1 00:00:00,000 --> 00:00:19,570 Ehm… ik moet weer even nadenken waar zaten we? 2 00:00:20,140 --> 00:00:25,000 U eh zei net dat u d’r eh, eh met niemand over kon praten het 3 00:00:25,000 --> 00:00:29,150 enige wat u kon doen was eh erover bidden, ervoor bidden ook hè? 4 00:00:29,150 --> 00:00:29,290 Ja. 5 00:00:29,290 --> 00:00:30,510 En kracht vragen. 6 00:00:30,510 --> 00:00:41,520 Eh, is uw geloof veranderd, uw roeping veranderd door de, door uw ervaringen in die oorlogstijd? 7 00:00:41,520 --> 00:00:42,134 Mijn roeping? 8 00:00:42,135 --> 00:00:43,600 Kunt u daar wat over vertellen? 9 00:00:43,600 --> 00:00:47,570 Mijn roeping en mijn geloof is bevestigd. 10 00:00:48,260 --> 00:00:55,300 Want ik heb zo een sterk geloof in God dat mij, dat hij mij zo geleid heeft in mijn leven, zo 11 00:00:55,300 --> 00:01:02,340 beschermd heeft al die tijd, dat ik alleen maar dankbaar kan zijn zoals God voor mij gezorgd heeft. 12 00:01:02,760 --> 00:01:06,988 Ben ik erg dankbaar voor ik zou het niet anders willen en niet anders kunnen. 13 00:01:06,989 --> 00:01:11,610 Ik heb alleen maar, alleen maar een dankbaar gevoel, een 14 00:01:11,610 --> 00:01:15,839 dankbaar gevoel over me, dat de Heer zo goed voor me is. 15 00:01:15,840 --> 00:01:20,060 Net als nu ook hè, wie zal, wie zal het hebben als wij? 16 00:01:20,510 --> 00:01:23,860 De ene verliest een man, de ander verliest zijn vrouw en ze blijven alleen 17 00:01:23,860 --> 00:01:27,118 over en de andere die, die, die wordt kinds en die kan het niet meer 18 00:01:27,390 --> 00:01:31,450 en blijft alleen over en… die, die ellende allemaal en die heb ik niet. 19 00:01:31,450 --> 00:01:37,840 Kijk, dat je, dat je niet, geen eh… niet getrouwd bent, laat ik het zo zeggen en 20 00:01:37,840 --> 00:01:41,270 je hebt geen kinderen en de kinderen passen niet op, ze gaan aan de drugs en zoiets. 21 00:01:41,270 --> 00:01:44,630 Het zijn allemaal dingen die een getrouwd mens zorgen 22 00:01:44,630 --> 00:01:48,470 kan baren hè. Kijk, en daar zijn wij voor gespaard. 23 00:01:48,920 --> 00:01:52,062 Hè die, die hebben wij, die hebben wij niet. 24 00:01:52,062 --> 00:01:55,230 En ik kan alleen daarvan zeggen, mijn diepste gevoel 25 00:01:55,230 --> 00:02:00,160 is dankbaarheid jegens God dat ik ben, zoals ik ben. 26 00:02:00,540 --> 00:02:04,990 Ook met mijn zwakheden, ook mijn tekortkomingen, ook met m’n eh nu 27 00:02:04,990 --> 00:02:10,230 minder worden, ja het is goed Heer zoals ge het doet, het is goed zo. 28 00:02:10,230 --> 00:02:12,810 En als je dat bent dan ben je tevreden mens en dan ben je een gelukkig mens. 29 00:02:12,810 --> 00:02:16,710 En ik voel me, gelukkig. Ik voel me een gelukkig mens. 30 00:02:16,710 --> 00:02:23,310 Zoals het, ja, en kijk ‘ns, welk mens heeft niet eens een 31 00:02:23,310 --> 00:02:27,976 keer een periode van… ja eh, van droefheid zal ik maar zeggen. 32 00:02:28,810 --> 00:02:39,430 Ieder z’n kruis hè, ieder, ieder moet je, je ’t is niet allemaal even… zonneschijn en eh… maar 33 00:02:39,680 --> 00:02:48,390 het is ook regen hè. En die regen is ook nodig, om je vruchtbaar te maken, in de zonneschijn. 34 00:02:49,180 --> 00:02:50,300 Snap je? 35 00:02:55,020 --> 00:03:03,880 Ehm… eh u vertelde dat eh… dat, dat u in de oorlogstijd dus ook bad om kracht, hè? 36 00:03:03,880 --> 00:03:04,070 Ja. 37 00:03:04,070 --> 00:03:08,150 Kunt u vertellen, kunt zeggen hoe uw gebed klonk? 38 00:03:08,150 --> 00:03:10,460 Kunt u daar iets over vertellen? 39 00:03:11,320 --> 00:03:17,490 Hoe m’n gebed klonk? Overgave, mijn overgave aan de Heer. 40 00:03:18,020 --> 00:03:26,260 Zoveel na mij, zoveel na mij gaan heen, zoveel moeten sterven, en zoveel dat… En 41 00:03:26,260 --> 00:03:31,700 ik ben hier in het klooster en ik heb goeie verzorging, ik heb goed huisvesting 42 00:03:31,700 --> 00:03:40,060 hebben, dat alleen maakt in de oorlog, het dankbaar zijn dat je dat moet dragen, dat 43 00:03:40,060 --> 00:03:44,180 is weer iets anders dat, dat is, ieder, ieder mens krijgt een periode van z’n kruis 44 00:03:44,180 --> 00:03:50,760 dragen dat hoort bij het leven hè. Dat vind ik tenminste zo, dat maakt je sterk. 45 00:03:50,810 --> 00:03:56,610 Dat maakt je… dat, dat moet je op je tanden bijten en… Mij geeft het eh, je 46 00:03:56,610 --> 00:04:01,350 overgave aan God, je geloof in God, dat Hij zo goed voor mij gezorgd heeft. 47 00:04:01,350 --> 00:04:03,730 Zo goed voor mijn familie gezorgd heeft, nou één broer 48 00:04:03,730 --> 00:04:07,610 gesneuveld maar er zijn er zo duizenden en duizenden gegaan hè. 49 00:04:07,610 --> 00:04:13,730 Ja, dus dat aanvaard je ook. Zeg ik: ja Heer, het is, heeft zo moeten zijn u heeft hem gewild. 50 00:04:13,890 --> 00:04:19,960 Die wilde eerst nog pater worden en dat ging toen niet door omdat hij in die oorlog moest en dat 51 00:04:19,960 --> 00:04:26,520 is denk ik, dat dacht ik dikwijls naderhand, ja Heer: gij hebt hem, gij, gij hebt hem gewild. 52 00:04:26,640 --> 00:04:31,800 Gij hebt hem gewild. Is het niet als pater, dan is het op die manier als soldaat. 53 00:04:31,800 --> 00:04:33,330 Maar ge hebt hem gewild. 54 00:04:33,330 --> 00:04:41,700 En hij heeft ook, hij is ook, hij is ook gesneuveld hè. Dus, eh… ik bedoel eh… 55 00:04:41,700 --> 00:04:49,490 mijn, mijn geloof in God, dat alles zo gebeurt zoals het voor, voor mij bepaald is. 56 00:04:49,490 --> 00:04:53,226 En door, juist door de liefde Gods die mij bemint en hij heeft 57 00:04:53,226 --> 00:04:56,190 mij bemind omdat hij mij ook religieus heeft laten worden. 58 00:04:56,550 --> 00:05:02,180 Hè dus dat, dat ik een streepje vóór heb met anderen, dat denk ik ook: ja 59 00:05:02,350 --> 00:05:06,160 lieve Heer, ge hebt dan toch voor mij gezorgd en is altijd goed geweest. 60 00:05:06,160 --> 00:05:10,830 En dat je dan tussendoor zo’n knal krijgt, ja kijk dat hoort bij 61 00:05:10,830 --> 00:05:14,100 het leven dat eh, hebben getrouwde mensen hebben dat ook hè dus. 62 00:05:14,100 --> 00:05:20,210 Dus niet alleen eh, nee, nee dat vind ik eh… eh maar mijn, mijn sterkte, 63 00:05:20,210 --> 00:05:24,700 mijn sterkte is mijn geloof in God en dat ik, dat ik het zo goed maak. 64 00:05:24,700 --> 00:05:28,440 En al zou ik ziek worden dan zou ik nog zeggen: nou de laatste 65 00:05:28,440 --> 00:05:34,620 dagen Heer, neem mijn handen neem ze allebei, hier ben ik. 66 00:05:34,890 --> 00:05:40,680 Daar maak ik me helemaal niet druk om, daar ben ik zo... overgegeven aan. 67 00:05:42,090 --> 00:05:45,600 Maar jullie hebben weer een hele achtergrond en je hebt er weer zorgen over dit 68 00:05:45,600 --> 00:05:50,590 en dat en dat, en je denkt verder nog… Ik hoef niet verder te denken dan m’n dood. 69 00:05:51,260 --> 00:05:54,250 Ja, want hier word ik toch verzorgd ja wie zal het hebben als zo? 70 00:05:54,250 --> 00:06:01,000 Wie zal… Mijn zus was zo naderhand ook in een verzorgingstehuis, nou eh de helft van de kamer. 71 00:06:01,110 --> 00:06:06,430 En toen ze een keer hier kwam: wat hebben jullie een grote kamer! Oh, heb ik toch niet. 72 00:06:06,430 --> 00:06:10,720 Ik zeg nee, maar ja, ik zeg: ik heb dat voordeel dat ik het hier heb. 73 00:06:11,560 --> 00:06:17,880 Hè maar ook gekregen om... dat is gebouwd met het eh, met het eh zicht dat hier 74 00:06:17,880 --> 00:06:24,510 echtparen komen wonen laat het zo zeggen, hè. Een grote huiskamer, slaapkamer, en 75 00:06:24,510 --> 00:06:31,440 daar kun je een potje koken als je wilt, hè. Maar ja, of ik de tijd nog mee zal maken… 76 00:06:31,440 --> 00:06:38,030 Ehm, zuster Martha, u kwam na de bevrijding kwam u terug van Groningen 77 00:06:38,030 --> 00:06:40,581 naar eh [De interviewer en zuster Martha tegelijk: Roermond]. 78 00:06:40,440 --> 00:06:40,640 Ja. 79 00:06:40,700 --> 00:06:45,300 Hoe trof u het huis aan in Roermond en hoe trof u de zusters daar aan? 80 00:06:45,300 --> 00:06:46,639 Kunt u daar nog wat over vertellen? 81 00:06:46,640 --> 00:06:53,625 Nou dat weet ik dat huis, het huis eh… ja, het huis op zich, ja dat 82 00:06:54,970 --> 00:06:59,790 is, dat is heeft een granaat eh… Ja, inmiddels hebben ze dat dicht… 83 00:06:59,790 --> 00:07:03,570 het dak weer gedicht hè, dat het alle regen niet naar binnen kwam. 84 00:07:03,570 --> 00:07:09,200 Dus eh de boven… de bovenste ding kon, kon niet eh… laten we zeggen eh, kon 85 00:07:09,200 --> 00:07:13,160 niet gebruikt worden dus we sliepen de eerste tijd toch nog in de kelder. 86 00:07:13,530 --> 00:07:20,530 Maar de zusters waren Zeg: goed dat we allemaal le… goed dat we nog allemaal leven, dat was het. 87 00:07:20,530 --> 00:07:22,260 Goed dat we nog allemaal leven. 88 00:07:22,260 --> 00:07:24,277 Tussen al die laatste dingen want, Roermond, Roermond had 89 00:07:24,570 --> 00:07:29,570 eh, eh daar gingen de granaten hoor daar gingen de scherven. 90 00:07:33,090 --> 00:07:34,070 Ja. 91 00:07:34,380 --> 00:07:39,640 Maar ik moet zeggen eh, goed, ik kan alleen maar zeggen eh… na die tijd 92 00:07:39,640 --> 00:07:45,528 helemaal geen eh, geen hatelijke dingen meer, oorlog was afgelopen of uit. 93 00:07:45,529 --> 00:07:50,750 En ze wisten dat ik van te voren dat ik d’r was, nou ’n gewoon mens 94 00:07:50,750 --> 00:07:54,930 was, niet eh nee ik was geen moeilijk mens, ik was geen moeilijk mens. 95 00:07:55,370 --> 00:08:01,150 Hè, en dat ik zo elke dag naar de, met, naar de boer ging om wat op te halen hè dat was ook mooi. 96 00:08:01,150 --> 00:08:07,150 Kijk ‘ns die dingen, ja die blijven dan toch en als ze dan zeggen eh… en dat ik naderhand in Gullepe 97 00:08:07,150 --> 00:08:12,940 ben eh naar Gullepe ben dat je zegt: Martha kun je toch ook voor alles vragen hè. Die kun je vragen 98 00:08:12,940 --> 00:08:17,270 voor portierster die kun je vragen voor kleuterschool die kun je vragen voor… voor, voor eh 99 00:08:17,270 --> 00:08:22,860 huishoudster op de huishoudschool die kun je vragen voor… ja wat was er wat heb ik nog meer gedaan? 100 00:08:22,880 --> 00:08:27,722 Aflossen, ene keer bij de mannen andere keer bij de vrouwen andere keer bij de, bij de 101 00:08:27,722 --> 00:08:33,230 [kasmensen?]. Ja, ga jij maar daar en dan zal ik wel zolang portierster zijn zij de Toen 102 00:08:33,230 --> 00:08:38,020 naderhand zei ze: oh ik vind het zo erg dat Martha weggaat, dat mens kun je voor alles gebruiken. 103 00:08:38,020 --> 00:08:44,650 Ze, ze, ze vroegen me: kun je dat doen? Ja. Ik heb nooit nee gezegd ‘k heb altijd ja gezegd. 104 00:08:44,650 --> 00:08:49,510 Ik heb altijd, heb me altijd voor honderd procent, d’r in gezet. 105 00:08:49,610 --> 00:08:50,750 En wat deed u het liefst? 106 00:08:50,750 --> 00:08:51,220 Hè? 107 00:08:51,220 --> 00:08:54,710 Wat deed u het liefst? 108 00:08:54,710 --> 00:09:00,470 Ja, wat deed ik het liefst? Als ik voor de taak stond, deed ik dat het liefst. Ja. 109 00:09:02,230 --> 00:09:07,250 Als ik voor de taak stond dan gaf ik me ook helemaal. Dan gaf ik me ook helemaal. 110 00:09:07,250 --> 00:09:11,560 Of ik voor de klas stond voor de kindjes, schatjes, lief, lief. 111 00:09:11,710 --> 00:09:17,930 Maar toen ik portierster worden, het eerste aanzet, en dat was ook zo die overste die was, was 112 00:09:18,170 --> 00:09:24,480 eh, ja toen was ik in een proeftijd dat was in de proeftijd hè. En die zegt: Martha kom ‘ns hier. 113 00:09:24,480 --> 00:09:28,270 En: jij wordt portierster. 114 00:09:28,330 --> 00:09:30,955 Je kan niet meer naar school want de portierster wordt verplaatst en we 115 00:09:31,420 --> 00:09:35,288 krijgen een andere voor in de plaats dus jij moet maar de portierster worden. 116 00:09:35,289 --> 00:09:41,890 En ehm, die zuster heeft eh, heeft bezoek… en eh dan kun je nu naar 117 00:09:41,890 --> 00:09:46,093 de spreekkamer, naar de spreekkamer zoals… zo heet dat dan hè. Ehm, 118 00:09:46,093 --> 00:09:50,960 en dan kun je de tafel dekken en de tafel, kun je de mensen bedienen. 119 00:09:51,190 --> 00:09:57,000 Nou, ga in vrede. Hè? Dat was het. 120 00:09:57,000 --> 00:10:02,060 Dat was eh… van een andere, van een andere… bediening… 121 00:10:02,060 --> 00:10:05,480 andere, in plaats van school werd je portierster. 122 00:10:05,480 --> 00:10:08,345 Van een portierster werd niet gezegd: kijk ‘ns hier staat dat, dat is dat. 123 00:10:09,230 --> 00:10:14,650 Ik kwam naar voren, die zuster was er niet meer die was al in het ziekenhuis de portierster. 124 00:10:15,020 --> 00:10:22,170 Ik kwam: waar staan de borden? Waar liggen de tafellakens? Waar ligt het bestek? Ik wist niks. 125 00:10:22,430 --> 00:10:25,590 Dus moest alle kasten open maken overal snuffelen. 126 00:10:25,640 --> 00:10:31,980 En ik dacht ja, had ik zo’n klein dienwagentje, oh het tafellaken heb ik nodig en dat heb 127 00:10:31,980 --> 00:10:37,653 ik nodig en dat heb ik nodig, eh dat… Nou en dan kwam ze: ja ik kom de nieuwe portierster 128 00:10:37,653 --> 00:10:43,100 ik kom even kennis met u maken, hè, en dan net zoals of de zon schijnt aan de hemel. 129 00:10:43,100 --> 00:10:48,189 En dan net zo’n goeie… Maar, van binnen viel het toch niet mee hoor, nee. 130 00:10:48,189 --> 00:10:54,530 Als het je zo in ene keer gezegd wordt en, en, en, en eh… Maar, dat moet ik ook zeggen, die 131 00:10:54,530 --> 00:10:59,870 overste meende het wel goed maar, ik was in mijn proeftijd ik had drie jaren proeftijd. 132 00:10:59,900 --> 00:11:04,960 Of je wel bleef of niet hè? Dat, dat die aspirantentijd, hè. 133 00:11:04,960 --> 00:11:09,490 En ja als alles even zon en eh… zonneschijn is, ja, ja wat heb je dan? 134 00:11:09,490 --> 00:11:13,205 Wat heb je dan te, te geven en te eh… te verwerken? 135 00:11:13,205 --> 00:11:18,590 Dan heb je… Maar als je dan ineens zegt: ga maar en de mensen hebben bezoek, 136 00:11:18,590 --> 00:11:25,260 ga ze maar bedienen (ze zucht) Nou, nou dan moet ik zeggen dat viel niet mee. 137 00:11:25,260 --> 00:11:28,710 Nee, dat viel echt niet mee als je d’r… als je nieuwe bediening krijgt en, 138 00:11:28,710 --> 00:11:33,242 en je weet niet eens wat, wat borden en, en tafellakens en, en, en dat ligt. 139 00:11:33,820 --> 00:11:39,928 Nou, nou daar heb ik moeten werken hè. Kijk ‘ns die 140 00:11:39,929 --> 00:11:41,480 dingen, ja dan denk ik altijd: o het was maar proeftijd. 141 00:11:41,480 --> 00:11:48,270 En toen eenmaal de drie jaar voorbij waren… alle dagen zonneschijn! 142 00:11:48,990 --> 00:11:53,900 En dan was het ineens een heel ander mens, was ineens heel ander mens. Ja. 143 00:11:53,900 --> 00:11:54,788 De overste? 144 00:11:54,789 --> 00:11:59,721 Ja. Ja, maar dat vond zij om te kijken ja, wat doe je? 145 00:11:59,722 --> 00:12:05,050 Alles wat je doet dat doe je en altijd met goede zin en, en… maar eh ja… 146 00:12:05,050 --> 00:12:08,210 Heeft dat te maken met de gelofte van gehoorzaamheid? 147 00:12:08,990 --> 00:12:10,673 O ja, je hebt natuurlijk gelofte van gehoorzaamheid 148 00:12:11,160 --> 00:12:16,000 afgelegd hè maar, ja dat is ook wel breed genomen hoor. 149 00:12:16,000 --> 00:12:25,290 Maar ja wij, toentertijd, toentertijd vonden wij dat de overste de plaats innam van God, hè. Dus 150 00:12:25,290 --> 00:12:34,330 zij was dé overste die nu over jou… te beslissen had, hè. Dus, en ik heb gehoorzaamheid beloofd. 151 00:12:34,590 --> 00:12:40,810 Dus ik moet gehoorzamen aan die overste en dat deed ik ook. Maar dat het niet altijd meevalt. 152 00:12:41,300 --> 00:12:46,070 Wel het leven is geen suikersteel hè. Nee (ze lacht). 153 00:12:46,070 --> 00:12:48,000 Nee, ene keer raakt het opgezogen hè (ze lacht). Ja. 154 00:12:48,000 --> 00:12:54,970 Nee, maar dat vind ik wel dat eh, en ook toen die, die proeftijd voorbij 155 00:12:54,970 --> 00:13:00,500 was dat het een heel ander mens was hè. Leuk en gewoon en gewoon, gewoon. 156 00:13:00,500 --> 00:13:01,750 En anders was het altijd [De interviewer zegt tegen iemand dat ze 157 00:13:01,750 --> 00:13:09,870 geen vragen meer heeft] En toen dacht ik van ja… En eerst dacht ik 158 00:13:09,870 --> 00:13:14,210 ook nou ja eh… Maar ik, je nam het ook aan dat het maar proeftijd is. 159 00:13:14,210 --> 00:13:19,600 Dus je vond het eigenlijk niet zo… Zo, zo bijster erg. 160 00:13:19,600 --> 00:13:26,770 Zuster Martha mag ik u hartelijk danken voor al uw prachtige verhalen, we zijn klaar. 161 00:13:27,320 --> 00:13:31,840 Of is er nog iets wat, wat u heel graag nog zou willen vertellen over de oorlogstijd? 162 00:13:31,840 --> 00:13:37,690 Nou… de oorlogstijd is niet, is niet veel te beleven 163 00:13:37,910 --> 00:13:40,740 want eh, wat, wat hebben we in de oorlogstijd meegemaakt? 164 00:13:41,080 --> 00:13:46,450 In de oorlogstijd was ik in Roermond en dat heb ik gezegd dat ik de eerste 165 00:13:46,450 --> 00:13:52,880 tijd, kan wel zeggen twee of drie jaar, dat ik elke dag een uur heen en uur 166 00:13:52,880 --> 00:14:00,230 terug, aardappels en boontjes en, en, en eh… nou alles wat, wat en… koren dorsen. 167 00:14:00,300 --> 00:14:08,080 Nou, je pakte alles aan. Maar, ik was gezond en ik was, en ik was sterk. Ik kon het nog. 168 00:14:08,420 --> 00:14:11,890 En dan is het kijk als je zelf gelukkig bent en je kunt het niet het gaat boven 169 00:14:11,890 --> 00:14:17,070 je kracht, dan houdt alles op maar… ik heb toentertijd de gezondheid meegekregen 170 00:14:17,070 --> 00:14:21,210 en toen dacht ik: je hebt de gezondheid meegekregen om er iets mee te doen. 171 00:14:21,930 --> 00:14:25,235 Hè, niet om, niet om in de kast te zetten en ik zal er 172 00:14:25,235 --> 00:14:27,760 weleens naar kijken of je het nog, of je het nog goed maakt. 173 00:14:28,100 --> 00:14:36,960 Maar eh… nee dat moet ik zeggen ik ben eh, eh, ja ik ben er goed, goed doorgerold. 174 00:14:37,060 --> 00:14:41,160 Niet zonder… met de nodige pijnen, ja met de nodige pijnen. 175 00:14:42,000 --> 00:14:48,460 En na de oorlog heb ik gevraagd of ik genaturaliseerd mocht worden en dat mocht direct. 176 00:14:48,460 --> 00:14:51,910 En eh, nou ik ben Nederlander. En daar ben ik ook vandaag nog gelukkig mee. 177 00:14:52,600 --> 00:14:55,020 Ja, ja want, want doe ik? 178 00:14:55,020 --> 00:15:04,020 In Duitsland hoef ik niet meer te komen, daar hebben we ook geen huis en, en eh… ja… 179 00:15:04,020 --> 00:15:11,520 En ook dat je bent er te oud voor, hè. Ik ben, ik ben goed, ik ben rijp voor een bejaardenhuis. 180 00:15:11,840 --> 00:15:14,800 (ze lacht) Op 97-jarige leeftijd. 181 00:15:14,800 --> 00:15:15,710 (ze lacht) Ja. 182 00:15:15,710 --> 00:15:22,010 Nou u… geweldig. Goed, nou we stoppen d’r mee. Hartelijk dank, heel mooi. 183 00:15:22,040 --> 00:15:28,690 Nou… als ik van dienst kon zijn, ik zeg… als ik van dienst kan zijn… 184 00:15:28,690 --> 00:15:28,900 U bent eh, heel erg van dienst geweest. 185 00:15:28,900 --> 00:15:37,130 Heb ik, heb ik dat gedaan in zover, in zoverre dat ik eh, ja 186 00:15:37,130 --> 00:15:38,226 en, en die eh, die eh… hoe moet ik zeggen die eh, die evacuatie. 187 00:15:38,980 --> 00:15:43,900 Ja, die evacuatie ja, ja dat ging vanzelf je krijgt de boodschap om 188 00:15:43,900 --> 00:15:47,200 een kwartier, over een half uur moet je de deur uit en je gaat maar. 189 00:15:47,240 --> 00:15:47,380 Ja. 190 00:15:47,380 --> 00:15:50,565 In een, in een wagen, eerst twee uur lopen dan was je in Bergen, 191 00:15:50,750 --> 00:15:57,560 Bergen-Belsen, nee eh… Bergen, nou Bergen was het… nee niet Bergen-Belsen. 192 00:15:57,800 --> 00:16:00,420 Nee dat is dat eh kamp, dat is dat kamp. 193 00:16:01,720 --> 00:16:04,250 Ik weet eigenlijk niet waar je, waar we toen naartoe gingen. 194 00:16:04,250 --> 00:16:09,920 En in, in welk eh, fabriekzaaltje dat we geslapen hebben weet ik ook niet. 195 00:16:09,920 --> 00:16:16,180 Weet alleen maar dat we in een, in een vracht eh trein verder zijn gereden 196 00:16:20,370 --> 00:16:22,110 Die goederenwagens. 197 00:16:22,160 --> 00:16:23,810 In een goederenwagen ja. 198 00:16:25,640 --> 00:16:30,380 Nou en, en, en, en toen en dat heb ik toen verteld dat we, daar bij die zusters 199 00:16:30,380 --> 00:16:34,460 terecht konden die nog geen… nog geen bed hadden, nog geen deken om eh… 200 00:16:34,461 --> 00:16:41,840 Maar toen in het ziekenhuis heb ik wel weer eh, echt, echt weer echt kunnen… 201 00:16:43,040 --> 00:16:47,620 Bent u vanuit de plaats Brüggen op de trein gestapt? 202 00:16:48,510 --> 00:16:48,810 Weet ik niet. 203 00:16:48,810 --> 00:16:49,228 Weet u niet meer, nee. 204 00:16:49,530 --> 00:16:54,930 Maar weet je wat we zijn met, met zo’n honderd mensen waren, hè, en hier een 205 00:16:54,930 --> 00:16:59,330 soldaat en daar een soldaat en daar een soldaat, en lopen, en lopen, en lopen. 206 00:16:59,430 --> 00:17:01,581 En ze zeggen niet waar je naartoe ging dat wisten we niet. 207 00:17:02,740 --> 00:17:06,840 En toen we daar, daar over moesten stappen met de trein, we wisten 208 00:17:06,840 --> 00:17:09,271 ook niet dat we naar Groningen gingen niemand vertelde het je. 209 00:17:09,271 --> 00:17:13,000 Je zult wel zien… Je zult wel zien waar je, waar je, waar we stoppen. 210 00:17:13,000 --> 00:17:17,620 Nou dan stopten we in Groningen. O, zijn we in Groningen? 211 00:17:17,620 --> 00:17:21,300 Hoelang heeft u gelopen om bij die trein te komen? 212 00:17:21,540 --> 00:17:25,440 Nou zeker twee uur. Zeker ruim twee uur. 213 00:17:25,600 --> 00:17:31,770 Want we kwamen tegen een uur of vier, zoiets dacht ik dat het was… want het is nog licht. 214 00:17:31,830 --> 00:17:37,590 En we kwamen d’r aan d’r was het al donker. Hè dat we de trap opgingen. 215 00:17:38,150 --> 00:17:44,221 Ja, d’r zal wel een licht geweest zijn want en want we konden, konden zien, dat er 216 00:17:44,221 --> 00:17:47,576 stro lag of stro op de grond lag en we konden zien wat verwarming was en ik kon ook 217 00:17:47,577 --> 00:17:51,368 nog zien dat eh… dat je kon openmaken om water te drinken uit (ze lacht), uit de… 218 00:17:51,369 --> 00:17:57,375 Nou dat is ook iets wat ik nooit vergeet water uit de verwarming, uit de verwarming. 219 00:17:57,375 --> 00:18:00,750 Maar als je echt dorst hebt, dat is, dat is, dat is erg. 220 00:18:00,750 --> 00:18:04,490 Maar zo maar ene keer in m’n leven zo geweest. Ja. 221 00:18:05,390 --> 00:18:12,610 Nou de volgende morgen voor dag en voor dauw: Raus! Aufstehen! 222 00:18:12,610 --> 00:18:14,397 En dat ging dan zo in het Duits dat commanderen hè… [zuster Martha 223 00:18:14,398 --> 00:18:22,130 doet dit commanderen na] Nou (ze lacht), ja… Maar ik ben d’r nog. 224 00:18:23,830 --> 00:18:23,970 Ja. 225 00:18:23,970 --> 00:18:28,790 En zo heeft iedereen z’n leven moet je toch een periode meemaken. 226 00:18:28,870 --> 00:18:32,529 Z’n ups en z’n, dat is het leven, z’n ups en z’n downs hè. 227 00:18:32,530 --> 00:18:33,190 Ja. 228 00:18:33,190 --> 00:18:33,850 Ja. 229 00:18:33,850 --> 00:18:37,140 Maar van mijn sterkte, dat ik er zo door, doorheen 230 00:18:37,140 --> 00:18:41,890 alles gera… dat is mijn gebed, mijn geloof in God. 231 00:18:42,430 --> 00:18:47,690 Mijn overgave en mijn geloof in God dat hij tot al die jaren voor mij zo goed gezorgd heeft. 232 00:18:48,140 --> 00:18:54,900 En dat ik nu nog zo gezond ben op die leeftijd. Nou, wat moet ik dan… Is dat geen dankjewel waard? 233 00:18:55,160 --> 00:18:55,310 Ja. 234 00:18:55,310 --> 00:19:03,440 Dat geloof ik ook. Ja dat geloof ik ook. 235 00:19:03,440 --> 00:19:07,080 Nou, heel mooi, heel mooi verhaal.