1
00:00:26,390 --> 00:00:30,870
We zijn nu te gast bij Harry
Dietz. Geboren, wanneer Harry?

2
00:00:30,870 --> 00:00:35,380
3 februari 1927

3
00:00:35,380 --> 00:00:39,150
In 1927. De familie Dietz was
een grote familie in Tienray.

4
00:00:39,150 --> 00:00:45,660
Wij waren oorspronkelijk
dus met z’n negenen.

5
00:00:45,660 --> 00:00:53,500
Vader was weduwnaar, uit het eerste huwelijk
met zes kinderen. Hij trouwde met mijn moeder.

6
00:00:53,500 --> 00:00:57,629
En daar zijn nog drie kinderen voortgekomen.
Dus zes en drie is negen. En ik ben de jongste.

7
00:00:57,630 --> 00:00:58,690
En je bent nu?

8
00:00:58,690 --> 00:00:59,720
82,5 jaar. 82,5.

9
00:00:59,720 --> 00:01:05,090
Jullie woonden midden in Tienray?

10
00:01:09,330 --> 00:01:14,280
Ja, we hebben eerst bij de steenfabriek
gewoond, daar bij Van Daal.

11
00:01:14,460 --> 00:01:21,390
En later zijn we naar het dorp verhuisd. Toen
moest er een nieuwe baas voor de fabriek komen.

12
00:01:21,390 --> 00:01:23,850
En die kwam in de fabriekswoning.

13
00:01:23,850 --> 00:01:25,970
Wat deed uw vader?

14
00:01:25,970 --> 00:01:33,220
Mijn vader was bouwdirecteur en
directeur van de steenfabriek Van Daal.

15
00:01:33,220 --> 00:01:33,899
En een bekende muzikant, musicus.

16
00:01:33,900 --> 00:01:35,030
Als amateur hé.

17
00:01:35,030 --> 00:01:39,089
Hij was dirigent van de fanfare?

18
00:01:39,090 --> 00:01:46,930
Ja, ja. En hij is, zal ik maar
zeggen, in Blerick geboren.

19
00:01:46,930 --> 00:01:54,320
Mijn vader is in Blerick geboren en hij is
tevens oprichter nog geweest van Venlona.

20
00:01:56,150 --> 00:02:01,330
Hij was notarisklerk geweest bij
notaris Brouwers hier in Venlo.

21
00:02:02,470 --> 00:02:12,869
En de kandidaat notaris, dat was Esser, die
ging naar Horst en die nam vader mee. In 1901.

22
00:02:12,870 --> 00:02:15,360
Ging hij naar Horst. Hij werd daar gelijk
directeur van het Horster Mannenkoor.

23
00:02:17,980 --> 00:02:23,760
In 1916, in 1914 begonnen ze de fabriek te bouwen,
in 1916 is hij van Horst naar Tienray verhuisd.

24
00:02:23,760 --> 00:02:33,100
Wat voor familie waren de Dietzen?
Waren je vader en moeder streng! Vrij!

25
00:02:33,100 --> 00:02:39,220
Neen, neen. Helemaal niet. Ik moet het zo
zeggen, ik heb mijn vader praktisch niet gekend.

26
00:02:40,860 --> 00:02:48,660
Ik was drieënhalf jaar. Ik kan mij
van vader heel weinig herinneren.

27
00:02:48,660 --> 00:02:53,970
Ook met mijn halfbroers en halfzusters
is het altijd koek en ei. Was koek en ei.

28
00:02:53,970 --> 00:03:02,960
Langzaam maar zeker brak de oorlog uit?
Werd daar bij jullie thuis over gesproken?

29
00:03:02,960 --> 00:03:12,480
Vader die stierf in 1931. Toen
waren er nog geen pensioenfondsen.

30
00:03:13,010 --> 00:03:19,480
Dus moeder kwam op zeker moment
zonder inkomsten te zitten.

31
00:03:20,350 --> 00:03:27,580
En dokter Van den Meerdendonk in Horst,
die was bevriend met vader in verband

32
00:03:27,580 --> 00:03:32,990
met het Mannenkoor, die zei tegen moeder
je moet een textielwinkel beginnen.

33
00:03:33,400 --> 00:03:34,820
Want je moet toch inkomsten hebben.

34
00:03:35,660 --> 00:03:41,130
Ik ben directeur van het sanatorium
in Horn, als die beddengoed moeten

35
00:03:41,130 --> 00:03:45,830
hebben, bestel ik die bij de fabriek
maar laat de rekening via jou lopen.

36
00:03:50,240 --> 00:03:57,280
Tot en met in de oorlog heeft
moeder een textielwinkel gehad.

37
00:03:59,270 --> 00:04:04,050
Toen begonnen die
Duitsers zich roeren?

38
00:04:04,050 --> 00:04:10,362
Toen kregen we dat puntensysteem. Er was niets
te krijgen. De winkel heeft ze weggedaan.

39
00:04:10,362 --> 00:04:17,080
Toen is moeder op zeker moment
hertrouwd met Louis de Man.

40
00:04:18,510 --> 00:04:37,440
Het was meer een geldkwestie
geweest, een verzorgingskwestie.

41
00:04:37,440 --> 00:04:40,600
Was dat voor de oorlog?

42
00:04:40,600 --> 00:04:41,540
In de oorlog.

43
00:04:41,540 --> 00:04:45,459
Merkte jullie iets van de
oorlog in de jaren 40, 41, 42?

44
00:04:45,460 --> 00:04:48,390
Luister. Dus in 1940 op 10
mei 1940 breekt de oorlog uit.

45
00:04:48,391 --> 00:04:54,230
Ongeveer 15 mei toen dacht ik, ik ga
eens naar de Maas kijken in Lottum.

46
00:04:54,230 --> 00:05:02,740
Via een zijweggetje naar de Maas gegaan. Daar
stond een kazemat. En er lag een dode soldaat.

47
00:05:03,680 --> 00:05:10,190
Die lag er na vijf dagen nog. Ben ik
in naar de dorpskern in Lottum gegaan.

48
00:05:11,250 --> 00:05:16,710
Och, hoe heette hij ook al weer?
Die heeft de soldaat opgehaald.

49
00:05:16,710 --> 00:05:23,560
Dat was ene Willems uit Overloon, die heeft de
soldaat opgehaald. En die is daar begraven. Luister!

50
00:05:23,560 --> 00:05:25,102
En dan, op zeker moment hadden wij
in Tienray nog geen Duitsers gezien.

51
00:05:25,102 --> 00:05:34,865
Op een zeker moment kwamen er vijf
zes Duitsers op de fiets aan uit

52
00:05:34,865 --> 00:05:40,020
de richting van Meerlo en die gingen
bij bakkerij Berings naar binnen.

53
00:05:40,020 --> 00:05:47,127
Toevallig was ik daar. Die zochten koffie
en van alles en vroegen wat het kostte.

54
00:05:47,360 --> 00:05:51,723
“Ja”, zei tante Marie, dat was een tante
van ons, “jullie moeten het maar zeggen,

55
00:05:52,410 --> 00:05:59,950
want jullie zijn de baas.” Zij had
nog nooit geen Duitse soldaten gezien.

56
00:05:59,950 --> 00:06:09,650
En dan, na die tijd. Het was nog allemaal
heel rustig. Luister, er gebeurde niets.

57
00:06:09,650 --> 00:06:12,467
Er stortte een vliegtuig
in de buurtschap hoe heet

58
00:06:13,820 --> 00:06:17,020
dat ook alweer, de Megelsum,
het eerste vliegtuig.

59
00:06:17,020 --> 00:06:23,288
Dat stort daar neer! Dus
iedereen er heen natuurlijk.

60
00:06:23,288 --> 00:06:32,900
Later is er nog een vliegtuig
neergestort bij Vissers. Ook daar heen.

61
00:06:32,900 --> 00:06:40,350
En toen ineens kregen jullie thuis een
Joodse familie op bezoek? Hoe is dat gedaan?

62
00:06:40,350 --> 00:06:42,240
Eerst kregen we een meisje.

63
00:06:43,140 --> 00:06:50,921
Later heb ik altijd gedacht, Hanna van de Voort
en Nico bemoeiden zich alleen maar met kinderen.

64
00:06:50,921 --> 00:06:55,240
Op zeker moment, op de een
of andere wijze, komt er een

65
00:06:55,240 --> 00:07:08,613
groter aan, een meisje van een
jaar of zeventien, achttien.

66
00:07:08,613 --> 00:07:13,670
En daar konden zij niets mee doen. Dan zei Hanna
dat meisje wordt bij jullie ondergebracht.

67
00:07:13,670 --> 00:07:20,980
Dat was het eerste meisje dat bij
jullie kwam? En hoe oud was zij?

68
00:07:20,980 --> 00:07:21,350
zeventien, achttien.

69
00:07:21,350 --> 00:07:22,690
Hoe heette zij?

70
00:07:22,690 --> 00:07:24,899
Wat zeiden wij ertegen?
Truusje. Schuilnaam Truusje.

71
00:07:24,899 --> 00:07:29,220
Onze moeder zat een klein beetje
in haar maag met dat meisje.

72
00:07:29,310 --> 00:07:36,750
Bij Van Leest, een spoorwegambtenaar, daar
hadden ze een stuk of drie, vier kleine kinderen.

73
00:07:38,490 --> 00:07:39,800
Die hadden graag wat
hulp in de huishouding.

74
00:07:39,800 --> 00:07:42,067
En toen is dat meisje van ons
uit naar Van Leest gegaan.

75
00:07:41,950 --> 00:07:46,610
Hoelang is dat meisje
bij jullie geweest?

76
00:07:46,610 --> 00:07:51,150
Laten we zeggen twee
maanden, twee maanden.

77
00:07:51,150 --> 00:08:01,740
Wisten jullie dat dit
een Joods kind was?

78
00:08:01,740 --> 00:08:05,890
Ja, allicht wisten we dat. En toen. Onze moeder
ging elk avond kaarten bij moeder Van de Voort.

79
00:08:06,350 --> 00:08:18,010
Die was verlamd. En om tien uur
ging ik moeder altijd afhalen.

80
00:08:18,010 --> 00:08:19,271
Ik wilde niet hebben dat zij
alleen over straat liep ’s avonds.

81
00:08:19,271 --> 00:08:24,728
Toen zei Hanna een keer: “Kun jij
iets voor mij doen.” Ik zeg; “Wat?”

82
00:08:24,728 --> 00:08:31,720
Ze zegt ”Even naar Peeters in
Broekhuizenvorst een pakje ophalen.” Ik

83
00:08:31,720 --> 00:08:35,800
zeg “Dat kan mij niets schelen, dat
doe ik wel.” Dus ik naar Peeters.

84
00:08:35,800 --> 00:08:40,500
Toen kreeg ik zo’n pakje. Bleken
dat later bonkaarten te zijn.

85
00:08:43,530 --> 00:08:46,950
Voor de families die kinderen hadden ondergebracht,
die mensen kregen allemaal bonkaarten.

86
00:08:54,050 --> 00:09:00,270
Dus die mensen kregen extra
bonkaarten vanwege de kinderen

87
00:09:00,270 --> 00:09:01,200
Ja.

88
00:09:01,570 --> 00:09:02,109
Konden ze extra voedsel inkopen?

89
00:09:02,110 --> 00:09:04,930
Ja. Toen is er in Oirlo
een razzia geweest.

90
00:09:04,930 --> 00:09:11,690
Ze zei “Harry jij moet naar Klein Oirlo een Joods
gezin ophalen. En dan loop je er mee naar Tienray.

91
00:09:15,410 --> 00:09:20,751
Je loopt vijftig, zestig, zeventig meter
voorop en als je onraad merkt dan moet

92
00:09:20,752 --> 00:09:26,960
je fluiten, dan konden zij zich verstoppen
in de rog of wat er staat.” Dus.

93
00:09:27,530 --> 00:09:28,077
Die opgehaald.

94
00:09:28,077 --> 00:09:29,534
Via het Molenaarspaadje van
vroeger in Tienray, zodat we niet

95
00:09:29,534 --> 00:09:34,690
in het dorp kwamen, via de
tuin van Huybers naar ons huis.

96
00:09:34,690 --> 00:09:51,320
Niet naar Hanna van de Voort, maar naar ons
huis. Die zijn een paar dagen bij ons geweest.

97
00:09:51,320 --> 00:09:52,470
Dat was een gezin?

98
00:09:53,420 --> 00:10:00,729
Dat was vader en moeder met twee
zonen. Die waren met z’n vieren.

99
00:10:00,730 --> 00:10:02,540
Die zijn bij jullie thuis geweest?

100
00:10:02,540 --> 00:10:12,940
Luister. Ik heb die van Oirlo naar huis
gebracht. Is moeder voor onderdak gaan zoeken.

101
00:10:12,940 --> 00:10:18,424
Op de Swolgenseweg, woonde een spoorwegman, ene
Jenken, hij was vroeger bij ons in de kost geweest.

102
00:10:18,424 --> 00:10:21,420
En daar heeft ze de twee
jongens ondergebracht.

103
00:10:21,420 --> 00:10:30,400
En dat echtpaar op de Meerlosebaan
in een van de vier huizen.

104
00:10:30,400 --> 00:10:37,990
Met de jongens ging ik elke week een
keer heen om er mee te schaken. Luister.

105
00:10:37,990 --> 00:10:41,930
Die zijn in Tienray bevrijd.

106
00:10:41,930 --> 00:10:44,140
Iedereen wist dat het
Joodse kinderen waren?

107
00:10:44,140 --> 00:10:57,850
Ja, het was een Joods gezin. De
jongens waren 17 en 19 jaar, denk ik.

108
00:10:57,850 --> 00:10:58,050
Ze speelden en
voetbalden met jullie mee?

109
00:10:58,050 --> 00:11:00,795
Neen, neen. Die kwamen niet buiten.

110
00:11:00,795 --> 00:11:06,860
Die waren bij Jenken en ’s avonds als het donker
was gingen ze wel even lucht scheppen buiten.

111
00:11:08,770 --> 00:11:10,870
Nee, die kwamen niet in het dorp. Neen,
neen, die kwamen niet in het dorp.

112
00:11:10,870 --> 00:11:17,110
Het werd dus geheim gehouden?
Jij ging er wel eens buurten?

113
00:11:17,110 --> 00:11:33,101
Ja. Ik ging er mee schaken. Die hadden ook niets
te doen. Die waren blij dat ze even vertier hadden.

114
00:11:33,101 --> 00:11:33,577
En toen…..

115
00:11:33,260 --> 00:11:35,830
Kon je merken dat die
mensen onder spanning zaten?

116
00:11:35,830 --> 00:11:39,660
Laten we zeggen, die hebben bij
Jenken voorzichtigheidshalve in

117
00:11:39,660 --> 00:11:44,640
een hoek van de kamer, de planken
los gemaakt en een gat gegraven.

118
00:11:44,640 --> 00:11:50,750
Als er wat gebeurde dat ze weg konden.
Voor de rest waren ze tamelijk rustig.

119
00:11:50,830 --> 00:11:55,720
En toen, en toen…. Als je mij
nu vraagt hoe dat zo is gekomen.

120
00:11:56,220 --> 00:12:00,210
Toen kwam de rabbi met
zijn vrouw en een kind.

121
00:12:04,060 --> 00:12:11,100
Ik denk dat die, weet niet waar ze vandaan zijn
gekomen. Stel dat ze in Oostrum hebben gezeten.

122
00:12:11,100 --> 00:12:19,070
En van daaruit naar Tienray. Dan zeggen ze.
Ga naar Hanna van de Voort die weet wel iets.

123
00:12:19,070 --> 00:12:26,590
Maar die namen geen volwassenen aan. Alleen
voor de kinderen. Zij stuurde dat gezin naar ons.

124
00:12:26,590 --> 00:12:35,486
En die Ratzker, zo heette hij, dat was er toch
een, om het plat uit te drukken, een rot vent.

125
00:12:35,487 --> 00:12:39,305
Die wilde alles hebben, terwijl hij
blij mocht zijn dat hij onderdak had.

126
00:12:39,306 --> 00:12:50,629
En hij was die jongen de hele
dag Hebreeuws aan het leren.

127
00:12:50,630 --> 00:12:56,550
En ’s zaterdags stond hij tegen de muur aan. Zo’n
lang kazuifel aan. En dan stond hij tegen de muur.

128
00:12:56,550 --> 00:12:56,840
Bij jullie thuis?

129
00:12:56,840 --> 00:12:56,960
Ja, ja.

130
00:12:56,960 --> 00:12:59,790
En zijn vrouw was er ook bij?

131
00:12:59,790 --> 00:13:01,460
Ja, ja.

132
00:13:01,460 --> 00:13:11,420
Ze hadden bij ons een hele grote kamer beneden
en boven de hele grote slaapkamer voor hen apart.

133
00:13:11,420 --> 00:13:13,609
Dat kind is in Tienray
niet naar school gegaan?

134
00:13:13,490 --> 00:13:14,230
Neen, neen.

135
00:13:14,230 --> 00:13:16,810
Hebben die gespeeld met
Tienrayse kinderen?

136
00:13:16,810 --> 00:13:23,860
Neen, neen. Luister. Die kwamen
overdag ook niet naar buiten.

137
00:13:25,930 --> 00:13:33,160
En toen kwam dus die razzia, ’s nachts toen
ik wakker werd. Heb ik ze gewaarschuwd.

138
00:13:37,450 --> 00:13:39,933
Ze hadden alles in het koffer
klaar staan met spullen.

139
00:13:39,934 --> 00:13:42,212
Ze zijn bij ons achter in
de tuin we hadden een heel

140
00:13:42,270 --> 00:13:49,220
lange tuin gevlucht en toen
ben ik er later heen gegaan.

141
00:13:49,390 --> 00:13:54,780
Toen zei hij, hij voelde zich niet
veilig in de tuin; “Ik wil de bossen in.

142
00:13:58,890 --> 00:14:06,250
De bossen in.” Toen kwamen we dus
goed en wel op de Meerlosebaan, daar

143
00:14:06,250 --> 00:14:12,400
loopt een kleine beek, een stukje
verderop, dat noemden wij De Langenbos.

144
00:14:12,400 --> 00:14:22,960
Daar kwam op zeker moment Nico,
Ben, en Van de Pas en Volleberg

145
00:14:22,960 --> 00:14:26,490
van Castenray, die kwamen
daaruit met getrokken revolver.

146
00:14:28,000 --> 00:14:31,840
Hoe is het in Tienray? Is
die overvalwagen nog daar.

147
00:14:31,840 --> 00:14:35,670
Ik zeg; “Luister dat weet
ik niet of die er nog is.

148
00:14:38,570 --> 00:14:47,700
Ik ben hier met die Joden.” En die
waren eigenlijk van plan om een overval

149
00:14:47,700 --> 00:14:57,260
te plegen, op die overvalwagen waarop
de Joodse kinderen en ouders zaten.

150
00:14:57,260 --> 00:14:59,372
Ik denk dat die inmiddels
ook wel weg waren.

151
00:14:59,450 --> 00:15:05,880
Toen zijn we met echtpaar
en Menno, met dat kind,

152
00:15:07,660 --> 00:15:12,700
uiteindelijk in Lottum achter
het klooster terecht gekomen.

153
00:15:12,860 --> 00:15:18,860
Ze verscholen zich tegen de muur
achter wat braamstruiken enzovoorts.

154
00:15:19,450 --> 00:15:25,795
En ik ben over die muur geklommen, had
geen sporthemd maar een gewoon hemd aan.

155
00:15:25,920 --> 00:15:33,920
En in die tuin waren de zusters aan het
brevieren, die schrokken zich een aap.

156
00:15:33,920 --> 00:15:36,370
Dat daar ineens een
jongen de muur overkwam.

157
00:15:36,640 --> 00:15:41,720
Ik vertelde het een en ander en
moest meekomen naar Moeder Overste.

158
00:15:42,290 --> 00:15:45,124
Dus naar Moeder Overste, neen, neen,
neen die familie kon niet naar

159
00:15:45,125 --> 00:15:52,760
binnen omdat ze de kloostergemeenschap
in gevaar konden brengen.

160
00:15:52,760 --> 00:15:55,160
Als ze daar achter zouden komen.

161
00:15:55,160 --> 00:16:00,600
Ga hier maar schuin tegenover daar zit de
ondergrondse, kijk maar dat je daar terecht zou komen.

162
00:16:00,600 --> 00:16:04,330
Was dat in Lottum of in Grubbenvorst?

163
00:16:04,330 --> 00:16:08,380
Neen, in Lottum. Ik daar heen. Nee,
daar willen we niets mee te maken hebben.

164
00:16:09,050 --> 00:16:15,100
Ik weer terug naar de zusters, naar
Moeder Overste, nou ja, ze mochten

165
00:16:15,100 --> 00:16:18,602
binnen komen onder voorwaarde dat
ze dezelfde dag nog weggingen.

166
00:16:18,602 --> 00:16:24,230
Ik zei “We zullen het wel
proberen.” Ik was te voet.

167
00:16:27,890 --> 00:16:30,850
De zusters gaven mij een fiets en ik fietste naar
huis. Ik vertelde het moeder, zo is de kwestie.

168
00:16:30,850 --> 00:16:32,940
“O”, zei ze, “Wacht maar.

169
00:16:32,940 --> 00:16:43,100
Ik ga er wel even heen.” Ze nam de fiets –ik
kon in Tienray blijven- en ging naar Lottum.

170
00:16:43,100 --> 00:16:46,220
’s Avonds laat kwam ze terug.

171
00:16:46,220 --> 00:16:48,500
Ik zeg “en?” “Ja,” zegt ze.

172
00:16:48,500 --> 00:16:58,990
“Ik heb ze onder kunnen brengen in Swolgen op
de Gun, bij Poels op de Gun.” Hoe is dat gegaan?

173
00:16:58,990 --> 00:17:07,590
We zijn van Lottum te voet naar Swolgen naar de
Gun gelopen en bij Poels konden ze nog terecht.

174
00:17:07,590 --> 00:17:11,739
Daar hadden ze nog een of ander
kippenhok. En daar zijn ze later bevrijd.

175
00:17:11,740 --> 00:17:14,630
Ze zijn gebleven tot na de bevrijding?

176
00:17:14,630 --> 00:17:16,960
Ja, ja, daar zijn ze bevrijd.

177
00:17:19,390 --> 00:17:25,300
Hadden jullie een goed
contact met de Joodse mensen?

178
00:17:25,300 --> 00:17:33,870
Met die twee jongens had ik
contact. Maar met die rabbi! Luister!

179
00:17:33,870 --> 00:17:42,130
Op zeker moment zei moeder: breng de boterhammen
even naar de kamer. Hij zei dan niets.

180
00:17:42,130 --> 00:17:48,073
Dat was echt een stoere mens.
Ja echt, een stoere mens.

181
00:17:49,350 --> 00:17:53,310
En die vrouw had niets te vertellen?

182
00:17:53,310 --> 00:17:53,880
Nee.

183
00:17:53,880 --> 00:17:58,320
En dat kind dat luisterde…

184
00:17:58,320 --> 00:18:04,461
Hoe oud was dat kind? Vier
of vijf jaren. Een jongetje.

185
00:18:04,461 --> 00:18:08,540
Daar was hij de hele dag
mee bezig met het Hebreeuws.

186
00:18:08,540 --> 00:18:22,909
Toen die bij jullie waren. Hadden jouw moeder
en jullie nooit angst om verraden te worden?

187
00:18:22,910 --> 00:18:27,520
Luister. Daar hebben wij niet bij stil gestaan.
Ik ben ook altijd. Wat ik nu zeg dat weet ik niet.

188
00:18:28,450 --> 00:18:35,330
Die waren dus bij ons en of die
kostgeld betaald hebben, of

189
00:18:35,330 --> 00:18:38,480
moeder daar geld voor gekregen
heeft Daar weet ik niets van.

190
00:18:39,060 --> 00:18:42,790
Daar hebben we nooit over gesproken,
en ook nooit bij stil gestaan. Nooit!

191
00:18:42,790 --> 00:18:43,642
En na de oorlog ook
nooit over gesproken?

192
00:18:43,980 --> 00:18:45,280
Neen, neen.

193
00:18:46,980 --> 00:18:50,314
Er waren mensen die af
en toe wat geld kregen?

194
00:18:51,180 --> 00:18:57,970
Laat ik zeggen. De Joodse kinderen, dat
verzorgde Hanna van de Voort en Nico.

195
00:18:58,700 --> 00:19:06,650
Eventueel dat die wat geld kregen. Of ons moeder
er geld voor gekregen heeft: ik weet het niet.

196
00:19:06,650 --> 00:19:08,240
Er werd nooit over gesproken.

197
00:19:08,240 --> 00:19:10,980
Je moeder werkte wel samen met Hanna?

198
00:19:12,750 --> 00:19:18,700
Ja, luister. Als je zegt samenwerken.
Dat is ook weer iets teveel gezegd.

199
00:19:18,700 --> 00:19:22,830
Maar moeder kwam dagelijks bij
Hanna over de vloer en ik kwam

200
00:19:22,830 --> 00:19:26,060
daar dagelijks ook over de
vloer als ik moeder ging halen.

201
00:19:26,190 --> 00:19:35,200
En dan zag je Nico en Sonja en nog twee
of drie vrouwen. Die daar in huis waren.

202
00:19:35,201 --> 00:19:45,030
Als je nu zegt, wij hebben nooit aan een razzia
gedacht, dat in Tienray een razzia zou komen.

203
00:19:46,670 --> 00:19:58,670
De meeste kinderen die waren ingeprent dat ze
Rotterdammertjes waren en die gingen met de Tienrayse

204
00:19:58,670 --> 00:20:05,180
kinderen spelen, en gingen ook in Tienray naar
de kerk toe en die gingen naar de school Dus.

205
00:20:06,230 --> 00:20:07,890
Dat was heel gewoon?

206
00:20:08,130 --> 00:20:08,650
Ja.

207
00:20:08,650 --> 00:20:14,320
En ook toen, Hanna heeft mij dat later
verteld, op de overvalwagen naar

208
00:20:14,680 --> 00:20:21,410
Eindhoven gingen heeft ze ook de ouders
werden allemaal meegenomen, luister

209
00:20:21,410 --> 00:20:28,620
als je ondervraagt wordt dat je niet
beter weet dat het Rotterdammertjes zijn.

210
00:20:28,620 --> 00:20:29,470
“Jullie weten niet
dat het Joden zijn.”

211
00:20:29,470 --> 00:20:34,940
Dat heeft ze op de
vrachtwagen nog verteld?

212
00:20:34,940 --> 00:20:39,030
Ja, ja. Ik neem aan dat daarom de
ouders tamelijk vlug vrij gekomen zijn.

213
00:20:39,030 --> 00:20:49,049
Na een paar dagen kwamen die weer naar
huis. Paar dagen waren die weer thuis.

214
00:20:49,050 --> 00:20:58,190
Die razzia, wat kun jij
je daar van herinneren?

215
00:20:58,190 --> 00:20:58,560
Luister.

216
00:20:58,560 --> 00:21:03,550
Wanneer was dat precies?

217
00:21:03,550 --> 00:21:13,060
Wat kun je je er nog
zelf van herinneren?

218
00:21:13,060 --> 00:21:16,960
Luister. Ik werd wakker, ik
schrik wakker. Ik hoor iets.

219
00:21:16,960 --> 00:21:25,740
En ik keek door de dakraam en zie de zwarte
van de wagen springen, verrek dat is razzia.

220
00:21:25,970 --> 00:21:32,260
Wat ga ik doen, vlug de
broek aan trekken en naar de

221
00:21:32,260 --> 00:21:39,390
slaapkamer van het joods
echtpaar en die gewaarschuwd.

222
00:21:39,450 --> 00:21:45,330
Die trekken bij ons de tuin in.

223
00:21:45,900 --> 00:21:50,220
Voor de rest heb ik niets gezien,
want ik ben later tamelijk snel

224
00:21:50,220 --> 00:21:53,291
de tuin in gegaan en toen zei
Ratzker laten we de bossen ingaan.

225
00:21:53,291 --> 00:21:54,549
Van die razzia zelf heb
ik verder niets gezien.

226
00:21:54,550 --> 00:22:03,670
Zijn ze ook bij jullie
thuis binnen geweest?

227
00:22:03,670 --> 00:22:16,210
Die dag niet. Ze kwamen een dag of
tien later. Dat waren twee agenten.

228
00:22:16,350 --> 00:22:16,970
Duitsers?

229
00:22:16,970 --> 00:22:29,540
Neen, neen. Van Eindhoven Nederlanders. Die
kwamen boven en die maakten mij wakker.

230
00:22:29,540 --> 00:22:32,445
Ze vroegen: “Hoe heet je.” Ja, Harry Dietz. O!
En die hadden meteen in de gaten dat is geen Jood.

231
00:22:32,446 --> 00:22:32,620
Dat klopt wat moeder beneden zegt.

232
00:22:32,620 --> 00:22:34,990
Waren het NSB-ers?

233
00:22:34,991 --> 00:22:49,695
Neen, dat waren er van de Sicherheitsdienst
politie Maar Nederlanders. Ook bij de razzia.

234
00:22:49,695 --> 00:22:55,670
Ik denk een stuk of acht. In zwart
uniform, dat waren Nederlanders.

235
00:22:56,620 --> 00:23:00,650
Hadden jullie contacten met de
andere Joodse kinderen in het dorp?

236
00:23:03,060 --> 00:23:05,740
Neen, luister die zag je alleen. Maar voor
de rest geen contact! Die gingen naar school.

237
00:23:05,740 --> 00:23:08,190
Daar hadden we verder
niets mee van doen.

238
00:23:08,170 --> 00:23:08,830
Er werd niet over gesproken?

239
00:23:08,830 --> 00:23:09,356
Neen.

240
00:23:09,357 --> 00:23:17,470
Is er bij jullie thuis wel eens spanning
geweest met een Joods gezin in huis?

241
00:23:23,310 --> 00:23:27,400
Neen. Alleen. Met die Ratzker
omdat die tamelijk veeleisend was.

242
00:23:28,480 --> 00:23:34,700
Mijn moeder was nogal tamelijk gemakkelijk
in die dingen. Dat is tamelijk goed gegaan.

243
00:23:34,700 --> 00:23:45,650
Met die razzia zijn er ’s avonds Joodse kinderen,
ouders en vaders, meegenomen naar Eindhoven?

244
00:23:45,650 --> 00:23:48,740
Het hoofd van het gezin, zeg maar.

245
00:23:48,740 --> 00:23:49,930
De kinderen zijn niet terug gekomen?

246
00:23:49,930 --> 00:24:00,070
Neen. Alleen maar een meisje, die bij ons
is geweest, wat ik zeg, van achttien jaar.

247
00:24:01,010 --> 00:24:12,860
Die heeft het concentratiekamp overleefd. Haar
echte naam was Rebecca. Die heeft het overleefd.

248
00:24:12,870 --> 00:24:15,120
Toen ze terugkwam heeft ze verteld dat,
ze aardappelen heeft moeten schillen.

249
00:24:15,120 --> 00:24:24,839
En zo heeft ze het overleefd. En die is een
jaar of drie vier geleden pas overleden.

250
00:24:24,840 --> 00:24:29,850
Rebecca is bij jullie thuis geweest, hebben
jullie daar na de oorlog nog contact mee gehad?

251
00:24:29,850 --> 00:24:34,810
Neen, nee. Laat ik zeggen.

252
00:24:34,810 --> 00:24:37,740
Ze is bij ons geweest en
toen naar Van Leest gegaan

253
00:24:37,740 --> 00:24:39,670
omdat het een gezin was
met hele kleine kinderen.

254
00:24:41,340 --> 00:24:49,310
En daar is ze opgepakt. Daar heb ik het
nog eens met Raaijmakers over gehad.

255
00:24:49,310 --> 00:24:52,330
Ik heb nooit kunnen begrijpen
–ze hadden een lijst met

256
00:24:52,330 --> 00:24:55,610
de kinderen- hoe ze bij Van
Leest terecht zijn gekomen.

257
00:24:55,610 --> 00:25:00,498
“Ja”, zei Raaijmakers, “met die
razzia hebben ze zich vergist.

258
00:25:00,499 --> 00:25:04,040
Ze hadden een huis verder moeten
zijn, ze kwamen precies bij

259
00:25:04,040 --> 00:25:08,370
Van Leest terecht en daar
betrapten ze dat Joodse meisje.”

260
00:25:08,750 --> 00:25:11,440
Rebecca is meegenomen, die is naar
het concentratiekamp in Dachau gegaan.

261
00:25:11,660 --> 00:25:17,600
Is zij na de oorlog wel eens
terug gekomen in Tienray?

262
00:25:17,600 --> 00:25:24,560
Neen, neen. Die is teruggegaan naar
Amsterdam of waar ze vandaan kwam.

263
00:25:26,300 --> 00:25:38,070
Hebben jullie, de familie Dietz, nog wel eens
contact gehad met die twee jongens of de familie?

264
00:25:38,070 --> 00:25:45,310
Niets. Neen, niets! Ik moet het zo zeggen.
Ik ben uiteindelijk met Venray bevrijd.

265
00:25:45,310 --> 00:25:46,070
Met Venray bevrijd.

266
00:25:46,070 --> 00:25:48,441
Toen ik weer naar Tienray
ging, ik ben in oktober

267
00:25:48,441 --> 00:25:54,590
uit Tienray gevlucht en op
6 december terug gekomen.

268
00:25:55,580 --> 00:26:02,880
En dan wordt er verteld en
gevraagd: wat is er van de

269
00:26:02,880 --> 00:26:04,950
jongens bij Jenken in die
vier huizen terecht gekomen?

270
00:26:04,950 --> 00:26:11,320
“Och”, zegt ons moeder, “ik ben
kwaad geweest.” Ik vraag waarom?

271
00:26:11,320 --> 00:26:16,830
“We waren nog niet bevrijd of ze
gingen de huizen al af om goud

272
00:26:16,830 --> 00:26:21,770
te verkopen.” En dat heb ik
nadien nog eens aan Nico verteld.

273
00:26:21,770 --> 00:26:28,540
En die zei; “Dat geloof ik niet. Ik geloof niet
dat dat waar is.” Toen ik terug kwam en vroeg.

274
00:26:28,540 --> 00:26:34,070
Toen zei moeder; “Ik
ben kwaad geweest.”

275
00:26:34,070 --> 00:26:36,439
Meteen na de bevrijding waren de
Joodse jongens weer aan het handelen?

276
00:26:36,440 --> 00:26:39,850
Ja schijnbaar. Luister. Die
waren al weg toen ik terug kwam.

277
00:26:39,850 --> 00:26:50,590
Maar de jongens bij jullie thuis en de rabbifamilie,
hebben jullie daar geen contact meer mee gehad?

278
00:26:52,020 --> 00:26:55,310
Neen. Ook nooit, hoe zal ik
het zeggen, nooit bedankt.

279
00:26:55,310 --> 00:26:58,830
Of dat wij via een of andere
Joodse organisatie gehoord

280
00:26:58,830 --> 00:27:03,700
hebben dat ze ons bedankten
of iets dergelijks.

281
00:27:03,700 --> 00:27:05,280
Niets, nooit iets meer van gehoord.

282
00:27:05,280 --> 00:27:09,830
Heb je zelf wel eens
geprobeerd er achter te komen?

283
00:27:09,960 --> 00:27:20,940
Nee, nee. Neen. Luister, die Ratzker, ik weet
niet wanneer die is geëmigreerd naar Amerika.

284
00:27:21,560 --> 00:27:33,040
En Menno schijnt een of andere professor
te zijn op een universiteit in Amerika.

285
00:27:33,780 --> 00:27:35,890
Zijn ze waarschijnlijk
meteen geëmigreerd?

286
00:27:35,890 --> 00:27:38,740
Ja, ja, ze zijn meteen geëmigreerd.

287
00:27:39,700 --> 00:27:44,325
Is er na de oorlog door de mensen
in Tienray, die de kinderen hebben

288
00:27:44,325 --> 00:27:53,210
opgevangen, en samen met Hanna van de
Voort de hele zaak weleens geëvalueerd?

289
00:27:53,210 --> 00:27:55,023
Luister.

290
00:27:55,024 --> 00:28:00,280
Toen op zeker moment bericht
binnenkwam dat Hanna vrij was

291
00:28:00,280 --> 00:28:01,749
en terug kwam uit Eindhoven
toen werd ze groots ontvangen.

292
00:28:01,750 --> 00:28:03,950
Ja, ja. Zij werd groots ontvangen.

293
00:28:04,020 --> 00:28:14,500
Hoe is teruggekomen?
Met de auto, per fiets?

294
00:28:14,500 --> 00:28:18,680
Dat is mij net even teveel
gevraagd. Misschien met de trein.

295
00:28:21,390 --> 00:28:23,840
Hoe is zij vrijgekomen?

296
00:28:23,840 --> 00:28:25,650
Ja, dat is een heel mysterie.

297
00:28:28,820 --> 00:28:34,120
Toen in Tienray die razzia
was heeft Nico meteen contact

298
00:28:34,120 --> 00:28:36,370
opgenomen met de organisatie
daar in Amsterdam/Rotterdam.

299
00:28:36,370 --> 00:28:44,790
Daar was een of ander lid, Mieke
Mees heette ze, Mieke Mees.

300
00:28:44,790 --> 00:28:52,550
Die schijnt naar Eindhoven te zijn
gegaan en die heeft, dat zeggen wij, die

301
00:28:52,550 --> 00:28:58,970
zal wel met z’n hoge officier geflirt
hebben en die heeft Hanna vrij gekregen.

302
00:28:58,970 --> 00:29:00,190
En die andere mensen?

303
00:29:00,190 --> 00:29:01,918
Die waren al vrij. Hanna nog niet.

304
00:29:01,990 --> 00:29:06,000
Die andere hadden gezegd, we weten
niets, dat zijn Rotterdammertjes

305
00:29:06,000 --> 00:29:08,664
en dat ze niet wisten dat
het Joodse kinderen waren.

306
00:29:08,665 --> 00:29:12,580
En toen zijn die mannen vrij gelaten.

307
00:29:13,280 --> 00:29:21,920
En Van Leest, wat ik zei waar het
meisje was, die moest op zeker moment de

308
00:29:21,920 --> 00:29:33,554
vrachtwagen op, maar voordat hij instapte
ging die er vandoor, er werd nog geschoten.

309
00:29:33,554 --> 00:29:36,380
Hij is ondergedoken,
tot na de bevrijding.

310
00:29:36,380 --> 00:29:36,850
Die is gevlucht?

311
00:29:36,850 --> 00:29:40,540
Ja, ja. Die is niet mee
naar Eindhoven geweest.

312
00:29:50,190 --> 00:29:59,650
Wanneer zullen de eerste Joodse kinderen
gekomen zijn? Eind 42, begin 43 zoiets.

313
00:30:04,020 --> 00:30:05,400
Tot na de oorlog?

314
00:30:05,400 --> 00:30:08,660
Ja, ja totdat ze opgepikt waren.

315
00:30:09,350 --> 00:30:14,960
Het verhaal dat ik nu ga vertellen
heb ik zelf meegemaakt en

316
00:30:14,960 --> 00:30:23,170
na de oorlog via inlichtingen
heb ik dat verhaal samengesteld.

317
00:30:23,170 --> 00:30:29,220
Via haar tante Eugenie Boutet, onderwijzeres
in Sevenum, kwam Hanna van de Voort

318
00:30:29,220 --> 00:30:35,280
in contact met Piet Meerburg om Joodse
kinderen een onderduikadres te bezorgen.

319
00:30:35,660 --> 00:30:42,290
Hierbij kon Hanna rekenen op de hulp van Nico
Dohmen die bij van de Voort ondergedoken zat.

320
00:30:42,420 --> 00:30:47,490
Hij was student te Nijmegen in
de klassieken en weigerde de

321
00:30:49,250 --> 00:30:54,730
loyaliteitsverklaring af te leggen
en was daarom gedoemd onder te duiken.

322
00:30:55,240 --> 00:31:01,810
In Amsterdam zaten enorm veel Joodse
kinderen in de Israëlische crèche en

323
00:31:01,810 --> 00:31:08,610
deze kinderen stond in verband met de
Holocaust een ding te wachten afgevoerd

324
00:31:08,610 --> 00:31:13,064
worden naar vernietigingskampen in
Duitsland om aldaar vergast te worden.

325
00:31:13,064 --> 00:31:18,760
In mei 1943 kwam Piet Meerburg
persoonlijk het eerste jongetje

326
00:31:18,760 --> 00:31:22,300
naar Tienray brengen en
hiermede was het hek van de dam.

327
00:31:22,740 --> 00:31:31,790
Telkens als Hanna en Nico weer enkele
onderduikadressen hadden gevonden ging er een bericht

328
00:31:31,790 --> 00:31:37,870
naar Amsterdam dat er zoveel pakjes
”surrogaatkoffie of thee” konden worden afgestuurd.

329
00:31:38,010 --> 00:31:42,620
Met koffie werden jongetjes
en met thee meisjes bedoeld.

330
00:31:43,150 --> 00:31:49,180
Vanuit Amsterdam kwam dan bericht
wanneer de bestelling werd afgezonden.

331
00:31:49,230 --> 00:31:56,930
De “surrogaatkoffie en thee” werden
door Hanna en Nico op het spoorwegstation

332
00:31:56,930 --> 00:32:01,990
Venlo of Venray afgehaald en het
ging dan per bus naar Tienray.

333
00:32:02,340 --> 00:32:07,530
Zelfs de buschauffeurs kenden na
enkele ritten de ‘transporten’

334
00:32:07,970 --> 00:32:11,900
en men behoefde voor de
busreis niet meer te betalen.

335
00:32:12,560 --> 00:32:17,180
De bestellingen liepen vaak uit de hand
en er werd meer afgezonden dan besteld.

336
00:32:17,180 --> 00:32:22,180
De eerste dagen verbleven de
kinderen bij Van de Voort en

337
00:32:22,180 --> 00:32:27,220
kregen dan van Nico ingeprent
Rotterdamse evacueetjes te zijn.

338
00:32:28,440 --> 00:32:34,670
De kinderen hadden officiële papieren van
het Centraal Evacuatiebureau te Rotterdam.

339
00:32:34,980 --> 00:32:38,860
Hier lagen veel straten
door bombardementen in puin

340
00:32:38,970 --> 00:32:42,760
zodat er met de namen en
adressen gegoocheld kon worden.

341
00:32:42,760 --> 00:32:47,500
Ze kregen aan de hand van
een stadskaart van Rotterdam

342
00:32:47,500 --> 00:32:52,080
precies te horen uit welke
straat en buurt ze kwamen.

343
00:32:52,270 --> 00:33:01,070
Ook kregen ze dan een schuilnaam en
uitdrukkelijk werd hun gezegd niets anders te

344
00:33:01,310 --> 00:33:07,580
zeggen dan dat zij Rotterdammertjes waren
en steeds hun schuilnaam te gebruiken.

345
00:33:07,920 --> 00:33:14,370
Natuurlijk waren er wel eens moeilijkheden maar
deze werden door Hanna en Nico steeds opgelost.

346
00:33:15,070 --> 00:33:23,680
Intussen was er een club gevormd voor het
zoeken naar goede onderduikadressen, om er

347
00:33:24,080 --> 00:33:32,620
enkele te noemen zoals Han van de Pas uit
Broekhuizenvorst, Ben Löwenstein, een Duitse

348
00:33:32,620 --> 00:33:39,150
Jood, ondergedoken bij Mooren in de Megelsum
en Toontje Peters uit Broekhuizenvorst.

349
00:33:39,670 --> 00:33:46,420
In totaal werden er vanuit Tienray 123
kinderen verzorgd met bonkaarten etc.

350
00:33:47,110 --> 00:33:52,420
Om niet op te vallen gingen de
‘Rotterdammertjes’naar school en ook naar de kerk.

351
00:33:53,720 --> 00:33:58,880
Veel steun ondervond men van
het onderwijzend personeel

352
00:33:59,010 --> 00:34:01,860
en de geestelijkheid in
de verschillende plaatsen.

353
00:34:02,410 --> 00:34:10,470
Alles ging goed totdat in de nacht van 30
op 31 juli 1944 een vrachtwagen stopte voor

354
00:34:10,470 --> 00:34:16,440
de deur van schildersbedrijf Pierre Nabben,
hieruit sprongen een zestal zwart geüniformeerde

355
00:34:17,940 --> 00:34:24,290
mannen van de Sicherheitsdienst uit
Eindhoven onder leiding van luitenant van Es.

356
00:34:24,910 --> 00:34:27,530
Deze overval was zeer verrassend.

357
00:34:27,930 --> 00:34:34,930
Razzia’s werden steeds vanuit Venlo georganiseerd
en er was bij de ondergrondse een alarmsysteem.

358
00:34:35,080 --> 00:34:40,630
Als er vanuit Venlo een overval werd uitgevoerd
werden de verzetsorganisaties onmiddellijk

359
00:34:40,630 --> 00:34:48,796
gewaarschuwd en dan kon men maatregelen nemen om
de onderduikers veilig elders onder te brengen.

360
00:34:48,796 --> 00:34:53,190
Vanuit Eindhoven was er geen
waarschuwingssysteem en zo verscheen

361
00:34:53,190 --> 00:34:57,780
de overvalwagen als een donderdagslag
bij heldere hemel in Tienray.

362
00:34:58,210 --> 00:35:02,020
Luitenant Van Es had een
brief bij zich met hierop

363
00:35:02,890 --> 00:35:06,330
de namen waar Joodse
kinderen waren ondergebracht.

364
00:35:06,480 --> 00:35:10,500
Op deze brief waren de
volgende adressen vermeld

365
00:35:10,930 --> 00:35:15,140
Bij van de Voort twee Joodse
kinderen, bij Bartels een meisje van

366
00:35:15,140 --> 00:35:21,080
plusminus 11 jaar, bij Hendriks een
jongetje van plusminus 12 jaar, bij P.

367
00:35:21,080 --> 00:35:29,510
Nabben een jongetje van plusminus 9 jaar; bij
Frans Gielen twee kinderen; bij Mooren een kind,

368
00:35:29,670 --> 00:35:36,310
bij Janssen, de vader van de postbode, een kind;
bij Van Geffen een kind; bij Cruijsberg een kind.

369
00:35:37,250 --> 00:35:43,010
Het eerst viel men met veel lawaai binnen
bij schildersbedrijf Pierre Nabben en

370
00:35:43,010 --> 00:35:49,830
hier werd het joodse jongetje Louis van
Wezel, 8 jaar, schuilnaam Louis van Sloten

371
00:35:49,920 --> 00:35:54,590
en het hoofd van het gezin Pierre Nabben
opgepakt en in de vrachtwagen gestopt.

372
00:35:54,590 --> 00:35:58,450
Het volgende adres was
schoenmaker Jan van Geffen.

373
00:35:58,750 --> 00:36:02,420
Weer met veel herrie en gebons
gesommeerd open te maken.

374
00:36:02,420 --> 00:36:09,910
Schoenmaker Jan van Geffen werd met de handen
omhoog tegen de muur gezet, zijn vrouw bleef op bed

375
00:36:09,910 --> 00:36:14,230
liggen, als ziek zijnde,
en onder haar werden vlug

376
00:36:14,230 --> 00:36:18,510
de in het huis zijnde
oorlogspamfletten verstopt.

377
00:36:18,510 --> 00:36:24,149
Alle kinderen moesten uit bed en aan de hand
van het trouwboekje werd er gecontroleerd.

378
00:36:24,150 --> 00:36:33,030
Het Joodse meisje Floortje de Pauw, 8 jaar, werd
opgepakt en ook Jan van Geffen werd meegenomen.

379
00:36:33,200 --> 00:36:41,920
Toen ging het naar spoorwegambtenaar
Van Leest, hier werd Rebecca

380
00:36:41,920 --> 00:36:47,841
Aldewereld, 18 jaar, schuilnaam
Truus Aldewereld opgepakt.

381
00:36:47,841 --> 00:36:49,660
Ook Van Leest moest mee.

382
00:36:49,870 --> 00:36:56,210
Juist toen hij op de vrachtwagen moest stappen
vluchtte hij via de tuin van de Man de bossen in.

383
00:36:57,650 --> 00:37:01,470
Er werd nog op hem geschoten,
echter zonder succes.

384
00:37:01,820 --> 00:37:05,210
Daarna was het de beurt aan
winkelier Frans Cruijsberg.

385
00:37:05,480 --> 00:37:23,120
Hier woonden twee gezinnen en wel
zijn zoon Wiel getrouwd met Lies Dietz.

386
00:37:23,790 --> 00:37:28,140
Weer dezelfde procedure, op
de deur bonzen en schreeuwen.

387
00:37:28,140 --> 00:37:33,160
Wiel Cruijsberg verstopte zich in een
liftschacht en werd niet opgemerkt.

388
00:37:33,310 --> 00:37:38,940
Wim de Pauw, 7 jaar, een broertje
van Floortje, kon niet vlug genoeg

389
00:37:38,940 --> 00:37:42,770
worden verstopt en werd met de
bejaarde Frans Cruijsberg meegenomen.

390
00:37:42,770 --> 00:37:46,160
Daarna ging het naar van de Voort.

391
00:37:46,230 --> 00:37:51,060
Ook hier weer op de deur bonzen
en schreeuwen “open maken”. Vader

392
00:37:51,060 --> 00:37:56,269
Anselm van de Voort had wel in
de gaten dat het om Nico ging, hij

393
00:37:56,270 --> 00:38:02,630
treuzelde extra lang om Nico de
gelegenheid te geven zich te verstoppen.

394
00:38:02,630 --> 00:38:06,330
Na het openen van de
voordeur werd hij onderste

395
00:38:06,330 --> 00:38:10,090
boven geslagen en stormde
de overvallers naar binnen.

396
00:38:10,540 --> 00:38:15,460
In de voorkamer was door timmerman
Peeters uit Swolgen in een

397
00:38:15,460 --> 00:38:20,200
kast een geheime bergplaats gemaakt
en Nico kroop hier vlug in.

398
00:38:21,020 --> 00:38:26,140
Door een dubbele wand, die
alleen van binnenuit kon

399
00:38:26,140 --> 00:38:31,700
worden opengemaakt zat Nico
wel zeer goed verborgen.

400
00:38:31,700 --> 00:38:38,390
De kast werd wel opengemaakt en er goed
in gekeken maar Nico werd niet ontdekt.

401
00:38:39,740 --> 00:38:44,290
Hanna werd wel gearresteerd en
ook op de vrachtwagen gestopt.

402
00:38:44,290 --> 00:38:54,860
Toen de overvallers het huis van de Voort hadden
verlaten wist Nico langs de achterkant van het

403
00:38:54,860 --> 00:39:01,910
pand te ontsnappen en zag hij kans nog verschillende
adressen in Tienray en Meerlo te waarschuwen.

404
00:39:02,250 --> 00:39:06,090
Er werd nog op hem geschoten
maar hij werd niet geraakt.

405
00:39:06,570 --> 00:39:14,340
Ook bij kapper Jo Hofman werd ingevallen,
het hele huis werd doorzocht.

406
00:39:14,340 --> 00:39:18,680
Lena van Oosten, de verloofde
van Piet Hofman, kon zich

407
00:39:18,680 --> 00:39:22,270
niet legitimeren en werd
voor een Joodse aangezien.

408
00:39:22,650 --> 00:39:32,130
Lena en Jo Hofman werden ook in de overvalwagen
gezet. Toen ging het naar boomkweker Len Bartels.

409
00:39:32,130 --> 00:39:37,850
Nico had hier juist gewaarschuwd
en het Joodse meisje Elly werd

410
00:39:37,850 --> 00:39:43,130
door Piet Bartels in een achter het
huis staande korenveld verstopt.

411
00:39:43,250 --> 00:39:49,960
Het Joodse meisje werd niet ontdekt en
werd later door Len Bartels, verborgen in

412
00:39:49,960 --> 00:39:55,160
een gierton, op een paardenwagen naar
familie in de Schaag bij Horst gebracht.

413
00:39:55,730 --> 00:40:02,910
Vandaar ging het naar Hendriks -in het Elshout-
in Meerlo, maar dit was kennelijk een vergissing.

414
00:40:03,150 --> 00:40:08,770
Terug op de Markt in Tienray vroeg Jo
Hofman of hij even mocht plassen en toen

415
00:40:08,770 --> 00:40:14,930
hij hiervoor toestemming kreeg verborg
hij zich in de pisbak bij Hotel Wijnhoven.

416
00:40:16,920 --> 00:40:22,420
Louis van Wezel, opgepakt bij Pierre
Nabben, huilde verschrikkelijk en een

417
00:40:22,420 --> 00:40:28,090
van de overvallers maakte hem wijs dat
ze hem naar zijn moeder zouden brengen.

418
00:40:28,730 --> 00:40:41,100
Louis vroeg of zijn broertje dan ook mee mocht.
Hij wist namelijk het adres in Broekhuizenvorst.

419
00:40:41,280 --> 00:40:48,420
Zijn broertje Dick van Wezel, 10 jaar, schuilnaam
Dick van Sloten, werd bij J. van Wanroy opgepakt.

420
00:40:48,420 --> 00:40:52,270
Zijn andere broertje
Ruben, 12 jaar, bij A.

421
00:40:52,270 --> 00:40:58,460
Koenders in Broekhuizenvorst ontsprong de
dans omdat Louis en Dick het adres niet wisten.

422
00:40:58,900 --> 00:41:05,110
Voor het vertrek naar Eindhoven stond de
overvalwagen bij de spoorwegovergang in Tienray.

423
00:41:05,420 --> 00:41:09,560
Moeder Cruijsberg-Huberts
hoorde dit en ging er naar toe.

424
00:41:09,560 --> 00:41:15,740
Zij wist een van de overvallers te
overtuigen dat ze zo’n oude man niet konden

425
00:41:15,740 --> 00:41:22,180
meenemen en zowaar Frans Cruijsberg mocht
van de vrachtwagen af en werd vrij gelaten.

426
00:41:22,220 --> 00:41:28,020
De angst zat er bij hem zo in
dat hij zeker veertien dagen

427
00:41:28,050 --> 00:41:32,900
niet naar huis durfde en in
de Vierhuus onderdak kreeg.

428
00:41:33,490 --> 00:41:40,240
In de vrachtwagen kregen de ouders
van Hanna op het hart gedrukt vol te

429
00:41:40,240 --> 00:41:45,120
houden niets anders te hebben geweten
als dat het ‘Rotterdammertjes’ waren.

430
00:41:45,990 --> 00:41:54,940
Na een dag in Eindhoven te zijn
verhoord werden de mannen en

431
00:41:54,940 --> 00:41:59,500
Lena van Oosten vrijgelaten en
konden ze terug naar Tienray.

432
00:41:59,500 --> 00:42:06,690
De opgepakte kinderen De Paauw en van
Wezel hebben twee dagen en nachten

433
00:42:06,690 --> 00:42:13,320
bij Hanna in een cel gezeten en zij
werden de derde dag via Westerborg

434
00:42:13,470 --> 00:42:18,920
naar het vergascentrum Auschwitz
vervoerd en aldaar omgebracht.

435
00:42:19,880 --> 00:42:27,700
Rebecca Aldewereld kwam via
Westerborg in het kamp Bergen-Belsen.

436
00:42:27,700 --> 00:42:34,050
Zij overleefde omdat zij in een kazerne
aardappels had moeten schillen.

437
00:42:34,450 --> 00:42:37,290
Hanna zat negen dagen vast.

438
00:42:38,260 --> 00:42:43,810
De verhoren waren vreselijk en
het wachten op transport naar een

439
00:42:45,580 --> 00:42:50,750
vrouwenconcentratiekamp in Duitsland
was voor haar een geestelijke kwelling.

440
00:42:51,140 --> 00:42:55,500
Onmiddellijk nam Nico contact
op met de meisjesverzetsgroep

441
00:42:55,500 --> 00:42:59,850
in Amsterdam om de arrestatie
van Hanna door te geven.

442
00:43:00,670 --> 00:43:05,690
Zou Hanna doorslaan, men zat in
grote angst bij de organisatie.

443
00:43:05,690 --> 00:43:13,420
Onder de meisjesstudenten die geregeld
‘surrogaatkoffie en thee’ van de Amsterdamse crèche

444
00:43:13,420 --> 00:43:21,560
naar Venlo of Venray station brachten was er één
die voor Hanna zeer speciale bewondering had.

445
00:43:21,690 --> 00:43:25,170
Dit was de medisch
studente Mieke Mees.

446
00:43:25,330 --> 00:43:30,650
Zij beloofde naar Eindhoven te gaan en
haar best te doen Hanna om vrij te krijgen.

447
00:43:31,130 --> 00:43:36,150
Zij was erg knap en zij
probeerde in contact te komen met

448
00:43:36,150 --> 00:43:39,170
de hoogste officier van de
Sicherheitsdienst in Eindhoven.

449
00:43:39,400 --> 00:43:40,050
Het lukte.

450
00:43:40,050 --> 00:43:43,320
Daags voordat Hanna op
transport gesteld zou worden

451
00:43:43,320 --> 00:43:46,855
mocht Mieke haar meenemen
en naar Tienray brengen.

452
00:43:46,855 --> 00:43:55,290
Welke prijs Mieke daarvoor betaalde heeft, heeft
zij nooit willen zeggen, men kan alleen maar raden.

453
00:43:55,660 --> 00:44:04,140
Na een telefoontje vanuit Eindhoven over
Hanna’s vrijlating stond heel Tienray klaar om

454
00:44:06,490 --> 00:44:15,440
haar met bloemen op te wachten en ging er een
zucht van verlichting door de dorpsgemeenschap.

455
00:44:15,440 --> 00:44:24,950
Wie was de verrader? Hierover werd gespeculeerd
maar bewijzen waren er vooralsnog niet.

456
00:44:25,730 --> 00:44:31,020
Waarom werden alleen de Joodse kinderen
opgepakt, terwijl er bij De Man het Joodse

457
00:44:31,020 --> 00:44:38,530
echtpaar rabbijn Ratzker met kind en bij
Janssen in de Vierhuus het echtpaar Peres

458
00:44:38,530 --> 00:44:44,810
en bij Jenken op de Swolgenseweg hun twee
zonen van 18 en 20 jaar ondergedoken zaten.

459
00:44:45,680 --> 00:44:49,890
Pas enkele jaren na de bevrijding
ging het dubbeltje rollen.

460
00:44:49,960 --> 00:44:57,400
In Venlo was directeur van het
Gewestelijk Arbeidsbureau H.H.J.

461
00:44:57,400 --> 00:45:03,440
Stassen, afkomstig uit Gulpen en deze
werkte met de korpschef van de Venlose

462
00:45:03,440 --> 00:45:10,260
politie Otto Couperus samen om Nederlandse
arbeiders te deporteren naar Duitsland.

463
00:45:10,260 --> 00:45:16,080
Deze Otto Couperus was
er op gebrand de Venlose

464
00:45:16,080 --> 00:45:20,970
verzetsstrijder ‘Ambrosius’
Jan Hendrikx te arresteren.

465
00:45:21,130 --> 00:45:25,740
De moeder, broer en zus van
‘Ambrosius’ woonden destijds

466
00:45:25,740 --> 00:45:31,210
in Tienray en hij kwam wel
eens zijn familie opzoeken.

467
00:45:31,490 --> 00:45:38,650
In Tienray was destijds bij Hotel
Wijnhoven in de kost Lucien Nahon,

468
00:45:38,860 --> 00:45:43,360
ook uit Gulpen en hij was voor
Stassen en Couperes geen onbekende.

469
00:45:43,360 --> 00:45:49,220
Hij zou Otto Couperus tippen als
‘Ambrosius’weer in Tienray was.

470
00:45:49,400 --> 00:45:54,020
Uiteindelijk werd ‘Ambrosius’
op 21 juni 1944 in Weert

471
00:45:54,020 --> 00:45:59,250
met verschillende andere
verzetslieden gearresteerd.

472
00:45:59,890 --> 00:46:06,480
De illegaliteit was het wat waard
‘Ambrosius’ vrij te krijgen.

473
00:46:06,480 --> 00:46:13,860
Een pater gaf Lucien Nahon vierduizend
gulden om ‘Ambrosius’vrij te kopen, hij

474
00:46:13,860 --> 00:46:21,270
wist dat Nahon contacten had en dacht
via deze Jan Hendrikx vrij te krijgen.

475
00:46:21,270 --> 00:46:29,290
Bij naspeuringen kwam via een brief
van een NSB-er uit Breda aan het

476
00:46:29,290 --> 00:46:34,570
licht dat Nahon hiervan tweeduizend
gulden in eigen zak had gestoken.

477
00:46:35,070 --> 00:46:39,410
Hiervoor werd Nahon veroordeeld
tot negen maanden cel.

478
00:46:39,930 --> 00:46:49,570
Nu werd er verder gespeurd en kwam aan het licht
dat Lucien Nahon, via zijn dorpsgenoot Stassen,

479
00:46:49,890 --> 00:46:56,530
Otto Couperus de adressen had doorgegeven waar
in Tienray Joodse kinderen waren ondergebracht.

480
00:47:00,160 --> 00:47:07,890
Voor de Bijzondere Strafkamer in Roermond
werd Lucien Nahon op 3 oktober 1949 veroordeeld

481
00:47:07,890 --> 00:47:14,800
tot vijf jaar gevangenis en levenslange
ontzetting uit het actief en passief kiesrecht.

482
00:47:14,800 --> 00:47:22,200
Op de vraag van de rechter waarom hij tot deze
daad was gekomen antwoordde verdachte Nahon,

483
00:47:22,250 --> 00:47:30,700
die voor de rechter een sluwe en kruiperige
indruk maakte, dat het hem stoorde dat Joodse

484
00:47:30,700 --> 00:47:42,140
kinderen op straat speelden en brutaal waren,
naar school en vooral naar de kerk gingen.