maar daarom
geef ik niet aan hen de schuld aan de oorlog.

56
00:03:44,510 --> 00:03:45,730
Maar de schuld hebben de Duitsers mee

57
00:03:45,730 --> 00:03:49,910
Maar het waren heel
veel omstandigheden.

58
00:03:49,910 --> 00:03:57,730
Maar wat merkte u nou in uw eigen leven, als jongen
van twaalf/dertien, dat er een ander regime was?

59
00:03:57,730 --> 00:03:58,390
Merkte u dat

60
00:03:58,390 --> 00:04:00,710
Nee, nee. Dat heb ik zo niet.

61
00:04:00,710 --> 00:04:04,379
Ja later wel want dat ik naar Dorsten kwam,
was ik dan in de Hitlerjeugd. Weet u wel

62
00:04:04,380 --> 00:04:07,729
Ja, want hoe oud was u
toen u naar Dorsten ging

63
00:04:07,730 --> 00:04:11,490
Toen was ik twaalf
jaar denk ik, ja, ja

64
00:04:11,490 --> 00:04:14,480
Twaalf jaar. Toen bent u
ben de Hitlerjugend gekomen

65
00:04:14,480 --> 00:04:15,250
Ja Jungvolk eerst.
Jungvolk.Dat was het eerste hè

66
00:04:15,250 --> 00:04:15,355
Ja

67
00:04:15,355 --> 00:04:17,830
En in de Hitlerjeugd,
daar kwam je met veertien

68
00:04:17,830 --> 00:04:24,300
Ja. En wat kunt u zich daarvan herinneren? Hoe
was dat? Vond u het leuk om daar bij te zijn

69
00:04:24,300 --> 00:04:31,780
Ja, de eerste tijd wel want we
speelden veel en zo. Weet je wel?

70
00:04:31,780 --> 00:04:38,310
Ja, niet oorlog maar tegen, tegen andere steden.
Tegen Marl enzo. Weet je wel? Daar werd gevochten

71
00:04:38,930 --> 00:04:40,450
Ja. Dat vinden jongens leuk

72
00:04:40,450 --> 00:04:44,570
Ja dat hadden wij hier
in Dorsten is Tielezensee.

73
00:04:44,570 --> 00:04:48,340
En dan, ja dat is niet diep dat water, nou ja en..
Dan als die ene partij dus Dorsten terugdringt.

74
00:04:48,340 --> 00:04:58,490
Als wij dan in het water waren of die
andere partij, dan was het afgelopen

75
00:04:58,490 --> 00:05:01,163
Die ene was winnaar en
die ander had verloren

76
00:05:01,470 --> 00:05:01,800
Het was een spel

77
00:05:01,800 --> 00:05:05,808
Ja, ja. Het was een spel. Maar
in die tijd was het ook zo.

78
00:05:06,860 --> 00:05:10,790
Er was niet alleen Hitlerjeugd
maar er waren ook katholieken.

79
00:05:10,790 --> 00:05:21,265
Nou ik was bijvoorbeeld ook wel gymnasium hè?
En op het gymnasium, daar heette die vereniging

80
00:05:21,265 --> 00:05:27,884
voor soldaat Neue Deutschland’. Neue Deutschland’
was van de katholieke kerk, hè. En die die

81
00:05:27,930 --> 00:05:35,670
kameraden die in ‘Neue Deutschland’ waren, die
hebben ook... Nee, dat was niet zo leuk hoor

82
00:05:35,670 --> 00:05:40,980
Maar bedoelt u dat dat bleef bestaan? Zat
u zowel bij de Hitlerjugend als bij de Neue

83
00:05:40,940 --> 00:05:44,654
Wij hebben met hun gevochten. Ja,ja.
Maar het was geen lolletje hoor

84
00:05:44,630 --> 00:05:48,700
Nee, nee. Die club mocht wel blijven bestaan. Naast
de Hitlerjugend mochten die ook blijven bestaan

85
00:05:48,700 --> 00:05:58,170
Ja, ja. Maar dat was niet graag gezien hoor. Maar
ik ken nog namen van lui die evengoed erin bleven.

86
00:05:58,170 --> 00:06:01,843
Niet iedereen was in het
Jungvolk of in de Hitlerjeugd

87
00:06:01,020 --> 00:06:03,080
Nee. Dat was een keuze

88
00:06:03,080 --> 00:06:05,000
Ja. Ze konden je niet dwingen. Het werd wel,
het werd wel aangenomen om erin te gaan, hè

89
00:06:09,020 --> 00:06:11,780
Via school werd dat aangeraden

90
00:06:11,780 --> 00:06:11,841
Ja.

91
00:06:11,842 --> 00:06:19,940
ja later ben ik in Essen geweest op een
Staatsbau Schule Essen en daar moest

92
00:06:19,940 --> 00:06:27,110
je natuurlijk in nationaal-socialistische
Duitse studentenbond zijn, hè ja.

93
00:06:27,110 --> 00:06:28,641
En daar had je als het semester ten einde was.
Je weet wat een semester is: een half jaar.

94
00:06:28,641 --> 00:06:37,710
Als het semester ten einde was dan kreeg je drie
stempels. Hoe moet ik dat toch zeggen ‘stempels’

95
00:06:37,710 --> 00:06:39,330
Ja stempels

96
00:06:39,330 --> 00:06:48,526
Het eerste was Politish t’, ‘Fachlich
erfült’, dus het vak (.?)en dan

97
00:06:48,527 --> 00:06:53,350
kwam, dan kwam nog, ja Politish,
Fachlich, wat was het ook al weer,

98
00:06:53,350 --> 00:06:58,640
‘Sportlich’. Drie dingen, als er eentje,
vooral Politisch als je dat niet had

99
00:06:59,510 --> 00:07:05,010
En wat leerde je daar bij die ‘Politish’,
bij die politieke scholing? Wat leerde je

100
00:07:05,010 --> 00:07:05,650
Nou ja.

101
00:07:05,650 --> 00:07:08,020
Er werd natuurlijk ook over
het nationaal-socialisme

102
00:07:08,020 --> 00:07:12,790
en er werd over de Eerste
Wereldoorlog gesproken.

103
00:07:12,790 --> 00:07:13,850
Over dat allemaal

104
00:07:14,890 --> 00:07:16,740
Hoe Duitsland vernederd was

105
00:07:16,740 --> 00:07:19,410
Ja, ja natuurlijk. Over
het Versailles-dictaat.

106
00:07:19,410 --> 00:07:27,235
Nou ja, daarbij was ook zo, was
ook een reden om revanche uit te

107
00:07:27,235 --> 00:07:31,490
oefenen, hè. Wij hadden natuurlijk
niet het recht een wereldoorlog te

108
00:07:31,490 --> 00:07:36,040
beginnen, hè, dat zeg ik wel, dat
weet u wel hoe ik daarover denk hè

109
00:07:36,510 --> 00:07:42,250
Maar op dat moment, sprak het u op
dat moment aan wat u daar leerde?

110
00:07:42,650 --> 00:07:45,642
Was u het er toen wel mee
eens wat u daar leerde

111
00:07:45,650 --> 00:07:54,910
Nee. Ik was, kijk mijn vader niet zo omdat hij
beambte was. Die waren met het Dritte Reich.

112
00:07:54,910 --> 00:07:59,950
U weet wat het Dritte Reich is hè?

113
00:07:59,950 --> 00:08:03,230
Eh Maar mijn moeder was erg kritisch.

114
00:08:03,720 --> 00:08:08,250
Toen al, toen wij dat zei ik net
zo pas over die Joden van Cohen.

115
00:08:08,250 --> 00:08:12,397
Dan woonden wij op een etage en dan
kwam de... Het was in ’33 geloof ik.

116
00:08:12,810 --> 00:08:17,229
Daar kwamen de SA en die hebben
hem en zijn vrouw weggehaald.

117
00:08:17,230 --> 00:08:23,140
En mijn moeder werd ook nog betrapt dan
kreeg die een bloeding. Weet u wel?

118
00:08:23,140 --> 00:08:26,900
Dan was ik geloof ik 11 jaar toen

119
00:08:26,900 --> 00:08:30,920
Uw moeder probeerde die
mensen te beschermen

120
00:08:30,920 --> 00:08:35,746
Ja. Mijn moeder was erg kritisch tegenover het
systeem. Mijn vader niet, maar mijn moeder wel.

121
00:08:36,100 --> 00:08:37,940
Maar mijn vader later ook hoor

122
00:08:37,940 --> 00:08:43,730
En sprak u dat aan hoe uw
moeder er tegenover stond

123
00:08:43,730 --> 00:08:44,260
Ja, ja.

124
00:08:44,260 --> 00:08:52,970
Want de hele familie van mijn moeders kant stonden
het nationaal-socialisme kritisch tegenover.

125
00:08:52,970 --> 00:09:02,170
Want die die oma’s, van moederlijke
zijde, waren allemaal Bergleute

126
00:09:02,170 --> 00:09:04,920
Maar dat waren goede berglui. Ook Musikbegabt.
Zingen en literatuur en zo. Weet u wel

127
00:09:04,920 --> 00:09:06,210
Mm

128
00:09:06,210 --> 00:09:11,730
Ja dat was een heel andere kant
als die kant van mijn vader

129
00:09:11,830 --> 00:09:14,290
Ja. Die waren meer gezagsgetrouw

130
00:09:14,290 --> 00:09:17,440
Ja,ja. Erg kritisch hoor. BS: heeft mijn vraag
niet verstaan, hij blijkt niet goed te horen

131
00:09:17,440 --> 00:09:19,870
Ja. Kunt u nog herinneren
dat de Kristallnacht er was

132
00:09:19,870 --> 00:09:23,450
Ja natuurlijk ja. De
Kristallnacht was in 1938.

133
00:09:23,450 --> 00:09:31,310
En in die tijd dan maakte ik
een practicum in Oberhausen.

134
00:09:31,310 --> 00:09:31,861
Dat is ook vijfentwintig
kilometer van hier weg.

135
00:09:32,740 --> 00:09:34,970
En dan zie ik nog, met de
trein ging ik daar naartoe.

136
00:09:34,970 --> 00:09:39,010
En daar zag ik s’ morgens,
misschien was dat om zeven uur

137
00:09:39,010 --> 00:09:42,600
of zo, daar zag ik al als
daar meubelfabrieken waren.

138
00:09:42,600 --> 00:09:48,220
Daar zag ik al die branden en zo. Ja
dat kan ik mij erg goed herinneren.

139
00:09:48,220 --> 00:09:52,970
In die tijd was ik in Dienstlager
Dat ligt aan de lage Rijn.

140
00:09:53,350 --> 00:09:54,009
Dat is ook vijfentwintig kilometer
hiervandaan. Daar maakte ik een practicum

141
00:09:54,010 --> 00:09:54,670
Voor uw opleiding

142
00:09:54,670 --> 00:09:56,808
Ja, ja ja. Dan maakte
ik een practicum.

143
00:09:56,808 --> 00:10:07,780
En dan zie ik, ik kwam van het
station en moest naar het kantoor toe.

144
00:10:08,030 --> 00:10:12,280
En ik wandel door de stad
en dan zie ik nog daar was

145
00:10:12,280 --> 00:10:17,310
een kinderspeelplaats hè of
een hoe noemen jullie dat?

146
00:10:17,310 --> 00:10:18,360
Een Kindergarten

147
00:10:18,360 --> 00:10:18,740
Ja. Een kinderspeeltuin

148
00:10:18,740 --> 00:10:25,400
Ja daar vlogen al de meubelen op straat
uit de eerste etage of zo, de meubelen al.

149
00:10:25,400 --> 00:10:29,780
En die kinderen werden in een,
die tuin daar zo was ingehekt.

150
00:10:29,780 --> 00:10:36,350
Daar werden die kinderen misschien
waren het alleen kinderen van Joden.

151
00:10:36,350 --> 00:10:39,970
In die straat waren erg
veel Joden omdat de Joden

152
00:10:39,970 --> 00:10:46,250
waren hoofdzakelijk
paardenhandelaren en confectie.

153
00:10:46,250 --> 00:10:50,920
We hadden ook in Bocholt was
ook een arts, dokter Hoogheimer,

154
00:10:50,920 --> 00:10:54,225
was een goede arts, die mijn
moeder toen behandeld heeft en zo.

155
00:10:54,225 --> 00:10:59,990
Dat waren allemaal mensen die
holorig waren. Begrijpt u wel

156
00:10:59,990 --> 00:11:01,700
Bedoelt u dat ze vrije beroepen hadden

157
00:11:01,700 --> 00:11:02,390
Ja

158
00:11:02,390 --> 00:11:03,680
Dus ondernemers

159
00:11:03,680 --> 00:11:09,042
Voor ons waren het geachte mensen hoor,
ja. En in Bocholt was veel textiel.

160
00:11:09,043 --> 00:11:09,319
Mag ik eventjes..
(Stolz snuit zijn neus

161
00:11:09,320 --> 00:11:09,840
Ja

162
00:11:09,840 --> 00:11:16,950
Daar waren veel textielfabrieken
en zodoende waren ook natuurlijk die

163
00:11:16,950 --> 00:11:22,820
eigenaren waren ook En bij mij in de
klas op het gymnasium waren vijf Joden.

164
00:11:23,060 --> 00:11:26,080
Maar er was helemaal niks aan de hand

165
00:11:26,080 --> 00:11:26,380
Nee

166
00:11:26,380 --> 00:11:26,600
Nee

167
00:11:26,600 --> 00:11:28,580
Werden die niet lastiggevallen

168
00:11:28,580 --> 00:11:29,530
Nee, nee

169
00:11:29,530 --> 00:11:32,800
Waren jullie zelf ook
niet zo beïnvloed? Want.

170
00:11:32,800 --> 00:11:35,870
Nee in die tijd nog niet. Nee, nee

171
00:11:35,870 --> 00:11:40,490
Wanneer was dat dan? Dat was wel in de
jaren ’30 al? Dat u op het gymnasium zat

172
00:11:40,490 --> 00:11:47,400
Nou nee dat was ’32 hoor en zal
ik dan even vertellen van ‘33

173
00:11:47,400 --> 00:11:47,660
Ja

174
00:11:47,660 --> 00:11:50,262
Dan gingen we over de grens, dan was Hitler aan
het bewind. Dan hadden wij zo een vlaggetje.

175
00:11:50,262 --> 00:11:52,370
(BS: houdt denkbeeldige vlag
op) Een wimpel noemden wij dat.

176
00:11:54,960 --> 00:11:59,560
En dan zijn we van Hemden [niet
kunnen vinden op kaart] naar Aalten.

177
00:11:59,560 --> 00:12:01,770
Aalten is de eerste plaats
op Nederlands gebied

178
00:12:01,860 --> 00:12:04,030
en dan hadden wij dat ding..(.?) genomen
Haha. Ja dat zal ik nooit vergeten hoor.

179
00:12:04,030 --> 00:12:14,450
Maar ja wat hadden wij voor slachtoffer.
Die leraar had eigenlijk moeten zeggen

180
00:12:14,450 --> 00:12:18,669
Dat jullie in Nederland waren?
Dat jullie in Nederland waren?

181
00:12:18,669 --> 00:12:19,030
De tweede keer harder
omdat BS: PVniet verstaat

182
00:12:19,030 --> 00:12:22,790
Ja met dat ding niet over
de grens gaan, ja, ja

183
00:12:22,790 --> 00:12:29,060
En later, want de nieuwsvoorziening, de kranten,
de radio. Dat was natuurlijk allemaal anti-joden.

184
00:12:29,940 --> 00:12:37,780
Beïnvloedde u dat ook? Dat je op de radio en in de
krant alleen maar las dat de Joden slecht waren.

185
00:12:37,780 --> 00:12:40,703
Hoe heeft u dat beïnvloed
of was dat niet zo

186
00:12:41,330 --> 00:12:42,390
Kijk.

187
00:12:43,260 --> 00:12:47,580
Ik ben nooit voor Joden
ingetreden hè, maar ik was ook

188
00:12:49,740 --> 00:12:52,890
kritisch tegenover die
dingen die de nazi’s zeiden.

189
00:12:52,890 --> 00:13:01,110
Ook in Dorsten. En mijn vader, die
was nog kapelmeester van de stadkapel

190
00:13:01,130 --> 00:13:04,500
En hij was ook tegen die
nazi-beweging in Duitsland.

191
00:13:04,500 --> 00:13:08,940
In die tijd dan hè. En dan moest
hij, dan werd hij gevraagd

192
00:13:08,940 --> 00:13:16,060
of hij het orkest aan kapel
de Weerden..?) voor de SA.

193
00:13:16,060 --> 00:13:16,370
Weet u wel

194
00:13:16,370 --> 00:13:16,999
Ja,ja. De SA dat weet ik zeker

195
00:13:17,000 --> 00:13:18,510
Dan heeft mijn vader zich geweigerd.

196
00:13:18,510 --> 00:13:28,800
We hadden hier in Dorsten ook een bruin huis
en daar werd hij heen geholpen van de SA uit.

197
00:13:28,800 --> 00:13:37,780
En dan werd hij gevraagd of hij dat orkest
moest dat.. Dat was van tevoren de stadkapel.

198
00:13:37,780 --> 00:13:43,920
Dan moest dan Dan heeft
mijn vader dat geweigerd.

199
00:13:43,990 --> 00:13:46,960
En dan wouden ze… Ik weet
dat nog precies op de eerste

200
00:13:47,500 --> 00:13:51,670
etage was die kamer, waar
ze zich klaar wouden maken.

201
00:13:51,670 --> 00:13:54,620
Daar heeft hij zich geweigerd
dat te doen. Nou dat ging niet.

202
00:13:54,620 --> 00:14:00,690
Nou dan zei hij dat als het zo gaat als
jullie mij dwingen willen, dan ging hij eruit

203
00:14:00,690 --> 00:14:02,320
En dan ging Kampsof, zo heette
die ene. Dat was die ene grote.

204
00:14:02,320 --> 00:14:03,950
Zo een zadel weet je wel met Blud mit Ehre?’
stond erop. Daar kwamen ze dan achter.

205
00:14:03,950 --> 00:14:09,370
Dan wilden ze hem weer terughalen,
maar mijn vader weigerde. Hij ging weg.

206
00:14:09,370 --> 00:14:17,290
Maar dan kreeg hij uit Münster,
dat was regeringspresident,

207
00:14:17,370 --> 00:14:22,090
kreeg hij een brief dat hij
gevraagd is toch dat te doen.

208
00:14:22,090 --> 00:14:24,370
Want hij had niet meer
tijd daarvoor nodig.

209
00:14:24,370 --> 00:14:29,405
En als hij dat niet wilde, dan was toch wel te
zien dat hij tegen het nationaal-socialisme was.

210
00:14:29,406 --> 00:14:30,127
Nou ja. Kijk, zo was dat

211
00:14:30,000 --> 00:14:33,180
En toen is hij het toch gaan doen

212
00:14:33,180 --> 00:14:37,930
Ja. Kijk dan hebben we hem
een uniform aangemeten.

213
00:14:37,930 --> 00:14:42,130
Maar ja hij heeft dat nooit gedaan.. Maar ja
kijk hij werd toen dan afgehaald naar Polen.

214
00:14:42,130 --> 00:14:47,380
Weet u wat dat ‘Herumanigung’ is

215
00:14:47,380 --> 00:14:48,090
Nee

216
00:14:48,090 --> 00:14:53,700
Het gedeelte van Polen naar het Westen toe dat
werd bezet. Daar leefden ook veel Duitsers.

217
00:14:53,700 --> 00:14:59,590
Dat was dat General Gouvernement Het
was door de Duitsers bezet toen al

218
00:14:59,590 --> 00:14:59,890
Pact Ribbentrop

219
00:14:59,890 --> 00:15:08,830
Ja..(..?)Ja want dat waren veel suikerfabrieken.
En alles wat met de douane te maken had.

220
00:15:08,830 --> 00:15:10,640
Zoals rechtleer en de financiën

221
00:15:10,640 --> 00:15:15,790
Oké. Want wanneer was dat toen hij
die SA functie kreeg? Weet u dat nog?

222
00:15:18,200 --> 00:15:20,580
Was dat eind jaren ’30
of was dat al eerder

223
00:15:20,580 --> 00:15:24,670
Ja nou wacht even. Dat
kan zo ’38 geweest zijn

224
00:15:24,670 --> 00:15:25,560
Oké

225
00:15:25,560 --> 00:15:28,310
In die tijd. En dan nog eentje.

226
00:15:28,310 --> 00:15:36,144
Kijk mijn vader heeft, ja, nou valt mij 1938..
We hadden hier ook veel Joden in Dorsten.

227
00:15:36,145 --> 00:15:41,570
Dan heeft hij nog een Jood, die wou
een zakenman uit de Lieberstraßen.

228
00:15:41,570 --> 00:15:50,590
Die had een eigen Warengeschäft?. Die
heeft hij nog Zollrechtlich verhandelt.

229
00:15:50,590 --> 00:15:53,700
Hij kon alles meenemen. Er werd niet.

230
00:15:55,800 --> 00:15:56,120
moeilijk gedaan

231
00:15:56,120 --> 00:16:00,760
Hij kon alles meenemen. Amerika.
Dat heeft mijn vader nog.

232
00:16:00,760 --> 00:16:06,060
Hij was chef van de douane. Dat heeft
hij allemaal klaargemaakt in ’38 nog

233
00:16:06,060 --> 00:16:06,490
’38

234
00:16:06,490 --> 00:16:08,670
En in 38’ was de Kristallnacht, hè

235
00:16:08,670 --> 00:16:09,390
Ja j

236
00:16:09,390 --> 00:16:15,730
Maar van tevoren nog..Ik geloof niet
dat het voor mijn vader erg moeilijk was

237
00:16:15,730 --> 00:16:18,845
Maar u zei dat uw vader
ook gezagsgetrouw was.

238
00:16:18,846 --> 00:16:26,630
Dus begrijp ik het goed dat hij in ’33 was uw
vader nog enthousiast maar dat werd minder nadat.

239
00:16:26,630 --> 00:16:30,620
Enthousiast niet hoor maar hij
was niet erg kritisch hoor.

240
00:16:30,620 --> 00:16:35,156
Hij heeft natuurlijk wel die nood gezien
in die tijd: werkloosheid en alles.

241
00:16:35,156 --> 00:16:40,390
Dat heeft ook indruk gemaakt. Maar hij
was, hij was beambte, staatsbeambte.

242
00:16:40,390 --> 00:16:44,570
Dat is in Nederland niet en in
Holland ook niet. Dat is weer anders.

243
00:16:44,570 --> 00:16:46,390
Bij jullie heet dat ambtenaar of zo

244
00:16:46,390 --> 00:16:47,690
Ja ambtenaar ja

245
00:16:49,160 --> 00:16:51,070
U bent misschien ook ambtenaar

246
00:16:51,070 --> 00:16:52,470
Semi-ambtenaar noemen ze dat. Half

247
00:16:52,470 --> 00:16:55,120
Mijn vader stond in de staatsdienst hè

248
00:16:55,120 --> 00:16:55,320
Ja

249
00:16:57,020 --> 00:16:59,700
‘Unkundbar’ Weet u wat dat betekent

250
00:16:59,700 --> 00:17:00,390
Nee

251
00:17:00,390 --> 00:17:01,529
Het werk kon voor hem
niet opgezegd worden

252
00:17:01,530 --> 00:17:02,150
Oké.Hij had.

253
00:17:02,150 --> 00:17:02,390
levenslang

254
00:17:02,390 --> 00:17:03,560
Levenslang ja

255
00:17:03,560 --> 00:17:14,158
Ja. Goed en dan weer even bij u terugkomen.
De oorlog breekt uit in 1939. Wat had dat?

256
00:17:14,159 --> 00:17:22,150
U was op dat moment achttien jaar. Wat had
dat voor u voor gevolgen dat de oorlog uitbrak

257
00:17:22,660 --> 00:17:31,440
Ja. Ten eerste voelde je nog niks daarvan
met voedsel en zo alles weet je wel. Nou ja.

258
00:17:31,440 --> 00:17:41,790
Frankrijk en Elzas-Lotharingen, die gebieden die
werden Frankrijk toegesproken. Dat begon al in ’36.

259
00:17:41,790 --> 00:17:43,480
Weet u dat

260
00:17:43,480 --> 00:17:55,260
Ja dat ze dat terug... De bevolking mocht daar
uitspreken of ze bij Frankrijk of Duitsland wilden

261
00:17:55,260 --> 00:17:59,000
Nee, nee. Ja dat ook. Maar
wat ik zei is wat anders.

262
00:17:59,370 --> 00:18:05,630
In 1936 heeft Hitler aan Duitsland die in
de militaristische zone de Rijnland bezet

263
00:18:05,630 --> 00:18:08,640
Dat was het eerste hè. Ja

264
00:18:08,640 --> 00:18:10,360
Ja. En dat hebben ze laten gebeuren

265
00:18:10,360 --> 00:18:13,426
Ja en andere dingen ook nog.
Oostenrijk en Tsjechië-slowakije en zo.

266
00:18:13,427 --> 00:18:13,620
Dat lieten ze allemaal gebeuren ja

267
00:18:14,510 --> 00:18:17,000
Dat lieten ze allemaal gebeuren ja.

268
00:18:20,440 --> 00:18:26,912
Maar wat heeft het..u zegt, in het begin merkte
u er nog niet zoveel van …Maar moest u in dienst?

269
00:18:28,030 --> 00:18:29,200
Hoe ging dat

270
00:18:30,300 --> 00:18:33,590
Ja ja. Eerst moet ik in arbeidsdienst.
Weet je wel. Weet u wat dat is

271
00:18:33,590 --> 00:18:36,930
Ja arbeidsdienst

272
00:18:36,930 --> 00:18:40,777
Bruine uniform ja ja. Ik was
niet voor het militair hoor.

273
00:18:41,500 --> 00:18:47,100
Ik moest ook mijn studie onderbreken in die
tijd. Want ik had nog geen examen gedaan.

274
00:18:47,100 --> 00:18:50,224
Anderen konden nog een noodexamen
maken, maar dat was bij mij niet hoor.

275
00:18:50,660 --> 00:18:52,990
Dus ik had geen grote zin om te gaan

276
00:18:52,990 --> 00:18:57,950
Om bij die arbeidsdienst te gaan. Wat deed
u voor studie? Iets van bouw, zei u dat

277
00:18:57,950 --> 00:18:59,640
Vermessungswesen

278
00:18:59,640 --> 00:19:01,990
Wat is dat

279
00:19:01,990 --> 00:19:02,230
Landmeetkunde

280
00:19:02,230 --> 00:19:03,110
Landmeetkunde ja

281
00:19:04,160 --> 00:19:05,170
Vermessungswissen. Weet u wel

282
00:19:05,170 --> 00:19:17,340
Ja,ja. U moest in de arbeidsdienst.
Wat hield dat dan precies in

283
00:19:17,340 --> 00:19:18,802
Ja arbeidsdienst. Iedereen, ook meisjes
moesten ook in de arbeidsdienst.

284
00:19:18,802 --> 00:19:19,169
Wij plegen arbeidsdienst
en mänlicher Kijk we moesten

285
00:19:19,170 --> 00:19:21,860
bijvoorbeeld in het Emsland
waar moergebied is.

286
00:19:21,860 --> 00:19:23,190
Veen, weet u wel

287
00:19:23,190 --> 00:19:24,610
Ja veen

288
00:19:24,610 --> 00:19:28,770
Ja dat hebben we vroeger voor
een paar honderd jaar zijn

289
00:19:28,770 --> 00:19:31,180
Nederlanders naar Duitsland gekomen
die ook dit werk gedaan hebben.

290
00:19:31,180 --> 00:19:33,590
Omdat in Nederland..ja,j

291
00:19:33,590 --> 00:19:34,280
Ja

292
00:19:34,850 --> 00:19:41,500
En dan ja Verteidigungsanlage?
Westwal. Weet u wat de Westwal is

293
00:19:41,500 --> 00:19:43,090
Westwal aanleggen nee

294
00:19:43,090 --> 00:19:43,950
Tegenover Frankrijk

295
00:19:43,950 --> 00:19:44,356
Oké. Ja

296
00:19:44,357 --> 00:19:45,810
De vestiging, weet je wel

297
00:19:45,810 --> 00:19:46,150
Ja

298
00:19:46,470 --> 00:19:47,060
Westwal

299
00:19:47,060 --> 00:19:52,390
En was dat in 1939 dat
jullie dat moesten doen

300
00:19:52,390 --> 00:19:55,120
Ik was dat niet hè. Ik
was in het Emsland he

301
00:19:55,120 --> 00:20:06,820
Oké. En wat moest u doen

302
00:20:06,820 --> 00:20:07,842
Ik heb gewerkt. Kijk, er werd land, land over
gemaakt en zo. Ik had met meetkunde te maken

303
00:20:07,990 --> 00:20:08,180
Ja

304
00:20:08,180 --> 00:20:09,830
Ik hoefde niet.

305
00:20:11,070 --> 00:20:14,920
U hoefde niet met een
schep aan de slag

306
00:20:14,920 --> 00:20:15,090
Nee

307
00:20:15,090 --> 00:20:18,190
Oké. En wanneer werd u
dan ingezet als soldaat

308
00:20:21,950 --> 00:20:22,340
194

309
00:20:22,340 --> 00:20:23,900
Hoe ging dat

310
00:20:23,900 --> 00:20:25,530
Hoe bedoelt u hoe ging dat

311
00:20:25,530 --> 00:20:27,320
Kreeg je een brief thuis

312
00:20:27,320 --> 00:20:30,890
Ja natuurlijk! Je moest
eerst naar Hausen.

313
00:20:30,980 --> 00:20:36,561
Dat was dat WZA-ambt Dan werd je
onderzocht door een militaire arts. Nou ja.

314
00:20:36,561 --> 00:20:37,590
En dan kwam ik bij de marine hè

315
00:20:37,590 --> 00:20:44,671
Oké. U kwam bij de marine. En dan? U was
goedgekeurd en dan wordt je ingedeeld.

316
00:20:44,672 --> 00:20:46,700
Kreeg je een opleiding

317
00:20:47,170 --> 00:20:53,830
Ja natuurlijk ja. Ik ben nog
bij een radarapparaat geweest.

318
00:20:53,830 --> 00:20:56,370
Verschillende cursussen gehad
omdat het iets bijzonders was.

319
00:20:56,690 --> 00:21:01,170
En die radarbeweging dat
was maar een klein gedeelte

320
00:21:01,630 --> 00:21:06,300
Ook in Castricum. Dat waren twaalf
of dertien man bij zo een toestel

321
00:21:06,300 --> 00:21:12,730
Ja. En moest u dan intern ergens?
Kwam u in een kazerne terecht?

322
00:21:12,730 --> 00:21:16,050
Of ging dat vanuit huis
dat u die opleidingen deed

323
00:21:16,050 --> 00:21:19,320
Hoe bedoelt u van huis

324
00:21:19,320 --> 00:21:20,540
Nou toen er eenmaal.

325
00:21:20,540 --> 00:21:21,020
Ik was al in dienst

326
00:21:21,020 --> 00:21:21,170
Oké u was in dienst

327
00:21:21,170 --> 00:21:21,770
Bij de marine

328
00:21:21,770 --> 00:21:22,840
Ja. En waar was dat

329
00:21:22,840 --> 00:21:25,750
Ja dat was bij Peenemünde. Weet u wel? [Peenemünde
is schiereiland voor de kust van Oost- Duitsland

330
00:21:25,750 --> 00:21:26,240
Ne

331
00:21:26,240 --> 00:21:37,170
De vouwen Heeft u niet daarvan gehoord?
Daar ben ik ook mee bezig geweest.

332
00:21:37,170 --> 00:21:40,090
Dat was geloof ik iemand uit Heiloo.
Daar heb ik ook nog foto’s van hoor.

333
00:21:41,110 --> 00:21:45,956
Ik weet niet of ze daarbij zijn. Ik
geloof ik heb ze aan Heideman gegeven

334
00:21:45,980 --> 00:21:55,540
Oké. Maar u ging in dienst in 1940 en
u bent meteen naar Nederland gekomen

335
00:21:55,540 --> 00:21:59,590
Nee, nee. Ik ben dan in
Nederland gekomen in 42’

336
00:21:59,590 --> 00:22:00,010
In 42’

337
00:22:00,010 --> 00:22:01,540
Dat was wel meteen in Castricum

338
00:22:01,540 --> 00:22:02,159
Nee, nee eerst in Wijk aan Zee

339
00:22:02,160 --> 00:22:03,350
Eerst in Wijk aan Zee. Oké

340
00:22:03,350 --> 00:22:12,400
Maar daar zijn ook nog foto’s van. Dat zal
ik zo vertellen. In Wijk aan Zee Hause Julia.

341
00:22:12,400 --> 00:22:15,279
Daar heb ik nog getennist.
Dat was daar direct tegenover

342
00:22:15,280 --> 00:22:15,630
Oké

343
00:22:15,630 --> 00:22:22,210
Daar was de duinen en
daar stond dat toestel

344
00:22:22,210 --> 00:22:25,240
Oké. Wat moest u daar toen?
Ook met de radarapparatuur

345
00:22:25,240 --> 00:22:25,520
Ja, ja

346
00:22:25,520 --> 00:22:31,190
Ja. En was u daar met
veel andere soldaten

347
00:22:31,190 --> 00:22:34,470
Nee ik zei toch net zo pas. Het
waren er altijd twaalf of dertien

348
00:22:34,470 --> 00:22:39,320
Twaalf of dertien ja. En Wijk aan Zee was
toen al ontruimd? Woonden daar nog mensen

349
00:22:39,320 --> 00:22:47,980
Ja maar gedeeltelijk hoor. Het
kustgebied dat was al ontruimd

350
00:22:47,980 --> 00:22:50,990
Ja. Aan zee mocht je
al niet meer komen

351
00:22:50,990 --> 00:22:53,610
Nee, nee. In Castricum ook niet hoor

352
00:22:53,610 --> 00:22:54,200
In Castricum ook niet.

353
00:22:54,320 --> 00:23:00,500
Dat was..in 41’ is dat ..ik geloof de zomer
van ’40 kon je nog wel op het strand kome

354
00:23:00,980 --> 00:23:03,100
Maar de zomer van 41’ niet

355
00:23:03,100 --> 00:23:04,470
Dat kan ik jullie natuurlijk niet
vertellen hè want toen was ik er nog niet.

356
00:23:04,470 --> 00:23:07,410
Ik ben pas in 42’
naar Nederland gekomen

357
00:23:07,410 --> 00:23:13,340
Hoe vond u het dat u naar
Nederland moest? Hoe vond u dat

358
00:23:13,340 --> 00:23:15,190
Dat vond ik niet slecht hoor

359
00:23:15,190 --> 00:23:15,640
Nee

360
00:23:15,640 --> 00:23:23,810
Nee. Maar kijk daar heb je eigenlijk weinig aan
gedacht. Kijk dat Nederland bezet werd en zo.

361
00:23:23,810 --> 00:23:28,440
Later met door aanraking met de mensen
dan heb je daar goed over nagedacht

362
00:23:28,440 --> 00:23:32,310
Nee maar ik kan me dat
heel goed voorstellen.

363
00:23:32,310 --> 00:23:39,740
Dat Nederland was een relatief veilige plek om
naartoe te gaan voor jullie als Duitse jongens

364
00:23:39,740 --> 00:23:45,300
Ja veilig veilig Nou niet zo veilig hoor.
Nee want er kwamen vliegtuigen uit Engeland.

365
00:23:45,760 --> 00:23:59,283
Nee wij hebben daar, dat heb ik Heideman vertelt
ook ook, nee ik niet hoor wij hebben extra twee

366
00:23:59,284 --> 00:24:00,410
mensen met een mitrailleur,
die ervoor zorgen moesten

367
00:24:00,410 --> 00:24:03,240
dat wij, dat het toestel
niet gebombardeerd werd

368
00:24:04,790 --> 00:24:08,840
Was u daar bang voor dat het
toestel wel gebombardeerd werd

369
00:24:08,840 --> 00:24:10,640
Nee ik was eigenlijk
nooit zo bang hoor

370
00:24:10,640 --> 00:24:15,020
Nee? Vond u het avontuurlijk
om daar heen te gaan

371
00:24:15,020 --> 00:24:16,170
Naar Nederland

372
00:24:16,170 --> 00:24:16,430
Ja

373
00:24:16,430 --> 00:24:22,660
Nee helemaal niet. Nee kijk, het is
natuurlijk over zestig jaar geleden.

374
00:24:22,660 --> 00:24:28,110
Maar als ik mij goed herinner nee.
Ik vond het eigenlijk wel goed hoor.

375
00:24:28,110 --> 00:24:35,550
Want in die tijd, andere kameraden zat in
Rusland of in Polen. Dat was heel wat anders.

376
00:24:35,990 --> 00:24:39,400
Maar je zat hier in Nederland
of in België of in Frankrijk

377
00:24:39,400 --> 00:24:45,310
later dan was je nog meer of
minder civiel, weet u wel.

378
00:24:45,310 --> 00:24:51,620
Ik was eigenlijk civilist
in uniform. Begrijp je dat

379
00:24:51,620 --> 00:24:52,440
Ja

380
00:24:53,520 --> 00:24:56,890
De collega’s, allemaal, we
waren geen goede soldaten hoor

381
00:24:56,890 --> 00:24:57,400
Nee

382
00:24:57,400 --> 00:24:58,118
Nee het interesseerden ons weinig

383
00:24:58,250 --> 00:25:00,070
Nu ben ik al

384
00:25:01,180 --> 00:25:05,870
Maar dat geeft niet. Laten we
daar maar naartoe gaan. U was.

385
00:25:06,060 --> 00:25:12,460
Wilt u eventjes nog weten? Ik ben ook
in Denemarken geweest voor de opleiding

386
00:25:12,460 --> 00:25:14,500
Oke, voor die radaropleiding

387
00:25:14,500 --> 00:25:16,931
Ja,ja. Maar dat is
niet zo interessant hè

388
00:25:16,990 --> 00:25:21,230
Nou daar was u dan..Tussen
40’ en 42’ was u in Denemarken

389
00:25:21,450 --> 00:25:29,900
Ja ja korte tijd maar. Binnen korte termijnen
moesten wij naar de AIE in Berlijn ofzo.

390
00:25:29,900 --> 00:25:32,060
Daar kwamen weer nieuwe toestellen.

391
00:25:32,060 --> 00:25:39,230
Braunse..(??) Weet u wat het Braunse
Het begint zo met de televisie.

392
00:25:39,230 --> 00:25:39,849
Uhm Auf die..(??). Werner von Braun,
heb je misschien wel eens gehoord

393
00:25:39,850 --> 00:25:44,429
Ja Braun is wel een merk

394
00:25:44,430 --> 00:25:56,120
Nee, nee. Werner von Braun was de leidende
in Peenemünde. De ontwikkeling van de V 1.

395
00:25:56,120 --> 00:25:59,440
Weet u wat de V1 of de V2

396
00:25:59,440 --> 00:25:59,970
Nee

397
00:25:59,970 --> 00:26:00,700
Rakketen

398
00:26:00,700 --> 00:26:08,460
Oké. Ja de V1 noemen
wij die en de V2. Ja, ja

399
00:26:08,460 --> 00:26:15,660
Ja dat was in Peenemünde En vlak daarbij
waren wij met onze eerste toestellen.

400
00:26:16,470 --> 00:26:20,630
Dan maakten wij oefeningen.
(..??)Dus dat werden wij aangeleerd

401
00:26:20,630 --> 00:26:25,540
Oké. U moest leren om die
te bedienen de V1’s en V2’s

402
00:26:25,540 --> 00:26:28,969
Ja,ja. Nee, nee! Die V2’s niet,
nee. Alleen voor het radartoestel

403
00:26:28,970 --> 00:26:34,190
Alleen voor het radartoestel?
Ja ja. Vond u dat interessant

404
00:26:34,190 --> 00:26:38,619
Ja wel hoor. Want dat was
een..hoe moet ik dat nou zeggen.

405
00:26:38,620 --> 00:26:44,310
Naarmate zien had ik daar niet bij...want
mijn ogen waren altijd al slecht.

406
00:26:44,310 --> 00:26:47,120
Maar ze zagen dat ik Vermessungswesen
[landmeetkundige] was.

407
00:26:47,120 --> 00:26:52,800
Dan hebben zij mij helemaal niet
geëxamineerd. Dan ben ik zo daarbij gekomen.

408
00:26:52,800 --> 00:26:57,360
Want dat was om..Mensen die daar naartoe
gingen..dat was een uitzondering hoor.

409
00:26:57,360 --> 00:26:59,135
Dat was maar een kleine percentage

410
00:26:58,800 --> 00:27:02,110
Dan moest je goed kunnen
leren waarschijnlijk

411
00:27:02,110 --> 00:27:05,150
Ja. Vooral ook, vooral ook met de
ogen. Men moesten Räumlich sehen kunnen

412
00:27:05,150 --> 00:27:05,380
Ja

413
00:27:06,230 --> 00:27:08,520
Weet u wat dat is

414
00:27:08,520 --> 00:27:10,290
Ja ruimtelijk inzicht hebben

415
00:27:10,830 --> 00:27:13,120
Ja, ja. Zonder parallax in de ogen.

416
00:27:13,120 --> 00:27:18,130
Maar ik had daar nooit naartoe
gekund als ze mij geëxamineerd hadden

417
00:27:18,130 --> 00:27:20,630
Waarom hebben ze u niet geëxamineerd

418
00:27:20,630 --> 00:27:22,020
Omdat ik landmeter was

419
00:27:22,740 --> 00:27:24,880
Oké. Ze dachten ‘Dat zit wel goed’

420
00:27:24,880 --> 00:27:30,070
Ja. Ze hebben vooruit gezegd
dat dat bij mij niet nodig was

421
00:27:30,070 --> 00:27:34,920
Ja ik snap het. En daarom kon u daarbij en
toen kreeg u allemaal opleidingen daarvoor

422
00:27:34,920 --> 00:27:35,065
Ja

423
00:27:35,066 --> 00:27:38,873
Ja. En toen bent u eerst
in Wijk aan Zee gezet.

424
00:27:38,874 --> 00:27:44,020
Nee eerst in Denemarken geweest maar
toen bent u naar Wijk aan Zee uitgezet

425
00:27:44,020 --> 00:27:44,610
194

426
00:27:44,660 --> 00:27:47,470
En wat deed u in Wijk aan
Zee? Wat moest u doen

427
00:27:47,470 --> 00:27:48,290
Ja.

428
00:27:49,110 --> 00:27:50,380
Ja wat deed je

429
00:27:51,150 --> 00:28:01,810
Ja ik zat in een…wij zeiden in die tijd..
luisterapparaat. Maar dat was geen luisterapparaat.

430
00:28:01,810 --> 00:28:02,920
Dat was een radargeräten

431
00:28:02,920 --> 00:28:05,307
Wij konden meten tussen honderdvijftig
tot tweehonderd kilometer.

432
00:28:05,308 --> 00:28:06,430
We konden op verschillende
afstanden inzetten in het..ja,ja

433
00:28:06,430 --> 00:28:16,870
Begrijp ik het goed dat jullie dan de
vliegtuigen die aankwamen moesten jullie dan.

434
00:28:16,870 --> 00:28:21,000
Ja niet alleen vliegtuigen
ook See Zielen. Schepen ook.

435
00:28:21,450 --> 00:28:26,570
Maar dan moesten wij dan moest het
omgestemd worden voor zeelieden.

436
00:28:26,570 --> 00:28:31,650
Want vliegtuigen was weer
de hoogte weet u wel?

437
00:28:31,650 --> 00:28:37,120
En zeelieden en zeelieden konden
wij omschakelen naar zeelieden

438
00:28:37,120 --> 00:28:43,080
Ja. En zat u dan de hele
dag zat u dan in die post

439
00:28:43,080 --> 00:28:46,510
Nee we hadden groepen.
Nee steeds vier uur hè

440
00:28:46,510 --> 00:28:47,150
Ok

441
00:28:47,470 --> 00:28:50,160
Dat waren steeds drie uren. Weet u wel

442
00:28:50,160 --> 00:28:52,340
Dag en nacht ging dat door

443
00:28:52,340 --> 00:28:52,600
Ja

444
00:28:52,600 --> 00:28:56,970
En wat deed u dan de rest van de dag

445
00:28:56,970 --> 00:28:59,790
Ja ik had veel te doen hoor. Haha

446
00:28:59,790 --> 00:29:00,550
Ja

447
00:29:02,090 --> 00:29:02,470
Met de bevolking in
Castricum bijvoorbeeld ja ja

448
00:29:02,470 --> 00:29:06,489
Oké. En was dat ook in Wijk aan Zee of
was dat meer toen u in Castricum was

449
00:29:06,490 --> 00:29:11,910
Ja in Wijk aan Zee waren we maar
twee maanden of zo. Heel korte tijd

450
00:29:11,910 --> 00:29:16,120
Oké. En daarna bent u
naar Castricum gegaan

451
00:29:16,120 --> 00:29:16,870
Ja, ja

452
00:29:16,870 --> 00:29:18,760
Oké. Nou vertelt u is. Wat had u dan
allemaal te doen in die overige tijd

453
00:29:18,760 --> 00:29:25,430
Nou in Castricum kwam dat heel gauw met die
contacten met de bevolking met Castricum.

454
00:29:25,430 --> 00:29:28,030
Dat ging zelfs tot Uitgeest toe

455
00:29:28,600 --> 00:29:31,510
Hoe ging dat dan? Hoe leerde
u die bevolking kennen

456
00:29:31,820 --> 00:29:38,100
Ja kijk. Kent u dat huis
van Buddink? De Kramersweg

457
00:29:38,100 --> 00:29:39,510
De Kramersweg ken ik

458
00:29:39,510 --> 00:29:41,580
U weet toch waar dat kleine museum is

459
00:29:41,580 --> 00:29:44,370
Ja zeker, van de
werkgroep ‘Oud Castricum’

460
00:29:44,930 --> 00:29:49,290
Ja, ja. En daar is dat huis van
Molenaar aan de rechterzijde

461
00:29:49,290 --> 00:29:50,250
Een heel groot huis daar ook

462
00:29:50,250 --> 00:29:56,770
Ja,ja. Helemaal aan het einde is een
wit huis. Dat is van de provincie, hè

463
00:29:56,770 --> 00:29:57,130
Ja

464
00:29:57,130 --> 00:29:59,400
Ja dat heb ik op die
foto’s nog. Dat weet ik nog

465
00:30:01,570 --> 00:30:04,380
Zal ik die foto’s meteen nemen of niet

466
00:30:04,380 --> 00:30:07,764
Ja dat is goed. Als u het makkelijk kunt
pakken dan is dat misschien wel aardig.

467
00:30:07,765 --> 00:30:07,879
(BS: zoekt in enveloppe naar foto’s

468
00:30:07,880 --> 00:30:30,680
Nee, dit zijn ze niet. Daar is een briefje van.
Ook niet. Dat moet nog een... Het ligt daar

469
00:30:30,680 --> 00:30:31,020
Deze

470
00:30:31,020 --> 00:30:31,370
Ja. O dat is vader Heeren

471
00:30:31,370 --> 00:30:31,990
Ja

472
00:30:31,990 --> 00:30:32,430
O kijk. Dat is in Wijk aan Zee

473
00:30:32,430 --> 00:30:32,710
Oké

474
00:30:32,710 --> 00:30:33,420
Twee foto’s.

475
00:30:33,420 --> 00:30:44,359
Dat is, staat ook op, achter ‘Hause Julia’ of
‘Juliana’. Ik weet niet meer precies hoe dat heet

476
00:30:44,360 --> 00:30:48,040
Daar zaten jullie, jullie van de
radarafdeling zaten in dat huis

477
00:30:48,390 --> 00:30:49,190
Ja, ja

478
00:30:49,190 --> 00:30:49,860
Met elkaar

479
00:30:49,860 --> 00:30:50,940
‘Hause Julia’. Ja

480
00:30:50,940 --> 00:30:56,490
Het ziet er heel gezellig uit

481
00:30:56,490 --> 00:30:58,710
Ja. We hadden het altijd goed hoor

482
00:31:00,320 --> 00:31:07,380
Ja. We waren civilisten. Kijk hier. Dat is
dat huis van Buddink. Dat was mijn kamer.

483
00:31:07,380 --> 00:31:10,220
Kijk dit was het radartoestel. En
deze foto is gemaakt na de oorlog.

484
00:31:10,230 --> 00:31:21,670
Dat is mijn vrouw die daar staat. Maar daar
sta ik niet bij. Wat voor foto wou ik nemen?

485
00:31:21,670 --> 00:31:22,220
Wat had ik gezegd

486
00:31:22,220 --> 00:31:25,500
U had gezegd..Ik vroeg u.

487
00:31:25,500 --> 00:31:28,950
Kijk dit is dat huis van Buddink

488
00:31:28,950 --> 00:31:35,570
Ja. Oké. Ik vroeg u: Hoe leerde u de mensen
in Castricum kennen, de Castricummers?

489
00:31:35,570 --> 00:31:39,690
Kijk dat was dat toestel

490
00:31:40,750 --> 00:31:41,770
Hier is de radar

491
00:31:41,770 --> 00:31:47,430
Ja kijk. Die muur stond
nog niet dat daar was

492
00:31:47,710 --> 00:31:47,990
Oké

493
00:31:47,990 --> 00:31:48,794
Die stond nog niet.

494
00:31:49,390 --> 00:31:51,700
En aan dat radartoestel..daar
was aan iedere zijde, dus

495
00:31:51,700 --> 00:31:58,400
ik zat links de bovenste
en rechts was voor kort.(??)

496
00:31:58,400 --> 00:32:01,939
En daar hadden we twee
kleppen aan dat toestel.

497
00:32:01,940 --> 00:32:09,410
En dan kon ik eruit kijken en dan kon ik zien
waar die broers van mijn vrouw op het land waren.

498
00:32:10,990 --> 00:32:17,110
Begrijpt u wel? We waren alleen afgesloten door
prikkeldraad. Er was nog geen muur. Niks hoor

499
00:32:17,110 --> 00:32:23,090
Jullie zaten daar bij die radarinstallatie.
Twee posten, prikkeldraad eromheen.

500
00:32:23,090 --> 00:32:27,710
En jullie zaten daar de hele dag of
jullie moesten dan vier uur opletten

501
00:32:27,710 --> 00:32:30,730
Ja. Die muur was er toen nog niet

502
00:32:30,730 --> 00:32:34,280
En terwijl jullie zaten op
te letten zag u die twee

503
00:32:34,280 --> 00:32:37,986
broers van u vrouw, die twee
jongens Heeren, zag u daar

504
00:32:37,870 --> 00:32:39,250
Ja,ja. Op de zanderij

505
00:32:39,250 --> 00:32:39,520
Ja

506
00:32:39,520 --> 00:32:39,886
Dat noemen ze de zanderij hè

507
00:32:40,350 --> 00:32:42,490
Ja ja.Die zag u werken. En toen

508
00:32:42,490 --> 00:32:48,560
En als ik dan vrij was weet je. En
dan hadden ze ook aardbeien daar.

509
00:32:48,560 --> 00:32:55,475
Dan moest mijn vrouw die moest ook
aardbeien plukken en zo. ’S Morgens al.

510
00:32:55,475 --> 00:32:57,630
Dan kon ik ze bekijken daar zo ja ja

511
00:32:57,630 --> 00:32:58,039
En toen

512
00:32:58,040 --> 00:32:59,730
Ja dat was leuk. Nou ja.
En kijk dat was dan ’42

513
00:32:59,730 --> 00:33:08,390
En als ik dan wegging. We hadden dan ook
vrij. En de wasserij ‘Waard’ heette die.

514
00:33:08,390 --> 00:33:12,519
Dat was aan de Ruiterweg geloof ik

515
00:33:12,520 --> 00:33:12,840
Oké. Ja

516
00:33:12,840 --> 00:33:16,570
Dat waren allemaal dingen ook aardbeien
kopen. Alles, dat deed ik allemaal.

517
00:33:17,370 --> 00:33:22,420
Niet alleen voor ons, ook voor een Untercommando
in Ijmuiden. Ik kocht alles op wat er was

518
00:33:22,420 --> 00:33:23,630
Ja

519
00:33:23,680 --> 00:33:26,190
Ik weet niet of het
voor u interessant is.

520
00:33:26,190 --> 00:33:34,600
Ik heb nog een groentekist in de kelder staan
‘Van ons belang’. Zo heette toen die veiling.

521
00:33:34,600 --> 00:33:35,660
Begrijpt u wel

522
00:33:35,660 --> 00:33:36,180
Ja. Dat vind ik heel interessant.
Dat vind ik leuk om te zien.

523
00:33:36,180 --> 00:33:40,080
En u kocht dan aardbeien
en dan maakte u een praatje

524
00:33:40,080 --> 00:33:53,120
Ja niet alleen aardbeien maar ik kocht ook
in het dorp kocht ik snoep. Boter,olie.

525
00:33:53,120 --> 00:33:53,299
Dat deed ik allemaal

526
00:33:53,300 --> 00:33:53,490
Hadden jullie dan veel geld

527
00:33:53,490 --> 00:33:58,160
Ja kijk. Dat was niet voor ons gebruik, want wij
hadden zoveel te eten. We hebben nog Komisbrodt.

528
00:33:58,160 --> 00:34:01,990
Dat noemden ze toen ‘kuch’. Heb
je die naam wel eens gehoord

529
00:34:01,990 --> 00:34:08,330
Komisbrodt. Dat aten we alleen bij de
militair. Komisbrodt. En wij hadden zoveel.

530
00:34:08,331 --> 00:34:14,340
En wat we niet nodig hadden, hebben
we aan de bevolking gegeven. Ja,ja.

531
00:34:14,550 --> 00:34:24,290
Dat was natuurlijk geen brood wat Nederlands aten.
Zij aten het liefste Weiße Brot,wit brood enzo

532
00:34:24,290 --> 00:34:24,910
Ja dat was, was dat zuur brood

533
00:34:24,910 --> 00:34:27,059
Nou ja. De mensen waren
blij dat ze dat kregen

534
00:34:27,060 --> 00:34:32,900
Tuurlijk ja. Want u handelde..Dat
was eigenlijk zwarte handel

535
00:34:32,900 --> 00:34:34,010
Ja, ja

536
00:34:35,560 --> 00:34:42,120
En de bevolking wilde ook met jullie handelen
of waren er ook mensen die dat niet wilden

537
00:34:42,120 --> 00:34:45,260
Niet allemaal. Nee, nee, nee.
Want wat wij, wat ik bijvoorbeeld.

538
00:34:45,260 --> 00:34:49,169
Ik geloof niet dat iemand anders
dat deed. Ik alleen eigenlijk.

539
00:34:49,170 --> 00:34:55,559
Ik ken de namen, maar die mensen leven
niet meer. Dat was Van Beentjes.

540
00:34:55,560 --> 00:34:59,020
Daar is ook nog een
foto daarvan bij Heideman

541
00:34:58,820 --> 00:35:06,960
En Van Beentjes, Paul Lute. Dat waren de zo
de hoofdzaken in zwart handel. Ook winkels.

542
00:35:06,960 --> 00:35:09,310
Portegies, kent u die drogisterij

543
00:35:09,310 --> 00:35:09,650
Ja

544
00:35:09,650 --> 00:35:16,130
Maar in die tijd was er niet veel. Beetje
verf en zo alles. En de winkels die waren leeg.

545
00:35:16,130 --> 00:35:18,140
Er was niks te verkopen

546
00:35:18,140 --> 00:35:23,456
Maar waren die zwarthandelaren, die
Beentjes en Portegies, waren dat ook NSB-ers

547
00:35:27,770 --> 00:35:28,660
Nee, nee

548
00:35:28,660 --> 00:35:33,189
Had u nou eerder contact met mensen die bij
de NSB zaten of maakten dat niet veel uit

549
00:35:33,190 --> 00:35:36,870
Nee. Ik denk niet, ik denk niet dat
ik kennissen had die bij de NSB waren

550
00:35:37,400 --> 00:35:44,410
Nee? Maar u leerde die Castricummers
dus kennen door dat u met ze handelde

551
00:35:44,410 --> 00:35:46,200
Ja. Niet alleen, maar oo

552
00:35:46,200 --> 00:35:46,870
Praatjes maken

553
00:35:46,870 --> 00:35:52,374
Ja ook andere mensen. Ik ben
zelfs, ik ben zelfs, in die tijd.

554
00:35:52,374 --> 00:36:01,810
Dan hadden we ook dat ‘Deutsche Theater in der
Niederlanden’. Dat had je in Amsterdam of in Utrecht

555
00:36:01,810 --> 00:36:02,746
Daar konden we naartoe.
Iedere maand, een keer of zo.

556
00:36:02,746 --> 00:36:02,957
Daar werden, waren tentoonstellingen
voor soldaten, voor Duitse soldaten.

557
00:36:02,958 --> 00:36:03,049
Misschien ook voor Nederlandse.

558
00:36:03,050 --> 00:36:13,990
Dat weet ik niet meer hè.
Dan hadden wij blanco

559
00:36:13,990 --> 00:36:15,877
Urlaubsschein [verlofpas].
Daar konden wij dan naartoe.

560
00:36:16,370 --> 00:36:18,833
Wij waren meer of minder waren
wij civilisten. Begrijpt u wel?

561
00:36:18,833 --> 00:36:20,570
We hadden natuurlijk
een uniform aan maar.

562
00:36:20,570 --> 00:36:24,380
U was niet aan het vechten

563
00:36:24,380 --> 00:36:26,620
Nee, nee, nee. Nooit

564
00:36:26,620 --> 00:36:34,969
Terwijl..maar goed u had dus contact, u raakte
zelfs bevriend met sommige mensen in Castricum

565
00:36:34,970 --> 00:36:36,620
Ja, ja

566
00:36:36,620 --> 00:36:38,540
Waarover praatten jullie met elkaar

567
00:36:39,480 --> 00:36:47,169
Nou ja kijk ook met Henk en Gerard in 43’.
Ik hoorde ook de Engelse zender, weet u wel

568
00:36:49,510 --> 00:36:56,040
Ja. Henk en Gerard waren
die broers van Heeren

569
00:36:56,040 --> 00:36:56,217
Ja

570
00:36:56,217 --> 00:36:56,837
Ja. Oké

571
00:36:56,837 --> 00:37:03,040
Met Henk en Gerard, ik zei tegen
hun, dat was in 43’, ik zei: Jongens’

572
00:37:03,040 --> 00:37:05,580
Zo ging ik met hun om hoor. Ik ben ook bij hun
thuis geweest waar ze een mooi huis hadden.

573
00:37:05,580 --> 00:37:07,540
Een piano, piano gespeeld en zo.

574
00:37:07,840 --> 00:37:09,749
Ik zeg: ‘Jongens, de oorlog
is voor Duitsland verloren’.

575
00:37:09,750 --> 00:37:15,830
In 43’. Kijk wij hoorden, wij
wisten wat er aan de hand was.

576
00:37:15,830 --> 00:37:21,570
Dan zeiden de jongens nog: Ben je niet
bang om dat tegen ons te zeggen?. Ik zeg:

577
00:37:21,570 --> 00:37:27,340
‘Ik ben helemaal niet bang dat jullie dat
aan de grote klok hangen.’. Weet je wel?

578
00:37:27,340 --> 00:37:34,419
Ik was eigenlijk nooit bang voor zoiets. Voor ons
stond het vast dat de oorlog voor ons verloren was

579
00:37:34,420 --> 00:37:36,430
En hoe vond u dat

580
00:37:36,430 --> 00:37:36,665
Hè

581
00:37:36,665 --> 00:37:38,310
Hoe vond u dat

582
00:37:38,310 --> 00:37:40,420
Ja, helemaal niet erg. Nee kijk.

583
00:37:41,100 --> 00:37:47,960
Wij hadden, niet ik alleen hoor ook kameraden,
die dan ook iets ouder waren als ik.

584
00:37:47,960 --> 00:37:51,203
We spraken erover. Natuurlijk niet dat we dat in
het dorp bekend maakten of tegen officieren of zo.

585
00:37:51,203 --> 00:37:59,240
Nee, maar dat stond voor ons vast

586
00:37:59,240 --> 00:38:08,050
Maar ik heb wel gehoord van
Castricummers…afsluiten.

587
00:38:08,940 --> 00:38:13,150
Maar ik heb wel gehoord van officieren
of nee van Castricummers die zeiden

588
00:38:13,150 --> 00:38:21,760
dat de oudere Duitse soldaten, die
waren vaak wat milder dan de jongeren

589
00:38:21,760 --> 00:38:23,930
Milder of omgekeerd

590
00:38:24,000 --> 00:38:31,460
Zij zeiden milder en dat de jongere soldaten die
waren ook meer opgeleid met Hitlerjugend en alles.

591
00:38:31,460 --> 00:38:33,480
Die waren vaak wat fanatieker

592
00:38:33,550 --> 00:38:34,120
Toch was het bij ons wat anders

593
00:38:34,120 --> 00:38:34,324
Ja

594
00:38:34,325 --> 00:38:43,183
Ja. Dan wil ik u even..dat
is de Pelz, dat is de kok.

595
00:38:43,253 --> 00:38:49,522
Kijk, we hadden Nederlanders of..Maar ik kan het
niet precies zeggen en ik weet ook geen namen.

596
00:38:49,523 --> 00:38:59,800
Die gingen voor ons naar Roosendaal om tabak te
smokkelen en sigaretten. En deze heer die kok, Pelz

597
00:38:59,800 --> 00:39:04,268
Die kwam uit Berlijn.

598
00:39:04,269 --> 00:39:07,310
Een keertje kwamen die jongens
met tabak en sigaretten

599
00:39:07,310 --> 00:39:09,342
en zo en dan ging hij naar
toe, aan dat prikkeldraad.

600
00:39:09,400 --> 00:39:14,750
Dat was spanningsdraad over de
weg. Dan was een klein stukje open.

601
00:39:14,750 --> 00:39:20,320
En dan nam hij dat aan de tabak
en de sigaretten en alles.

602
00:39:20,430 --> 00:39:23,540
En dan wilden ze geld hebben hè. Maar
van tevoren werd dat niet betaald.

603
00:39:23,540 --> 00:39:27,950
Dan wilden ze geld hebben en hij was met een
Karabiner [geweer]. Hij had geen jas aan. Niks.

604
00:39:27,950 --> 00:39:28,726
Ik zie dat nog.

605
00:39:28,727 --> 00:39:31,550
Dan zei hij: ‘Als jullie
niet maken dat jullie, dan

606
00:39:31,550 --> 00:39:33,890
zal ik je doodschieten’.
Hij, dat was een oudere.

607
00:39:33,890 --> 00:39:41,210
Nee, nee. Die jongeren bij ons, dat was een
tegendeel. De jongeren waren tegenover makkelijker.

608
00:39:41,210 --> 00:39:44,586
Dat lag misschien ook daaraan
dat de jongeren, maar ja de

609
00:39:44,587 --> 00:39:48,700
ouderen ook, dat die probeerden
nog eens een meisje te krijgen.

610
00:39:50,170 --> 00:39:50,450
Haha.

611
00:39:50,450 --> 00:39:51,320
Ja, ja

612
00:39:51,320 --> 00:39:51,762
Ja dan ga ik natuurlijk
geen namen noemen hè

613
00:39:51,980 --> 00:39:55,360
Nee. Nou daar gaan we het
zo meteen over hebben.

614
00:39:55,360 --> 00:39:59,130
Daar gaan we het zo meteen nog
wel even verder over hebben.

615
00:39:59,130 --> 00:40:01,610
Laten we maar even het
bandje wisselen Marjet

616
00:40:01,610 --> 00:40:06,740
Jullie konden elkaar wel vertrouwen

617
00:40:06,740 --> 00:40:08,810
Ja, niet allemaal niet allemaal

618
00:40:08,810 --> 00:40:09,830
Nee

619
00:40:09,970 --> 00:40:16,830
Twee of drie. Maar het waren ouderen, die
waren gevaarlijk hoor. Ja,ja. Die jongere nee.

620
00:40:17,960 --> 00:40:25,370
Ik weet het precies hoor. Het
was ook nog zo in de gevangenis.

621
00:40:26,470 --> 00:40:34,510
De jongeren hebben meer standskracht als die
ouderen. Die ouderen gaven zich helemaal over.

622
00:40:34,510 --> 00:40:35,160
Begrijp je wel

623
00:40:35,160 --> 00:40:39,600
Ja. Daar komen we straks op, want
daar ben ik ook wel heel benieuwd naar.

624
00:40:39,600 --> 00:40:44,610
Maar we gaan eventjes terug. U
was dus vanaf 42’ in Castricum, hè

625
00:40:44,610 --> 00:40:48,730
Ja, eerst in Wijk aan
Zee en toen in Castricum

626
00:40:48,730 --> 00:40:54,990
Toen u in Castricum aankwam toen was het grootste
deel van de bevolking nog niet geëvacueerd

627
00:40:54,990 --> 00:40:59,440
Nee. er wonen ook nog mensen
aan die kant van Duin en Bosch

628
00:40:59,440 --> 00:41:02,110
Maar u heeft gezien dat dat veranderde

629
00:41:02,110 --> 00:41:08,300
Wat heeft u daarvan meegekregen? Mensen moesten
hun huis uit en er zijn huizen afgebroken.

630
00:41:08,980 --> 00:41:10,490
Wat kunt u zich daarvan herinneren

631
00:41:10,490 --> 00:41:32,250
Ja, dat het erg was. Want ik sprak toen al ..Toen,
dat ik naar Holland kwam sprak ik al Nederlands.

632
00:41:32,250 --> 00:41:34,350
Bocholt ligt aan de Nederlandse grens. Zodoende.We
hebben veel kennis met Nederlanders uit het dorp.

633
00:41:34,350 --> 00:41:39,906
Toen ik in ‘50 kwam ik voor de eerste keer
naar Holland toe. Toen met de trein nog.

634
00:41:39,906 --> 00:41:49,710
Er zaten mensen in de trein en die zeiden dan of
stonden dan: ‘Ben jij niet Berend?’, zeiden ze.

635
00:41:49,710 --> 00:41:50,090
Hahaha

636
00:41:50,090 --> 00:41:50,260
Berend

637
00:41:50,260 --> 00:41:50,810
Ja Bertind

638
00:41:50,810 --> 00:41:52,700
Oh, die kende u nog?

639
00:41:52,700 --> 00:41:59,720
Ja ja ja. Ja, ik weet die
namen niet meer van die mense

640
00:41:59,720 --> 00:42:02,630
Ja, dat is wel bijzonder dat ze
dat na 6 jaar later dat nog weten

641
00:42:03,350 --> 00:42:12,310
Voelde u zich ook schuldig? Bedoel, het kwam toch
door het Duitse regime dat die mensen weg moeste

642
00:42:12,310 --> 00:42:13,030
Ja natuurlijk

643
00:42:13,030 --> 00:42:18,710
Voelde u zich ook schuldig of had u
zoiets daar kan ik verder niks aandoen

644
00:42:18,710 --> 00:42:20,650
Nee, nee, zo ver waren wij al hoor

645
00:42:20,660 --> 00:42:21,040
Ja

646
00:42:21,040 --> 00:42:24,920
Maar dat mocht je het
niet tegen iedereen zeggen.

647
00:42:24,920 --> 00:42:30,500
Vooral bij die ouderen moest je
oppassen.Dat was ook bij Pelz.

648
00:42:30,500 --> 00:42:38,250
Die was een tijdje commandant van ons
dertienen. Twaalf en hij was de dertiende.

649
00:42:38,250 --> 00:42:46,690
Kijk, dat heeft zij zelf nog
geschreven. Hij laat de foto zien.

650
00:42:46,690 --> 00:42:50,940
Oke. Heeft u nog contact met mensen

651
00:42:50,940 --> 00:42:51,154
Nee

652
00:42:51,154 --> 00:42:54,940
Heeft u na de oorlog helemaal
geen contact meer gehad

653
00:42:54,940 --> 00:42:59,580
Ja ik heb nog wel met iemand contact gehad
maar die was niet bij ons op het commando.

654
00:42:59,580 --> 00:43:01,170
Die zat in Bakku

655
00:43:02,180 --> 00:43:02,430
Oke

656
00:43:02,430 --> 00:43:03,939
Maar die was niet bij de marine

657
00:43:03,940 --> 00:43:06,450
Want er zaten heel
veel Duitse soldaten

658
00:43:06,450 --> 00:43:06,790
Ja ja

659
00:43:06,790 --> 00:43:08,491
Hadden jullie dan contact met
de andere Duitse soldaten

660
00:43:08,540 --> 00:43:13,100
Nee dat had ik eigenlijk weinig.
Wij waren een commando voor ons.

661
00:43:15,470 --> 00:43:20,249
Ook met die Ortscommandant, die kende ik eigenlijk
ook niet. Die heeft me ook niet geïnteresseerd

662
00:43:20,250 --> 00:43:25,729
U had meer contact met de Castricummers
dan met andere Duitse soldaten

663
00:43:25,730 --> 00:43:32,580
Ja. Wij waren slechte soldaten hoor. Erg slechte.
We deden meer of minder goed onze dienst.

664
00:43:32,580 --> 00:43:36,780
Maar voor ons was belangrijk:
vrije tijd. En ja

665
00:43:37,210 --> 00:43:39,280
En de meisjes

666
00:43:39,540 --> 00:43:45,770
En de meisjes, ja niet zo
gek. In de bioscoop gaan.

667
00:43:45,770 --> 00:43:46,789
Uhm nou ja Bettink, Bettink had
toen een bioscoop in de oorlog

668
00:43:46,790 --> 00:43:48,740
Ja, in Castricum zelf

669
00:43:48,740 --> 00:43:49,260
Ja ja

670
00:43:49,730 --> 00:43:52,090
Daar gingen jullie naartoe

671
00:43:52,090 --> 00:43:57,540
Ja kijk als wij. Ja, wij waren
natuurlijk niet op een schip.

672
00:43:57,540 --> 00:44:00,910
Maar als wij weggingen, als
wij nog vrije tijd hadden

673
00:44:02,950 --> 00:44:08,080
Om 6 uur of 7 was
normaal de dienst over.

674
00:44:08,080 --> 00:44:13,530
Of 5 uur, wat deed ik.. Aan het einde dan moesten
wij ons afmelden. Terwijl wij aan land waren.

675
00:44:13,530 --> 00:44:19,720
Dan ging je weg. Als het nou s’avonds was of
donker. Wij moesten een karabiner meenemen.

676
00:44:19,720 --> 00:44:22,620
Ik had een pistool en
evengoed een Karabiner

677
00:44:22,620 --> 00:44:23,630
Wat is een Karabiner

678
00:44:23,630 --> 00:44:28,940
Een geweer, ja. Een groot ding

679
00:44:28,940 --> 00:44:29,570
Oke

680
00:44:29,570 --> 00:44:36,800
Als het dan s’avonds was en donker. Die huizen
die aan de straat stonden dan waren tuinen ervoor.

681
00:44:36,800 --> 00:44:41,264
Daar heb ik mijn geweer weggelegd. Kijk, dan
kun je zien dat ik een slechte soldaat was.

682
00:44:41,264 --> 00:44:41,498
Ik weet niet of ik de enige was.

683
00:44:41,498 --> 00:44:49,770
Dan heb ik mijn geweer daar gelegd want als ik
mij af moest melden zo die moesten we meenemen.

684
00:44:49,770 --> 00:44:57,540
Maar goed. Dan moest ik natuurlijk dat geweer
die knarre. Hoe heet dat op z’n Hollands?

685
00:44:57,540 --> 00:44:58,790
Een Karabiner

686
00:44:58,790 --> 00:44:59,980
Ja een geweer

687
00:44:59,980 --> 00:45:02,100
Ja een geweer moest erbij

688
00:45:02,100 --> 00:45:04,070
Dat gooide ik dan weg in de tuin

689
00:45:04,070 --> 00:45:04,370
Ja

690
00:45:04,370 --> 00:45:10,970
En één keer had ik dat vergeten.
Dan heb ik dat geweer bij Bettink.

691
00:45:10,970 --> 00:45:12,270
Ik wilde dat ding toch niet meenemen

692
00:45:12,270 --> 00:45:15,419
Waarom wilde u dat niet

693
00:45:15,420 --> 00:45:19,390
Ik heb een hekel daaraan! Ja

694
00:45:19,390 --> 00:45:22,070
U wilde het niet gebruiken

695
00:45:22,070 --> 00:45:22,560
Nee nee

696
00:45:22,560 --> 00:45:23,790
Dat sowieso niet

697
00:45:26,770 --> 00:45:28,030
Ik had ook een hekel aan
dat ding mee te nemen

698
00:45:28,030 --> 00:45:29,223
Waarom had u daar een hekel aan

699
00:45:30,450 --> 00:45:33,720
Ja, ik was niet voor zoiets hoor.
Haha. Ik voelde mij meer als civilist.

700
00:45:33,720 --> 00:45:40,358
Dat kwam ook misschien daaraan
dat ik veel contact had.

701
00:45:40,358 --> 00:45:44,090
Ik geloof wel dat ik het meeste
contact had met de civiele bevolking.

702
00:45:44,090 --> 00:45:50,043
Niet alleen met ook met handelen,
met boter, met kaas en olie

703
00:45:50,043 --> 00:45:54,270
en ook fruit daar bij de
veilingen doe je dat allemaal hè

704
00:45:54,270 --> 00:45:55,000
Ja

705
00:45:55,000 --> 00:45:59,260
Dat kocht ik allemaal. De naam
Thijseling. Is dat een begrip voor u

706
00:45:59,260 --> 00:45:59,640
Ne

707
00:45:59,640 --> 00:46:02,430
Die had ook een bollenbedrijf

708
00:46:02,430 --> 00:46:09,070
Maar in de oorlog hebben die ook bloemkool
aangebouwd en zo. Dat was in..Ik weet niet.

709
00:46:09,070 --> 00:46:13,700
Dat was in 52’. Dat was bij de
‘Rustende Jager’. Weet u wat dat is

710
00:46:13,700 --> 00:46:14,830
Nee, wat was dat

711
00:46:14,830 --> 00:46:17,990
De ‘Rustende jager’.
Dat is een restaurant

712
00:46:17,990 --> 00:46:18,350
Oké

713
00:46:18,350 --> 00:46:19,872
In het dorp hè

714
00:46:19,930 --> 00:46:24,820
Oké. ‘Rustende jager’. Ja, dat
zit er niet meer maar dat zat er

715
00:46:24,820 --> 00:46:28,260
Ja, ja. Ongeveer op de
hoogte van de bioscoop

716
00:46:28,260 --> 00:46:28,560
Ja,ja

717
00:46:28,840 --> 00:46:30,460
Nog een stukje verder.

718
00:46:31,450 --> 00:46:36,360
Bij de ‘Rustende jager’ was een zestigjarig
bestaan van de bloembollencultuur.

719
00:46:36,360 --> 00:46:42,489
Nou we waren met zwagers die zeiden:‘Ga maar mee’.
Dus dan ging ik mee. Daar was ook die Thijseling.

720
00:46:42,490 --> 00:46:49,346
Dat was nog aan de teken. U weet het wel. Zo
een hoefijzer. Daar zat ook die Thijselings.

721
00:46:49,346 --> 00:46:53,260
Dan hadden we gedronken. En dan
zeiden ze: ‘Weet je nog Berend?

722
00:46:53,260 --> 00:46:57,135
Je hebt bloemkool gestolen bij ons’. Dat
ken waar wezen. ik weet het niet hoor.

723
00:46:57,220 --> 00:47:02,510
Maar daar heb ik ook bloemkool gekocht. Alles
wat er aan groente was, wat ze over hadden

724
00:47:02,510 --> 00:47:04,597
Dat ging dan naar
Duitsland toegestuurd

725
00:47:04,597 --> 00:47:06,470
O ja? Stuurde je het naar Duitsland

726
00:47:06,470 --> 00:47:14,260
Ja en daar deed ik aan mee. Dan werden die
kisten volgemaakt. Bladeren van bloemkool erover.

727
00:47:14,260 --> 00:47:18,170
Zodat het lekker gekoeld was.
Dan ging ik naar het station

728
00:47:18,170 --> 00:47:18,520
Ja

729
00:47:18,520 --> 00:47:24,340
En die chef van het station was een grote.
Als ik dan kwam, dan ging hij opstaan.

730
00:47:24,340 --> 00:47:28,810
Dan ging ik aan zijn bureau zitten
weet je wel en dan heb ik die kolie’s

731
00:47:28,810 --> 00:47:34,790
uitgeschreven En dan heb ik geschreven
Wehrmachtgut’. Weet je wat dat betekent

732
00:47:34,790 --> 00:47:36,540
Nou Wehrmacht wel

733
00:47:36,820 --> 00:47:41,718
Ja dat het van de Wehrmacht was, maar het
was privé voor ons hè. Dat stuurden wij dan.

734
00:47:41,719 --> 00:47:46,960
Dat was een vroege boot. Na een middag
kwam dat spul al aan in Duitsland ja

735
00:47:46,960 --> 00:47:50,850
En dat kwam dan bij u familie aan

736
00:47:50,850 --> 00:47:52,030
Ja, natuurlijk

737
00:47:52,030 --> 00:47:56,750
Ja. Want inmiddels hadden ze het hier in
Duitsland zwaar? Was er niet veel te eten

738
00:47:56,750 --> 00:47:59,040
Ja, ja

739
00:47:59,090 --> 00:48:02,400
Ja. En dat deed u dus
eigenlijk illegaal deed u dat

740
00:48:02,400 --> 00:48:05,040
Ja, natuurlijk. Ja, dat was illegaal

741
00:48:05,040 --> 00:48:05,340
Ja

742
00:48:05,340 --> 00:48:12,346
En dat wist die chef van de station, die
wist dat. Ik weet die naam niet meer.

743
00:48:12,346 --> 00:48:13,070
Het was een grote hoor

744
00:48:13,380 --> 00:48:15,620
U kon dat maken

745
00:48:18,810 --> 00:48:21,000
Ja ja. Je liep daar en zo maak
je contact met die lui daar

746
00:48:21,000 --> 00:48:25,810
Was dat ook een bevriend contact of was
hij bang? Want u had natuurlijk de macht

747
00:48:25,840 --> 00:48:31,390
Nee nee nee. Ik geloof niet dat iemand
voor mij bang was. Dat geloof ik niet

748
00:48:31,390 --> 00:48:31,572
Nee

749
00:48:31,572 --> 00:48:34,559
Nee. Dat geloof ik niet. Ze wisten.

750
00:48:34,560 --> 00:48:38,200
Kijk, niet iedereen maar ze wisten
wel hoe ik over deze dingen dacht hoor

751
00:48:38,200 --> 00:48:44,210
Ja ja. En hoe vaak
ging u naar de bioscoop

752
00:48:44,210 --> 00:48:44,727
Hahaha

753
00:48:44,728 --> 00:48:45,590
Elke avond

754
00:48:45,590 --> 00:48:53,830
Nee nee! Ik moest er ook niet. Kijk we
maakten vier uur hè. Dat was bijvoorbeeld.

755
00:48:53,830 --> 00:48:56,950
Ik begin maar met ’s middags
van twaalf tot vier, van

756
00:48:56,950 --> 00:49:00,250
vier tot acht en dan van
acht tot twaalf in de nacht.

757
00:49:00,250 --> 00:49:01,500
Weet je wel?

758
00:49:03,670 --> 00:49:08,050
Wij hadden drie ploegen hè. En
daar werden natuurlijk ook weer.

759
00:49:08,050 --> 00:49:13,940
Niet dat iedereen steeds van twaalf tot vier in de
nacht of van vier tot acht. Dat wisselde dan zo.

760
00:49:13,940 --> 00:49:16,930
En als je dan ‘s avonds vrij was,
dan ging je naar de bioscoop.

761
00:49:16,930 --> 00:49:24,130
Maar we zijn ook naar Theo Uden
Marsman’. Is dat een begrip voor jou

762
00:49:24,130 --> 00:49:24,730
Nee

763
00:49:24,730 --> 00:49:32,910
Dat was een goed dansorkest. Die gaven concerten
in Utrecht enzo. Nou daar ging ik ook naar toe.

764
00:49:32,910 --> 00:49:39,410
En dan natuurlijk ook Castricummers.
Ik had ook het civiele Castricum kleding

765
00:49:39,410 --> 00:49:42,210
Ja ja

766
00:49:42,210 --> 00:49:47,630
Nou als ze dat aan de weet gekomen waren.
Dan hadden ze mij opgehangen, weet je nog.

767
00:49:47,630 --> 00:49:51,510
Ik zal nog wat vertellen. Hahaha

768
00:49:51,510 --> 00:49:56,170
Maar de Castricummers zelf, die konden
toch niet meer uitgaan ‘s avonds?

769
00:49:56,400 --> 00:50:05,020
Want er was toch na acht uur
was het, moest toch de avondklok

770
00:50:05,020 --> 00:50:12,210
Ja, ik kan nou niet zeggen om wat voor tijd de
bioscoop begon. Maar ik weet wel mijn vrouw.

771
00:50:12,450 --> 00:50:16,985
Nel Dat was de jongste hè?
Dat die als ze mij tegenkwam.

772
00:50:17,150 --> 00:50:24,510
Dan zijn die ook wel eens mee in de bioscoop
gegaan. Nee niet na acht nee. Dat kon niet

773
00:50:24,510 --> 00:50:25,350
Nog niet. Dat was later

774
00:50:25,350 --> 00:50:25,770
Kijk als het nou om tien uur was

775
00:50:25,770 --> 00:50:26,720
Tien uur wel ja

776
00:50:26,720 --> 00:50:29,310
Dat kan ik niet meer precies zeggen
hoor. Dat weet ik niet precies hoor

777
00:50:30,310 --> 00:50:36,700
Ja. Oké. Hoe leerde u uw
vrouw kennen? Via die broers

778
00:50:37,250 --> 00:50:44,604
Ja. Maar ja die gingen ook Nel en Gaat. Die heb
ik misschien wel in het dorp gezien of dit of dat.

779
00:50:44,605 --> 00:50:45,792
Dan sprak ik die aan.

780
00:50:45,792 --> 00:50:49,710
En dan weet ik nog Mit
Speck find men Mauschen und

781
00:50:49,710 --> 00:50:52,060
mit Chocolade find men
Holländische Mädchen’. Hahaha.

782
00:50:52,060 --> 00:51:03,500
Ja, ja. Ik zei het toch. Een Nederlander, een
Castricummer kon met zijn snoepbonnen niks beginnen

783
00:51:03,500 --> 00:51:05,370
Dat was op de linkerzijde.

784
00:51:05,370 --> 00:51:09,273
Ongeveer bij de Pancratiuskerk,
op de andere zijde was de

785
00:51:09,273 --> 00:51:12,350
snoepwinkel hè? Ik weet niet
wat die allemaal verkochten.

786
00:51:12,510 --> 00:51:17,830
En de Castricummer, het was eigenlijk gemeen
hoor. Maar ja die konden geen snoep kopen.

787
00:51:17,830 --> 00:51:21,960
Maar wij konden wel, of ik kon dat
dan, zwart kopen. Begrijpt u dat

788
00:51:21,960 --> 00:51:22,150
Ja

789
00:51:22,150 --> 00:51:23,739
Ja, ja. Dan had je chocolade

790
00:51:23,740 --> 00:51:26,920
Dan vroeg u of ze wat chocolade wilde

791
00:51:26,920 --> 00:51:34,280
Ja dat was erg hoor. Ja, dat vond
je toen natuurlijk ook al erg.

792
00:51:34,280 --> 00:51:40,999
Maar ja zoiets hè. Maar ja bloemkool, olie en
boter. Een Nederlander kon dat niet betalen.

793
00:51:41,220 --> 00:51:49,240
Weet je wat toen een halve pond roomboter kostte?
Wat denkt u wel? Dat weet ik nog precies.

794
00:51:49,240 --> 00:51:54,560
Zwarthandel. Vierentwintig gulden

795
00:51:54,560 --> 00:51:54,900
Ja

796
00:51:54,900 --> 00:51:59,140
En weet u wat mensen in die tijd verdiend hebben?
Ik had een tijd. Dat heb ik ook afgerekend.

797
00:51:59,140 --> 00:52:06,210
Dan had ik. Dan waren tijdelijk honderdvijftig
Nederlanders kwamen uit Haarlem, IJmuiden

798
00:52:06,210 --> 00:52:10,845
Overal kwamen ze vandaan. Die moesten
bij ons. Wij kregen die nieuwe bunkers.

799
00:52:10,846 --> 00:52:12,630
Die moesten prikkeldraad trekken.

800
00:52:12,630 --> 00:52:19,570
Die kregen, dat was al veel geld hoor,
die kregen vijfenzestig cent per uur.

801
00:52:20,400 --> 00:52:23,950
Dan was er natuurlijk ook wat
geld, was geloof ik tien cent,

802
00:52:23,950 --> 00:52:27,460
voor mensen die het prikkeldraad,
die kregen er toeslag.

803
00:52:27,460 --> 00:52:28,080
Begrijp je wel

804
00:52:28,080 --> 00:52:28,320
Ja

805
00:52:29,240 --> 00:52:37,800
En Henk Heeren, een zwager van mij, die moest toen
bij ons in het terrein moest hij zoden drijven.

806
00:52:37,800 --> 00:52:40,440
Hij had dan een paar paarden thuis.

807
00:52:40,440 --> 00:52:48,544
Dan moest Henk in de duinen, waar
gras was zoden steken en dan... De

808
00:52:48,544 --> 00:52:50,600
bunkers moesten daarmee bedekt worden,
tegen het zicht voor vliegtuigen.

809
00:52:50,600 --> 00:52:54,860
Begrijpt u wel

810
00:52:54,860 --> 00:52:59,270
Ja. De bevolking werd regelmatig
ingezet hè, om te helpen

811
00:52:59,270 --> 00:53:04,070
Ja, niet alleen van Castricum hoor want
zoveel mannen waren niet beschikbaar

812
00:53:04,070 --> 00:53:08,049
Die kwamen van overal, die kregen dan
bevel dat ze bij ons moesten werken

813
00:53:08,050 --> 00:53:13,878
Moest u dat ook wel eens doen? Moest u ook wel
eens mensen zeggen: Jullie moeten komen helpen.’

814
00:53:14,490 --> 00:53:21,840
Nee dat werd van hogere
zijde gedaan. Weet je wel

815
00:53:21,840 --> 00:53:21,913
J

816
00:53:21,914 --> 00:53:23,931
De burgemeester werd
misschien aangeschreven.

817
00:53:23,931 --> 00:53:28,213
Dat werd er gezegd: ‘Stolz,
jij moet twintig man leveren

818
00:53:28,214 --> 00:53:33,500
of dit of dat.’ Nee, daar
hadden wij niks mee te maken

819
00:53:33,500 --> 00:53:35,080
Ook niet met razzia’s?

820
00:53:35,080 --> 00:53:39,260
Want dat was ook, op een
gegeven moment mannen gezocht,

821
00:53:39,260 --> 00:53:48,579
ze hadden ook mannen nodig
die in Duitsland gingen werken

822
00:53:48,580 --> 00:53:51,480
Nee, nee, nee. Dat deed de Fernseenammerie?
De burgemeesters moesten natuurlijk aangeven.

823
00:53:51,480 --> 00:53:54,920
Een zwager van mij, die Wim Brinkman,
die was in Braunsweig, die was

824
00:53:54,920 --> 00:54:00,810
bakker van beroep en die zat in de
oorlog en die had het natuurlijk erg goed

825
00:54:01,440 --> 00:54:06,220
Maar deze jongelui..Maar daar hadden
wij niks mee te maken. Nee, nee, nee.

826
00:54:06,220 --> 00:54:13,940
Dat werd van hogeraf gedaan

827
00:54:13,940 --> 00:54:20,600
Dus in die zin was het voor u minder moeilijk
om goed contact te hebben met die mensen

828
00:54:20,600 --> 00:54:25,370
Nee, nee. Misschien had u het ook wel gehoord
met fietsen oppakken. Wij kregen wel fietsen.

829
00:54:25,370 --> 00:54:31,230
Want ik, ik ging regelmatig ook langs
de duinen en het strand naar IJmuiden

830
00:54:31,230 --> 00:54:34,750
voor de post en alles, ik was dan
koerier ook in Beverwijk enzovoort.

831
00:54:34,750 --> 00:54:40,460
Dat was allemaal mijn
werk. Dat deed ik wel graag

832
00:54:40,460 --> 00:54:40,550
Ja

833
00:54:40,551 --> 00:54:42,950
Ja, daardoor dan had ik
veel contact met de bevolking

834
00:54:42,950 --> 00:54:46,910
Maar was de bevolking dan
altijd positief tegen u

835
00:54:46,910 --> 00:54:47,810
Tegen mij persoonlijk wel ja

836
00:54:47,810 --> 00:54:53,900
Zeiden ze niet: Maar u bent toch
een Duitser en u bezet ons land.’

837
00:54:53,900 --> 00:54:57,306
Ja natuurlijk zeiden ze dat! Het was toch ook
hun recht dat te zeggen. Dat was toch zo.

838
00:54:57,306 --> 00:55:03,620
Dat heb ik hen niet kwalijk genomen.
Maar ik kon even goed best met hen omgaan

839
00:55:03,620 --> 00:55:04,330
Ja

840
00:55:04,750 --> 00:55:08,770
Ook die lui die tuinders die daar
werkten. Ik kende ze allemaal

841
00:55:08,890 --> 00:55:17,260
Maar waren er ook tuinders die zeiden:‘ Wij
willen niet zwart handel drijven met Duitsers.’

842
00:55:18,990 --> 00:55:22,710
Nee. Het was natuurlijk zo,
ze konden goede prijzen maken.

843
00:55:24,230 --> 00:55:28,730
Dan neem ik eens Paul
Lutte hè, of Bank Beentjes.

844
00:55:28,870 --> 00:55:33,730
Wie wou er in het dorp voor een halve
pond boter vierentwintig gulden betalen

845
00:55:33,730 --> 00:55:39,940
Ja nee. En jullie konden dat wel
want jullie hadden wel zoveel geld

846
00:55:41,250 --> 00:55:47,060
Nee. We hadden het geld niet maar dat
stuurden je naar huis weet je wel.

847
00:55:47,060 --> 00:55:49,310
En zelfs dan bij mij in Berlijn.

848
00:55:49,310 --> 00:55:51,746
Ik had een tante in Berlijn en
twee nichtjes, die waren bij

849
00:55:51,746 --> 00:55:56,226
de Staatopera in Berlijn, daar
stuurde ik ook wat naartoe.

850
00:55:56,226 --> 00:55:58,100
En die gaven natuurlijk geld. Ik
had dat toch niet kunnen betalen

851
00:55:58,100 --> 00:56:00,310
Oh, je kreeg dat geld van hun

852
00:56:00,310 --> 00:56:02,720
Ja, net zo min als een Nederlander hè

853
00:56:02,720 --> 00:56:08,350
Maar kreeg u niet een
redelijk goed loon

854
00:56:09,080 --> 00:56:16,558
Ja wij kregen alleen Wehrgeld. Als je nou
overwerkt, dan krijg je al een vast salaris.

855
00:56:16,660 --> 00:56:23,110
Maar dat krijg je niet uitbetaald.
een stukje Duits?) Dat was in Munster.

856
00:56:24,200 --> 00:56:27,690
Weet ik veel hoeveel dat was.
Misschien honderd mark of zoiets.

857
00:56:27,690 --> 00:56:32,700
Dat ging daar naar toe, wij kregen
nuhr wehrgeld. Per dag zoveel

858
00:56:32,700 --> 00:56:39,710
Oké. Jullie kregen geld uit Duitsland
en daarvan kocht je die spullen

859
00:56:39,710 --> 00:56:45,660
Ja natuurlijk. Van die mensen kregen we
dat. Van mijn ouders of die tante in Berlijn.

860
00:56:45,660 --> 00:56:47,100
Ik weet het niet meer

861
00:56:47,100 --> 00:56:53,350
Maar doordat alles zo duur was,
was er ook heel veel ruilhandel hè

862
00:56:53,350 --> 00:56:54,220
Wat zegt u

863
00:56:54,220 --> 00:56:55,510
De Castricummers konden
dat inderdaad niet betalen

864
00:56:55,510 --> 00:56:55,700
Nee dat zei ik al

865
00:56:55,700 --> 00:56:56,089
Maar die deden aan ruilhandel hè

866
00:56:56,090 --> 00:56:57,070
Ruilen zonder geld. Gewoon geven

867
00:56:57,070 --> 00:57:02,540
Ja, ja

868
00:57:06,820 --> 00:57:16,450
Maar ja dat was toch verlokkend voor een
Nederlander. Voor Beentjes of Paul Lutte.

869
00:57:16,450 --> 00:57:26,060
Als nou er honderd procent Nederlander
is. Maar zo was het in Duitsland ook niet.

870
00:57:26,060 --> 00:57:27,239
Hier was ook zwarthandel

871
00:57:27,240 --> 00:57:32,410
Iedereen probeerde toch er zo
goed mogelijk doorheen te komen

872
00:57:32,410 --> 00:57:32,780
Ja.

873
00:57:32,780 --> 00:57:38,628
En als nu Bank Beentjes of
Paul Lutte als die nou dat geld

874
00:57:38,628 --> 00:57:43,580
kregen, dan konden die ook weer
zwart sigaretten kopen of zoiets.

875
00:57:43,580 --> 00:57:51,265
Ja Dat is zo. Kijk, u bent natuurlijk veel jonger
maar wat ik u hier vertel is definitief hoor.

876
00:57:51,266 --> 00:57:51,872
Dat kunt u gerust geloven

877
00:57:51,900 --> 00:57:58,720
Ik heb ook gehoord dat mensen
in Bakkum tabak gingen planten

878
00:57:58,720 --> 00:57:59,540
Ja,ja

879
00:57:59,540 --> 00:58:02,850
Om ook daar weer geld mee te verdienen

880
00:58:02,850 --> 00:58:03,290
Ja.

881
00:58:03,290 --> 00:58:08,430
Kijk ik had een zwager
die Jan Brasser Die is met

882
00:58:08,430 --> 00:58:16,170
eenenvijftig jaar gestorven
die had ook een boerderij.

883
00:58:16,170 --> 00:58:25,650
Lakema die was slager. Nou ja en die leveren
bijvoorbeeld achterom vlees aan Duitse soldaten

884
00:58:25,650 --> 00:58:27,080
Dat gebeurde allemaal

885
00:58:27,080 --> 00:58:31,390
Ja. Wij natuurlijk niet. Wij zaten in
Castricum. Wij hadden andere kennissen.

886
00:58:31,390 --> 00:58:38,130
Maar die daar in Bakkum waren, die zijn
daar in en uit gegaan bij die boeren

887
00:58:38,130 --> 00:58:40,460
Kwam u niet veel in Bakkum

888
00:58:40,560 --> 00:58:44,859
Ja ook wel. Daar was bakkerij
Kuilman, die bestaat nu nog geloof ik

889
00:58:44,860 --> 00:58:47,430
Nou nu niet meer maar ik weet
waar die zit. Op dat hoekje.

890
00:58:47,430 --> 00:58:50,800
Daar was ook een soort café
voor Duitse soldaten hè

891
00:58:51,010 --> 00:58:51,320
Ja

892
00:58:51,320 --> 00:58:52,481
Kwam u daar ook

893
00:58:52,481 --> 00:59:00,787
Ja daar kwam ik. Wij kwamen ook wel eens in Duin
en Bosch. Hoe heet dat nou? Ja Duin en Bosch.

894
00:59:00,788 --> 00:59:02,276
Ze hebben daar een film of zoiets

895
00:59:02,390 --> 00:59:08,030
Want er was ook een bunker in de
duinen waar films werden vertoond?

896
00:59:08,030 --> 00:59:12,880
Er was ook een bunker ‘The
elephant’. De andere radar

897
00:59:13,190 --> 00:59:18,100
Ja die waren van de luchtmacht

898
00:59:18,100 --> 00:59:20,840
En daar was ook een soort
bioscoop in de duinen

899
00:59:20,840 --> 00:59:24,560
Ja het kan dat ik daar een keertje
was maar dat weet ik niet meer

900
00:59:24,560 --> 00:59:25,170
Oké. Maar niet veel

901
00:59:25,170 --> 00:59:27,673
Nee, wij hadden daar
eigenlijk weinig contact

902
00:59:28,820 --> 00:59:29,130
Oké. Hoe ging het nou
precies aan met uw vrouw

903
00:59:29,130 --> 00:59:30,188
Wat? Hahaha

904
00:59:30,189 --> 00:59:38,080
Mag ik dat weten? Hoe ging het met uw vrouw
aan? U had chocolade maar hoe ging dat

905
00:59:38,080 --> 00:59:46,880
Nou dan zat je bijvoorbeeld
samen in de bioscoop.

906
00:59:46,880 --> 00:59:51,950
Nou ja, nou dachten wij als
soldaten, ik zeg het heel open,

907
00:59:51,950 --> 00:59:56,400
dan dacht je natuurlijk ook
met de meiden wat te beginnen.

908
00:59:56,400 --> 00:59:59,470
Weet je wel. Maar dat was bij hun niet

909
00:59:59,470 --> 00:59:59,566
Mijn schoonouders hadden
negen meiden, meisjes en vijf

910
00:59:59,567 --> 01:00:11,510
jongens hè. Die waren wel
een beetje Duits ingesteld.

911
01:00:11,510 --> 01:00:14,800
Ik mocht ook de schoonvader
die was hartstikke streng.

912
01:00:14,800 --> 01:00:21,326
Hij moest het niet weten dat die
meisjes Nel of Gaat, dat waren de

913
01:00:21,326 --> 01:00:24,620
jongste, dat die bijvoorbeeld met
een soldaat spraken op straat.

914
01:00:24,620 --> 01:00:29,570
Ik mocht wel naar hun toekomen naar hun
huis. Daar heb ik piano gespeeld en gezongen.

915
01:00:29,570 --> 01:00:32,840
Dat mocht, maar hij
was ontzettend streng.

916
01:00:32,840 --> 01:00:40,270
Maar er was eentje bij,
dat was die Ans Die was

917
01:00:40,270 --> 01:00:44,480
bevriend met een officier die
heette Bronski heette die.

918
01:00:44,480 --> 01:00:51,490
Dan ging ze met hem en je moest als soldaat
natuurlijk groeten hè. Nou ja, ik deed dat niet

919
01:00:52,070 --> 01:00:56,130
Wat deed u U groette niet die officier

920
01:00:56,130 --> 01:01:00,950
Nee. Als hij met die Ans
was, heb ik niet ..nee, ne

921
01:01:00,950 --> 01:01:02,280
Waarom niet

922
01:01:02,780 --> 01:01:04,680
Het interesseerde mij nie

923
01:01:04,680 --> 01:01:10,360
Ik denk als jij wat aan de hand
haalt. Ik had het gemoeten.

924
01:01:10,360 --> 01:01:12,790
Als hij mij had aangegeven,
had ik straf gekregen.

925
01:01:12,790 --> 01:01:17,480
Maar het interesseerde mij niet want
ik dacht ‘o, hij gaat al met die Ans

926
01:01:17,480 --> 01:01:26,329
enzo’ En Ans die was dan trots dat zij
een dat was die Brodsky, was trots erop.

927
01:01:26,330 --> 01:01:34,150
En die Ans was een buitenbeentje.
Er moet een foto wezen van haar, ja.

928
01:01:34,150 --> 01:01:41,040
Die was ook met met hun eigen, met hun eigen
zusters stond die niet zo goed bekend later

929
01:01:41,040 --> 01:01:46,740
Heeft u een foto van haar?
Ja, heeft u een foto van haar

930
01:01:46,740 --> 01:01:48,109
Ja, ja, ja een grote
foto heb ik daarvan

931
01:01:48,110 --> 01:02:01,110
Is dat de hele familie? (foto
van acht vrouwen te zien

932
01:02:01,110 --> 01:02:06,050
Ja alleen de dochters

933
01:02:06,050 --> 01:02:10,480
Staat ze hier niet bij

934
01:02:10,480 --> 01:02:10,750
Ja, ja, ja

935
01:02:10,750 --> 01:02:10,893
Ze staat erbij

936
01:02:10,894 --> 01:02:10,996
Wat is Ans

937
01:02:10,996 --> 01:02:11,884
Je kunt het slecht zien. Stolz wijst het aan op
de foto.) Dit hier. Dat was een mooie griet hoor

938
01:02:12,150 --> 01:02:17,650
Oké. Ja. En wat is uw vrouw

939
01:02:18,810 --> 01:02:24,880
Eventjes kijken, die
jongste. Dat is zij

940
01:02:24,880 --> 01:02:27,110
Deze? Met die mooie bloem

941
01:02:27,110 --> 01:02:27,560
Mag ik niet wijzen

942
01:02:27,560 --> 01:02:31,130
Jawel. Wijst u maar

943
01:02:33,100 --> 01:02:40,670
Ja kijk daar staat een foto van
mijn vrouw op de piano. Kijk hier? j

944
01:02:40,670 --> 01:02:48,800
O ja. Maar begrijp ik het goed dat u niet
iets mocht krijgen met een Castricumse?

945
01:02:48,800 --> 01:02:55,450
Kon u daarvoor worden aangegeven? Mocht u iets
krijgen met een Castricumse, mocht dat niet eigenlijk

946
01:02:55,450 --> 01:02:56,530
Ja zeker mocht dat

947
01:02:56,530 --> 01:02:57,790
O dat mocht wel

948
01:02:58,580 --> 01:03:00,300
Ja. Ik heb niet die officier

949
01:03:00,300 --> 01:03:03,870
Die had ik moeten groeten
maar dat deed ik niet.

950
01:03:04,700 --> 01:03:07,435
Omdat ik wist van Ans ook,
zij zich inliet, dat was

951
01:03:08,980 --> 01:03:13,150
volgens mij de enige van die
negen meisjes van Heeren.

952
01:03:13,150 --> 01:03:19,601
Dat was wel de enige. Zij heeft beslist wat met hem
aan de hand gehad hoor. Dat wist ik natuurlijk.

953
01:03:19,601 --> 01:03:19,899
Ik denk nou ja

954
01:03:19,900 --> 01:03:27,180
Maar hoe ging het nou met uw vrouw aan

955
01:03:28,090 --> 01:03:28,810
Ja. Hahaha.

956
01:03:28,810 --> 01:03:38,953
Ja, ik vertel het nog precies zoals het was hè.
Ze mochten natuurlijk niet ver de duinen in.

957
01:03:38,953 --> 01:03:44,860
Ik zei toch dat ik nam het niet zo nauw.
Dan heb je daar in de duinen gezeten.

958
01:03:44,860 --> 01:03:50,910
En dacht je ook: Kijk, die gaat nou
met een Duitse soldaat omdat ze ook

959
01:03:50,910 --> 01:03:59,020
wat met hem uit wilde halen.’ Ja,
kijk dan ben je begonnen met haar.

960
01:03:59,020 --> 01:04:04,847
U weet dat toch beter dan ik. Dan ben je
begonnen met haar en ik ging dan tot hier.

961
01:04:04,847 --> 01:04:05,090
Stolz wijst zijn bovenbeen aan.

962
01:04:05,090 --> 01:04:08,580
En dan was ik toch een keertje opdringeriger
geworden maar ja niet zo hoog weet je wel.

963
01:04:08,580 --> 01:04:16,400
Dan is ze kwaad en dan is ze
weggelopen. Dan was het uit.

964
01:04:16,400 --> 01:04:20,860
En dan ben ik daar naar die twee zwagers, Henk
en Gerard, heb ik een brief gegeven voor Nel.

965
01:04:20,860 --> 01:04:27,840
Weet je wel. Maar ze was niet meer
te spreken. Toen was het uit hoor

966
01:04:27,840 --> 01:04:30,767
Ze wilde wel met je omgaan
maar het mocht niet te ver gaan

967
01:04:31,030 --> 01:04:37,510
Ja, in die tijd was het ook zo
dat die jonge vrouwen of meisjes

968
01:04:37,510 --> 01:04:43,120
dat hun nog niet zo ingelicht
waren met het opklaren en zo.

969
01:04:43,120 --> 01:04:46,890
Begrijpt u wat ik bedoel?

970
01:04:46,900 --> 01:04:50,950
Ze waren in die tijd, die jonge vrouwen waren
in die tijd helemaal achterlijk. Ze wisten niet.

971
01:04:50,950 --> 01:04:56,070
Ze wisten niet wat er kon gebeuren en hoe
dat allemaal ging? U wist dat allemaal wel?

972
01:04:57,280 --> 01:04:57,861
U wist het wel allemaal?

973
01:04:57,861 --> 01:04:59,950
[Ik herhaal steeds vaker vragen omdat ik
merk dat Stolz mijn vragen vaak niet verstaat

974
01:04:59,950 --> 01:05:01,760
Daar heb ik niet zo over nagedacht

975
01:05:01,760 --> 01:05:05,926
Want je kon toch zelf geen kinderen krijgen,
maar je kon ze wel maken. Mag ik dat zo zeggen.

976
01:05:06,370 --> 01:05:11,890
Want dat is de waarheid. Waarom moet
ik liegen? Nee, die waren bang hoor.

977
01:05:11,890 --> 01:05:15,389
En dan vooral door
een Duitse soldaat, ja

978
01:05:15,770 --> 01:05:17,720
Want werden zij daarop aangekeken

979
01:05:17,720 --> 01:05:20,200
Ja, natuurlijk

980
01:05:20,200 --> 01:05:25,540
Kunt u zich daar ook nog dingen van
herinneren? Durfde zij ook niet me u..

981
01:05:25,540 --> 01:05:31,340
Ja, natuurlijk, ja, ja Maar dat
kwam dan dat de oorlog ten einde was.

982
01:05:31,340 --> 01:05:37,827
Kijk, er waren natuurlijk Nederlanders
ook in de ondergrond en zo, weet u wel?

983
01:05:37,828 --> 01:05:48,320
Er waren NSB-ers, die waren er, in Belgie was dat
de Musselbeweging Dan is de oorlog ten einde.

984
01:05:48,320 --> 01:05:51,190
Dan werden hun gevangen gezet. Allen

985
01:05:51,550 --> 01:05:53,129
Al die meiden van de Heeren

986
01:05:53,130 --> 01:05:59,860
Ja, ja. Zelfs de moeder. Ik weet niet of ze
al vijfenzestig was in die tijd of zestig.

987
01:05:59,860 --> 01:06:00,339
Moet je eens voorstellen

988
01:06:00,340 --> 01:06:08,970
Van zo een gezin. En mijn schoonvader, die stond
dan.. En dat waren mensen die vroeger NSB-er waren.

989
01:06:08,970 --> 01:06:11,890
Die kwamen en wouden hun ophalen

990
01:06:12,450 --> 01:06:13,620
En die vader niet

991
01:06:13,620 --> 01:06:20,250
Nee, die vader niet. Die vader stond met
een bijl. Kijk, dat heb ik zelf niet gezien.

992
01:06:20,250 --> 01:06:26,045
Dat hebben de jongens, dus de zwagers
en de meiden, hebben dat verteld.

993
01:06:26,045 --> 01:06:33,310
Die stonden, niet verder als hier. En toch hebben
ze vastgezeten en dat was dan in Duin en Bosch.

994
01:06:33,310 --> 01:06:39,550
Dan moesten ze op stro slapen. Weet je wel. En
die vroegere NSB-ers gingen hun nog bewaken.

995
01:06:42,180 --> 01:06:44,480
Maar dat is al na de oorlog

996
01:06:44,480 --> 01:06:47,230
Werd uw vrouw ook kaalgeschoren

997
01:06:47,230 --> 01:06:52,520
Nee, kaalgeschoren niet.
Maar dan was het zo.

998
01:06:52,520 --> 01:06:59,860
Er was een kapelaan, Van der Zalm heette,
die moesten, die meiden die daar opgepikt

999
01:06:59,860 --> 01:07:08,430
waren die vrouwen, die moesten op het
station zelfs met Pasen schrobben en alles

1000
01:07:08,430 --> 01:07:13,749
En dan zeiden zij: ‘We zijn katholiek
en veel mag je niet werken.’Dan zei die

1001
01:07:13,750 --> 01:07:27,410
van der Zalm, dat mag je gerust opschrijven
hoor: Voor jullie gelden die regels

1002
01:07:27,410 --> 01:07:33,491
niet.’ ‘Jullie zijn moffengrieten.’
Dat heb je misschien wel eens gehoord.

1003
01:07:33,492 --> 01:07:37,040
Wij werder als moffen betiteld.
Ik kan dat wel goed begrijpen.

1004
01:07:37,040 --> 01:07:42,930
Maar die man als geestelijke,
moet u voorstellen

1005
01:07:42,930 --> 01:07:48,180
Ja en... Maar kwam, iedereen
wist dat uw vrouw met u omging

1006
01:07:48,180 --> 01:07:48,320
Nee

1007
01:07:48,320 --> 01:07:52,320
Maar ze wisten het wel want ze
werd niet voor niets opgepakt

1008
01:07:53,270 --> 01:07:58,780
Ja, ja, Ze wisten wel dat die bij Heeren,
dat die wel Duits vriendelijk waren.

1009
01:07:58,780 --> 01:08:08,140
Misschien heeft ook wel iemand gezien dat ik
daar piano speelde enzo. Ook bij hotel Bakker.

1010
01:08:08,140 --> 01:08:10,550
Weet u die naam

1011
01:08:10,550 --> 01:08:11,150
Hotel Bakker

1012
01:08:11,150 --> 01:08:13,890
Tegenover de spoorweg

1013
01:08:13,890 --> 01:08:17,540
Ja dat is nu Mezza Luna

1014
01:08:17,540 --> 01:08:23,313
Ja daar was vroeger Russink en dan
Bakker. Ik weet het niet meer zo precies.

1015
01:08:23,680 --> 01:08:27,550
Ja, ja, ja daar hadden ze een
piano. Ziet u ook een foto.

1016
01:08:28,550 --> 01:08:32,400
Kijk dat is voor Bakker
en dat is in het dorp hier

1017
01:08:33,610 --> 01:08:34,570
ja, ja ,j

1018
01:08:34,570 --> 01:08:37,690
En er zijn ook foto’s daar
bij dan zit ik aan de piano

1019
01:08:38,680 --> 01:08:40,940
Want u kon goed piano spelen

1020
01:08:41,490 --> 01:08:42,170
Nou ja

1021
01:08:42,170 --> 01:08:45,820
Maar hebben ze u daar misschien met
haar gezien? Bedoelt u dat te zeggen?

1022
01:08:45,820 --> 01:08:49,912
Dat mensen u met haar
daar gezien hebben

1023
01:08:52,020 --> 01:08:53,709
Ja, ja. Dat is best mogelijk

1024
01:08:53,710 --> 01:08:59,750
Hoelang heeft uw vrouw vastgezeten?
Hoelang hebben ze uw vrouw opgepakt

1025
01:09:00,120 --> 01:09:04,360
Ik denk zo begin zes
weken zo ja, ja, ja

1026
01:09:04,360 --> 01:09:07,520
Wat moest zij doen

1027
01:09:07,520 --> 01:09:11,090
Ja op het station en ander
werk. Dat weet ik ja

1028
01:09:11,220 --> 01:09:12,790
Hoe was dat voor haar

1029
01:09:12,790 --> 01:09:20,059
Vreselijk natuurlijk. Ja en vooral die bewaking
van vroegere NSB-ers. Dat moet u voorstellen hè

1030
01:09:20,860 --> 01:09:21,610
Ja

1031
01:09:22,020 --> 01:09:25,520
Als er nou mensen geweest
waren die in de ondergrond

1032
01:09:25,520 --> 01:09:30,890
zaten, die bijvoorbeeld uit het
vrijheidsideaal weet je wel.

1033
01:09:30,890 --> 01:09:35,880
‘Kijk, jullie worden nou bestraft
omdat jullie contact met Duitsers

1034
01:09:35,880 --> 01:09:39,040
hadden die ons land bezetten.’
Dan had dat heel anders geweest.

1035
01:09:39,040 --> 01:09:55,687
Maar NSB- ers, die ook het systeem geholpen hebben
weet je wel. En door die werden ze dan bewaakt.

1036
01:09:55,830 --> 01:09:57,350
Dat vonden ze natuurlijk erg

1037
01:09:57,350 --> 01:10:00,340
Maar het waren natuurlijk
niet alleen maar NSB-ers

1038
01:10:00,340 --> 01:10:00,660
Nee, nee

1039
01:10:00,660 --> 01:10:02,510
Maar die zaten er ook tussen

1040
01:10:02,510 --> 01:10:03,560
Ja, ja natuurlijk

1041
01:10:05,170 --> 01:10:08,458
En die vader Heeren was
die hij ook lid van de NSB

1042
01:10:08,720 --> 01:10:14,440
Nee. Wie wel lid was, was de Wild.
Heb je die naam wel gehoord?

1043
01:10:14,440 --> 01:10:22,190
De Wild, die hadden ook een boerderij en daar
hadden ze ook huisjes die werden verhuurd.

1044
01:10:22,300 --> 01:10:26,120
Ik heb ook nog een foto van
Hein, die speelde goed accordeon

1045
01:10:26,120 --> 01:10:28,900
Die kende u wel

1046
01:10:30,410 --> 01:10:33,820
Ja, ja die waren in de NSB-ja

1047
01:10:33,820 --> 01:10:35,879
En wat vond u ervan als
mensen bij de NSB waren

1048
01:10:37,760 --> 01:10:46,860
Ja kijk dat is natuurlijk als je later zo..ik
vond het systeem niet veel. Niet alleen ik hoor.

1049
01:10:46,860 --> 01:10:52,220
Ik ben door anderen eigenlijk
meer attent geworden op deze dingen

1050
01:10:52,220 --> 01:10:54,620
Op welke dingen

1051
01:10:55,130 --> 01:10:56,999
Ja, tegen het systeem,
tegen het nazi systeem

1052
01:10:57,000 --> 01:11:04,550
Ja. Bedoelt u dat het eerst voor u
zelfsprekend was omdat u ermee opgegroeid was

1053
01:11:04,970 --> 01:11:10,860
Ik was eigenlijk nooit zo erg daarvoor. Maar
kijk, later dacht je daar heel anders over.

1054
01:11:11,090 --> 01:11:16,330
Want die instelling van mijn
moeder, die heeft dat goed bewerkt

1055
01:11:16,330 --> 01:11:18,680
En wanneer bedoelt u met later

1056
01:11:18,680 --> 01:11:19,500
Van familie

1057
01:11:21,610 --> 01:11:24,380
Wanneer bent u echt nog
kritischer geworden?

1058
01:11:24,380 --> 01:11:30,239
U zegt later ben je daar anders over gaan
denken, doordat je met mensen erover praatte.

1059
01:11:30,239 --> 01:11:30,396
Wanneer was dat

1060
01:11:30,760 --> 01:11:37,090
Ik wil zeggen begin ’42 of dan
hadden we ook al een officier

1061
01:11:37,090 --> 01:11:39,930
die was ook op een commando,
daar heb ik ook nog een foto van.

1062
01:11:40,090 --> 01:11:46,010
Die was rechter van beroep. Die was ook tegen het
systeem. Dat was natuurlijk hartstikke gevaarlijk.

1063
01:11:46,010 --> 01:11:53,560
Want dat was geloof ik al in ’41
of ’42. Dat hij ook zulke dingen uit

1064
01:11:53,560 --> 01:11:53,646
Ja.

1065
01:11:53,647 --> 01:11:57,960
En moest jullie ook wel eens actief
het verzet, wat wisten jullie,

1066
01:11:57,960 --> 01:12:04,570
moesten jullie het verzet in
Nederland proberen onklaar te maken?

1067
01:12:04,570 --> 01:12:05,140
Hoe zeg je dat

1068
01:12:05,140 --> 01:12:08,060
Kan je het een beetje anders zeggen

1069
01:12:08,060 --> 01:12:08,710
Ja

1070
01:12:08,710 --> 01:12:10,450
De weerstand

1071
01:12:10,450 --> 01:12:13,500
Ja, de weerstand. Wisten
jullie dat er weerstand was

1072
01:12:13,500 --> 01:12:15,769
Ja natuurlijk.
Natuurlijk wisten wij dat

1073
01:12:15,820 --> 01:12:17,129
Hoe wisten jullie dat

1074
01:12:17,260 --> 01:12:22,650
Dat wist ik toch ook al van de
jongens van Geert en Henk en Broer.Die

1075
01:12:22,650 --> 01:12:27,120
hadden toch allemaal land op de
zanderij hè. En Piet bijvoorbeeld

1076
01:12:27,850 --> 01:12:28,880
En die vertelde dat

1077
01:12:28,880 --> 01:12:35,980
Die heb ik ook nog hier op de foto. Daar
kon ik heel open met hun erover spreken.

1078
01:12:35,980 --> 01:12:45,480
En hun wisten ook wel dat ze voor
mij niet bang hoefden te zijn. Ja

1079
01:12:46,700 --> 01:12:46,960
Ja

1080
01:12:46,960 --> 01:12:52,186
Ja. Van Staats bijvoorbeeld, dat was
de zwager van Bettink, Van Staat.

1081
01:12:52,186 --> 01:13:01,830
En die werkte voor de Oost-Indische compagnie. U
weet wat dat is hè? Hij was ook wel NSB-er denk ik

1082
01:13:01,830 --> 01:13:09,210
Ja die leven allemaal
niet meer hè. Nou ja

1083
01:13:09,210 --> 01:13:11,409
Ja. Oké. Laten we heel eventjes.

1084
01:13:11,410 --> 01:13:17,505
En dan had ik een familie, die woonde aan, dan zeg
ik geen namen hoor, aan de Alkmaarderstraatweg.

1085
01:13:18,616 --> 01:13:21,755
Met hun en die hadden twee
dochters. Ook met die ouders hoor.

1086
01:13:21,755 --> 01:13:26,740
Met hun heb ik ook dan ontmoet
in Uitgeest. Met die Ude Marsma

1087
01:13:26,740 --> 01:13:27,630
Wat was dat dan in Uitgeest

1088
01:13:27,630 --> 01:13:31,160
Ja ik zei het toch. Dat was
een, dat was een dansorkest

1089
01:13:31,160 --> 01:13:39,030
O, dat was in Uitgeest

1090
01:13:39,030 --> 01:13:39,760
Daar was ik. .Hah

1091
01:13:39,760 --> 01:13:41,700
En dan trok u andere kleren aan

1092
01:13:42,450 --> 01:13:47,160
Ja naruurlijk en dan at ik bij hun.
Maar die naam noem ik niet hoor.

1093
01:13:48,350 --> 01:13:51,790
Dat heb ik zelfs niet
tegen mijn vrouw gezegd.

1094
01:13:51,790 --> 01:13:55,974
Ik was in ’44, ben ik nog een
keer in Nederland geweest.

1095
01:13:55,975 --> 01:14:00,660
Maar dat mocht niet hè. Daar
had ik een paar dagen meer

1096
01:14:00,660 --> 01:14:04,660
verlof gekregen omdat ik mijn
vader in Polen dus in Warschau

1097
01:14:04,660 --> 01:14:19,450
Vier dagen kreeg ik meer vakantie.
Maar ik ben niet naar hem toegegaan.

1098
01:14:19,450 --> 01:14:19,660
Ik ben naar Holland toegegaan

1099
01:14:19,660 --> 01:14:20,746
Want? Waarom ging u naar Holland

1100
01:14:20,747 --> 01:14:21,987
Haha. Niet voor mijn vrouw
hoor! Niet voor Nel!

1101
01:14:21,988 --> 01:14:24,209
Voor die twee dochters daar
van de Alkmaarderstraatweg

1102
01:14:24,210 --> 01:14:24,810
Oké

1103
01:14:24,810 --> 01:14:32,970
Nou ben ik aan het station en die Marie
Heeren. Even kijken waar is die foto.

1104
01:14:32,970 --> 01:14:41,899
Marie die was als eh (bekijkt foto) Kijk dit is
Marie. Die was als directrice was die in Amsterdam.

1105
01:14:41,899 --> 01:14:52,690
In een confectiezaak hè? En die ineens: Ben jij
Berend? ook zoals die man in de trein dacht.

1106
01:14:52,690 --> 01:14:57,471
‘Weet Nel dat je hier bent?’. Ik
zeg: ‘Nee.’ Wil je dan niet naar..’.

1107
01:14:57,471 --> 01:15:03,010
Die woonde toen in de Wilhelminalaan
want hun huis was al afgebroken

1108
01:15:03,010 --> 01:15:04,250
Ja

1109
01:15:04,780 --> 01:15:08,400
Was al afgebroken en dan woonden ze aan
de Wilhelminalaan, dat was een hoekhuis.

1110
01:15:08,400 --> 01:15:13,150
‘Nee’ ik zeg.. ‘Waar ben je dan?.
En ik zeg: Want dat moet ik toch

1111
01:15:13,150 --> 01:15:18,800
niet zeggen.’ Dat heb ik later ook
niet gezegd, waar ik geweest ben.

1112
01:15:18,800 --> 01:15:20,130
Nou ja.

1113
01:15:20,130 --> 01:15:28,440
‘Ja, als Nel weet dat jij hier bent en je komt
niet.’ Dan ben ik dan met haar naar huis gegaan

1114
01:15:28,440 --> 01:15:31,080
Want had u toen al
officieel verkering met Nel

1115
01:15:31,080 --> 01:15:32,092
Nee, nee

1116
01:15:32,092 --> 01:15:34,750
Maar u kende haar wel

1117
01:15:35,200 --> 01:15:35,860
Ja natuurlijk

1118
01:15:35,860 --> 01:15:38,960
Maar het was uitgegaan,
zoals u vertelde, of niet

1119
01:15:38,960 --> 01:15:45,380
Ja, ja. Maar er speelde zich niks af.
Ja en vooral dat ik haar die ene keer.

1120
01:15:46,570 --> 01:15:48,040
ja te ver was gegaan

1121
01:15:48,040 --> 01:15:49,050
Ja, ja

1122
01:15:49,050 --> 01:15:51,910
Maar toen had u eigenlijk een
ander vriendinnetje gekregen?

1123
01:15:51,910 --> 01:15:54,550
Die twee meiden van
de Alkmaarderstraatweg

1124
01:15:54,550 --> 01:16:01,590
Ja. Maar niet daarom. Nee, met Nel was het
uit. Nee. Ik heb wel eronder geleden hoor

1125
01:16:01,590 --> 01:16:02,990
Ja? Dat het met Nel uit was

1126
01:16:02,990 --> 01:16:12,550
Ja. En ik ging in die tijd ook naar de Pankratiuskerk
omdat ik wist dat hun goed katholiek waren.

1127
01:16:12,550 --> 01:16:13,140
Ja. Haha

1128
01:16:13,140 --> 01:16:16,650
Ging u op zondag ook naar de kerk

1129
01:16:16,650 --> 01:16:21,784
Misschien ook wel. Ik weet het niet
hoor. Ik had dat helemaal niet.

1130
01:16:21,785 --> 01:16:23,259
Want zo katholiek was ik niet hoor. Ne

1131
01:16:23,590 --> 01:16:25,777
En hoe is het dan weer aangegaan

1132
01:16:25,820 --> 01:16:34,520
Ja, kijk in ’44 niet. Maar de eerste post die
ik in de gevangenis kreeg was met Pasen ’46.

1133
01:16:34,520 --> 01:16:45,180
Dat was van Nel Heeren. En later pas van
thuis. Misschien omdat hij uit Nederland kwam.

1134
01:16:45,180 --> 01:16:48,430
Maar die fransen waren ook
niet goed op ons te spreken

1135
01:16:48,480 --> 01:16:50,029
Want u heeft gevangen
gezeten in Frankrijk

1136
01:16:50,030 --> 01:16:51,230
Ja in Frankrijk

1137
01:16:51,770 --> 01:16:55,880
En wat moest u daar doen

1138
01:16:55,880 --> 01:17:01,510
Mijnen zoeken. Ja, demenage hè In
de Normandië en eerst in Lorient

1139
01:17:02,510 --> 01:17:06,420
Maar daar lagen ontzettend veel
mijnen hè. Vanwege de landing,

1140
01:17:06,420 --> 01:17:12,390
die landing van de, van de
Amerikaanse en Engelse troepen.

1141
01:17:12,390 --> 01:17:19,410
Die eerst waren in in Normandië. Daar waren
de eerste boten die daar gingen landen

1142
01:17:19,520 --> 01:17:27,130
Ja. En daar in die buurt heeft
u toen mijnen moeten opruimen

1143
01:17:27,130 --> 01:17:37,960
Ja. Maar ons hebben ze tevreden gelaten Want
ik zat in Lorient. Dat was een U-boten haven.

1144
01:17:37,960 --> 01:17:42,940
De westelijkste plaats
in in in Frankrijk

1145
01:17:42,940 --> 01:17:44,590
Oke. Helemaal op de punt

1146
01:17:44,590 --> 01:17:50,420
Ja, ja. Lorient. En Brest was ook
niet ver daarvan weg. Daar zaten wij

1147
01:17:50,420 --> 01:17:50,810
Ja

1148
01:17:50,810 --> 01:17:56,460
En daar zijn later Amerikanen
gekomen. Daar heb ik ook een foto van.

1149
01:17:56,460 --> 01:18:11,159
We hebben niet gevochten maar toen ze boven waren,
waar ons toestel was zijn we weer teruggegaan

1150
01:18:11,160 --> 01:18:11,600
Toen hebben ze zelfs nog een jeep
laten staan. Ik heb daar foto’s van

1151
01:18:11,600 --> 01:18:13,920
Misschien moeten we sowieso
even naar de foto’s gaan kijken

1152
01:18:13,920 --> 01:18:15,230
Eigenlijk wel even doorgaan

1153
01:18:15,230 --> 01:18:19,060
Ja. Wat is dit? (BS: zie je met foto’s

1154
01:18:19,060 --> 01:18:29,010
Ja, kijk. Wat staat erop wat voor datum?
Ik kan het niet lezen. Kan jij het zien

1155
01:18:29,010 --> 01:18:44,420
April 1941 of 44 ja. Maar toen was u toch
nog niet in Nederland? Was dit ook Nel

1156
01:18:45,420 --> 01:18:50,970
Ja. Wacht even waar is ze

1157
01:18:50,970 --> 01:18:56,310
O ja, dat kan natuurlijk.
Toen was u er nog niet

1158
01:18:56,310 --> 01:18:57,739
Ja zij is in het midden. Nee dit is haar geloof ik,
wacht even (BS: kijkt met een loep naar een foto

1159
01:18:57,740 --> 01:18:58,200
Ik moet even mijn neus snuiten

1160
01:18:58,200 --> 01:19:08,589
Ja anders zet maar even,
ruilen we even van bandje

1161
01:19:08,590 --> 01:19:10,370
Maar er zijn nog een
paar foto’s daarvan

1162
01:19:10,370 --> 01:19:12,060
Bent u de middelste

1163
01:19:12,060 --> 01:19:19,090
Nee, links. Wacht even
hier. Of rechts. Hier

1164
01:19:19,090 --> 01:19:19,280
Oké. De kleinste

1165
01:19:19,280 --> 01:19:19,660
Staan er namen achter? Nee

1166
01:19:19,660 --> 01:19:19,990
Nee

1167
01:19:19,990 --> 01:19:27,200
Daar heb ik ook piano gespeeld. Kijk
dan zijn ze zo allemaal door elkaar hè

1168
01:19:27,200 --> 01:19:37,430
Ja ze zijn wel een
beetje door elkaar geraakt

1169
01:19:37,430 --> 01:19:42,540
Kijk dit is ook in de duinen. Ja
dat moet niet chronologisch zijn.

1170
01:19:42,540 --> 01:19:46,320
Kijk dit is voor het huis
van Buddink. Van Buddink ja.

1171
01:19:47,570 --> 01:19:51,390
En dat was dichtbij waar
u..Want waar sliepen jullie

1172
01:19:51,390 --> 01:19:52,040
In dit huis

1173
01:19:52,040 --> 01:19:56,120
In dit huis. Oké. Ja. Met
z’n twaalven? Dertienen

1174
01:19:56,120 --> 01:20:02,050
Ja. Kijk en hier zijn
we aan het feesten.

1175
01:20:02,050 --> 01:20:06,695
Maar dat zijn lui van IJmuiden gekomen of van
Beverwijk want bij ons was alles te krijgen.

1176
01:20:06,695 --> 01:20:14,750
Bij ons op het commando. Wij waren, wij waren
geen echte soldaten. Bij ons was alles open

1177
01:20:14,750 --> 01:20:17,840
Alles te krijgen. Wat bedoelt
u? Ja. Eten en drinken

1178
01:20:17,840 --> 01:20:20,900
Ja kijk maar met bier en alles

1179
01:20:21,110 --> 01:20:22,930
En werd en dan ook gefeest

1180
01:20:22,930 --> 01:20:23,920
Ja,ja. Dat zie je
toch. Dat zie je toch

1181
01:20:23,920 --> 01:20:29,160
En ging dat er dan nog ruig er aan toe

1182
01:20:29,160 --> 01:20:29,810
Hè

1183
01:20:29,810 --> 01:20:34,500
Ging dat er nog ruig aan toe

1184
01:20:34,500 --> 01:20:40,300
Met de zuiperij? Ja, ja

1185
01:20:40,300 --> 01:20:40,919
En waren er dan ook
Castricumse meisjes bij

1186
01:20:40,920 --> 01:20:45,259
Nee, nee. Er waren alleen soldaten
want daar mocht er niemand komen.

1187
01:20:45,840 --> 01:20:51,410
Dat was afgehekt met prikkeldraad en
alles. Nee, nee. Dat waren officieren en zo

1188
01:20:51,410 --> 01:20:55,990
Wat ze bij ons konden krijgen,
dat hadden ze niet op hun commando

1189
01:20:55,990 --> 01:20:59,800
Ja,ja. En hoe kwam het dan
dat jullie dat wel hadden

1190
01:21:01,420 --> 01:21:07,570
Het was een zonde (?)-commando
hoewel wij als soldaten…omdat maar

1191
01:21:07,570 --> 01:21:10,560
wij hadden een goed aanzien omdat
wij van het een radartoestel was.

1192
01:21:10,561 --> 01:21:11,610
Begrijpt u dat

1193
01:21:11,610 --> 01:21:11,840
Ja

1194
01:21:11,840 --> 01:21:15,570
Ik wil niet..Ik wil mij niet
voordoen als..helemaal niet.

1195
01:21:15,910 --> 01:21:23,130
Toen wij in Wijk aan Zee waren kregen
we, bij de marine noemen ze dat toelage.

1196
01:21:23,130 --> 01:21:25,720
Dat was de Kaltverflefung Weet u wel

1197
01:21:25,720 --> 01:21:26,200
Nee

1198
01:21:26,200 --> 01:21:31,790
Dat was de brood. Dan kregen wij
perkamentpapier. Weet u wat dat is

1199
01:21:31,910 --> 01:21:33,880
Nou..bepaald papier

1200
01:21:33,880 --> 01:21:37,210
Ja voor brood en zo. Weet
u wel? Perkamentpapier

1201
01:21:37,210 --> 01:21:38,200
Oké perkament ja

1202
01:21:38,200 --> 01:21:44,610
Verschillende soorten harde worst.
Dus blokworst of cervelaatworst.

1203
01:21:45,490 --> 01:21:50,200
Alles getrent, in papier ingepakt.
Weet je wel. Maar dat was bij hun niet

1204
01:21:50,200 --> 01:21:58,830
En dan kreeg je fruit. Dan kon je kiezen
tussen blauwe druiven of groene druiven of geel.

1205
01:21:58,830 --> 01:22:01,030
Die kwamen natuurlijk uit
kassen in Nederland hè

1206
01:22:01,030 --> 01:22:01,340
Ja

1207
01:22:01,340 --> 01:22:10,380
Zo was onze verpleging Dat was dus wat wij daar
kregen in 42’. Dat had ik thuis niet kunnen krijgen.

1208
01:22:10,380 --> 01:22:14,180
Zo, zo

1209
01:22:14,180 --> 01:22:14,430
Luxe

1210
01:22:14,430 --> 01:22:24,080
Natuurlijk uit Hollandse bedrijven. Wat wij kregen
konden Nederlanders niet krijgen. Begrijpt u dat

1211
01:22:24,080 --> 01:22:25,970
Ja. Realiseerde u zich dat

1212
01:22:25,970 --> 01:22:30,752
Nee,nee. In die tijd niet. Dat was
ook in het begin dat we dat hadden.

1213
01:22:30,900 --> 01:22:34,461
Maar in Castricum was
het niet veel anders.

1214
01:22:34,461 --> 01:22:40,590
Wij kregen zo veel en zo goed te eten
dat er niet alleen kuch maar ook nog

1215
01:22:40,590 --> 01:22:45,720
andere dingen aan de civiele..ja, je
kunt het alleen maar van mij praten.

1216
01:22:45,720 --> 01:22:50,190
Dat zullen collega’s van mij die
ook goede betrekking met de civiele

1217
01:22:50,190 --> 01:22:52,590
bevolking hadden, weet je wel, dat
zullen die precies zo gedaan hebben

1218
01:22:52,590 --> 01:22:58,690
Jullie konden zelfs weggegeven,
zoveel kregen jullie

1219
01:22:58,690 --> 01:22:59,670
Ja

1220
01:22:59,780 --> 01:23:03,120
Maar u heeft niet meer de
hongerwinter meegemaakt in Castricum

1221
01:23:03,250 --> 01:23:03,490
Nee

1222
01:23:03,490 --> 01:23:05,840
De laatste winter van 45’

1223
01:23:05,840 --> 01:23:06,700
Nee, nee.

1224
01:23:06,700 --> 01:23:12,570
Ik ben nog in 42’. Wacht
even is het 43’ of in 44’.

1225
01:23:12,570 --> 01:23:17,320
Ja 43’ moest ik toch straf,
kregen we straf allemaal

1226
01:23:17,320 --> 01:23:17,990
Echt waar

1227
01:23:17,990 --> 01:23:22,870
Ja. Vanwege goede betrekkingen
met de civiele bevolking

1228
01:23:22,870 --> 01:23:23,740
Oké

1229
01:23:23,740 --> 01:23:35,080
Daar kwam een nieuw admiraal of officier of
weet ik.. die kwam bij ons op het commando.

1230
01:23:35,080 --> 01:23:43,380
Omdat wij radarapparatuur..Wij moesten
onze Messungen moesten wij naar IJmuiden

1231
01:23:43,380 --> 01:23:48,950
moesten wij doorgeven hè. Om dat hun
‘Planfuhr’ Weet u wat ‘Planfuhr’ is?

1232
01:23:49,250 --> 01:23:58,350
Kijk we konden natuurlijk niet op vijftig meter
precies doorgeven waar de vliegtuigen waren

1233
01:23:58,350 --> 01:24:05,260
Begrijpt u wel? En dan werd het hele gebied wordt
beschoten. Begrijpt u wel? Ik ken al niet zeggen.

1234
01:24:05,860 --> 01:24:09,970
Misschien in de omgeving van honderd
meter. Dat durf ik niet te zeggen hoor.

1235
01:24:09,970 --> 01:24:18,370
Want ik ben niet bij de arterie geweest. Daarom
Planfuhr. Dus ze konden de vliegtuigen niet precies.

1236
01:24:19,810 --> 01:24:21,550
..precies traceren. Ja

1237
01:24:22,900 --> 01:24:25,380
Over een groter gebied

1238
01:24:27,850 --> 01:24:34,870
Maar waarom kreeg u dan straf? Wat
had hiermee te..Waarom vertelt u dit

1239
01:24:34,870 --> 01:24:39,110
Er kwam een nieuwe commandant
naar IJmuiden hè. En als zo een

1240
01:24:39,110 --> 01:24:44,080
hoge piet daar is, dan moet hij
ook alle commando’s bezoeken.

1241
01:24:44,080 --> 01:24:48,920
Weet je wel. Ook onze in Castricum.
En ik zei toch net zo pas al

1242
01:24:48,920 --> 01:24:50,750
We hadden ook een geweer.

1243
01:24:50,750 --> 01:24:55,045
En daar waren dan.(?).Een
kapitein of zo was daarbij

1244
01:24:55,046 --> 01:24:57,350
en onze geweren stonden zo
daar in Dan gingen ze kijken.

1245
01:24:57,350 --> 01:24:58,102
de lauf. Weet je wat een lauf is

1246
01:24:58,390 --> 01:25:04,350
De loop ja

1247
01:25:04,350 --> 01:25:11,120
Daar kon je helemaal niet doorkijken.
Het interesseerde ons niet.

1248
01:25:11,120 --> 01:25:16,910
Het heeft ons geen van allen...
Ik zei toch: ‘Wij waren

1249
01:25:16,910 --> 01:25:22,650
civilisten!’ U moet het zo
opnemen zoals ik het schrijf.

1250
01:25:22,650 --> 01:25:25,010
Wij waren civilisten in uniform

1251
01:25:25,380 --> 01:25:29,010
Maar jullie moesten wel traceren
waar die vliegtuigen waren

1252
01:25:29,010 --> 01:25:31,190
Ja,ja. Dat moesten we ja

1253
01:25:31,190 --> 01:25:37,920
En dan gingen als die vliegtuigen geraakt werden
dan gingen die Engelse vliegtuigen naar beneden

1254
01:25:38,520 --> 01:25:39,150
Ja kijk.

1255
01:25:39,150 --> 01:25:45,010
Je was toch met leven
en dood bezig. Of niet

1256
01:25:45,010 --> 01:25:51,790
Ik weet ook niet of vliegtuigen
door onze metingen neergehaald werden

1257
01:25:51,790 --> 01:26:00,290
Ik weet wel dat die Alfons, dat die met zijn
mitrailleur vijftien millimeter in Uilikom was dat.

1258
01:26:02,820 --> 01:26:12,420
Een mitrailleur uit de Uilikom. Die heeft
vier motoren machine, een Lancaster was het.

1259
01:26:12,420 --> 01:26:13,310
..uit de lucht geschoten

1260
01:26:13,310 --> 01:26:13,750
Ja,ja.

1261
01:26:14,390 --> 01:26:21,180
Maar het moet wel zo zijn dat hij..Kijk vijftien
millimeter, anderhalve centimeter is niet veel.

1262
01:26:21,180 --> 01:26:27,010
Hij moet wel de piloot getroffen hebben.
Anders zal dat niet mogelijk geweest zijn

1263
01:26:27,220 --> 01:26:34,660
Ja. Maar waren jullie dan wel blij? Ik bedoel je
probeert je werk goed te doen..Waren jullie blij..

1264
01:26:34,660 --> 01:26:35,540
Nee. Hij wel

1265
01:26:35,540 --> 01:26:38,170
Hij wel. Was dat die man? Was dat deze

1266
01:26:38,260 --> 01:26:39,236
Nee dat was de commandant. Ja die ook
wel. O god.. Die kwam uit Düsseldorf.

1267
01:26:39,237 --> 01:26:48,760
Vreselijke kerel was dat. Ja die
had ook haat op de Nederlanders hoor

1268
01:26:48,760 --> 01:26:54,330
Maar kan je zelfs zeggen dat jullie het een
beetje saboteerden of dat ook weer niet

1269
01:26:54,330 --> 01:26:55,630
Jullie werk

1270
01:26:56,730 --> 01:27:03,000
Dat werd natuurlijk niet openbaar.
Want ik heb het niet goed gedaan hoor.

1271
01:27:03,330 --> 01:27:07,150
Ik heb mijn plichten als soldaat niet goed
gedaan. Maar ik was niet de enigste hoor.

1272
01:27:07,150 --> 01:27:09,190
Maar ik was misschien wel de ergste

1273
01:27:09,870 --> 01:27:11,220
Expres

1274
01:27:11,220 --> 01:27:15,520
Stolz doet een vragend gebaar)
Kijk, toen ik veredigd werd

1275
01:27:15,520 --> 01:27:17,100
‘Veredigd’ wat is dat

1276
01:27:17,100 --> 01:27:17,860
Ja je hebt een eed op de führer.

1277
01:27:17,861 --> 01:27:24,900
Dan werd je veredigd en
na bepaalde tijd dan werd

1278
01:27:24,900 --> 01:27:31,000
je veredigd hè. Maar ik ben
nooit een held geweest.

1279
01:27:31,000 --> 01:27:37,460
Maar ik ben klein, ik stond achteraan.
Ik heb mijn hand niet in de hoogte gedaan.

1280
01:27:37,460 --> 01:27:40,340
Maar niet omdat ik een
held ben. Helemaal niet.

1281
01:27:40,520 --> 01:27:46,010
Dat was geen kunst om dat te doen want ik was
helemaal aan het eind. Dat kon niemand zien hoor

1282
01:27:46,460 --> 01:27:49,870
Maar het gaf wel aan dat u
er niet echt achterstond

1283
01:27:49,870 --> 01:27:50,690
Ja,ja

1284
01:27:51,220 --> 01:27:54,768
Kijk ik zeg dat niet achteraf om mij voor te
doen hoor, want ik ben nooit een held geweest.

1285
01:27:54,769 --> 01:27:55,191
Dat moet ik eerlijk zeggen.

1286
01:27:55,192 --> 01:28:00,455
En gelukkig had ik het ook niet
nodig om iemand dood te schieten

1287
01:28:00,455 --> 01:28:03,620
hè. Dat had ik anders..al was
ik in Rusland geweest of zo.

1288
01:28:03,620 --> 01:28:07,850
Dan was dat heel anders geweest hè

1289
01:28:07,850 --> 01:28:08,460
Ja.

1290
01:28:08,460 --> 01:28:12,710
Heeft u na de oorlog met
klasgenoten, mensen die bij u

1291
01:28:12,710 --> 01:28:18,340
in de klas hebben gezeten op
het gymnasium, zijn er veel.

1292
01:28:18,340 --> 01:28:20,510
Nee, nee,nee! Het
gymnasium was voor die tijd

1293
01:28:20,510 --> 01:28:21,090
Ja weet ik.

1294
01:28:21,090 --> 01:28:27,990
Maar zijn er daarvan veel mensen niet teruggekomen?Zijn
er veel mensen wel naar het Oosten gemoeten

1295
01:28:27,990 --> 01:28:37,673
Ja,ja. Een vriend van mij die was ook van de die
is niet teruggekomen. Ja dat vind ik ook rottig.

1296
01:28:37,674 --> 01:28:38,770
Maar dat was niet bij ons het geval

1297
01:28:38,770 --> 01:28:39,700
Nee. Dat was niet bij jullie nee

1298
01:28:39,700 --> 01:28:44,856
Wij waren niet aan het front ofwel wij wel
het geld kregen alsof wij aan het front waren

1299
01:28:44,900 --> 01:28:51,560
Ja. En wat wist u van de Jodenvervolging
bijvoorbeeld in de oorlog? Wat wist je daarvan toen

1300
01:28:51,560 --> 01:28:53,510
In de oorlog? Dat wist
ik al voor de oorlog.

1301
01:28:53,510 --> 01:29:01,230
Ik zei toch net 1938 ging ik met de trein
naar…Dat was het jaar van de de Kristalnacht.

1302
01:29:01,230 --> 01:29:10,190
Dan ging ik met de trein naar Nietzlage. En
dat was in de herfst, in oktober of november.

1303
01:29:10,190 --> 01:29:11,260
Ik geloof in november

1304
01:29:11,260 --> 01:29:12,140
Ja november was dat

1305
01:29:12,140 --> 01:29:15,680
S’ morgens was het nog donker.
Dan zagen wij overal branden

1306
01:29:15,680 --> 01:29:20,160
Ja. Maar wisten jullie ook
in de oorlog van de gaskamers

1307
01:29:20,260 --> 01:29:22,740
Nee dat wist ik niet. Nee,nee.

1308
01:29:22,740 --> 01:29:34,830
Ik wist wel door m’n vader dan
ook van kijk, alcoholbrouwerij

1309
01:29:34,830 --> 01:29:37,000
en zo Dat onderlag allemaal
de financiën president.

1310
01:29:37,000 --> 01:29:44,140
Ja? Alcohol in Nederland toch
ook. Die Steuer, belasting

1311
01:29:44,820 --> 01:29:45,610
Belasting ja

1312
01:29:45,610 --> 01:29:50,400
Belasting is bijzonder hoog. En daar
was een branderij en dat was in Erden.

1313
01:29:50,400 --> 01:29:51,870
Dat is vijftien kilometer

1314
01:29:51,870 --> 01:29:55,360
Die man had nog meer kinderen
als mijn schoonvader.

1315
01:29:55,480 --> 01:29:58,670
Die hebben aan de twintig,
daar heb ik ook nog foto’s van.

1316
01:29:58,670 --> 01:30:04,720
En die man is ook in een concentratiekamp
gekomen hè. Maar dan hebben ze niet

1317
01:30:07,440 --> 01:30:10,750
gezegd ‘con(centratiekamp)’. Er werd
alleen gezegd dat ze hem weggehaald hebben.

1318
01:30:10,750 --> 01:30:13,030
Waar die man verbleef,
wisten we in die tijd niet

1319
01:30:13,030 --> 01:30:15,640
Waar kende u die man van

1320
01:30:15,880 --> 01:30:16,827
Van een foto.

1321
01:30:16,828 --> 01:30:23,070
Mijn vader had dat ook verteld
want hij had dat van de douane

1322
01:30:23,070 --> 01:30:28,010
van de financiën had hij daar
belasting, had hij daar te doen.

1323
01:30:28,010 --> 01:30:35,701
Maar dat wist je niet. Dan moet ik nog een ding
zeggen. Als ik bijvoorbeeld op vakantie kwam.

1324
01:30:35,701 --> 01:30:43,510
Ik geloof dat was 42’. Dan
heeft mijn moeder altijd..Wij

1325
01:30:43,510 --> 01:30:44,932
woonden in Dorsten en
dan hadden wij een huis.

1326
01:30:44,932 --> 01:30:50,550
Daar was die vensterbank,
was tamelijk hoog hè

1327
01:30:50,550 --> 01:30:58,466
Dat huis ja, vensterbank. Dan legde mijn moeder
altijd suiker op de vensterbank in een zakje of zo.

1328
01:30:58,467 --> 01:31:05,760
En dan zei ik: ‘Mamma, warum machts du das?
Waarom doet u dat? Dat is voor die Russen.

1329
01:31:05,760 --> 01:31:10,670
Daar waren hier al gevangen uit
Rusland en Polen. Dat weet ik.

1330
01:31:10,670 --> 01:31:16,650
Dan legde je dat daar op de vensterbank. Dan
zei ik ‘Mamma, warum kannst du das machen?

1331
01:31:16,650 --> 01:31:19,862
Dat zijn toch onze vijanden?’ Dat
weet ik nog dat ik dat gezegd heb.

1332
01:31:19,862 --> 01:31:25,200
Later heb ik daar vaak over
nagedacht toen ik in een gevangenis.

1333
01:31:25,200 --> 01:31:27,420
Dan heb ik daaraan gedacht wat
mijn moeder toen gedaan heeft

1334
01:31:27,420 --> 01:31:28,772
Was dat in de oorlog

1335
01:31:28,920 --> 01:31:33,770
Ja dat was in de oorlog. Ik zeg
toch dan kwam ik op vakantie

1336
01:31:33,770 --> 01:31:35,010
Mocht je één keer per jaar op vakantie

1337
01:31:35,010 --> 01:31:39,630
Nee meer. Meerdere keren. Nee, nee. Dat was voor
ons. Anderen kregen een paar jaar geen vakantie.

1338
01:31:39,630 --> 01:31:45,670
Want dat was nou.. Ik zeg je toch:
er konden zoveel op vakantie.

1339
01:31:45,680 --> 01:31:49,610
Kijk als collega’s nou zeiden:
‘Ik maak je dienst hier

1340
01:31:49,610 --> 01:31:52,071
mee en zo.’ Dan kon je weer
een week meer vakantie nemen.

1341
01:31:52,100 --> 01:31:53,320
Zo lag dat

1342
01:31:53,320 --> 01:32:02,328
En wij hadden dan formuliere, blanco formulieren
die al van IJmuiden getekend waren en

1343
01:32:02,329 --> 01:32:06,620
die moesten natuurlijk ook onderzocht worden
hè. Ja daar kan ik ook nog over vertellen.

1344
01:32:06,620 --> 01:32:15,550
Of je geslachtsziek was of
zo hè. Dat moest allemaal.

1345
01:32:16,030 --> 01:32:17,410
ingevuld worden

1346
01:32:17,970 --> 01:32:18,460
Ja,ja

1347
01:32:18,460 --> 01:32:20,920
Speelde, kwam dat ook veel voor

1348
01:32:21,770 --> 01:32:26,200
Hè? Dat je was..haha. Ja
kijk je lacht daarover.

1349
01:32:26,200 --> 01:32:36,770
Ja kijk het was zo als je nou, bij ons was dat
niet zo, bij grotere eenheden als je dan terugkwam

1350
01:32:36,770 --> 01:32:45,260
van.. Je had misschien ‘Ausgang’ Je mocht eruit
van zes uur tot twaalf uur in de nacht of zo.

1351
01:32:45,260 --> 01:32:49,370
En dan moest je..dan was
er een sani, een sanitäter

1352
01:32:49,370 --> 01:32:49,780
Ja

1353
01:32:49,780 --> 01:32:51,960
Hoe heet dat voor jullie

1354
01:32:51,960 --> 01:32:55,270
Een ziekenhuis, een zieke broeder

1355
01:32:55,270 --> 01:32:58,560
Nee niet een ziekenhuis.
Dat was een sanitäter.

1356
01:32:58,560 --> 01:33:04,628
Daar moest je naar toe en dan moest je je broek
open doen. Dan moest er daar gekeken worden haha.

1357
01:33:04,628 --> 01:33:13,420
En je kreeg natuurlijk condooms. En dan werd je
ook gecontroleerd of je een condoom bij je had.

1358
01:33:13,420 --> 01:33:16,330
Ik zeg toch: dat was meer civiel ofz

1359
01:33:16,330 --> 01:33:18,610
Maar dat was ook in Castricum

1360
01:33:19,740 --> 01:33:20,120
Misschien

1361
01:33:20,120 --> 01:33:24,060
Nee niet bij jullie maar
misschien wel in Bakkum

1362
01:33:24,060 --> 01:33:25,010
Waar een grotere eenheid
was ja. Ja natuurlijk

1363
01:33:25,740 --> 01:33:31,830
En gingen die dochter Heeren, kwamen
die ook in Bakkum bij dat Duitse café

1364
01:33:31,830 --> 01:33:38,040
Dat geloof ik niet. Ik weet niet.
Nee dat was toch bij Kuilman.

1365
01:33:38,240 --> 01:33:45,060
En dan was daar toch een, hoe heette dat
nou, een groot ding tegenover van Kuilman

1366
01:33:45,060 --> 01:33:46,090
Ja

1367
01:33:46,090 --> 01:33:47,260
Hoe heette dat nou..Bert Kolenaar

1368
01:33:47,380 --> 01:33:48,350
Weet ik niet maa

1369
01:33:48,350 --> 01:33:55,349
Dat was regelmatig maar in
de oorlog niet hoor. Nee,nee

1370
01:33:55,350 --> 01:33:57,540
Maar nog eventjes, want u vertelde
over uw moeder met die suiker.

1371
01:33:57,540 --> 01:34:01,070
Waren er dan Poolse en
Russische gevangenen in Dorsten

1372
01:34:01,070 --> 01:34:01,860
Ja,ja

1373
01:34:01,860 --> 01:34:06,360
Maar die konden toch niet bij die
suiker komen? Die zaten toch gevangen

1374
01:34:06,360 --> 01:34:09,610
Ja kijk. Die moesten, die moesten
ook bij privé-mensen in dienst

1375
01:34:09,610 --> 01:34:10,160
Ja,ja werken

1376
01:34:10,160 --> 01:34:15,720
Die werden dan opgehaald door
beambten die bij het gerecht waren of

1377
01:34:15,720 --> 01:34:19,360
door politie, mochten die dan tuinwerk
doen of in fabrieken werken en zo.

1378
01:34:21,790 --> 01:34:22,150
Ja,ja

1379
01:34:22,150 --> 01:34:22,890
Ja, j

1380
01:34:22,890 --> 01:34:28,002
En dan waren die bewaking, die was
misschien soepel. Ik weet het niet hoor

1381
01:34:28,510 --> 01:34:34,570
Ja. En kunt u ook nog herinneren dat er Nederlandse
mannen uit Castricum naar Duitsland moesten

1382
01:34:34,570 --> 01:34:39,040
Ja dat zei ik net zo pas. Die
zwager van mij met Brinkman.

1383
01:34:39,040 --> 01:34:43,250
Die was die met de jongste van Heeren
getrouwd was. Die moest naar Braunschweig.

1384
01:34:43,250 --> 01:34:46,050
Twee jaar was hij daar geloof ik of
drie jaar. Dat durf ik niet te zeggen

1385
01:34:46,050 --> 01:34:52,640
En waren jullie bang voor de Engelsen? Waren
jullie bang dat de Engelsen zouden komen

1386
01:34:52,640 --> 01:34:53,900
Voor de landing of zo

1387
01:34:53,900 --> 01:34:54,200
Ja

1388
01:34:54,920 --> 01:35:03,784
Kijk ik wist wel dat er mensen in Castricum
waren, die blij waren dat de Duitsers daar waren.

1389
01:35:03,784 --> 01:35:10,660
Of wel in Arnhem, je weet wel die oorlogs
die sluizen. Die waren eigenlijk blij.

1390
01:35:10,660 --> 01:35:16,290
Het was hun liever dat de Duitsers daar waren
als de Engelsen. Dan hadden we misschien meer.

1391
01:35:16,760 --> 01:35:18,240
..last van gehad

1392
01:35:18,240 --> 01:35:19,610
Ja, denk ik

1393
01:35:19,610 --> 01:35:19,870
Nee.

1394
01:35:19,870 --> 01:35:23,910
Want er werden dus die muur werd
er gebouwd en er werd van alles

1395
01:35:23,910 --> 01:35:28,980
gebouwd om de Engelsen, als die aan
land zouden komen, tegen te houden.

1396
01:35:28,980 --> 01:35:32,210
Maar waren jullie nou werkelijk
bang voor de Engelsen of was

1397
01:35:32,210 --> 01:35:37,500
dat…? Ik bedoel er werd gebouwd
en de bunkers en van alles.

1398
01:35:37,580 --> 01:35:39,769
Heeft u dat gevoeld
als een echte dreiging

1399
01:35:39,540 --> 01:35:43,350
Nee. Helemaal niet.
Nee,nee. Niemand van ons hoor

1400
01:35:44,760 --> 01:35:45,350
Nee

1401
01:35:45,350 --> 01:35:50,670
Ja misschien wel lucht..bombardementen
en zo. Dat wel ja

1402
01:35:50,670 --> 01:35:52,310
Dat heeft natuurlijk
iedereen eraan gedacht hè

1403
01:35:52,310 --> 01:35:56,750
Ja. Maar u bent niet echt bang geweest

1404
01:35:56,900 --> 01:35:58,220
Nee

1405
01:35:58,220 --> 01:36:03,620
Nee. Er was eigenlijk bij
jullie niet echt een dreiging

1406
01:36:03,620 --> 01:36:07,065
Nee, nee. Helemaal niet

1407
01:36:07,100 --> 01:36:10,336
Ook niet van het verzet? Was u ook
niet bang voor het Nederlandse verzet

1408
01:36:10,590 --> 01:36:20,900
Nee. Nee kijk we hebben zoiets niet beleefd.
Castricum was heel rustig en Bakkum ook hoor

1409
01:36:26,030 --> 01:36:26,690
Ja.

1410
01:36:26,690 --> 01:36:30,520
Ik heb een film gezien van
Duitse soldaten die zelfs helemaal

1411
01:36:30,520 --> 01:36:34,830
verbaasd waren hoe weinig verzet
er eigenlijk was in Nederland

1412
01:36:36,860 --> 01:36:38,160
Wij hebben niks daarvan.

1413
01:36:38,160 --> 01:36:43,780
Maar was u niet daar niet verbaasd over? Dat
de Nederlanders niet meer verzet hebben gepleegd

1414
01:36:43,780 --> 01:36:48,580
Het was voor ons normaal

1415
01:36:48,580 --> 01:36:49,390
Ja

1416
01:36:49,390 --> 01:36:52,280
Want de grootste last die
eigenlijk de Nederlanders

1417
01:36:52,280 --> 01:36:56,690
van ons hadden was dat
wij veel dingen wegkochten

1418
01:36:56,890 --> 01:37:05,190
Die hun niet konden krijgen. Bijvoorbeeld roomboter,
olie, ook groenten misschien, wat weet ik.

1419
01:37:05,190 --> 01:37:13,520
Maar ja in die tijd dacht je toch ook zo dat
dat, wat je wegneemt ,dat hun dat te kort komen.

1420
01:37:13,520 --> 01:37:18,056
Want in Castricum daar werd groenten
aangebouwd en landbouw en zo. Weet je wel?

1421
01:37:18,056 --> 01:37:25,380
Daar heb je eigenlijk zo weinig gedachten om
gemaakt. Maar ik kocht niet alleen bij de veiling.

1422
01:37:25,380 --> 01:37:31,713
Die was daar ‘Ons belang’. Weet je
wel? Tegen aan de spoor lag dat.

1423
01:37:31,713 --> 01:37:34,859
Waar later de kaasfabriek was
‘Unikaas’. Daar was vroeger de veiling

1424
01:37:34,860 --> 01:37:35,160
Oké

1425
01:37:35,160 --> 01:37:45,110
Ja,ja. En nou ja. Ik heb aardbeien, niet
alleen voor ons, in de hele aardbeienstal.

1426
01:37:47,640 --> 01:37:53,360
Die kregen goede prijzen. Die tuinders daar. En
dan ging dat naar naar IJmuiden, naar Beverwijk.

1427
01:37:53,360 --> 01:37:54,670
Overal ging dat naartoe

1428
01:37:54,670 --> 01:38:00,170
Ja. En stonden er toen ook heel veel
huizen leeg van mensen die geëvacueerd waren

1429
01:38:00,170 --> 01:38:02,790
Ja,ja. Later wel.
Later was alles leeg.

1430
01:38:03,350 --> 01:38:07,680
Daar woonden niemand meer erin
nog in die tijd dat ik daar was

1431
01:38:07,680 --> 01:38:10,240
Werd daar ook misbruik van
gemaakt? Werd daar ingebroken

1432
01:38:10,240 --> 01:38:18,910
Nee. Niet dat ik weet nee. Ik geloof ook
niet dat iemand van ons zin erin had.

1433
01:38:20,350 --> 01:38:24,590
Ja als je bijvoorbeeld honger had gehad of dit
of dat dan had je dat misschien wel gedaan.

1434
01:38:24,590 --> 01:38:30,620
Ik weet het niet. Ik wil me niet beter maken als
ik ben. Maar daarover hebben we niet nagedacht hoor

1435
01:38:30,620 --> 01:38:33,270
Nee, want jullie hadden geen honger.
Jullie hadden het goed eigenlijk

1436
01:38:33,270 --> 01:38:45,718
Ja. En in..Wij vonden het al erg dat bijvoorbeeld
fietsen ingepikt werden. Weet je wel?

1437
01:38:45,719 --> 01:38:47,450
Gelukkig had ik daarmee niks te maken

1438
01:38:47,450 --> 01:38:49,590
Dat jullie fietsen moesten innemen

1439
01:38:49,590 --> 01:38:53,260
Ja, ja. Ik weet niet hoe
of ik mij verhouden had

1440
01:38:53,260 --> 01:39:01,189
Geloof ik. Ik kan mij voorstellen dat ik ook
daar..(??)Ik kan me het voorstellen. Maar ja

1441
01:39:01,190 --> 01:39:05,330
Ja. Er waren Duitse soldaten
die moesten die fietsen innemen

1442
01:39:05,330 --> 01:39:07,639
Ja, die kregen te veel. Maar
gelukkig moesten wij dat niet

1443
01:39:07,640 --> 01:39:07,940
Ja

1444
01:39:07,940 --> 01:39:14,877
Ik zeg je nog: ik ben nooit een held
geweest hoor. Dat zeg ik eerlijk.

1445
01:39:14,877 --> 01:39:20,040
Ik weet niet hoe of ik mij verhouden had als
gedwongen werd, als ik beveel had gekregen.

1446
01:39:20,040 --> 01:39:26,391
Maar dan wil ik nog een ding zeggen.
Ik weet niet of dat in 44’ was.

1447
01:39:26,391 --> 01:39:31,140
Want dat was niet in die tijd dat ik nog
in Nederland was. Daar was een boerderij.

1448
01:39:31,140 --> 01:39:43,130
Dat was Leutewerne (?).Die was van de infanterie.
Die kreeg beveel deze boerderij af te branden.

1449
01:39:43,130 --> 01:39:44,050
Begrijp je wel?

1450
01:39:44,050 --> 01:39:50,610
En daar was ook nog, was ook nog een zuigeling,
een baby was ook nog op die boerderij.

1451
01:39:50,610 --> 01:39:57,780
En deze Leutewerne, dat is ook belegd, die heeft
geweigerd deze boerderij in brand te steken

1452
01:39:57,780 --> 01:40:03,119
En dan is er een commando van SS
gekomen, die het wel gedaan hebben. Ja,ja

1453
01:40:04,610 --> 01:40:05,890
Heeft u dat gehoord

1454
01:40:05,890 --> 01:40:12,410
Ja. Ik weet niet in ’44 of zo. Dat
durf ik niet precies te zeggen. Ja,ja

1455
01:40:12,410 --> 01:40:14,240
En wat vond u daarvan

1456
01:40:14,280 --> 01:40:17,270
Ja erg natuurlijk

1457
01:40:17,270 --> 01:40:18,120
Wat vond u erg

1458
01:40:18,120 --> 01:40:19,530
Dat kunt u toch wel voorstellen

1459
01:40:19,530 --> 01:40:22,749
Dat ze die boerderij toch
in brand hebben gestoken

1460
01:40:22,750 --> 01:40:22,860
Ja,ja

1461
01:40:22,860 --> 01:40:24,110
Ja

1462
01:40:26,140 --> 01:40:35,140
Kijk in in in Frankrijk dus voor straf moest het
hele commando moest weg. Dan kwamen anderen daar.

1463
01:40:37,720 --> 01:40:44,990
En die lui bij die bij de radar waren, die kenden
eigenlijk allemaal elkaar. Zo weinig waren het er.

1464
01:40:44,990 --> 01:40:50,120
Zoveel toestellen waren dat niet.
Natuurlijk ook bij de luchtmacht.

1465
01:40:50,120 --> 01:40:54,860
Maar bij de marine die
kennen zich van scholing en zo

1466
01:40:54,860 --> 01:40:55,970
Weet je wel

1467
01:40:55,970 --> 01:40:56,150
Ja

1468
01:40:56,860 --> 01:40:59,010
Die leerden je meer of
minder allemaal kennen

1469
01:40:59,010 --> 01:41:01,930
Maar jullie op gegeven moment weg

1470
01:41:01,930 --> 01:41:02,180
Ja,ja

1471
01:41:02,180 --> 01:41:03,870
Werden jullie vervangen door anderen

1472
01:41:03,870 --> 01:41:04,990
Ja zeker

1473
01:41:05,030 --> 01:41:07,810
En jullie moesten weg om dat jullie
te veel contact hadden met de.

1474
01:41:07,810 --> 01:41:09,050
..met de civiele bevolking. Ja,ja

1475
01:41:09,480 --> 01:41:10,650
Werd dat ook als reden genoemd

1476
01:41:10,880 --> 01:41:12,140
Ja natuurlijk

1477
01:41:12,580 --> 01:41:13,159
En wat was daar erg aan

1478
01:41:13,160 --> 01:41:15,020
Wat zegt u

1479
01:41:15,020 --> 01:41:18,750
Wat was erg aan dat jullie contact
hadden met de civiele bevolking

1480
01:41:18,750 --> 01:41:21,370
Ja dat mocht natuurlijk niet

1481
01:41:21,370 --> 01:41:21,820
Nee

1482
01:41:21,820 --> 01:41:28,812
Nee. Kijk die hoge pieten, die hadden
natuurlijk hun plicht. Kijk het was vijandsland.

1483
01:41:28,813 --> 01:41:28,969
Begrijpt u wel

1484
01:41:28,930 --> 01:41:29,087
Ja

1485
01:41:29,088 --> 01:41:37,721
Het was,zo zagen hun dat, vijandsland. Maar
zo zagen hun dat. Wij zagen het heel anders.

1486
01:41:37,721 --> 01:41:37,942
Kunt u dat begrijpen?

1487
01:41:37,943 --> 01:41:46,391
Omdat je die mensen persoonlijk..Ik wil zeggen
dag voor dag had je contact met deze mensen.

1488
01:41:46,392 --> 01:41:50,710
Die heb je niet als vijand beschouwd.
Ik was ook niet bang. Integendeel

1489
01:41:50,710 --> 01:41:51,940
Die mensen waren bang voor ons

1490
01:41:51,940 --> 01:41:54,430
Ja. Heeft u dat ervaren

1491
01:41:54,430 --> 01:42:02,480
Ja ofwel ze heel erg aardig, geen.. ja die
ons niet zo goed kenden met die omgang.

1492
01:42:02,480 --> 01:42:03,189
Die waren niet bang. Persoonlijk niet

1493
01:42:03,190 --> 01:42:10,340
Maar hoe merkte u dat de mensen bang voor jullie
waren? De mensen die jullie wat minder goed kenden

1494
01:42:10,340 --> 01:42:11,219
Ja in het begin
bijvoorbeeld. Weet je wel

1495
01:42:11,220 --> 01:42:11,560
Ja.

1496
01:42:11,560 --> 01:42:20,640
Denkt u dat als u in Polen had gezeten
dat het hetzelfde.Had u ook nog

1497
01:42:20,640 --> 01:42:24,990
zoiets van Nederlanders zijn net als
wij ariërs of dacht u zo helemaal niet

1498
01:42:25,040 --> 01:42:28,709
Nee. Dat interesseerde mij niet. Nee

1499
01:42:28,850 --> 01:42:37,650
Nee. En u heeft gevangen gezeten of u moest
werken. Hoelang? Moest u vier jaar, klopt dat

1500
01:42:37,650 --> 01:42:38,480
Tot 49’

1501
01:42:38,480 --> 01:42:44,060
Vond u dat terecht of vond u dat
eigenlijk heel onrechtvaardig

1502
01:42:44,060 --> 01:42:58,460
Kijk weet je wat ik gezegd
heb. Ik heb minder de oorlog

1503
01:42:58,460 --> 01:43:00,303
Ik heb het in Duitsland uitstekend gehad,
in Denemarken. Dat eiland heette: Value.

1504
01:43:00,304 --> 01:43:05,980
Esbjerg, tegenover van Esbjerg. Dat
is een grote stad aan de zuidkust.

1505
01:43:05,980 --> 01:43:08,250
De zuidwestkust van Denemarken.

1506
01:43:08,510 --> 01:43:16,550
Dan had die civiele bevolking had ‘s nachts net
zoals in vredestijden waren de huizen open.

1507
01:43:16,550 --> 01:43:21,690
Werden niet afgesloten. Ondanks
daar Duitse militairen waren.

1508
01:43:21,690 --> 01:43:27,230
Je had ook bevel je goed met de civiele
bevolking..(?) Kijk, zo was dat daar.

1509
01:43:27,230 --> 01:43:30,230
In Nederland waren natuurlijk
de huizen afgesloten

1510
01:43:30,230 --> 01:43:33,980
Ja. Maar u heeft het dus
goed gehad. Maar ik vroeg u.

1511
01:43:33,980 --> 01:43:36,340
Ja,ja kijk. Dat wilde ik al zeggen.

1512
01:43:36,340 --> 01:43:41,340
Ik heb het in Duitsland goed
gehad, dan in Denemarken,

1513
01:43:41,340 --> 01:43:46,350
dan kwam ik nog weer naar
Hamburg voor een tijdje.

1514
01:43:46,350 --> 01:43:51,739
Ook een cursus. Dan kwam ik naar Holland.
Daar heb ik, dat heb ik zo pas al gezegd

1515
01:43:51,740 --> 01:43:57,030
Wij werden verplicht. Zo had ik
het thuis niet kunnen hebben. Ja

1516
01:43:57,030 --> 01:43:57,330
Ja

1517
01:43:58,030 --> 01:44:01,130
Zo. En dat was in
Frankrijk niet anders.

1518
01:44:01,130 --> 01:44:07,480
En toen ik dan in de gevangenis kwam,
was ik kijk..Dat is nou je straf.

1519
01:44:07,480 --> 01:44:12,930
Ja niet dat ik iedere dag daaraan dacht, maar in
gedachten heb ik dat. Dat is nou je straf daarvoor.

1520
01:44:12,930 --> 01:44:18,170
Andere kameraden waren in Rusland of in
Frankrijk aan het front en zo. Daar had niks.

1521
01:44:18,170 --> 01:44:20,939
En nu krijg je zelf honger, wat
anderen al jarenlang gehad hebben.

1522
01:44:20,939 --> 01:44:21,320
Daar heb ik wel over nagedacht ja.

1523
01:44:21,320 --> 01:44:34,740
Maar ja dat was ons toen ook klaar aan Wijk aan
Zee of in Castricum. Ook als je vakantie kreeg.

1524
01:44:34,740 --> 01:44:38,700
Er waren soldaten aan de
oostfront. Rusland en zo.

1525
01:44:38,800 --> 01:44:42,770
Die kwamen misschien alle twee jaar,
als ze geluk hadden, op vakantie.

1526
01:44:42,770 --> 01:44:48,580
En wij konden per jaar
soms drie keer op vakantie

1527
01:44:50,150 --> 01:44:50,480
Ja

1528
01:44:51,120 --> 01:44:54,046
En dat hebben wij wel gezien dat we
het ontzettend goed hadden. Ja,ja.

1529
01:44:54,047 --> 01:45:00,730
Dan kreeg je toch de gedachte: ‘Kijk,
nou beleef je dat wat anderen al jaren

1530
01:45:00,730 --> 01:45:06,590
van tevoren beleefd hebben.’ Ja ik
heb een erge gevangenis gehad hoor.

1531
01:45:07,220 --> 01:45:15,340
Ik ben drie keer gevlucht. Ja, haha. Maar later,
de laatste tijd dan, dan werd ik cultuurreferent.

1532
01:45:15,340 --> 01:45:16,200
Weet u wat dat is

1533
01:45:22,950 --> 01:45:23,220
Nee

1534
01:45:23,220 --> 01:45:25,375
Ja dan kreeg ik ja
eerst..wordt het te lang?

1535
01:45:25,376 --> 01:45:31,240
[nieuw beeld] Nou ja en dan dacht je wel:
‘O, hij is geschikt.’. Om nu ook op Duitse

1536
01:45:31,240 --> 01:45:37,580
gevangenissen kampen te gaan om daar dan
‘Presseverschouwe’ temaken weet u wel

1537
01:45:37,580 --> 01:45:38,770
‘Presseverschouwe’, wat is dat

1538
01:45:38,770 --> 01:45:45,917
Over de, over de politiek in
de wereld en zo. Weet je wel?

1539
01:45:45,917 --> 01:45:50,660
Dat de Duitse gevangenen ook daar mee in
aanraking En vooral over nationaal-socialisme

1540
01:45:50,660 --> 01:45:57,740
Ze spreken ook over het Neurenberger processen.
Hebben jullie daar wel eens over gehoord

1541
01:45:57,740 --> 01:45:57,910
Ja

1542
01:45:57,910 --> 01:46:03,490
Ja kijk. Dat was natuurlijk
een proces tegen de Duitsers.

1543
01:46:03,610 --> 01:46:06,400
En Amerikanen of Engelsen,
die werden natuurlijk niet

1544
01:46:06,400 --> 01:46:11,577
aangeklaagd hè. Dat is
het recht van de sterkere.

1545
01:46:11,577 --> 01:46:11,849
Verstaat u dat

1546
01:46:11,850 --> 01:46:12,221
Ja,ja

1547
01:46:12,221 --> 01:46:20,195
Het recht van de sterkere. Dat het
nationaal-socialisme aangehouden werd, is heel normaal.

1548
01:46:20,195 --> 01:46:25,651
Dat gebeurt nu toch ook in Den
Haag, heb je het internationale

1549
01:46:25,652 --> 01:46:29,197
gerechtshof tegen Yoegoslavië wat daar
allemaal gebeurd is, tegen anderen.

1550
01:46:29,198 --> 01:46:30,050
Weet je wel

1551
01:46:31,350 --> 01:46:31,890
Ja

1552
01:46:31,890 --> 01:46:34,663
En dan werd ik speciaal geschoold
over het Neurenberg proces En dan werd

1553
01:46:39,940 --> 01:46:45,770
het natuurlijk allemaal zodanig gesteld
dat dat nu rechtvaardig is om die

1554
01:46:46,460 --> 01:46:52,300
mensen En over deze dingen moest ik
dan, anti-fabureren (?)anti-fascist

1555
01:46:52,370 --> 01:46:52,740
Ja

1556
01:46:52,740 --> 01:46:57,540
U moest aan de Duitse soldaten,
die gevangen waren, moest u

1557
01:46:57,540 --> 01:47:00,180
les gaan geven waarom het
nationaal-socialisme niet goed was

1558
01:47:00,180 --> 01:47:00,890
Over de oorlogstijd ja

1559
01:47:00,890 --> 01:47:08,200
Oké. En dan kreeg u waarschijnlijk
eerst zelf een scholing

1560
01:47:08,200 --> 01:47:12,310
Ja natuurlijk. Ja,ja. Dat gebeurde
in Lyon en in Orleans. Ja,ja

1561
01:47:13,570 --> 01:47:15,630
En hoe vond u dat om dat te doen

1562
01:47:16,060 --> 01:47:24,256
Ja vooral vooral vooral was het voor hun
belangrijk dat ik eerst van binnen gezuiverd werd.

1563
01:47:24,256 --> 01:47:25,110
Weet je wel? Ha ha, ja

1564
01:47:26,950 --> 01:47:29,290
Ja. En hoe vond u dat om te doen

1565
01:47:29,480 --> 01:47:31,910
Ik ben in die tijd ook
al kritisch geweest.

1566
01:47:31,910 --> 01:47:39,880
Ook op deze..Daar waren soms ook, ook Joden
onder de Amerikanen, weet je wel, die dat deden

1567
01:47:39,880 --> 01:47:46,180
En die waren, waren die
ook vijandig naar u toe

1568
01:47:46,180 --> 01:47:53,470
Nee, nee. Hun hadden nog de opgave om ons, ik was
niet de enigste, om ons daarvan te overtuigen

1569
01:47:53,470 --> 01:47:59,230
Van het grote onrecht wat wij aan
Joden en aan andere mensen, aan Russen

1570
01:47:59,230 --> 01:48:05,600
en zo weet je wel, bezetting van die
die landen de vrijheid berooft hebben

1571
01:48:05,600 --> 01:48:08,270
Ja. En dat vond u ook oké
om dat te moeten doen

1572
01:48:09,990 --> 01:48:10,710
Ja. natuurlijk. Ja,ja.

1573
01:48:10,710 --> 01:48:17,019
Ik zei toch tegen u, al in 43’, was het
voor mij afgedaan dat de oorlog verloren was

1574
01:48:17,020 --> 01:48:27,550
Ja, ja Heeft u ook nooit toen Hitler aan de macht
was..gewoon hem als persoon kreeg je hem te zien.

1575
01:48:27,550 --> 01:48:29,690
Had hij dan sympathie of niet

1576
01:48:29,690 --> 01:48:30,600
Helemaal niet

1577
01:48:30,600 --> 01:48:31,620
Altijd niet

1578
01:48:31,620 --> 01:48:40,890
Vooral heb je toch al net als van Himmler.
Dat was toch de chef van de SS van die knapen.

1579
01:48:40,890 --> 01:48:43,730
Of van Seys Inquar

1580
01:48:43,730 --> 01:48:45,720
Ja de Nederlandse leider

1581
01:48:45,720 --> 01:48:46,640
Ja,ja

1582
01:48:47,940 --> 01:48:52,080
En voor uw vrouw..hoe was het nou
voor uw vrouw na de oorlog? Dat zij.

1583
01:48:52,080 --> 01:48:55,190
Jullie hebben elkaar
in ’50 weer gezien

1584
01:48:56,850 --> 01:48:57,180
Ja,ja

1585
01:48:57,180 --> 01:48:58,410
En toen hebben jullie echt.

1586
01:48:58,410 --> 01:49:03,000
Nee,nee wacht even. Zij was
al de eerste keer in 49’ hier

1587
01:49:03,140 --> 01:49:04,120
Oké. En toen zijn jullie, hebben
jullie echt een relatie gekregen

1588
01:49:04,120 --> 01:49:12,240
Ja, maar kijk voor mijn vrouw of voor die
mensen daarbij Heeren. Dan was dat zo.

1589
01:49:12,240 --> 01:49:21,610
Hun hebben dat als onrecht gevonden
dat ze daar vastgezeten hebben. Ja?

1590
01:49:21,610 --> 01:49:26,150
Want het waren, kijk niet dat
ik hun beschuldigd, het waren

1591
01:49:26,150 --> 01:49:30,430
geen geen, hoe moet ik dat
nu zeggen, geen moffengrieten.

1592
01:49:30,430 --> 01:49:30,900
Zo

1593
01:49:30,900 --> 01:49:35,630
Ja. Zij hebben dat
als onrecht ervaren.

1594
01:49:35,630 --> 01:49:42,370
En hebben zij, maar hebben zij er moeite mee
gehad dat zij met een Duits iemand getrouwd ging

1595
01:49:42,370 --> 01:49:51,560
O ja! Weet je, weet je wat
mijn schoonvader gezegd heeft

1596
01:49:51,560 --> 01:49:56,650
Dat, dat zijn dochter Nel..Ja
die was ook eigenlijk, ik

1597
01:49:56,650 --> 01:49:57,722
weet het niet zeker, dat het
zijn directe lieveling was.

1598
01:49:57,980 --> 01:50:01,962
Maar Nel was een rustige hoor. Ja.

1599
01:50:01,962 --> 01:50:09,920
En dan zei mijn schoonvader dan tegen mijn vrouw,
tegen Nel Nel, maak altijd, als hij niet goed is

1600
01:50:09,920 --> 01:50:20,030
voor jou..’. Kijk hoewel daar negen meisjes waren,
zei hij: ‘Als hij niet goed is tegen jou, maak

1601
01:50:20,030 --> 01:50:27,800
altijd dat je geld hebt dat je terug kan komen.’.
Ja mijn schoonvader was, was erg voor die meiden.

1602
01:50:27,800 --> 01:50:29,860
Voor zijn dochters, ook
voor de jongens hoor

1603
01:50:29,860 --> 01:50:38,210
Maar was Nel de enige uiteindelijk die met
een Duitse, met een Duitser getrouwd is

1604
01:50:39,080 --> 01:50:43,839
Ja,ja. En een dochter, nee, dat was ook een
Nederlander, die zijn dan naar België gegaan.

1605
01:50:43,840 --> 01:50:46,910
Die hadden daar een bedrijf. Ook in de bollen weet
je wel. Zij was de enigste die in Duitsland was

1606
01:50:47,040 --> 01:50:51,350
En zij is gelijk in 49’ in
Duitsland ook komen wonen

1607
01:50:51,350 --> 01:50:59,130
Nee, nee. Wij zijn getrouwd in
1950. De 21e oktober 1950. Ja,ja

1608
01:50:59,130 --> 01:51:03,450
En toen zijn jullie
wel hier gaan wonen

1609
01:51:03,450 --> 01:51:08,780
Ja, ja. We hadden eigenlijk later willen
trouwen maar ik had een kleine woning.

1610
01:51:08,990 --> 01:51:13,090
En in Dorsten was
allemaal puin. Weet je wel

1611
01:51:13,090 --> 01:51:13,410
Ja

1612
01:51:13,410 --> 01:51:13,970
Allemaal puin.

1613
01:51:13,970 --> 01:51:17,620
En omdat ik alleenstaand was,
wilde ze mij in die kleine

1614
01:51:17,620 --> 01:51:23,830
woning..Dat waren nog twee
kamers en nog een kleine keuken.

1615
01:51:23,860 --> 01:51:26,918
Geen water. Niks, weet je wel.
En die wilde ze mij nog wegnemen.

1616
01:51:26,918 --> 01:51:31,170
En dan heb ik naar Holland, dan
werd ik gebeld of geschreven,

1617
01:51:31,740 --> 01:51:35,410
dat Nel moest komen want ze
willen mij die woning wegnemen.

1618
01:51:35,410 --> 01:51:41,330
En als ik die woning niet niet krijg, dan
wordt het misschien niks. Weet je wel

1619
01:51:41,330 --> 01:51:44,100
Ja. En toen is ze gekomen

1620
01:51:44,100 --> 01:51:46,930
Ik had, ik had geen broek aan
de kont. Ik zeg het zoals het is

1621
01:51:46,930 --> 01:51:50,500
Ja. Kon u geen werk
vinden? Of had u wel werk

1622
01:51:50,500 --> 01:51:50,870
Ik was ziek

1623
01:51:50,870 --> 01:51:53,317
Ik kwam ziek uit de
gevangenis naar huis. Ja,ja

1624
01:51:53,410 --> 01:51:54,720
Wat had u

1625
01:51:54,870 --> 01:51:55,130
Hè

1626
01:51:55,130 --> 01:51:55,870
Wat had u

1627
01:51:55,870 --> 01:51:59,330
Ondervoeding en zo. Ja,ja.

1628
01:51:59,700 --> 01:52:08,670
Ja kijk in 47’ dan was ik dan in Cherbourg
[Frankrijk] en we kregen praktisch niks te eten.

1629
01:52:08,670 --> 01:52:14,730
Wat ik vertel, geloof mij dat.
Alsjeblieft hè. Het is definitief zo.

1630
01:52:15,240 --> 01:52:18,310
En ik zei net zo pas
al dat oudere kameraden,

1631
01:52:18,960 --> 01:52:22,540
medegevangenen, dat die geen
goed voorbeeld voor ons waren.

1632
01:52:22,540 --> 01:52:28,680
Wij jongeren, wij zijn aan het lopen gebleven
maar die ouderen die zijn gaan liggen.

1633
01:52:28,680 --> 01:52:33,319
En weet u wat dat is een
‘Donnerbalken’ nee? Een latrine

1634
01:52:33,320 --> 01:52:33,562
Ja

1635
01:52:33,563 --> 01:52:38,420
Ja, wat hebt u voor
voorstelling daarvan

1636
01:52:38,420 --> 01:52:38,940
Nou dat is een soort toilet of.

1637
01:52:38,940 --> 01:52:40,954
Ja een donnerbalken

1638
01:52:40,955 --> 01:52:43,500
Waar je naar de WC moest

1639
01:52:43,500 --> 01:52:43,960
Hè

1640
01:52:43,960 --> 01:52:51,980
Nee, nee. Dat was een, daar werd een gat gegraven
in de grond en daar kwamen balken. Weet u wel

1641
01:52:51,980 --> 01:52:53,080
Ja balken, ja. Hout

1642
01:52:53,080 --> 01:52:56,749
Ja en een paar steunen eronder. En dan zat
je daaronder bij de vrije hemel. Weet je wel

1643
01:52:56,750 --> 01:52:57,220
Ja

1644
01:52:57,220 --> 01:52:58,480
Dan moest je.

1645
01:52:58,480 --> 01:52:59,520
..naar de toilet gaan

1646
01:52:59,520 --> 01:52:59,820
Ja

1647
01:52:59,820 --> 01:53:01,470
Ja. En

1648
01:53:02,080 --> 01:53:07,621
En kijk de honger, die kameraden..Ik weet
niet. We waren geloof ik in een kamp of zo.

1649
01:53:07,840 --> 01:53:16,340
Achtduizend mensen weet je wel. En je kreeg daar
net niks te eten. En die mensen waren zo verzwakt.

1650
01:53:16,341 --> 01:53:23,209
Ze zaten erop en zijn achterover
zijn ze in de rotzooi gevallen.

1651
01:53:23,210 --> 01:53:26,950
Niemand dacht eraan om
iemand eruit te halen.

1652
01:53:26,950 --> 01:53:33,330
In 47’. Maar dat was..ik beschouw die Fransen
niet als..Die Fransen hadden zelf niks te eten.

1653
01:53:33,330 --> 01:53:41,810
Wat dacht u wel. Wat de Amerikanen die hadden
die landing gemaakt, die Amerikanen en Engelsen.

1654
01:53:42,440 --> 01:53:45,280
Wat die een hekel hadden
aan aan de Fransen

1655
01:53:45,280 --> 01:53:48,310
Nee dat wist ik niet

1656
01:53:48,320 --> 01:53:53,850
Ja. Kijk. Die Amerikanen wilden.

1657
01:53:53,850 --> 01:53:57,316
Ja dat is definitief. Dat kun je
gerust.Daar kun je uren over schrijven.

1658
01:53:57,317 --> 01:54:01,950
Dat mag gecontroleerd worden. Dat is
definitief zo hoor. Dan geeft dat geen twijfel.

1659
01:54:01,950 --> 01:54:10,280
Die Amerikanen wilden een haven hebben in
Frankrijk. Cherbourg wilden ze hebben ja.

1660
01:54:10,280 --> 01:54:14,440
Maar de Fransen, chauvinistisch
zoals ze zijn, Fransen

1661
01:54:14,440 --> 01:54:19,670
hebben zich ook als winnar
opgevoerd.. Weet je wel?

1662
01:54:19,670 --> 01:54:24,359
U weet toch wel de Vichy-regering?
Bitte. Dat hoef ik niet te vertellen.

1663
01:54:24,360 --> 01:54:30,520
Dat is in de geschiedenis allemaal bekend.
Die Fransen hebben de oorlog niet gewonnen.

1664
01:54:31,010 --> 01:54:36,649
Integendeel ze hadden een Vichy-regering.
Er zijn veel collaborateurs geweest hè

1665
01:54:36,650 --> 01:54:36,750
Zeker. Ja ja

1666
01:54:36,750 --> 01:54:40,740
Natuurlijk noemden ze
dat ook tegenstanders

1667
01:54:40,740 --> 01:54:42,910
Ja,ja. Goh.

1668
01:54:42,910 --> 01:54:49,480
Maar werd u nou extra zwaar gestraft omdat
jullie een soort elite, omdat jullie bij die

1669
01:54:49,480 --> 01:54:53,990
radar..want toch niet alle Duitse soldaten
hebben vier jaar in gevangenkamp gezeten

1670
01:54:53,990 --> 01:54:54,910
Nee,nee. Dat speelde geen rol

1671
01:54:55,090 --> 01:54:57,840
Maar hoe kwam het dat jullie
vier jaar in gevangenkamp zaten?

1672
01:54:57,840 --> 01:55:02,780
Niet alle Duitse soldaten hebben vier
jaar in gevangenkampen gezeten toch

1673
01:55:02,780 --> 01:55:03,200
Nee,nee.

1674
01:55:03,200 --> 01:55:06,790
Er zijn Duitsers ook zijn nog
langer daar geweest hè. Die

1675
01:55:06,790 --> 01:55:10,820
zijn daar civiel, die hebben
op boerderijen gewerkt en zo.

1676
01:55:10,820 --> 01:55:13,260
Die wisten wel dat ze het
beter hadden als thuis

1677
01:55:13,260 --> 01:55:20,700
Mmm ,ja. Want toen u thuiskwam moest die
hele samenleving weer opgebouwd worden.

1678
01:55:20,700 --> 01:55:27,000
In 1950 met uw vrouw samen. Heeft u, had
u toen werk? Heeft u toen werk gevonden

1679
01:55:27,000 --> 01:55:33,820
Nee. In het begin nog niet. Nee
kijk. Dat moet ik dan goed vertellen.

1680
01:55:33,930 --> 01:55:41,640
Toen ik uit de gevangenis kwam.

1681
01:55:41,640 --> 01:55:42,738
Dan kan je wel voorstellen
uit Oost-Pruisen, uit

1682
01:55:42,738 --> 01:55:46,640
Polen, uit Watergal uit
Silezië. Weet u waar dat ligt

1683
01:55:46,640 --> 01:55:47,250
Ja

1684
01:55:47,250 --> 01:55:50,320
Het is nu Pools. En Oost-Pruisen
is gedeeltelijk Russisch

1685
01:55:50,320 --> 01:55:59,910
Dan zijn ook die Polen eruit. Die Russen hebben
dat bezet. En Polen moesten uit hun gebied eruit

1686
01:55:59,910 --> 01:56:01,170
Ja

1687
01:56:01,170 --> 01:56:07,530
En dan hebben die Polen hebben dan
nog Duits gebied gekregen. Weet je wel

1688
01:56:07,530 --> 01:56:07,660
Ja

1689
01:56:07,660 --> 01:56:11,580
Nou ja. Met Denen?) was het precies
hetzelfde. Nou waarom heb ik je dat nu verteld

1690
01:56:11,580 --> 01:56:12,600
Of u werk had

1691
01:56:13,000 --> 01:56:19,290
Ja kijk. Nou waren die mensen die uit
Oost-Pruisen kwamen, uit Silezië en zo.

1692
01:56:19,290 --> 01:56:24,990
Die zijn allemaal, miljoen mensen, zijn
naar West-Duitsland gekomen. Weet je wel?

1693
01:56:24,990 --> 01:56:32,908
Nou en dan wou ik daar met mijn beroep werken(?).
Die stellungplatzen hier waren allemaal bezet.

1694
01:56:32,908 --> 01:56:36,120
Hier in Dorsten ook. En dan word ik naar de
Duitse spoorwegen, naar de direction in Essen.

1695
01:56:36,120 --> 01:56:41,430
Daar word ik als
vermesser. Alles was bezet.

1696
01:56:41,430 --> 01:56:50,630
En dan was hier in Dorsten, was ein ein staddirector,
een dokter Banken. Die zelf uit Silezië kwam

1697
01:56:50,630 --> 01:56:56,500
Dus uit het van Polen bezette gebied, wat
nu Pools is. Terecht ook zeg ik maar.

1698
01:56:56,500 --> 01:56:59,110
Die heeft natuurlijk daarvoor gezorgd dat zijn
landgenoten in deze betrekkingen kwamen. Weet je wel

1699
01:56:59,110 --> 01:57:09,190
Ja. Denkt u niet dat uw vrouw..Had u niet gewild
dat uw vrouw dat u met haar in Nederland kwam wonen

1700
01:57:09,190 --> 01:57:10,360
Nee, nee

1701
01:57:10,590 --> 01:57:11,490
Nee waarom niet

1702
01:57:11,490 --> 01:57:13,320
We hebben er nooit over gesproken.

1703
01:57:16,170 --> 01:57:24,861
Kijk het was, het was zelfs zo dat mijn vrouw dan
met mij en zo.. Nou ja die mensen kenden mij.

1704
01:57:24,862 --> 01:57:37,413
Dat moet ik nog wel zeggen. Die, die Jan van
Benten die was in die tijd..Wacht eens eventjes.

1705
01:57:37,414 --> 01:57:40,982
Ik wou geloof ik in 1950 de eerste keer in Holland
gekomen. Dan moest je nog een visum hebben.

1706
01:57:40,983 --> 01:57:46,230
Dan moest je in Essen aanvragen. Daar
was een ambassade of weet ik was ja.

1707
01:57:46,230 --> 01:57:53,610
Daar moest je dat visum halen. En voordat
ze begonnen daarmee, werd in Castricum.

1708
01:57:53,610 --> 01:58:01,680
Dat kun je gerust opschrijven hoor. Dat in
Castricum...Jan van Benten was bij de gemeente.

1709
01:58:01,680 --> 01:58:03,450
Tegenover..weet u dat
nog waar de gemeente is

1710
01:58:03,450 --> 01:58:04,680
Ja het gemeentehuis

1711
01:58:04,680 --> 01:58:07,550
Ja die kappen.

1712
01:58:07,550 --> 01:58:08,349
Ja in de Dorpsstraat

1713
01:58:08,350 --> 01:58:10,120
Zo schuin tegenover van de bioscoop

1714
01:58:10,120 --> 01:58:10,870
Ja

1715
01:58:11,280 --> 01:58:16,343
Daar moest Jan van Benten, die was toen bij de
gemeente was die nog als leerling. Wat weet ik.

1716
01:58:16,750 --> 01:58:23,760
Dan moest die..Dat was een kast, dat is
afgebouwd. Als je gaat trouwen of je wilt trouwen.

1717
01:58:23,760 --> 01:58:29,780
Dan moet van tevoren, moet een ding
uitgehangen worden dat jij niet getrouwd bent,

1718
01:58:29,780 --> 01:58:34,362
dat er geen omstandigheden zijn die dat
tegen staan dat je gaat trouwen en zo.

1719
01:58:35,410 --> 01:58:41,280
En daar moest van tevoren…Ik weet niet hoeveel
maanden van tevoren of twee maanden van tevoren.

1720
01:58:41,280 --> 01:58:47,801
Werden de Castricummers of Bakkumers die werden
opgeroepen een foto van mij en alles daarbij.

1721
01:58:47,802 --> 01:58:51,460
Dat ik in die tijd in Castricum was

1722
01:58:51,460 --> 01:58:58,580
En of er mensen zijn die bezwaar tegen mij
hebben dat ik, van de oorlog. Weet je wel

1723
01:58:58,580 --> 01:58:59,580
Dat was ook nu toen u.

1724
01:58:59,580 --> 01:59:01,010
Ja kijk. Ik lach nu
daarover hè. Maar ja.

1725
01:59:01,010 --> 01:59:06,250
Kijk dat is heel normaal, want
ik was in de bezettingstijd daar.

1726
01:59:06,250 --> 01:59:10,330
En dat nou de Castricumse
burgemeester, die was nou verplicht

1727
01:59:10,330 --> 01:59:14,002
om dat te doen en die had van
Benten en.. Hoe heet dat nou?

1728
01:59:14,480 --> 01:59:21,030
Een neef van mij of zo aangetrouwde. Die
moest dat Ik heb dat..En er was niemand die.

1729
01:59:21,030 --> 01:59:28,270
Maar denkt u dat uw vrouw niet
in, dat uw vrouw niet in Holland,

1730
01:59:28,470 --> 01:59:32,410
niet in Castricum met u had willen
wonen omdat u een Duitser was

1731
01:59:32,410 --> 01:59:37,920
Nee,nee. Ja dat geloof ik wel ja. Dat denk
ik zomaar. Maar ja. Daar heb ik ook die tijd.

1732
01:59:38,480 --> 01:59:43,890
De oorlog was net voorbij. Dat
was anders niet zo makkelijk hoor

1733
01:59:44,510 --> 01:59:49,500
Nee. Want zijn zij er ook op aangekeken? Ze
hebben gevangen gezeten, uw vrouw en haar.

1734
01:59:49,500 --> 01:59:53,310
Is zij nog lang/werden zij nog lang
door andere Castricummers erop aangekeken

1735
01:59:53,310 --> 01:59:57,950
Ja, ik denk het wel. Kijk al
is het niet zo in je bewustzijn.

1736
01:59:57,950 --> 02:00:02,080
Maar in je onderbewustzijn was het
toch bij de mensen. Maar ik had tijd.

1737
02:00:02,080 --> 02:00:05,260
Ook de eerste keer dat
ik daar naartoe kwam.

1738
02:00:05,260 --> 02:00:08,770
Ik sprak Nederlands en ik heb nooit, dat doe ik
ook even niet, een blad voor mijn mond genomen.

1739
02:00:08,770 --> 02:00:16,670
Ook in de gevangenis niet. En daardoor
heb ik natuurlijk ook nadelen gehad hoor.

1740
02:00:16,670 --> 02:00:20,010
Want ook tegenover
Israël, de Joden en zo.

1741
02:00:20,480 --> 02:00:25,400
Mijn these is: ‘Wat hebben
die Joden of welke ik erg vind

1742
02:00:25,400 --> 02:00:30,080
dat miljoenen Joden vergast
worden of dood’. Vreselijk.

1743
02:00:30,080 --> 02:00:37,860
Maar voor de Joden werd Israël een stad
geschapen. Weet je wat voor een jaar

1744
02:00:38,900 --> 02:00:39,770
49’.Ja eerder

1745
02:00:39,770 --> 02:00:52,380
Ik denk 48’. Dat was met Palestina
hè. Dan vraag ik mij: ‘Wat

1746
02:00:52,880 --> 02:01:01,260
heb je uit de oorlog geleerd?’.
Als ik...[bandje afgelopen

1747
02:01:01,260 --> 02:01:05,570
Neemt u maar deze stoel
ja. Dan kan ik dat.

1748
02:01:05,570 --> 02:01:06,840
Nee blijf maar zitten

1749
02:01:06,840 --> 02:01:08,050
Nee, nee. Dan kan ik dat beter.

1750
02:01:08,050 --> 02:01:16,390
Ja dan gaan we even samen
kijken. Ja. Gaat u maar zitten

1751
02:01:16,390 --> 02:01:17,170
Dat ben ik daar

1752
02:01:17,170 --> 02:01:18,580
Dat bent u. Oké

1753
02:01:18,580 --> 02:01:27,250
Dan ben ik gewond. Ja kijk hier. Dat
is bij Buddink. We hadden in die tijd.

1754
02:01:27,250 --> 02:01:28,700
We kunnen beter hier gaan zitten

1755
02:01:28,700 --> 02:01:29,520
Weet je wel

1756
02:01:29,520 --> 02:01:30,160
Ja,ja in het huis

1757
02:01:30,160 --> 02:01:35,970
De provincie hè bij 65’. Ja, u hebt
gevraagd wat wij daar te doen hadden

1758
02:01:35,970 --> 02:01:36,250
Ja

1759
02:01:36,250 --> 02:01:39,290
Wij hebben een hoop werk
gehad met die schapen

1760
02:01:39,290 --> 02:01:39,910
Ja

1761
02:01:39,910 --> 02:01:47,490
En als iemand, als iemand met verlof ging, dan
werd van tevoren een schaap geslacht. Ik weet niet.

1762
02:01:47,490 --> 02:01:51,850
Niet een heel schaap. Maar in
ieder geval kregen die vlees mee

1763
02:01:51,850 --> 02:01:52,480
Ja,ja,ja

1764
02:01:52,480 --> 02:01:55,340
Daar liggen wij We hadden ook,
die hebben we later gekregen.

1765
02:01:55,340 --> 02:02:02,550
Daar werden vier bunkers gebouwd voor ons extra.
Als soms, je hebt gevraagd of wij bang waren. Nee.

1766
02:02:02,550 --> 02:02:08,864
Dat moest vanuit het commando uit, van IJmuiden
uit moesten de bunkers gebruikt worden.

1767
02:02:08,864 --> 02:02:14,870
En in die tijd dat die bunkers gebouwd
werden dan heb ik..Dat moest ik altijd.

1768
02:02:14,870 --> 02:02:18,780
Dan moesten wij honderdvijftig
Nederlanders, ook Duitse

1769
02:02:18,780 --> 02:02:22,970
pionieren waren erbij, die
die bunkers moesten bouwen.

1770
02:02:22,970 --> 02:02:26,293
En ook aanleggen, aanmeubelen,
en met zoden bedekken en zo.

1771
02:02:26,293 --> 02:02:31,220
En die kregen dan, die prikkeldraad moesten
doen, die kregen dan vijfenzestig cent per uur

1772
02:02:31,220 --> 02:02:32,369
Ja dat had u gezegd

1773
02:02:32,370 --> 02:02:34,245
En die uren dat heb
ik allemaal afgerekend

1774
02:02:34,040 --> 02:02:34,330
Oké

1775
02:02:34,330 --> 02:02:37,350
Kijk dat was ook weer
mijn werk. Weet je wel

1776
02:02:37,620 --> 02:02:40,180
Ja. En hier liggen
jullie bij die bunkers

1777
02:02:40,180 --> 02:02:46,370
Ja,ja,ja. Haha. Dat was onze dienst

1778
02:02:47,060 --> 02:02:48,072
Hier hadden jullie vrij

1779
02:02:48,270 --> 02:02:51,730
Ja kijk. Die bunkers
waren alleen daarvoor

1780
02:02:51,730 --> 02:02:54,130
We hadden twee dat huis van Buddink.
Je weet wel dat huis van de provincie.

1781
02:02:54,130 --> 02:03:00,760
Daar hadden we een kamer. En daar in de bungalow
extra voor ons. Kijk zoveel waren wij waard

1782
02:03:00,760 --> 02:03:04,260
Ja. Jullie hadden het
niet slecht. Dat zie ik

1783
02:03:04,260 --> 02:03:13,660
Nou slecht..Kijk hier zit ik aan de
piano. (??)Met de piano vierhandig

1784
02:03:13,660 --> 02:03:16,320
Want u kon, kon goed piano spelen

1785
02:03:16,380 --> 02:03:23,390
Dat kan ik nog. Moet
ik u een optreden geven

1786
02:03:23,390 --> 02:03:24,760
Nou zo meteen ja. Dat
had u thuis geleerd

1787
02:03:24,770 --> 02:03:24,830
Hè

1788
02:03:26,710 --> 02:03:26,779
U had thuis geleerd, piano spelen

1789
02:03:26,780 --> 02:03:33,270
Ja. Ik ben 1 jaar was ik in Essen aan
de hogeschool, de muziek hogeschool.

1790
02:03:33,270 --> 02:03:36,658
Maar daar ben ik alleen gekomen
omdat mijn broer zo goed was.

1791
02:03:36,659 --> 02:03:37,070
Anders hadden ze mij
niet genomen hoor.

1792
02:03:37,071 --> 02:03:45,170
Nou na een jaar hebben ze begrepen dat er niet
veel aan de hand was. Maar ik geef nu nog pianoles

1793
02:03:45,170 --> 02:03:48,040
Oké leuk. Ja. Dit bent u ook

1794
02:03:49,790 --> 02:03:54,830
Dat hebben we gezien ja. Ja. En dit kijk
zijn ook allemaal foto’s uit Castricum

1795
02:03:54,830 --> 02:04:01,610
Oké. En deze dan? En deze

1796
02:04:02,120 --> 02:04:06,800
Ja. Kijk hier is dat de
toren van de Pancratius

1797
02:04:06,800 --> 02:04:07,160
Kijken

1798
02:04:07,160 --> 02:04:10,490
Kijk maar eventjes

1799
02:04:11,720 --> 02:04:14,300
Dit is het stadhuis

1800
02:04:14,300 --> 02:04:14,360
Hè

1801
02:04:17,140 --> 02:04:18,960
Volgens mij is dit het stadhuis

1802
02:04:18,960 --> 02:04:20,469
Oké. Dat kan ik zo niet herkennen

1803
02:04:20,470 --> 02:04:21,375
Dus dit de dorpsstraat

1804
02:04:21,376 --> 02:04:22,940
Kijken. Weet je wat dat is op die auto

1805
02:04:25,040 --> 02:04:25,490
Nee

1806
02:04:25,490 --> 02:04:28,660
Die wordt gedreven met houtgas

1807
02:04:28,660 --> 02:04:29,280
Oké

1808
02:04:29,280 --> 02:04:31,980
Dat was in de oorlog hè.
Er was geen benzine meer

1809
02:04:31,980 --> 02:04:32,290
Nee

1810
02:04:32,290 --> 02:04:35,120
Er werd hout genomen.
Dat werd verbrand

1811
02:04:35,120 --> 02:04:38,609
Ja. Er waren sowieso niet
meer veel auto’s meer die reden

1812
02:04:38,610 --> 02:04:39,610
Nee, nee

1813
02:04:39,610 --> 02:04:42,450
Maar jullie hadden een auto? Soms

1814
02:04:42,450 --> 02:04:43,050
Wie jullie

1815
02:04:43,050 --> 02:04:44,370
Jullie als soldaten

1816
02:04:44,370 --> 02:04:49,408
Nee, nee. Wij niet. We hadden, we hadden alleen
een fiets. Dat waren maar een paar banden.

1817
02:04:49,409 --> 02:04:50,680
Nee dat was.

1818
02:04:50,680 --> 02:04:58,450
Kijk dit hebben we gezien hè? Ik denk
dat hier ongeveer Cor Peperkamp kwam.

1819
02:04:58,490 --> 02:05:04,190
Cor Peperkamp, die hadden een smederij.
Dat is ongeveer die hoogte daar

1820
02:05:04,190 --> 02:05:07,230
Dit is ook in de dorpsstraat? Ja

1821
02:05:07,230 --> 02:05:16,210
Ja, ja. Kijk dit is met..Kijk hier
zit ik .Maar dat heb je al gezien hè

1822
02:05:16,210 --> 02:05:18,760
Ja. Dit was jullie huis daar

1823
02:05:18,760 --> 02:05:25,920
Ja. Dit is hier van links, van Wijk
aan Zee. Dat heb je ook gezien hè

1824
02:05:25,920 --> 02:05:26,179
Ja. Dat heb ik ook gezien

1825
02:05:26,180 --> 02:05:26,440
Juliana

1826
02:05:26,440 --> 02:05:27,120
Ja

1827
02:05:27,120 --> 02:05:29,825
Of Julia. Ik weet het niet meer
goed hoe ze precies heette.

1828
02:05:29,825 --> 02:05:36,630
Kijk dit is ook voor het
restaurant van Buddink

1829
02:05:36,630 --> 02:05:37,170
Ja

1830
02:05:40,410 --> 02:05:41,210
Aan het spoor

1831
02:05:41,210 --> 02:05:43,910
En kwam u wel eens aan zee

1832
02:05:43,910 --> 02:05:43,945
Hè

1833
02:05:43,946 --> 02:05:44,355
Kwam u wel eens aan zee

1834
02:05:44,355 --> 02:05:44,800
Ja, ja. Natuurlijk. Ja,ja

1835
02:05:44,800 --> 02:05:45,730
Ja

1836
02:05:45,730 --> 02:05:49,110
Ja. Maar Nederlanders
niet hoor, die mochten niet

1837
02:05:49,110 --> 02:05:49,280
Nee

1838
02:05:49,280 --> 02:05:51,324
Bij ons, bij ons was het afgehekt hè

1839
02:05:51,260 --> 02:05:51,440
Ja

1840
02:05:51,440 --> 02:05:52,360
Daar mocht niemand door

1841
02:05:52,360 --> 02:05:52,700
Ja

1842
02:05:52,700 --> 02:05:59,562
Maar er waren wel mensen die land hadden hè. Die
hadden vergunning om hun land daar te bewerken ja.

1843
02:05:59,562 --> 02:06:03,670
Maar die vergunning konden wij niet
uitgeven. Dat kwam van de Ortscommandant.

1844
02:06:03,670 --> 02:06:06,510
Of weet ik waar dat vandaan kwam

1845
02:06:06,510 --> 02:06:08,600
Maar wat deed u dan aan het strand

1846
02:06:09,440 --> 02:06:17,150
Nou alleen wandelen.
Gewoon. Voor de rest niks

1847
02:06:17,150 --> 02:06:17,240
En wat is dit

1848
02:06:17,240 --> 02:06:17,970
Mag ik heel even

1849
02:06:17,970 --> 02:06:19,020
Is dit van uw trouwerij

1850
02:06:19,020 --> 02:06:31,510
Ja. Dat is Gerard. Gerard en Henk. Dat waren die
twee broers van mijn vrouw. Niks mee te maken

1851
02:06:33,300 --> 02:06:36,730
Oké. Kwamen jullie vaak in
Castricum toen jullie hier woonden

1852
02:06:37,250 --> 02:06:45,150
Ja, ja. Ja als die kinderen vakantie hadden
op school. Dan waren we zes weken in Castricum

1853
02:06:50,620 --> 02:06:51,160
Ja

1854
02:06:51,160 --> 02:06:51,900
Weet u nog

1855
02:06:51,900 --> 02:06:54,440
Weet u nog wat voor huizen
staan aan de Puiklaan

1856
02:06:54,440 --> 02:06:54,790
Ja

1857
02:06:54,790 --> 02:06:57,630
Dan was daar vroeger
het huis van Heeren

1858
02:06:57,630 --> 02:06:58,150
Ja

1859
02:06:58,150 --> 02:07:03,480
En die Marie en Dien, die hebben hun
land verkocht aan Vaders. Aan Fred Vaders

1860
02:07:03,480 --> 02:07:03,940
Oké

1861
02:07:04,040 --> 02:07:07,330
Hoelang is die dood? Vijf
of zes jaar misschien

1862
02:07:07,330 --> 02:07:10,460
Dat weet ik niet

1863
02:07:10,460 --> 02:07:13,900
Nou ja. En Vaders is een grote
firma. Ja, dat bedrijf is nu weg

1864
02:07:13,900 --> 02:07:14,430
Ja

1865
02:07:14,430 --> 02:07:14,820
Weet u wat dat is

1866
02:07:14,820 --> 02:07:17,080
O, die tuinders, dat
tuindersbedrijf? Was dat een.

1867
02:07:17,080 --> 02:07:20,930
Nee. Die hebben een groter
bedrijf. Ontzettend groot

1868
02:07:21,160 --> 02:07:21,670
Vaals

1869
02:07:21,670 --> 02:07:22,340
Die zijn nu in het Noord

1870
02:07:22,340 --> 02:07:24,760
Oké. Ik ken ze niet

1871
02:07:24,760 --> 02:07:30,870
En een dochter van Gerard
Heeren, die werkt voor hun

1872
02:07:30,870 --> 02:07:34,970
En wat zijn jullie hier aan het doen

1873
02:07:35,420 --> 02:07:41,360
Kijk. U hebt toch net zo pas gevraagd wat we
deden? We hadden nog geen kolen in de oorlog.

1874
02:07:41,360 --> 02:07:42,550
De Nederlanders ook niet hoor

1875
02:07:42,550 --> 02:07:42,752
Nee

1876
02:07:42,753 --> 02:07:45,730
En dan zie je, dan zijn
we aan het houtzagen

1877
02:07:45,730 --> 02:07:46,560
Ja

1878
02:07:47,040 --> 02:07:53,890
Dus schapen verzorgen, houtzagen
en dan vier uur in het toestel zitte

1879
02:07:53,890 --> 02:07:54,330
In de dienst

1880
02:07:54,330 --> 02:07:55,160
En dit was in de duinen

1881
02:07:55,160 --> 02:08:10,760
Ja, ja. Wat is dit dan? Dat heeft er ook niks mee
te maken. O dat ben ik een Dit hebben we gezien.

1882
02:08:10,760 --> 02:08:14,950
Dit ook hè? Alles van Buddink

1883
02:08:14,950 --> 02:08:15,199
Maar dit was dus..Wanneer was
dit? Wanneer is deze foto genomen

1884
02:08:15,200 --> 02:08:16,600
Fotomesgereed. Wij noemden dat ‘Fotomesgereed’.
Die jongens zeiden een radarapparaat.

1885
02:08:16,600 --> 02:08:31,250
Ik denk dat 47’ of misschien 46’.
Dat kan ik niet precies zeggen

1886
02:08:31,250 --> 02:08:34,020
Oké. Toen was u er niet

1887
02:08:34,020 --> 02:08:35,640
Dat was na de oorlog

1888
02:08:35,640 --> 02:08:38,520
Na de oorlog ja. Maar toen was u daar
niet? Toen deze foto genomen werd

1889
02:08:38,520 --> 02:08:39,429
Nee. Ik was nog gevangen

1890
02:08:39,430 --> 02:08:47,250
U was gevangen ja. En zijn ze daar
expres gaan staan omdat dat uw plek was

1891
02:08:47,250 --> 02:08:51,170
Kijk wat staat daar?
Is dat 49’? 34’ of zo

1892
02:08:51,930 --> 02:08:54,805
Kijk hier zijn we ook. Zijn we
hier ook aan het houtzagen? Ja

1893
02:08:55,990 --> 02:08:59,660
Maar heeft zij deze foto zo
genomen omdat dat uw radar was

1894
02:08:59,660 --> 02:09:04,243
Ja, ja. Ik weet niet. Of ze hebben dat ook
in de gevangenis..Ik weet het niet. Nee.

1895
02:09:04,590 --> 02:09:14,670
Dat kan ik allemaal niet
zeggen. Dat is zo lang geleden

1896
02:09:14,670 --> 02:09:14,970
Ja

1897
02:09:14,970 --> 02:09:16,309
Er staat ook het jaartal niet bij.
Maar ja dat heeft ze voor mij gedaan

1898
02:09:16,310 --> 02:09:16,355
Ja

1899
02:09:16,356 --> 02:09:17,110
Misschien heb ik het wel gevraagd

1900
02:09:17,110 --> 02:09:20,600
Ja. Dat weet u niet meer

1901
02:09:20,600 --> 02:09:30,910
Nee. Kijk dat is Petronella ook.
Ja ze heette: Petronella Pancratia.

1902
02:09:30,910 --> 02:09:36,846
Maar dat zijn allemaal oude foto’s. Dat
is misschien niet interessant, denk ik.

1903
02:09:36,890 --> 02:09:51,710
Kijk daar zijn ze ook in de duinen. Wat is dat?
Dat was in 41’ zie je. Dat is nog in de duinen

1904
02:09:57,890 --> 02:10:06,274
Maar u vond haar het leukste van al die dochters?BS:
Ja mijn vrouw is toch een jaar ouder als ik.

1905
02:10:06,274 --> 02:10:06,940
Zij is in 1920 geboren

1906
02:10:06,940 --> 02:10:07,470
Oké. Ja

1907
02:10:07,470 --> 02:10:16,602
Nou ik moest een oudere vrouw hebben omdat zij
verstandig was. Kijk dat is ook een familiefoto.

1908
02:10:16,603 --> 02:10:20,610
Ja mijn schoonmoeder. Ik kon met mijn schoonmoeder
beter verstouwen dan met mijn eigen moeder

1909
02:10:24,820 --> 02:10:25,410
Ja

1910
02:10:25,430 --> 02:10:28,380
Ik heb nooit een boos woord gehoord

1911
02:10:28,380 --> 02:10:38,120
En kon u het met uw
schoonvader ook goed vinden

1912
02:10:38,120 --> 02:10:44,155
Ja. Maar mijn schoonvader, dat
vergeet ik nooit, is in 52’ gestorven.

1913
02:10:44,156 --> 02:10:49,309
Als wij kwamen, dan was het voor hem het
belangrijkste. Ja natuurlijk ook dat zijn dochter kwam.

1914
02:10:49,310 --> 02:10:55,240
Het belangrijkste was dat er een
leverworst en een blokworst of een cervelaat

1915
02:10:55,240 --> 02:11:00,510
Dan stond die man, dan zijn
we misschien ’s nachts of

1916
02:11:00,510 --> 02:11:03,270
’s morgens vroeg gekomen,
had hij een nachtjapon aan.

1917
02:11:03,270 --> 02:11:07,500
En die hadden hun slaapkamer
dan beneden gemaakt.

1918
02:11:07,600 --> 02:11:12,340
En dan kwam hij in een nachtjapon en
dan moesten we eerst van de worst eten

1919
02:11:14,060 --> 02:11:19,900
Woonden zij toen weer waar hun huis
vroeger stond? Woonden zij in 1950 weer.

1920
02:11:19,900 --> 02:11:24,200
Ja nog een andere plaats. Daar werd het
land ook nog een beetje overgebruikt

1921
02:11:24,210 --> 02:11:30,800
Ja. Is dat wel allemaal in goede vrede gegaan na
de oorlog? Dat die mensen weer terugkwamen daar

1922
02:11:31,620 --> 02:11:38,060
Ja. Je kunt je natuurlijk voorstellen,
dat was ook financiën gezien.

1923
02:11:38,060 --> 02:11:43,500
En hun, dan waren kinderen al
getrouwd, om dat te financieren.

1924
02:11:43,500 --> 02:11:46,926
Dat was ook nog een nadeel
voor mijn vrouw en mij.

1925
02:11:46,927 --> 02:11:53,750
De vader van haar kon niet zo
veel geld beschikbaar stellen

1926
02:11:53,750 --> 02:11:56,840
Kijk het was hier in
Duitsland. Mijn ouders ook.

1927
02:11:56,850 --> 02:12:03,200
En mijn zus en mijn broer die zeiden dan: ‘Wat
heeft Nel nog voor een uitzet gehad?’. Weet je wel?

1928
02:12:03,600 --> 02:12:08,990
Maar ja. Hun hebben in 49’ gebouwd en in 50’
zijn wij getrouwd. Dus dat geld hadden ze niet.

1929
02:12:08,990 --> 02:12:13,640
En mijn schoonvader was nooit iemand die schulden
gemaakt heeft. Met veertien kinderen niet

1930
02:12:13,640 --> 02:12:15,200
Ja

1931
02:12:15,350 --> 02:12:22,080
Kijk en dan wou ik
bouwen. Dan hebben hun.

1932
02:12:22,080 --> 02:12:25,450
Maar zij kregen wel een soort
schadevergoeding toch? Na de oorlog

1933
02:12:25,450 --> 02:12:26,060
Hun

1934
02:12:26,060 --> 02:12:26,630
Ja

1935
02:12:26,630 --> 02:12:31,400
Ja, ja. Maar je kunt je toch
voorstellen dat ze dat gekregen hebben

1936
02:12:31,400 --> 02:12:32,500
Ja. Niet veel

1937
02:12:32,500 --> 02:12:33,780
Nee. En dat huis..Kijk nieuwbouw
en zo. Dat heeft ze veel geld gekost

1938
02:12:35,130 --> 02:12:35,760
Ja

1939
02:12:35,760 --> 02:12:41,060
Nou ja. Dat is Nientje

1940
02:12:41,060 --> 02:12:48,150
Ja. Heb je deze al Marjet

1941
02:12:55,800 --> 02:12:58,750
Kijk. Dat heb ik altijd
nu net zo pas gezegd.

1942
02:12:58,750 --> 02:13:04,620
Dat was in 41’. Kijk dat waren
we in 41’. Toen was de oorlog al

1943
02:13:04,620 --> 02:13:04,980
Ja

1944
02:13:04,980 --> 02:13:10,490
Dan staan hun, de schoonvader ook en een
paar dochters. Dan was de Noordzee dicht

1945
02:13:10,490 --> 02:13:11,000
Oké

1946
02:13:11,000 --> 02:13:15,990
Bevroren. Misschien zijn er
nog van die ijsblokken te zien

1947
02:13:15,990 --> 02:13:18,100
Ja. Heel koud

1948
02:13:18,100 --> 02:13:18,260
Ja

1949
02:13:18,260 --> 02:13:25,680
Ja. Toen is er nog een Elfstedentocht geweest hè.
Toen was er nog een Elfstedentocht geloof ik hè

1950
02:13:25,680 --> 02:13:29,160
Ja. Een Elfstedentocht heeft met een
te maken. Dan ging dan over de greppels.

1951
02:13:29,160 --> 02:13:36,030
Van Castricum naar Akersloot of naar
Uitgeest. Dat hebben jullie nooit meegemaakt

1952
02:13:36,030 --> 02:13:44,540
Nee. Ik niet. En Nel reed veel paard?
Was Nel veel aan het paardrijden

1953
02:13:44,540 --> 02:13:49,530
Ja, ja. Kijk hier thuis. Dat was een
erg gezellig huis. Dat zie je wel.

1954
02:13:49,530 --> 02:13:52,000
Kijk mijn schoonmoeder staat erbij

1955
02:13:55,700 --> 02:13:57,739
Werd er veel muziek gemaakt bij jullie

1956
02:13:57,740 --> 02:14:05,550
Ja, ja. Kijk mijn vrouw maakt
ook graag lol(?). O kijk.

1957
02:14:08,050 --> 02:14:15,380
Dit is Wim Brinkman, die gedwongen werd in
Duitsland te werken. Met de jongste, met Gaat

1958
02:14:15,380 --> 02:14:18,449
Dat is een zwager van u nu

1959
02:14:18,450 --> 02:14:32,120
Ja, ja. Die woont in Amsterdam. En u weet
niet dat Ammera nog dat restaurant had.

1960
02:14:32,330 --> 02:14:33,790
Aan de ingang van de
Burgmeester Mooijstraat

1961
02:14:33,790 --> 02:14:36,330
Nee dat weet ik niet

1962
02:14:36,330 --> 02:14:38,540
Op de hoek. Daar is nu een Chinees

1963
02:14:38,540 --> 02:14:43,970
Een Chinees ja. Klopt
ja. Dit is uw vrouw

1964
02:14:43,970 --> 02:14:44,272
Hè

1965
02:14:44,273 --> 02:14:47,450
Dit is uw vrouw later

1966
02:14:47,450 --> 02:14:51,320
Ja, ja. Wacht. Maar dat is in Zaandam

1967
02:14:51,320 --> 02:14:52,977
Ja. Daar hebben ze hoeden

1968
02:14:52,960 --> 02:14:59,390
En hebben uw kinderen ook nog gevraagd
hoe dat allemaal gegaan is toen?

1969
02:14:59,750 --> 02:15:01,890
Hoe het allemaal aan
is gegaan tussen jullie

1970
02:15:01,890 --> 02:15:19,280
Met die oorlog en zo? Ja natuurlijk. Ja. Waar is
dit? Kijk.Die hebben natuurlijk ook een mooie tuin.

1971
02:15:19,280 --> 02:15:20,360
Kijk dit ben ik

1972
02:15:20,360 --> 02:15:21,800
Was dit de tuin van Heeren

1973
02:15:21,800 --> 02:15:23,280
Ja, ja

1974
02:15:25,770 --> 02:15:28,210
Wanneer is deze foto genomen denkt u

1975
02:15:28,460 --> 02:15:28,900
Die van mij

1976
02:15:28,900 --> 02:15:29,170
Nee deze

1977
02:15:29,170 --> 02:15:30,640
Staat dat niet erachter

1978
02:15:30,640 --> 02:15:32,080
Nee

1979
02:15:32,370 --> 02:15:41,039
Dat zou ook misschien
het begin van de oorlog.

1980
02:15:42,630 --> 02:15:45,230
Nou, u was een mooie jongen

1981
02:15:49,730 --> 02:15:51,183
Ben ik dat dan nou niet meer? Haha

1982
02:15:51,260 --> 02:15:52,450
Nou, mooier niet hoor

1983
02:15:53,360 --> 02:15:56,590
Had u veel meisjes achter u aan

1984
02:15:56,590 --> 02:16:00,370
Nee. Ik moest wel de moeite doen.
Ja, ik ben niet zo groot hoor.

1985
02:16:02,350 --> 02:16:11,764
Ik was wel..Misschien was ik zo een
stuk groter, maar meer niet hoor.

1986
02:16:11,764 --> 02:16:14,320
Kijk dit is nog de auto van Jan Staal. Een
slagerij. Heb je die naam wel eens gehoord

1987
02:16:14,320 --> 02:16:16,740
Staal. Nee. In Castricum nee

1988
02:16:16,740 --> 02:16:22,750
Ik weet niet hoe de slager
heette, die er later ingegaan is.

1989
02:16:22,750 --> 02:16:42,610
Dat is die van 38’. Maar
dit is al wat meer huis

1990
02:16:42,610 --> 02:16:45,720
Moesten die meiden ook veel
meehelpen bij de tuinderij

1991
02:16:45,720 --> 02:16:46,180
Ja, ja. Allen

1992
02:16:46,180 --> 02:16:46,376
Ja

1993
02:16:46,376 --> 02:16:53,040
Ja ik zei toch net zo pas al. ‘s
Morgens vroeg in de zomer aardbeien

1994
02:16:53,520 --> 02:16:57,756
Ze hadden ook ik weet niet hoeveel tomaten met
aardbeien. Die moesten geplukt worden en zo.

1995
02:16:57,757 --> 02:17:06,630
En ook wieden op het
land en bollen klaarmaken

1996
02:17:06,630 --> 02:17:07,560
Ja, ja

1997
02:17:07,560 --> 02:17:14,000
Er waren zestien mensen, die aan tafel
zaten. En twaalf uur werd er middag gegeten.

1998
02:17:14,000 --> 02:17:18,400
En de schoonmoeder moest
daarvoor salade klaarmaken

1999
02:17:18,400 --> 02:17:21,519
Ja. Nou dan zullen die dochters
ook wel meegeholpen hebben

2000
02:17:21,520 --> 02:17:25,880
Ja kijk. Bij hun werd er hard gewerkt

2001
02:17:27,040 --> 02:17:28,210
Is dit uw moeder of

2002
02:17:28,210 --> 02:17:28,305
Schoonmoeder

2003
02:17:28,305 --> 02:17:28,400
Schoonmoeder

2004
02:17:28,400 --> 02:17:42,820
Ja dit is Nel met haar vader. Ja dat
was wel een geachte man in Castricum

2005
02:17:42,820 --> 02:17:43,210
Ja

2006
02:17:43,210 --> 02:17:46,770
Ja. En vooral een
excellente bollenkweker

2007
02:17:46,770 --> 02:17:47,230
Ja

2008
02:17:47,230 --> 02:17:54,709
Toen hij stierf. Ik weet niet of
jullie die naam ‘Tubergen’ bekend is

2009
02:17:54,710 --> 02:17:55,180
Tubergen

2010
02:17:55,180 --> 02:18:02,500
Tubergen. Dat is de grootste firma en
wereldbekend in Nederland. Dat was die firma.

2011
02:18:02,500 --> 02:18:10,729
En dan deze firma leverde mijn schoonvader.
Ik weet niet hoeveel jaar. En toen hij stierf.

2012
02:18:10,730 --> 02:18:12,200
Wat leverde hij hem? Wat

2013
02:18:12,200 --> 02:18:12,830
De bollen

2014
02:18:12,830 --> 02:18:13,060
Oké

2015
02:18:13,060 --> 02:18:14,210
Ja.

2016
02:18:14,270 --> 02:18:18,700
En toen hij gestorven is, dan kwam
een generaal (een bevolmachtigde??).

2017
02:18:18,700 --> 02:18:23,390
Die kwam, dus die man van die
hele grote firma, exportfirma.

2018
02:18:24,620 --> 02:18:25,476
Die kwam persoonlijk.

2019
02:18:25,477 --> 02:18:31,240
Dan zei hij tegen die jongens, die Gerard
en Henk die het bedrijf van de vader

2020
02:18:31,240 --> 02:18:36,740
overgenomen hebben, ‘Jongens, als
jullie zo verder gaan als je vader, dan

2021
02:18:36,740 --> 02:18:43,540
kunnen jullie vijf levens de bollen
aanslepen’. Kijk die schoonvader van mij.

2022
02:18:43,540 --> 02:18:48,824
Ik weet het niet alleen van hun, ook van
commissioneren die de bollen kocht en zo.

2023
02:18:49,590 --> 02:18:53,420
Dat Heeren een firma was
die eerlijk geleverd hebben

2024
02:18:53,420 --> 02:19:01,037
Soorten echt en aantal. Dat waren misschien
tienduizend of honderdduizend verkocht werden.

2025
02:19:01,037 --> 02:19:06,720
Dan waren het er beslist een paar
honderd meer. Dat was eerlijk.

2026
02:19:06,720 --> 02:19:10,020
Hoewel ze veertien kinderen
hadden, eerlijk tot de mens

2027
02:19:10,020 --> 02:19:17,810
Maar u weet niet of hij erop aangekeken is dat
zijn dochters en zijn vrouw vast hebben gezeten

2028
02:19:18,100 --> 02:19:39,510
Nee eigenlijk niet. Want die man was in
Castricum een geachte persoonlijkheid. Ja.

2029
02:19:41,100 --> 02:19:42,818
Ja, dat ziet er wel netjes uit
hè. Haha. Ja, hier zijn we.

2030
02:19:42,819 --> 02:19:47,130
In Dorsten waren veel mensen die niet
konden begrijpen dat zij met mij getrouwd is

2031
02:19:48,640 --> 02:19:49,470
O ja

2032
02:19:49,470 --> 02:19:50,420
Ja. Dat zeg ik heel open

2033
02:19:50,420 --> 02:19:50,820
Hoezo niet

2034
02:19:50,820 --> 02:19:55,330
Ik was ook wel een dondersteen hoor

2035
02:19:55,330 --> 02:19:57,900
Ze vonden haar eigenlijk te
goed voor u. Bedoelt u dat

2036
02:19:58,110 --> 02:20:00,390
Ja. Ik zeg het heel open hoor

2037
02:20:01,760 --> 02:20:03,970
En wat vond u leuk aan haar

2038
02:20:06,640 --> 02:20:13,000
Haha. Nou ja. Nou kijkt ze wel. Nou ja.
U weet toch wel wat de liefde inhoudt

2039
02:20:13,000 --> 02:20:14,050
Jawel

2040
02:20:14,560 --> 02:20:24,423
Nou ja kijk. Nu moet ik toch wat vertellen.
Ik weet niet of het interessant is.

2041
02:20:24,424 --> 02:20:30,030
Het hoort eigenlijk niet daarbij. Het was geloof
ik in 1950. Er kwam een zuster van de Rode Kruis.

2042
02:20:30,030 --> 02:20:39,460
Ik was in de wasserette in Elmelo. Waar Prins
Claus ook of Bernard die kwam met de Biesterveld.

2043
02:20:40,790 --> 02:20:43,140
Biesterveld. Die kwam ook uit.

2044
02:20:43,140 --> 02:20:49,260
Daar was een zuster die mij en mijn kameraad
in de wasserette verpleegd of verzorgd heeft

2045
02:20:49,260 --> 02:20:49,450
Ja

2046
02:20:49,451 --> 02:21:01,045
En er waren twee, die zaten zo. Dat vergeet ik
nooit. Zo verliefd die waren. Dat kan ik goed zeggen.

2047
02:21:01,046 --> 02:21:07,644
Die twee kwamen samen ver. En dan
was ik thuis. En dan wilde zij Emma.

2048
02:21:07,644 --> 02:21:12,918
Die is nu ook al dood, wilde zij, zij was)
een andere medezuster. Die van (??)Hausen was.

2049
02:21:12,919 --> 02:21:19,417
Dat is twintig hiervandaan. Daar schreef
ze een brief aan mij of een kaart.

2050
02:21:20,065 --> 02:21:29,469
Of het voor mij interessant was. Of ik was
om haar te zien. Zo was ze daar. Nou ja

2051
02:21:29,470 --> 02:21:30,400
Ja

2052
02:21:30,400 --> 02:21:34,440
En dan zag ze natuurlijk die ring.
Dan was ik al verloofd met Nel

2053
02:21:34,930 --> 02:21:40,700
Ja. Dan zei ze wel. Weet je.
Dat was ook een Duitser hoor.

2054
02:21:40,700 --> 02:21:47,128
En dan zei ze: ‘Ik moest de verloving uitmaken.
Anders liet ze zich niet met mij in.’ Weet je wel?

2055
02:21:47,270 --> 02:21:55,380
Dan heb ik een brief of een
telegram naar haar gestuurd

2056
02:21:55,380 --> 02:22:01,000
Ik zeg zo. Heb ik geschreven zo en zo. Wat ik nu
zeg, kan ik niet zeggen dat het definitief klopt.

2057
02:22:01,000 --> 02:22:12,550
Of het de volgende dag was of twee dagen later.
Dan kwam Nel al. Helemaal opgetut weet je wel.

2058
02:22:12,550 --> 02:22:18,476
Maar dan kwam ze aan. Ja. Dan had ik dat
geschreven. Zo en zo. Dat ik een zuster ja.

2059
02:22:18,477 --> 02:22:18,610
En dan kwam ze aan.
O god, o god, o god

2060
02:22:18,610 --> 02:22:19,620
U had er geen spijt van

2061
02:22:21,880 --> 02:22:28,670
Nee. Ja dat was nou een ding. Die mensen in
Castricum, die wisten dat ik met Nel verloofd was.

2062
02:22:31,360 --> 02:22:37,710
Om deze redenen had ik het haar niet aan
kunnen doen omdat uit te maken. Begrijp je wel

2063
02:22:37,710 --> 02:22:38,500
Ja

2064
02:22:39,420 --> 02:22:49,450
Het was eigenlijk meer het gevoel: je doet
onrecht tegenover haar en tegen de familie. Ja.

2065
02:22:49,810 --> 02:22:53,040
Ik had het net zo goed met
die andere vrouw kunnen hebben

2066
02:22:53,040 --> 02:22:59,720
Begrijpt u wel? Ik zeg het helemaal open
zoals het is. Maar dat durfde ik niet

2067
02:22:59,720 --> 02:23:02,810
Want dan was u een
onbetrouwbare Duitser geweest

2068
02:23:03,070 --> 02:23:08,990
Ja. Ik had haar en ook de
familie toch teleurgesteld

2069
02:23:09,850 --> 02:23:10,590
Ja

2070
02:23:12,860 --> 02:23:19,780
Dat was eigenlijk. Ik wil me niet voordoen maar
dat was niet slecht gedaan van mij, denk ik.

2071
02:23:19,780 --> 02:23:26,860
Niet om mij zelf. Dat had ik niet
over mijn hart kunnen brengen

2072
02:23:26,860 --> 02:23:26,990
Ja

2073
02:23:26,990 --> 02:23:35,662
Want het is altijd nog zo. Er zijn veel Hollanders
die Duitsers tegenover vooringenomen zijn.

2074
02:23:35,662 --> 02:23:40,930
Misschien met recht of niet.
Dat wil ik niet beoordelen.

2075
02:23:40,930 --> 02:23:47,020
Die ouderen die met Duitsland te maken
hadden. Dat was in Frankrijk ook zo.

2076
02:23:47,020 --> 02:23:53,900
Toen die gevangen daarvan terugkwamen, heeft het
zich iets verbeterd over de Duitse oorlogsgevangen

2077
02:23:54,120 --> 02:23:57,010
Maar voor het eten konden
de Fransen niet zorgen.

2078
02:23:57,010 --> 02:24:04,800
Want ik heb het net zo pas aangemerkt dat de
Fransen bij de Amerikanen niks konden bekijken.

2079
02:24:04,800 --> 02:24:05,847
En dat ging vooral.

2080
02:24:05,847 --> 02:24:13,425
Dan zijn we van dat thema afgekomen hè.
Dat ging vooral van de haven of zeeburcht.

2081
02:24:13,425 --> 02:24:19,360
Dat durf ik niet meer precies
te zeggen. En we hebben dan.

2082
02:24:19,360 --> 02:24:24,840
De Belgen hebben dan voor de Amerikanen de
haven van Antwerpen beschikbaar gesteld.

2083
02:24:24,960 --> 02:24:33,692
En de verhouding met levensmiddelen werd in
België gauw verbeterd. En in Nederland niet.

2084
02:24:33,693 --> 02:24:41,580
Ik heb meegemaakt dat de Amerikanen die dan een
depot hadden met levensmiddelen met conserven.

2085
02:24:41,580 --> 02:24:44,400
Wat weet ik allemaal. Als
dat verbrand moest worden.

2086
02:24:45,880 --> 02:24:49,430
De Duitse oorlogsgevangen die konden van de
Amerikanen, heb ik zelf ook meegemaakt hoor, hebben.

2087
02:24:49,430 --> 02:24:55,610
Maar de Fransen niet

2088
02:24:55,610 --> 02:25:04,940
Dat hebben ze verbrand. Ja, het was geen Alliance
tussen die twee landen. Dat is heden ook niet 100%

2089
02:25:04,940 --> 02:25:11,340
Nee. Frankrijk wil niet afhankelijk van Amerika
zijn hè. Maar dat is inderdaad. Ik denk dat hij.

2090
02:25:11,580 --> 02:25:15,850
Hebben we de foto’s
in de hoofdzaak gezien

2091
02:25:15,850 --> 02:25:19,040
Ik denk het we

2092
02:25:21,400 --> 02:25:23,640
Kijk dat is de trouwfoto

2093
02:25:23,640 --> 02:25:25,200
O, dat is jullie trouwfoto

2094
02:25:25,200 --> 02:25:29,050
Wilt u die foto’s meenemen

2095
02:25:29,050 --> 02:25:33,340
Als dat mag. Ook voor Sjon

2096
02:25:33,650 --> 02:25:36,689
Ja, ja. Dat moet ik toch

2097
02:25:36,690 --> 02:25:38,280
Dan geef ik ze aan Sjon

2098
02:25:38,280 --> 02:25:38,990
Ja

2099
02:25:38,990 --> 02:25:43,660
Maar zo kan die dan. Hij heeft
die adres van mijn dochter

2100
02:25:43,660 --> 02:25:45,680
Ja. Dan gaat hij ze
terug aan u dochter geven

2101
02:25:45,680 --> 02:25:49,510
Maar zoekt u maar wat uit. Deze heeft
hij geloof ik allemaal gezien hoor

2102
02:25:49,510 --> 02:25:54,820
Komt u nog naar Nederland

2103
02:25:54,820 --> 02:25:59,540
Ja. De 4e en de 5e mei. Dan
ben ik vast en zeker daar

2104
02:25:59,540 --> 02:26:02,410
Dan bent u zeker daar.
Gaat u weer naar Amsterdam

2105
02:26:02,410 --> 02:26:10,380
Ja. Dat vind ik erg interessant. Ja, kijk dan had
ik dat geluk. Weet u waar Kerk is in Amsterdam

2106
02:26:10,380 --> 02:26:11,104
U bedoelt de ‘Nieuwe Kerk’

2107
02:26:11,105 --> 02:26:12,220
Ik geloof dat het de
‘Nieuwe Kerk’ is ja

2108
02:26:12,900 --> 02:26:14,550
Aan de Dam is dat

2109
02:26:14,550 --> 02:26:20,229
Ja aan de Dam. En dan ga je een
stuk lopen. En wat is daar nog

2110
02:26:22,090 --> 02:26:22,632
Dan heb je..Ik weet niet
wat u precies bedoelt.

2111
02:26:22,633 --> 02:26:29,280
Ik weet wel dat daar altijd
dat defilé is op de Dam is dat

2112
02:26:29,280 --> 02:26:38,838
Ja, ja. Dat heb ik al een paar keer meegemaakt. En
dan had ik altijd dat geluk. Ik heb een rollator.

2113
02:26:38,839 --> 02:26:41,450
Nederlanders zien dat dat ouwe mannetje. Nou
dan kan ik direct bij de barrière staan. Haha

2114
02:26:41,450 --> 02:26:44,640
Nou, ik denk ook dat de
Nederlands het ook leuk en

2115
02:26:44,640 --> 02:26:48,250
bijzonder vinden dat een
Duitser met hun samen dat.

2116
02:26:48,660 --> 02:26:52,080
Ik heb meteen een
gesprek met die mensen

2117
02:26:52,080 --> 02:26:56,900
Mijn heeft gezegd: ‘Alles wat uit Duitsland
komt, is slecht.’Dat zal ik nooit doen.

2118
02:26:56,900 --> 02:27:00,773
Ik zeg tegen een Nederlander
ook heel open: ‘Duitsland was

2119
02:27:00,773 --> 02:27:04,850
niet het eerste land op de aarde
die concentratiekampen hadden.

2120
02:27:09,790 --> 02:27:10,349
Nederlanders, dat waren jullie.

2121
02:27:10,350 --> 02:27:11,149
Ja. Dat zei u al een
keer eerder tegen mij.

2122
02:27:11,168 --> 02:27:12,451
Maar concentratiekampen zijn wat
anders dan vernietigingskampen. Toch

2123
02:27:12,452 --> 02:27:13,400
Moet u mij dat zeggen. Dacht
u dat ik dat niet weet

2124
02:27:13,400 --> 02:27:13,734
Nee

2125
02:27:13,735 --> 02:27:27,748
Dat is wel het ergste wat we gedaan hebben hoor.
De Eerste Wereldoorlog was al erg maar de Tweede.

2126
02:27:27,748 --> 02:27:32,810
Dat is niet te vergelijken. Nee. Dus
u hoeft mij dat niet te zeggen hoor

2127
02:27:32,810 --> 02:27:33,360
Nee

2128
02:27:34,830 --> 02:27:44,320
Maar ik wil alleen maar zeggen. Ik mij niet eruit
praten hoor. Heel slim wat we gedaan hebben.

2129
02:27:44,320 --> 02:27:51,680
Maar er zijn anderen die ook nog eens erover
nadenken of ze alles goed gedaan hebben

2130
02:27:51,680 --> 02:27:52,046
Absoluut

2131
02:27:52,047 --> 02:27:54,570
Niet om dat ik mij eruit wil
praten hoor. Helemaal niet

2132
02:27:54,570 --> 02:27:56,300
Nee absoluut. Als je ook
vergelijkt in Nederland.

2133
02:27:56,300 --> 02:28:01,500
Hoeveel Joodse mensen er uit Nederland zijn
weggevoerd vergeleken met andere landen.

2134
02:28:01,760 --> 02:28:05,240
Dat is in Nederland ook nog
altijd een discussie. Hoe kan dat

2135
02:28:05,240 --> 02:28:13,540
Ja maar Nederland heeft ook veel voor mensen
gedaan, die moesten vluchten uit Duitsland

2136
02:28:13,540 --> 02:28:16,949
Ja. Maar ook niet alles

2137
02:28:16,950 --> 02:28:17,477
Anne Frank

2138
02:28:17,477 --> 02:28:18,690
Maar ze is ook verraden

2139
02:28:18,980 --> 02:28:26,180
Ja kijk. De koningin is natuurlijk ook
weggegaan hè. Ik heb dat niet veroordeeld hoor.

2140
02:28:26,180 --> 02:28:28,810
Dat kan ik helemaal niet doen

2141
02:28:28,810 --> 02:28:29,030
Nee

2142
02:28:29,030 --> 02:28:35,000
Maar in Nederland ook
tegenover Duitsland.

2143
02:28:35,000 --> 02:28:39,140
Mijn schoonouders die hebben in
48’ een jongetje uit Keulen gehad,

2144
02:28:39,140 --> 02:28:42,590
die helemaal zonder goede kleren
en alles daar naartoe kwam.

2145
02:28:42,590 --> 02:28:46,250
Van de Caritas hè. Weet
u wat dat is de Caritas

2146
02:28:46,250 --> 02:28:47,180
O, Caritas ja

2147
02:28:47,180 --> 02:28:57,540
Wat Diaconie is van.. Wat bij de protestanten
Diaconie is, is bij de katholieken Caritas

2148
02:28:57,540 --> 02:29:00,960
Die hebben al in 48’ een jongen uit Keulen
Ossendorf. Die jongen, voor zes weken mocht hij komen.

2149
02:29:00,960 --> 02:29:07,370
Dan is vader Piet Heeren
extra naar Den Haag heen.

2150
02:29:07,370 --> 02:29:19,070
Dus ik weet niet wat voor een ambttoestel dat
was. Om te vragen of die jongen langer kon blijven.

2151
02:29:19,070 --> 02:29:20,147
Dan is hij geloof ik zes
of zeven keer daar geweest.

2152
02:29:20,148 --> 02:29:23,420
Niet alleen om dat hij Duitser was, want
in Duitsland was grote nood in die tijd hoor

2153
02:29:23,420 --> 02:29:29,250
Ja. Heeft u het idee dat de Duitser over
het algemeen hun verleden verwerkt hebben?

2154
02:29:29,250 --> 02:29:37,080
Hun nazi-verleden? Heeft u het idee dat de
Duitsers nu goed omgaan met hun nazi- verleden

2155
02:29:37,290 --> 02:29:48,970
Ik denk 90%. Ja, maar kijk. Wij hebben er
Oost-Duitsland, vroeger DDR is nu bij..Wat denkt u wel.

2156
02:29:48,970 --> 02:29:57,570
Hoeveel procent West-Duitsers daar
tegen zijn dat zij hier gekomen zijn hè

2157
02:29:57,570 --> 02:30:00,280
Ik was in 89’ ,heb ik in Berlijn-West.

2158
02:30:00,280 --> 02:30:08,700
Daar heb ik een seminar gemaakt
tegen de doodstraf in Amerika.

2159
02:30:08,700 --> 02:30:14,800
Daar heb ik zelf een preparaat gehouden
hè van Amnesty. Een cooperation seminar.

2160
02:30:16,950 --> 02:30:22,320
Dat was in oktober 89’. Daar waren we met
drie ingenieuren hier uit deze omgeving.

2161
02:30:22,320 --> 02:30:32,730
Daar waren we iedere nacht. Aan de grens, aan de
muur. Op Oost-Duitse zijde in Berlijn natuurlijk.

2162
02:30:32,860 --> 02:30:34,450
De Oostelijke en de West-Duitse.

2163
02:30:34,450 --> 02:30:41,270
Daar waren in die tijd, toen werd het al een
beetje crisis, daar waren fernsehen. Hoe zeg je dat?

2164
02:30:41,270 --> 02:30:47,207
Televisietoestellen? Uit alle landen van de
wereld. En hebben hun camera’s op de muur gelegd.

2165
02:30:47,208 --> 02:30:47,380
En daar zijn foto’s

2166
02:30:47,380 --> 02:30:57,600
Weet u wel ‘foto’ is? Fotopolizei van
de Oost-Duitse liepen op de muur.

2167
02:30:57,790 --> 02:31:04,040
En ik vond het een schande dat deze
mensen..Ik heb niet met hun sympathie

2168
02:31:04,040 --> 02:31:07,990
gehad want ik was ieder jaar, was ik
een of twee jaar in Oost-Duitsland.

2169
02:31:07,990 --> 02:31:17,350
Van, niet van Amnesty, van een kring De Deutsch
Deutsche Arbeidskreis’. Hier in Dorsten.

2170
02:31:17,351 --> 02:31:20,910
In dat huis hebben wij
deze arbeidskreig gesticht.

2171
02:31:20,910 --> 02:31:26,800
Dan was er ieder jaar één of
twee keer waren we bij onze

2172
02:31:26,800 --> 02:31:31,730
zogenaamde ‘Bruders oder
Schwestern’, broers en zusters.

2173
02:31:31,730 --> 02:31:37,109
En als wij dan daar waren,
dan kwam uit West-Duitsland.

2174
02:31:37,110 --> 02:31:43,160
Dan werd gezegd dat wij in Oost-Duitsland
waren. Dan kregen hun een aanwijzing.

2175
02:31:43,160 --> 02:31:48,030
Ze moesten zoveel vlees, zoveel
groente. Dat allemaal voorschreven.

2176
02:31:48,030 --> 02:31:52,970
Wij als West-Duitsers in
deze restaurant kregen

2177
02:31:52,970 --> 02:31:59,750
En toen wij daar in die restaurants gingen, daar
stonden al vijf misschien ook meer Oost-Duitsers.

2178
02:31:59,750 --> 02:32:06,120
En die mochten niet in het restaurant
zolang als wij daar waren. Begrijp je dat

2179
02:32:06,120 --> 02:32:06,440
Ja

2180
02:32:06,440 --> 02:32:07,080
Duitsers onder elkaar

2181
02:32:07,080 --> 02:32:15,600
Ja. Maar ik denk ook dat jij.. Je mag hem wel
afsluiten hoor. Ik denk ook dat de Oost- Duitsers.

2182
02:32:15,600 --> 02:32:19,130
Schoonzuster of met de zwagers. Ik heb
altijd een goede verhouding gehad met hun

2183
02:32:19,450 --> 02:32:24,340
Maar werd u dan niet hier in Duitsland erop
aangekeken dat u met een Nederlandse was

2184
02:32:24,340 --> 02:32:31,300
Nee. Hier in Duitsland nee. Nee integendeel.
Ze hebben dat van mijn vrouw genomen.

2185
02:32:31,300 --> 02:32:33,130
Dat zei ik toch net zo pas.

2186
02:32:33,130 --> 02:32:40,540
Dat mensen zeggen: ‘Hoe kun je nou met die man
gaan trouwen?’. Ik zeg het heel waar zoals het is

2187
02:32:41,590 --> 02:32:41,920
Ja

2188
02:32:41,920 --> 02:32:48,200
Weet je ik was wel. Kijk ik ben ook
heden nog bereid. Niet voor mijn eigen.

2189
02:32:48,200 --> 02:32:51,837
Ik ben heden nog bereid
dingen te doen voor anderen

2190
02:32:51,838 --> 02:32:56,010
als ik ze kan helpen aan
de rand van de legaliteit

2191
02:32:56,010 --> 02:32:57,870
Begrijpt u dat?

2192
02:32:57,970 --> 02:33:01,117
En die mensen die mij kennen,
mijn vriend bijvoorbeeld

2193
02:33:01,117 --> 02:33:05,510
die dokter daar, die weten
precies of ik gestreken ben.

2194
02:33:05,510 --> 02:33:09,470
Dan zeg ik tegen hun: ‘Ik ben zo oud.

2195
02:33:09,470 --> 02:33:13,210
Wat kan mij nou gebeuren?’. Ik ben, ik was nou
in de gevangenis en ik was ook in het tuchthuis.

2196
02:33:13,210 --> 02:33:14,700
Weet u wat dat is

2197
02:33:14,700 --> 02:33:14,970
Ja

2198
02:33:14,970 --> 02:33:20,010
In Schipborgen. Ik heb
daar een hoop meegemaakt

2199
02:33:20,010 --> 02:33:20,240
Ja

2200
02:33:20,240 --> 02:33:23,410
Dan zeg ik tegen..Dat zeg ik
dan lachend: ‘Wat kan mij nou

2201
02:33:23,410 --> 02:33:28,480
gebeuren?’. Als ik dan een
keertje in de gevangenis moet.

2202
02:33:28,480 --> 02:33:30,340
Dat zijn dan niet mijn
echte gedachten hoor

2203
02:33:30,340 --> 02:33:30,730
Nee

2204
02:33:30,730 --> 02:33:35,030
Maar ik zeg het om
anderen nog te provoceren.

2205
02:33:35,050 --> 02:33:41,350
Dat heb ik ook nog mijn laatste jaren op
mijn werk gedaan. Ik was in de bouwdirectie.

2206
02:33:42,070 --> 02:33:46,240
Ik heb veel gedaan vooral voor
Amnesty wat niet in orde was.

2207
02:33:46,240 --> 02:33:50,710
Ik had ieder jaar
tienduizend mark beschikbaar

2208
02:33:50,860 --> 02:33:56,810
Voor dergelijke, voor Amnesty.
overgang) Daar staan mijn klompen.

2209
02:33:56,810 --> 02:34:07,847
Als ik die aantrek, dan moet ik nog een
paar sokken(?) aan want..Zo. Wacht even. Ja.

2210
02:34:07,847 --> 02:34:20,084
Zal ik een beetje harken? Prachtig.
Ja, ik heb hier genoeg rotzooi liggen.

2211
02:34:20,084 --> 02:34:23,890
Kijk ik heb hier ook een brommer
Ik heb een elektrische pomp en

2212
02:34:23,890 --> 02:34:29,080
ik heb daar een handpomp hè. Zal
ik hier of moet het in de zon

2213
02:34:29,080 --> 02:34:30,720
Nee is goed

2214
02:34:30,720 --> 02:34:34,160
Goed. Jullie halen wat
met mij aan de hand hier.

2215
02:34:34,160 --> 02:34:48,760
Kijk er is wel een mooi..Ja dan
moet ik natuurlijk zo. Haha. Ja, ja.

2216
02:34:48,760 --> 02:34:52,430
Die mensen zallen: ‘Wat
moet die kerel nou doen?’

2217
02:34:52,430 --> 02:35:31,200
Zo. Nou. Wie is dat? Dana? Ik kan niet herkennen
wie dat is. Zo. Heb je gehoord wat ze zeggen? Ja

2218
02:35:33,600 --> 02:35:33,920
Ja, ja

2219
02:35:33,920 --> 02:35:52,870
Komt dat op de televisie? Zo. Moet
ik nog werken of mag ik uitscheiden

2220
02:35:53,240 --> 02:35:57,390
Je mag uitscheiden hoor

2221
02:35:57,390 --> 02:36:04,450
Ja. Zo. Sorry, ik ken je niet. Wie ben je dan?
Woont die hier? Iemand antwoord: Nein.) Ah zo. Ja.

2222
02:36:04,450 --> 02:36:12,680
Ik heb hun gevraagd..Ja