1 00:00:10,370 --> 00:00:17,007 Dit is een interview in het kader van Erfgoed van de oorlog, het project Getuigen verhalen. 2 00:00:17,108 --> 00:00:21,306 Een interview wordt gehouden met dokter Schreuder. 3 00:00:21,407 --> 00:00:24,280 ’t Is vandaag drieëntwintig september tweeduizendnegen. 4 00:00:24,280 --> 00:00:27,258 En we zijn in Ermelo. 5 00:00:27,359 --> 00:00:31,790 Het interview wordt afgenomen door Anton van Renssen. 6 00:00:31,790 --> 00:00:38,885 En de camera wordt gehanteerd door Hans van der Klok en hij neemt ook het geluid op. 7 00:00:38,986 --> 00:00:42,090 Dokter Schreuder, u heeft in eh.. 8 00:00:42,090 --> 00:00:42,340 eh.. 9 00:00:42,340 --> 00:00:45,670 in de periode waar wij het zometeen over gaan hebben eh.. 10 00:00:45,670 --> 00:00:47,040 in dij.. 11 00:00:47,040 --> 00:00:48,150 in Nijkerk heel veel gedaan. 12 00:00:48,150 --> 00:00:50,810 Kunt u zichzelf even eerst eh.. 13 00:00:50,810 --> 00:00:55,370 voorstellen, introduceren van hoe dat in de oorlog ehm.. 14 00:00:55,370 --> 00:00:57,310 gekomen is dat u daar terecht gekomen bent? 15 00:00:57,310 --> 00:01:03,496 Want u bent in tweeënveertig uiteindelijk pas afgestudeerd. 16 00:01:03,597 --> 00:01:05,720 Ja, ik ben in eh.. 17 00:01:05,720 --> 00:01:11,076 januari tweeënveertig afgestudeerd in Utrecht. 18 00:01:11,177 --> 00:01:21,600 En op de dag, nee, de dag daarop, dat ik afgestudeerd was, kreeg ik al aanvraag om te werken. 19 00:01:21,600 --> 00:01:24,770 En dat was natuurlijk een.. 20 00:01:24,770 --> 00:01:30,740 Aan de ene kant was dat prettig en aan de andere kant wou je wel eens even bekomen van je examen. 21 00:01:30,740 --> 00:01:33,360 Maar enfin, ik had geen eh.. 22 00:01:33,360 --> 00:01:34,893 keus. 23 00:01:34,994 --> 00:01:42,680 De koffer werd gepakt, de stethoscoop ging erin en ik naar Nijkerk. 24 00:01:42,781 --> 00:01:46,650 Dokter Johan Leerink die eh.. 25 00:01:46,650 --> 00:01:51,222 had het zo druk en er waren zoveel moeilijke wegen. 26 00:01:51,322 --> 00:02:02,466 En hij eh.. vroeg hulp. Dus daar kwam ik ’s morgens aanfietsen. Twee dagen na mijn eh.. artsexamen. 27 00:02:02,567 --> 00:02:02,810 Ja. 28 00:02:02,810 --> 00:02:05,340 En dat werd een hele belang.. 29 00:02:05,340 --> 00:02:06,080 belangrijke.. 30 00:02:06,080 --> 00:02:09,150 ik noem dat later wel eens de gouden tijd. 31 00:02:09,150 --> 00:02:13,047 We hadden het samen erg plezant. 32 00:02:13,147 --> 00:02:17,970 En we bespraken de patiënten samen en we had.. 33 00:02:17,970 --> 00:02:20,670 hebben nog een bepaald onderwerp uitgediept. 34 00:02:20,670 --> 00:02:25,470 Dat was open benen, daar hebben we ons erg mee bemoeid. 35 00:02:25,470 --> 00:02:32,480 Hebben allerlei probeersels uitgedokterd om die benen dicht te krijgen. 36 00:02:32,480 --> 00:02:35,510 En dat was ons tenslotte aardig goed gelukt. 37 00:02:35,510 --> 00:02:40,670 En dat eh.. heb ik later in m’n praktijk ook heel veel plezier van gehad. 38 00:02:40,670 --> 00:02:46,335 Hoe lang heeft u daar in die periode gebleven bij dokter Leerink? 39 00:02:46,436 --> 00:02:48,450 Dat was een paar maanden, denk ik. 40 00:02:48,450 --> 00:02:49,040 Paar maanden. 41 00:02:49,040 --> 00:02:49,660 Dat was eh.. 42 00:02:49,660 --> 00:02:53,400 Want die Duitsers hadden het water eh.. 43 00:02:53,400 --> 00:02:56,050 omhoog gebracht in de polders en eh.. 44 00:02:56,050 --> 00:02:57,720 dat was allemaal even moeilijk te bereiken. 45 00:02:57,720 --> 00:03:08,107 Eh.. in die tijd was het, hè. En eh.. ja, tweeënveertig, middenin de oorlog. 46 00:03:08,208 --> 00:03:09,200 Ja. 47 00:03:09,200 --> 00:03:12,917 Daarna bent u naast.. naar andere plaatsen geweest. 48 00:03:13,018 --> 00:03:15,150 Ja, daarna ben ik naar eh.. 49 00:03:15,150 --> 00:03:22,732 allerlei dorpen geweest, in Opdam en, en Veldhoven en nou ja, Rijnsburg. 50 00:03:22,833 --> 00:03:23,799 En ook maar.. 51 00:03:23,900 --> 00:03:29,205 ook voor ’t eerst in Elspeet, waar ik me later gevestigd heb. 52 00:03:29,306 --> 00:03:32,460 Daar heb ik m’n eerste eh.. 53 00:03:32,460 --> 00:03:38,937 daar heb ik geassisteerd aan die dokter daar, omdat er een difterie-epidemie was, dat was vreselijk. 54 00:03:39,038 --> 00:03:46,530 En eh.. die heb ik daar toen eh.. mee geholpen en dat was de eerste kennismaking met Elspeet. 55 00:03:46,530 --> 00:03:53,480 Ja, en.. maar toen na een paar jaar, hè, twee jaar later, toen kwam u weer terug in Nijkerk. 56 00:03:53,480 --> 00:03:58,950 Ja, ik kwam wel veel vaker wel weer terug in Nijkerk, maar eh.. 57 00:03:58,950 --> 00:04:03,670 op een gegeven moment eh.. was dokter Van Lent de tweede arts. 58 00:04:03,670 --> 00:04:05,090 Er waren drie artsen in El.. 59 00:04:05,090 --> 00:04:09,640 in Nijkerk toen, Leerink, Van Lent en dokter Bos. 60 00:04:09,640 --> 00:04:14,810 Dokter Bos die werd dokter dasje genoemd, omdat die altijd een dasje om had. 61 00:04:14,810 --> 00:04:15,400 En eh.. 62 00:04:15,400 --> 00:04:17,920 Van Lent die was eh.. 63 00:04:17,920 --> 00:04:20,500 de avond daarvoor eh.. 64 00:04:20,500 --> 00:04:24,109 geroepen bij een gewonde. 65 00:04:24,210 --> 00:04:26,090 En die had een eh.. 66 00:04:26,090 --> 00:04:27,950 die was een schot.. 67 00:04:27,950 --> 00:04:29,373 een schotwond. 68 00:04:29,474 --> 00:04:31,440 En was lid van de.. 69 00:04:31,440 --> 00:04:33,046 van de.. 70 00:04:33,047 --> 00:04:34,070 van het verzet. 71 00:04:34,070 --> 00:04:37,350 En die had ‘ie verbonden en dat lekte uit. 72 00:04:37,350 --> 00:04:42,646 En toen kwam de politie, die kwam hem vragen wie dat was. 73 00:04:42,746 --> 00:04:45,540 En hij weigerde dat te zeggen en beroep z.. 74 00:04:45,540 --> 00:04:48,542 beriep zich op z’n beroepsgeheim. 75 00:04:48,643 --> 00:04:49,690 En eh.. 76 00:04:49,690 --> 00:04:57,080 toen hebben ze hem meegenomen en werd ‘ie gestopt in Sint Michelsgestel, een gijzeling eh.. 77 00:04:57,080 --> 00:04:59,680 Het puitje van Nederland zat daar.. 78 00:04:59,680 --> 00:05:01,240 Het gijzel.. gijzelingenkamp. 79 00:05:01,240 --> 00:05:06,730 .. als gijzelaar. En die zouden worden doodgeschoten als het volk in opstand kwam. 80 00:05:06,730 --> 00:05:08,250 Ja, dat is soms ook gebeurd, ja. 81 00:05:08,250 --> 00:05:10,880 Nou, dat weet ik niet. 82 00:05:10,880 --> 00:05:15,153 Ja, dat is een aantal keren gebeurd. 83 00:05:15,254 --> 00:05:16,670 O. Ja. 84 00:05:16,670 --> 00:05:16,700 Eh.. 85 00:05:16,700 --> 00:05:18,540 hij, hij had dus geweigerd die naam te noemen. 86 00:05:18,540 --> 00:05:22,890 Ehm.. en hij was eh.. gearresteerd en vervolgens werd u gevraagd om, om.. 87 00:05:22,890 --> 00:05:23,394 Ja. 88 00:05:23,394 --> 00:05:23,940 .. zijn praktijk waar te nemen. 89 00:05:23,940 --> 00:05:25,950 Hij had al een assistent, dokter Beems. 90 00:05:25,950 --> 00:05:30,370 Dat was een hele prettige tijd, want daar kwamen een heleboel eh.. 91 00:05:30,370 --> 00:05:32,692 evacués in die eh.. 92 00:05:32,793 --> 00:05:34,374 tijd. 93 00:05:34,475 --> 00:05:35,023 Eh.. 94 00:05:35,123 --> 00:05:37,030 waren allerlei eh.. 95 00:05:37,030 --> 00:05:42,348 moeilijkheden elders in het land natuurlijk en er kwamen een hoop evacués. 96 00:05:42,449 --> 00:05:45,160 En ehm.. 97 00:05:45,160 --> 00:05:46,640 er was een hele drukke praktijk. 98 00:05:46,640 --> 00:05:53,431 Dus nou, toen ging ik van dat ogenblik af samen met Ruud Beems die praktijk doen. 99 00:05:53,532 --> 00:05:57,770 Het was daar heel gezellig in de oorlog, bij Van Lent. 100 00:05:57,770 --> 00:06:00,420 We leefden helemaal in de keuken, want je had natuurlijk maar.. 101 00:06:00,420 --> 00:06:07,290 geen licht en geen dit en geen dat. Maar wij hadden een klein lampje met een accu. 102 00:06:07,290 --> 00:06:08,990 En daar kon je mee lezen. 103 00:06:08,990 --> 00:06:13,690 En dan lazen we mekaar voor in die gezellige keuken met een Aga-fornuis. 104 00:06:13,690 --> 00:06:15,606 Dat is ook zo’n prachtuitvinding. 105 00:06:15,607 --> 00:06:17,280 En ’t was dus altijd lekker warm en eh.. 106 00:06:17,280 --> 00:06:22,566 toen hadden we het ’s avonds eigenlijk heel genoeglijk. Ik zal ’t nooit vergeten. 107 00:06:22,566 --> 00:06:26,250 Dat waren de, de, de avonden bij.. in het huis van Van Lent.. 108 00:06:26,250 --> 00:06:26,590 Ja. 109 00:06:26,590 --> 00:06:27,680 .. daar woonde u dan? 110 00:06:27,680 --> 00:06:29,952 Ja, dat was leuk. 111 00:06:30,052 --> 00:06:32,850 U zegt, toen waren er ook al evacués. 112 00:06:32,850 --> 00:06:33,010 Ja. 113 00:06:33,010 --> 00:06:36,268 Dat zullen de evacués uit, uit, uit Katwijk en omgeving geweest zijn? 114 00:06:36,369 --> 00:06:39,745 Ja, die kwamen, geloof ik, niet uit eh.. Arnhem en omgeving nog. 115 00:06:39,846 --> 00:06:41,140 Nee, dat kwam pas later dan. 116 00:06:41,140 --> 00:06:45,585 Dat kwam later. Maar het werd.. het werd steeds drukker.. 117 00:06:45,686 --> 00:06:46,720 Ja. 118 00:06:46,720 --> 00:06:47,274 .. 119 00:06:47,274 --> 00:06:48,210 in die praktijk. 120 00:06:48,210 --> 00:06:54,440 Dat heb ik later ook wel gehad, maar zo druk als toen heb ik het nooit meer gehad in m’n leven. Ja. 121 00:06:54,440 --> 00:07:00,360 En dan, dan denkt u ook aan de periode van toen de evacués uit Arnhem kwamen. 122 00:07:00,360 --> 00:07:02,300 Ja, toen was het nog erger. 123 00:07:02,300 --> 00:07:02,840 Toen was het nog erger. 124 00:07:02,840 --> 00:07:03,823 Ja. 125 00:07:03,823 --> 00:07:09,350 Ja, want als ik uw boek lees met uw herinneringen, dan denk ik van: U heeft zich echt 126 00:07:09,350 --> 00:07:15,437 een, een slag in de rondte moeten werken om, om dat allemaal in elkaar te kunnen draaien. 127 00:07:15,538 --> 00:07:19,547 De opvang van eh.. het noodziekenhuis begon u mee.. 128 00:07:19,648 --> 00:07:22,100 Ja, het was zo moeilijk.. 129 00:07:22,100 --> 00:07:22,790 .. op eigen initiatief. 130 00:07:22,790 --> 00:07:23,176 .. 131 00:07:23,177 --> 00:07:23,450 eh.. 132 00:07:23,450 --> 00:07:26,820 als er mensen ziek waren, om die dan in zo’n nood eh.. 133 00:07:26,820 --> 00:07:29,110 oplossing bij de boer en zo lagen. 134 00:07:29,110 --> 00:07:34,090 Dat kon gewoon niet meer, dus ik dacht: Ja, ik begin maar met zo’n noodziekenhuis op te richten. 135 00:07:34,090 --> 00:07:37,210 Maar dat al voor.. voor Arnhem, voor.. 136 00:07:37,210 --> 00:07:40,120 Net voor Arnhem was ik al bezig, want we hadden dat eh.. 137 00:07:40,120 --> 00:07:40,790 Ik heb.. 138 00:07:40,790 --> 00:07:42,450 Er was een eh.. 139 00:07:42,450 --> 00:07:43,373 school. 140 00:07:43,373 --> 00:07:46,827 En de kinderen die kwamen niet naar school, het was te gevaarlijk. 141 00:07:46,928 --> 00:07:50,030 En die school die stond leeg, dus die school die vorderde ik maar. 142 00:07:50,030 --> 00:07:52,510 Ik deed maar net of ik het te zeggen had. 143 00:07:52,510 --> 00:07:54,040 Dat mocht u? 144 00:07:54,141 --> 00:07:57,570 Nee, dat mocht ik niet nog op dat moment. Maar dat had ik al gedaan. 145 00:07:57,570 --> 00:08:00,399 U had een beetje een grote broek aangetrokken? 146 00:08:00,500 --> 00:08:01,070 Ja. 147 00:08:01,070 --> 00:08:01,630 En eh.. 148 00:08:01,630 --> 00:08:08,070 toen al die spullen, die in die school waren, die brachten we dan naar de overkant in Volksheil. 149 00:08:08,070 --> 00:08:10,521 Dat was nog een apart kamertje daarachter. 150 00:08:10,622 --> 00:08:12,840 En daar hielpen twee jongens mij bij. 151 00:08:12,840 --> 00:08:16,340 Dat waren Jan van de Mast en eh.. 152 00:08:16,340 --> 00:08:17,951 Henk Oostindië. 153 00:08:18,052 --> 00:08:21,560 En dat waren later mijn grote adjudanten. 154 00:08:21,560 --> 00:08:23,040 Dat waren geweldige lui. 155 00:08:23,040 --> 00:08:28,200 Die werden genoemd de witte duivels, omdat ze nergens bang voor waren. 156 00:08:28,200 --> 00:08:32,402 Prachtige kerels, ja. Ja, dat was leuk. 157 00:08:32,503 --> 00:08:32,780 Eh.. 158 00:08:32,780 --> 00:08:38,880 maar u nam dus al zelf het initiatief tot het inrichten van een noodziekenhuis. 159 00:08:38,880 --> 00:08:43,030 U zegt, omdat er allerlei zieke mensen bij boeren lagen. 160 00:08:43,131 --> 00:08:43,970 Ja. 161 00:08:43,970 --> 00:08:44,519 Hoe kwamen die daar dan? 162 00:08:44,620 --> 00:08:47,460 Ja, die waren ondergebracht. Dat waren evacués. 163 00:08:47,460 --> 00:08:49,850 Dat waren toen ook al evacués. 164 00:08:49,850 --> 00:08:51,640 Toen al evacués, waarschijnlijk dan uit Katwijk. 165 00:08:51,640 --> 00:08:55,680 Katwijk. En daar was onvoldoende medische.. 166 00:08:55,680 --> 00:08:57,710 Ja, en dat werd hoe langer, hoe erger natuurlijk. 167 00:08:57,710 --> 00:08:59,070 En toen de volgend.. 168 00:08:59,070 --> 00:09:05,800 ja, eigenlijk een, een dag daarna, kwam daar ineens de hoofdinspecteur 169 00:09:05,800 --> 00:09:10,030 van de volksgezondheid boven de grote rivieren, noemde hij zich. 170 00:09:10,030 --> 00:09:15,897 Dat was dokter Erp Taalman Kip, een neuroloog uit Arnhem. 171 00:09:15,998 --> 00:09:17,360 Ik zie hem nog komen met z’n eh.. 172 00:09:17,360 --> 00:09:19,328 met z’n, met z’n.. 173 00:09:19,429 --> 00:09:21,670 z’n bleke, hongerige gezicht. 174 00:09:21,670 --> 00:09:22,230 Toen wa.. 175 00:09:22,230 --> 00:09:23,670 Iedereen had honger in die oorlog. 176 00:09:23,670 --> 00:09:31,026 En hij had zo’n fietstocht achter de rug. En een eh.. oude, versleten Rode Kruisband om. 177 00:09:31,126 --> 00:09:33,492 Hij was namens het Rode Kruis? 178 00:09:33,593 --> 00:09:37,220 Ja, hij was namens de eh.. 179 00:09:37,220 --> 00:09:41,560 namens de hoofdinspecteur van de volksgezondheid. 180 00:09:41,560 --> 00:09:43,520 Dat was hij trouwens. 181 00:09:43,520 --> 00:09:45,386 Hij kwam zelf. 182 00:09:45,387 --> 00:09:47,100 En hij eh.. 183 00:09:47,100 --> 00:09:53,850 gaf mij de opdracht om een ziekenhuis in.. een noodziekenhuis in te richten met duizend bedden. 184 00:09:53,850 --> 00:09:54,890 Duizend. 185 00:09:54,890 --> 00:09:55,510 En ik.. 186 00:09:55,510 --> 00:09:58,840 Toen zei die: Weet u wel dat ik u daartoe dwingen kan? 187 00:09:58,840 --> 00:10:03,810 Ik zeg: Dat weet ik niet, dat geloof ik ook niet. Maar dat hoefde ook niet. 188 00:10:03,810 --> 00:10:05,490 En eh.. 189 00:10:05,490 --> 00:10:06,580 en toen ging die.. 190 00:10:06,580 --> 00:10:07,960 ging die weg. 191 00:10:07,960 --> 00:10:12,270 Ik zeg: Maar collega, wie betaalt dat allemaal? 192 00:10:12,270 --> 00:10:14,790 Want ik denk, dat gaat natuurlijk hopen geld kosten hoe dan ook. 193 00:10:14,790 --> 00:10:20,828 Hij zegt: O ja, zei die, ik zal u even een adres geven, daar kunt u geld halen. 194 00:10:20,929 --> 00:10:29,516 En op een receptenpapiertje schreef die een naam van een dame in Apeldoorn. En.. Ja. 195 00:10:29,516 --> 00:10:32,320 Bent u ooit naar Apeldoorn gegaan om dat geld op te halen? 196 00:10:32,320 --> 00:10:35,860 Ja, ik ben daarheen gegaan en toen heb ik m’n twee eh.. 197 00:10:35,860 --> 00:10:37,783 witte duivels meegenomen. 198 00:10:37,784 --> 00:10:40,210 En toen hadden we een auto van de Ortskommandant. 199 00:10:40,210 --> 00:10:41,679 Dat was ook nog mooi. 200 00:10:41,780 --> 00:10:44,640 Want die, die Ortskommandant die had een eigen auto, 201 00:10:44,640 --> 00:10:48,746 maar we mochten hem gebruiken als ‘ie hem niet nodig had. 202 00:10:48,847 --> 00:10:50,560 Dus we vroegen eerst heel beleefd: Heb u hem nodig vandaag. 203 00:10:50,560 --> 00:10:51,999 Nee, ik heb hem niet nodig. 204 00:10:52,100 --> 00:10:52,390 En.. 205 00:10:52,390 --> 00:10:58,020 wij met die auto, de Ortskommandantoor er voorop naar Apeldoorn. 206 00:10:58,020 --> 00:11:01,440 Maar dat was niet slim, want toen werd ‘ie twee keer 207 00:11:01,440 --> 00:11:05,254 aangehouden door de militaire politie van de Duitsers. 208 00:11:05,355 --> 00:11:06,960 Maar ’t ging allemaal goed. 209 00:11:06,960 --> 00:11:10,450 En er was een mevrouw in Apeldoorn, die was net eh.. 210 00:11:10,450 --> 00:11:14,310 aan ’t afwassen, weet ik wel, in een gewoon toe.. 211 00:11:14,310 --> 00:11:14,750 huis. 212 00:11:14,750 --> 00:11:16,970 En ehm.. 213 00:11:17,071 --> 00:11:18,860 die eh.. 214 00:11:18,860 --> 00:11:19,540 droogde haar handen af. 215 00:11:19,540 --> 00:11:23,640 Die gaf ons een hand en zei: O ja, ik heb gehoord dat u eh.. 216 00:11:23,640 --> 00:11:24,010 eh.. 217 00:11:24,010 --> 00:11:25,970 geld komt halen voor Nijkerk. 218 00:11:25,970 --> 00:11:26,460 Ik zeg: Ja. 219 00:11:26,460 --> 00:11:27,420 Hoeveel wilt u hebben? 220 00:11:27,420 --> 00:11:30,746 Ik zeg: Nou, graag drie ton, mevrouw. 221 00:11:30,847 --> 00:11:39,140 En toen zegt ze: Ja, dat heb ik niet, het spijt me, ik kan u maar één ton geven. Nou, dat was.. 222 00:11:39,140 --> 00:11:39,522 Honderdduizend gulden. 223 00:11:39,523 --> 00:11:40,007 Hè? 224 00:11:40,007 --> 00:11:40,390 Honderdduizend gulden. 225 00:11:40,390 --> 00:11:43,883 Honderdduizend gulden en dat waren honderd briefjes van duizend. 226 00:11:43,884 --> 00:11:46,002 En of ik ze even tellen wou. 227 00:11:46,003 --> 00:11:48,177 En zij schreef een eh.. 228 00:11:48,278 --> 00:11:48,700 een eh.. 229 00:11:48,700 --> 00:11:50,210 hoe noem je dat, een eh.. 230 00:11:50,210 --> 00:11:51,210 een kwitantie. 231 00:11:51,210 --> 00:11:55,110 En ik tekende die, en ik stak die honderdduizend.. 232 00:11:55,110 --> 00:11:59,860 het was net een dik oud boek, in m’n zak en toen gingen we weer terug. 233 00:11:59,860 --> 00:12:01,750 Dat was een enorm kapitaal in die tijd. 234 00:12:01,750 --> 00:12:04,480 Ja, dat was zeker een.. 235 00:12:04,480 --> 00:12:06,102 En zo kwam ik bij meneer Tijsseling. 236 00:12:06,203 --> 00:12:09,794 Tijsseling die was ondertussen benoemd tot eh.. 237 00:12:09,895 --> 00:12:14,940 administrateur van eh.. van de zaak, gelukkig. Dan was er weer iets uit mijn handen allemaal. 238 00:12:14,940 --> 00:12:18,640 Hoofd van de.. hoofd zieken.. Hoofd van de noodziekenhuizen, werd hij, hè. 239 00:12:18,640 --> 00:12:24,510 Ja. Hij werd eh.. administrateur, dus eigenlijk secretaris en zo en penningmeester en alles. 240 00:12:24,510 --> 00:12:25,140 Een grote man. 241 00:12:25,140 --> 00:12:27,390 En die was helemaal niet tevreden met die ton. 242 00:12:27,390 --> 00:12:27,820 Maar ja, ik had.. 243 00:12:27,820 --> 00:12:36,349 ik kon op ’t ogenblik niet aanvullen uit eigen zak, dus moesten er maar genoegen mee nemen. 244 00:12:36,450 --> 00:12:41,352 Ja, dat waren van die grappige dingen die je dan meemaakt. Maar.. 245 00:12:41,453 --> 00:12:44,690 Maar u, u, u.. die Ortskommandant dat was een Duitser? 246 00:12:44,690 --> 00:12:45,779 Ja. 247 00:12:45,780 --> 00:12:51,689 Heeft die altijd veel medewerking gehad van, van de overheden, Duitse overheden, de gemeente? 248 00:12:51,690 --> 00:12:54,455 Nou, ik heb zelf van die Ortskommandant.. 249 00:12:54,556 --> 00:12:55,990 Op een gegeven moment toen eh.. 250 00:12:55,990 --> 00:13:01,670 was ik in het noodziekenhuis en toen belde mevrouw Van Lent op. Eh.. of ik even kon komen om eh.. 251 00:13:01,670 --> 00:13:05,400 Er was een patiënt en eh.. 252 00:13:05,400 --> 00:13:06,260 ze.. 253 00:13:06,260 --> 00:13:08,070 d’r man en Beems die waren eh.. 254 00:13:08,070 --> 00:13:10,192 overal de hort op. 255 00:13:10,292 --> 00:13:11,940 En of ik dan even kon helpen. 256 00:13:11,940 --> 00:13:13,930 Het was de Ortskommandant. 257 00:13:13,930 --> 00:13:16,640 Ik denk: Gossie mense, de Ortskommandant gewond? 258 00:13:16,640 --> 00:13:18,810 Wat zou er aan de hand zijn? 259 00:13:18,810 --> 00:13:23,310 En toen kwam ik daar en eh.. 260 00:13:23,310 --> 00:13:26,040 daar zat ‘ie en eh.. 261 00:13:26,040 --> 00:13:26,680 heel bleek. 262 00:13:26,680 --> 00:13:28,310 En hij had een eh.. 263 00:13:28,310 --> 00:13:30,340 ik denk, in een.. 264 00:13:30,340 --> 00:13:33,800 met een jeneverglas of zo, had ‘ie een vreselijke snee in z’n vinger. 265 00:13:33,800 --> 00:13:36,490 En dat bloedde ontzettend. 266 00:13:36,591 --> 00:13:39,826 En enfin, ik heb de man verbonden en.. 267 00:13:39,926 --> 00:13:41,210 maar het bloedde maar door. 268 00:13:41,210 --> 00:13:44,780 En weer watten erop en op ’t laatst had ‘ie zo’n poemel op die vinger. 269 00:13:44,780 --> 00:13:46,120 En eh.. 270 00:13:46,120 --> 00:13:47,900 toen stond het aardig, de bloeding. 271 00:13:47,900 --> 00:13:53,610 Ik zeg eh..: Und jetzt herr Ortskommandant sind sie wieder eh.. 272 00:13:53,610 --> 00:13:55,220 invasionsfehig. 273 00:13:55,220 --> 00:14:00,135 Het was toen de vraag of ze invasies zouden doen in Engeland. 274 00:14:00,236 --> 00:14:07,750 En toen keek die me aan en glimlachte iets, salueerde en ging weg. 275 00:14:07,750 --> 00:14:09,950 En hij riep niet: Heil Hitler. Dus ’t was wel een goeie.. 276 00:14:09,950 --> 00:14:10,720 Het was een goeie Duitser. 277 00:14:10,720 --> 00:14:11,180 .. een goeie eigenlijk. 278 00:14:11,180 --> 00:14:15,050 Maar heeft, heeft hij als Ortskommandant.. 279 00:14:15,050 --> 00:14:17,640 had hij ook oog voor de nood van de bevolking? 280 00:14:17,640 --> 00:14:21,390 Hè, u had die auto nodig om een noodziekenhuis op te richten. Want.. 281 00:14:21,390 --> 00:14:24,570 Nee, daar had ik niks met hem te maken. 282 00:14:24,570 --> 00:14:26,940 Ik had eigenlijk niks met hem te maken. 283 00:14:26,940 --> 00:14:30,253 Ik heb alleen een keer, toen ik gearresteerd werd.. 284 00:14:30,354 --> 00:14:30,921 Eh.. 285 00:14:31,022 --> 00:14:31,530 ik liep.. 286 00:14:31,530 --> 00:14:34,573 ik had ook een verzetsman verbonden. 287 00:14:34,674 --> 00:14:37,887 Op een nacht en het was pikkedonker. 288 00:14:37,988 --> 00:14:39,540 En ik liep daar in die eh.. 289 00:14:39,540 --> 00:14:44,520 ik geloof dat ’t de Stationsstraat is eh.. 290 00:14:44,520 --> 00:14:46,550 liep ik weer naar huis in pikkedonker. 291 00:14:46,550 --> 00:14:49,010 En zag ik zo aan beide kanten eh.. 292 00:14:49,010 --> 00:14:50,750 de contouren van de huizen. 293 00:14:50,750 --> 00:14:51,970 Het mis.. 294 00:14:51,970 --> 00:14:53,969 in het midden zou lopen. 295 00:14:54,070 --> 00:14:56,120 En op kres school eh.. 296 00:14:56,120 --> 00:15:01,640 zolen. Dus ik liep zo zachtjes mogelijk, want ik wou dat niemand me merkte verder. 297 00:15:01,741 --> 00:15:08,020 En toen hoorde ik al een beetje rumoer en ik denk: O, er zitten weer moffen in die school en die.. 298 00:15:08,020 --> 00:15:12,907 En toen botste ik ineens tegen een schildwacht aan. 299 00:15:13,008 --> 00:15:16,660 Zo, dat je zegt: Nou ja, voorbereid nee.. 300 00:15:16,660 --> 00:15:18,270 Zo, bots, tegen de schildwacht. 301 00:15:18,270 --> 00:15:22,162 En meteen schoot ‘ie, hè, hij had een geweer zo. 302 00:15:22,263 --> 00:15:24,592 En hij schoot de lucht in gelukkig. 303 00:15:24,692 --> 00:15:32,240 En ik klapte zo tegen z’n gezicht aan en met die, met die rand van die helm tegen m’n voorhoofd. 304 00:15:32,240 --> 00:15:40,030 En sterke jeneverlucht kwam me tegemoet. 305 00:15:40,030 --> 00:15:42,530 Ja, ik was zo geschrokken en het gekke was, ik kwam.. 306 00:15:42,530 --> 00:15:46,139 ik begon meteen in het Duits tegen hem te schelden. 307 00:15:46,240 --> 00:15:49,660 Ik zeg: Mensch, idiot, was stehen sie hier, mitten in de nacht. 308 00:15:49,660 --> 00:15:54,140 En dat was m’n geluk, dat ‘ie eh.. 309 00:15:54,140 --> 00:15:57,160 dat ‘ie niet verder.. Hij denkt: O, dat is misschien een Duitser of zo. 310 00:15:57,160 --> 00:16:00,020 Nee, hij had vol.. voldoende op om dat niet te.. 311 00:16:00,020 --> 00:16:02,950 Ja, o gos, maar ja dat schot en toen kwamen er twee eh.. 312 00:16:02,950 --> 00:16:03,768 .. 313 00:16:03,768 --> 00:16:04,904 Eh.. 314 00:16:05,005 --> 00:16:10,690 van die Feldwebels die kwamen naar buiten met pistolen en een grote zaklantaarn en.. 315 00:16:10,791 --> 00:16:13,590 Jeuheu, en ik word gevangen genomen en moest daar in die.. 316 00:16:13,590 --> 00:16:16,000 in dat ding zitten, hè, in die school. 317 00:16:16,000 --> 00:16:17,812 En: Maul halten. 318 00:16:17,913 --> 00:16:19,993 Maar ja, ik had daar helemaal geen zin in. 319 00:16:20,094 --> 00:16:23,059 Daar lagen allemaal soldaten te slapen. 320 00:16:23,160 --> 00:16:25,480 Ik zeg: Ja, jullie slapen en ik hier zitten. 321 00:16:25,480 --> 00:16:26,706 Ik denk.. 322 00:16:26,806 --> 00:16:27,490 ik zeg.. 323 00:16:27,490 --> 00:16:29,610 Toen ben ik naar die eh.. 324 00:16:29,610 --> 00:16:32,698 commandant daar gegaan en daar stond een telefoon, hè. 325 00:16:32,799 --> 00:16:33,530 En we waren.. 326 00:16:33,530 --> 00:16:36,900 hadden zelf geen telefoon meer, dus ik was al kwaad dat hij.. 327 00:16:36,900 --> 00:16:39,135 Ik denk: Zij hebben wel een telefoon. 328 00:16:39,236 --> 00:16:42,160 Ik zeg eh..: Zu.. 329 00:16:42,160 --> 00:16:44,844 sofort herr Ortskommandant anrufen. 330 00:16:44,945 --> 00:16:52,930 Haben sie es gehört, Ortskommandant, zeg ik tegen die vent, hè. 331 00:16:52,930 --> 00:16:53,270 En hij deed het, hè. 332 00:16:53,270 --> 00:16:53,835 En eh.. 333 00:16:53,836 --> 00:16:54,523 enfin, ik kreeg de.. 334 00:16:54,524 --> 00:16:55,550 Ik zeg: Herr Ortskommandant, man had mich verhaft, ihr.. 335 00:16:55,550 --> 00:16:57,212 enzovoort. 336 00:16:57,313 --> 00:17:04,900 En zegt: Ik heb u toen behandeld.. Ja, ja, ja, sofort entlassen, zei die, sofort entlassen. 337 00:17:04,900 --> 00:17:07,780 Ik zeg: Haben sie gehört, sofort entlassen. 338 00:17:07,780 --> 00:17:08,060 En.. 339 00:17:08,060 --> 00:17:08,890 toen ik.. 340 00:17:08,890 --> 00:17:11,640 toen mocht ik weglopen. 341 00:17:11,640 --> 00:17:14,060 En toen zat nog een vent, hè, een jonge vent. 342 00:17:14,060 --> 00:17:14,580 En die heb ik.. 343 00:17:14,580 --> 00:17:19,110 Ik zeg eh..: Entbindung, ik moet naar een Entbindung en een eh.. 344 00:17:19,110 --> 00:17:21,420 bevalling en dat is de vader. 345 00:17:21,420 --> 00:17:22,780 Ik zeg: Die moet ook mee vooruit. 346 00:17:22,780 --> 00:17:24,619 Ik zeg: Hier, draag jij de tas. 347 00:17:24,620 --> 00:17:26,540 En zo heb ik die jongen ook meegenomen. 348 00:17:26,540 --> 00:17:30,430 Ja, hoe je zo gauw allemaal verzint, snap ik niet, maar.. 349 00:17:30,430 --> 00:17:35,050 Ik was dat vergeten, maar die jongen die heeft me later, heeft ‘ie me nog eens eh.. 350 00:17:35,050 --> 00:17:36,370 opgezocht en ge.. 351 00:17:36,370 --> 00:17:43,260 het hele verhaal. Hij zegt: En ik had niet eens een meisje. Ja, die heb ik toen eh.. 352 00:17:43,260 --> 00:17:47,450 U was wel heel helder van geest op dat moment, dan, dan, dat.. 353 00:17:47,450 --> 00:17:47,694 Ja. 354 00:17:47,795 --> 00:17:48,860 Ja, snel.. 355 00:17:48,860 --> 00:17:54,959 snel reageren, dat is m’n geluk vaak geweest. Heb ik een paar keer.. ben ik ontkomen daaraan, hoor. 356 00:17:55,060 --> 00:17:55,710 Ja. 357 00:17:55,710 --> 00:17:56,640 Ook een keer dat ik.. 358 00:17:56,640 --> 00:17:58,430 Hè, dat er een razzia was, was ik.. 359 00:17:58,430 --> 00:17:59,870 Ik werd zo eh.. 360 00:17:59,870 --> 00:18:02,380 opgepakt en eh.. 361 00:18:02,380 --> 00:18:04,800 Ik was in gedachten, want ik had zoveel aan m’n kop. 362 00:18:04,800 --> 00:18:05,900 Op de fiets en eh.. 363 00:18:05,900 --> 00:18:11,355 fiets. Ik had nog de tegenwoordigheid van geest om aan de overkant m’n fiets te zetten. 364 00:18:11,456 --> 00:18:13,100 Aan de kant van de apotheek. 365 00:18:13,100 --> 00:18:15,360 Ik denk: Die fiets die moet gehaald worden. 366 00:18:15,360 --> 00:18:18,611 Anders gaven ze m’n fiets ook nog.. 367 00:18:18,712 --> 00:18:26,280 En we moesten een huis binnen, een gang binnen en dan was er een eh.. 368 00:18:26,280 --> 00:18:26,480 een eh.. 369 00:18:26,480 --> 00:18:29,445 in kamer en suite. 370 00:18:29,546 --> 00:18:32,510 En de voorkamer zat vol gevangen eh.. 371 00:18:32,510 --> 00:18:33,155 eh.. 372 00:18:33,155 --> 00:18:33,910 mannen. 373 00:18:33,910 --> 00:18:38,270 En dan stond daar een wacht, stond daar voor. 374 00:18:38,270 --> 00:18:41,730 Dus je moest in die voorkamer en dan werd je.. 375 00:18:41,730 --> 00:18:44,819 Ik kwam daar aan en toen denk ik: Ik ga naar boven. 376 00:18:44,920 --> 00:18:46,470 En toen zag ik ineens in de.. 377 00:18:46,470 --> 00:18:54,290 in de keuken, de keukensleutel in ’t slot. 378 00:18:54,290 --> 00:18:56,680 Gauw erheen, sleutel draaien, open.. 379 00:18:56,680 --> 00:19:03,910 in de keuken, sleutel weer op, dicht.. Eruit, buiten, schuttinkje over en ik was weg. Ja. 380 00:19:03,910 --> 00:19:06,140 Was leuk, hoor. 381 00:19:06,140 --> 00:19:06,450 Ja. 382 00:19:06,450 --> 00:19:10,650 En toen kwam ik net tegenover Van de Mast z’n eh.. 383 00:19:10,650 --> 00:19:12,154 sigarenwinkel. 384 00:19:12,255 --> 00:19:18,870 En nou, daar heb ik weer opgebeld. Ik zeg: Jongens allemaal binnen blijven wehweh.. Ja. 385 00:19:18,870 --> 00:19:19,170 Ja. 386 00:19:19,170 --> 00:19:19,410 Ja. 387 00:19:19,410 --> 00:19:21,700 U, u zegt al, u had zo ontzettend veel aan uw hoofd. 388 00:19:21,700 --> 00:19:21,820 Eh.. 389 00:19:21,820 --> 00:19:24,310 u had op een gegeven moment eh.. 390 00:19:24,310 --> 00:19:25,890 een heleboel eh.. 391 00:19:25,890 --> 00:19:27,725 zaken eh.. 392 00:19:27,826 --> 00:19:28,680 aan de hand, hè. 393 00:19:28,680 --> 00:19:32,000 U had het oude mannen en vrouwenhuis ge.. 394 00:19:32,000 --> 00:19:32,272 ge.. 395 00:19:32,373 --> 00:19:33,710 gedeeltelijk gevorderd. 396 00:19:33,710 --> 00:19:37,660 U had de noodfabriek van Tijsseling gevorderd. 397 00:19:37,660 --> 00:19:45,867 U had de lagere school aan de Gasthuislaan gevorderd. U had bur.. eh.. gebouw Volksheil gevorderd. 398 00:19:45,967 --> 00:19:47,460 Wat? Volksheil, ja. 399 00:19:47,460 --> 00:19:48,064 Volksheil. 400 00:19:48,064 --> 00:19:48,700 Ja, dat was.. 401 00:19:48,700 --> 00:19:51,860 Hoe, hoe, hoe viel dat bij die Nijkerkers? 402 00:19:51,860 --> 00:19:52,086 Hoe.. 403 00:19:52,186 --> 00:19:54,830 u kwam daar als relatieve buitenstaander. 404 00:19:54,830 --> 00:19:57,730 Nijkerkers zijn een eh.. 405 00:19:57,730 --> 00:20:04,080 ja, op zichzelf staand dorp, die elkaar goed kent, maar buitenstaanders toch niet heel makkelijk.. 406 00:20:04,080 --> 00:20:08,381 Ja, nou, maar als het ging tegen de moffen dan waren ze het allemaal.. 407 00:20:08,482 --> 00:20:12,650 dan was het allemaal goed, hè. 408 00:20:12,650 --> 00:20:12,825 Dan hielp je mekaar geweldig. 409 00:20:12,825 --> 00:20:13,180 Hadden zo’n.. 410 00:20:13,180 --> 00:20:16,290 Als je een moeilijkheid en je kon.. 411 00:20:16,290 --> 00:20:19,250 ze konden helpen, als het maar tegen de moffen was, ja, dan eh.. 412 00:20:19,250 --> 00:20:19,860 ging het altijd goed, hè. 413 00:20:19,860 --> 00:20:24,520 Maar ja, ik had wel een beetje moeite met die, met eh.. 414 00:20:24,520 --> 00:20:24,890 sch.. 415 00:20:24,890 --> 00:20:25,590 die hoofd eh.. 416 00:20:25,590 --> 00:20:29,530 hoofd van de school van die, van die school. 417 00:20:29,530 --> 00:20:31,170 Ik zag z’n rommel. 418 00:20:31,170 --> 00:20:34,290 Hij zegt: Dat is geen rommel, dat zijn leerbenodigdheden. 419 00:20:34,290 --> 00:20:35,223 Ik zeg.. 420 00:20:35,223 --> 00:20:40,760 Ik zeg: Ja. Ik zeg: Ja, maar we zullen het netjes opslaan, opslaan daar, ja. Dat was was, ja. 421 00:20:40,760 --> 00:20:42,463 En die school was in gebruik? 422 00:20:42,463 --> 00:20:44,970 Hij werd toen niet gebruikt gelukkig, nee. 423 00:20:44,970 --> 00:20:45,161 Nee, nee. 424 00:20:45,262 --> 00:20:49,158 Ja, en dat Volksheil, daar was niemand die me daar iets in.. 425 00:20:49,259 --> 00:20:51,384 een stro in de weg legde. 426 00:20:51,485 --> 00:20:52,740 Want toen eh.. 427 00:20:52,740 --> 00:20:55,400 ja, toen was het zo eh.. 428 00:20:55,400 --> 00:21:00,049 nijpend met, met eten halers. 429 00:21:00,150 --> 00:21:01,240 Er kwamen.. 430 00:21:01,240 --> 00:21:07,090 een vent die heeft dat geteld, tienduizend passeerden en die.. die gingen allemaal door Nijkerk. 431 00:21:07,090 --> 00:21:10,590 Want die omweg langs de zee die was er niet, hè. 432 00:21:10,590 --> 00:21:13,700 Dus de hele weg van Utrecht, zal ik maar zeggen, naar, 433 00:21:13,700 --> 00:21:18,050 naar Groningen, die liep langs die, langs die kerk. 434 00:21:18,050 --> 00:21:21,350 En langs het huis van Van Lent en langs het huis van eh.. 435 00:21:21,350 --> 00:21:22,710 van Leerink. 436 00:21:22,710 --> 00:21:29,180 Want ook die weg aan de buitenkant van het dorp was er ook niet. Ja, en dat ging maar door.. 437 00:21:29,180 --> 00:21:29,717 Dat was de hoofdweg. 438 00:21:29,718 --> 00:21:30,221 .. 439 00:21:30,222 --> 00:21:30,770 en dat ging maar zo en zo. 440 00:21:30,770 --> 00:21:34,610 Ze zeiden: Vijfduizend heen en ongeveer vijfduizend terug. 441 00:21:34,610 --> 00:21:39,190 Het was.. En ook op die wegen, dan zag je dat helemaal, hè, dat.. 442 00:21:39,190 --> 00:21:40,890 Het was helemaal zwart van de mensen. 443 00:21:40,890 --> 00:21:41,900 Zwart van de mensen eigenlijk. 444 00:21:41,900 --> 00:21:43,920 En er waren er die eh.. 445 00:21:43,920 --> 00:21:44,520 die, die eh.. 446 00:21:44,520 --> 00:21:47,062 die einmannslöcher, hè, die gaten. 447 00:21:47,163 --> 00:21:47,990 En dan eh.. 448 00:21:47,990 --> 00:21:52,480 als er dan weer vliegtuigen overkwamen dan zag je die mensen allemaal naar zo’n gat gaan. 449 00:21:52,480 --> 00:21:54,350 Zoveel mogelijk of met z’n tweeën in een gat. 450 00:21:54,350 --> 00:21:58,330 Ja, we hebben daar de raarste dingen bel.. 451 00:21:58,330 --> 00:22:00,360 Ik heb eens een keer beleefd dat er een eh.. 452 00:22:00,360 --> 00:22:02,291 vlakbij eh.. 453 00:22:02,392 --> 00:22:03,050 eh.. 454 00:22:03,050 --> 00:22:06,790 de Oldenallerbrug, waar die Duitsers toen eh.. 455 00:22:06,790 --> 00:22:11,130 beschoten zijn en het hele drama van Putten begonnen is. 456 00:22:11,130 --> 00:22:11,620 Daar lag.. 457 00:22:11,620 --> 00:22:14,570 daar lag een vrouw met een kind, zat in een.. 458 00:22:14,570 --> 00:22:17,106 in zo’n gat, in zo’n einmannsloch. 459 00:22:17,106 --> 00:22:18,030 En eh.. 460 00:22:18,030 --> 00:22:19,600 daar lag een vleugel van een.. 461 00:22:19,600 --> 00:22:23,000 van een vliegtuig overheen, van een jager. 462 00:22:23,000 --> 00:22:26,557 Was een Engelse jager. 463 00:22:26,658 --> 00:22:28,366 Ja. 464 00:22:28,467 --> 00:22:32,680 Dus die hebben we met man en macht, dat ding weg en dat kind.. 465 00:22:32,680 --> 00:22:33,580 mensen eruit. 466 00:22:33,580 --> 00:22:36,448 O, ja, de gekste dingen maak je mee, hè. 467 00:22:36,549 --> 00:22:37,794 Ja. 468 00:22:37,895 --> 00:22:43,290 Maar toen was het zo nijpend met die, met die eten halers, die zw.. 469 00:22:43,290 --> 00:22:52,570 die zwierven door de stad heen ’s avonds om onderdak, hè. En niet één, maar honderd. En eh.. 470 00:22:52,570 --> 00:22:54,200 Bij particuliere mensen vroegen ze dat. 471 00:22:54,200 --> 00:22:58,489 Ja, dat vroegen ze bij particuliere mensen en dat kregen ze ook vaak, maar niet altijd. 472 00:22:58,590 --> 00:23:01,980 En, en het was, het was gewoon niet om aan te zien. 473 00:23:01,980 --> 00:23:05,466 En eh.. toen denk ik: Ja, ik moet er wat aan doen. 474 00:23:05,567 --> 00:23:08,480 Ik maar een eh.. een noodhotel oprichten. 475 00:23:08,480 --> 00:23:12,492 Dat was dus naast de praktijk van dokter Van Lent die u waarnam? 476 00:23:12,593 --> 00:23:13,040 Ja. 477 00:23:13,040 --> 00:23:14,560 Plus het noodziekenhuis. 478 00:23:14,560 --> 00:23:20,020 Ja, maar.. Ja. Ja, nou.. ik, ik.. dat had ik er ook nog bij allemaal. 479 00:23:20,020 --> 00:23:21,260 En nog het passent.. het passantenverblijf. 480 00:23:21,260 --> 00:23:21,950 Maar ik.. 481 00:23:21,950 --> 00:23:24,180 Ik weet niet of Van Lent toen al terug was. 482 00:23:24,180 --> 00:23:27,610 Nee, dat.. Ja, dat kan wel zijn dat ‘ie.. Op een gegeven moment was Van Lent terug. 483 00:23:27,610 --> 00:23:29,320 Die kwam van terug uit Sint Michelsgestel? 484 00:23:29,320 --> 00:23:29,588 Ja. 485 00:23:29,689 --> 00:23:30,360 Toen was.. 486 00:23:30,360 --> 00:23:31,580 ’t Was daar bevrijd of.. 487 00:23:31,580 --> 00:23:35,010 Hoe die, hoe die ’t hem lapte dat weet ik niet. Maar op een gegeven moment was Van Lent terug. 488 00:23:35,010 --> 00:23:39,880 Nou, dat is, denk ik, september, oktober.. is dat bevrijd, dat kan.. 489 00:23:39,880 --> 00:23:40,357 Ja. 490 00:23:40,357 --> 00:23:40,690 .. dat lag in Brabant. 491 00:23:40,690 --> 00:23:44,860 Toen zei mevrouw Van Lent, die zei: Nou, u blijft hier maar rustig wonen, hoor. 492 00:23:44,860 --> 00:23:45,599 Een eh.. 493 00:23:45,700 --> 00:23:48,740 Ja, dat was vreselijk aardig. 494 00:23:48,740 --> 00:23:51,280 Ik, ik ben al die tijd te gast geweest daar. 495 00:23:51,280 --> 00:23:55,460 Terwijl ik, ja ik viel wel in, maar ik deed de praktijk. 496 00:23:55,460 --> 00:23:58,660 Maar ik had dan die noodziekenhuizen en ik had dat hotel. 497 00:23:58,660 --> 00:24:04,190 En dat hotel oprichten, dat was ook geen kleinigheid, want dan denk je: Dan doen we dit even, dat. 498 00:24:04,190 --> 00:24:05,562 Maar o.. 499 00:24:05,563 --> 00:24:09,443 Ik ben eerst naar huis gegaan, in Utrecht, en heb drieduizend gulden gehaald. 500 00:24:09,544 --> 00:24:15,200 Van m’n vader en van een vriend van m’n vader en van mezelf een beetje en zo. 501 00:24:15,200 --> 00:24:15,820 En eh.. 502 00:24:15,820 --> 00:24:19,930 want ik denk: Ik moet geld hebben, want je kon maar 503 00:24:19,930 --> 00:24:22,962 niet die mensen daar op de planken vloer laten liggen. 504 00:24:22,963 --> 00:24:25,746 Dus we hebben daar eh.. 505 00:24:25,847 --> 00:24:26,190 eh.. 506 00:24:26,190 --> 00:24:28,630 mooie lange palen. 507 00:24:28,630 --> 00:24:33,790 Ik denk Douglas en Lariks hoofdzakelijk, hebben we vakken gemaakt. 508 00:24:33,790 --> 00:24:36,792 En dat opgevuld met stro. 509 00:24:36,893 --> 00:24:39,800 En er was ook geen licht, dus er moesten lampjes.. 510 00:24:39,800 --> 00:24:42,610 moesten er geconstrueerd worden. 511 00:24:42,610 --> 00:24:44,646 Dat deed die buurman, Schueler. 512 00:24:44,746 --> 00:24:48,444 Dat was een geweldige familie, die hielp ons zo. 513 00:24:48,545 --> 00:24:50,820 Met, met een eh.. 514 00:24:50,820 --> 00:24:56,030 jampotje met water en daar een beetje olie op, olie drijft op water. 515 00:24:56,030 --> 00:24:57,970 En daar een klein brandertje op. 516 00:24:57,970 --> 00:25:02,430 En dan hadden we in zo’n jampotje en dan gaf dat licht. Nou ja, gaf licht. 517 00:25:02,430 --> 00:25:03,126 Ja. 518 00:25:03,127 --> 00:25:08,610 Ik geloof dat we wel, wel twintig van die lampjes hadden in dat hele gebouw. 519 00:25:08,610 --> 00:25:11,190 Ja en toen zette ik nog.. 520 00:25:11,190 --> 00:25:15,870 toen zette ik nog een eh.. een emmer water. Ik denk: Als er maar geen brand komt, hè. 521 00:25:15,870 --> 00:25:17,670 Ja, dat wou ik net vragen, is dat niet brandgevaarlijk? 522 00:25:17,670 --> 00:25:18,509 Nou. 523 00:25:18,610 --> 00:25:24,530 En dan zetten we overal een emmer water neer met een blikje dat ze zo konden bl.. 524 00:25:24,530 --> 00:25:26,952 blussen als het nodig was. 525 00:25:27,053 --> 00:25:27,540 En.. 526 00:25:27,540 --> 00:25:29,960 en ik weet nog wel toen ’s morgens.. 527 00:25:29,960 --> 00:25:33,030 De eerste morgen dat ik kwam, ik denk, die emmers.. 528 00:25:33,030 --> 00:25:38,734 Emmers waren allemaal leeg gedronken, helemaal leeg gedronken. 529 00:25:38,835 --> 00:25:42,420 Al die passanten die daar sliepen, dat was.. In Volksheil zaten die? 530 00:25:42,420 --> 00:25:42,870 Die hadden dorst. 531 00:25:42,870 --> 00:25:44,250 En die denken water.. 532 00:25:44,250 --> 00:25:46,130 o, daar staat water en een blikje. 533 00:25:46,130 --> 00:25:49,790 Het was nog goed water. Maar allemaal dingen waar je niet op rekent, hè. 534 00:25:49,790 --> 00:25:53,886 Nee, want u moest zorgen voor drinken, voor eten, voor.. 535 00:25:53,887 --> 00:25:56,160 Ja, dat was het en eh.. 536 00:25:56,160 --> 00:25:57,282 .. voor olie. 537 00:25:57,383 --> 00:26:00,540 En voor warmte, want het was ijzig koud. 538 00:26:00,540 --> 00:26:01,650 Het was een strenge winter. 539 00:26:01,650 --> 00:26:02,980 Het was een koude winter. 540 00:26:02,980 --> 00:26:07,950 En ik had geen dekens voor al die mensen, dus ik denk: We moeten een kachel hebben. 541 00:26:07,950 --> 00:26:11,990 Een grote kachel die dat hele zaakje warm stookt. 542 00:26:12,091 --> 00:26:12,630 En eh.. 543 00:26:12,630 --> 00:26:14,190 Jongens, waar is een kachel? 544 00:26:14,190 --> 00:26:18,028 Ja, goed, de kachels die staan in, in scholen en.. 545 00:26:18,129 --> 00:26:23,099 Nou, school in Holk, daar stond een grote kachel, wist één van die jongens. 546 00:26:23,200 --> 00:26:25,008 Ik zeg: Jongens, halen. 547 00:26:25,109 --> 00:26:28,382 Met de rijwielbrancard hebben ze hem opgehaald. 548 00:26:28,483 --> 00:26:31,459 En daar heb van alles in gelegen, in die brancard. 549 00:26:31,560 --> 00:26:34,649 En dat was eigenlijk voor, voor gewonden. 550 00:26:34,750 --> 00:26:37,340 Maar enfin, toen hebben we met die brancard die eh.. 551 00:26:37,340 --> 00:26:39,808 die grote kachel opgehaald. 552 00:26:39,909 --> 00:26:41,930 Daar stond op: Je brules tout l’hivers. 553 00:26:41,930 --> 00:26:46,608 En dat heeft ‘ie dan ook gedaan, dat blijft aan de gang zo’n kachel, hè. 554 00:26:46,709 --> 00:26:47,640 En eh.. 555 00:26:47,640 --> 00:26:52,798 ja, enfin, die kachel zetten, een smid erbij en pijpen hadden ze meegenomen. 556 00:26:52,899 --> 00:26:53,820 En moest ergens eh.. 557 00:26:53,820 --> 00:26:57,340 bij een raam naar buiten en die smid die maakte dat allemaal en eh.. 558 00:26:57,340 --> 00:27:02,450 En moest allemaal in korte tijd. Hout, ik had geen hout, dus we moesten hout hebben. 559 00:27:02,450 --> 00:27:05,540 Dus ik ben naar de drie eh.. 560 00:27:05,540 --> 00:27:09,740 dominees of vier dominees, ik weet het al niet meer, en de pastoor gegaan. 561 00:27:09,740 --> 00:27:11,610 Ik zeg: Nou, moeten jullie pro.. 562 00:27:11,610 --> 00:27:15,490 preken dat als die mensen weer naar de kerk gaan, dat 563 00:27:15,490 --> 00:27:19,320 ze allemaal één blokje hout meenemen, want zus en zo. 564 00:27:19,320 --> 00:27:24,500 En dat deden de mensen, hè. Dat was een.. daar lagen hele stapels hout lagen daar bij de kerken. 565 00:27:24,500 --> 00:27:29,822 Dat hebben ze.. en dat werd later niet meegenomen, want die mensen zelf hadden ook tekort aan hout. 566 00:27:29,923 --> 00:27:31,980 Ja, maar eh.. 567 00:27:31,980 --> 00:27:32,230 de.. 568 00:27:32,230 --> 00:27:35,991 in Nijkerk viel dat wel mee, je zat vlak op de Veluwe, hè. 569 00:27:36,092 --> 00:27:38,880 Dat viel wel mee, maar ze hebben het om zo’n blokje hout.. 570 00:27:38,880 --> 00:27:43,370 Ach, dat zal iedereen wel doen. Dat vonden ze toch een mooi gebaar, hè. Nee.. 571 00:27:43,370 --> 00:27:50,304 Heeft u veel.. heeft u veel eh.. hulp van eh.. van de kerkgemeenschappen gehad? 572 00:27:50,405 --> 00:27:50,730 Eh.. 573 00:27:50,730 --> 00:27:51,720 nou eh.. 574 00:27:51,720 --> 00:27:53,330 van de kerkgemeenschap.. 575 00:27:53,330 --> 00:27:58,829 maar van de, van de, van de meisjesverenigingen. 576 00:27:58,930 --> 00:28:05,294 Je had eh.. van de hervormde en van de gereformeerde had je meisjesverenigingen. 577 00:28:05,394 --> 00:28:11,132 Dus op het moment dat ik begon met dat noodziekenhuis.. 578 00:28:11,233 --> 00:28:14,040 met het noodziekenhuis, toen eh.. 579 00:28:14,040 --> 00:28:17,840 had ik zusters nodig en hulp en hoe dan ook. 580 00:28:17,941 --> 00:28:19,550 En toen heb ik met één g.. 581 00:28:19,550 --> 00:28:24,430 met één van die jongens gestuurd naar de directrice of de voorzitter 582 00:28:24,430 --> 00:28:28,490 van de gereformeerde en de één naar de hervormde meisjesvereniging. 583 00:28:28,490 --> 00:28:29,450 Dat.. 584 00:28:29,450 --> 00:28:29,843 of ze.. 585 00:28:29,944 --> 00:28:33,770 dat ik ze graag wou spreken morgenochtend om half tien. 586 00:28:33,770 --> 00:28:34,710 En dan had ik een.. 587 00:28:34,710 --> 00:28:36,100 dit is mijn kantoor. 588 00:28:36,100 --> 00:28:39,290 Daar in die school, dat voorste gedeelte hadden we afgeschot. 589 00:28:39,290 --> 00:28:43,740 Een tafel en een paar stoelen, dat was mijn hoofdkwartier. 590 00:28:43,740 --> 00:28:44,100 Ja. 591 00:28:44,100 --> 00:28:47,130 Nou, en daar ontving ik dan die dames en eh.. 592 00:28:47,130 --> 00:28:52,660 Toen is dat zo aan de gang gekomen voor, voor, voor die 593 00:28:52,660 --> 00:28:54,780 verpleegsters in de eerste plaats, hè, en hulpverpleegsters. 594 00:28:54,780 --> 00:28:59,320 Ja, wat, wat, wat vroeg u aan leidsters van de.. van die meisjesverenigingen dan? 595 00:28:59,320 --> 00:28:59,790 Wat zeg.. 596 00:28:59,790 --> 00:29:05,280 Want die kwamen.. die leidsters van die meisjesverenigingen die vroeg u om langs te komen.. 597 00:29:05,280 --> 00:29:06,584 Ja. 598 00:29:06,685 --> 00:29:07,280 Wat vroeg u ze dan? 599 00:29:07,280 --> 00:29:11,250 Nou, dan vroeg ik ze om, om meisjes te ronselen in hun eh.. 600 00:29:11,250 --> 00:29:13,210 gelederen, om eh.. 601 00:29:13,210 --> 00:29:17,093 te helpen bij het verplegen van zieken, dus hulpzusters. 602 00:29:17,194 --> 00:29:20,641 En later met dat eh.. 603 00:29:20,742 --> 00:29:23,110 met dat hotel wat ik maakte. 604 00:29:23,110 --> 00:29:26,746 Daar moest ik meisjes hebben eh.. 605 00:29:26,746 --> 00:29:32,329 in de Bonte Koe bijvoorbeeld, hè, om af te wassen en om borden.. 606 00:29:32,330 --> 00:29:36,370 Want ik gaf zeshonderd mensen ’s morgens een bord met 607 00:29:36,370 --> 00:29:41,408 pap en zeshonderd mensen ook ’s avonds een bord soep. 608 00:29:41,509 --> 00:29:44,010 En dat deden we dan zoveel mogelijk in.. 609 00:29:44,010 --> 00:29:45,880 en zo dik mogelijk maakten we dat. 610 00:29:45,880 --> 00:29:47,590 Anders konden we niet.. 611 00:29:47,590 --> 00:29:48,135 Brood was niet.. 612 00:29:48,236 --> 00:29:51,650 allemaal op de bon, dat was natuurlijk niet te krijgen. 613 00:29:51,650 --> 00:29:54,500 En de moeilijkheid was om dat dik te krijgen, hè. 614 00:29:54,500 --> 00:30:01,021 Maar nou is.. die pap die was altijd prima. En die heeft de firma Pel geleverd, hè. 615 00:30:01,122 --> 00:30:02,680 En eh.. 616 00:30:02,680 --> 00:30:08,590 dat eh.. hoe ze het lapten dat snap je niet, maar elke ochtend was het er, hè. En het was geweldig. 617 00:30:08,590 --> 00:30:11,550 Het was elke ochtend, werden die zeshonderd.. 618 00:30:11,550 --> 00:30:11,810 Ik moest herinneren.. 619 00:30:11,810 --> 00:30:15,570 Die elke ochtend was er een ontbijt voor zeshonderd mensen? 620 00:30:15,570 --> 00:30:16,240 Ja. 621 00:30:16,240 --> 00:30:21,150 En ’s avonds was er een diner, tussen aanhalingstekens, voor zeshonderd mensen? 622 00:30:21,150 --> 00:30:21,952 Ja. 623 00:30:22,053 --> 00:30:26,110 En dat werd verzorgd door de meisjes van de meisjesverenigingen? 624 00:30:26,110 --> 00:30:26,590 Ja. 625 00:30:26,590 --> 00:30:27,162 Ja. 626 00:30:27,163 --> 00:30:28,510 En dat was dan in de Bonte Koe, hè. 627 00:30:28,510 --> 00:30:28,690 Dat is.. 628 00:30:28,690 --> 00:30:29,510 was daar zo’n.. 629 00:30:29,510 --> 00:30:33,173 zo’n cafeetje op de, op de markt. 630 00:30:33,273 --> 00:30:33,600 En eh.. 631 00:30:33,600 --> 00:30:39,010 ik heb het later weer gezocht, maar dat is geen cafeetje meer, het is helemaal niks meer, geloof ik. 632 00:30:39,111 --> 00:30:39,800 ’t Is de Hema nu. 633 00:30:39,800 --> 00:30:41,386 Hema? 634 00:30:41,387 --> 00:30:42,783 O. 635 00:30:42,884 --> 00:30:47,140 Maar goed, dat was dus eh.. 636 00:30:47,140 --> 00:30:47,900 Dat was dus eh.. 637 00:30:47,900 --> 00:30:51,700 Ja, dan moesten we dus eten en drinken en dan kregen.. 638 00:30:51,700 --> 00:30:56,452 Maar ja, het voornaamste waar die mensen voor, voor kwamen dat was hun bagage. 639 00:30:56,553 --> 00:31:02,976 Hè, want ze hadden aardappelen gehaald en, en misschien een stukje spek voor hun familie. 640 00:31:02,977 --> 00:31:05,360 Dus daar zouden ze hun leven voor geven. 641 00:31:05,360 --> 00:31:09,630 En dat zou natuurlijk gestolen worden als, als raven. 642 00:31:09,630 --> 00:31:10,380 Dus daar moest ik.. 643 00:31:10,380 --> 00:31:14,970 Van tevoren had ik dat bedacht, daar moet een ruimte zijn waar ze.. 644 00:31:14,970 --> 00:31:18,100 waar ik al die fietsen en al die.. 645 00:31:18,100 --> 00:31:20,086 ja, er waren zelfs handkarren bij, maar.. 646 00:31:20,187 --> 00:31:26,960 kinderwagensachtige dingen en allerlei vehikels zouden kunnen opbergen met de eh.. 647 00:31:26,960 --> 00:31:27,660 dingen. 648 00:31:27,660 --> 00:31:29,170 En daar mocht niemand in. 649 00:31:29,170 --> 00:31:32,810 En dat hebben we zo georganiseerd, in het Kal.. 650 00:31:32,810 --> 00:31:35,146 ik geloof dat het het Kalkhok heette toen. 651 00:31:35,147 --> 00:31:39,442 Dat was een, een grote houten schuur, die stond ook op die markt. 652 00:31:39,542 --> 00:31:43,701 En daar heb ik een paar jongens, een paar studenten waren dat van De Vries. 653 00:31:43,802 --> 00:31:44,810 En die.. 654 00:31:44,810 --> 00:31:45,640 daar was het van. 655 00:31:45,640 --> 00:31:49,210 En ik zeg: Als jullie nou een eerlijke manier goed eh.. 656 00:31:49,210 --> 00:31:55,800 wat willen doen en geld willen verdienen, dan moet je het precies zo en zo doen. 657 00:31:55,800 --> 00:32:03,450 Je moet niet binnenlaten voor acht uur en niet voor vijf uur of zoiets, en dat moesten ze.. 658 00:32:03,450 --> 00:32:07,250 En dan moest er ’s nachts één of twee, liefst twee, slapen daar. 659 00:32:07,250 --> 00:32:11,340 Moesten ze een slaapplaats maken om die boel te bewaken. 660 00:32:11,340 --> 00:32:13,310 Dat deden die jongens van De Vries allemaal? 661 00:32:13,310 --> 00:32:14,630 Ja, die.. 662 00:32:14,630 --> 00:32:15,200 Die jongens.. 663 00:32:15,200 --> 00:32:20,650 Ik zeg: Nou mag je rekenen wat je wil, voor een fiets een gulden of voor een dit.. 664 00:32:20,650 --> 00:32:22,700 voor zo’n handkar wel een tientje of zo. 665 00:32:22,700 --> 00:32:27,726 Mensen hebben geld wel, maar ze hebben geen eten en eh.. dat hebben ze er voor over. 666 00:32:27,727 --> 00:32:28,910 En waar ging dat geld dan heen? 667 00:32:28,910 --> 00:32:31,510 Dat geld dat staken ze zelf in hun zak. 668 00:32:31,510 --> 00:32:32,880 Dat hebben ze zelf verdiend? 669 00:32:32,880 --> 00:32:34,150 Dat hadden ze zelf verdiend. 670 00:32:34,150 --> 00:32:39,650 En dat andere dat waren drie bonnetjes aan mekaar. 671 00:32:39,650 --> 00:32:44,390 En dan kreeg iedereen die daar overnachten wou, die kreeg die drie bonnetjes. 672 00:32:44,390 --> 00:32:50,705 Eén bonnetje was voor de soep, één bonnetje voor het logie en één bonnetje voor eh.. 673 00:32:50,806 --> 00:32:52,530 de pap. 674 00:32:52,631 --> 00:32:54,780 En dat rekende ik één vijftig voor. 675 00:32:54,780 --> 00:32:56,569 Nou, dat was niet veel, hè. 676 00:32:56,670 --> 00:33:05,256 Maar je.. moet je nagaan dat we eh.. bijna tienduizend gulden overhielden. 677 00:33:05,357 --> 00:33:06,060 Ja. 678 00:33:06,060 --> 00:33:09,800 Op ’t eind van de rit. Bijna tienduizend gulden. 679 00:33:09,800 --> 00:33:10,370 Zo. 680 00:33:10,370 --> 00:33:11,990 En ehm.. 681 00:33:11,990 --> 00:33:15,750 maar ja, ik zat erin met drieduizend, dus dat heb ik er eerst een keer afgehaald. 682 00:33:15,750 --> 00:33:17,552 Maar het zat allemaal op een bank. 683 00:33:17,653 --> 00:33:20,120 En daar werd dan van alle kanten weer aan getrokken. 684 00:33:20,120 --> 00:33:24,796 Want er was een meneer Vermeulen, dat was een eh.. 685 00:33:24,897 --> 00:33:27,170 die in de oorlog helemaal niet goed was. 686 00:33:27,170 --> 00:33:32,649 Die had z’n brutaliteit om naar te vragen om dat eh.. 687 00:33:32,650 --> 00:33:35,430 te besteden aan het verbouwen van het Rode Kruis eh.. 688 00:33:35,430 --> 00:33:36,390 gebouw. 689 00:33:36,390 --> 00:33:39,376 Ik zeg: Nee, dat vind ik geen goed.. 690 00:33:39,477 --> 00:33:40,040 Eh.. 691 00:33:40,040 --> 00:33:40,850 we hebben een eh.. 692 00:33:40,850 --> 00:33:43,090 ziekenauto gekocht voor eh.. 693 00:33:43,090 --> 00:33:45,430 Nou, ik weet niet of het voldoende was, maar daarvoor hebben 694 00:33:45,430 --> 00:33:48,410 ze zevenenhalf duizend gulden besteed, voor een ziekenauto. 695 00:33:48,410 --> 00:33:50,300 Want dat was er helemaal niet in.. 696 00:33:50,300 --> 00:33:51,469 Na de oorlog? 697 00:33:51,470 --> 00:33:57,902 Na de oorlog, in eh.. in Nijkerk. Ja. We hebben nog heel aardig geboerd eigenlijk. 698 00:33:58,003 --> 00:34:01,870 Ja, maar goed, dat eh.. dat is bijzaak, dat is niet uw doelstelling geweest uiteindelijk. 699 00:34:01,870 --> 00:34:02,550 Helemaal niet, nee. 700 00:34:02,550 --> 00:34:02,790 Nee, nee. 701 00:34:02,790 --> 00:34:05,390 Dat was een mooi bijkomend effect, zeg maar. 702 00:34:05,390 --> 00:34:10,276 Ja. Want ik denk: We hebben onkosten, dus ze moeten wat.. Eén vijftig, dat is toch ook niks, hè. 703 00:34:10,277 --> 00:34:12,190 Ja, en ze hadden natuurlijk geld meegenomen. 704 00:34:12,190 --> 00:34:15,240 O, ze hadden geld genoeg, de mensen. Ja. 705 00:34:15,240 --> 00:34:15,259 Ja. 706 00:34:15,360 --> 00:34:19,700 Ja, het was een.. het was een benarde tijd, hoor, verschrikkelijk. 707 00:34:19,700 --> 00:34:22,820 U, u heeft daar een hoop mensen eh.. 708 00:34:22,820 --> 00:34:23,680 geholpen. 709 00:34:23,680 --> 00:34:23,840 Eh.. 710 00:34:23,840 --> 00:34:27,260 die moesten eten, zeshonderd mensen eten, zeshonderd mensen slapen. 711 00:34:27,260 --> 00:34:31,350 Dat was allemaal te.. te herbergen in, in Volksheil? 712 00:34:31,350 --> 00:34:33,730 Ja, er was ook nog een eh.. 713 00:34:33,730 --> 00:34:38,120 voor, voor, voor echtparen was er zelf nog een dinge.. 714 00:34:38,120 --> 00:34:41,280 Maar verder voor jonge meisjes en voor.. 715 00:34:41,280 --> 00:34:44,680 Een beetje gescheiden hadden we nog, want het moest dan eh.. 716 00:34:44,680 --> 00:34:45,040 Moest het wel netjes houden. 717 00:34:45,040 --> 00:34:45,542 .. 718 00:34:45,542 --> 00:34:46,060 netjes houden. 719 00:34:46,060 --> 00:34:48,260 En toneel was ook nog eh.. 720 00:34:48,260 --> 00:34:48,900 bezet en eh.. 721 00:34:48,900 --> 00:34:54,392 Maar ja, de moeilijkheid was het licht en de boel aan de gang te houden, hè. 722 00:34:54,493 --> 00:34:55,050 En ehm.. 723 00:34:55,050 --> 00:35:00,700 dat was.. de mensen hadden stuk gelopen voeten. Dan hadden we ook nog een kamertje daar voorin. 724 00:35:00,700 --> 00:35:01,831 Daar zat de.. 725 00:35:01,932 --> 00:35:06,700 de heer en mevrouw Van de Brink, heetten ze, geloof ik. 726 00:35:06,700 --> 00:35:07,720 Die eh.. 727 00:35:07,720 --> 00:35:08,980 verzorgden al die blaren. 728 00:35:08,980 --> 00:35:10,220 Kwamen.. 729 00:35:10,220 --> 00:35:15,450 die hadden al die instrumenten en medicijnen uit de apotheek daarvoor gehaald. 730 00:35:15,450 --> 00:35:19,380 En die eh.. werden die mensen daar ook nog mee.. Ja, was leuk, hè. 731 00:35:19,380 --> 00:35:19,839 Ja. 732 00:35:19,840 --> 00:35:20,152 U zei van eh.. 733 00:35:20,253 --> 00:35:25,640 u had de meisjes van de hervormde en gereformeerde meisjesverenigingen ingeschakeld. 734 00:35:25,640 --> 00:35:29,745 Hoe, hoe.. die hadden geen enkele opleiding. 735 00:35:29,846 --> 00:35:33,096 Nee, maar eh.. ze, ze waren goed van wille. 736 00:35:33,096 --> 00:35:33,740 Ja, maar je moet wel.. 737 00:35:33,740 --> 00:35:34,570 Maar ik had wel.. 738 00:35:34,570 --> 00:35:37,825 ik had ook wel verpleegsters, hoor, want eh.. 739 00:35:37,926 --> 00:35:38,480 Eh.. 740 00:35:38,480 --> 00:35:41,890 er waren natuurlijk verpleegsters die eh.. 741 00:35:41,890 --> 00:35:45,370 getrouwd waren en die vrijwillig kwamen. 742 00:35:45,370 --> 00:35:48,760 En er waren verpleegsters die vastgelopen waren tegen 743 00:35:48,760 --> 00:35:51,330 de waterlinie, zal ik maar zeggen, en die niet meer.. 744 00:35:51,330 --> 00:35:52,870 en die ook bij ons kwamen. 745 00:35:52,870 --> 00:35:56,150 En eens op een gegeven moment, toen kwam er een eh.. 746 00:35:56,150 --> 00:35:59,880 een oudere dame die kwam eh.. 747 00:35:59,880 --> 00:36:02,080 in mijn kantoor, zal ik maar zeggen. 748 00:36:02,080 --> 00:36:07,381 En die zei eh.. ja, ze wou graag een baan hebben als gewoon verpleegster. 749 00:36:07,482 --> 00:36:09,250 En dat vond ik al zo gek dat ze dat zei. 750 00:36:09,250 --> 00:36:12,610 Ik zeg: Mevrouw, maar wat bent u dan eigenlijk? 751 00:36:12,610 --> 00:36:14,940 Ja, dat kon ze dan niet zeggen, want er waren een beetje moeilijkheden. 752 00:36:14,940 --> 00:36:19,969 Maar enfin, ik heb het er toch uit gekregen, ze was directrice van eh.. 753 00:36:19,970 --> 00:36:24,956 stads en academisch ziekenhuis in Groningen, gevlucht voor de moffen. 754 00:36:25,057 --> 00:36:27,790 Ik zeg: Mensenkinderen, je komt hier eh.. 755 00:36:27,790 --> 00:36:29,016 als geroepen. 756 00:36:29,017 --> 00:36:30,200 Nou, die heb ik toen aan.. 757 00:36:30,200 --> 00:36:33,988 direct als directrice aangesteld. 758 00:36:34,089 --> 00:36:39,380 En eh.. samen met Dien de Boer. Ja, Dien de Boer dat was ook een, een.. een geweldige figuur, hè. 759 00:36:39,380 --> 00:36:40,300 Dat was een Nijkerkse? 760 00:36:40,300 --> 00:36:45,540 Dat was een Nijkerkse en die kende iedereen en iedereen kende haar en vertrouwde haar en eh.. 761 00:36:45,540 --> 00:36:49,496 Die heeft me zo geholpen met het verkrijgen van eh.. 762 00:36:49,497 --> 00:36:55,040 van dekens en van eh.. eh.. ja, borden en lepels en vorken voor die.. 763 00:36:55,040 --> 00:37:01,940 Heeft u, heeft u, heeft u ook op die manier veel mensen uit het verzet kunnen helpen, hè. 764 00:37:01,940 --> 00:37:07,640 Die, die, die, die mevrouw uit, uit Groningen bijvoorbeeld, die, die, ik meen dat die eh.. 765 00:37:07,640 --> 00:37:10,510 in het verzet zat, uit uw boek heb ik dat begrepen. 766 00:37:10,510 --> 00:37:11,340 Nou ja, die.. 767 00:37:11,340 --> 00:37:11,570 Ik denk dat ze daarom moest vluchen.. vluchten. 768 00:37:11,570 --> 00:37:12,368 Ja. 769 00:37:12,368 --> 00:37:18,532 Maar waren er op die manier eh.. meer personen die, die.. 770 00:37:18,633 --> 00:37:19,710 Ja, er was.. 771 00:37:19,710 --> 00:37:21,650 ik kreeg gelukkig hulp van eh.. 772 00:37:21,650 --> 00:37:22,590 van een arts. 773 00:37:22,590 --> 00:37:24,170 Dat was eh.. 774 00:37:24,170 --> 00:37:25,562 dokter ehm.. 775 00:37:25,662 --> 00:37:28,334 dokter Drukker, die noemde zich Bakker. 776 00:37:28,435 --> 00:37:31,739 Met z´n vrouw, z´n vrouw was verpleegkundige. 777 00:37:31,840 --> 00:37:32,210 En eh.. 778 00:37:32,210 --> 00:37:34,780 hij was, beweerde die, ter dood veroordeeld. 779 00:37:34,780 --> 00:37:35,860 Dus hij had.. 780 00:37:35,860 --> 00:37:41,160 hij moest onderduiken, maar hij had geen zin om stil te zitten, dus hij heeft zich gewoon eh.. 781 00:37:41,160 --> 00:37:42,795 gemeld bij ons. 782 00:37:42,896 --> 00:37:47,370 Ik zeg: Man, prima, als jullie nou met je vrouw, en later kwam Henk 783 00:37:47,370 --> 00:37:52,240 de Lange erbij, de zoon van professor De Lange, die was ook arts. 784 00:37:52,240 --> 00:37:57,030 Eh.. en die hebben met z´n drieën dan Tijsseling helemaal eh.. behandeld, hè. 785 00:37:57,030 --> 00:37:59,620 Ja, want dat had u.. dat had u al gevorderd? 786 00:37:59,620 --> 00:38:00,740 Dat had ik gevorderd. 787 00:38:00,740 --> 00:38:01,420 En daar waren.. 788 00:38:01,420 --> 00:38:02,630 waren we al.. 789 00:38:02,630 --> 00:38:06,130 ook al in bezig, maar hij maakte alsmaar bedden, 790 00:38:06,130 --> 00:38:09,390 bedden voor het oude mannenhuis en voor onze gasten. 791 00:38:09,390 --> 00:38:13,065 En we hadden nog een paar kleine kliniekjes voor de bevallingen. 792 00:38:13,166 --> 00:38:18,390 Eh.. een eh.. een jodenschool hadden we ook, was er. Maar de joden waren.. 793 00:38:18,390 --> 00:38:19,380 Van Delenstraat zat erbij. 794 00:38:19,380 --> 00:38:19,940 Hé? 795 00:38:19,940 --> 00:38:22,715 De Van Delenstraat zat erbij. 796 00:38:22,816 --> 00:38:26,560 Ja, dat zat meer bij Tijsseling, dat heb ik eigenlijk nooit zoveel van.. 797 00:38:26,560 --> 00:38:28,312 mee te maken gehad. 798 00:38:28,413 --> 00:38:37,690 Want eh.. ik had genoeg. Ik was ook nog medisch adviseur van eh.. de commandant van eh.. 799 00:38:37,690 --> 00:38:38,870 Van vluchtoord Groot Nijkerk. 800 00:38:38,870 --> 00:38:40,590 Vluchtoord Groot Nijkerk. 801 00:38:40,590 --> 00:38:43,100 Ja, van de heer Beernink. Wat, wat was dat voor een man, Beernink? 802 00:38:43,100 --> 00:38:46,210 Beernink, ja, dat leek mij een oude militair of zo. 803 00:38:46,210 --> 00:38:47,090 Ik weet niet wat, wat ´ie.. 804 00:38:47,090 --> 00:38:48,960 wat ´ie eigenlijk deed. 805 00:38:48,960 --> 00:38:50,150 Want ´ie was een.. 806 00:38:50,150 --> 00:38:56,365 ja, hij woonde in het grootste huis van Nijkerk en eh.. heel deftige meneer, maar vreselijk aardig. 807 00:38:56,466 --> 00:38:59,564 Was, was hij eh.. Hoe oud was hij toen ongeveer? 808 00:38:59,664 --> 00:39:00,770 Die meneer Beernink? 809 00:39:00,770 --> 00:39:01,590 Ja. Was dat.. 810 00:39:01,590 --> 00:39:03,214 Nou ja, hij was toch.. 811 00:39:03,315 --> 00:39:12,720 hij was misschien eh.. Hij had een dochter van eh.. van een jaar of achttien of zo. Dus eh.. ja.. 812 00:39:12,720 --> 00:39:14,090 Wel in de vijftig. 813 00:39:14,090 --> 00:39:16,894 Vijftiger zoiets. 814 00:39:16,995 --> 00:39:19,620 En hij moest de beslissingen nemen natuurlijk en eh.. 815 00:39:19,620 --> 00:39:22,290 die boeren die wouden niet allemaal eh.. 816 00:39:22,290 --> 00:39:24,230 zomaar evacués hebben. 817 00:39:24,230 --> 00:39:29,939 En die weigerden dat vaak op, op medische gronden en dan moest dat.. 818 00:39:29,940 --> 00:39:32,010 een arts bekijken of dat eh.. 819 00:39:32,010 --> 00:39:33,290 of dat waar was of.. 820 00:39:33,290 --> 00:39:36,310 En dat deed ik dan zo eerlijk mogelijk. 821 00:39:36,310 --> 00:39:42,990 Dan ging ik daarheen en dan nam ik de hele situatie op. En dan.. vaak hadden ze wel gelijk en dan.. 822 00:39:42,990 --> 00:39:48,090 Waren er veel mensen die.. weigerden om evacués op te nemen? 823 00:39:48,090 --> 00:39:49,840 Nou, eigenlijk niet veel, want eh.. 824 00:39:49,840 --> 00:39:51,760 er waren zoveel.. 825 00:39:51,760 --> 00:39:53,430 kregen evacués. 826 00:39:53,430 --> 00:39:57,020 Net of ze voelden dat het moest, want ze begrepen wel dat het moest, hè. 827 00:39:57,020 --> 00:40:02,233 Ja, ze waren een geweldige bevolking, hoor. 828 00:40:02,334 --> 00:40:02,750 Ja. 829 00:40:02,750 --> 00:40:06,240 Op een gegeven moment, lees ik in, in archiefstukken.. 830 00:40:06,240 --> 00:40:10,592 Dat moet ik even citeren, ehm.. 831 00:40:10,693 --> 00:40:14,460 Ja, dat is één van die wijkhoofden die, die schrijft dan.. 832 00:40:14,460 --> 00:40:18,770 Ik denk dat het aan Beernink is: De houding van de inwoners ten opzichte 833 00:40:18,770 --> 00:40:23,608 van ons, de wijkhoofden, en de evacués is bijzonder vijandig te noemen. 834 00:40:23,709 --> 00:40:25,900 Met overleg is niets meer te bereiken. 835 00:40:25,900 --> 00:40:28,990 De mensen zijn er beu van en het is ontegenzek.. 836 00:40:28,990 --> 00:40:32,740 zeggelijk een feit dat ze voedselvoorraden op raken. 837 00:40:32,740 --> 00:40:37,620 En dat is een brief, die heeft ‘ie op twee februari geschreven. Als ik dat zo.. 838 00:40:37,620 --> 00:40:38,830 Door wie is dat geschreven? 839 00:40:38,830 --> 00:40:40,230 Dat, dat is een waarno.. 840 00:40:40,230 --> 00:40:41,410 waarnemend wijkhoofd. 841 00:40:41,410 --> 00:40:45,910 Je had van die vijf wijken in Nijkerk, die zorgden voor het onderbrengen van eh.. 842 00:40:45,910 --> 00:40:48,380 evacués eh.. passanten wellicht. 843 00:40:48,380 --> 00:40:49,369 O. 844 00:40:49,470 --> 00:40:49,970 Als.. 845 00:40:49,970 --> 00:40:50,690 O, dat heb ik nooit geweten. 846 00:40:50,690 --> 00:40:55,550 Als ik dat zo lees eh.. komt dat dan herkenbaar over? 847 00:40:55,550 --> 00:40:58,730 Nee, voor mij niet. 848 00:40:58,730 --> 00:41:05,436 Maar eh.. ’t is natuurlijk.. er speelde natuurlijk meer af dan je.. dan ik wist, hoor. 849 00:41:05,537 --> 00:41:11,350 Ja, ik ging ook, ook, ook die buitenkant graag heen, 850 00:41:11,350 --> 00:41:14,739 als ik een boodschap had, want ik moest eten verzamelen. 851 00:41:14,840 --> 00:41:16,940 Want mijn zuster in eh.. 852 00:41:16,940 --> 00:41:20,500 Ermelo, die woonde hier op de Harderwijkerweg. 853 00:41:20,500 --> 00:41:23,830 Haar man was huisarts en die is toen.. 854 00:41:23,830 --> 00:41:26,806 moest toen later naar Indië. 855 00:41:26,907 --> 00:41:28,540 Maar eh.. 856 00:41:28,540 --> 00:41:32,248 haar man was huisarts, maar ze had drie joden in huis. 857 00:41:32,349 --> 00:41:33,550 En eh.. 858 00:41:33,550 --> 00:41:35,230 toen op een gegeven moment toen eh.. 859 00:41:35,230 --> 00:41:38,070 kreeg ik een boodschap, belde ze me op. 860 00:41:38,070 --> 00:41:40,320 Ze zegt: Kun je niet eens even komen? 861 00:41:40,320 --> 00:41:42,790 Ik wou je graag spreken. 862 00:41:42,891 --> 00:41:44,199 Ik denk: Wat zou er zijn? 863 00:41:44,300 --> 00:41:45,010 Enfin eh.. 864 00:41:45,010 --> 00:41:48,490 Beems gezegd: Ik moet even weg. 865 00:41:48,591 --> 00:41:49,900 Ja hoor. 866 00:41:49,900 --> 00:41:58,459 Dus ik fiets, alles op de fiets natuurlijk, naar eh.. 867 00:41:58,560 --> 00:41:59,880 naar Ermelo. 868 00:41:59,880 --> 00:42:00,224 En eh.. 869 00:42:00,224 --> 00:42:00,480 ik zei eh.. 870 00:42:00,480 --> 00:42:04,135 En toen kom ik daar aan en toen zegt ze: Ja, zegt ze, ik heb je even.. 871 00:42:04,236 --> 00:42:06,740 langskomen, want ik kan het niet door de telefoon zeggen, 872 00:42:06,740 --> 00:42:09,430 want de telefoon was er misschien ook niet, dat weet ik niet. 873 00:42:09,430 --> 00:42:13,970 Dus, ik moet je maar zeggen, we hebben hier drie joden in huis. 874 00:42:13,970 --> 00:42:14,930 Ik zeg: Wat? 875 00:42:14,930 --> 00:42:15,570 Ja. 876 00:42:15,570 --> 00:42:21,230 Ze zegt: En kijk, aan de overkant, daar heb je Welgelegen en daar eh.. 877 00:42:21,230 --> 00:42:24,430 zit de Grüne Polizei. 878 00:42:24,430 --> 00:42:26,320 Maar dat bleek later niet waar te zijn. 879 00:42:26,320 --> 00:42:30,628 Dat was weer een huis daarachter, maar ze kwamen altijd over dat erf van dingen lopen. 880 00:42:30,729 --> 00:42:32,516 Dus ze dacht dat ze daar woonden, maar.. 881 00:42:32,617 --> 00:42:33,660 Ik zeg: Nou en. 882 00:42:33,660 --> 00:42:41,720 Nou en, zegt ze, niks. Wie zou er nou joden in huis halen tegenover de Grüne Polizei? 883 00:42:41,720 --> 00:42:42,050 Ja. 884 00:42:42,050 --> 00:42:46,390 Nou, dat was een lef, hoor. Had ze.. vreselijke lef, vond ik dat. 885 00:42:46,390 --> 00:42:47,017 Ja. 886 00:42:47,017 --> 00:42:49,472 Ze zegt: Maar weet je wat het rottige is, eh.. 887 00:42:49,473 --> 00:42:51,330 ik heb twee kleine kinderen en eh.. 888 00:42:51,330 --> 00:42:54,550 Het eten wordt zo moeilijk, want we moeten met z’n allen eten. 889 00:42:54,550 --> 00:42:54,880 En eh.. 890 00:42:54,880 --> 00:42:57,470 het eten wordt zo moeilijk. 891 00:42:57,470 --> 00:42:59,500 Kun jij niet wat eh.. 892 00:42:59,500 --> 00:43:07,654 bij de boeren opscharrelen en dan eh.. Nou ja, dat heb ik toen natuurlijk gedaan. En eh.. ja. 893 00:43:07,755 --> 00:43:13,050 Is het in Nijkerk ook moeilijk geweest om, om voldoende eten ter beschikking te krijgen? 894 00:43:13,050 --> 00:43:15,111 Ja, nou.. 895 00:43:15,212 --> 00:43:15,740 Er was.. 896 00:43:15,740 --> 00:43:17,784 alles was op de bon. 897 00:43:17,885 --> 00:43:21,580 Maar ik moest speciale dingen hebben, hè, voor dat noodziekenhuis. 898 00:43:21,580 --> 00:43:24,074 Ik zal maar zeggen voor die verlichting. 899 00:43:24,175 --> 00:43:26,088 Want die ehm.. 900 00:43:26,189 --> 00:43:30,740 die Schueler die had die eerste lampjes gemaakt en dan had z’n vrouw 901 00:43:30,740 --> 00:43:34,520 of z’n moeder, die hadden uit eigen voorraad een beetje olie gegeven. 902 00:43:34,520 --> 00:43:36,099 Maar die hadden ook niet meer. 903 00:43:36,200 --> 00:43:37,060 En eh.. 904 00:43:37,060 --> 00:43:37,660 toen zegt.. 905 00:43:37,660 --> 00:43:39,800 nou, ik zeg: Ik moet zien dat ik olie krijg. 906 00:43:39,800 --> 00:43:40,340 Aan wie.. 907 00:43:40,340 --> 00:43:41,520 wie gaat daarover? 908 00:43:41,520 --> 00:43:42,220 Ja, Gerssen. 909 00:43:42,220 --> 00:43:45,661 Maar Gerssen had er ook distributiekantoor. 910 00:43:45,762 --> 00:43:48,160 En eh.. 911 00:43:48,160 --> 00:43:49,757 ik zeg: Meneer Gerssen, ik.. 912 00:43:49,857 --> 00:43:50,750 zo en zo.. 913 00:43:50,750 --> 00:43:53,398 ik heb lichtjes nodig en dan hebben we olie nodig. 914 00:43:53,499 --> 00:43:56,180 Ja, zegt ‘ie, die olie is om op te eten, dat kan niet. 915 00:43:56,180 --> 00:43:56,915 Ja. 916 00:43:56,915 --> 00:44:05,023 Ik zeg: Ja, maar.. Enfin, ik heb hem meegetroond en laten zien en toen kreeg ik zes flessen olie. 917 00:44:05,124 --> 00:44:08,400 Nou, en toen moest ik weer wat anders hebben. 918 00:44:08,400 --> 00:44:12,470 Ik weet het niet meer, maar het is.. 919 00:44:12,470 --> 00:44:15,250 Het, het was een moeilijke man, maar ja, hij kon het ook niet helpen natuurlijk. 920 00:44:15,250 --> 00:44:20,220 Hè, hij was.. zat ook gebonden aan regels en aan dingen. Nou ja, hij had niet meer. 921 00:44:20,220 --> 00:44:24,966 Hij was een moeilijke man, in die situatie of altijd? 922 00:44:24,966 --> 00:44:25,730 Ja, die.. 923 00:44:25,730 --> 00:44:27,460 Nee, dat zal wel niet. 924 00:44:27,460 --> 00:44:28,950 Hij zal in die situatie.. 925 00:44:28,950 --> 00:44:31,660 maar het was op ’t laatst zo, dat als ik de voorkant van ’t 926 00:44:31,660 --> 00:44:36,112 distributiekantoor in kwam, dan smeerde hij ‘m achter de.. 927 00:44:36,213 --> 00:44:40,942 uit de achterdeur om eh.. niet geconfronteerd te worden met mij. 928 00:44:41,043 --> 00:44:43,940 Maar hij beheerde de voedselvoorraden. 929 00:44:43,940 --> 00:44:44,200 Ja. 930 00:44:44,200 --> 00:44:46,180 En, en de gebruiksvoorraden. 931 00:44:46,180 --> 00:44:48,960 Ja, dat deed die natuurlijk prima, want dat moest, hè, dat eh.. 932 00:44:48,960 --> 00:44:56,407 Ja, en, en hij controleerde ook of er zwart geslacht werd eh.. er eh.. een zwarte markt was. 933 00:44:56,508 --> 00:44:58,020 Nou, dat zal ‘ie.. 934 00:44:58,020 --> 00:44:59,400 dat zou die wel niet controleren, nee. Daar geloof ik niks van. Nee, daar had ‘ie niks mee te maken. 935 00:44:59,400 --> 00:45:04,200 Nou, dat was één van, van.. was één van zijn taken. 936 00:45:04,200 --> 00:45:04,830 Want dat ging helemaal langsheen, gelukkig. 937 00:45:04,830 --> 00:45:08,430 Want daar zijn een hoop mensen mee in ’t leven gebleven natuurlijk. 938 00:45:08,430 --> 00:45:11,700 Ja, dat viel mij op in uw boek, waardeert u dat positief. 939 00:45:11,700 --> 00:45:13,550 Ja, dat moest je waarderen, want eh.. 940 00:45:13,550 --> 00:45:16,652 die moffen die sleepten alles weg, hè. 941 00:45:16,753 --> 00:45:23,100 En hadden ze grote vrachtauto’s en met eh..: Geschenken van het Nederlandse volk aan het Duitse. 942 00:45:23,100 --> 00:45:25,090 Nou, gewoon gegapt spul, hè. 943 00:45:25,090 --> 00:45:33,020 Nee, nee, dat zwarte slachten, dat moet je gewaardeerd hebben eigenlijk. Ja, we hebben het.. 944 00:45:33,020 --> 00:45:33,350 Waarom? 945 00:45:33,350 --> 00:45:33,800 .. een keer.. 946 00:45:33,800 --> 00:45:35,150 Waarom moet je dat waarderen? 947 00:45:35,150 --> 00:45:38,568 Nou, omdat een heleboel mensen daarmee in ’t leven gebleven zijn. 948 00:45:38,669 --> 00:45:39,660 Die gaven dan eh.. 949 00:45:39,660 --> 00:45:44,044 ja, een heleboel geld kwijt geraakt, maar ze zijn in ’t leven gebleven. 950 00:45:44,145 --> 00:45:45,400 Want eh.. 951 00:45:45,400 --> 00:45:50,330 er werd in, in Nijkerkerveen, daar werd ontzettend zwart geslacht, hè, veel. 952 00:45:50,431 --> 00:45:51,160 En eh.. 953 00:45:51,160 --> 00:45:53,040 dat wisten die moffen op de één of andere manier. 954 00:45:53,040 --> 00:46:01,704 En dan was er een meneer Veenstra, die was kolonel van de politie, geloof ik. 955 00:46:01,805 --> 00:46:03,020 In, in Arnhem. 956 00:46:03,020 --> 00:46:04,330 En die was helemaal verkeerd. 957 00:46:04,330 --> 00:46:07,600 En die had een hele razzia ge.. 958 00:46:07,600 --> 00:46:10,388 georganiseerd. 959 00:46:10,489 --> 00:46:12,780 En eh.. 960 00:46:12,780 --> 00:46:17,081 dat lekte ook weer uit bij de politie. 961 00:46:17,182 --> 00:46:21,210 En toen kreeg ik op een gegeven moment een politieagent op ’t spreekuur. 962 00:46:21,210 --> 00:46:22,700 En die zegt eh.. 963 00:46:22,700 --> 00:46:23,500 keek eerst of niemand.. 964 00:46:23,500 --> 00:46:26,430 Hij zegt: Ik, ik mankeer niks.. 965 00:46:26,430 --> 00:46:29,313 maar ik kom u even vragen. 966 00:46:29,414 --> 00:46:32,970 Wij hebben de boodschap gekregen dat.. 967 00:46:32,970 --> 00:46:37,590 we krijgen een razzia en dan wordt ’t hele Nijkerkerveen 968 00:46:37,590 --> 00:46:40,740 en ’t Rode Dorp, dat wordt helemaal afgezet. 969 00:46:40,740 --> 00:46:42,480 En dan gaan we die kerels.. 970 00:46:42,480 --> 00:46:43,922 gaan ze vangen.. 971 00:46:44,023 --> 00:46:45,772 moeten we vangen. 972 00:46:45,873 --> 00:46:47,550 Ik zeg: Maar wanneer is dat? 973 00:46:47,550 --> 00:46:49,942 Ja, hij zegt, dat weet ik niet. 974 00:46:50,043 --> 00:46:52,140 Ik zeg: Maar eh.. 975 00:46:52,140 --> 00:46:55,780 En toen zegt ‘ie: Kunt u er iets aan doen, zegt ‘ie, want ik, ik word zo in de 976 00:46:55,780 --> 00:47:01,240 gaten gehouden door, door die verkeerde politieagenten, dat ik durf niks te doen. 977 00:47:01,240 --> 00:47:02,430 Ik zeg: Nee, dat is prima. 978 00:47:02,430 --> 00:47:03,150 Ik zeg.. 979 00:47:03,150 --> 00:47:07,200 toen spraken we af een code en eh.. 980 00:47:07,200 --> 00:47:08,946 Dan zou hij me bellen. 981 00:47:09,047 --> 00:47:12,579 En dan zou ik zorgen dat het gewaarschuwd werd. 982 00:47:12,580 --> 00:47:17,110 Dus ben ’s middags direct naar Nijkerkerveen gegaan, naar, naar de smid. 983 00:47:17,110 --> 00:47:20,090 Die had een paar jongens en die waren ook eh.. 984 00:47:20,090 --> 00:47:20,927 ondergedoken. 985 00:47:21,028 --> 00:47:21,390 En eh.. 986 00:47:21,390 --> 00:47:23,880 die kende ik goed en eh.. 987 00:47:23,880 --> 00:47:27,979 Toen zeg ik: Nou, eh.. 988 00:47:28,080 --> 00:47:32,265 zo en zo is het geval, kunnen jullie een, een.. 989 00:47:32,366 --> 00:47:35,770 ja, een soort waarschuwingsdienst organiseren? 990 00:47:35,770 --> 00:47:37,360 Dat we op tijd.. 991 00:47:37,360 --> 00:47:38,949 iedereen wegkomt. 992 00:47:38,950 --> 00:47:40,473 Hij zegt: Ja, als.. 993 00:47:40,574 --> 00:47:41,700 dat willen we wel doen. 994 00:47:41,700 --> 00:47:43,810 En moeten wel op tijd weten. 995 00:47:43,810 --> 00:47:46,850 Ik zeg: Ja, ik kan niet eerder zeggen dan dat ik het ook weet. 996 00:47:46,850 --> 00:47:52,428 Nou, en toen op een ochtend onder het spreekuur kwam een telefoontje van de.. 997 00:47:52,529 --> 00:47:56,217 Alkema, ik geloof nog steeds dat het dezelfde Alkema was. 998 00:47:56,318 --> 00:48:00,890 Die zegt: Dokter, ja, mijn vrouw zou om half één bij u komen vanmiddag, maar eh.. 999 00:48:00,890 --> 00:48:03,338 ze kan niet, ze is verhinderd. 1000 00:48:03,439 --> 00:48:05,190 Ik zeg: Weet je dat wel zeker? 1001 00:48:05,190 --> 00:48:06,400 Ja, ik weet het zeker. 1002 00:48:06,400 --> 00:48:06,510 Ik zeg: O, nou ja.. 1003 00:48:06,510 --> 00:48:10,740 Ik zeg: Dat is niet erg, dan komt ze wel een andere keer. 1004 00:48:10,740 --> 00:48:15,020 Nou, meteen die jongens van de smid opgebeld. Toen was er nog telefoon, hè. 1005 00:48:15,020 --> 00:48:16,555 Dat was de code? 1006 00:48:16,656 --> 00:48:18,557 Ja, dat was de code. 1007 00:48:18,658 --> 00:48:20,640 En ook, daar ook een code. 1008 00:48:20,640 --> 00:48:21,890 En eh.. 1009 00:48:21,890 --> 00:48:22,840 Nee, maar het komt in orde. 1010 00:48:22,840 --> 00:48:27,440 Nou, en toen hebben ze er drie gepakt, maar er zijn er over de honderd ontkomen. 1011 00:48:27,440 --> 00:48:32,210 En dat was specifiek gericht op de onderduikers of was dat specifiek.. 1012 00:48:32,210 --> 00:48:33,040 Onderduikers. 1013 00:48:33,040 --> 00:48:36,480 Of was dat ook gericht op de mensen die zwart slachtten? 1014 00:48:36,480 --> 00:48:37,000 Ja, ook. 1015 00:48:37,000 --> 00:48:38,170 Ook, allebei. 1016 00:48:38,170 --> 00:48:43,868 Want dat wisten ze ook wel. Veel van die onderduikers die waren aan het zwart slachten. 1017 00:48:43,969 --> 00:48:45,960 Die waren zelf aan het zwart slachten? 1018 00:48:45,960 --> 00:48:56,910 Ja. Ja. Dus.. dat was toch wel een leuk succes, hè. Ja. En zo waren we net kwajongens vaak, hè. 1019 00:48:56,910 --> 00:48:57,557 Ja. 1020 00:48:57,558 --> 00:49:00,960 Hoe was die verhouding tussen Nijkerk en, en Nijkerkerveen? 1021 00:49:00,960 --> 00:49:08,224 Hè, want dat, dat, dat gaf nog wel eens wat, wat moeiten, heb ik begrepen van Nijkerkers. 1022 00:49:08,325 --> 00:49:10,800 Tussen Nijkerkers en Nijkerkerveenders? 1023 00:49:10,800 --> 00:49:11,120 Ja. 1024 00:49:11,120 --> 00:49:13,328 Of daar verschil van mening was? 1025 00:49:13,428 --> 00:49:17,260 Ja nou, vooral erg kritisch en, en.. 1026 00:49:17,260 --> 00:49:20,803 Die Nijkerkerveners die, die.. dat je die niet te veel moest vertrouwen en zo. 1027 00:49:20,903 --> 00:49:22,590 Ja, dat weet ik allemaal niet. 1028 00:49:22,590 --> 00:49:27,430 Dat weet ik allemaal niks van te zeggen, want voor mij waren het allemaal hetzelfde. 1029 00:49:27,430 --> 00:49:27,930 Ik heb nog eens een eh.. 1030 00:49:27,930 --> 00:49:32,613 een bevalling gedaan daar in, in ’t Rode Dorp, weet ik wel. 1031 00:49:32,714 --> 00:49:34,900 En eh.. 1032 00:49:34,900 --> 00:49:38,254 later eh.. 1033 00:49:38,355 --> 00:49:40,820 hoorde ik dat één van m’n vrinden.. 1034 00:49:40,820 --> 00:49:45,199 we hebben jagers hier, hè, uit het dorp hier. 1035 00:49:45,300 --> 00:49:48,094 Die was daar geboren en.. 1036 00:49:48,195 --> 00:49:54,210 ik had haar nog in ’t leven geholpen. Ja, dat is typisch als je dat nog weer hoort en zo, na jaren. 1037 00:49:54,210 --> 00:49:54,866 Ja. 1038 00:49:54,967 --> 00:49:58,650 Ja. 1039 00:49:58,751 --> 00:50:04,010 Er was ook een noodslachtplaats in Nijkerk. Weet, weet u daar iets van? 1040 00:50:04,010 --> 00:50:04,710 Een noodslachtplaats? 1041 00:50:04,710 --> 00:50:04,980 Een noodslachtplaats. 1042 00:50:04,980 --> 00:50:06,470 Nee, daar weet ik niks van. 1043 00:50:06,470 --> 00:50:08,520 Nee, nee, oké. 1044 00:50:08,520 --> 00:50:11,570 Als u contact had met zo’n, zo’n iemand als Gerssen, hè. 1045 00:50:11,570 --> 00:50:15,358 U had contact met Gerssen voor het voedsel, voor dingen die u nodig had. 1046 00:50:15,459 --> 00:50:16,300 Eh.. 1047 00:50:16,300 --> 00:50:17,155 met.. 1048 00:50:17,256 --> 00:50:20,240 u was medisch adviseur, adviseur van de.. 1049 00:50:20,240 --> 00:50:22,190 van Beernink. 1050 00:50:22,291 --> 00:50:22,870 Ehm.. 1051 00:50:22,870 --> 00:50:24,570 nou, er waren nog wat, nog wat anderen. 1052 00:50:24,570 --> 00:50:27,510 Er was een burgemeester op een gegeven moment, een waarnemend burgemeester, 1053 00:50:27,510 --> 00:50:31,140 meneer Meiling, heeft u ook het één en ander mee uit te staan gehad, begreep ik. 1054 00:50:31,140 --> 00:50:36,110 Ja. Ja, de burgemeester was ondergedoken het grootste gedeelte, hè, Bruins Slot. 1055 00:50:36,110 --> 00:50:36,400 Ja. 1056 00:50:36,501 --> 00:50:39,560 Die was ondergedoken en eh.. 1057 00:50:39,560 --> 00:50:42,645 Meiling, dat.. 1058 00:50:42,746 --> 00:50:44,230 Meiling, ja. 1059 00:50:44,230 --> 00:50:44,450 Ik dacht dat er een eh.. 1060 00:50:44,450 --> 00:50:45,080 o nee, dat was in Putten, een veearts. 1061 00:50:45,080 --> 00:50:50,580 Dat was in Putten een veearts, die was locoburgemeester. 1062 00:50:50,580 --> 00:50:54,241 Nee, die Meiling heb ik niet zoveel mee te doen gehad. 1063 00:50:54,342 --> 00:50:57,800 Ik heb wel geprobeerd om die Bruins Slot uit de klauwen 1064 00:50:57,800 --> 00:51:01,180 van de SS’ers te halen, maar dat is niet gelukt. 1065 00:51:01,180 --> 00:51:03,061 Want toen eh.. 1066 00:51:03,162 --> 00:51:04,910 Putten in brand stond.. 1067 00:51:04,910 --> 00:51:06,750 We zagen Putten branden, hè. 1068 00:51:06,750 --> 00:51:09,030 Toen was ik toevallig in Nijkerk. 1069 00:51:09,030 --> 00:51:11,160 Anders was het misschien nog heel anders afgelopen. 1070 00:51:11,160 --> 00:51:13,400 Maar ehm.. 1071 00:51:13,400 --> 00:51:16,560 toen kwam de SS om, omdat.. 1072 00:51:16,661 --> 00:51:17,830 het was op de grens.. 1073 00:51:17,830 --> 00:51:24,210 die, die, die moordpartij die was gebeurd op de Oldenallerbrug en dat is op de grens van Nijkerk. 1074 00:51:24,210 --> 00:51:25,820 Dus die st.. 1075 00:51:25,820 --> 00:51:28,560 streek Diermen die werd ook helemaal af.. 1076 00:51:28,560 --> 00:51:29,750 uitgekamd en eh.. 1077 00:51:29,750 --> 00:51:30,650 omsingeld. 1078 00:51:30,650 --> 00:51:32,902 En eh.. 1079 00:51:33,003 --> 00:51:39,070 daar heb ik nog m’n leven aan te danken, of ik bedoel.. 1080 00:51:39,070 --> 00:51:46,430 m’n leven aan te danken dat ik ’t goede inzicht had om daar niet in te rijden. 1081 00:51:46,430 --> 00:51:47,020 Want we.. 1082 00:51:47,020 --> 00:51:52,550 ik moest daar inrijden om melk te halen voor Erik, hè, voor het zoontje van Van Lent. 1083 00:51:52,550 --> 00:51:59,549 Dat was afgesproken, op de rit, en dan op ’t eind een fles melk mee en dan weer naar huis. 1084 00:51:59,650 --> 00:52:03,330 En toen stond daar een schildwacht en eh.. 1085 00:52:03,330 --> 00:52:10,108 toen kwam er een klein meisje uitlopen en die stuurde die terug. 1086 00:52:10,209 --> 00:52:11,940 Ik zeg: Mag ik erin? 1087 00:52:11,940 --> 00:52:12,790 Jawohl, zegt ‘ie. 1088 00:52:12,790 --> 00:52:14,744 Ik zeg: Mag ik dan ook.. 1089 00:52:14,845 --> 00:52:15,770 auch wieder zurück? 1090 00:52:15,770 --> 00:52:16,570 Nein. 1091 00:52:16,570 --> 00:52:24,850 Nou, dan had ik bij die zeshonderd geweest, hè, als ik niet ontsnapt was op een andere manier. 1092 00:52:24,850 --> 00:52:27,690 Dus ik ben er niet in gegaan en dat heeft m’n leven weer gered voorlopig. 1093 00:52:27,690 --> 00:52:29,286 Maar eh.. 1094 00:52:29,387 --> 00:52:31,180 waar hadden we het over? 1095 00:52:31,180 --> 00:52:32,070 Over die meneer.. 1096 00:52:32,070 --> 00:52:35,670 ja, toen kwamen we na die eh.. 1097 00:52:35,670 --> 00:52:39,800 schietpartij op die moffen op de Oldenallerbrug en dat drama 1098 00:52:39,800 --> 00:52:46,400 van Putten, kwam er een SS-hoeveelheid soldaten in eh.. 1099 00:52:46,400 --> 00:52:47,700 Nijkerk om daar eh.. 1100 00:52:47,700 --> 00:52:53,530 ja, nou, als het ware de baas te spelen op een gemene, rottige manier. 1101 00:52:53,530 --> 00:52:59,520 En toen namen ze vijfentwintig mensen in gijzeling en nog zeventien vrouwen ook nog. 1102 00:52:59,520 --> 00:53:07,629 En eh.. die mannen, dat weet ik wel, die zaten in het eh.. in het eh.. gemeentehuis. 1103 00:53:07,730 --> 00:53:12,240 En toen kwam mevrouw Bruins Slot, die kwam bij me en die vroeg: Kunt u nou niet eh.. 1104 00:53:12,240 --> 00:53:14,190 uw best dat die man.. 1105 00:53:14,190 --> 00:53:15,520 dat m’n man daar uit komt en ho.. 1106 00:53:15,520 --> 00:53:19,975 Ja, dat waren vrienden van Van Lent en zo en eh.. 1107 00:53:20,076 --> 00:53:23,790 Ik zeg: O mevrouw, dat zal wel niet lukken, maar eh.. 1108 00:53:23,790 --> 00:53:26,240 En toen kwam er nog een mevrouw en die zegt: Ja, mijn 1109 00:53:26,240 --> 00:53:29,370 man is daar en die heeft zwaar suikerziekte en eh.. 1110 00:53:29,370 --> 00:53:32,446 dat, dat gaat helemaal niet als die daar is. 1111 00:53:32,547 --> 00:53:33,720 Ik zeg: Nou, ik zal het proberen. 1112 00:53:33,720 --> 00:53:37,327 En toen ben ik daar met een Rode Kruisband heen gegaan. 1113 00:53:37,428 --> 00:53:42,616 En dat was dan de Oberscharführer Vogel. 1114 00:53:42,717 --> 00:53:44,070 En dat bleek gewoon eh.. 1115 00:53:44,070 --> 00:53:47,225 Piet Vogel te zijn, een, een, een Hollander. 1116 00:53:47,326 --> 00:53:48,103 Eh.. 1117 00:53:48,204 --> 00:53:50,080 maar was.. 1118 00:53:50,080 --> 00:53:52,370 ik zeg eh..: Ik wou graag eh.. 1119 00:53:52,370 --> 00:53:58,937 de burgemeester vrij om de orde te bewaren. Ha, zegt ‘ie, de orde dat bewaren wij. En hoe, zei die. 1120 00:53:59,038 --> 00:54:01,375 Dat was gewoon in het Nederlands? 1121 00:54:01,476 --> 00:54:01,980 Hè? 1122 00:54:01,980 --> 00:54:04,783 Dat sprak u in het Nederlands of sprak u ook Duits met hem? 1123 00:54:04,783 --> 00:54:09,292 O nou, ik sprak in het Duits, maar ik merkte aan hem dat het een Hollander was. 1124 00:54:09,393 --> 00:54:10,670 En eh.. 1125 00:54:10,670 --> 00:54:11,760 toen eh.. 1126 00:54:11,760 --> 00:54:12,724 Ik zeg.. 1127 00:54:12,724 --> 00:54:14,965 Hij zegt: Nee, komt niks van.. 1128 00:54:14,966 --> 00:54:19,820 Ik zeg: Ja, en er is hier een patiënt die heeft zwaar diabetes en dat kan.. 1129 00:54:19,820 --> 00:54:22,408 dat kan gewoon niet goed gaan hier. 1130 00:54:22,509 --> 00:54:22,965 Eh.. 1131 00:54:23,066 --> 00:54:24,150 die mag u meenemen. 1132 00:54:24,150 --> 00:54:30,100 Nou, die mag ik dan mee.. Dat was dan toch een winstpuntje. Maar ze namen zo weer een ander om eh.. 1133 00:54:30,100 --> 00:54:30,730 In plaats van.. 1134 00:54:30,730 --> 00:54:37,274 Om de.. om de vijfentwintig weer vol te maken. Ja, dat was vreselijk. 1135 00:54:37,375 --> 00:54:38,160 Hee.. 1136 00:54:38,160 --> 00:54:40,890 Kunt u ook iets zeggen over zo’n, zo’n ervaring als 1137 00:54:40,890 --> 00:54:44,970 Putten, hè, de gijzeling van ook een aantal Nijkerkers? 1138 00:54:44,970 --> 00:54:48,582 Er zijn ook drieëntwintig Nijkerkse mannen meegevoerd. 1139 00:54:48,683 --> 00:54:51,178 Ehm.. 1140 00:54:51,279 --> 00:54:55,110 wat voor effect dat op zo’n, zo’n gemeenschap had. 1141 00:54:55,110 --> 00:55:01,556 Maakte dat ze juist extra weerbaar of was dat.. werden ze lamgeslagen? 1142 00:55:01,657 --> 00:55:03,900 Dat die mensen weggevoerd waren? 1143 00:55:03,900 --> 00:55:08,568 Ja, en dat ze zoiets als, als Putten meemaakten. Dat ze, dat ze bang werden. 1144 00:55:08,669 --> 00:55:13,290 Ja, ze vonden het vreselijk en vreselijk bang en angstig. 1145 00:55:13,391 --> 00:55:15,070 Maar ja, de z.. 1146 00:55:15,070 --> 00:55:17,400 de godsdienst speelde zo’n geweldige rol, hè. 1147 00:55:17,400 --> 00:55:20,618 Want ze zeggen: Ja, eh.. 1148 00:55:20,718 --> 00:55:22,210 wee.. 1149 00:55:22,210 --> 00:55:27,190 God zal ze beschermen als ‘ie kan of als ‘ie het doet, ik 1150 00:55:27,190 --> 00:55:31,848 weet het niet hoe ze het allemaal onder woorden brengen, maar.. 1151 00:55:31,949 --> 00:55:33,070 En toen ze.. 1152 00:55:33,070 --> 00:55:37,020 toen het afgelopen was, de oorlog en, en ze kwamen niet terug. 1153 00:55:37,020 --> 00:55:43,528 Er kwamen er, geloof ik, zevenendertig terug of zoiets, van de zeshonderd. 1154 00:55:43,629 --> 00:55:45,330 Toen eh.. 1155 00:55:45,330 --> 00:55:48,070 zou je zeggen, dat ze woedend zijn of.. 1156 00:55:48,070 --> 00:55:48,980 maar nee, ze z.. 1157 00:55:48,980 --> 00:55:52,640 ze zijn geslagen en ze leggen zich erbij neer. 1158 00:55:52,640 --> 00:55:58,260 Hè, en dat is een soort godsdienstige opvatting. Heel merkwaardig, ja. 1159 00:55:58,260 --> 00:56:00,350 Dat leefde in Nijkerk ook zo? 1160 00:56:00,350 --> 00:56:02,170 Ja. Ja, ja, ja, ja. 1161 00:56:02,170 --> 00:56:08,184 Had dat ook invloed op de houding tegenover de Duitsers? 1162 00:56:08,285 --> 00:56:12,410 Want dit is met name geweest rond het wegvoeren van de mannen. 1163 00:56:12,410 --> 00:56:14,260 Maar had dat ook een, een.. 1164 00:56:14,260 --> 00:56:15,080 de.. 1165 00:56:15,080 --> 00:56:20,945 Ziet u ook een relatie tussen de, de geloofsovertuiging en de ehm.. 1166 00:56:21,045 --> 00:56:26,049 en de houding tegenover de Duitse overheid, de bezetting? 1167 00:56:26,150 --> 00:56:32,924 Nee, ze waren allemaal fel tegen de Duitsers allemaal. 1168 00:56:33,025 --> 00:56:35,420 Niet die gelatenheid die ze dus later.. 1169 00:56:35,420 --> 00:56:41,280 Een soort gelatenheid heb je bij die mensen, op grond van hun geloof, hè. 1170 00:56:41,280 --> 00:56:44,560 Maar dat vertaalde zich niet in een gelaten houding tegenover de bezetting. 1171 00:56:44,560 --> 00:56:53,315 Nee, niet als ze de kans kregen. Dan deden ze alles ertegen. Ja. Ja, ja, dat wel. 1172 00:56:53,416 --> 00:56:55,237 Werd daar ook vanuit de.. 1173 00:56:55,338 --> 00:57:01,200 voor zover u weet, vanuit de kerken, door de predikanten eh.. over gesproken? 1174 00:57:01,200 --> 00:57:01,600 Nou, de predikanten die s.. 1175 00:57:01,600 --> 00:57:08,730 die hadden wel eens eh.. ook, ook eh.. geb.. gebeden voor de koningin en zo, hè. 1176 00:57:08,730 --> 00:57:11,610 Dat mocht ook allemaal niet en.. 1177 00:57:11,610 --> 00:57:12,830 Dat werd dan ook wel weer verboden. 1178 00:57:12,830 --> 00:57:17,558 En dan hadden ze weer spionnen in de kerk en zulk gedoe was er wel weer, hè. 1179 00:57:17,659 --> 00:57:19,862 Ja. 1180 00:57:19,963 --> 00:57:22,412 Ja, je had in die tijd die, die eh.. 1181 00:57:22,513 --> 00:57:29,170 Cleveringa, professor in Leiden die zich zo verzette tegen de Duitsers, hè. 1182 00:57:29,170 --> 00:57:33,580 Dat werden die joden, die werd dat verboden om eh.. 1183 00:57:33,580 --> 00:57:35,490 lector en professor te zijn en eh.. 1184 00:57:35,490 --> 00:57:39,200 Die moesten allemaal aftreden en daar begon het mee, 1185 00:57:39,200 --> 00:57:42,830 hè, de strop om hun nek die werd steeds meer aangehaald. 1186 00:57:42,830 --> 00:57:43,300 Maar eh.. 1187 00:57:43,300 --> 00:57:44,740 daar begon het mee. 1188 00:57:44,740 --> 00:57:46,580 Nou, en die Cleveringa die eh.. 1189 00:57:46,580 --> 00:57:54,060 die, die vond dat verschrikkelijk en die zei: Jullie zijn helemaal gek en dat st.. 1190 00:57:54,060 --> 00:57:56,410 Enfin, toen werd ‘ie opgepakt en.. 1191 00:57:56,410 --> 00:57:57,199 Ja. 1192 00:57:57,199 --> 00:58:00,110 .. dat is heel eenvoudig. 1193 00:58:00,110 --> 00:58:00,280 Ja. 1194 00:58:00,280 --> 00:58:00,860 Dus je moest.. 1195 00:58:00,860 --> 00:58:03,513 Het verzet dat moest wel slim gebeuren. 1196 00:58:03,613 --> 00:58:04,960 Want zo’n verzet hier in Olden.. 1197 00:58:04,960 --> 00:58:06,725 in de Oldenallerbrug. 1198 00:58:06,826 --> 00:58:07,880 Dat eh.. 1199 00:58:07,880 --> 00:58:15,130 dat hadden ze natuurlijk niet voorzien. Maar eh.. dat eh.. weten we nu, hè, zou ik.. zou ik zeggen. 1200 00:58:15,130 --> 00:58:18,310 Dat is een uitzonderlijk harde represaillemaatregel geweest, hè. 1201 00:58:18,310 --> 00:58:19,216 Ja, die zijn vreselijk, hè. 1202 00:58:19,317 --> 00:58:21,470 Buit.. buiten alle proporties ook, ja. 1203 00:58:21,470 --> 00:58:30,150 Zijn vreselijk.. Als je hoort, in Frankrijk, hoe ze daar ook tekeer gegaan zijn ook, vreselijk. 1204 00:58:30,150 --> 00:58:30,270 Moeten we even wisselen? Oké. Zullen we even een korte pauze doen? 1205 00:58:30,270 --> 00:58:30,881 Ja. 1206 00:58:30,882 --> 00:58:33,060 Want u zit maar te vertellen en te vertellen. 1207 00:58:33,060 --> 00:58:35,810 U bent één van de negen uren, één van de tien uren al voorbij. 1208 00:58:35,810 --> 00:58:36,617 Ja. 1209 00:58:36,617 --> 00:58:44,695 Ja, er is ontzettend veel gebeurd en ik raak het ook nooit meer kwijt, hè. 1210 00:58:44,796 --> 00:58:46,260 Ik raak het nooit meer kwijt. 1211 00:58:46,260 --> 00:58:48,680 Heeft het veel invloed op uw leven gehad? 1212 00:58:48,680 --> 00:58:49,787 Ja. 1213 00:58:49,888 --> 00:58:51,010 Naderhand ook? 1214 00:58:51,010 --> 00:58:53,120 Ik was, ik was aan het eind, hè. 1215 00:58:53,120 --> 00:58:58,238 Ik zal maar zeggen, aan het eind van de oorlog. 1216 00:58:58,339 --> 00:59:06,668 Toen gingen we dan naar huis. Ik had een motorfiets gekocht, bij Van Doorn en Top en eh.. 1217 00:59:06,768 --> 00:59:08,840 Ik had banden gekocht bij een zwarthandelaar. 1218 00:59:08,840 --> 00:59:15,720 En dan moest ik later nog bij de politie komen, want eh.. 1219 00:59:15,720 --> 00:59:19,312 ze wisten dat dat een zwarthandelaar was en dat.. 1220 00:59:19,413 --> 00:59:22,970 En die had gezegd dat ‘ie aan mij banden verkocht had. 1221 00:59:22,970 --> 00:59:26,040 En dan moest ik zeggen wat ik ervoor betaald had. 1222 00:59:26,040 --> 00:59:30,500 Ik zeg: Nou ja, dat heb ik opgeschreven, dat zal ik wel eens even opzoeken. 1223 00:59:30,500 --> 00:59:34,050 Want ik wou even tijd hebben om met die man te praten. 1224 00:59:34,050 --> 00:59:35,420 Ik zeg: Dat wordt mij gevraagd. 1225 00:59:35,420 --> 00:59:40,080 Hij zegt: Nou, tweehonderd gulden, zegt u dat maar gerust. 1226 00:59:40,080 --> 00:59:47,642 Toen ben ik daar heen gegaan en gezegd: Ja, tweehonderd gulden. 1227 00:59:47,743 --> 00:59:50,420 Ja, het eh.. 1228 00:59:50,420 --> 00:59:51,972 het noodziekenhuis. 1229 00:59:52,073 --> 00:59:52,440 Eh.. 1230 00:59:52,440 --> 00:59:56,630 het wordt gezegd, het noodziekenhuis in Nijkerk, maar het bestond uit verschillende onderdelen, hè? 1231 00:59:56,630 --> 00:59:58,000 Dat hebben we al genoemd eh.. 1232 00:59:58,000 --> 01:00:02,920 je had Tijsseling, je had het Van Delenhuis, je had eh.. 1233 01:00:02,920 --> 01:00:05,930 de Gasthuisstraat, de jodenschool eh.. 1234 01:00:05,930 --> 01:00:16,190 allerlei onderdelen. Hoe, hoe, hoe werd daar het werk onderling afgestemd? 1235 01:00:16,291 --> 01:00:21,590 Nou, overal werd natuurlijk een leider eh.. benoemd of een leidster, hè. 1236 01:00:21,590 --> 01:00:22,780 Bij elke afdeling? 1237 01:00:22,780 --> 01:00:28,003 Elke afdeling en nog weer een assistente die haar verviel eh.. 1238 01:00:28,104 --> 01:00:28,920 ver.. 1239 01:00:28,920 --> 01:00:29,220 eh.. 1240 01:00:29,220 --> 01:00:33,160 verving als ze weg was of wat ook. 1241 01:00:33,160 --> 01:00:37,337 Ja, en eh.. 1242 01:00:37,438 --> 01:00:42,600 en die directrice die had dan eigenlijk alles onder d’r commando, 1243 01:00:42,600 --> 01:00:47,440 maar die bemoeide zich niet zoveel met Tijsseling, want daar was eh.. 1244 01:00:47,440 --> 01:00:48,470 mevrouw eh.. 1245 01:00:48,470 --> 01:00:50,730 Drukker, mevrouw Bakker. 1246 01:00:50,831 --> 01:00:51,710 Die was eh.. 1247 01:00:51,710 --> 01:00:54,034 ook gediplomeerd eh.. 1248 01:00:54,135 --> 01:00:58,830 verpleegkundige, dus die had daar eigenlijk zo’n beetje de leiding, wat dat betreft. 1249 01:00:58,830 --> 01:01:02,980 Functioneerden ze los van elkaar, de afdelingen? 1250 01:01:02,980 --> 01:01:05,780 Ja, een beetje los van mekaar. 1251 01:01:05,780 --> 01:01:06,639 Eh.. 1252 01:01:06,740 --> 01:01:11,630 wij stuurden daar de ernstige verwondingen, alles wat verwondingen 1253 01:01:11,630 --> 01:01:15,358 was, stuurden we daarheen, dat was de chirurgische afdeling, hè. 1254 01:01:15,458 --> 01:01:18,120 En op een gegeven moment toen eh.. 1255 01:01:18,120 --> 01:01:26,560 wij bevrijd zouden worden, toen had ik gedacht: Als die eh.. 1256 01:01:26,560 --> 01:01:33,085 geallieerden in de buurt komen dan zullen ze, als de Duitsers terugtrekken, een storingsvuur leggen. 1257 01:01:33,186 --> 01:01:37,840 En dat leggen ze dan op een punt waar ze zich oriënteren kunnen. 1258 01:01:37,840 --> 01:01:39,445 Waarom dacht u dat? 1259 01:01:39,546 --> 01:01:41,459 Nou, ik heb eh.. 1260 01:01:41,560 --> 01:01:43,813 heleboel veldslagen heb ik.. 1261 01:01:43,913 --> 01:01:46,660 en veldtochten heb ik bestudeerd. 1262 01:01:46,660 --> 01:01:50,340 ’t Is wel gek dat ik dat gedaan heb, als, als medicus eigenlijk. 1263 01:01:50,340 --> 01:01:52,460 Maar dat eh.. 1264 01:01:52,460 --> 01:01:55,102 gek, dat zat er al, al heel vroeg in. 1265 01:01:55,203 --> 01:01:56,130 Ik heb eh.. 1266 01:01:56,130 --> 01:01:58,510 Alexander gevolgd en Ceasar en eh.. 1267 01:01:58,510 --> 01:02:01,350 en eh.. 1268 01:02:01,350 --> 01:02:01,490 Marl.. 1269 01:02:01,490 --> 01:02:12,954 Marlboro en eh.. en, en, en eh.. Napoleon en al die moderne oorlogen heb ik wel erg intens gevolgd. 1270 01:02:13,055 --> 01:02:14,840 En dan weet je wel het één en ander. 1271 01:02:14,840 --> 01:02:17,720 En ik wist dat terugtrekkende troepen, werden.. 1272 01:02:17,720 --> 01:02:22,870 worden altijd aangemoedigd door storingsvuur. 1273 01:02:22,870 --> 01:02:27,610 En dat is allemaal eigenlijk negentig procent.. 1274 01:02:27,610 --> 01:02:34,349 negenennegentig procent overbodig en ontzettend schadelijk, hè, voor de burgerbevolking. 1275 01:02:34,450 --> 01:02:39,741 Dat wist ik allemaal, want dat was in België, is dat ook allemaal zo gebeurd. 1276 01:02:39,842 --> 01:02:41,420 In de Eerste Wereldoorlog. 1277 01:02:41,420 --> 01:02:43,599 In de Eerste Wereldoorlog. 1278 01:02:43,700 --> 01:02:47,660 En toen eh.. 1279 01:02:47,660 --> 01:02:50,390 had ik bedacht dat wij eh.. 1280 01:02:50,390 --> 01:02:53,636 eigenlijk chirurgisch niks konden doen. 1281 01:02:53,736 --> 01:02:55,840 Al die gewonden, wat moet je ermee? 1282 01:02:55,840 --> 01:03:02,277 Je kon ze niet vervoeren, we hadden geen vervoer. Vervoer was levensgevaarlijk door de vliegtuigen. 1283 01:03:02,378 --> 01:03:06,159 We moesten ter plaatse een chirurgische afdeling hebben. 1284 01:03:06,260 --> 01:03:10,060 Maar dat betekent dat je natuurlijk instrumentarium moet hebben, dat 1285 01:03:10,060 --> 01:03:17,313 je een goede lamp moet hebben en dat je een goede tafel moet hebben 1286 01:03:17,414 --> 01:03:24,960 en een manier om de instrumenten te steriliseren enzovoort, enzovoort. 1287 01:03:24,960 --> 01:03:31,426 Er zijn natuurlijk modernere dingen, maar er zijn ook ouderwetse methodes in, in nood. 1288 01:03:31,527 --> 01:03:32,980 Dat kun je daarvoor gebruiken. 1289 01:03:32,980 --> 01:03:34,976 Maar de boel moet voor mekaar zijn. 1290 01:03:35,077 --> 01:03:37,012 En er moet een chirurg komen. 1291 01:03:37,113 --> 01:03:41,744 Want die kinderarts, ja, dat is een handige vent, maar is geen chirurg. 1292 01:03:41,845 --> 01:03:42,920 En eh.. 1293 01:03:42,920 --> 01:03:45,330 Henk de Lange was internist, net als de.. 1294 01:03:45,330 --> 01:03:48,625 als z’n vader, professor in Utrecht, mijn eh.. 1295 01:03:48,726 --> 01:03:52,307 hoogleraar in interne. 1296 01:03:52,408 --> 01:03:59,350 Dus ik vond het absoluut noodzakelijk, maar daar moest ik die mensen erg van overtuigen. 1297 01:03:59,350 --> 01:04:03,524 Ik zeg: We krijgen storingsvuur, we krijgen gewonden en die brengen we hierheen. 1298 01:04:03,625 --> 01:04:04,692 Waarheen? 1299 01:04:04,793 --> 01:04:06,210 Naar, naar Tijsseling. 1300 01:04:06,210 --> 01:04:06,690 Naar Tijsseling. 1301 01:04:06,690 --> 01:04:07,240 Tijsseling. 1302 01:04:07,240 --> 01:04:10,289 Want dat lag iets buiten het centrum. 1303 01:04:10,389 --> 01:04:13,450 Ja, dat lag buiten het centrum en dat was één van.. 1304 01:04:13,450 --> 01:04:18,860 dat was één van onze afdelingen, waar we speciaal de chirurgie op georganiseerd hadden. 1305 01:04:18,860 --> 01:04:22,270 Dus toen moest ik een eh.. 1306 01:04:22,270 --> 01:04:23,420 een chirurg hebben. 1307 01:04:23,420 --> 01:04:25,390 En ja, die kreeg je helemaal niet natuurlijk. 1308 01:04:25,390 --> 01:04:28,650 Daar was in eh.. 1309 01:04:28,751 --> 01:04:30,050 in Erm.. 1310 01:04:30,050 --> 01:04:35,950 in Ermelo, in het Salemziekenhuis, daar was Ben Binnendijk, dat was allround chirurg, hè. 1311 01:04:35,950 --> 01:04:39,747 Dat was een geweldige vent eigenlijk die eh.. 1312 01:04:39,848 --> 01:04:42,090 Een goede vrind van me ook. 1313 01:04:42,090 --> 01:04:44,200 En ehm.. 1314 01:04:44,200 --> 01:04:47,586 hij eh.. 1315 01:04:47,687 --> 01:04:53,144 Ja, en hij had een assistent, dat was Dikland. 1316 01:04:53,245 --> 01:04:57,700 Dikland die wou chirurgie doen, die wou orthopedisch chirurg worden. 1317 01:04:57,700 --> 01:05:03,150 En die was eigenlijk bij Van Lent ook assistent geweest. 1318 01:05:03,150 --> 01:05:08,760 Maar die is daar weggegaan, omdat ‘ie bij, bij Binnendijk chirurgie kon doen. 1319 01:05:08,861 --> 01:05:12,310 En dat was ook de reden waarom eh.. 1320 01:05:12,310 --> 01:05:14,483 Beems daar kwam toen. 1321 01:05:14,584 --> 01:05:18,030 Maar goed, Dikland die was bij eh.. 1322 01:05:18,030 --> 01:05:22,587 als assistent bij Binnendijk en ik denk: Die moet ik dan maar hebben. 1323 01:05:22,688 --> 01:05:27,531 En toen ben ik daar heen gegaan, gefietst allemaal, dat moet je allemaal fietsen natuurlijk. 1324 01:05:27,632 --> 01:05:28,530 En ehm.. 1325 01:05:28,530 --> 01:05:31,520 met Binnendijk overlegd en met Dikland. 1326 01:05:31,520 --> 01:05:39,690 Zo gauw als het nodig was, dan zou die komen en dan zou hij die chirurgische taak op zich nemen. 1327 01:05:39,690 --> 01:05:42,890 En wij zouden zorgen dat de boel.. 1328 01:05:42,890 --> 01:05:45,787 en dat hebben Drukker en eh.. 1329 01:05:45,888 --> 01:05:50,540 en De Lange, hebben er wel voor gezorgd dat het goed in orde was wat daarvoor moest zijn. 1330 01:05:50,540 --> 01:05:51,920 Maar ik moest daar steeds op aandringen. 1331 01:05:51,920 --> 01:05:57,200 Ik zeg: Want we krijgen gewonden, we krijgen storingsvuur 1332 01:05:57,200 --> 01:06:01,280 op de stad, want de weg die loopt langs die toren. 1333 01:06:01,280 --> 01:06:07,214 Ze kunnen uit de verte die toren zien en kunnen ze zien hoe de inslagen zijn. 1334 01:06:07,315 --> 01:06:09,880 Nou ja, enfin, ze geloofden het maar half. 1335 01:06:09,880 --> 01:06:12,397 Maar het was wel zo, helaas. 1336 01:06:12,498 --> 01:06:14,540 Maar toen op een gegeven moment toen eh.. 1337 01:06:14,540 --> 01:06:17,450 denk ik: Ja, nou moeten we op tijd die chirurg de.. 1338 01:06:17,450 --> 01:06:19,062 hebben. 1339 01:06:19,163 --> 01:06:19,580 En ehm.. 1340 01:06:19,580 --> 01:06:24,190 toen kwam ik in aanraking toevallig.. 1341 01:06:24,190 --> 01:06:28,980 of toevallig, toeval is volgens mij niet aanwezig meer in de wereld. 1342 01:06:28,980 --> 01:06:29,790 Maar eh.. 1343 01:06:29,790 --> 01:06:32,827 ik kwam in aanraking met een eh.. 1344 01:06:32,928 --> 01:06:36,185 iemand van de elektriciteitsmaatschappij. 1345 01:06:36,286 --> 01:06:38,600 En die zei: Ja, wij hebben nog telefoon. 1346 01:06:38,600 --> 01:06:39,630 Ik zeg: O ja? 1347 01:06:39,630 --> 01:06:42,560 Kon jij ook bijvoorbeeld Apeldoorn en eh.. 1348 01:06:42,560 --> 01:06:46,220 en Deventer, kun je dat.. 1349 01:06:46,220 --> 01:06:47,750 Ja, dat kunnen we allemaal nog bereiken. 1350 01:06:47,750 --> 01:06:53,770 Ik zeg: Kun jij niet maken dat ik bericht krijg als de gealli.. 1351 01:06:53,770 --> 01:06:56,130 want we wisten dat ze al in de Achterhoek zaten. 1352 01:06:56,130 --> 01:07:00,806 De bevrijding kwam uit het oosten, dat hadden we nooit gedacht, hè. 1353 01:07:00,907 --> 01:07:04,200 Als ze over de IJssel zijn en over het Apeldoorns 1354 01:07:04,200 --> 01:07:07,030 kanaal, als ik daar bericht van krijg, dan kan ik.. 1355 01:07:07,030 --> 01:07:10,122 Dat is voor mij geweldig belangrijk. 1356 01:07:10,223 --> 01:07:11,370 Nou, dat eh.. 1357 01:07:11,370 --> 01:07:12,320 kwam voor mekaar. 1358 01:07:12,320 --> 01:07:13,930 En inderdaad, zo is het ook gegaan. 1359 01:07:13,930 --> 01:07:16,710 Op een gegeven moment zeiden ze: Ja, ze zijn de IJssel over. 1360 01:07:16,710 --> 01:07:17,760 Ik zeg: Nou nog het kan.. 1361 01:07:17,760 --> 01:07:20,589 Als ze het kanaal over zijn, moet je ’t zeggen, ja. 1362 01:07:20,690 --> 01:07:25,300 Ja, even later, ze zijn hier en daar al het kanaal over. 1363 01:07:25,300 --> 01:07:28,790 Ik zeg tegen Jan van de Mast: Ga jij nou naar eh.. 1364 01:07:28,790 --> 01:07:28,890 eh.. 1365 01:07:28,890 --> 01:07:31,360 Salem en haal.. 1366 01:07:31,360 --> 01:07:32,960 Want we konden niet telefoneren. 1367 01:07:32,960 --> 01:07:36,914 Er was allemaal eh.. 1368 01:07:37,015 --> 01:07:42,750 was dat opgeheven, behalve dan die telefoon van die lui. 1369 01:07:42,750 --> 01:07:42,880 Eh.. 1370 01:07:42,880 --> 01:07:46,010 ga daarheen en haal Dikland op. 1371 01:07:46,010 --> 01:07:48,220 Ja, nou, dat zou die doen. 1372 01:07:48,220 --> 01:07:50,190 En toen komt ‘ie ’s middags terug en ‘ie zegt: Ja, 1373 01:07:50,190 --> 01:07:54,770 dokter Dikland kan niet komen, want die heeft eh.. 1374 01:07:54,770 --> 01:07:57,060 iets aan z’n knie. 1375 01:07:57,060 --> 01:08:03,642 Potverdikkie, hè. Ik zeg: Hij moet komen. Nou, toen zijn wij daar samen heen gegaan. 1376 01:08:03,643 --> 01:08:05,420 En ik heb ook nog met die branc.. 1377 01:08:05,420 --> 01:08:06,130 met die brancard. 1378 01:08:06,130 --> 01:08:10,130 En ik heb met die brancard ook gereden, maar ik kon met die brancard slecht rijden, want die.. 1379 01:08:10,130 --> 01:08:15,050 die wegen zijn zo hol, hè. En.. en hij was dat gewend. Hij zegt: Laat mij het maar weer doen. 1380 01:08:15,050 --> 01:08:17,800 Jan van de Mast? 1381 01:08:17,800 --> 01:08:20,030 Jan van de Mast, ja. 1382 01:08:20,030 --> 01:08:20,840 Geweldige vent, joh. 1383 01:08:20,840 --> 01:08:23,170 Enfin, toen komen we daar in eh.. 1384 01:08:23,170 --> 01:08:25,640 bij Salem aan. 1385 01:08:25,640 --> 01:08:27,800 Ik zeg: Waar is dokter Dikland. 1386 01:08:27,800 --> 01:08:28,880 Ja, die zit in de tuin. 1387 01:08:28,880 --> 01:08:31,297 Prachtig weer, in het zonnetje. 1388 01:08:31,398 --> 01:08:37,170 En daar zit ‘ie thee te drinken met een hele reeks verpleegsters, hè. 1389 01:08:37,170 --> 01:08:40,039 Mooie, knappe meiden erbij, dat zag ik al direct. 1390 01:08:40,140 --> 01:08:42,610 En hij vond het daar prachtig. 1391 01:08:42,610 --> 01:08:45,440 Ik zei: Joh, je zou komen. 1392 01:08:45,440 --> 01:08:46,222 Ja, maar.. 1393 01:08:46,323 --> 01:08:48,740 O nee, ik zeg: Hebben ze je been afgezet? 1394 01:08:48,740 --> 01:08:53,860 Nee, zegt ‘ie, maar ik heb een prepatellaris, ontsteking, en ik kan niets eh.. 1395 01:08:53,860 --> 01:08:56,210 niet werken. 1396 01:08:56,210 --> 01:09:01,837 Ik zeg: Ja, maar je moet mee. Want al zou je er maar naast zitten en zeggen wat wij doen moeten. 1397 01:09:01,938 --> 01:09:03,506 Jij moet mee. 1398 01:09:03,507 --> 01:09:04,120 Nah.. 1399 01:09:04,120 --> 01:09:04,310 Ja, je gaat mee. 1400 01:09:04,310 --> 01:09:04,780 Nou.. 1401 01:09:04,780 --> 01:09:07,448 en hij ging mee. 1402 01:09:07,448 --> 01:09:08,896 En eh.. 1403 01:09:08,897 --> 01:09:12,920 ik zeg: We hebben een eh.. 1404 01:09:12,920 --> 01:09:15,890 rijwielbrancard en daar kun je op liggen en je gaat slapen. 1405 01:09:15,890 --> 01:09:18,112 En als je wakker wordt, zijn we in Nijkerk. 1406 01:09:18,212 --> 01:09:20,070 Maar ja, dat wou die niet, want die zusters.. 1407 01:09:20,070 --> 01:09:20,630 om daar te gaan liggen. 1408 01:09:20,630 --> 01:09:21,990 Hij ging rechtop zitten. 1409 01:09:21,990 --> 01:09:27,710 Hij had nog een hele mooie nieuwe hoed in zijn hand, weet ik nog wel, nooit vergeten. 1410 01:09:27,710 --> 01:09:31,810 Maar hij moest eerst zijn pyjama halen en z’n tandenborstel en zo. 1411 01:09:31,810 --> 01:09:33,928 En dat was in Klein Duimpje hier. 1412 01:09:34,029 --> 01:09:36,631 Dat is ook al weer verdwenen, maar goed.. 1413 01:09:36,732 --> 01:09:39,320 Toen hebben we dat nog allemaal opgehaald. 1414 01:09:39,320 --> 01:09:46,410 En toen zijn we naar Nijkerk ge.. 1415 01:09:46,410 --> 01:09:47,490 gereden met dat.. 1416 01:09:47,490 --> 01:09:48,720 Maar dat is een.. 1417 01:09:48,720 --> 01:09:51,410 was een tocht, nooit te vergeten, hè. 1418 01:09:51,410 --> 01:09:56,100 Alsmaar vliegtuigen in de lucht en eh.. 1419 01:09:56,100 --> 01:09:59,740 telkens stoppen en in zo’n gat kruipen en hij zat dan op de rand. 1420 01:09:59,740 --> 01:10:03,832 Hij dors met zijn poot niet zo goed naar beneden te springen. 1421 01:10:03,933 --> 01:10:06,515 Maar goed, en eh.. 1422 01:10:06,616 --> 01:10:07,430 toen kwamen we.. 1423 01:10:07,430 --> 01:10:09,260 kwamen we eindelijk bij Putten. 1424 01:10:09,260 --> 01:10:11,430 Want die omweg die dorsen we niet.. 1425 01:10:11,430 --> 01:10:14,510 die was er wel, maar die dorsen we niet te rijden vanwege de openheid. 1426 01:10:14,510 --> 01:10:17,390 Dus we gingen de Harderwijkerweg, tussen de.. 1427 01:10:17,390 --> 01:10:19,613 onder de bomen door. 1428 01:10:19,714 --> 01:10:21,120 Maar eh.. 1429 01:10:21,120 --> 01:10:24,640 op de hoek daar stond een eh.. 1430 01:10:24,640 --> 01:10:33,322 zo’n, zo’n eh.. geweldig zwaar eh.. Duits kanon. Het stond gericht op El.. op Ermelo. 1431 01:10:33,423 --> 01:10:35,903 Op Ermelo, niet op.. 1432 01:10:35,904 --> 01:10:37,170 Op Ermelo. 1433 01:10:37,170 --> 01:10:39,830 .. niet op de kant waar de geallieerden vandaan kwamen? 1434 01:10:39,830 --> 01:10:40,230 Ja, die.. 1435 01:10:40,230 --> 01:10:47,510 ze, ze dachten van Ermelo zouden kunnen komen, dus ze trokken terug. 1436 01:10:47,510 --> 01:10:49,789 En eh.. 1437 01:10:49,890 --> 01:10:52,920 maar, maar ik zag dat kanon daar staan in z’n eentje, hè. 1438 01:10:52,920 --> 01:10:55,200 Er was niemand bij. 1439 01:10:55,200 --> 01:10:56,990 Maar die z.. 1440 01:10:56,990 --> 01:11:00,669 even verderop, waar die bomen begonnen, daar stond een auto, 1441 01:11:00,770 --> 01:11:04,149 een vrachtauto en daar hadden ze dan in gezeten en een.. 1442 01:11:04,250 --> 01:11:08,743 in die buurt zag ik overal die kerels liggen. 1443 01:11:08,844 --> 01:11:10,060 En eh.. 1444 01:11:10,060 --> 01:11:12,740 komen we daar aan en we komen in.. 1445 01:11:12,740 --> 01:11:13,990 en eh.. 1446 01:11:13,990 --> 01:11:14,150 Dikla.. 1447 01:11:14,150 --> 01:11:18,100 Dikland die zag het, die zegt eh..: Daar komen jagers aan. 1448 01:11:18,100 --> 01:11:19,440 En eh.. 1449 01:11:19,440 --> 01:11:21,921 ik zeg: Gauw, achter dat huis. 1450 01:11:22,022 --> 01:11:27,827 En hij rennen en hij had niks geen last van z’n poot. 1451 01:11:27,928 --> 01:11:29,560 En eh.. 1452 01:11:29,560 --> 01:11:29,760 hij.. 1453 01:11:29,760 --> 01:11:34,452 wij tegen die muur aan en de takken vielen ons op de kop, hè. 1454 01:11:34,553 --> 01:11:35,040 Want die.. 1455 01:11:35,040 --> 01:11:35,686 van die.. 1456 01:11:35,786 --> 01:11:40,081 want die beschoten die, die wagen, die zagen ze staan. 1457 01:11:40,182 --> 01:11:42,710 Ja, en Dikland ook, man.. 1458 01:11:42,710 --> 01:11:45,587 toen viel die bovenop een juffrouw die daar lag. 1459 01:11:45,688 --> 01:11:46,730 Dat was ook wat. 1460 01:11:46,730 --> 01:11:53,740 Maar enfin, en.. had ‘ie z’n, z’n hoed had ‘ie tot een bal.. nieuwe hoed tot een bal geknepen. 1461 01:11:53,740 --> 01:11:55,900 Die zat ‘m ook te vr.. te knijpen. Ja. 1462 01:11:55,900 --> 01:12:03,934 Tsjonge, jonge, jonge, jonge. Enfin, we zijn toch tenslotte in eh.. Nijkerk gekomen. 1463 01:12:04,035 --> 01:12:07,540 Maar ook allerlei rottigheid onderweg gezien onder.. 1464 01:12:07,540 --> 01:12:10,813 een paard en wagen.. 1465 01:12:10,914 --> 01:12:18,590 Paard dood en de man dood en een kindje, een jongetje van een jaar of acht, die was ongedeerd. 1466 01:12:18,590 --> 01:12:22,300 Die zat daar op die wagen en de vader dood, oh man.. 1467 01:12:22,300 --> 01:12:24,130 Het is een, is een, een harde tijd geweest. 1468 01:12:24,130 --> 01:12:25,690 O gut, het was wat. 1469 01:12:25,690 --> 01:12:27,510 We hebben die man aan de kant gelegd. 1470 01:12:27,510 --> 01:12:30,124 We hebben het kind heb ik achterop de fiets genomen. 1471 01:12:30,225 --> 01:12:40,319 En ehm.. later hebben we met de brede kar die man opgehaald. Ah gut, het was één narigheid, hè. 1472 01:12:40,320 --> 01:12:42,427 Wat heeft dat met u gedaan? 1473 01:12:42,528 --> 01:12:43,010 Wat? 1474 01:12:43,010 --> 01:12:44,553 Wat heeft, wat heeft.. 1475 01:12:44,654 --> 01:12:50,460 wat hebben die oorlogservaringen met u gedaan? Heeft u daar later.. Kunt u zeggen het heeft een.. 1476 01:12:50,460 --> 01:12:51,074 Nou.. 1477 01:12:51,074 --> 01:12:52,580 .. een bepaalde invloed gehad op mijn leven? 1478 01:12:52,580 --> 01:12:54,510 Ja, op m’n leven wel. 1479 01:12:54,510 --> 01:12:57,100 Niet dat ik er last van gehad heb, maar dat ’t nooit altijd.. 1480 01:12:57,100 --> 01:13:02,410 dat ’t altijd bij me is, hè. Ik.. je kunt ’t niet kwijtraken, hè. 1481 01:13:02,410 --> 01:13:03,874 Maar ja.. 1482 01:13:03,975 --> 01:13:06,500 Heeft u nog veel eh.. 1483 01:13:06,500 --> 01:13:12,935 bekenden, veel contacten gehouden met, met, met vrienden uit die tijd, die u toen ontmoet hebt of.. 1484 01:13:13,036 --> 01:13:15,620 Nou ja, Jan van de Mast, hè. 1485 01:13:15,620 --> 01:13:17,240 En eh.. 1486 01:13:17,240 --> 01:13:18,000 ja, wie, wie.. 1487 01:13:18,000 --> 01:13:23,890 En Dien de Boer natuurlijk een hele tijd, maar die, die eh.. 1488 01:13:23,890 --> 01:13:27,410 die is toen getrouwd en woonde in Amsterdam, maar een enkele keer zag ik hem nog eens. 1489 01:13:27,410 --> 01:13:31,720 En dan kwam ze nog wel eens aan en dan at.. 1490 01:13:31,720 --> 01:13:34,280 at ze nog eens een boterhammetje met ons. 1491 01:13:34,280 --> 01:13:40,403 Ja, dat was geweldig, ja. Maar niet eh.. ja, we hadden het ook weer te druk, hè. 1492 01:13:40,504 --> 01:13:42,170 De wederopbouw, druk. 1493 01:13:42,170 --> 01:13:45,110 Ik, ik had toen eh.. 1494 01:13:45,110 --> 01:13:47,483 Elspeet en eh.. 1495 01:13:47,584 --> 01:13:50,820 Nou, daar was ik enige arts op het dorp. 1496 01:13:50,820 --> 01:13:55,150 Dus dat begrijp je dan eh.. En dan heb je.. dag en nacht ben je bezet eigenlijk, hè. 1497 01:13:55,150 --> 01:13:55,690 Ja. 1498 01:13:55,690 --> 01:14:03,312 Dat kun je ook niet lang volhouden. Ik zeg altijd vijftien jaar ongestraft. 1499 01:14:03,413 --> 01:14:07,075 Maar als je het langer volhoudt, dan gaat je hart eraan, hè. 1500 01:14:07,176 --> 01:14:08,530 Dat heeft eh.. 1501 01:14:08,530 --> 01:14:10,191 Ernst van Hoorn eh.. 1502 01:14:10,292 --> 01:14:13,472 in Garderen, die was ook ineens dood. 1503 01:14:13,573 --> 01:14:15,650 En nog twee collega’s. 1504 01:14:15,650 --> 01:14:24,610 Ik denk: Op tijd ophouden. Toen ben ik azalea’s gaan kweken. Dat is weer een ander vak. 1505 01:14:24,610 --> 01:14:26,680 Om eens.. om eens wat anders te doen, ja. 1506 01:14:26,680 --> 01:14:31,600 Ja. Mijn vader was kweker en eh.. ’t zat er zo in. 1507 01:14:31,600 --> 01:14:32,800 Zat dat erin. 1508 01:14:32,800 --> 01:14:33,570 Dus eh.. 1509 01:14:33,570 --> 01:14:36,470 dat was toen ook weer een heel ander iets. 1510 01:14:36,470 --> 01:14:42,260 We hadden ook andere zorgen, financiële zorgen, maar die zijn lang niet zo erg als de.. 1511 01:14:42,260 --> 01:14:42,400 U.. 1512 01:14:42,400 --> 01:14:43,500 Even terug naar, naar, naar Nijkerk, hè. 1513 01:14:43,500 --> 01:14:51,241 Als je nou kijkt naar de, de medicamenten eh.. Kon u aan voldoende medicatie komen? 1514 01:14:51,342 --> 01:14:56,060 Ja, de medicatie ging via de, de apotheek. Die kon overal aan komen nog. 1515 01:14:56,060 --> 01:14:57,200 Apotheek Boekhout. 1516 01:14:57,200 --> 01:14:58,170 Boekhout. 1517 01:14:58,170 --> 01:14:59,826 Dus dat was geen probleem? 1518 01:14:59,827 --> 01:15:00,180 Hè? 1519 01:15:00,180 --> 01:15:01,440 Dat was geen probleem? 1520 01:15:01,440 --> 01:15:03,910 Nee, die had een broer die schilderde zo mooi. 1521 01:15:03,910 --> 01:15:05,069 Zou die dat nog.. 1522 01:15:05,170 --> 01:15:06,220 zou die nog.. 1523 01:15:06,220 --> 01:15:07,700 Ja, ik weet niet of die nog.. 1524 01:15:07,700 --> 01:15:08,970 die leven niet meer natuurlijk. 1525 01:15:08,970 --> 01:15:13,250 Ja, Boekhout was een aardige vent, ja. 1526 01:15:13,351 --> 01:15:17,040 En die meisjes hebben toen m’n fiets nog naar binnen gehaald met die razzia. 1527 01:15:17,040 --> 01:15:18,300 Want daar had u de fiets neergezet. 1528 01:15:18,300 --> 01:15:18,580 Ja. 1529 01:15:18,580 --> 01:15:19,050 Ja. 1530 01:15:19,050 --> 01:15:24,716 Ja. Ja, ja. 1531 01:15:24,817 --> 01:15:25,800 Ehm.. 1532 01:15:25,800 --> 01:15:29,090 Was u op enige manier ook, ook betrokken bij, bij eh.. 1533 01:15:29,090 --> 01:15:30,900 bij het zogenaamde artsenverzet. 1534 01:15:30,900 --> 01:15:35,192 Dat was de zetgroep.. verzetsgroep Medisch contact. Weet u daar iets van? 1535 01:15:35,293 --> 01:15:38,990 Nou, ik was in eh.. 1536 01:15:38,990 --> 01:15:45,287 Opdam nam ik waar en toen was daar ineens een oproep voor, voor die arts wie ik.. 1537 01:15:45,388 --> 01:15:54,555 waarvoor ik waarnam, om te komen naar een adres, een andere arts daar, een samenkomst van artsen. 1538 01:15:54,656 --> 01:16:00,050 En eh.. wat zou daar zijn? Ja, ik moest komen. En ik was waarnemer, dus ik ben daar heen gegaan. 1539 01:16:00,050 --> 01:16:00,950 En.. 1540 01:16:01,051 --> 01:16:02,540 als waarnemer van eh.. 1541 01:16:02,540 --> 01:16:03,900 dokter eh.. 1542 01:16:03,900 --> 01:16:04,430 hoe heette die ook al weer? 1543 01:16:04,430 --> 01:16:08,409 En eh.. 1544 01:16:08,410 --> 01:16:09,080 Ho. 1545 01:16:09,080 --> 01:16:12,320 En toen was het de bedoeling om eh.. 1546 01:16:12,320 --> 01:16:15,140 om een brief te ondertekenen aan Seyss-Inquart. 1547 01:16:15,140 --> 01:16:17,570 En die eh.. 1548 01:16:17,671 --> 01:16:21,410 toen zeggen ze: Ja, maar wij eh.. 1549 01:16:21,410 --> 01:16:22,260 dokter eh.. 1550 01:16:22,260 --> 01:16:24,170 gut, hoe heette die.. 1551 01:16:24,170 --> 01:16:25,930 Die moet, die moet zelf komen. 1552 01:16:25,930 --> 01:16:26,190 Die moet.. 1553 01:16:26,190 --> 01:16:28,840 Ik zeg: Ja, maar ik ben z’n waarnemer, kan ik het niet tekenen? 1554 01:16:28,840 --> 01:16:30,960 Ja, nee.. 1555 01:16:30,960 --> 01:16:33,450 Nou, waarom kan hij het niet tekenen? 1556 01:16:33,450 --> 01:16:34,170 Ja nou.. 1557 01:16:34,170 --> 01:16:34,380 Ik.. 1558 01:16:34,380 --> 01:16:35,760 ik zei: Dan moet ik hem eerst lezen. 1559 01:16:35,760 --> 01:16:42,350 Nou, dat, dat was een brief op poten, hè, van alle artsen in Nederland en heel goed georganiseerd. 1560 01:16:42,350 --> 01:16:44,140 Ik zeg: Nou, die teken ik ook. 1561 01:16:44,140 --> 01:16:46,980 Nou, ben ik weggegaan. 1562 01:16:46,980 --> 01:16:50,320 Zeggen ze: Ja, maar die dokter dinge die moet ook komen. 1563 01:16:50,320 --> 01:16:53,390 Ik zeg: Ja, maar die zit in Amsterdam, die heeft een vrije dag, die is met zijn vrouw in Amsterdam. 1564 01:16:53,390 --> 01:16:55,980 Die komt niet, dat weet ik wel zeker. 1565 01:16:55,980 --> 01:17:03,331 Nou ja, eh.. zo, dus dat is wat ik nou weet van dat artsen zich verzet hebben. 1566 01:17:03,432 --> 01:17:04,829 Maar verder.. 1567 01:17:04,830 --> 01:17:06,270 Verder niet, niet.. 1568 01:17:06,270 --> 01:17:08,530 Ja, ik ben eh.. 1569 01:17:08,530 --> 01:17:09,000 ik heb.. 1570 01:17:09,000 --> 01:17:09,480 heb in.. 1571 01:17:09,480 --> 01:17:11,410 in Veldhoven waargenomen en die arts die was eh.. 1572 01:17:11,410 --> 01:17:13,039 gearresteerd. 1573 01:17:13,039 --> 01:17:18,057 En toen werden ineens alle artsen gearresteerd weer. 1574 01:17:18,158 --> 01:17:20,060 En toen eh.. 1575 01:17:20,060 --> 01:17:22,159 was ik daar een paar dagen en toen eh.. 1576 01:17:22,260 --> 01:17:22,780 was ik bij een patiënt geweest. 1577 01:17:22,780 --> 01:17:28,290 Toen kwam ik terug en toen zegt ze: Ja, de politie is hier geweest en ze willen u arresteren. 1578 01:17:28,290 --> 01:17:29,040 Dus dat was ook alweer.. 1579 01:17:29,040 --> 01:17:35,370 Maar ja, ik ben zo ’s avonds, ben ik toch maar weer in dat bed gaan slapen, want.. 1580 01:17:35,370 --> 01:17:38,600 maar toen had ik een vluchtroute, had ik eh.. uitgezet. 1581 01:17:38,600 --> 01:17:40,110 Ja, u kon.. ja. 1582 01:17:40,110 --> 01:17:42,720 Ik kon zo op een mestbult springen en zo hup. 1583 01:17:42,720 --> 01:17:44,280 Dat had u uitgezocht van tevoren. 1584 01:17:44,280 --> 01:17:44,640 Ja. 1585 01:17:44,640 --> 01:17:49,360 Ja, ja. Ja, u was flink op uw.. erg op uw qui vive uiteraard, in die tijd. 1586 01:17:49,360 --> 01:17:54,281 Ja, ik had geen zin om me te laten pakken. 1587 01:17:54,382 --> 01:18:01,760 De ehm.. contacten die u had in.. want ik even terug naar Nijkerk nog. Ehm.. 1588 01:18:01,760 --> 01:18:03,290 De contacten die u daar had.. 1589 01:18:03,290 --> 01:18:07,755 U was waarnemend arts, maar u bleef daar natuurlijk wel in het hele.. 1590 01:18:07,856 --> 01:18:11,220 in het, in het stadsgebeuren, moet ik zeggen. 1591 01:18:11,220 --> 01:18:12,090 Eh.. 1592 01:18:12,090 --> 01:18:12,790 hè, bin.. 1593 01:18:12,790 --> 01:18:12,950 bin.. 1594 01:18:12,950 --> 01:18:16,240 contact met, met toch de elite van het dorp, hè. 1595 01:18:16,240 --> 01:18:18,790 Met Beernink, met, met De Zeeuw eh.. 1596 01:18:18,790 --> 01:18:23,315 wellicht, weet ik niet, dokter Bakker, dokter De Lange, Tijsseling, eh.. 1597 01:18:23,416 --> 01:18:25,008 de burgemeester. 1598 01:18:25,109 --> 01:18:28,247 Ehm.. 1599 01:18:28,348 --> 01:18:30,080 ha.. 1600 01:18:30,080 --> 01:18:32,410 hadden zij regelmatig contact over, over de gang 1601 01:18:32,410 --> 01:18:35,580 van zaken of, of was het meer ieder op zichzelf eh.. 1602 01:18:35,580 --> 01:18:37,020 deed wat goed was. 1603 01:18:37,020 --> 01:18:38,630 Waarover contact? 1604 01:18:38,630 --> 01:18:50,060 Over de opvang van eh.. de passanten bijvoorbeeld. Ehm.. P. de Zeeuw, dat was een, een meester, hè. 1605 01:18:50,060 --> 01:18:52,940 Nee, dat deed ik helemaal alleen. Ik heb niemand eh.. heeft mij daarbij geholpen eigenlijk. 1606 01:18:52,940 --> 01:18:54,150 Nee, De Zeeuw.. 1607 01:18:54,150 --> 01:18:57,930 Behalve die Schueler dan, hè, Schueler die die lampjes maakte en 1608 01:18:57,930 --> 01:19:01,980 die al die elektrische en moeilijke technische dingen deed voor ons. 1609 01:19:01,980 --> 01:19:02,891 En die.. 1610 01:19:02,992 --> 01:19:07,400 we luisterden daar naar Radio Oranje, die had ‘ie op een trap verborgen. 1611 01:19:07,400 --> 01:19:11,914 Zaten we allemaal op de trap te luisteren elke avond als dat was. 1612 01:19:12,015 --> 01:19:13,570 Was Schueler van het autobedrijf? 1613 01:19:13,570 --> 01:19:17,544 Ja, die woonde naast Van Lent. 1614 01:19:17,645 --> 01:19:19,900 Het was de buurman. 1615 01:19:19,900 --> 01:19:20,430 Schueler.. 1616 01:19:20,430 --> 01:19:20,940 Ja. 1617 01:19:20,940 --> 01:19:21,276 .. 1618 01:19:21,276 --> 01:19:21,120 die eh.. 1619 01:19:21,120 --> 01:19:26,130 en die, die zuster van, van die Schueler die had nog films gemaakt, daar sta ik nog op, zeggen ze. 1620 01:19:26,130 --> 01:19:30,100 Tijdens de bevrijding, maar ik herinner me helemaal niet dat dat zo’n feest was daar. 1621 01:19:30,100 --> 01:19:37,660 Dat, dat.. die bevrijding dat ging heel, heel, heel op z’n slofjes. Ik.. 1622 01:19:37,660 --> 01:19:42,729 Nou, het is natuurlijk een hele harde bevrijding geweest. Veel, veel, veel slachtoffers ook. 1623 01:19:42,830 --> 01:19:44,454 Ja, maar natuurlijk. 1624 01:19:44,555 --> 01:19:49,680 En de straten lagen vol met glas en stenen en je kon er gewoon niet door. 1625 01:19:49,680 --> 01:19:53,630 Dat werd allemaal op paadjes geveegd, dat je tenminste fietsen kon. 1626 01:19:53,630 --> 01:19:57,160 Ja. Ehm.. 1627 01:19:57,261 --> 01:20:01,188 Zo.. 1628 01:20:01,289 --> 01:20:01,780 zoals.. 1629 01:20:01,780 --> 01:20:05,090 dat die, die Duitse eh.. 1630 01:20:05,090 --> 01:20:08,140 die SS’er, hè, die, die, die Vogel, ja, Nederlander was het. 1631 01:20:08,140 --> 01:20:09,820 Je had de, die.. 1632 01:20:09,820 --> 01:20:13,220 de Ortskommandant eh.. 1633 01:20:13,220 --> 01:20:17,740 Hadden die op één of andere manier ook invloed op de manier 1634 01:20:17,740 --> 01:20:22,380 waarop er voor de evacués en, en passanten gezorgd werd? 1635 01:20:22,380 --> 01:20:24,110 Bekommerden die zich erom? 1636 01:20:24,110 --> 01:20:24,681 Nee. 1637 01:20:24,682 --> 01:20:26,400 Of was het helemaal een initiatief van uzelf en van de Nederlanders? 1638 01:20:26,400 --> 01:20:28,780 Nee, ze bemoeiden zich nergens mee. 1639 01:20:28,780 --> 01:20:33,241 Alleen ja, vervelend doen en mensen.. 1640 01:20:33,342 --> 01:20:38,410 Als er bij mensen een radio was, dan ging die man met die radio op z’n nek onder.. 1641 01:20:38,410 --> 01:20:41,620 en met geweren om hem heen.. en werd ‘ie opgebracht. 1642 01:20:41,620 --> 01:20:45,021 Ja, want dat was verboden. 1643 01:20:45,122 --> 01:20:46,140 Heb ik wel gezien. 1644 01:20:46,140 --> 01:20:46,750 Ja. 1645 01:20:46,750 --> 01:20:48,240 Je mocht geen radio hebben. 1646 01:20:48,240 --> 01:20:52,000 Maar opvallend is dus dat, dat die, die, die Duitse overheden die deden dus 1647 01:20:52,000 --> 01:20:57,420 helemaal niks voor al die mensen die dus in ellendige toestand langs kwamen lopen. 1648 01:20:57,420 --> 01:21:01,494 Helemaal niks. Helemaal niks. 1649 01:21:01,595 --> 01:21:08,924 Maar wel hun eten allemaal met vrachtauto’s vol wegvoeren naar het beloofde land. 1650 01:21:09,025 --> 01:21:17,210 Het duizendjarig rijk, dat was het, hè. 1651 01:21:17,210 --> 01:21:25,090 Ja. Nee, ik heb heel veel moei.. Als ik Duits hoor praten, dan gaan m’n nekharen nog weer omhoog. 1652 01:21:25,090 --> 01:21:29,880 Ja, dat heeft nog steeds die invloed? Bent u nog terug ooit geweest in Duitsland op vakantie? 1653 01:21:29,880 --> 01:21:31,440 Ja, ik ben een keer geweest, omdat.. 1654 01:21:31,440 --> 01:21:34,270 mijn dochter had dat afgesproken en ik, ik heb me daar geërgerd. 1655 01:21:34,270 --> 01:21:35,770 Ik denk: Ik ga nooit meer. 1656 01:21:35,770 --> 01:21:42,450 En als ik naar het zuiden ging, ging ik altijd over Frankrijk, een heerlijk land om door te rijden. 1657 01:21:42,450 --> 01:21:45,270 Ik heb het wel vijfentwintig keer doorger.. 1658 01:21:45,270 --> 01:21:57,124 doorgesneden. Eh.. en dat eh.. nee, Duitsland, nee. Ik kan nog steeds niet eh.. niet wennen. 1659 01:21:57,225 --> 01:21:58,190 Als u.. 1660 01:21:58,190 --> 01:22:00,220 we kunnen naar een afronding toe, denk ik. 1661 01:22:00,220 --> 01:22:00,410 Eh.. 1662 01:22:00,410 --> 01:22:01,750 als u, als u nou terug.. 1663 01:22:01,750 --> 01:22:10,040 terugkijkt naar die periode en ehm.. er was een bevolking van zesduizend mensen in de stad Nijkerk. 1664 01:22:10,040 --> 01:22:12,780 Daarbuiten woonden er nog eens vijfduizend, in de gemeente. 1665 01:22:12,780 --> 01:22:13,594 Dat.. 1666 01:22:13,595 --> 01:22:17,620 maar dat waren zesduizend mensen die woonden in de stad. 1667 01:22:17,620 --> 01:22:24,620 En er kwamen ook bijna evenveel mensen die in de gemeente Nijkerk onderdak moesten vinden, evacués. 1668 01:22:24,620 --> 01:22:28,944 En daarnaast dus al die passanten die doortrokken. 1669 01:22:29,045 --> 01:22:31,028 Ehm.. 1670 01:22:31,129 --> 01:22:34,670 kunt u zich ehm.. 1671 01:22:34,670 --> 01:22:40,670 proberen te schetsen wat voor effect dat nou had op die, die bewoners, op de burgers van Nijkerk? 1672 01:22:40,670 --> 01:22:47,420 Nou ja, ze vonden natuurlijk.. 1673 01:22:47,420 --> 01:22:50,550 Aan de ene kant vonden ze het lastig al die mensen, hè. 1674 01:22:50,550 --> 01:22:55,460 Het was natuurlijk vervelend, maar aan de andere kant, ja, spr.. 1675 01:22:55,460 --> 01:22:58,760 sprak hun goede aard weer en hier en daar hielpen ze toch. 1676 01:22:58,760 --> 01:23:01,080 Ik zal niet zeggen dat iedereen z’n eh.. 1677 01:23:01,080 --> 01:23:05,730 z’n, z’n deuren opende voor die mensen, maar ik, ik z.. 1678 01:23:05,730 --> 01:23:08,730 ik liep daar wel rond, hè, zo als het eh.. 1679 01:23:08,730 --> 01:23:12,692 Vooral tegen achten, want dan ging die verrekte Heil eh.. 1680 01:23:12,793 --> 01:23:13,651 die ging z.. 1681 01:23:13,752 --> 01:23:15,540 op ’t laatst zelfs schieten, hè. 1682 01:23:15,540 --> 01:23:18,820 En dan liepen die mensen en dan zeggen ze: Halt. 1683 01:23:18,820 --> 01:23:19,310 En dan liep.. 1684 01:23:19,310 --> 01:23:20,880 liepen ze weg, ze.. 1685 01:23:20,880 --> 01:23:22,610 smeerden ze hem.. 1686 01:23:22,610 --> 01:23:23,120 proberen. 1687 01:23:23,120 --> 01:23:25,970 En dan schoot ‘ie in de lucht, maar later schoot ‘ie ook eh.. 1688 01:23:25,970 --> 01:23:27,888 gericht, hè. 1689 01:23:27,989 --> 01:23:30,316 Beenwonden heb ik gezien. 1690 01:23:30,417 --> 01:23:33,550 En eh.. 1691 01:23:33,550 --> 01:23:36,750 toen ben ik daar heen gegaan om dat eh.. 1692 01:23:36,750 --> 01:23:37,850 om dat te verbieden. 1693 01:23:37,850 --> 01:23:37,990 Ja, dat.. 1694 01:23:37,990 --> 01:23:42,470 hoe het mogelijk is, weet ik ook nog niet, maar.. 1695 01:23:42,470 --> 01:23:44,502 Ik, ik, ik denk: Ja, dat.. 1696 01:23:44,603 --> 01:23:47,620 die vent die moeten we liquideren, hè. 1697 01:23:47,620 --> 01:23:50,170 Dat deden we dan als het nodig was eh.. 1698 01:23:50,170 --> 01:23:51,010 moest dat, hè. 1699 01:23:51,010 --> 01:23:54,300 Met de ondergrondse zou dat wel ge.. 1700 01:23:54,300 --> 01:24:01,619 voor mekaar gekregen zijn, maar eh.. dat was ook het.. Ik denk: Ik ga hem eerst waarschuwen. 1701 01:24:01,720 --> 01:24:04,830 Maar dat eh.. dat ging nog maar net goed. 1702 01:24:04,830 --> 01:24:07,219 Het was ook een Nederlander? 1703 01:24:07,320 --> 01:24:12,360 Hij was eh.. 1704 01:24:12,360 --> 01:24:14,053 ja, Heil was gewoon een Nederlander. 1705 01:24:14,054 --> 01:24:16,610 En die zat, die zat daar op dat politiebureau en die had het.. 1706 01:24:16,610 --> 01:24:19,514 die deelde natuurlijk de lakens uit. 1707 01:24:19,615 --> 01:24:20,760 Ja, en toen heb ik.. 1708 01:24:20,760 --> 01:24:23,580 ben ik naar hem toegegaan en heb ik gezegd dat ik dat.. 1709 01:24:23,580 --> 01:24:26,871 uit naam van het Rode Kruis dat dat niet mocht. 1710 01:24:26,972 --> 01:24:31,013 De conventie van Geneve had ik erbij gehaald. 1711 01:24:31,114 --> 01:24:34,159 En ik heb schijt aan het Rode Kruis, zegt ‘ie. 1712 01:24:34,160 --> 01:24:38,991 Ik zei: Ja, dat weet ik wel, maar niet aan het Duitse Rode Kruis. 1713 01:24:39,092 --> 01:24:40,190 Ik zeg: Mevrouw.. 1714 01:24:40,190 --> 01:24:45,960 want er zat nog zo’n lellebel ook, mevrouw, heren, ik heb m’n boodschap gedaan. 1715 01:24:45,960 --> 01:24:49,210 Goed, en toen ben ik weggegaan en gelukkig hebben ze me laten gaan. 1716 01:24:49,210 --> 01:24:50,840 Want eh.. 1717 01:24:50,840 --> 01:24:56,004 dat ging wel om dat Duitse Rode Kruis, hè, dat eh.. daar kneep ‘ie hem toch een beetje voor. 1718 01:24:56,105 --> 01:25:00,239 Werkte u namens het Rode Kruis? 1719 01:25:00,340 --> 01:25:01,190 Nee, ik, ik.. 1720 01:25:01,190 --> 01:25:01,450 Ja.. 1721 01:25:01,450 --> 01:25:08,040 Ik heb van het Rode Kruis weinig medewerking gehad. 1722 01:25:08,040 --> 01:25:11,056 En daar was ik wel een beetje kwaad om. 1723 01:25:11,157 --> 01:25:12,080 Maar goed, eh.. 1724 01:25:12,080 --> 01:25:20,667 de, de.. het Rode Kruis was eigenlijk geconcentreerd op die mevrouw die daar op De Brink zat, hè. 1725 01:25:20,768 --> 01:25:21,350 Mevrouw Colenbrander? 1726 01:25:21,350 --> 01:25:27,198 Mevrouw Colenbrander, en die had dan dertig mensen te logeren elke dag. 1727 01:25:27,299 --> 01:25:28,030 En eh.. 1728 01:25:28,030 --> 01:25:29,560 dat was dan het centrum.. 1729 01:25:29,560 --> 01:25:32,238 en het officiële wat ze deden. 1730 01:25:32,339 --> 01:25:38,460 Maar van mijn werk hebben ze zich nooit wat aangetrokken, totdat ik na de oorlog ineens een eh.. 1731 01:25:38,460 --> 01:25:40,600 onderscheiding kreeg. Nou, die heb ik.. 1732 01:25:40,600 --> 01:25:41,040 Waar.. 1733 01:25:41,040 --> 01:25:41,810 waarom was dat? 1734 01:25:41,810 --> 01:25:47,767 Want haar man die was, geloof ik, voorzitter van het Rode Kruis, van de afdeling Nijkerk. 1735 01:25:47,868 --> 01:25:51,000 Ik weet dat de vader van Timo Ridder was in het bestuur daarvan. 1736 01:25:51,000 --> 01:25:57,564 En, en nog, nog, nog iemand. Maar waarom hielden ze die afstand? 1737 01:25:57,665 --> 01:26:03,950 Ja, ‘k weet niet, ik eh.. 1738 01:26:03,950 --> 01:26:04,470 Ik heb.. 1739 01:26:04,571 --> 01:26:06,880 ben toen met ze gaan praten, meen ik, hoor. 1740 01:26:06,880 --> 01:26:08,090 Ik weet het niet precies meer. 1741 01:26:08,090 --> 01:26:12,020 En toen zeiden ze: Ja, maar we doen eh.. 1742 01:26:12,020 --> 01:26:19,180 nou ja.. Ik had er gauw genoeg van, ik denk: Ik doe het zelf wel. 1743 01:26:19,180 --> 01:26:20,310 Alle voedsel heeft u van eh.. 1744 01:26:20,310 --> 01:26:21,810 hè, de firma Pil.. 1745 01:26:21,810 --> 01:26:23,630 Pel gekregen eh.. 1746 01:26:23,630 --> 01:26:29,390 En de, de.. dat was de pap. En ik geloof dat de soep werd gemaakt in de eh.. in de chocoladefabriek. 1747 01:26:29,390 --> 01:26:30,570 Ja, van Bakker. 1748 01:26:30,570 --> 01:26:32,190 Van Bakker en.. 1749 01:26:32,190 --> 01:26:35,180 Ja, de firma Krook, hè, de heer en mevrouw Krook. 1750 01:26:35,180 --> 01:26:36,556 Ja, echtpaar Krook. 1751 01:26:36,557 --> 01:26:39,640 Ja, geweldige mensen, die alsmaar die aardappels schilden 1752 01:26:39,640 --> 01:26:41,550 en almaar die groenten schoonmaakten voor de soep. 1753 01:26:41,550 --> 01:26:42,840 Dat deden ze helemaal met z’n tweetjes? 1754 01:26:42,840 --> 01:26:43,210 Ja. 1755 01:26:43,210 --> 01:26:44,350 Voor zeshonderd mensen? 1756 01:26:44,350 --> 01:26:45,376 Ja. 1757 01:26:45,477 --> 01:26:47,220 Ja, misschien hadden ze wel hulp, maar eh.. 1758 01:26:47,220 --> 01:26:48,879 ze deden het toch maar allemaal. 1759 01:26:48,880 --> 01:26:52,107 Fantastisch, fantastisch. 1760 01:26:52,208 --> 01:26:53,340 Ja, en dan was weer.. 1761 01:26:53,340 --> 01:26:56,920 dan was er weer één, dan zeiden ze: Ja, maar de soep is zo dun en we kunnen.. 1762 01:26:56,920 --> 01:26:57,640 hebben niks om in te doen. 1763 01:26:57,640 --> 01:26:59,980 Jongens, jongens, jonge, wat denken we.. 1764 01:26:59,980 --> 01:27:05,795 En dan weer naar Gers.. Gerssen om meel. Nee, nee, we konden.. Nee, dat kon helemaal niet. 1765 01:27:05,896 --> 01:27:10,702 Totdat ik dan ineens die aardappelen op de kop tikte, hè. 1766 01:27:10,803 --> 01:27:12,190 Dat in.. 1767 01:27:12,190 --> 01:27:13,719 we stonden daar bij.. 1768 01:27:13,720 --> 01:27:16,770 bij ’t Van Reenenpark, bij dat huis van broeder eh.. 1769 01:27:16,770 --> 01:27:17,250 broeder eh.. 1770 01:27:17,250 --> 01:27:18,750 Van Dijk. 1771 01:27:18,750 --> 01:27:21,880 Ja, dat was ook een merkwaardige man, die broeder Van Dijk. 1772 01:27:21,880 --> 01:27:23,320 Die was eh.. 1773 01:27:23,320 --> 01:27:31,370 hulp bij ’t spreekuur van eh.. van dokter Van Lent. Dat was de verbandmeester, noemden we dat. 1774 01:27:31,370 --> 01:27:33,580 Broeder in de zin van een verpleegkundige? 1775 01:27:33,580 --> 01:27:36,730 Ja, hij was verpleegkundige, broeder Van Dijk. 1776 01:27:36,730 --> 01:27:39,880 En later toen ik scheepsarts was toen was ‘ie ineens eh.. 1777 01:27:39,880 --> 01:27:40,900 ook op dat schip. 1778 01:27:40,900 --> 01:27:43,000 Nou, dat was wat toen. 1779 01:27:43,000 --> 01:27:46,596 Ontzettende steun aan gehad, hè. 1780 01:27:46,697 --> 01:27:47,350 Ja. 1781 01:27:47,350 --> 01:27:49,193 Die arts eh.. 1782 01:27:49,294 --> 01:27:52,970 één reis heeft ‘ie niet meegemaakt, omdat toen de dochter van een eh.. 1783 01:27:52,970 --> 01:27:58,340 hele belangrijke medische figuur meeging als verpleegster. 1784 01:27:58,340 --> 01:28:02,296 Maar al m’n reizen was die er verder bij, ook op de Oldenbarneveld. 1785 01:28:02,397 --> 01:28:03,580 Maar die.. 1786 01:28:03,580 --> 01:28:05,240 Maar eh.. broeder Van Dijk, daar stonden we.. 1787 01:28:05,240 --> 01:28:05,921 .. die stond.. 1788 01:28:05,922 --> 01:28:06,447 .. 1789 01:28:06,448 --> 01:28:07,480 op de één of andere manier voor dat huis. 1790 01:28:07,480 --> 01:28:09,170 En toen eh.. 1791 01:28:09,170 --> 01:28:11,852 zagen we al die etenhalers komen en.. 1792 01:28:11,952 --> 01:28:15,510 En toen kwam er een vent nota bene in die gevaarlijke tijd met een aut.. 1793 01:28:15,510 --> 01:28:19,766 met een paard en wagen met zakken erop, hè. 1794 01:28:19,867 --> 01:28:21,470 Ik denk: Wat zou daar in zitten? 1795 01:28:21,470 --> 01:28:24,270 Ik zeg: Jongens, hou hem eens even aan. 1796 01:28:24,270 --> 01:28:25,020 En toen eh.. 1797 01:28:25,020 --> 01:28:26,794 Ik zei: Wat heb je erop? 1798 01:28:26,794 --> 01:28:28,940 Ja, ik, ik zie het nog voor me. 1799 01:28:28,940 --> 01:28:31,555 Eerepels, zei die, eerepels. 1800 01:28:31,656 --> 01:28:33,800 Ik zeg: Zijn die ook te koop? 1801 01:28:33,800 --> 01:28:35,820 Ja, ja, die waren wel te koop. 1802 01:28:35,820 --> 01:28:39,622 Ik zeg: En wat moeten ze kosten? 1803 01:28:39,723 --> 01:28:42,619 Honderd gulden de zak, zei die. 1804 01:28:42,720 --> 01:28:44,300 Ik zeg: Hoeveel zakken heb je? 1805 01:28:44,300 --> 01:28:51,300 Achttien. Ik zeg: Ze zijn verkocht. Ja, ik kocht zo voor achttienhonderd gulden aardappelen. 1806 01:28:51,300 --> 01:28:53,960 Dat was dan die hond.. 1807 01:28:53,960 --> 01:28:55,240 Dat waren m’n laatste centen, ik had nog tweehonderd gulden over. 1808 01:28:55,240 --> 01:28:58,840 Dat was van die honderdduizend gulden die u uit Apeldoorn had 1809 01:28:58,840 --> 01:29:00,600 meegehaald of was dat van die drieduizend gulden uit Utrecht? 1810 01:29:00,600 --> 01:29:04,410 Nee, dat was.. dat hele Volksheil dat was een particuliere zaak, dat.. 1811 01:29:04,410 --> 01:29:06,210 Dat was van die drieduizend gulden uit Utrecht? 1812 01:29:06,210 --> 01:29:10,361 Uit Utrecht, en daar had ik nog tweehonderd van over, weet ik nog. 1813 01:29:10,462 --> 01:29:11,570 Ja. 1814 01:29:11,570 --> 01:29:11,800 Ik zeg: La.. 1815 01:29:11,901 --> 01:29:13,040 Eerst zei ik: La.. 1816 01:29:13,040 --> 01:29:14,770 leg ze daar maar neer. 1817 01:29:14,770 --> 01:29:17,780 Maar ik zeg: Nee, dat moeten we helemaal niet hebben. 1818 01:29:17,780 --> 01:29:20,640 Ik zeg: Breng hem naar Krook en eh.. 1819 01:29:20,640 --> 01:29:21,980 dan haal ik geld. 1820 01:29:21,980 --> 01:29:23,890 Nou, dan hebben we het gedaan. 1821 01:29:23,890 --> 01:29:30,380 Achttienhonderd gulden. Maar achttien zakken aardappelen.. konden we weer dikke soep maken. 1822 01:29:30,380 --> 01:29:36,510 Maar hoelang kon u daarmee voor.. 1823 01:29:36,510 --> 01:29:37,970 Ja, maar dat eh.. 1824 01:29:37,970 --> 01:29:38,270 daar.. 1825 01:29:38,270 --> 01:29:39,600 dat huis van eh.. 1826 01:29:39,600 --> 01:29:43,038 van broeder Van Dijk, die woonde daar boven. 1827 01:29:43,139 --> 01:29:43,480 Daar was.. 1828 01:29:43,480 --> 01:29:44,820 onder was een winkel, geloof ik. 1829 01:29:44,820 --> 01:29:47,596 Ik geloof dat er nou een chinees zit. 1830 01:29:47,697 --> 01:29:50,312 En die keken uit zo op dat park. 1831 01:29:50,413 --> 01:29:50,990 En eh.. 1832 01:29:50,990 --> 01:29:56,670 toen kregen we ook vuur op de stad op een gegeven moment en toen viel 1833 01:29:56,670 --> 01:30:04,080 een granaat vlak voor z’n huis en net tussen de paarden van zo’n mof.. 1834 01:30:04,080 --> 01:30:09,242 mof eh.. die reed met twee paarden en een wagen. 1835 01:30:09,342 --> 01:30:11,410 Met, ja, wat zou die erin hebben.. 1836 01:30:11,410 --> 01:30:13,490 Ook wel gestolen goed, misschien wel, denk ik. 1837 01:30:13,490 --> 01:30:14,800 Maar.. 1838 01:30:14,800 --> 01:30:15,770 ja, die man dood.. 1839 01:30:15,770 --> 01:30:19,720 die, die mof dood en eh.. 1840 01:30:19,720 --> 01:30:22,055 twee paarden dood. 1841 01:30:22,156 --> 01:30:24,722 Tjonge jonge, dat was wat daar. 1842 01:30:24,823 --> 01:30:29,670 En alle ruiten kapot, ook bij broeder Van Dijk, die had ook geen ruit meer. 1843 01:30:29,670 --> 01:30:31,490 Ja, en toen ’s nachts hebben die.. 1844 01:30:31,490 --> 01:30:35,560 de mensen uit Elspeet, uit Ermelo die hebben die paarden geslacht.. 1845 01:30:35,560 --> 01:30:36,100 Uit Nijkerk. 1846 01:30:36,100 --> 01:30:41,798 En dat was zo’n.. ja, was zo’n ontzettende honger. Eh.. ja dat ze.. 1847 01:30:41,898 --> 01:30:44,510 Uiteindelijk was er dus wel flinke honger ontstaan. 1848 01:30:44,510 --> 01:30:45,130 Oh, er was altijd.. 1849 01:30:45,130 --> 01:30:46,290 Ik had ook honger. 1850 01:30:46,290 --> 01:30:48,250 We hadden behoorlijk te eten, maar ik denk.. 1851 01:30:48,250 --> 01:30:51,160 niet genoeg vet, denk ik, ik weet het niet. 1852 01:30:51,160 --> 01:30:57,410 Maar iedereen had honger altijd, hè. Je was ook zo mager als een lat. Ja. 1853 01:30:57,410 --> 01:31:03,450 Ja, want ondanks dat het in Nijkerk relatief goed was, was het toch echt wel een Hongerwinter. 1854 01:31:03,450 --> 01:31:05,930 Ja, en we.. 1855 01:31:05,930 --> 01:31:06,480 bij m’n.. 1856 01:31:06,480 --> 01:31:07,060 Ja. 1857 01:31:07,060 --> 01:31:10,120 En mijn, mijn zuster die had het ook moeilijk natuurlijk, extra met die.. 1858 01:31:10,120 --> 01:31:13,280 Ik weet nog, heb ik dat al verteld? 1859 01:31:13,280 --> 01:31:13,680 Dat ik.. 1860 01:31:13,680 --> 01:31:14,920 ik was in eh.. 1861 01:31:14,920 --> 01:31:16,910 Veldhoven, nee in eh.. 1862 01:31:16,910 --> 01:31:22,692 Westbroek Achttienhoven nam ik waar dokter Broere, die had difterie. 1863 01:31:22,793 --> 01:31:24,860 En daar moest ik op een gegeven moment naar eh.. 1864 01:31:24,860 --> 01:31:30,150 ja, eerst naar een dame met katten, die had twintig katten. 1865 01:31:30,150 --> 01:31:31,680 Dat was ook wat. 1866 01:31:31,680 --> 01:31:33,510 Maar enfin, dat.. 1867 01:31:33,510 --> 01:31:34,070 zo.. 1868 01:31:34,070 --> 01:31:37,880 niet zo heel aardig, maar niet zo belangrijk natuurlijk. 1869 01:31:37,880 --> 01:31:41,170 Maar toen moest ik naar het jodenkamp en toen vroeg ik aan die mevrouw Broere.. 1870 01:31:41,170 --> 01:31:43,840 Ik zeg: Jodenkamp, is dat een concentratiekamp dan? 1871 01:31:43,840 --> 01:31:48,720 Nee, zegt ze, die joden die wonen daar in dat kamp. 1872 01:31:48,821 --> 01:31:51,200 Midden in de oorlog. 1873 01:31:51,301 --> 01:31:53,530 Ik, ik begreep er niks van. 1874 01:31:53,530 --> 01:31:54,915 En ik zeg: Hoe moet ik daar.. 1875 01:31:55,016 --> 01:31:56,200 hoe, hoe kom ik daar? 1876 01:31:56,200 --> 01:31:59,900 Nou, u gaat het spoor over, bij Hollandse Rading was dat. 1877 01:31:59,900 --> 01:32:07,680 Het spoor over en dan is daar allemaal dennenbos en dan moet u links aanhouden. 1878 01:32:07,680 --> 01:32:08,980 Dat was het enige wat ze wist. 1879 01:32:09,081 --> 01:32:11,110 En ik had zo’n plofje, dus ik reed daar eh.. 1880 01:32:11,110 --> 01:32:12,340 heen en eh.. 1881 01:32:12,340 --> 01:32:15,940 toen zag ik wel allerlei sporen gaan. 1882 01:32:15,940 --> 01:32:20,250 Die heb ik een tijd gevolgd en denk: Moet toch eens even stilstaan, eens luisteren. 1883 01:32:20,250 --> 01:32:23,230 En toen hoorde ik in de verte, ’t was net of je in een zwembad hoort, hè. 1884 01:32:23,230 --> 01:32:26,190 Daar hoor je altijd die stemmen en.. 1885 01:32:26,291 --> 01:32:28,720 Heel, heel opgewekt en leuk. 1886 01:32:28,720 --> 01:32:33,050 Dus ik kwam daar aanrijden en eh.. 1887 01:32:33,050 --> 01:32:38,369 toen ineens achter een conifeer stond zo’n vent, hè. 1888 01:32:38,469 --> 01:32:40,570 En eh.. 1889 01:32:40,570 --> 01:32:45,149 die ging me op m’n pad staan, die zegt eh..: Wat komt u doen? 1890 01:32:45,250 --> 01:32:48,070 Ik zeg: Nou ja, ik vervang dokter Broere. 1891 01:32:48,070 --> 01:32:49,920 O, o, nou komt u maar mee. 1892 01:32:49,920 --> 01:32:52,140 Enfin, ik moest daar een paar kinderen onderzoeken en eh.. 1893 01:32:52,140 --> 01:32:52,320 iemand.. 1894 01:32:52,320 --> 01:32:55,840 Ik weet niet meer wat ik moest doen. 1895 01:32:55,941 --> 01:33:03,704 En ik zeg: Maar hoe is het mogelijk? Die, die.. ’t was gewoon of ze op vakantie waren, hè. 1896 01:33:03,805 --> 01:33:06,340 Ze lagen in de zon en ze zaten eh.. 1897 01:33:06,340 --> 01:33:09,323 oude mensen zaten lekker te lezen. 1898 01:33:09,424 --> 01:33:09,740 En eh.. 1899 01:33:09,740 --> 01:33:16,560 En ze waren allemaal bezig, al die joden waren bezig 1900 01:33:16,560 --> 01:33:19,428 met het maken van kerstmandjes, midden in de zomer. 1901 01:33:19,529 --> 01:33:24,410 En er was een vent die kwam met een fiets met allemaal tassen eraan. 1902 01:33:24,410 --> 01:33:28,270 Had ‘ie.. was ‘ie naar Groningen geweest en had ‘ie.. 1903 01:33:28,270 --> 01:33:28,580 Met eten.. 1904 01:33:28,580 --> 01:33:29,112 .. 1905 01:33:29,113 --> 01:33:30,250 materiaal voor die kerstmandjes gemaa.. 1906 01:33:30,250 --> 01:33:35,810 gekocht. Een typische jood om te zien. Ik denk: Wat een lef hebben die kerels met die.. 1907 01:33:35,810 --> 01:33:38,720 Maar die zaten dus gewoon midden in de winter.. 1908 01:33:38,720 --> 01:33:41,290 of.. midden in de zomer, in de oorlog, zaten ze daar.. 1909 01:33:41,290 --> 01:33:42,120 Ja, zaten ze daar. 1910 01:33:42,120 --> 01:33:43,790 .. op kamp bij Hilversum. 1911 01:33:43,790 --> 01:33:44,900 Ja. Ja. 1912 01:33:44,900 --> 01:33:45,090 Zo. 1913 01:33:45,090 --> 01:33:48,300 En ik heb nooit meer geweten wat ervan geworden was, van dat kamp. 1914 01:33:48,300 --> 01:33:50,660 Dat vind ik zo jammer. Niemand kan me daarover inlichten. 1915 01:33:50,660 --> 01:33:52,120 Nee. Ja, dat is wel heel frappant, ja. 1916 01:33:52,120 --> 01:33:52,270 Ja. 1917 01:33:52,270 --> 01:33:56,700 Ja. Ja. U, u was vrijgezel, hè, toen, toen u daar in Nijkerk zat.. 1918 01:33:56,700 --> 01:33:56,860 Ja. 1919 01:33:56,860 --> 01:33:57,870 .. als, als arts. 1920 01:33:57,870 --> 01:33:58,722 Ja. 1921 01:33:58,723 --> 01:33:59,693 Eh.. 1922 01:33:59,693 --> 01:34:10,890 Ehm.. maar uw vrouw heeft u pas na uw.. na de oorlog ontmoet? Of wat.. kende u die toen al? 1923 01:34:10,890 --> 01:34:12,900 Ja, die heb ik na de oorlog ontmoet in eh.. 1924 01:34:12,900 --> 01:34:22,060 wanneer was dat? Toen had ik al drie reizen gemaakt naar eh.. naar Amerika als scheepsarts. 1925 01:34:22,060 --> 01:34:24,220 Ja, oké. Dat speelt, speelt later eigenlijk. 1926 01:34:24,220 --> 01:34:25,452 Ja. 1927 01:34:25,452 --> 01:34:33,030 Oké, nee, dat is, dat is eh.. 1928 01:34:33,030 --> 01:34:33,950 Als u kijkt naar eh.. 1929 01:34:33,950 --> 01:34:35,362 de medische kant. 1930 01:34:35,463 --> 01:34:37,890 Zijn er nog, door die eh.. 1931 01:34:37,890 --> 01:34:39,430 door die situatie van de.. 1932 01:34:39,430 --> 01:34:43,279 van evacués en de, en de passanten. 1933 01:34:43,380 --> 01:34:47,560 Ontstonden daar nou bepaalde eh.. 1934 01:34:47,560 --> 01:34:49,600 speciale medische compli.. 1935 01:34:49,600 --> 01:34:50,560 complicaties? 1936 01:34:50,560 --> 01:34:52,230 Problemen die, die, die u zegt van eh.. 1937 01:34:52,230 --> 01:34:55,530 die heb ik anders nooit weer meegemaakt. Die u toen wel goed vond.. 1938 01:34:55,530 --> 01:34:56,270 Bijzondere? 1939 01:34:56,270 --> 01:34:57,640 Ja, bijzondere medische problemen. 1940 01:34:57,640 --> 01:34:58,600 Nou ja, eh.. 1941 01:34:58,600 --> 01:34:59,720 grote ongelukken. 1942 01:34:59,720 --> 01:35:13,340 Eh.. er is een ongeluk gebeurd van eh.. een bus met kinderen, hè, onder de tram.. trein. 1943 01:35:13,340 --> 01:35:15,732 Ja, met de spoorwegstaking. 1944 01:35:15,833 --> 01:35:16,864 Met de? 1945 01:35:16,965 --> 01:35:19,290 Tijdens de spoorwegstaking. 1946 01:35:19,290 --> 01:35:21,210 De spoorwegstakingen, toen hebben ze in ’t donker, dan dachten 1947 01:35:21,210 --> 01:35:25,862 ze veilig te zijn, en werd honderd meter meegesleurd en eh.. 1948 01:35:25,963 --> 01:35:28,200 Vreselijk, hè, er waren zes kind.. 1949 01:35:28,200 --> 01:35:29,770 of vier kinderen dood en eh.. 1950 01:35:29,770 --> 01:35:31,550 allemaal gewonden en gewonden. 1951 01:35:31,550 --> 01:35:35,624 En die, die leider dat was professor Ten Bokkel Huinink. 1952 01:35:35,725 --> 01:35:36,260 Die eh.. 1953 01:35:36,260 --> 01:35:39,580 zat zo onder het bloed, die had ik eerst een beetje schoongemaakt en toen zegt.. 1954 01:35:39,580 --> 01:35:41,895 Ik zeg: Professor, bent u het? 1955 01:35:41,996 --> 01:35:42,920 Ja, zegt ‘ie. 1956 01:35:42,920 --> 01:35:43,820 Ik zeg: Zal ik u.. 1957 01:35:43,820 --> 01:35:45,500 En hij had een gebroken been.. 1958 01:35:45,500 --> 01:35:52,450 bovenbeen en dit.. Ik zeg: Zal ik u wat morfine geven? Help eerst de kinderen maar, ja. Ja, joh. 1959 01:35:52,450 --> 01:35:57,200 Er kwamen ook veel kinderen te voet langs, hè? 1960 01:35:57,200 --> 01:36:05,950 Die, die, die door eh.. gestuurd werden naar, naar, naar boeren in Groningen, Friesland.. 1961 01:36:05,950 --> 01:36:06,260 Te voet? 1962 01:36:06,260 --> 01:36:08,390 Dat heb ik nooit gezien. 1963 01:36:08,390 --> 01:36:11,317 Nee? Dat heeft u nooit gezien dat dat.. Dat las ik. 1964 01:36:11,418 --> 01:36:13,790 Nee, hoor. Ik kan me niet voorstellen. 1965 01:36:13,790 --> 01:36:16,830 Dat die twintig kilometer per dag liepen en dan opgevangen werden. 1966 01:36:16,830 --> 01:36:17,180 Ja? Heb ik nog nooit van gehoord. 1967 01:36:17,180 --> 01:36:17,540 Daar heeft u nooit van gehoord. 1968 01:36:17,540 --> 01:36:18,939 Nee. 1969 01:36:18,939 --> 01:36:20,338 Oké. 1970 01:36:20,338 --> 01:36:28,708 Nee, nee, nee. Ja, het is wat, joh. 1971 01:36:28,809 --> 01:36:29,780 Ja. 1972 01:36:29,780 --> 01:36:31,046 Ehm.. 1973 01:36:31,047 --> 01:36:34,720 ja, ik heb de meeste dingen wel, wel gehad. 1974 01:36:34,720 --> 01:36:37,710 Heeft u zelf nog punten waarvan u zegt: Nou, dat is toch wel 1975 01:36:37,710 --> 01:36:40,751 belangrijk om te noemen wat ook expliciet niet in het boek staat. 1976 01:36:40,852 --> 01:36:42,520 Nou, ik heb ook eh.. 1977 01:36:42,520 --> 01:36:43,980 meegemaakt dat ik eens eh.. 1978 01:36:43,980 --> 01:36:46,350 gevraagd werd eh.. 1979 01:36:46,350 --> 01:36:49,815 een patiënt in de Vanenburg, in Putten, hè. 1980 01:36:49,916 --> 01:36:50,700 Ik kwam ook van.. 1981 01:36:50,700 --> 01:36:54,291 Ik denk dat ik vanuit Nijkerk kwam of vanuit Putten. 1982 01:36:54,392 --> 01:36:55,510 Toen waren nog.. 1983 01:36:55,510 --> 01:37:03,780 Maar eh.. dat ik in de Vanenburg kwam en dat er eh.. vol met eh.. orgina.. organization Todt. 1984 01:37:03,780 --> 01:37:08,890 Hè, organization Todt zat daar, dat zijn eh.. 1985 01:37:08,890 --> 01:37:12,340 waren van die hele groene soldaten die eh.. 1986 01:37:12,340 --> 01:37:14,006 semi-soldaten. 1987 01:37:14,107 --> 01:37:14,631 Eh.. 1988 01:37:14,732 --> 01:37:16,426 en die bewaakten daar een.. 1989 01:37:16,526 --> 01:37:19,220 een tachtig joden, in dat, in dat eh.. 1990 01:37:19,220 --> 01:37:21,146 hotel, of in dat eh.. 1991 01:37:21,146 --> 01:37:24,567 landhuis, dat kasteelachtige landhuis. 1992 01:37:24,668 --> 01:37:25,950 Tachtig joden. 1993 01:37:25,950 --> 01:37:27,291 Werd ik gevraagd en eh.. 1994 01:37:27,392 --> 01:37:27,940 Toen z.. 1995 01:37:27,940 --> 01:37:30,640 vent die begon me al af te blaffen, die zegt: Dat die.. 1996 01:37:30,640 --> 01:37:32,000 die mensen waren allemaal niet.. 1997 01:37:32,000 --> 01:37:35,510 helemaal niet ziek en die beweren dat ze ziek waren eh.. 1998 01:37:35,510 --> 01:37:38,679 En werken zouden ze en zo. 1999 01:37:38,779 --> 01:37:40,880 Nou ja, ik kwam bij die.. 2000 01:37:40,880 --> 01:37:43,490 Er waren een stuk of tien, twaalf waren er. 2001 01:37:43,490 --> 01:37:44,990 En ik onderzocht die mensen m.. 2002 01:37:44,990 --> 01:37:47,550 globaal, want ik had het ook wel in de gaten. 2003 01:37:47,550 --> 01:37:49,280 Die mensen waren gewoon op, hè. 2004 01:37:49,280 --> 01:37:51,120 Die, die waren dat niet gewend. 2005 01:37:51,120 --> 01:37:52,860 Die moesten gaan, gaan graven aan.. 2006 01:37:52,860 --> 01:38:00,966 voor verdedigingswerk ergens bij Amersfoort, weet ik het. En ehm.. die waren gewoon uitgeput. 2007 01:38:00,967 --> 01:38:02,955 Goh, man, man, man.. 2008 01:38:03,056 --> 01:38:06,885 En die kerel die wou mij ook.. 2009 01:38:06,986 --> 01:38:08,500 ja, eruit smijten. 2010 01:38:08,500 --> 01:38:10,660 Ik zeg: Denk erom, het Rode Kruis. 2011 01:38:10,660 --> 01:38:12,270 Ja, zegt ‘ie, ’t Rode Kruis daar had.. 2012 01:38:12,270 --> 01:38:12,990 daar was niks mee. 2013 01:38:12,990 --> 01:38:15,110 Maar ik zeg: ’t Duitse Rode Kruis. 2014 01:38:15,110 --> 01:38:16,840 En toen schrok die weer. 2015 01:38:16,840 --> 01:38:19,642 Dat was weer het Duitse Rode Kruis. 2016 01:38:19,743 --> 01:38:22,550 En enfin, toen hebben we overeengekomen dat eh.. 2017 01:38:22,550 --> 01:38:27,950 van die tachtig joden, mochten er acht ziek zijn en dan eh.. 2018 01:38:27,950 --> 01:38:29,430 was dat tien procent en meer niet. 2019 01:38:29,430 --> 01:38:38,210 En toen ging ik de volgende week weer kijken en toen waren ze allemaal weg. 2020 01:38:38,210 --> 01:38:38,770 Allemaal naar het concentratiekamp in Duitsland natuurlijk. 2021 01:38:38,770 --> 01:38:39,332 Ja. Heeft.. 2022 01:38:39,332 --> 01:38:39,877 Ach man. 2023 01:38:39,877 --> 01:38:40,580 Heeft u als arts in Nijkerk ook eh.. 2024 01:38:40,580 --> 01:38:45,490 op een gegeven moment ehm.. 2025 01:38:45,490 --> 01:38:45,670 ehm.. 2026 01:38:45,670 --> 01:38:45,840 eh.. 2027 01:38:45,840 --> 01:38:46,340 met.. 2028 01:38:46,340 --> 01:38:54,600 Nou, in navolging van bijvoorbeeld dokter Van Lent gezegd: Nee, ik mag iets niet vertellen eh.. 2029 01:38:54,600 --> 01:38:58,530 iets onder het beroepsgeheim gehouden, terwijl het eigenlijk gewoon een soort verzetsdaad was? 2030 01:38:58,530 --> 01:39:02,419 Heeft u op die manier ook, ook Duitsers tegengewerkt? 2031 01:39:02,520 --> 01:39:07,410 Nou, ik heb wel verzetsmensen geholpen, maar ik ben nooit eh.. 2032 01:39:07,410 --> 01:39:09,090 op de pijnbank gezet om eh.. 2033 01:39:09,090 --> 01:39:09,420 dat eh.. 2034 01:39:09,420 --> 01:39:11,159 dat te noemen. 2035 01:39:11,260 --> 01:39:11,800 Ik eh.. 2036 01:39:11,800 --> 01:39:13,050 ik ben daar nooit eh.. 2037 01:39:13,050 --> 01:39:16,330 om vervolgd, want eh.. 2038 01:39:16,330 --> 01:39:21,550 En die ene keer dat ik tegen die schildwacht opliep, had ’t gekund natuurlijk, hè. 2039 01:39:21,550 --> 01:39:23,130 Dat je zegt: Ja, eh.. 2040 01:39:23,130 --> 01:39:25,410 Maar wisten ze nog niet.. 2041 01:39:25,410 --> 01:39:25,670 Ja. 2042 01:39:25,670 --> 01:39:26,820 Ik.. 2043 01:39:26,820 --> 01:39:28,970 Hoe ze erachter kwamen dat hij die.. 2044 01:39:28,970 --> 01:39:30,700 ja, die verzetsman had.. 2045 01:39:30,700 --> 01:39:36,850 Kijk, staartmezen, dat is leuk. Zie je dan af en toe eens een stuk of acht.. zes, acht. 2046 01:39:36,850 --> 01:39:37,890 Ja, prachtig. 2047 01:39:37,890 --> 01:39:45,540 Blij dat ik ze weer zie. 2048 01:39:45,540 --> 01:39:49,940 Maar eh.. 2049 01:39:49,940 --> 01:39:50,456 o, daar gaat ’t nou niet om. 2050 01:39:50,457 --> 01:39:50,970 Nee, ik ben nooit eh.. 2051 01:39:50,970 --> 01:39:53,830 hebben ze mij het mes op de keel gezet om te vragen wat 2052 01:39:53,830 --> 01:39:59,240 ik gedaan had of dat ik op m’n beroepsgeheim moest eh.. 2053 01:39:59,240 --> 01:40:01,281 beroepen. 2054 01:40:01,382 --> 01:40:10,318 Nee, zo erg is het nooit gekomen. 2055 01:40:10,419 --> 01:40:12,560 Maar ja.. 2056 01:40:12,560 --> 01:40:12,930 Maar ’t eh.. 2057 01:40:12,930 --> 01:40:18,630 zo’n, zo’n, zo’n noodziekenhuis, dat kun je wel opzetten, maar om het draaiende te houden. 2058 01:40:18,630 --> 01:40:21,180 Dat is nog een heel punt, hè. 2059 01:40:21,180 --> 01:40:23,808 Want er komen altijd moeilijkheden. 2060 01:40:23,909 --> 01:40:31,490 En, en zo’n Volksheil met dat, dat noodhotel, dat kun je wel oprichten in een, in een eh.. 2061 01:40:31,490 --> 01:40:32,802 dwaze bui. 2062 01:40:32,803 --> 01:40:37,806 Maar dan ging ik ’s nachts wel kijken hoe ‘t, hoe ’t liep. 2063 01:40:37,807 --> 01:40:38,380 En dan was er.. 2064 01:40:38,380 --> 01:40:39,560 dan schrok je altijd, hè. 2065 01:40:39,560 --> 01:40:44,160 Of er was helemaal geen licht meer en die mensen die trapten op mekaar. 2066 01:40:44,160 --> 01:40:46,240 Heb ik ook wel meegemaakt. 2067 01:40:46,240 --> 01:40:49,930 En ook dat ze, ja, eh.. 2068 01:40:49,930 --> 01:40:53,740 hadden ze zo’n dorst, dus die emmers die ik voor de brandweer 2069 01:40:53,740 --> 01:40:56,730 had neergezet, die dronken ze in een mum van tijd leeg. 2070 01:40:56,730 --> 01:40:59,990 Dus daar moesten veel meer emmers komen en altijd was er wel 2071 01:40:59,990 --> 01:41:02,400 wat dat je dacht: Alle mensen, heb ik niet aan gedacht, hè. 2072 01:41:02,400 --> 01:41:04,160 Hoe ging dat met ontlasting? 2073 01:41:04,160 --> 01:41:06,018 Jo.. 2074 01:41:06,118 --> 01:41:07,100 Want er waren.. 2075 01:41:07,100 --> 01:41:10,350 Er waren natuurlijk een paar wc’s, maar voor zeshonderd mensen.. 2076 01:41:10,350 --> 01:41:11,670 Toen dacht ik: Ja.. 2077 01:41:11,670 --> 01:41:16,670 En op het laatste moment dat ik met dat ook realiseerde: Er moeten veel meer voor.. 2078 01:41:16,670 --> 01:41:19,645 van die latrines komen. 2079 01:41:19,746 --> 01:41:26,200 Nou, en weer met Dien, Dien de Boer die iedereen kende en ook met iedereen bevriend was. 2080 01:41:26,200 --> 01:41:31,569 Ook met Meuring en Steenaard. Meuri.. meneer Meuring weet ik nog wel. Daar heb ik ook nog even.. 2081 01:41:31,670 --> 01:41:34,821 Wie waren dat? Wie waren dat, Meuring en.. 2082 01:41:34,922 --> 01:41:36,750 Nou, dat was een fabriek van eh.. 2083 01:41:36,750 --> 01:41:39,660 van ijzerwaren en die had.. 2084 01:41:39,660 --> 01:41:42,572 zulke grote gamellen hadden ze. 2085 01:41:42,673 --> 01:41:44,884 Twee handvaten. 2086 01:41:44,985 --> 01:41:45,340 Die ver.. 2087 01:41:45,340 --> 01:41:48,199 die verkochten ze en er stonden een stel.. 2088 01:41:48,300 --> 01:41:50,980 Ik heb er toen zes gekocht, meen ik. 2089 01:41:50,980 --> 01:41:55,630 Nou, en dan het vervoer weer, want die dingen zijn zo zwaar als lood. 2090 01:41:55,630 --> 01:41:59,600 Dus dat moest allemaal weer met de rijwielbrancard, één 2091 01:41:59,600 --> 01:42:02,370 voor één of zoiets of met een handkar, ik weet het niet meer. 2092 01:42:02,370 --> 01:42:07,628 Maar ’t was allemaal even moeilijk en de tijd drong, want we wouden openen. 2093 01:42:07,729 --> 01:42:08,940 En eh.. 2094 01:42:08,940 --> 01:42:09,330 na.. 2095 01:42:09,330 --> 01:42:10,366 eerst naar Tijsseling. 2096 01:42:10,366 --> 01:42:17,430 Ik zeg: Meneer Tijsseling, ik zet ze naast mekaar en wilt u nou daar nette coupeetjes van maken? 2097 01:42:17,430 --> 01:42:17,640 Hè, eh.. 2098 01:42:17,640 --> 01:42:23,580 kleine beschutte ruimtetjes, dat ze mekaar niet in de weg zaten. 2099 01:42:23,580 --> 01:42:31,020 O, o, o, en daar moest dan een, een houten ding op met een deksel, een pleebril. 2100 01:42:31,020 --> 01:42:36,698 Och, och. En dat maakte ‘ie allemaal. Hij had er geen zin in, maar hij deed het toch maar. 2101 01:42:36,799 --> 01:42:39,660 Ja, want werd daar.. werd Tijsseling daarvoor betaald, voor het werk wat ‘ie deed? 2102 01:42:39,660 --> 01:42:40,308 Ja. 2103 01:42:40,308 --> 01:42:42,440 Of van die honderdduizend gulden? 2104 01:42:42,440 --> 01:42:45,966 Dat ging van die honderdduizend, en meer natuurlijk. Ja. 2105 01:42:45,967 --> 01:42:46,610 Later kwam daar meer bij? 2106 01:42:46,610 --> 01:42:51,475 Ja, er kwam op het laatst weer meer, want die mevrouw die had toevallig niks.. 2107 01:42:51,576 --> 01:42:52,970 niet genoeg. 2108 01:42:52,970 --> 01:42:53,130 En.. 2109 01:42:53,130 --> 01:42:54,250 Maar eh.. 2110 01:42:54,250 --> 01:43:00,950 ja. Ja, en hij was zelf.. zat zelf aan ’t laatje, dus hij zal zichzelf niet te kort gedaan hebben. 2111 01:43:00,950 --> 01:43:01,980 Nee, daar lette die wel op. 2112 01:43:01,980 --> 01:43:04,960 Maar hij heeft buitengewoon goed werk gedaan, want als je ziet.. 2113 01:43:04,960 --> 01:43:14,290 Die bedden die ik nodig had, die ik dacht dat die mensen aankwamen op wagens, paarden eh.. 2114 01:43:14,290 --> 01:43:20,387 karren met, met paarden ervoor en daarop stro. 2115 01:43:20,488 --> 01:43:22,544 En daar lagen ze bovenop. 2116 01:43:22,645 --> 01:43:29,689 En twee buien onderweg gehad en drijfnat kwamen ze aan en koud. 2117 01:43:29,790 --> 01:43:34,157 En, en ze waren al ziek, half zieke en, en gammele mensen. 2118 01:43:34,258 --> 01:43:35,190 En dat ze m.. 2119 01:43:35,190 --> 01:43:36,240 ik was in de.. 2120 01:43:36,240 --> 01:43:36,550 in de.. 2121 01:43:36,550 --> 01:43:38,334 in ’t eh.. 2122 01:43:38,435 --> 01:43:40,596 in de Gasthuisstraat en eh.. 2123 01:43:40,697 --> 01:43:45,116 Toen kwam er een politieagent en die zei: Er waren wel honderd wagen met eh.. 2124 01:43:45,117 --> 01:43:47,900 met volk, werden er eh.. 2125 01:43:47,900 --> 01:43:48,750 aangevoerd. 2126 01:43:48,750 --> 01:43:51,817 Wat of die er mee moest. 2127 01:43:51,918 --> 01:43:57,170 Ja, en toen ben ik er met die twee jongens heengegaan en een heel drama natuurlijk. 2128 01:43:57,170 --> 01:43:59,450 Maar dat wist u niet van tevoren. 2129 01:43:59,551 --> 01:44:01,460 Ja, we wisten.. 2130 01:44:01,460 --> 01:44:02,520 die meneer eh.. 2131 01:44:02,520 --> 01:44:06,110 Erp Taalman Kip die had gezegd dat ze de voor.. 2132 01:44:06,110 --> 01:44:10,770 de Veluwe op gestuurd waren met eh.. met wagens, dat ze in aantocht waren. 2133 01:44:10,770 --> 01:44:12,140 Dat had hij ook gezegd. Hij had gevraagd om, om, om.. 2134 01:44:12,140 --> 01:44:14,740 Dat had hij gezegd en de volgende dag waren ze er al. 2135 01:44:14,740 --> 01:44:18,250 Hij gevraagd duizend bedden en er komen.. de mensen komen er al aan. 2136 01:44:18,250 --> 01:44:20,993 Ja, die komen er al aan. 2137 01:44:21,094 --> 01:44:23,270 Nee, maar Tijsseling heeft.. 2138 01:44:23,270 --> 01:44:25,760 als ze er maar één hebben, dan hebben ze er ook meer natuurlijk. 2139 01:44:25,760 --> 01:44:28,819 Maar er moesten ook matrassen gemaakt worden. 2140 01:44:28,920 --> 01:44:31,080 En dat vulden ze dan met, met eh.. 2141 01:44:31,080 --> 01:44:32,370 haverdoppen. 2142 01:44:32,370 --> 01:44:35,521 Dat ging heel goed, dat was heel lekker liggen, hoor. 2143 01:44:35,622 --> 01:44:36,390 En eh.. 2144 01:44:36,390 --> 01:44:37,620 ja, ja, ja. 2145 01:44:37,620 --> 01:44:38,020 En dan.. 2146 01:44:38,020 --> 01:44:39,400 ja, en dan.. 2147 01:44:39,400 --> 01:44:45,160 bedden die kwamen, die gingen toen allemaal naar het oude mannenhuis, want daar was nood. 2148 01:44:45,160 --> 01:44:49,660 En ook de bedden die we in de Gasthuisstraat hadden ook maar zo lang. 2149 01:44:49,660 --> 01:44:51,160 En zo ging dat. 2150 01:44:51,160 --> 01:44:58,128 En ik weet wel, ’s avonds heel laat kwam het laatste bed, want toen zaten er nog mensen op. 2151 01:44:58,229 --> 01:45:01,820 Ze hebben echt, echt heel hard door moeten werken om.. 2152 01:45:01,820 --> 01:45:02,980 O, dat was wat, zeg. 2153 01:45:02,980 --> 01:45:03,710 .. de eerste lading op te kunnen vangen. 2154 01:45:03,710 --> 01:45:09,125 En te zorgen dat het warm was, hè, want die, die, die eh.. 2155 01:45:09,226 --> 01:45:14,350 directeur daar die, die, die traineerde alles, hè. Die had er de pest in natuurlijk. 2156 01:45:14,350 --> 01:45:15,452 Welke directeur? 2157 01:45:15,552 --> 01:45:18,170 Ja, en die heb ik even goed de waarheid gezegd. 2158 01:45:18,170 --> 01:45:21,680 Ik zeg: Ja joh, dat kan zo niet. Je moet eh.. meewerken of je gaat eruit. 2159 01:45:21,680 --> 01:45:24,300 Dat was de directeur van het oude mannen- en vrouwenhuis? 2160 01:45:24,300 --> 01:45:26,150 Ja, het oude mannenhuis, ja, vrouwen waren er niet, geloof ik. 2161 01:45:26,150 --> 01:45:26,310 Oké. 2162 01:45:26,310 --> 01:45:27,830 Dat weet ik niet. 2163 01:45:27,830 --> 01:45:31,020 Nee, ik geloof dat ’t alleen mannen waren. 2164 01:45:31,020 --> 01:45:34,607 Maar goed, en in elk geval eh.. 2165 01:45:34,708 --> 01:45:37,360 was daar ruimte genoeg. 2166 01:45:37,360 --> 01:45:40,870 En er was nog een achterkamer, stond ook zo’n grote kachel. 2167 01:45:40,870 --> 01:45:41,700 En die eh.. 2168 01:45:41,700 --> 01:45:42,580 ook laten aanmaken. 2169 01:45:42,580 --> 01:45:43,020 En toen die.. 2170 01:45:43,020 --> 01:45:44,616 als ’t maar warm was. 2171 01:45:44,616 --> 01:45:48,780 En toen begon het natuurlijk enorm te stinken, allerlei geurtjes. 2172 01:45:48,780 --> 01:45:49,950 En eh.. 2173 01:45:49,950 --> 01:45:52,580 vandaar de uitdrukking eh.. 2174 01:45:52,580 --> 01:45:52,920 als ‘t.. 2175 01:45:52,920 --> 01:45:57,896 waar het stinkt, is ’t gezellig, als ’t maar warm is. 2176 01:45:57,997 --> 01:46:03,820 Ik weet niet wie dat opperde, maar.. Dan zeiden ze: Ja, maar het stinkt hier zo. O, dat geeft niet. 2177 01:46:03,820 --> 01:46:17,053 Waar ’t stinkt, is ’t gezellig, als ’t maar warm is. Ja. Ach man, wat een gekke tijden, hè. 2178 01:46:17,154 --> 01:46:25,670 U was wel de juiste persoon op de juiste plek, als ik dat zo hoor. 2179 01:46:25,670 --> 01:46:26,167 Wat? 2180 01:46:26,168 --> 01:46:26,639 Ik zei: Als ik dat zo hoor, alles bij elkaar, dan kan 2181 01:46:26,639 --> 01:46:27,110 je zeggen, u was de juiste persoon op de juiste plek. 2182 01:46:27,110 --> 01:46:31,440 Ja, de juiste persoon op de juiste plek dat is belangrijk. Maar die had ik wel gelukkig. 2183 01:46:31,440 --> 01:46:33,720 Ja, op verschillende plekken, hè. 2184 01:46:33,720 --> 01:46:34,300 Ja. 2185 01:46:34,300 --> 01:46:35,760 Jan van de Mast, Henk van Oostindië. 2186 01:46:35,760 --> 01:46:36,402 Ja. 2187 01:46:36,403 --> 01:46:37,260 Dien Boer, Dien.. 2188 01:46:37,260 --> 01:46:38,640 Die directrice, Dien de Boer en eh.. 2189 01:46:38,640 --> 01:46:40,475 Hoe heette die directrice? 2190 01:46:40,475 --> 01:46:42,104 Dat weet ik niet meer. 2191 01:46:42,105 --> 01:46:43,478 Weet u niet meer. 2192 01:46:43,478 --> 01:46:48,601 Dat weet ik niet meer. Dat weet ik niet meer. Het was een lange, grote vrouw, weet ik wel. 2193 01:46:48,702 --> 01:46:53,165 Hoe was uw verhouding met, met, met bijvoorbeeld dokter De Lange en, en dokter Bakker? 2194 01:46:53,266 --> 01:46:54,240 Mijn verhouding? 2195 01:46:54,240 --> 01:46:55,199 Ja, want ik, ik.. 2196 01:46:55,300 --> 01:46:55,680 als, als.. 2197 01:46:55,680 --> 01:47:00,420 wat mij opvalt als ik in de, in de literatuur lees en in de bronnen, dan hoor ik heel 2198 01:47:00,420 --> 01:47:06,550 veel over het noodziekenhuis, over Tijsseling, over dokter De Lange, dokter Drukker ehm.. 2199 01:47:06,550 --> 01:47:09,910 Maar over dokter Schreuder met z’n Volksheil, daar.. 2200 01:47:09,910 --> 01:47:10,210 Nee. 2201 01:47:10,210 --> 01:47:10,910 .. daar lees ik niet zo veel over. 2202 01:47:10,910 --> 01:47:13,339 Nee, hij had zich daar zo’n beetje eh.. 2203 01:47:13,440 --> 01:47:13,840 op.. 2204 01:47:13,840 --> 01:47:14,920 in gedrongen en zo. 2205 01:47:14,920 --> 01:47:22,390 Dat.. nou ja, ik vind het best. Hij heeft goed werk gedaan. Hij heeft goed werk gedaan. 2206 01:47:22,390 --> 01:47:24,340 Nee, hoe, hoe bedoelt u dat? 2207 01:47:24,340 --> 01:47:28,639 Nou, hij eh.. 2208 01:47:28,740 --> 01:47:35,034 hij liet eens een keer doorschemeren dat hij dat allemaal gedaan had, maar eh.. 2209 01:47:35,135 --> 01:47:35,920 hij had.. 2210 01:47:35,920 --> 01:47:39,620 Hij heeft ook heel veel gedaan, maar hij is er wat later in gekomen natuurlijk. 2211 01:47:39,620 --> 01:47:43,990 Maar ik had de organisatie van het begin en ik heb het direct.. 2212 01:47:43,990 --> 01:47:45,150 Ik kon toch niet allemaal.. 2213 01:47:45,150 --> 01:47:46,060 En toen hij er was.. 2214 01:47:46,060 --> 01:47:50,040 Ik zeg: Nou, als jij nou dat neemt, dan neem ik de rest. 2215 01:47:50,141 --> 01:47:54,710 Maar ik had dan wel moeite om ze tot die chirurgie te brengen, dat ze dat in orde brachten. 2216 01:47:54,710 --> 01:47:56,210 Maar ze hebben het keurig voor mekaar gebracht. 2217 01:47:56,210 --> 01:48:00,300 Daarom zeg ik, hij heeft.. ze hebben geweldig goed gewerkt, hoor. 2218 01:48:00,300 --> 01:48:04,756 Maar achteraf werd er een beetje gekissebist misschien over wie wat precies.. 2219 01:48:04,857 --> 01:48:07,450 Nee, ik heb ook nooit.. ik heb niet zo vaak met hem gepraat, nee. 2220 01:48:07,450 --> 01:48:07,680 Er was sowieso weinig contact? 2221 01:48:07,680 --> 01:48:10,030 Eer.. Eerlijk gezegd lag hij me ook niet zo erg. 2222 01:48:10,030 --> 01:48:10,478 Nee. 2223 01:48:10,478 --> 01:48:10,770 Want ik had eh.. 2224 01:48:10,770 --> 01:48:14,950 ik heb eens een keer.. 2225 01:48:14,950 --> 01:48:15,700 had ik eh.. 2226 01:48:15,700 --> 01:48:18,210 in het Nijkerkerveen waren kind.. 2227 01:48:18,210 --> 01:48:20,318 twee kinderen ziek en eh.. 2228 01:48:20,419 --> 01:48:21,350 die onderzocht ik. 2229 01:48:21,350 --> 01:48:23,750 En toen dacht ik: O, dat is vast TBC. 2230 01:48:23,750 --> 01:48:25,390 En eh.. 2231 01:48:25,390 --> 01:48:26,090 pak.. 2232 01:48:26,090 --> 01:48:29,641 geven dan die krapjes van pik, hè. 2233 01:48:29,742 --> 01:48:34,460 En ja, dat liep verschrikkelijk op en dat, dat was heel duidelijk en eh.. 2234 01:48:34,460 --> 01:48:37,850 Toen denk ik: Jonge, jonge, jonge, dat gaat niet goed, hè. 2235 01:48:37,850 --> 01:48:38,794 Want je.. 2236 01:48:38,895 --> 01:48:40,900 er was geen middel voor TBC, hè. 2237 01:48:40,900 --> 01:48:42,479 Dat is nou wel. 2238 01:48:42,480 --> 01:48:44,090 Maar eh.. 2239 01:48:44,090 --> 01:48:48,240 het is zo’n vreselijke ziekte, hè. 2240 01:48:48,240 --> 01:48:48,900 Ja, het is.. 2241 01:48:48,900 --> 01:48:50,020 het is iets ontzettends. 2242 01:48:50,020 --> 01:48:54,586 Ik heb het in, in Elspeet meegemaakt ook.. 2243 01:48:54,687 --> 01:48:58,570 Het was, het was eigenlijk een gezel van de mensheid, zei ik het altijd. 2244 01:48:58,570 --> 01:48:59,234 Ja. 2245 01:48:59,234 --> 01:49:04,553 Maar goed, die twee kinderen.. En eh.. toen heb ik dan ook een kinderarts eh.. gevraagd. 2246 01:49:04,654 --> 01:49:06,010 Zou jij.. 2247 01:49:06,010 --> 01:49:08,563 want die kinderen konden niet vervoerd worden. 2248 01:49:08,664 --> 01:49:14,100 Zou jij niet eens op een middag hier even willen komen kijken en een advies geven? 2249 01:49:14,100 --> 01:49:17,191 Want ik weet niet wat ik met die kinderen aan moet. 2250 01:49:17,292 --> 01:49:24,730 Ja, behalve dan voorschrift krijgen ze extra levertraan, hoefde ik ook niet te vergeten natuurlijk. 2251 01:49:24,730 --> 01:49:28,240 Maar extra vitamines en extra boter en ze kregen wat extra bonnen. 2252 01:49:28,240 --> 01:49:32,870 Maar verder kon je haast niks doen. 2253 01:49:32,870 --> 01:49:33,860 En eh.. 2254 01:49:33,860 --> 01:49:34,420 toen kw.. 2255 01:49:34,420 --> 01:49:36,260 toen kwam hij op de fiets. 2256 01:49:36,260 --> 01:49:38,450 Een hele aardige kinderarts was dat ook en eh.. 2257 01:49:38,450 --> 01:49:40,400 die onderzocht ze. 2258 01:49:40,400 --> 01:49:44,920 Toen zegt ‘ie: Nou, zegt ‘ie, het oudste meisje dat heeft een kans, maar dat jongste meisje.. 2259 01:49:44,920 --> 01:49:46,590 En zo is het ook precies gegaan. Ja. 2260 01:49:46,590 --> 01:49:49,110 Maar dat was dus niet.. 2261 01:49:49,110 --> 01:49:49,288 Hè? 2262 01:49:49,389 --> 01:49:51,320 Dat was niet dokter Drukker. 2263 01:49:51,320 --> 01:49:55,530 Nee, dat was niet Drukker. Nee. 2264 01:49:55,530 --> 01:49:58,820 Maar daarmee kwam u daar. U zei van, ik had niet.. ik had niet zo veel met.. 2265 01:49:58,820 --> 01:50:03,390 Nee, want Drukker die was ondergedoken, hè. Die was stout geweest. 2266 01:50:03,491 --> 01:50:06,140 Die was ter dood veroordeeld, zei die zelfs. 2267 01:50:06,140 --> 01:50:06,630 Maar eh.. 2268 01:50:06,630 --> 01:50:11,240 goed, die was niet te krijgen. Ik heb natuurlijk de kinderarts die ik krijgen kon toen genomen. 2269 01:50:11,240 --> 01:50:12,620 Ja, dat begrijp ik. 2270 01:50:12,620 --> 01:50:14,250 Maar u zegt, ik had.. 2271 01:50:14,250 --> 01:50:16,870 u had niet zo veel contact met de mensen in, in het noodziekenhuis van Tijsseling. 2272 01:50:16,870 --> 01:50:19,141 Nee, niet zoveel. 2273 01:50:19,242 --> 01:50:25,270 We brachten de boel erheen en we haalden weer mensen terug als ze meer op interne gebied waren. 2274 01:50:25,270 --> 01:50:28,712 Dat ging allemaal met die rijwielbrancard. 2275 01:50:28,813 --> 01:50:29,620 Ja. 2276 01:50:29,620 --> 01:50:35,857 Ja, dat.. toen met die.. onder vuur lagen, dat was wat, hè, met die granaten. 2277 01:50:35,958 --> 01:50:38,675 Ja. Toen heeft u daar gewoon door geopereerd. 2278 01:50:38,776 --> 01:50:40,663 Ja, dat.. 2279 01:50:40,764 --> 01:50:43,070 zij, zij, zij werkten heel goed en gewel.. 2280 01:50:43,070 --> 01:50:45,386 Ja, het heeft lang geduurd. 2281 01:50:45,487 --> 01:50:46,020 Maar dat.. 2282 01:50:46,020 --> 01:50:51,620 ik weet nog dat we een weer bericht kregen dat er weer gewonden waren en dan gingen we uit. 2283 01:50:51,620 --> 01:50:53,890 En de jongens die met die.. 2284 01:50:53,890 --> 01:50:57,150 met die brancard die gingen naar eh.. 2285 01:50:57,150 --> 01:51:03,730 daar bij het z.. bij het kerkhof, daar was.. waren mensen in een weiland gevlucht. 2286 01:51:03,730 --> 01:51:05,720 En ze gingen in een droge sloot zitten. 2287 01:51:05,720 --> 01:51:09,400 En laat daar net een granaat in komen, hè. 2288 01:51:09,400 --> 01:51:09,700 O. 2289 01:51:09,700 --> 01:51:11,620 Ja. 2290 01:51:11,721 --> 01:51:13,200 Maar wij waren ook eh.. 2291 01:51:13,200 --> 01:51:15,449 op.. 2292 01:51:15,550 --> 01:51:18,510 opmars later om iemand te halen. 2293 01:51:18,510 --> 01:51:21,450 En toen hoorden we ook weer dat: Boem, boem, boem. 2294 01:51:21,450 --> 01:51:23,480 Hè, dan dek.. 2295 01:51:23,480 --> 01:51:24,410 en dan: Dekken. 2296 01:51:24,410 --> 01:51:27,098 Dan gingen we maar liggen op de grond. 2297 01:51:27,199 --> 01:51:29,870 En eh.. 2298 01:51:29,870 --> 01:51:33,860 zagen een man fietsen over de mar.. 2299 01:51:33,860 --> 01:51:35,883 was op de markt. 2300 01:51:35,984 --> 01:51:37,700 En de v.. 2301 01:51:37,700 --> 01:51:39,560 en verder betst er.. 2302 01:51:39,560 --> 01:51:41,916 valt er een granaat. 2303 01:51:42,017 --> 01:51:51,342 En wij lagen heel plat en we hoorden die scherven zo achter ons tegen de muur slaan, hè. 2304 01:51:51,443 --> 01:51:53,120 En eh.. 2305 01:51:53,120 --> 01:51:55,180 één van die jongens die zegt: Kijk eens, hier ligt een scher.. 2306 01:51:55,180 --> 01:52:02,490 En die pakt zo’n scherf op en dat was gloeiend, hè, gloeiend ding. Nou, die liet ‘ie gauw vallen. 2307 01:52:02,490 --> 01:52:03,440 Tjonge, jonge, jonge. 2308 01:52:03,440 --> 01:52:05,640 Maar die man die werd get.. 2309 01:52:05,640 --> 01:52:10,330 zagen we, werd getroffen en die viel niet, die sloeg tegen de.. 2310 01:52:10,330 --> 01:52:12,099 tegen de grond. 2311 01:52:12,200 --> 01:52:13,440 En eh.. 2312 01:52:13,440 --> 01:52:18,180 wij daarheen en met die brancard en beuren hem op en zag ik een scherf in z’n hoofd, hè. 2313 01:52:18,180 --> 01:52:19,700 Och, och, ja. 2314 01:52:19,700 --> 01:52:22,450 En toen hebben we hem eh.. 2315 01:52:22,450 --> 01:52:24,380 ja, het was zo’n vuur dat we zijn.. 2316 01:52:24,380 --> 01:52:27,050 hebben hem toen niet direct naar de chirurgische afdeling gebracht. 2317 01:52:27,050 --> 01:52:29,940 Maar eerst naar de Gasthuisstraat en daar hebben we hem 2318 01:52:29,940 --> 01:52:33,895 in de gang gelegd, tussen twee muren was dat allemaal. 2319 01:52:33,995 --> 01:52:35,810 En toen scharrelde daar een eh.. 2320 01:52:35,810 --> 01:52:37,362 een eh.. 2321 01:52:37,362 --> 01:52:38,914 een eh.. 2322 01:52:39,015 --> 01:52:42,190 een pastoor, denk ik, of een kapelaan of ik weet niet. 2323 01:52:42,190 --> 01:52:49,100 Maar in elk geval een priester scharrelde daar rond en die zei eh..: Mag ik hem bedienen? 2324 01:52:49,100 --> 01:52:51,600 Want eh.. 2325 01:52:51,600 --> 01:52:54,070 hij zeg wel, die man ging sterven, zou je zeggen, hè. 2326 01:52:54,070 --> 01:53:01,490 Mag ik hem bedienen? Ik zeg: Ja.. Ik zeg tegen Dien de Boer, ik zeg: Wat vind jij ervan? 2327 01:53:01,490 --> 01:53:08,245 Toen zegt ze: Ach, zegt ze, het kan geen kwaad. 2328 01:53:08,346 --> 01:53:10,420 Het kan geen kwaad. 2329 01:53:10,420 --> 01:53:11,330 Dus eh.. 2330 01:53:11,330 --> 01:53:12,170 doet u het maar. 2331 01:53:12,170 --> 01:53:12,740 Nou, en dat deed die dan. 2332 01:53:12,740 --> 01:53:16,040 En bleek later een gereformeerde schoolmeester te zijn. 2333 01:53:16,040 --> 01:53:18,680 Maar ja, het heeft hem geen kwaad gedaan, denk ik. 2334 01:53:18,680 --> 01:53:21,810 Maar, ja, zulke dingen maak je mee, hè. 2335 01:53:21,810 --> 01:53:38,300 Tja. Ja, ja, ja. Die is toen vervoerd en hij is daar gestorven. Ja. 2336 01:53:38,300 --> 01:53:40,600 Akkoord. Zullen we er een punt aan zetten? 2337 01:53:40,600 --> 01:53:43,910 Ik vind het best, hoor. 2338 01:53:43,910 --> 01:53:47,782 Ja? Dankuwel. 2339 01:53:47,883 --> 01:53:51,096 Ik hoop dat het wat geworden is, maar.. 2340 01:53:51,197 --> 01:53:53,320 Ja, ik vind van wel. 2341 01:53:53,320 --> 01:54:02,000 Nee, ik heb een heleboel dingen, die had ik.. 2342 01:54:02,000 --> 01:54:02,800 Denk je dat ’t er goed op staat? 2343 01:54:02,800 --> 01:54:03,020 O, dat doet me.. 2344 01:54:03,020 --> 01:54:10,830 Er zijn natuurlijk al een heleboel verhalen, dat ik denk: O ja, dat heeft u in uw boek geschreven. 2345 01:54:10,830 --> 01:54:15,006 Maar er zijn ook details, die ik denk van: O ja, die, die, die staan er niet in. 2346 01:54:15,107 --> 01:54:16,770 HS: Ja, dat zal wel altijd. 2347 01:54:16,770 --> 01:54:17,548 Maar dat is ook goed. Dat is eh.. 2348 01:54:17,649 --> 01:54:18,460 Dat zal wel, ja. 2349 01:54:18,460 --> 01:54:19,821 Ja. Nee, ik eh.. 2350 01:54:19,922 --> 01:54:24,760 Maar dat boek dat is wat, hè. 2351 01:54:24,760 --> 01:54:25,802 Ja. 2352 01:54:25,802 --> 01:54:26,845 Ja. 2353 01:54:26,946 --> 01:54:32,080 Nou heeft u uw boek en uw aantekeningen niet gebruikt, maar.. 2354 01:54:32,080 --> 01:54:47,050 Nee. Nou ja, geeft niet. 2355 01:54:47,050 --> 01:54:59,830 Dat geeft niet, het zat er nog goed in. 2356 01:54:59,830 --> 01:55:04,567 in beeld, in luisterhouding. 2357 01:55:04,568 --> 01:55:09,760 in close-up, in luisterhouding.