1
00:00:01,060 --> 00:00:04,270
Mevrouw Pieete, hoe zou u de
omgeving willen beschrijven

2
00:00:04,270 --> 00:00:08,700
waarin u bent opgegroeid, de
eerste jaren van uw leven?

3
00:00:08,840 --> 00:00:13,670
Nou, de eerste jaren van mijn leven
zijn nogal veelbewogen geweest.

4
00:00:13,670 --> 00:00:18,210
De eerste paar jaar ging
nog wel natuurlijk maar ik

5
00:00:18,210 --> 00:00:22,040
was nog maar vrij jong,
zeven, toen de oorlog uitbrak.

6
00:00:22,330 --> 00:00:28,770
En toen is eigenlijk ja het hele
leven in drastische vaart veranderd.

7
00:00:28,770 --> 00:00:33,350
In de eerste oorlogsdagen
is mijn vader verongelukt.

8
00:00:33,350 --> 00:00:37,840
Die was bij de Rotterdamse
motorbrigade en is bij het

9
00:00:37,840 --> 00:00:42,570
grote bombardement van
Rotterdam omgekomen in 1940.

10
00:00:42,570 --> 00:00:49,160
Dat was natuurlijk voor mijn moeder en mijn
zusje en mij een hele schok natuurlijk.

11
00:00:49,160 --> 00:00:53,550
We waren vrij jong, mijn
moeder ook, was pas 27 en had

12
00:00:53,550 --> 00:00:56,400
twee jonge kinderen waar
ze ineens mee alleen stond.

13
00:00:57,350 --> 00:01:03,710
We werden goed opgevangen wel door de
familie, maar ja, we moesten toch verder.

14
00:01:03,810 --> 00:01:11,800
En op een gegeven moment toen moest mijn moeder
gaan werken want dat was in die jaren was dat zo.

15
00:01:11,800 --> 00:01:15,890
Je kreeg voor de kinderen een
wezenuitkering, maar als je

16
00:01:15,890 --> 00:01:19,510
die leeftijd had moest je
gewoon de kost gaan verdienen.

17
00:01:19,930 --> 00:01:22,770
En dat is gebeurd.

18
00:01:22,770 --> 00:01:28,913
Mijn moeder is toen als huishoudster gaan
werken en toen is mijn zusje die is naar

19
00:01:28,913 --> 00:01:35,350
Goeree-Overflakkee gegaan naar mijn grootouders
waar ik ook een poosje ben geweest, maar toen

20
00:01:35,350 --> 00:01:41,570
mijn moeder haar werk eenmaal op de rails had
staan ben ik teruggekomen naar Rotterdam en toen

21
00:01:41,570 --> 00:01:51,300
zijn wij op de Schiedamseweg 225 gaan wonen bij
de man waar mijn moeder huishoudster is geworden.

22
00:01:51,300 --> 00:01:54,760
Hij was weduwnaar en dus
moest hij iemand hebben voor

23
00:01:54,760 --> 00:01:58,530
zijn huishouden te runnen en
dat is mijn moeder gaan doen.

24
00:01:58,530 --> 00:02:06,860
Ja, nog even kort de periode voor het
uitbreken van de Tweede Wereldoorlog.

25
00:02:06,960 --> 00:02:08,710
Wat zijn uw herinneringen daaraan?

26
00:02:08,710 --> 00:02:16,940
Ik weet dat wij toen in de Van Oosterzeestraat
woonden. We waren een vrij gelukkig gezinnetje.

27
00:02:17,010 --> 00:02:19,910
Mijn vader was heel sportief.

28
00:02:19,950 --> 00:02:26,280
Hij was dan bij de politie maar hij was ook lid
van de Nederlandse Centrale Reddingsbrigade.

29
00:02:26,280 --> 00:02:30,057
Dus wij gingen vrij veel
zaten we in het water.

30
00:02:30,300 --> 00:02:40,650
We zwommen erg veel enzo en dat ja, daar was
ons hele leven op gebaseerd in die tijd, ja.

31
00:02:40,720 --> 00:02:44,050
En in welke, waar woonde u
toen die eerste zeven jaar?

32
00:02:44,050 --> 00:02:45,630
In de Van Oosterzeestraat.

33
00:02:45,630 --> 00:02:48,180
En dat is ook in
Bospolder-Tussendijken?

34
00:02:48,180 --> 00:02:53,110
Nee, dat is in het westen van Rotterdam, dat
was een zijstraat van de Vierambachtsstraat.

35
00:02:53,500 --> 00:03:04,740
Ja. En heeft u nog iets meegemaakt van de aanloop
naar de Tweede Wereldoorlog in uw herinnering?

36
00:03:04,740 --> 00:03:05,850
U was heel jong maar

37
00:03:05,850 --> 00:03:13,610
Ja, ik weet dat op een gegeven moment, wij
woonden toen al in de Jan Kobellstraat.

38
00:03:13,900 --> 00:03:19,560
Toen Atie en ik lagen alle
twee in bed en mijn moeder kwam

39
00:03:19,560 --> 00:03:25,650
huilend naar de slaapkamer en zei
dat de oorlog was uitgebroken.

40
00:03:25,650 --> 00:03:36,070
Het was toen mei 1940 en wij zijn toen een poosje
bij mijn grootouders, de ouders van mijn vader,

41
00:03:36,070 --> 00:03:41,790
die woonden in de Kleine Visserijstraat, een
blok verder, daar zijn wij toen naartoe gebracht.

42
00:03:41,790 --> 00:03:48,320
En een broer van mijn vader die was net terug
van de koopvaardij, een paar dagen daarvoor.

43
00:03:48,460 --> 00:03:54,000
En ik herinner mij, dat mijn
vader die was dus in dienst.

44
00:03:54,000 --> 00:03:59,930
En hij is nog een paar dagen, na een
paar dagen is hij even thuis geweest.

45
00:03:59,930 --> 00:04:07,560
En wat mij daar heel erg van bij staat is,
toen hij na verloop van een paar uur weer

46
00:04:07,560 --> 00:04:12,760
wegging, hij kwam even naar huis om een bad
te nemen en een schoon uniform aan te trekken.

47
00:04:12,760 --> 00:04:18,010
En toen zei hij: ik ga nu weg maar
over een paar dagen ben ik terug.

48
00:04:18,010 --> 00:04:21,294
En dat is het laatste wat
wij van hem gezien hebben.

49
00:04:21,294 --> 00:04:28,680
Het was toen zo, er werd ontzettend veel
geschoten op alles wat maar uniformen aan had.

50
00:04:28,680 --> 00:04:34,330
En ik weet dat mijn vader met zijn
dienstrevolver in de hand de deur

51
00:04:34,330 --> 00:04:38,480
uit is gegaan en dat is het laatste
wat wij van hem gezien hebben.

52
00:04:39,030 --> 00:04:42,370
Dat was een paar dagen voor het
daadwerkelijke bombardement in Rotterdam?

53
00:04:42,370 --> 00:04:42,700
Ja.

54
00:04:43,960 --> 00:04:52,170
En toen kregen we dus de ongelukstijding, nou
ja wat er gebeurd was en toen wisten ze niet

55
00:04:52,170 --> 00:04:58,520
zeker of mijn vader op het moment van het
bombardement op het hoofdbureau van politie was.

56
00:04:58,520 --> 00:05:07,360
Er gingen allerlei geluiden dat hij met een
transport mensen de stad uit was en het heeft ook

57
00:05:07,360 --> 00:05:14,820
drie maanden geduurd voor mijn moeder pas officieel
bericht kreeg dat mijn vader verongelukt was.

58
00:05:14,820 --> 00:05:19,480
Ze zijn toen puin gaan ruimen aan
De Doelen, waar hij toen was,

59
00:05:19,480 --> 00:05:24,120
en daar hebben ze zijn sleutelbos
en zijn revolvernummer gevonden.

60
00:05:24,120 --> 00:05:28,160
En dat was het bewijs dat
hij daar verongelukt is.

61
00:05:29,950 --> 00:05:35,590
Dus dat was een keiharde
confrontatie met de oorlog.

62
00:05:35,590 --> 00:05:35,810
Ja.

63
00:05:37,600 --> 00:05:45,960
En dat was ook het moment, kort daarop,
dat uw moeder besloot als gezin

64
00:05:45,960 --> 00:05:50,450
te verhuizen naar het adres waar
zij als huishoudster werkzaam was?

65
00:05:50,450 --> 00:05:50,810
Ja.

66
00:05:53,790 --> 00:06:00,290
Over die verwerking van wat u toen
hebt meegemaakt, en uw moeder en uw

67
00:06:00,290 --> 00:06:05,459
zusje, wat kunt u daar nog over vertellen,
wat voor invloed heeft dat gehad?

68
00:06:05,530 --> 00:06:11,300
Nou het was namelijk zo, dat op een gegeven
moment toen de ouders van mijn moeder

69
00:06:11,300 --> 00:06:19,660
woonden in Sommelsdijk, op Goeree-Overflakkee,
en daar zijn mijn zusje en ik toen een

70
00:06:19,660 --> 00:06:25,970
twee jaar zijn we daar geweest en we hebben
daar ook op school gegaan, in Sommelsdijk.

71
00:06:25,970 --> 00:06:31,690
Maar op een gegeven moment toen mijn
moeder dus werk dat gevonden had, zij bleef

72
00:06:31,890 --> 00:06:36,550
zelf in Rotterdam, maar Atie en ik
zijn toen bij onze grootouders geweest.

73
00:06:36,550 --> 00:06:40,800
Maar op een gegeven moment toen mijn
moeder dus werk gevonden had, ja voor

74
00:06:40,800 --> 00:06:46,130
een of andere reden wilde ze toen
dat ik met haar mee terug ging naar

75
00:06:46,130 --> 00:06:51,980
Rotterdam en mijn zusje is toen in
Flakkee gebleven bij mijn grootouders.

76
00:06:52,040 --> 00:06:58,750
En hoe heeft u die periode ervaren, als bij wijze
van spreken gewoon of bijzonder of moeilijk?

77
00:06:58,750 --> 00:07:06,510
Nou het is achteraf bekeken, is
dit verblijf bij mijn grootouders

78
00:07:06,510 --> 00:07:12,280
in Flakkee, is voor Atie en mij
een hele gelukkige tijd geweest.

79
00:07:12,280 --> 00:07:18,750
Onze grootouders waren zo ontzettend goed
voor ons. En mijn moeder had een jongere zus.

80
00:07:18,750 --> 00:07:21,020
Die was maar negen jaar ouder als ik.

81
00:07:21,120 --> 00:07:30,070
En die heeft zo ontzettend goed voor ons gezorgd
en daar werden we zo liefdevol ontvangen, dat, wij

82
00:07:30,070 --> 00:07:36,350
hebben het er nu nog wel eens over, dat dat de
mooiste tijd van ons klein kind zijn geweest is.

83
00:07:36,350 --> 00:07:40,150
Want na die tijd is het
niet zo leuk meer geweest.

84
00:07:41,560 --> 00:07:48,820
Want u keerde terug naar
uw moeder en jullie gingen

85
00:07:48,820 --> 00:07:52,090
wonen in Bospolder-Tussendijken,
op de Schiedamseweg.

86
00:07:52,400 --> 00:07:58,280
En wat kunt u zich herinneren
uit die periode voor

87
00:07:58,280 --> 00:08:03,120
het grote bombardement van
1943 aan bijzonderheden?

88
00:08:04,380 --> 00:08:13,680
Het leven was niet zo bijzonder vrolijk.
Ik woonde daar met mijn moeder samen.

89
00:08:13,680 --> 00:08:17,960
En ik ging toen in de
Bruinstraat op de lagere school.

90
00:08:18,370 --> 00:08:25,050
En het enige wat ik me
daarvan kan herinneren is, de

91
00:08:25,050 --> 00:08:27,890
man waar wij bij in huis waren
had ook een oudere zoon.

92
00:08:27,890 --> 00:08:39,000
Nou ja, mijn moeder zorgde voor mij
en dat gezin, en dat is nou niet zo’n

93
00:08:39,400 --> 00:08:44,140
plezierige tijd voor mij geweest
want ik hunkerde er eigenlijk naar om

94
00:08:44,140 --> 00:08:49,560
terug te gaan naar Flakkee, daar waar
ik het veel beter naar m’n zin had.

95
00:08:49,560 --> 00:08:55,860
Maar goed, als klein kind, ik was
toen nog geen acht jaar, heb je

96
00:08:55,860 --> 00:09:01,060
niet veel te vertellen natuurlijk,
dus het gaat gewoon zoals het gaat.

97
00:09:01,060 --> 00:09:07,430
Tot die bewuste woensdagmiddag
van 31 maart 1943.

98
00:09:07,430 --> 00:09:15,050
Ik was altijd gewend om ’s woensdags middags naar
het Oostelijk Zwembad te gaan om te gaan zwemmen.

99
00:09:15,590 --> 00:09:19,340
En op een gegeven moment
ging het luchtalarm.

100
00:09:19,340 --> 00:09:28,260
En wat we nooit deden, mijn moeder en ik waren
samen thuis, de man waar zij voor werkte

101
00:09:28,720 --> 00:09:33,620
was verpleegkundige bij de geneeskundige
dienst en was op zijn werk, en mijn moeder

102
00:09:33,620 --> 00:09:39,530
zei tegen mij, laten we maar even op de
trap gaan zitten, wat we anders nooit deden.

103
00:09:39,620 --> 00:09:43,030
Maar die bewuste
woensdagmiddag deden we dat wel.

104
00:09:43,030 --> 00:09:51,210
En nou ja, er heeft een engeltje boven ons hoofd
gevlogen want dat is onze redding geweest.

105
00:09:51,270 --> 00:09:55,171
Want als wij dat niet gedaan hadden,
hadden we het waarschijnlijk niet overleefd.

106
00:09:56,120 --> 00:10:03,340
En wat ik me er heel goed van herinner,
we hadden een tramhalte vlak voor de deur.

107
00:10:03,340 --> 00:10:08,870
En het was toen zo, als het luchtalarm
ging dan stond het openbaar vervoer stil.

108
00:10:08,870 --> 00:10:15,010
En de woningen waar wij woonden aan de
Schiedamseweg waren heel goed herkenbaar

109
00:10:15,010 --> 00:10:21,440
want dat waren woningen met heel diepe
portieken met helgele steentjes.

110
00:10:21,440 --> 00:10:25,100
En ik weet als je dat aan
mensen zou vertellen dat

111
00:10:25,100 --> 00:10:28,740
ze gelijk zeggen van ja,
dat weet ik waar dat was.

112
00:10:29,960 --> 00:10:33,370
Dus die mensen uit de tram
waren, we hadden de buitendeur

113
00:10:33,370 --> 00:10:37,230
opengetrokken, en waren dat
diepe portiek ingekomen.

114
00:10:37,230 --> 00:10:43,230
En op een gegeven moment toen kwam die
hele lading bommen kwam naar beneden.

115
00:10:43,230 --> 00:10:45,120
Het werd aardeleer donker.

116
00:10:45,120 --> 00:10:53,830
En ik hoor de bestuurder van de tram nog
zeggen: rustig blijven mensen, diep ademhalen.

117
00:10:53,980 --> 00:10:59,570
Dat zit zo in mijn geheugen gegrift,
dat zal ik nooit meer vergeten.

118
00:10:59,570 --> 00:11:05,570
En toen na geruime tijd dat
bombardement over was en het weer

119
00:11:05,570 --> 00:11:11,170
wat lichter werd, toen zag je
wat er allemaal gebeurd was.

120
00:11:12,500 --> 00:11:15,120
We zagen toen de raarste dingen.

121
00:11:15,120 --> 00:11:20,260
Je zag mensen op straat lopen met
alleen een tafelkleedje over hun arm.

122
00:11:20,260 --> 00:11:26,950
Ze hadden iets gepakt nou ja in angst
en waren daarmee naar buiten gegaan.

123
00:11:27,170 --> 00:11:30,930
En nou ja, het enige wat wij
ook nog hadden was de kleding

124
00:11:30,930 --> 00:11:34,580
die we nog aan hadden en
verder ook helemaal niets meer.

125
00:11:36,330 --> 00:11:40,680
U vertelde dat u dit keer
wel op de trap ging zitten.

126
00:11:40,680 --> 00:11:41,060
Ja.

127
00:11:41,060 --> 00:11:43,640
Wat kunt u dan van die
keren daarvoor vertellen?

128
00:11:43,640 --> 00:11:55,440
Ja, toen nam je als er luchtalarm was, je hoorde
de sirenes gaan en je was ja… oh, weer luchtalarm.

129
00:11:55,440 --> 00:11:59,330
Je nam het een beetje
als vanzelfsprekend aan.

130
00:11:59,330 --> 00:12:06,220
Want het was nog nooit zo dichtbij gebeurd
maar om voor een of andere reden had

131
00:12:06,220 --> 00:12:13,030
je een ingeving dat je deze keer wel
de veiligheid een beetje moest zoeken.

132
00:12:13,540 --> 00:12:19,890
En dat was… heel vreemd was dat. En ik heb
geen verklaring voor wat dat geweest is.

133
00:12:22,540 --> 00:12:24,890
Wat hebt u verder in
uw omgeving gezien?

134
00:12:24,890 --> 00:12:32,000
Waren er familieleden, of vrienden of
kennissen die het niet overleefd hadden?

135
00:12:32,020 --> 00:12:37,650
Nee. niemand van onze familie is
bij dat bombardement omgekomen.

136
00:12:38,690 --> 00:12:43,910
De dochter van de man waar mijn
moeder voor werkte die woonde helemaal

137
00:12:43,910 --> 00:12:48,720
vooraan op de Schiedamseweg, op
nummer 91 richting Lage Erfbrug.

138
00:12:48,720 --> 00:12:53,150
Daar zijn wij toen
even naartoe gegaan.

139
00:12:53,150 --> 00:12:57,680
Want als wij in de woning boven
gebleven hadden, dan hadden

140
00:12:57,680 --> 00:13:00,230
we het niet overleefd, dus
daar was niets meer van over.

141
00:13:00,230 --> 00:13:09,090
En toen, ja dat kleine stukje wat we
toen met de avond hebben gedaan dat ben

142
00:13:09,090 --> 00:13:15,530
ik even bijster, maar ik weet wel dat
ik heel kort daarna weer een poosje bij

143
00:13:15,530 --> 00:13:21,280
mijn grootouders ben geweest, in Flakkee,
en daar ook weer op school gegaan heb.

144
00:13:22,160 --> 00:13:24,430
En dat was een kortere
of een langere tijd?

145
00:13:24,430 --> 00:13:28,340
Dat is geweest tot kort
voor de hongerwinter.

146
00:13:28,420 --> 00:13:34,440
Toen zijn mijn zusje en ik alle
twee naar Rotterdam teruggekomen.

147
00:13:38,500 --> 00:13:45,060
Intussen was mijn moeder zover dat
zij samenwoonde met die betreffende

148
00:13:45,060 --> 00:13:50,190
man en zij hadden toen een woning
gekregen in tuindorp Vreewijk.

149
00:13:50,490 --> 00:13:53,360
Daar was toen nieuwbouw gepleegd.

150
00:13:53,360 --> 00:14:00,720
En daar woonden toentertijd veel mensen die
in dat bombardement alles hadden verloren.

151
00:14:00,720 --> 00:14:05,350
Daar zijn wij toen
ook in huis gekomen.

152
00:14:07,030 --> 00:14:11,860
Aan die periode hebt u betere
herinneringen vanaf dat moment?

153
00:14:11,860 --> 00:14:17,620
Ja, dat was nou niet
zo’n leuke tijd meer.

154
00:14:17,700 --> 00:14:25,390
Die man waar mijn moeder dus, nou ja, mee
samenwoonde, was twintig jaar ouder als mijn

155
00:14:25,390 --> 00:14:35,950
moeder, en nou ja was echt een beetje een
heerser, een tiran, En mijn zusje en ik kregen echt

156
00:14:35,950 --> 00:14:44,190
het idee van nou ja, wij waren er op de koop
toe bijgenomen als u begrijpt wat ik bedoel.

157
00:14:46,300 --> 00:14:48,950
Nog even terugkomend
op het bombardement.

158
00:14:49,660 --> 00:14:56,680
Hebt u op zeker moment ook vernomen dat het
geen Duits maar een Amerikaans bombardement was?

159
00:14:56,680 --> 00:14:59,740
Dat heb ik naderhand heb
ik dat ook gehoord ja.

160
00:14:59,740 --> 00:15:04,099
Dat het eigenlijk een vergissing
was wat daar gebeurd is.

161
00:15:04,100 --> 00:15:10,640
Maar dat kwam u al te horen
in de oorlog of later?

162
00:15:10,640 --> 00:15:11,200
Later.

163
00:15:11,200 --> 00:15:20,470
Want u heeft het bombardement meegemaakt,
en u bent eigenlijk al snel, binnen

164
00:15:20,470 --> 00:15:23,950
een paar dagen eigenlijk uit Rotterdam
vertrokken weer naar Goeree-Overvlakkee.

165
00:15:24,310 --> 00:15:24,520
Ja.

166
00:15:34,060 --> 00:15:42,290
U ging terug naar uw familie. En eigenlijk
hebben uw grootouders u opgevangen.

167
00:15:42,290 --> 00:15:45,440
Ja, en dat waren de
ouders van mijn moeder.

168
00:15:46,730 --> 00:15:53,710
En wat vond u eigenlijk van de hulpverlening
aan slachtoffers en aan het gezin waar u

169
00:15:53,710 --> 00:15:59,280
deel van uitmaakte in het bijzonder en uw
persoon, heeft u daar behalve de hulp van uw

170
00:15:59,280 --> 00:16:06,050
grootouders nog van ander kant hulp gekregen
of steun of vanuit een kerkgenootschap?

171
00:16:06,050 --> 00:16:09,370
Nee, helemaal niet.

172
00:16:09,370 --> 00:16:15,900
Het zijn gewoon onze grootouders
geweest die ons opgevangen hebben en

173
00:16:15,900 --> 00:16:23,590
mijn zusje en ik een gelukkige tijd
hebben gecreëerd na wat er gebeurd was.

174
00:16:28,730 --> 00:16:36,400
Die periode in de oorlog, wat is
u daar verder van bijgebleven?

175
00:16:37,460 --> 00:16:43,601
Nou wat mij ook nog heel goed voor de
geest komt allemaal, wij gingen dus toen

176
00:16:43,601 --> 00:16:49,890
nou ja in de hongerwinter hebben wij
dus heel goed meegemaakt in Rotterdam.

177
00:16:50,100 --> 00:16:56,590
En onder andere een van de dingen was dat wij
’s ochtends voordat we naar school gingen, we

178
00:16:56,590 --> 00:17:03,210
woonden toen in tuindorp Vreewijk, dan liepen wij
met een oude kinderwagen en een zeefje en een

179
00:17:03,210 --> 00:17:11,030
jute zak, gingen we naar Hillesluis, daar was
een spoorwegetablissement, en daar mocht je dan

180
00:17:11,800 --> 00:17:19,430
de sintels zeven en de stukjes kolen daar tussenuit
halen en dan gingen wij ’s ochtends voordat

181
00:17:19,430 --> 00:17:25,820
we naar school gingen, gingen we daarheen, om
kolen te zeven, en nou ja dan hadden we zo’n

182
00:17:25,820 --> 00:17:33,310
klein potkacheltje thuis en dat was om nou ja wat
we nog aan eten hadden daarop klaar te maken.

183
00:17:33,600 --> 00:17:36,550
En ja al dergelijke
soort dingen deed je.

184
00:17:36,550 --> 00:17:40,910
We gingen naar de gaarkeuken,
want je moest, je kreeg van de

185
00:17:40,910 --> 00:17:45,180
gaarkeuken kreeg je dan, een keer
per dag kon je daar eten halen.

186
00:17:45,180 --> 00:17:46,440
En al dergelijk soort dingen.

187
00:17:46,440 --> 00:17:52,460
Dat is wat nou ja dat heeft zo’n stempel op je
gedrukt dat vergeet je nooit van z’n leven meer.

188
00:17:52,460 --> 00:17:59,870
En de oorlog vanuit de lucht om het zo maar te
zeggen, heeft u daar nog bijzondere herinneringen

189
00:17:59,870 --> 00:18:05,920
aan van al die keren dat er nog luchtalarm
is geweest na dat grote bombardement van 1943?

190
00:18:05,920 --> 00:18:11,350
Ja, en ik was altijd
nogal bang aangelegen.

191
00:18:11,350 --> 00:18:15,089
Als er bijvoorbeeld ’s avonds of ’s
nachts luchtalarm was dan nou ja dan

192
00:18:15,090 --> 00:18:21,340
vloog ik mijn bed uit, en mijn zusje
daarentegen die kwam op een gegeven

193
00:18:21,340 --> 00:18:24,940
moment die zei dan oh weer luchtalarm
maar ik blijf liggen hoor, weet je wel.

194
00:18:24,940 --> 00:18:29,840
En dan moest ik ze smeken om eruit
te komen want ik denk dat dat ook

195
00:18:29,840 --> 00:18:35,260
komt doordat wat ik in ’43 meegemaakt
heb, dat je toch altijd nog wel die

196
00:18:35,260 --> 00:18:39,820
angst hebt van nou ja dat kan nog
een keer zo heel dichtbij gebeuren.

197
00:18:43,330 --> 00:18:50,560
Dat de draad weer oppakken, in
hoeverre kunt u zeggen dat uw

198
00:18:50,560 --> 00:18:58,560
moeder dat gelukt is na die
gebeurtenissen van mei 1940 en 1943?

199
00:18:58,560 --> 00:19:08,040
Ik denk dat dat haar heel goed gelukt is.
Mijn moeder was een heel trotse vrouw.

200
00:19:08,040 --> 00:19:17,750
En ik weet ook wel, ze woonde dus een
poosje alleen in Rotterdam, en als ze dan op

201
00:19:17,750 --> 00:19:25,700
een weekend of zo ons kwam bezoeken op het
eiland, dan zag ze eruit als de koningin.

202
00:19:25,700 --> 00:19:35,540
Dat zij is, nou ja heel goed behandeld door
de man waarbij ze bij in huis is gaan werken.

203
00:19:35,540 --> 00:19:42,010
En dat heeft ze eigenlijk ook
haar hele leven afgespiegeld.

204
00:19:42,060 --> 00:19:51,450
Zij is, heeft, wat ik me ervan kan
herinneren en ook mijn zus, ze is nooit slecht

205
00:19:51,450 --> 00:20:00,840
voor ons geweest, maar ze stond zelf op de
eerste plaats, als ik het zo mag zeggen.

206
00:20:00,840 --> 00:20:08,120
Bospolder/Tussendijken. Het bombardement, de
verwoesting van een groot deel van die wijk.

207
00:20:08,120 --> 00:20:15,310
Wanneer bent u na die woensdag van het
bombardement teruggekeerd in de wijk?

208
00:20:15,360 --> 00:20:16,770
Of bent u niet teruggekeerd?

209
00:20:16,770 --> 00:20:17,180
Nee.

210
00:20:17,180 --> 00:20:22,250
Wij, ik ben, ja, naderhand
natuurlijk wel, jaren later wel

211
00:20:22,250 --> 00:20:28,560
weer, maar vrij kort daarna ben
ik daar niet meer geweest, nee.

212
00:20:29,440 --> 00:20:33,120
Want spullen die in het huis lagen?

213
00:20:33,120 --> 00:20:36,050
Daar was niets meer van over, nee.

214
00:20:37,350 --> 00:20:42,440
Wat ik nog wel weet, het is toen die
woensdagmiddag heel hard gaan waaien.

215
00:20:42,840 --> 00:20:51,014
En die brand, doordat alles toen is gaan
branden, dat heeft eigenlijk alles verwoest.

216
00:20:51,015 --> 00:20:57,170
Ik ben nog even boven geweest in de
woning vlak na het bombardement en

217
00:20:57,170 --> 00:21:04,290
toen was de voorgevel was helemaal door
de luchtdruk ingedrukt, naar voren.

218
00:21:04,290 --> 00:21:11,030
En ik weet nog heel goed dat ik wist waar
de bommentas stond, zo als je die toen had

219
00:21:11,030 --> 00:21:17,490
dat ik wist waar die stond en die heb ik,
zo jong als ik was, heb ik die nog eruit

220
00:21:17,490 --> 00:21:24,000
gehaald en die hebben we meegenomen, maar
dat is ook het enige wat er uitgekomen is.

221
00:21:24,000 --> 00:21:28,801
De rest is alles, alles en ook alles is
verbrand, er is niets meer van over gebleven.

222
00:21:28,840 --> 00:21:32,020
U hebt die branden
ook zien plaatsvinden?

223
00:21:32,020 --> 00:21:38,210
Nee, want ik ben zo snel
mogelijk naar die familie gegaan.

224
00:21:38,210 --> 00:21:45,850
Want die dochter van Hille, die was
getrouwd dus met een broer van mijn vader.

225
00:21:45,850 --> 00:21:50,730
Dus wat eigenlijk altijd mijn
tante is geweest is naderhand

226
00:21:50,730 --> 00:21:54,990
mijn stiefzus geworden, als
je begrijpt wat ik bedoel.

227
00:21:54,990 --> 00:22:00,560
En daar zijn wij dus nou ja
even geweest en ik ben eigenlijk

228
00:22:00,560 --> 00:22:04,360
niet meer teruggeweest in dat
gedeelte waar wij gewoond hebben.

229
00:22:05,800 --> 00:22:10,820
Die gebeurtenis, in hoeverre
is dat nou nog onderwerp van

230
00:22:10,820 --> 00:22:15,680
gesprek geweest in het tweede
gedeelte van de oorlog en nadien?

231
00:22:15,680 --> 00:22:19,960
Werd daarover gesproken tussen
u en uw zus en uw moeder?

232
00:22:20,320 --> 00:22:29,690
Niet met mijn moeder maar mijn zus en ik
zullen dit deel van ons leven nooit vergeten, We

233
00:22:29,690 --> 00:22:35,990
hebben het er vrij recent weer over gehad omdat
ze wist dat ik dit interview, en ze heeft mij

234
00:22:35,990 --> 00:22:43,250
ook gezien op de televisie toentertijd enzo en
ja we hebben het er samen nog heel vaak over.

235
00:22:43,460 --> 00:22:48,670
Dat is iets wat als een rode draad
door ons leven blijft en dat

236
00:22:48,670 --> 00:22:53,940
zijn zulke ervaringen geweest,
die vergeet je niet licht meer.

237
00:22:53,940 --> 00:22:57,170
Wat denkt u dat de reden
is dat uw moeder er zelf,

238
00:22:57,170 --> 00:23:00,280
eigenlijk over heel die oorlog
niet meer gesproken heeft?

239
00:23:02,550 --> 00:23:07,510
Ik denk dat ze dat gewoon helemaal
wel weggestopt heeft en gewoon gedacht

240
00:23:07,510 --> 00:23:12,590
heeft nou ja die episode is over
en daar praat ik niet meer over.

241
00:23:13,170 --> 00:23:23,090
En als je gewoon de periode 1945-heden,
in zo’n lange periode, zijn het bepaalde

242
00:23:23,090 --> 00:23:29,330
periodes waarin het heftiger naar boven
komt of dat u er meer over praat of minder?

243
00:23:31,930 --> 00:23:33,160
Niet,dat blijft zo’n beetje hetzelfde.

244
00:23:33,160 --> 00:23:38,600
Ik kan nou niet echt zeggen van nou er
zijn tijden dat we het er meer over hebben.

245
00:23:38,600 --> 00:23:46,890
Maar nou ja, het komt met de regelmaat van
de klok, komt het gesprek er wel weer eens op.

246
00:23:46,980 --> 00:23:51,590
En wat zijn dat voor gelegenheden?
Een jaarlijkse herdenking of…

247
00:23:52,310 --> 00:23:59,050
Nou als we bijvoorbeeld zo’n oproep
hadden van de politie, dan in het

248
00:23:59,050 --> 00:24:05,550
verleden toen mijn moeder nog leefde
ging zij ook mee wel naartoe, maar ik

249
00:24:06,970 --> 00:24:13,340
denk dat het op mijn zus en mij heel
veel meer indruk maakte als op haarzelf.

250
00:24:13,340 --> 00:24:19,290
Het is heel hard om dat te zeggen, maar dat
was gewoon zo, zo voelden wij het ook aan.

251
00:24:23,830 --> 00:24:33,590
Wat vindt u van de werkgroep vergeten
bombardement? En maakt u daar ook deel van uit?

252
00:24:33,590 --> 00:24:36,050
Wat vindt u van hun activiteiten?

253
00:24:36,050 --> 00:24:41,730
Ik vind dat heel prijzenswaardig,
want ik vind wel dat de groep

254
00:24:41,730 --> 00:24:46,330
mensen die dat natuurlijk mee heeft
gemaakt wordt wel steeds kleiner.

255
00:24:46,430 --> 00:24:50,470
Want ik ben zelf ook op een leeftijd
dat je gaat zeggen van nou, nog even.

256
00:24:50,470 --> 00:24:58,310
Maar ik vind wel dat dergelijk soort dingen
toch wel niet vergeten mogen worden want het zijn

257
00:24:58,310 --> 00:25:05,765
toch wel dusdanige ervaringen die je hoopt dat
je dat nooit van z’n leven meer mee zal maken.

258
00:25:08,280 --> 00:25:14,060
U bent eigenlijk geconfronteerd met de twee
grootste bombardementen die Rotterdam in de

259
00:25:14,060 --> 00:25:25,110
oorlog is overkomen, mei 1940 en maart 1943,
maar qua herdenking, wat is nu het verschil

260
00:25:25,110 --> 00:25:31,930
tussen die twee bombardementen qua
herdenkingsmonumenten of gelegenheden of plechtigheden?

261
00:25:33,420 --> 00:25:34,909
In de geschiedschrijving
heeft het meibombardement een

262
00:25:34,910 --> 00:25:41,477
prominente plaats en het
maartbombardement uit 1943 minder.

263
00:25:43,510 --> 00:25:48,220
Heeft u ook in die zin een behoefte
gehad om bij herdenkingsplechtigheden

264
00:25:48,220 --> 00:25:53,080
aanwezig te zijn, bij die twee gebeurtenissen,
of speelt dat wat minder een rol?

265
00:25:53,080 --> 00:25:55,850
Dat speelt wat minder een rol, ja.

266
00:25:59,700 --> 00:26:06,440
Wat vindt u van het monument
1943 in Bospolder/Tussendijken?

267
00:26:09,640 --> 00:26:17,850
Verschillende keren ben ik daar wel naartoe
geweest, want ik ben ook lid van het NIVON, en ik

268
00:26:17,850 --> 00:26:24,700
zit ook in het bestuur van een afdeling die er
nog is, en dan gingen we daar wel eens naartoe.

269
00:26:25,810 --> 00:26:30,910
En wat vindt u van het monument
qua uitstraling en vormgeving?

270
00:26:30,910 --> 00:26:33,800
Het heeft wel iets vind ik hoor.

271
00:26:34,520 --> 00:26:39,950
En als u in de wijk terugkomt, in
Bospolder/Tussendijken, wat vindt u

272
00:26:39,950 --> 00:26:43,549
van de wijk nu, zoals het is en de
herinneringen die dat bij u oproept?

273
00:26:43,550 --> 00:26:46,840
Ik ben er nog niet zo
lang geleden geweest.

274
00:26:46,840 --> 00:26:54,370
Toen hebben wij daar met iemand van
het gilde een wandeling gemaakt,

275
00:26:54,580 --> 00:27:00,920
en ik heb me verbaasd over de
veranderingen die daar nu zijn.

276
00:27:01,120 --> 00:27:09,910
Want zoals ik het me herinner, dat was ook in
de oorlog, want een oom en een tante van mij

277
00:27:09,910 --> 00:27:15,650
woonden in Spangen daar in die buurt, een eentje
ook aan de andere kant van de Schiedamseweg.

278
00:27:15,650 --> 00:27:19,050
Dus nou ja je kende die
buurt natuurlijk heel goed.

279
00:27:19,050 --> 00:27:26,050
Maar als ik het dan nu zie, vorig jaar ben ik
er geweest, dan is daar wel heel wat veranderd.

280
00:27:26,050 --> 00:27:34,490
En ook in mijn huwelijk ben ik er verschillende keren
geweest want mijn man die was ook gemeenteambtenaar

281
00:27:34,490 --> 00:27:40,800
en heeft zijn laatste jaren doorgebracht op het
Marconiplein in de torens van Gemeentewerken.

282
00:27:40,800 --> 00:27:47,960
En toen hij eenmaal in de fut was gingen we daar
ook nog wel heen voor gezellige dingen natuurlijk.

283
00:27:47,960 --> 00:27:56,260
Dus we kwamen er vrij regelmatig, maar sinds dat
ik alleen ben nu kom ik daar niet zoveel meer.

284
00:27:56,260 --> 00:28:02,520
U zei dat het veranderd was en dat het u verbaasd
had. In welk opzicht verbaasde de wijk u nu?

285
00:28:05,270 --> 00:28:12,670
Ja, zoveel ook woningen gesloopt zijn,
een hele straat was er zelfs weg.

286
00:28:13,000 --> 00:28:17,220
Ik weet niet meer precies welke straat
dat het was, maar een van de mensen die

287
00:28:17,220 --> 00:28:22,070
erbij was die ging zoeken naar de straat
waar die gewoond had, en die was er niet.

288
00:28:22,370 --> 00:28:23,630
De Nanningstraat.

289
00:28:23,630 --> 00:28:24,180
Oh ja

290
00:28:33,740 --> 00:28:41,650
Toch nog even over die invloed die de oorlog en hoe
u dat een plek heeft kunnen geven na de oorlog.

291
00:28:43,430 --> 00:28:48,210
Heeft het voor u nou ook
nadelen gehad na de oorlog, of

292
00:28:48,210 --> 00:28:52,190
dat u die oorlog op die
manier heeft mee moeten maken?

293
00:28:53,170 --> 00:29:00,490
Nou, weet je wat het natuurlijk was, wij waren
natuurlijk vrij jong toen die oorlog uitbrak.

294
00:29:00,490 --> 00:29:05,350
En ik was nou ja twaalf
toen de oorlog over was.

295
00:29:05,430 --> 00:29:12,020
En op die leeftijd, vooral als je
wat ouder, zo’n jaar of twaalf bent,

296
00:29:12,020 --> 00:29:17,880
dan maken dingen natuurlijk veel meer
indruk op je als dat je jonger bent.

297
00:29:19,380 --> 00:29:26,060
Het zijn hoofdzakelijk de herinneringen en
als ik dus nu dingen op de televisie zie

298
00:29:26,060 --> 00:29:34,450
over oorlog enzo, dan kan ik daar soms met
tranen in mijn ogen naar kijken, omdat je

299
00:29:34,450 --> 00:29:43,460
zelf dat gevoel ook hebt gehad in die tijd,
want dat gevoel dat raak je nooit meer kwijt.

300
00:29:44,210 --> 00:29:56,660
Maar verder ja heb ik niet zo het
idee dat ik er echt een trauma

301
00:29:56,660 --> 00:30:00,130
aan over heb gehouden, zo zit
het nu ook weer niet in elkaar.

302
00:30:00,130 --> 00:30:04,370
Omdat ik, ik denk als ik een paar jaar
ouder was geweest dat het misschien

303
00:30:04,370 --> 00:30:11,190
nog meer aangegrepen had, maar vergeten
doe je het nooit, nooit van z’n leven.

304
00:30:11,190 --> 00:30:15,900
Nee, ik kan me voorstellen dat als je gewoon
na de oorlog de draad oppakt en je begint

305
00:30:15,900 --> 00:30:21,890
een gezin, je trouwt, en je hebt je drukke
werkzaamheden dat dat eigenlijk al reden

306
00:30:21,890 --> 00:30:27,540
genoeg is om daar minder aan te denken, en
dat op het moment dat je ophoudt met werken

307
00:30:27,540 --> 00:30:33,070
en eigenlijk met pensioen gaat dat misschien
herinneringen meer naar boven komen.

308
00:30:33,070 --> 00:30:33,530
Ja.

309
00:30:33,530 --> 00:30:40,290
Merkt u daar een verschil in, dat u nu u wat
meer op leeftijd bent u er vaker aan terugdenkt?

310
00:30:40,290 --> 00:30:42,770
Nou dat is een ding wat zeker is ja.

311
00:30:42,790 --> 00:30:48,321
Je hebt meer, ik bedoel als je jonger
bent je hebt je gezin en je bezigheden,

312
00:30:48,400 --> 00:30:57,190
dan ben je zo bezig met de dingen van
alledag, en vooral nu de afgelopen, ik ben

313
00:30:57,190 --> 00:31:02,200
nu al zestien jaar alleen, heb je veel
meer tijd om over dingen na te denken

314
00:31:02,200 --> 00:31:07,890
natuurlijk, en het komt wel vaker boven
borrelen, dat is een ding wat zeker is.

315
00:31:07,890 --> 00:31:12,736
Kunt u dat dan zelf een plek geven of heeft
u wel eens behoefte om er met anderen over

316
00:31:12,736 --> 00:31:17,810
te praten, met uw zus, of mensen die ook een
dergelijke gebeurtenis hebben meegemaakt?

317
00:31:19,370 --> 00:31:26,430
Ik heb niet zoveel mensen in mijn
omgeving die dat zelfde hebben meegemaakt.

318
00:31:26,730 --> 00:31:34,630
Het is eigenlijk mijn zus, het enige waar
ik dat, waar we het wel eens over hebben.

319
00:31:34,640 --> 00:31:38,800
Maar in mijn naaste omgeving
verder in mijn kennissenkring komt

320
00:31:38,800 --> 00:31:44,710
de oorlog wel eens aan de orde
natuurlijk, maar niet zo vaak.

321
00:31:52,110 --> 00:31:56,610
Heeft u zelf nog punten waarvan u zegt
van, heel dit interview is erop gericht

322
00:31:56,610 --> 00:32:04,270
om die gebeurtenis en die herinnering van
31 maart 1943, om dat vast te houden.

323
00:32:04,290 --> 00:32:11,050
Wat vindt u eventueel nog belangrijk
om te zeggen of te vertellen,

324
00:32:11,050 --> 00:32:13,973
wat bij mijn vorige vragen
niet naar voren zijn gekomen?

325
00:32:13,973 --> 00:32:15,763
Die niet ter sprake zijn
gekomen, waarvan u vindt

326
00:32:15,763 --> 00:32:15,924
van dat is toch even
belangrijk om te vertellen nog.

327
00:32:15,924 --> 00:32:16,219
Maar als dat eigenlijk niet het geval is, is het
een interview van ruim een half uur. Maar ja goed.

328
00:32:16,220 --> 00:32:17,439
Geeft niet.

329
00:32:17,439 --> 00:32:21,430
Mevrouw Pieete, u heeft verder niets

330
00:32:21,430 --> 00:32:28,110
Nee, ik vind wel dat ik aardig
mijn verhaaltje heb kunnen doen.

331
00:32:28,110 --> 00:32:31,790
Ik heb er vanmiddag nog zo over
zitten mijmeren wat ik allemaal

332
00:32:31,790 --> 00:32:38,830
naar boven kan halen, want het
is natuurlijk wel 65 jaar geleden.

333
00:32:41,150 --> 00:32:46,060
en ik kan me wel een hele hoop
herinneren natuurlijk, maar ik zou

334
00:32:46,060 --> 00:32:50,800
niet weten van nou dat en dat moet
er eigenlijk ook nog wel inkomen.

335
00:32:50,800 --> 00:32:58,030
Die herinnering moet net boven komen, maar het
zou gewoon in het kader van zo’n project goed

336
00:32:58,030 --> 00:33:02,790
zijn dat bepaalde herinneringen waarvan u ook
zegt van nou die moeten voor het nageslacht bewaard

337
00:33:02,790 --> 00:33:10,860
blijven dat vertelt eigenlijk een stukje
geschiedenis wat onbekend is en wat meer naar voren

338
00:33:10,860 --> 00:33:18,300
gebracht moeten worden om de harde werkelijkheid
van die oorlog beter te kunnen beschrijven.

339
00:33:19,340 --> 00:33:21,760
U hebt uw verhaal gedaan.

340
00:33:21,760 --> 00:33:26,540
Ja, maar ik vind gewoon dat wat
ik verteld heb, dat wordt bewaard.

341
00:33:27,020 --> 00:33:30,470
En daar ben ik heel erg
blij mee dat dat zo is.

342
00:33:30,470 --> 00:33:37,040
Want ik vind wel dat, ja dit mag
nooit vergeten worden natuurlijk.

343
00:33:38,020 --> 00:33:44,900
Gewoon ook al met het feit van jongens
realiseer je hoe erg een oorlog is.

344
00:33:46,400 --> 00:33:53,160
Dat is in uw verhaal duidelijk naar voren
gekomen. Ik dank u hartelijk voor dit gesprek.

345
00:33:53,160 --> 00:33:56,692
Ik heb het heel graag gedaan, en ik ben
ook heel blij dat ik het heb mogen doen.

346
00:33:57,810 --> 00:33:59,240
Dank u wel.