1 00:00:09,920 --> 00:00:18,860 Ja, want u bent in maart geboren. U bent opgegroeid in Bergeijk. Wat was de gezinssamenstelling? 2 00:00:18,860 --> 00:00:21,950 Dan beginnen we 3 00:00:21,950 --> 00:00:23,850 Ik antwoord gewoon de vragen he. 4 00:00:23,850 --> 00:00:29,599 Ja, Ja, dan beginnen we gewoon nog een keer met wanneer u geboren bent. 5 00:00:29,600 --> 00:00:30,090 29-3 in 1927, geboren in Bergeijk. 6 00:00:30,090 --> 00:00:41,320 Dus u was 14 toen de oorlog begon. Ik vroeg, wat was de gezinssituatie? 7 00:00:42,870 --> 00:00:45,360 Ouders, en negen kinderen hadden we. 8 00:00:47,470 --> 00:00:48,430 Negen kinderen. 9 00:00:48,430 --> 00:00:59,130 Dat was toen nog compleet toen de oorlog uitbrak maar dat veranderde wel heel snel. 10 00:00:59,420 --> 00:01:06,100 Want broer één na de oudste is overleden in 42. 11 00:01:06,930 --> 00:01:13,940 In ’43 is er een broer gevlucht voor de Duitsers, en 12 00:01:13,940 --> 00:01:17,300 mijn oudste broer moest naar Duitsland voor zijn werk. 13 00:01:17,300 --> 00:01:22,290 Dus drie broers. En de broer die was overleden, had dat met de oorlog te maken? 14 00:01:22,290 --> 00:01:26,320 Nee, die had een hersenvliesontsteking. 15 00:01:30,540 --> 00:01:35,070 En de broer die naar Duitsland moest om te werken...? 16 00:01:35,070 --> 00:01:38,260 Dat was verplicht he, die moesten naar Oberhausen, naar een 17 00:01:39,050 --> 00:01:43,590 slotenfabriek en die moesten daar werken voor de Duitsers. 18 00:01:43,810 --> 00:01:45,156 En hoe lang heeft hij daar gezeten? 19 00:01:45,610 --> 00:01:52,320 Hij heeft daar toch wel ruim een jaar gezeten. En toen zou hij naar huis komen voor die begrafenis. 20 00:01:52,560 --> 00:01:53,559 Van uw andere broer? 21 00:01:53,560 --> 00:01:57,540 Maar dat heeft hij niet kunnen halen want hij moest alles lopen. 22 00:01:57,540 --> 00:02:00,077 Lopen? Uit Oberhausen? 23 00:02:00,078 --> 00:02:00,308 Ja 24 00:02:00,308 --> 00:02:01,115 Zo zeg. 25 00:02:01,116 --> 00:02:07,460 En toen is hij thuisgekomen en toen kreeg hij de tyfus. 26 00:02:07,460 --> 00:02:07,910 Toen werd hij ook ziek. 27 00:02:07,910 --> 00:02:17,080 Ja, hij werd ook ziek, doodziek. De Duitsers waren gewoon bang voor hem. 28 00:02:17,960 --> 00:02:22,180 Want hij moest toen uithuisgeplaats worden wegens de Duitsers. 29 00:02:22,180 --> 00:02:26,180 Want de Duitsers zaten bij u in huis. 30 00:02:26,180 --> 00:02:36,750 Hij moest weg, naar een bejaardehuis, ja zoiets, een ziektekamer om opgevangen te worden. 31 00:02:36,750 --> 00:02:38,200 En dat was in 43. 32 00:02:38,200 --> 00:02:44,540 Ja dat was in 43 geweest, ja. Toen mocht hij weer thuis komen, naderhand. 33 00:02:45,580 --> 00:02:47,770 En toen heeft hij toch nog in bed gelegen. 34 00:02:47,770 --> 00:02:51,630 Toen hebben we een heel groot een papier op de deur geplakt, tyfus. 35 00:02:51,630 --> 00:02:57,960 Nou daar waren de Duitsers heel bang van. Ze gingen echt die kamer niet in. 36 00:02:59,010 --> 00:03:01,560 Maar de zaak mocht dan toch openblijven toen. 37 00:03:01,560 --> 00:03:07,100 Maar hij hoefde daarna niet meer terug om te werken. 38 00:03:08,400 --> 00:03:13,079 Nee, nee. Want hij was echt ziek, dat wilde ze daar dan niet meer. 39 00:03:14,510 --> 00:03:17,759 En uw ouders, wat was het beroep van uw ouders? 40 00:03:18,120 --> 00:03:26,980 Beroep? Wij hadden een zaak, hotel-café-restaurant. In Bergeijk. 41 00:03:28,650 --> 00:03:31,940 En was dat in het centrum? 42 00:03:32,010 --> 00:03:33,350 In het centrum. 43 00:03:33,350 --> 00:03:35,260 En u werkte bij uw ouders. 44 00:03:35,260 --> 00:03:38,210 Ik werkte bij mijn ouders. 45 00:03:38,610 --> 00:03:43,814 Ik had de school net af, en ik zou voor de kostumiere naar Eindhoven gaan. 46 00:03:43,814 --> 00:03:54,290 Dat heb ik ook gedaan hoor, een paar jaar later. Ja, dan ging je op de fiets naar Eindhoven. 47 00:03:55,740 --> 00:03:58,470 20 km fietsen, 3 dagen in de week. 48 00:03:58,470 --> 00:03:59,890 Daar werkte u? 49 00:03:59,890 --> 00:04:05,760 Daar ging ik naar een cursus, met nog een vriendin. 50 00:04:05,760 --> 00:04:09,360 Kostumeren, we hebben daar echt een opleiding gehad om 51 00:04:09,360 --> 00:04:13,860 zelf les te geven in naaien en knippen en toestanden. 52 00:04:13,860 --> 00:04:16,980 Dat was na de oorlog 53 00:04:16,980 --> 00:04:20,360 Nee, dat was tijdens de oorlog geweest. 54 00:04:22,460 --> 00:04:26,599 Ok, U heeft de lagere school gedaan? 55 00:04:26,600 --> 00:04:33,890 Ik heb de lagere school gedaan, en een zus van mij die zou naar de Mulo gaan 56 00:04:33,890 --> 00:04:39,050 in Eindhoven maar dat is ook niet doorgegaan toen, want je had geen vervoer. 57 00:04:39,860 --> 00:04:49,423 De bussen die daar reden reden op brandstof, op kolen. En de fietsen hadden harde banden hoor. 58 00:04:49,424 --> 00:04:56,710 Nee, dat was niet zo lekker. Ja ik gooi het er maar uit hoor. 59 00:04:56,800 --> 00:05:04,100 Wanneer bent u van school gekomen, was dat voor de oorlog? 60 00:05:04,100 --> 00:05:10,285 Ik denk, ik ben, 13, ik was een jaar thuis geloof ik toen de oorlog begon. 61 00:05:10,286 --> 00:05:13,568 Ja dat klopt, Nee ik was nog niet thuis, wel ik was wel 62 00:05:13,568 --> 00:05:20,809 thuis want ik ben in maart jarig en in mei zijn ze gekomen. 63 00:05:20,810 --> 00:05:25,170 U was net twee maanden zo een beetje... 64 00:05:25,170 --> 00:05:32,459 Ik ben niet meteen, na twee jaar naar Eindhoven gegaan 65 00:05:32,460 --> 00:05:35,990 Dat deed u 3 dagen per week? 66 00:05:35,990 --> 00:05:40,300 Ja, ja. 67 00:05:43,480 --> 00:05:45,810 Het begin van de oorlog, hoe heeft u dat... hoe merkte u dat? Wat was de eerste... 68 00:05:45,810 --> 00:05:49,220 Dat is het verhaal he, dat we ’s avonds in het restaurant zaten, in de café zal ik zeggen. 69 00:05:49,320 --> 00:05:50,950 Een grote leestafel. 70 00:05:50,950 --> 00:05:57,370 En dat mijn vader een telefoontje kreeg van de burgemeester dat we de zaak moesten ontruimen. 71 00:05:57,930 --> 00:06:03,610 Want dat de boeren met strooi zouden komen. Want de Duitsers waren in aantocht. 72 00:06:03,610 --> 00:06:07,450 En die waren zowat al Graven voorbij. 73 00:06:08,150 --> 00:06:19,050 Die zouden het dorp invallen zeg maar op een, ja....een... Die kwamen 74 00:06:19,050 --> 00:06:22,833 binnen, ik weet niet hoe laat dat was maar ‘s avonds laat of ’s nachts. 75 00:06:22,834 --> 00:06:31,040 En toen hebben die boeren al het stro in die danszaal moeten verspreiden en op de toneelpodium. 76 00:06:31,040 --> 00:06:32,959 Het was een soort van toneelzaal? 77 00:06:32,960 --> 00:06:38,200 Ja een toneelzaal met keukens onder en kleedkamers, dat hebben hun als keukens gebruikt. 78 00:06:38,750 --> 00:06:45,024 We hadden twee kleedkamers. En dat moest allemaal ontruimd worden. Dat was een hele ravage. 79 00:06:45,960 --> 00:06:47,580 En dat was meteen 10 mei. 80 00:06:47,580 --> 00:06:49,260 Dat was meteen met mei. 81 00:06:49,260 --> 00:06:50,630 Had u dat zien aankomen? Had de familie... 82 00:06:50,630 --> 00:07:05,810 Ja, we hebben wel horen aankomen dat de oorlog zou komen maar we hadden 83 00:07:05,810 --> 00:07:10,970 niet gedacht dat zo’n klein gemeenschap, dat laten ze wel links liggen. 84 00:07:11,730 --> 00:07:15,590 Maar we zaten net met Eindhoven en Tilburg. 85 00:07:15,590 --> 00:07:24,520 En er zijn toen ook allemaal bombardementen geweest, ‘42, ‘41. ‘40 al geloof ik in Eindhoven. 86 00:07:28,230 --> 00:07:29,850 Die hebben daar toen gebivakkeerd. 87 00:07:29,850 --> 00:07:34,410 Dan met de ene ploeg, en dan gingen ze weer weg en dan kwam er weer een andere ploeg. 88 00:07:34,660 --> 00:07:43,040 Dat waren allemaal van die jonge Duitsers hoor, ik schat ze toendetijd 18, jonge jongetjes hoor. 89 00:07:45,290 --> 00:07:47,750 En ze zijn de hele oorlog dan.... 90 00:07:47,750 --> 00:07:52,670 De hele oorlog, ze zijn wel lang geweest hoor, toch wel een jaar of 91 00:07:53,880 --> 00:08:00,460 drie....nou wanneer is de...een jaar voor de bevrijding eigenlijk. 92 00:08:00,460 --> 00:08:04,924 In ’45. Ik denk dat ze tot ’44 daar geweest zijn. 93 00:08:04,924 --> 00:08:11,430 Maar het was steeds wisselen van de.... Toen zijn ze bij ons ingekwartierd. 94 00:08:12,310 --> 00:08:16,750 Ze gingen daar naderhand bij de mensen inkwartiering. 95 00:08:20,830 --> 00:08:23,220 Ze begonnen eigenlijk vanuit de toneelzaal bij u 96 00:08:23,220 --> 00:08:25,890 Ze kwamen binnen ’s nachts zeg maar, dan hebben ze niks, ze hadden wel wat 97 00:08:25,890 --> 00:08:31,910 tenten, grote tenten, die ze bij de boeren op de in de weilanden zetten. 98 00:08:32,900 --> 00:08:38,000 Toen hebben ze bij ons gezeten...ja hoelang zouden ze gezeten hebben? 99 00:08:38,001 --> 00:08:41,560 En toen gingen ze bij de burgers overal. 100 00:08:41,560 --> 00:08:43,130 En ze kwamen bij u in eerste instantie omdat u de zaal..? 101 00:08:43,130 --> 00:08:50,050 Ze kwamen wel altijd ’s middags eten he. 102 00:08:50,050 --> 00:08:53,280 Ze hadden toen, toen ze ingekwartierd waren bij de 103 00:08:53,280 --> 00:08:59,830 burgers toen hebben ze die danszaal als eetzaal veranderd. 104 00:09:00,070 --> 00:09:06,930 En dan kwamen die militairen die bij de burgers zaten ’s middags eten. 105 00:09:06,930 --> 00:09:14,229 Dus dan kwamen ze... ja... En om hoeveel mensen ging dat dan zo een beetje? 106 00:09:14,230 --> 00:09:18,100 Ja, goh. Zouden er toch al gauw...tussen de 80 en de 100 geweest zijn 107 00:09:18,870 --> 00:09:20,440 Dus die kwamen elke middag 108 00:09:20,440 --> 00:09:28,930 De officieren en de luitenant, die zaten dan bij ons, twee kamers hadden die dan in gebruik. 109 00:09:29,310 --> 00:09:39,620 En ook wetburgers, bij de burgermeester en de doktoren had je dan die hoge lui op kamers zitten. 110 00:09:40,870 --> 00:09:43,409 Hoeveel mensen had u nou echt in het hotel die 111 00:09:43,410 --> 00:09:43,812 officieren...Ik neem aan dat het ook wel wisselde per keer. 112 00:09:46,190 --> 00:09:53,770 Ja, dat wisselde ook weer maar wij hadden wel altijd vakantiegangers. 113 00:09:53,770 --> 00:10:05,420 Het was dan wel oorlog maar wij hadden toch mensen die uit Rotterdam kwamen, ging dan nog net. 114 00:10:05,420 --> 00:10:10,550 Of ergens vandaan en die kwamen logeren. 115 00:10:10,550 --> 00:10:11,510 Wel Nederlanders? 116 00:10:11,510 --> 00:10:18,673 Ja, wel Nederlanders ja,ja. Maar dat is ook niet zo lang geweest, dat begrijp je wel. 117 00:10:18,674 --> 00:10:21,160 Want wij hadden vroeger altijd vakantiegangers, Rotterdammers, Amsterdammers. 118 00:10:22,140 --> 00:10:26,220 En er waren veel ook altijd nog de joden erbij. 119 00:10:28,140 --> 00:10:28,310 Die kwamen ook op vakantie? 120 00:10:28,310 --> 00:10:37,280 Ja maar dat wist je dan altijd niet. Ja uiterlijk maar ja. 121 00:10:37,830 --> 00:10:39,919 Maar dat hield op een gegeven moment allemaal op? 122 00:10:39,920 --> 00:10:46,740 Ja dat houdt dan allemaal wel op hoor. Ja, die lui, wat deden ze overdag? 123 00:10:46,740 --> 00:10:53,500 Beetje oefenen in de bossen want het is bosrijk in Bergeijk natuurlijk. 124 00:10:53,800 --> 00:10:59,240 En marcheren door de straten. Hele straten kapot met de tanks, om te... 125 00:10:59,240 --> 00:11:02,970 Oh ja? 126 00:11:03,020 --> 00:11:07,580 Ja, en veel macheren, en oefenen hebben ze heel veel gedaan. 127 00:11:07,980 --> 00:11:10,420 En dan weer een club en dan kwam er weer een andere he. 128 00:11:10,810 --> 00:11:12,880 Hoelang bleef zo een....? 129 00:11:12,880 --> 00:11:16,860 Club? Hoe lang bleef zo een club? Dat zou ik nou niet kunnen zeggen. 130 00:11:17,980 --> 00:11:20,440 Dat veranderde niet zo sterk hoor. 131 00:11:20,440 --> 00:11:27,830 Ik denk dat ze een maand of drie bleven, en dan kreeg je weer anderen. 132 00:11:30,370 --> 00:11:32,000 En kunt u zich nog herinneren zo helemaal aan het begin. 133 00:11:32,000 --> 00:11:35,983 Toen dan komt er zo een hele grote groep.Ik neem aan dat die 134 00:11:37,930 --> 00:11:42,040 groep van 80-100 niet heel lang in die zaal heeft gezeten. 135 00:11:42,040 --> 00:11:45,560 Wij hebben toen met man en macht alles ontruimd. 136 00:11:45,560 --> 00:11:51,130 En opgeruimd natuurlijk, want er was wat op te ruimen. 137 00:11:51,130 --> 00:11:57,620 En we hadden het podium, we hadden ook nog Darum Nitais dat was toen de fanfare, en die 138 00:11:57,620 --> 00:12:02,930 lessenaars stonden dan allemaal op die podium dus dat moest allemaal opgeruimd worden. 139 00:12:03,530 --> 00:12:08,426 En de instrumenten wat we nog in huis hebben dat hebben ze allemaal ergens moeten 140 00:12:08,426 --> 00:12:12,700 onderduiken en dat weet ik niet, want ik heb nog zitten prakkiseren waar die gebleven zijn. 141 00:12:12,700 --> 00:12:14,810 Die zijn allemaal verborgen? 142 00:12:14,810 --> 00:12:20,290 Dat weet ik niet, mijn vader deed altijd rangschikken 143 00:12:20,290 --> 00:12:24,180 en zo, dus ze zijn wel ergens verborgen geweest. 144 00:12:24,180 --> 00:12:26,436 En kunt u zich nog herinneren, dus dat moment dat u dat allemaal moest 145 00:12:26,436 --> 00:12:32,130 ontruimen met elkaar en dat een grote groep soldaten, was u bang? 146 00:12:32,130 --> 00:12:38,570 Het was nacht. Nou bang, nee ik geloof niet eens dat je als jong meisje dan bang bent hoor. 147 00:12:40,370 --> 00:12:44,520 Nee, dat kan ik nou niet zeggen. 148 00:12:46,530 --> 00:12:51,180 Ze hebben al lang in Brabant gezeten voor dat ze.... en van België 149 00:12:51,180 --> 00:12:55,560 kwamen ze ook al regelmatig, want wij zaten tegen de Belgische grens. 150 00:12:58,530 --> 00:13:04,360 Ik kan niet zeggen hoelang allemaal dat het uh....ja ze hebben 151 00:13:04,360 --> 00:13:08,310 wel een tijd in Bergeijk gezeten natuurlijk, maar wisselend. 152 00:13:08,110 --> 00:13:14,550 Maar vond u het dat spannend, of wat was.....? 153 00:13:14,550 --> 00:13:22,330 Ik denk als jong meisje dat je het spannend vond, want ik 154 00:13:22,330 --> 00:13:26,410 kon niet naar school, ik bleef thuis en ik deed de zaak. 155 00:13:26,410 --> 00:13:27,578 Ja, u werkte. 156 00:13:27,579 --> 00:13:35,303 Met mijn moeder. Want mijn oudste zus is heel vroeg de deur uitgegaan. Die was een jaar ouder. 157 00:13:35,303 --> 00:13:37,672 Die is in Eindhoven in de verpleging gegaan. 158 00:13:37,673 --> 00:13:47,110 Die is daar intern gebleven met een cursus en zo, en die bleef daar. En mijn broers ja. 159 00:13:48,657 --> 00:13:51,310 Die werkte ook allemaal. Toen, toen. 160 00:13:51,310 --> 00:13:54,270 Dus u was eignelijk de oudste dochter? 161 00:13:54,270 --> 00:13:59,210 De oudste dochter op die op een na die dan in Eindhoven was, dat scheelde 1 jaar. 162 00:13:59,520 --> 00:14:02,406 En dan moesten we in de zaak meewerkte he. 163 00:14:02,407 --> 00:14:10,155 Ja er kwamen toch gasten om een glaasje te drinken en ’s avonds een borreltje te drinken. 164 00:14:10,155 --> 00:14:17,450 En dat ging allemaal, en die Duitsers kwamen ook in de café. Maar je mocht geen alcohol. 165 00:14:18,520 --> 00:14:19,119 Niet aan de Duitsers, mochten... 166 00:14:19,120 --> 00:14:29,340 Nee, maar er werd ook niet gedaan toen, ik denk niet dat er alcohol geschonken is. 167 00:14:30,740 --> 00:14:44,840 Wijn misschien maar dat was ook niet zo. Dat zou ik niet weten zo. Meer limonade en bier. 168 00:14:45,080 --> 00:14:53,740 Ach ja die kwamen ’s avonds en dan hadden we wel eens een dansavond, die Duiters, en de 169 00:14:53,740 --> 00:15:02,410 Nederlandse meisjes kwamen dan ook dansen, en we hadden dansles in de zaak, zonder Duitsers. 170 00:15:03,660 --> 00:15:06,890 Dat ging eigenlijk allemaal nog even door. 171 00:15:10,300 --> 00:15:11,409 Dus eigenlijk ging het leven nog redelijk door...? 172 00:15:11,410 --> 00:15:18,217 Ja, dat ging toen nog wel, ik weet niet wanneer in Eindhoven die bombardement is geweest. 173 00:15:18,218 --> 00:15:21,275 Is dat in ’40 al meteen geweest. Ik geloof het niet. 174 00:15:21,275 --> 00:15:24,890 Ik weet nog wel dat wij het konden zien, als wij boven op het plat 175 00:15:24,890 --> 00:15:28,140 dak gingen staan konden wij het bombardement van Eindhoven zien. 176 00:15:28,140 --> 00:15:35,862 Zo zeg. Dat heeft u wel meegemaakt. En kunt u zich nog herinneren wat uw ouders er van vonden? 177 00:15:35,863 --> 00:15:40,290 Ik kan me voorstellen dat als jong meisje het allemaal nog niet... 178 00:15:40,290 --> 00:15:54,333 Ja, kijk en hoe oud waren die toen? Mijn moeder is van 96, 1896, hoe oud was ze toen dan? 179 00:15:54,960 --> 00:15:55,970 44 180 00:15:55,970 --> 00:16:01,220 44 ja, en mijn vader een jaar ouder. 181 00:16:01,220 --> 00:16:06,300 Die moesten ook voorzichtig zijn, allemaal met dergelijke dingen. 182 00:16:06,500 --> 00:16:13,300 Ze waren niet mis hoor die Duitsers. Vooral die hogere, niet die jongere soldaten niet. 183 00:16:13,570 --> 00:16:23,920 Want die zijn echt verplicht om dit te doen. Maar die hogere bazen. En er werden Razzia’s gehouden. 184 00:16:24,290 --> 00:16:24,670 In Bergeijk? 185 00:16:24,670 --> 00:16:25,506 In Bergeijk. 186 00:16:25,506 --> 00:16:33,910 Dan hadden we een toneeluitvoering en dan in ene keer onder een toneeluitvoering kwamen paar 187 00:16:33,910 --> 00:16:40,970 hogere heren, razzia, en dan pikte ze er ongeveer 3,4,5 uit en die werden eruit gehaald en 188 00:16:40,970 --> 00:16:48,740 die werden in de tuin, hadden ze een oude ouderwetse regenput, en daar werden ze neergezet 189 00:16:49,080 --> 00:16:58,370 en daar werden ze ondervraagd waarom het... maar er waren er al heel veel ondergedoken he. 190 00:16:58,370 --> 00:17:00,060 En ging het dan om Joodse mensen? Of om....? 191 00:17:01,030 --> 00:17:01,610 Het ging om de jonge lui. 192 00:17:01,610 --> 00:17:05,590 Om jongens, die naar Duitsland 193 00:17:05,590 --> 00:17:06,910 Die naar Duitsland moeten. 194 00:17:06,910 --> 00:17:07,150 Om te werken? 195 00:17:07,150 --> 00:17:18,900 Ja, en onderduikers hadden we zelf ook altijd nog in huis. 196 00:17:19,020 --> 00:17:20,650 Oh ja? 197 00:17:20,650 --> 00:17:23,780 Die hadden we ook altijd nog in huis, verborgen. 198 00:17:23,780 --> 00:17:24,710 Waar dan? 199 00:17:24,711 --> 00:17:32,028 Ja, we hadden een hele grote kelder, een bier kelder, en 200 00:17:32,575 --> 00:17:36,400 daar waren toch altijd hokjes dat ze konden onderduiken. 201 00:17:37,830 --> 00:17:39,750 En hoeveel dan? 202 00:17:39,750 --> 00:17:48,320 Nou, mijn eigen broer, die derde zal ik zeggen die toen bij de Duitsers, die werkte bij Philips. 203 00:17:48,880 --> 00:17:52,230 Eerst bij een bakker heeft hij nog gewerkt, toen bij Philips. 204 00:17:52,230 --> 00:17:55,126 Heeft hij schijnbaar een Duitser geslagen, dat weet ik 205 00:17:55,126 --> 00:17:58,560 niet, met nog een paar, en die moest toen op de vlucht. 206 00:18:01,870 --> 00:18:09,140 Die is toen overal terecht gekomen. In Engeland, Amerika, die heeft nog gevlogen over Japan. 207 00:18:09,890 --> 00:18:16,070 Ja een hele geschiedenis, een hele geschiedenis. Ik geloof dat ik je dat heb laten lezen. 208 00:18:16,130 --> 00:18:19,730 Ja u heeft me wel een keer een nieuwsartikel laten zien. 209 00:18:19,730 --> 00:18:23,270 Heb je het niet meegenomen om te kopieren. 210 00:18:23,840 --> 00:18:29,950 Nee, ik heb het niet van u meegekregen. Nee, nee. U heeft het wel laten zien. 211 00:18:30,620 --> 00:18:35,940 Maar hij zat niet ondergedoken bij u in huis zelf, toch? 212 00:18:35,940 --> 00:18:41,060 Nee want hij nog geen 18 toen, hij was net 18 toen, meen ik. 213 00:18:41,900 --> 00:18:53,930 Hij moest vluchten omdat hij gemept had, en nog twee. En hij smokkelde. Hij was een jonge jongen. 214 00:18:53,930 --> 00:18:58,060 Met tabak en ja waar smokkelde ze toen in, in uien. Dat weet ik allemaal zo precies niet meer. 215 00:18:58,060 --> 00:19:04,590 Wanneer heeft hij dan moeten vluchten? 216 00:19:04,590 --> 00:19:08,840 Nou dat is geweest, ik denk in ’42. 217 00:19:09,830 --> 00:19:15,620 En wist u dat van dat smokkel... 218 00:19:15,620 --> 00:19:27,190 Nee, ik wist het zodirect niet. Naderhand heb ik dat allemaal wel gehoord. Niemand wist het. 219 00:19:27,190 --> 00:19:35,000 Want hij had een nieuwe fiets gekocht, dat weet ik nog, en die laat hij 220 00:19:35,000 --> 00:19:39,220 staan in het schuurtje, in de schuur, want we hadden een groot huis hoor. 221 00:19:39,390 --> 00:19:42,340 En hij neemt een oude fiets mee. 222 00:19:42,340 --> 00:19:50,490 Fietste nog achter over de tuin, die plaats die wij thuis 223 00:19:50,490 --> 00:19:54,400 hadden was net zo groot als hier, 1500 vierkante meter. 224 00:19:54,650 --> 00:19:55,875 Hij fietste nog een paar rondjes. 225 00:19:58,880 --> 00:20:04,730 Toen riep er nog een andere zus van mij ‘we gaan wel om 18u eten’ het was een uur of drie geloof ik. 226 00:20:04,730 --> 00:20:07,809 Maar wel om zes uur eten. Maar hij is nooit terug gekomen. 227 00:20:07,810 --> 00:20:10,420 Toen is hij gevlucht? 228 00:20:10,420 --> 00:20:15,200 Toen is hij gevlucht. Hij wist het wel. We hebben overal gezocht. We hebben niet ....dit of dat. 229 00:20:15,710 --> 00:20:22,350 Ja, we hebben wel eens wat briefjes gevonden, vaarwel naar Engeland. Maar wij moesten ook stil zijn. 230 00:20:23,930 --> 00:20:28,680 Als de Duitsers het door krijgen dan hangen mijn ouders ook nog. 231 00:20:29,790 --> 00:20:34,590 Het was toch wel ergens een beetje griezelig toendertijd hoor. 232 00:20:35,700 --> 00:20:38,450 Ja, dat kan ik me wel voorstellen. 233 00:20:38,451 --> 00:20:42,780 Want u begreep wel dat toen hij niet meer terug kwam dat hij gevlucht was? 234 00:20:42,780 --> 00:20:49,340 Ja, dat is toen ook allemaal ter sprake gekomen. Hij was met twee gegaan, een is er terug gekomen. 235 00:20:49,340 --> 00:20:53,700 We hebben ook heel lang met het Rode Kruis contact gehad. 236 00:20:54,370 --> 00:20:59,340 Hij heeft brieven geschreven naar het Rode Kruis en die zijn overgebracht. 237 00:21:00,330 --> 00:21:02,610 Ook allemaal ondergronds werk hoor. 238 00:21:02,610 --> 00:21:06,170 Ja, want dat vonden die Duitsers... 239 00:21:06,170 --> 00:21:13,150 Nee, nee, nee. Dat was toch wel een paar rotjaren. 240 00:21:13,310 --> 00:21:17,550 Want je luistert naar de radio, naar de nieuwsberichten. 241 00:21:17,700 --> 00:21:23,250 Maar die hadden wij in de keuken staan, we hadden een grote kookkeuken. 242 00:21:23,280 --> 00:21:28,299 En we hadden in zo een hoek een hoekkast, en dan onder achter de pannen hadden we de radio staan. 243 00:21:28,300 --> 00:21:32,309 En ik kan me nou herinneren dat mijn vader op zijn knieen 244 00:21:32,340 --> 00:21:37,870 lag voor die kast om te luisteren naar de nieuwsberichten. 245 00:21:38,440 --> 00:21:45,730 Wat er gaande was, dat was het enige contact eigenlijk. 246 00:21:45,730 --> 00:21:48,550 Het enige contact met de...? 247 00:21:48,550 --> 00:21:50,200 Met de buitenwereld 248 00:21:50,200 --> 00:21:56,710 Ja precies, met de radio. Dat je kon volgen hoe de oorlog verliep. 249 00:21:56,710 --> 00:22:03,420 Dat was ook best gevaarlijk want dat was ook verboden. 250 00:22:03,420 --> 00:22:08,170 Dat was heel gevaardlijk, ja dat was heel gevaarlijk hoor. 251 00:22:08,800 --> 00:22:15,800 Ze nemen dat gewoon allemaal in beslag he en ze kunnen ook de zaak dichtgooien. 252 00:22:15,800 --> 00:22:21,530 Dat hebben ze ook een keer gedaan. Ze hebben de zaak een keer gesloten voor een half jaar. 253 00:22:22,150 --> 00:22:25,020 Want er zijn Duitsers geweest die hebben gedronken. 254 00:22:25,140 --> 00:22:29,610 Die hebben zich echt dronken gedronken met hun eigen jenever. 255 00:22:30,040 --> 00:22:36,110 Die ze ergens kochten, die waren zo dronken. 256 00:22:36,110 --> 00:22:40,940 Toen kregen wij de straf, toen hebben we een half jaar moeten sluiten. 257 00:22:41,090 --> 00:22:45,600 Ja omdat u verboden, ze hadden u verboden om drank te schenken. 258 00:22:45,600 --> 00:22:46,550 Ze dachten dat het van u vandaan kwam. 259 00:22:46,550 --> 00:22:50,833 Ja dat het van ons kwam. Ja wie zegt dat hun dat niet gezegd hebben. 260 00:22:50,833 --> 00:22:53,750 En toen hebben we een half jaar moeten sluiten 261 00:22:53,750 --> 00:22:56,410 Zo zeg, en wanneer was dat? 262 00:22:56,410 --> 00:23:01,730 Ja dat was toch allemaal in de jaren ’41, ’42 geweest. 263 00:23:01,730 --> 00:23:03,390 En waar leefde u dan van? 264 00:23:03,390 --> 00:23:10,620 Nou, eten deden we echt met de keuken van die Duitsers. 265 00:23:11,930 --> 00:23:14,770 Die hadden zoveel eten dat aten wij gewoon mee. 266 00:23:14,770 --> 00:23:18,010 Dat hebben we toendertijd ook met de Engelsen gedaan. 267 00:23:18,010 --> 00:23:19,800 Die zijn ook nog geweest? 268 00:23:19,800 --> 00:23:29,370 Ja, die zijn ook allemaal geweest. Maar die Duitsers, ja god he, ze bleven wel in de toneelzaal. 269 00:23:30,130 --> 00:23:34,560 Alleen de cafe was gesloten. Ook voor de buitenwereld. 270 00:23:34,560 --> 00:23:38,500 Dan kwamen er wel eens wat ouderen, in mijn ogen ouderen, 271 00:23:38,500 --> 00:23:42,250 achterom weet je wel in de keuken, een glaasje drinken. 272 00:23:42,250 --> 00:23:43,850 Dat ging dan nog wel. 273 00:23:43,850 --> 00:23:49,678 Dat ging dan nog wel, maar je moest toch voorzichtig zijn want af en toe dan hadden we ook SS-ers. 274 00:23:52,110 --> 00:23:53,780 Die zaten ook bij u in het café? 275 00:23:53,780 --> 00:23:58,110 Die zaten ook in Bergeijk. Dat waren er nooit zo veel. 276 00:23:58,110 --> 00:24:03,030 Maar die hebben daar eigenlijk de boel een beetje verziekt. 277 00:24:03,600 --> 00:24:10,550 Verziekt is veel gezegd, maar toch meer nog gedaan dan de Duitsers. 278 00:24:10,550 --> 00:24:11,050 En wat dan? 279 00:24:11,050 --> 00:24:19,200 Nou controle, die waren niet best, die waren niet best hoor die SS-ers. 280 00:24:19,200 --> 00:24:22,270 Wat deden ze dan? 281 00:24:22,270 --> 00:24:29,850 Nou die gingen huiszoeking doen. Voor de onderduikers. 282 00:24:31,250 --> 00:24:36,800 Ja, want we hadden een klooster, die hadden een prieeltje in de 283 00:24:36,800 --> 00:24:42,690 tuin staan, zo een klein... tja.. en daar zaten twee onderduikers in. 284 00:24:43,580 --> 00:24:48,961 Die hebben ze daar gesnapt en meegenomen. Daar is er nog eentje van overleden. 285 00:24:48,961 --> 00:24:56,184 En die ander die is teruggekomen maar wel met... die is ook overleden, ja heel jong. 286 00:24:56,185 --> 00:24:56,840 Waar hebben ze gezeten...ik weet het niet. 287 00:24:56,840 --> 00:25:08,710 Maar de meeste Duitsers die in Bergeijk waren, waren geen SS-ers? 288 00:25:08,710 --> 00:25:13,280 Dat waren geen SS-ers. Maar ze hadden wel contact met die SS-ers 289 00:25:13,280 --> 00:25:19,420 Waren die SS-ers ook ingekwartierd? 290 00:25:19,420 --> 00:25:25,230 Maar we hadden ook een paar Bergeijkenaren dat SS-ers waren. 291 00:25:25,920 --> 00:25:28,050 Oh ja? 292 00:25:28,050 --> 00:25:30,210 Dat is wel bewezen ook na de oorlog. 293 00:25:31,970 --> 00:25:39,160 Die mensen zijn er nooit voor uitgekomen maar ze zijn wel opgepakt. Ze zijn wel opgepakt. 294 00:25:40,060 --> 00:25:41,719 Wat er verder mee is gebeurd dat weet ik eigelijk zo niet meer. 295 00:25:46,650 --> 00:25:50,450 Wist u ook toen al dat zij dat waren? 296 00:25:50,690 --> 00:25:52,320 Ja, dat werd wel gezegd hoor. 297 00:25:52,490 --> 00:26:00,860 We hadden een luitenant in huis, een Duitse, en dat was eigenlijk 298 00:26:00,860 --> 00:26:05,580 maar een jong iemand en daar kon je nog wel mee praten, weet je wel? 299 00:26:05,650 --> 00:26:12,490 Dat mag dan wel niet, maar dan kwam je toch wel iets van aan de weet. 300 00:26:12,490 --> 00:26:18,440 Wat had hij te vertellen? Waar ging het over? 301 00:26:19,610 --> 00:26:31,250 Dat de bombardement van Eindhoven zou komen. En dat mag helemaal niet he. 302 00:26:31,250 --> 00:26:34,220 En hij was getipt voor onderduikers. 303 00:26:34,650 --> 00:26:44,207 En dat wij naderhand konden zeggen jullie moeten ontruimen daar want SS-ers die willen. 304 00:26:44,208 --> 00:26:45,370 Zo iets kan ik me er nog van herinneren. 305 00:26:45,370 --> 00:26:48,760 Maar hij hielp dus eigenlijk een beetje? 306 00:26:48,760 --> 00:26:50,000 Ja, die Duitser? 307 00:26:52,630 --> 00:26:52,910 Ja 308 00:26:53,700 --> 00:26:59,930 Ja. Die waren helemaal niet op de SS-ers. Nee hoor, dat waren gemene mensen. 309 00:26:59,930 --> 00:27:10,010 Maar u zei er was ook een verschil tussen de officieren en de gewone militairen. 310 00:27:11,030 --> 00:27:16,300 Maar de officieren waren dus eigenlijk aardiger dan de SS-ers? 311 00:27:16,670 --> 00:27:18,170 Ja Ja. 312 00:27:19,510 --> 00:27:27,960 En kunt u zich die luitenant, nog herinneren hoe hij heette? 313 00:27:27,960 --> 00:27:33,290 Ik kan er eentje, een militair, een soldaat, Kluver. Dat weet ik. 314 00:27:33,960 --> 00:27:36,260 De enigste naam, hij is heel lang bij ons nog ingekwartierd geweest. 315 00:27:36,260 --> 00:27:41,660 Een jong jongetje, die moet dan nog de oorlog in. 316 00:27:41,660 --> 00:27:44,630 En dan denk ik...maar daar heb ik nooit meer wat van gehoord. 317 00:27:44,630 --> 00:27:49,490 Want hoe jong was hij dan? 318 00:27:49,490 --> 00:27:57,120 Ik denk dat hij hooguit 18,19 was. Ja. 319 00:27:57,120 --> 00:27:58,310 En daar heeft u wel mee gepraat? 320 00:27:58,310 --> 00:28:05,440 Daar kon mijn vader heel goed mee praten. We hadden er twee ingekwartierd, jonge jongens. 321 00:28:05,740 --> 00:28:09,870 En boven, helemaal boven hadden we nog een paar officieren zitten. 322 00:28:09,870 --> 00:28:15,630 Ja en dat ging, in het begin van de oorlog toch met onze jongens. 323 00:28:16,230 --> 00:28:19,590 Want ik had een broer die dan overleden was, met de hersenvliesontsteking 324 00:28:19,590 --> 00:28:26,710 die heeft nog gewerkt, ik denk toch altijd nog, nou, 2 jaar. 325 00:28:27,720 --> 00:28:32,480 Maar die werkte die werd niet opgepikt. 326 00:28:33,610 --> 00:28:36,740 Waarom dat die niet opgepikt was, mijn oudste broer wel 327 00:28:36,740 --> 00:28:41,220 en mijn tweede zaten ze ook achterna, maar hij ook niet. 328 00:28:41,220 --> 00:28:49,040 Maar hij werkte niet voor de Duitsers, maar hij werkte bij de PTT. 329 00:28:49,040 --> 00:28:54,800 Dat was toen heel wat, de PTT, de Post. Want hoe heette dat toendertijd? 330 00:28:56,570 --> 00:28:59,990 En die ging wel om met die Duitse jongens? 331 00:28:59,990 --> 00:29:03,980 Nou, ja die praatte wel maar ook niet zoveel. 332 00:29:06,400 --> 00:29:13,220 Nee, je was altijd heel huiverig, toch heel bang, dat ze toch opgepikt werden. 333 00:29:16,040 --> 00:29:23,250 Maar die oudste, ja die werd dan, ja die is dan in ’42 334 00:29:23,250 --> 00:29:28,080 naar Duitsland gemoeten met een stuk of 8/9 Bergeijkenaren. 335 00:29:28,760 --> 00:29:32,020 Die zijn toen opgepikt en naar Duitsland gevoerd. 336 00:29:32,220 --> 00:29:37,380 Is dat gedaan door Duitsers in huis? 337 00:29:39,870 --> 00:29:42,360 Nou, die jongens lopen vrij rond eigenlijk. 338 00:29:42,560 --> 00:29:47,440 Ja, mijn broer heeft dan ook effe ondergedoken gezeten geloof ik. 339 00:29:47,640 --> 00:29:54,397 Maar ze waren toch iets vrijer dan in andere dorpen hoor. 340 00:29:54,397 --> 00:30:05,890 Daar hadden ze echt overdag dat ze echt verborgen waren. Ja, precies weet ik dat ook zo niet. 341 00:30:08,410 --> 00:30:15,110 We zijn toch wel altijd hetzelfde. Burgemeester is nog opgepakt, nooit terug gekomen. 342 00:30:15,110 --> 00:30:16,416 Zo zeg. 343 00:30:16,417 --> 00:30:16,790 Ja 344 00:30:17,040 --> 00:30:17,810 En waarom is hij dan opgepakt? 345 00:30:17,810 --> 00:30:22,493 Ja, waarom. Ook jong. 346 00:30:22,493 --> 00:30:36,070 Die heeft toen nog in Duitsland, nee die heeft in Nederland in een kamp gezeten. Maar welk kamp? 347 00:30:36,070 --> 00:30:37,090 In welk kamp? 348 00:30:37,890 --> 00:30:40,620 Ik denk bij Amersfoort. 349 00:30:46,970 --> 00:30:52,660 Bij Amersfoort, ok. Dus eigenlijk ging het leven door maar moest er altijd een beetje... 350 00:30:52,660 --> 00:30:58,860 Ja, je was er altijd bang en huiverig voor. Ja. 351 00:31:00,340 --> 00:31:05,290 Want kunt u zich herinneren wat was er nou, waren er was er een 352 00:31:05,290 --> 00:31:13,646 soldaat of officier die aardig waren in vergelijking tot anderen? 353 00:31:13,647 --> 00:31:14,056 Kunt u zich dat herinneren? 354 00:31:14,150 --> 00:31:24,030 Ja natuurlijk, maar ze waren niet slecht hoor die Duitsers, echt niet. Die moesten dat werk doen. 355 00:31:24,030 --> 00:31:26,150 Dat zeiden ze ook? 356 00:31:26,150 --> 00:31:29,729 Ja dat zeiden ze ook. Maar die SS-ers waren vreselijke lui hoor. 357 00:31:29,730 --> 00:31:38,280 Want dat had ik verteld tegen jou, dat ik met mijn zus veel achter het buffet 358 00:31:38,280 --> 00:31:51,160 stond, en dat de SS-ers binnenkwamen die dingen weggehaald hadden bij de dokter. 359 00:31:51,160 --> 00:31:55,320 Lisol. En wij moesten een glaasje meedrinken. 360 00:31:56,850 --> 00:32:03,610 Nou hun trokken de fles open nou heel de zaak stonk naar Lisol he, die 361 00:32:03,610 --> 00:32:07,760 hadden ook gedronken schijnbaar, en wij moesten ook een glaasje meedrinken. 362 00:32:08,250 --> 00:32:10,304 Ik zei tegen mij zus dat doen we niet want dan gaan we dood hoor. 363 00:32:10,420 --> 00:32:17,760 En mijn vader, ik weet niet waar hij was, mijn moeder zat wel 364 00:32:17,760 --> 00:32:22,322 in het cafe met een paar gewone gasten, want dat mocht dan. 365 00:32:22,322 --> 00:32:25,010 Ik zei tegen mijn zus we gaan vluchten. 366 00:32:25,240 --> 00:32:28,010 We konden achter het buffet konden we weg door het 367 00:32:28,010 --> 00:32:31,270 magazijn door een klein kamertje met de trap naar boven. 368 00:32:31,270 --> 00:32:36,910 Dan hadden we beneden onderaan de trap twee deuren van het magazijn en vanuit het cafe uit. 369 00:32:38,280 --> 00:32:44,080 Wij stiekem naar boven en we hebben ons verstopt achter de linnenkast van mijn moeder. 370 00:32:44,080 --> 00:32:47,450 En wij hoorden de Duitsers aankomen. Ik zei, nou nu zijn we erbij hoor 371 00:32:47,450 --> 00:32:48,320 Die kwamen naar boven? 372 00:32:48,480 --> 00:32:53,040 Die kwamen naarboven omdat wij niet meer terugkwamen. Wij zijn gevlucht achteruit. 373 00:32:53,140 --> 00:32:59,130 En die zijn naar boven gekomen. Ik zei nou onze uurtje zijn geteld. 374 00:32:59,490 --> 00:33:08,730 Maar toen hoorde we opeens de stem van mijn vader, met nog een Duitser. Die hebben ons gered. 375 00:33:09,700 --> 00:33:17,990 Die hebben hun tegen gehouden? 376 00:33:18,570 --> 00:33:18,920 Dat waren de SS-ers hoor. 377 00:33:18,920 --> 00:33:19,530 Dan moet u wel heel bang zijn geweest 378 00:33:19,530 --> 00:33:22,670 Oh...dat was heel erg, heel erg. 379 00:33:23,310 --> 00:33:30,414 Dus we zaten als twee tortelduifjes in een hoekje achter de linnenkast, maar het was onhebbelijk. 380 00:33:30,430 --> 00:33:32,330 Want hoe oud was u toen? 381 00:33:32,330 --> 00:33:34,590 Ik denk een jaar of 14, 15. 382 00:33:39,380 --> 00:33:43,280 En we hadden ook nog eens een meneer, een vakantieganger 383 00:33:43,280 --> 00:33:50,047 in het pension gehad, en we dachten die is niet save. 384 00:33:50,047 --> 00:33:54,690 Het bleek ook een spion naderhand te zijn 385 00:33:54,690 --> 00:33:55,194 Oh ja? 386 00:33:55,195 --> 00:34:00,880 Nou dat konden we merken, die ging op het plat dak 387 00:34:00,881 --> 00:34:04,601 staan terwijl ze Eindhoven aan het bombarderen waren. 388 00:34:05,078 --> 00:34:10,648 En die zei tegen ons ga mee kijken, mee kijken. En wij gingen mee kijken. 389 00:34:10,648 --> 00:34:13,790 Maar we wisten niet dat hij een spion was. 390 00:34:14,300 --> 00:34:21,570 Maar naderhand is het wel bewezen, maar waardoor, dat weet ik niet hoor. 391 00:34:21,570 --> 00:34:29,490 Maar het is echt een spion geweest. Die alles in de gaten hield en ook altijd zat te schrijven. 392 00:34:29,490 --> 00:34:40,569 U zegt dat u had wel eens het idee dat hij niet helemaal goed was? 393 00:34:40,570 --> 00:34:48,331 Nou hij was teveel in huis bij ons en hij zat altijd maar te schrijven en hij 394 00:34:48,332 --> 00:34:51,534 vertelde wel eens tegen mijn vader verhalen dat hij alles wist weet je wel. 395 00:34:55,250 --> 00:35:01,380 Maar ja, mijn vader, ja die hebt wel de eerste oorlog als militair meegediend. 396 00:35:02,000 --> 00:35:10,200 En nu, wat was hij eigenlijk? Oh hij was meesterknecht in een sigarenfabriek in Valkenswaard. 397 00:35:10,200 --> 00:35:12,400 Daar was hij aan het werk. 398 00:35:14,620 --> 00:35:22,880 Qua opleiding, wat heeft hij als opleiding gehad, ik denk de Mulo toendertijd. 399 00:35:23,770 --> 00:35:28,190 Hij is ook beroepsmilitair geweest van de eerste, bij de marechaussees. 400 00:35:28,190 --> 00:35:28,610 Uw vader? 401 00:35:28,610 --> 00:35:31,980 Ja, ja. 402 00:35:33,840 --> 00:35:37,640 Maar ten tijde van de... 403 00:35:37,640 --> 00:35:37,880 De tweede.. 404 00:35:37,880 --> 00:35:40,340 Toen werkte hij in het hotel? 405 00:35:40,340 --> 00:35:54,500 Dan was hij thuis en had hij zijn werk wel, de zaak, met alles. Er moest toch veel geregeld worden. 406 00:35:57,350 --> 00:36:03,380 En het ging ook allemaal ook wel door. De toneeluitvoering ook wel meer, kleine. 407 00:36:05,080 --> 00:36:14,760 En ja wat was er allemaal te doen? Dansavonden hadden die Duitsers dan. 408 00:36:14,760 --> 00:36:16,710 Dat was ook bij u in de zaal? 409 00:36:16,710 --> 00:36:21,260 Ja, of in het pand ernaast, dat was een paar deuren verder. 410 00:36:21,520 --> 00:36:27,490 Dan hadden we ook een buffet, weet je wel. Dat moest ook georganiseerd worden met muziek. 411 00:36:27,490 --> 00:36:34,000 De Duitsers hadden er een eigen muziek bij, een eigen orkest. 412 00:36:34,800 --> 00:36:35,604 Die hadden ze zelf? 413 00:36:35,390 --> 00:36:41,920 Ja die hadden ze zelf, muzikanten. Dat ging allemaal door. 414 00:36:41,920 --> 00:36:49,370 Kijk je kunt wel zeggen wij zijn met de Duitsers bezig geweest. 415 00:36:49,800 --> 00:36:53,580 Ze hadden ons naderhand kunnen oppikken dat we dat gedaan hebben. 416 00:36:53,580 --> 00:36:57,580 Maar dat was niet, ze hadden alles gevorderd. 417 00:36:57,580 --> 00:37:05,700 Ze hebben alles gevorderd, maar je kan wel zeggen dat doe ik niet. 418 00:37:05,700 --> 00:37:14,370 Dat was altijd in het bedrijf, ik weet niets van buitenaf. Het is gewoon zo als wij in huis. 419 00:37:17,260 --> 00:37:33,330 En dan ’s avonds ook, binnenblijven he. Binnenblijven en verduisteren. Verduisteren eventueel. 420 00:37:33,550 --> 00:37:34,579 Na 8-en niet meer naar buiten? 421 00:37:34,580 --> 00:37:38,150 Nee, nee. Alles verduisteren. 422 00:37:38,250 --> 00:37:39,869 Zat je dan ook met die Duitsers ’s avonds bij elkaar? 423 00:37:39,870 --> 00:37:47,700 Nou ja in de cafe zaten we he. Ik deed dan eigenlijk achter het buffet. 424 00:37:48,050 --> 00:37:49,280 Want mijn broers waren er geen van allen. 425 00:37:49,280 --> 00:37:57,910 En dan had ik nog twee kleinere broers, eentje van 10 en eentje van, hoe oud zou hij dan zijn. 426 00:37:57,910 --> 00:38:06,076 Die is nou 72, nee die is 77. Ik weet niet hou oud hij toen was. 427 00:38:06,110 --> 00:38:08,580 Tien of negen? 428 00:38:08,580 --> 00:38:09,210 Negen. Hooguit. 429 00:38:09,210 --> 00:38:20,870 Die waren echt nog jong. Was dat uw belangrijkste taak achter het buffet staan? 430 00:38:20,870 --> 00:38:29,080 Nou ja meer in de café helpen en meehelpen schoonmaken allemaal in het huis. 431 00:38:29,080 --> 00:38:33,700 We hadden wel een doorlopende dienstbode altijd in huis. 432 00:38:34,420 --> 00:38:38,950 Ook die mijn moeder bijstond met dagelijks met wat gedaan moest worden. 433 00:38:38,950 --> 00:38:45,960 Want zijn uw ouders het hotel/restaurant begonnen of was dat 434 00:38:45,960 --> 00:38:48,440 Voorheen was het van mijn moeders kant. 435 00:38:50,690 --> 00:38:53,160 Niemand had daar zin in en toen is mijn moeder daar 436 00:38:53,160 --> 00:38:59,900 ingekomen en mijn vader was een uit een gezin van een boer. 437 00:39:00,520 --> 00:39:05,680 En die wilde dat wel dus zodoende zijn die samen gegaan. 438 00:39:05,680 --> 00:39:15,060 Die hebben ze lang gehad, want ik ben er wel in geboren en mijn zus ook. 439 00:39:15,160 --> 00:39:22,750 Mijn drie broers van boven zijn wel in Bergeijk geboren maar niet in de zaak. En de rest wel. 440 00:39:25,040 --> 00:39:30,242 Ja en god ik had er veel mee te doen. Je was jong, je was hooguit 16 toendertijd. 441 00:39:30,242 --> 00:39:45,280 In het begin was je in de oorlog 14, 13. Je moest toch veel doen hoor. 442 00:39:48,640 --> 00:39:48,989 Je was de hele dag druk? 443 00:39:48,990 --> 00:39:56,240 Ja was je toch druk bezig. Wassen, strijken, schoonmaken. Alles, alles 444 00:40:01,490 --> 00:40:05,760 Waren overdag de Duitsers in het hotel of buiten? 445 00:40:05,760 --> 00:40:07,940 Overdag? Nee die waren weg, overdag. 446 00:40:07,940 --> 00:40:12,890 Ja die waren oefenen,dat hoorde je wel dat ze in de bossen waren met oefenen. 447 00:40:12,890 --> 00:40:22,140 En er kwam wel eens een paar hoge heren buiten met iemand dineren, iets bespreken. 448 00:40:22,140 --> 00:40:28,940 Ik moet even het bandje omwisselen. 449 00:40:29,590 --> 00:40:31,359 En lukt het een beetje? BAND 2 450 00:40:31,360 --> 00:40:42,470 Wat ik me afvroeg, kon je ze allemaal wel verstaan? 451 00:40:42,470 --> 00:40:53,740 Nou heel moeilijk maar ja toch wel, we zitten dan wel toch tegen die grens aan. 452 00:40:53,840 --> 00:41:01,200 Verstaan, ja, je brabbelde wat mee he. Dat was net als met de Engelsen. 453 00:41:01,200 --> 00:41:08,410 Ja en had u dan echte gesprekken of waren het meer.... 454 00:41:08,410 --> 00:41:13,470 Nou ja...nee...want we hadden er waren dan toch wel weer mensen in de zaak ook. 455 00:41:14,070 --> 00:41:22,340 We hadden een klooster in Bergeijk, een Patersklooster en die jongelui 456 00:41:22,340 --> 00:41:27,400 daar waren ook jongelui bij, die werden niet opgepakt, die deden 457 00:41:27,550 --> 00:41:32,280 hun werk, die kwamen ook wel bij ons, binnen, achter in de keuken. 458 00:41:32,950 --> 00:41:37,150 Die spraken goed Duits, daar hebben we ons Engels van geleerd. 459 00:41:40,940 --> 00:41:45,090 Dus zij konden ook goed Engels 460 00:41:45,090 --> 00:41:45,490 Ja. 461 00:41:45,490 --> 00:41:47,550 Konden goed Engels en goed Duits 462 00:41:47,550 --> 00:41:53,686 Goed Duits en Engels. Ik denk dat die lui dat allemaal wel hebben gehad. 463 00:41:53,687 --> 00:41:57,400 We gingen toch geleidelijk mee. Met handen en voeten hebben we ze toch begrepen. 464 00:41:57,400 --> 00:42:03,020 Want ik neem aan dat uw familie ook katholiek was. Gingen jullie ook naar de kerk? 465 00:42:03,020 --> 00:42:11,050 Ja, Ja, dat was iedere zondag naar de kerk. We zaten langs de kerk, naast de kerk. 466 00:42:13,050 --> 00:42:16,850 Dat was altijd twee keer op een zondag hoor. 467 00:42:16,850 --> 00:42:17,357 Dat hoorde wel bij het wekelijkse leven. 468 00:42:17,358 --> 00:42:30,080 En u zei dat uw vader ook veel met de Duitsers in huis sprak. 469 00:42:30,080 --> 00:42:31,790 Ja, jawel. 470 00:42:31,960 --> 00:42:34,210 En waar dan over? 471 00:42:34,210 --> 00:42:44,570 Dat zou ik niet kunnen zeggen hoor. Ik weet wel dat we altijd heel voorzichtig zijn geweest hoor. 472 00:42:44,790 --> 00:42:45,620 En waarom dan? 473 00:42:45,620 --> 00:42:53,350 Waarom? Dat je toch met dingen voor de dag komt dat. Dat je bang bent voor die onderduikers he. 474 00:42:56,370 --> 00:43:03,910 Dat je je zal verspreken. We hadden toch wel mensen die echt onderduikers hadden. Dat wisten we. 475 00:43:03,910 --> 00:43:05,608 In de buurt ook? 476 00:43:05,608 --> 00:43:12,400 Ja, bij boeren. Ja dat was toch altijd een beetje de angst hoor. 477 00:43:13,550 --> 00:43:16,020 En was u ook bang voor uzelf? 478 00:43:16,020 --> 00:43:23,860 Nee ik voor mezelf niet. Nee, die ene keer he. 479 00:43:24,160 --> 00:43:29,170 Nee, ik kan niet zeggen dat ik daar benauwd over ben geweest. Helemaal niet. 480 00:43:30,420 --> 00:43:30,650 En uw moeder? 481 00:43:30,650 --> 00:43:33,266 En mijn moeder zal daar ook niet benauwd over zijn 482 00:43:33,266 --> 00:43:35,860 geweest, anders had ze me nooit in de zaak geduwd. 483 00:43:35,860 --> 00:43:41,747 Zij had haar werk van koken en vanalles.Ze kwam ook in de zaak hoor. 484 00:43:41,747 --> 00:43:49,260 Mijn moeder kon goed Frans, maar dat is geen Duits. 485 00:43:49,260 --> 00:43:50,350 Nee, Haha 486 00:43:50,350 --> 00:43:59,600 Ze kon wel heel goed Frans. Dat ging toch wel altijd goed. 487 00:43:59,600 --> 00:44:05,070 U at elke avond met de Duitsers? 488 00:44:05,650 --> 00:44:06,890 Dan kregen we ons eten op het bord. 489 00:44:06,890 --> 00:44:08,670 Maar u zat niet aan de tafel? 490 00:44:08,670 --> 00:44:10,620 Nee we zaten in de keuken. 491 00:44:10,620 --> 00:44:18,110 En het was dan ook dagelijks, ze wilden ook wel vaak ons eten, we hadden een grote moestuin. 492 00:44:18,110 --> 00:44:28,110 We kookten ook wel zelf een keer hoor. Nee dat en fruit en alles dat hadden we zelf allemaal genoeg. 493 00:44:28,490 --> 00:44:33,060 Dat deed mijn vader allemaal onderhouden. Heel veel. 494 00:44:33,060 --> 00:44:35,243 Dus u had genoeg te eten? 495 00:44:35,243 --> 00:44:41,860 Ja, wat dat aangaat, we hebben dat niet gehad. We hebben van alles zat gehad. 496 00:44:43,618 --> 00:44:47,899 Er kwamen toen nog die bonnen, die oorlogsbonnen. 497 00:44:47,900 --> 00:44:57,422 Dat je zoveel sigaretten kon kopen en zoveel chocola en zoveel dit en dat en zoveel suiker en kaas. 498 00:44:57,422 --> 00:45:05,018 Dat je naar de winkel ging om..ja..en wij hadden zelf ook sigaretten in de zaak. 499 00:45:05,527 --> 00:45:08,511 Maar die moest je altijd meegeven als iemand een bon had. 500 00:45:09,600 --> 00:45:12,244 Die moesten wij ook weer inleveren als we nieuwe sigaretten wilden. 501 00:45:13,483 --> 00:45:19,042 En ik rookte niet en jij rookte niet dus onze bonnen gingen naar mensen 502 00:45:19,042 --> 00:45:24,073 die wel rookten en dan kregen wij bonnen van hen van chocola en suiker. 503 00:45:24,073 --> 00:45:30,321 Er werd dan altijd gehandeld in die bonnen. 504 00:45:30,322 --> 00:45:36,630 En kopen he, ik noem maar een prijs, voor een dubbeltje een sigarettenbon kopen. 505 00:45:39,060 --> 00:45:41,140 En kippen, we hadden kippenkooien. 506 00:45:41,140 --> 00:45:51,160 Er was nog een verhaal op de radio van de week over dan kwam er een boer aan de 507 00:45:52,940 --> 00:45:59,370 deur langs een boer zei ik, gewoon een man, en die kocht die konijnenvellen op. 508 00:45:59,370 --> 00:46:02,230 Want wij slachtten veel konijnen zelf. 509 00:46:03,080 --> 00:46:14,310 En die huiden werden dan verdroogd en die werden volgestouwd met krantenpapier en golfkarton. 510 00:46:14,310 --> 00:46:20,780 Dat hadden we toen ook heel veel. En dat werd daar ingestopt en dan werden ze verkocht. 511 00:46:20,870 --> 00:46:24,610 Dan kwam hij ze ophalen die man. En daar kregen weet ik niet wat. 512 00:46:24,610 --> 00:46:37,290 En daar werden toendertijd wanten van gemaakt. En pantoffels. 513 00:46:37,290 --> 00:46:38,235 En daar verdiende u ook wat mee? 514 00:46:38,270 --> 00:46:47,310 Dat werd er van gemaakt. En die hebben bij ons ook veel, dus we hebben wel konijn leren eten. 515 00:46:48,260 --> 00:46:54,120 En dan hadden we altijd nog twee varkens in huis die geslacht hebben. 516 00:46:54,120 --> 00:47:01,290 Die mijn moeder helemaal verwerkte met alles. We hadden alles, altijd genoeg. 517 00:47:02,180 --> 00:47:05,050 En dat mag allemaal, dat mocht allemaal. 518 00:47:07,510 --> 00:47:09,970 En kunt u beschrijven, want u beschrijft u een hotel en 519 00:47:12,190 --> 00:47:16,120 een zaal, sliep u dicht bij waar de Duitsers ook zaten? 520 00:47:17,830 --> 00:47:23,120 Nou je ging de trap op en dan had je één gang, voor de jongens. 521 00:47:23,290 --> 00:47:29,500 En links was van ons en terug had je nog een paar waar de Duitsers zaten. 522 00:47:29,500 --> 00:47:31,440 Dus wel op dezelfde verdieping. 523 00:47:31,670 --> 00:47:38,810 Wel allemaal op dezelfde verdieping. Dat ging toch altijd allemaal goed. Tenminste. 524 00:47:38,810 --> 00:47:43,470 Ja, de waren allemaal Duitsers, geen SS-ers. 525 00:47:44,770 --> 00:47:48,670 Die hebben nooit bij u in huis gezeten? 526 00:47:48,670 --> 00:47:49,606 Nee nooit. 527 00:47:49,607 --> 00:47:55,067 Ik kan me zo voorstellen u was 13 toen de oorlog begon en 17-18 toen u was opgroeiend. 528 00:47:55,379 --> 00:48:05,160 Was het nooit zo dat er ook wel eens een leuke jongen bij zat bij die Duitsers. 529 00:48:05,160 --> 00:48:07,720 Ik denk dat dat toen niet aan de orde was. 530 00:48:07,720 --> 00:48:08,950 Nee? 531 00:48:10,010 --> 00:48:20,340 Nee. Ik heb zo een idee van niet. Ze waren altijd allemaal wel echt aardig, de Duitsers. 532 00:48:20,620 --> 00:48:26,380 Maar ik kan me niet herinneren van oh ja, daar was ik te jong voor schijnbaar. 533 00:48:26,380 --> 00:48:31,070 En ook nooit uitgevraagd? 534 00:48:31,420 --> 00:48:36,760 Ik weet wel wij konden en anderen goed dansen, dus als we een dansavond 535 00:48:36,970 --> 00:48:40,940 hadden vroegen ze wel altijd om te dansen want ze wisten dat je goed kon 536 00:48:40,940 --> 00:48:46,686 dansen, maar om nou te zeggen uit te gaan of iets dergelijks, dat was toen niet. 537 00:48:46,686 --> 00:48:47,969 En ik denk dat die Duitsers dat ook niet mochten. 538 00:48:47,970 --> 00:48:53,730 Maar er waren ook geen andere vrouwen/meisjes die met... 539 00:48:53,730 --> 00:49:00,310 Nou die zijn er wel geweest, ja die zijn er wel geweest. 540 00:49:00,311 --> 00:49:09,291 En aan het einde van de oorlog ook wel toen kaal geschoren, dat was toen. 541 00:49:09,772 --> 00:49:13,480 Ik ken er zo wel drie in Bergeijk die echt kaal zijn geweest. 542 00:49:15,390 --> 00:49:18,510 Dat kan ik niet zeggen dat ik dat gezien heb. 543 00:49:19,620 --> 00:49:22,950 Die zijn ook eigenlijk weer een tijd weggeweest natuurlijk. 544 00:49:23,370 --> 00:49:27,370 Ik weet wel wie het geweest is maar ik heb ze nooit meer gezien. 545 00:49:27,370 --> 00:49:31,930 Waren zij dan wat ouder dan u was? 546 00:49:31,930 --> 00:49:41,630 Ja die waren wel ouder. Altijd wel een jaar of 10 ouder als ik. 547 00:49:41,630 --> 00:49:47,090 Er waren geen mensen uit uw omgeving in de zin van vrienden. 548 00:49:47,090 --> 00:49:53,930 Kijk, die meiden hebben daar meer achter gezien. Dat geloof ik wel hoor. 549 00:49:53,930 --> 00:50:04,060 Maar bij ons was dat toch niet aan de orde. Nu zou dat erger zijn op het moment, met jonge meisjes. 550 00:50:04,060 --> 00:50:04,750 Van 13/14. 551 00:50:04,750 --> 00:50:09,970 Toen was u daar nog helemaal niet mee bezig, u was nog echt kind? 552 00:50:09,970 --> 00:50:12,660 Ja dan was je echt... 553 00:50:12,660 --> 00:50:18,970 En uw oudere zus was er ook niet. Dus daar 554 00:50:18,970 --> 00:50:22,812 Die was vlot weggegaan die kwam wel in het weekend thuis. 555 00:50:22,813 --> 00:50:33,380 Maar die had een hekel aan het caféleven weet je wel. Dat vond ze maar niks hoor. 556 00:50:33,380 --> 00:50:38,640 We hadden ook een hele grote handboogschutterij, in de tuin. 557 00:50:38,640 --> 00:50:46,890 Grote club hoor en dan moest je van de zaak uit met een blad biertjes of limonade brengen. 558 00:50:47,320 --> 00:50:56,210 Daar hield zij al helemaal niet van. En je was vaak dan heel vaak de klos dat je dat moet doen. 559 00:50:59,970 --> 00:51:09,320 En er waren allemaal toch mensen die dan een stuk ouder waren, als mijn vader, toendertijd 40-50. 560 00:51:09,320 --> 00:51:15,160 In onze ogen waren dat oude mensen dan. 561 00:51:15,160 --> 00:51:18,570 Haha, als je zo jong bent dan...ja. 562 00:51:19,860 --> 00:51:26,160 En dat was een gezellige club altijd hoor. Dat was altijd ook heel gezellig, openlucht, buiten. 563 00:51:26,160 --> 00:51:28,047 En dat is ook gewoon in de oorlog... 564 00:51:28,047 --> 00:51:29,410 En dat is ook gehandhaafd. 565 00:51:29,410 --> 00:51:41,190 En die vrouwen die dan wel wat met de Duitsers begonnen, wist u dat ook tijdens de... 566 00:51:41,800 --> 00:51:46,060 Nee, nee. Dat waren altijd buiten onze dingen. 567 00:51:46,060 --> 00:51:54,430 Wij waren altijd veel met de zaak bezig en waren we niet met de zaak bezig dan hadden we handwerk. 568 00:51:54,430 --> 00:52:05,320 Ik naaide alles, want dat was mijn studie, dat zou mijn studie worden. Jurken en dat allemaal maken. 569 00:52:05,320 --> 00:52:11,430 Daar ben ik uiteindelijk allemaal voor geslaagd hoor. Coupeuse gaan studeren. Lerares voor... 570 00:52:15,310 --> 00:52:15,760 En dat bent u ook gaan doen? 571 00:52:15,760 --> 00:52:22,180 En ik heb nog bij mij thuis, in een grote kamer, aan meisjes kniples gegeven 572 00:52:22,180 --> 00:52:27,670 Dus dat bent u dus ook nog op een gegeven moment in de jaren 40... 573 00:52:27,670 --> 00:52:31,340 Ja, dat was ook in die jaren, met een vriendin van mij. 574 00:52:31,340 --> 00:52:32,530 Dus was u 3 dagen in de week.... 575 00:52:32,530 --> 00:52:37,370 Ja was je toch bezig. 576 00:52:37,370 --> 00:52:42,280 Mijn twee jongere zussen hebben ook ontzettend veel moeten doen, zo jong als ze ook waren. 577 00:52:42,280 --> 00:52:44,190 Hoe jong waren die? 578 00:52:44,190 --> 00:52:50,910 Nou ja, Annie was een jaar of 5 jonger als ik daar eentje onder. 579 00:52:50,910 --> 00:52:51,499 Zo zeg. 580 00:52:51,499 --> 00:52:58,829 En die hebben toch ook echt veel moeten doen aan de gootsteen. 581 00:52:58,869 --> 00:53:04,855 Die hebben ook echt veel moeten doen hoor. Ja, want daar hebben we het nog wel eens over. 582 00:53:04,855 --> 00:53:11,538 Over je had bij ons geen Mulo, je had helemaal geen, we hadden de 583 00:53:11,538 --> 00:53:17,798 nonnen bij het senaat en die gingen gewoon met de lagere school. 584 00:53:18,270 --> 00:53:22,616 Daar was ook geen Mulo aan verbonden, anders hadden we allemaal de Mulo wel gehaald. 585 00:53:22,480 --> 00:53:29,770 Eigenlijk ging je na de lagere school aan het werk? 586 00:53:29,770 --> 00:53:35,693 Aan het werk. Die zus onder mij, jazeker, die had ook hard moeten werken. 587 00:53:35,693 --> 00:53:39,880 Anders hadden die ook wel de Mulo gehaald. 588 00:53:43,310 --> 00:53:45,230 Wel jammer he, achteraf. 589 00:53:45,230 --> 00:53:51,930 Ja achteraf ja. We hebben het, vorige week waren ze hier en hebben het er nog over gehad. 590 00:53:53,050 --> 00:53:54,419 We zijn er niet slechter onder geworden hoor. 591 00:53:57,950 --> 00:54:08,660 Nee, nee ik kan niet zeggen, er zijn natuurlijk mensen gesneuveld in die jaren onder de Duitsers. 592 00:54:08,980 --> 00:54:17,100 Ik ken er verschillende die toch achtergebleven zijn in Duitsland en in kampen. 593 00:54:17,880 --> 00:54:20,780 Waren dat dan allemaal jonge mannen die moesten werken? 594 00:54:20,780 --> 00:54:31,600 Ja, die eigenlijk, die een jaar of 18/19 waren. Die moesten weg, werken. Dan gingen ze onderduiken. 595 00:54:31,600 --> 00:54:36,450 Dan was je wel strafbaar hoor. Gingen wel naar kampen. 596 00:54:37,450 --> 00:54:41,690 Want de mensen, bij u zaten ook onderduikers, dat waren ook jongens. 597 00:54:41,690 --> 00:54:43,530 Wij hadden 1 onderduiker 598 00:54:44,230 --> 00:54:53,110 1 onderduiker. De hele oorlog lang? 599 00:54:53,110 --> 00:55:02,640 Ja, de hele oorlog, dat weet ik niet, toch lang, heel lang. Na de oorlog is hij nog getrouwd. 600 00:55:02,640 --> 00:55:04,070 En vrienden met ons geweest. 601 00:55:04,810 --> 00:55:07,420 Hij is dus niet opgepakt? Nooit gevonden. 602 00:55:07,420 --> 00:55:09,180 Nee, niet opgepakt. 603 00:55:09,180 --> 00:55:10,300 Hoe kan dat dan? 604 00:55:10,730 --> 00:55:14,640 Ja hoe kan dat dan. Die had toch een geheime plaats ergens in huis. 605 00:55:15,030 --> 00:55:20,060 En hij kwam wel voor de dag op een gegeven moment als het kan. 606 00:55:20,060 --> 00:55:24,270 Hij zat niet de hele dag alleen. 607 00:55:24,270 --> 00:55:29,640 Nee, nee, nee, nee. Hoe dat dan allemaal ging? 608 00:55:32,800 --> 00:55:37,440 Er was er eentje bij die wist ook wel te vertellen dat de razzia’s kwamen. 609 00:55:37,990 --> 00:55:40,210 Die luitenant. 610 00:55:40,210 --> 00:55:46,810 Of een ander iemand, een soldaat. Dus daar waren we dan heel scherp op. 611 00:55:46,810 --> 00:55:56,860 Het kwam dus wel eens voor dat de onderduiker er was terwijl Duitsers er waren. 612 00:55:56,860 --> 00:55:59,020 Hebben zij hem wel eens gezien? 613 00:55:59,020 --> 00:56:05,480 Nee, nee, nee. Dat niet. Dat nooit. Hij kwam ook niet in de zaak, die onderduiker. 614 00:56:07,440 --> 00:56:09,670 In de keuken? 615 00:56:09,820 --> 00:56:15,660 Prive ja. Dat is toch altijd wel heel goed gegaan. 616 00:56:15,660 --> 00:56:20,290 Dat was een man van 19 of zo? 617 00:56:20,290 --> 00:56:25,110 Die was toen ook jong ja. Een jaar of 18. 618 00:56:25,450 --> 00:56:27,100 Was dat iemand van Bergeijk? 619 00:56:27,100 --> 00:56:27,419 Nee uit Amsterdam kwam die. 620 00:56:27,420 --> 00:56:34,599 Hoe was hij dan bij u terecht gekomen? 621 00:56:34,600 --> 00:56:45,010 Nou die werktte op een convectiefabriek. En dat werd in beslag genomen door de Duitsers. 622 00:56:46,030 --> 00:56:50,080 En daar maakten ze ook militaire kleding op een gegeven moment. 623 00:56:51,530 --> 00:56:58,310 En toen is hij gevlucht, hij is toen gevlucht. Hij was jong. 624 00:57:00,910 --> 00:57:05,150 Waarop dat hij eigenlijk... Hij heeft lang ondergedoken gezeten. 625 00:57:05,150 --> 00:57:10,526 Dat werk daar op het convectie afdeling dat was voor oudere, 626 00:57:10,790 --> 00:57:16,390 dat waren toch oudere, en die jonge lui moesten toch weg. 627 00:57:16,390 --> 00:57:22,839 Anders moest hij naar Duitsland. En hoe kwam hij bij uw familie terecht? 628 00:57:22,890 --> 00:57:28,863 Wij hadden thuis een pension. En hij was een Amsterdammer en hij werkte op de convectie afdeling. 629 00:57:28,863 --> 00:57:37,370 En die convectieafdeling daar was ook een Amsterdammer. En toen moest hij in pension. 630 00:57:37,370 --> 00:57:41,736 In de kost zeg maar, en dan was hij bij ons. 631 00:57:41,790 --> 00:57:52,400 En ’s avonds konden we onze kaartje leggen en wat later stiekem ergens. Die bleef heel lang. 632 00:57:52,800 --> 00:57:54,610 Hij is heel lang geweest. 633 00:57:54,610 --> 00:57:59,330 Uiteindelijk is hij nog getrouwd en heeft hij nog in Bergeijk gewoond met zijn vrouw. 634 00:57:59,330 --> 00:58:06,940 Zijn vrouw leeft nog. Ik heb ik wel aan gedacht, god misschien die nog wel iets. 635 00:58:06,940 --> 00:58:12,370 Maar nee, nee, die heb ik maar niet benaderd want die weet er te weinig van. 636 00:58:12,370 --> 00:58:13,558 Maar het was dus niet zo dat het hij...u kende hem nog niet 637 00:58:13,558 --> 00:58:20,170 voor de oorlog...het was niet een bevriend iemand van Amsterdam. 638 00:58:21,440 --> 00:58:27,980 Nee, nee, nee. Want hij is heel lang geweest. Hij is nog met die Engelse tijd nog geweest. 639 00:58:29,190 --> 00:58:33,090 Toen de Engelsen kwamen toen heeft hij nog een orkestje opgericht bijvoorbeeld. 640 00:58:33,090 --> 00:58:34,380 Toen was alles voorbij he. 641 00:58:34,380 --> 00:58:43,000 Toen waren er toch wel verschillende jongens die in dat 642 00:58:43,000 --> 00:58:45,970 orkestje die al die jaren ondergedoken hebben gezeten. 643 00:58:45,970 --> 00:58:50,530 Zo zeg. Waren er veel onderduikers in Bergeijk? 644 00:58:50,530 --> 00:58:53,589 Nou, dat kan ik niet echt zeggen. 645 00:58:53,590 --> 00:59:02,829 Maar wat ik aan vrienden en zo altijd een stuk of 10 die ondergedoken hebben gezeten. 646 00:59:02,830 --> 00:59:06,220 Die dan in de leeftijd van mij hebben gezeten, iets ouder. 647 00:59:06,220 --> 00:59:21,190 Dat waren van vrienden van vrienden in de buurt. Dat waren allemaal jongens die moesten onderduiken. 648 00:59:21,190 --> 00:59:26,070 Maar waar ze allemaal gezeten hebben dat weet ik niet precies. 649 00:59:26,980 --> 00:59:32,890 En de jodenvervolging. Wist u dat? Merkte u daar iets van? 650 00:59:32,890 --> 00:59:34,500 Wij hadden buren. 651 00:59:35,130 --> 00:59:44,410 Er werd altijd gezegd, daar moet je niet komen want die gaan veel met de SS-ers om. 652 00:59:45,150 --> 00:59:46,190 Werd dan gezegd he. 653 00:59:46,190 --> 00:59:48,760 Maar in onze ogen niet want die hadden ook een jongen 654 00:59:48,760 --> 00:59:51,190 en een meisje en daar gingen wij ook veel mee om. 655 00:59:51,470 --> 00:59:56,227 Maar daar mochten wij op een gegeven moment niet meer komen. 656 00:59:56,228 --> 01:00:03,420 Die hadden ook inkwartiering van Duitsers, luitenant of zo. 657 01:00:04,110 --> 01:00:06,520 Zij was niet save, die vrouw was niet save. 658 01:00:06,520 --> 01:00:09,993 Die had iets en daar mochten we toen niet meer komen, 659 01:00:10,220 --> 01:00:14,660 want die zou ons uithoren, zo jong als we waren. 660 01:00:14,660 --> 01:00:15,468 En dat kan niet he. 661 01:00:16,520 --> 01:00:21,950 En dat is ook wel gebleken, want die heeft er wel voor hoeven boeten na de oorlog. 662 01:00:23,580 --> 01:00:31,490 Ja die heeft er wel voor moeten boeten. En ja in hoeverre, ja. 663 01:00:34,290 --> 01:00:40,450 Maar die hadden ook wel eens paar joden kinderen. En dat klopt dan niet met elkaar he. 664 01:00:41,050 --> 01:00:41,200 Nee. 665 01:00:41,200 --> 01:00:48,700 Nee, en daar gingen wij ook veel mee om. Ook in de leeftijd van ons. 666 01:00:49,250 --> 01:00:56,690 Mijn broer die onder mij komt had ook veel contact met die zoon, die was dan ook net zo oud. 667 01:00:57,510 --> 01:01:02,990 Die gingen veel met dat meisje, die joodse. En die moeder was daarbij. 668 01:01:02,990 --> 01:01:05,850 Die zijn heel lang in huis geweest. Ondergedoken. 669 01:01:07,900 --> 01:01:12,650 Ja en dat is nooit, dat heeft niet waar kunnen maken. 670 01:01:13,130 --> 01:01:18,219 Zij was toch partijdig voor de Duitsers en terwijl ze joden in huis had. 671 01:01:18,220 --> 01:01:19,350 Hoe kan dat nou? 672 01:01:19,440 --> 01:01:24,010 Ja, hoe kan dat nou. Dat is altijd een raadsel geweest, voor mij zeker. 673 01:01:24,010 --> 01:01:28,070 Maar dat joodse gezin heeft het dus wel overleefd. Die zijn niet verraden. 674 01:01:28,070 --> 01:01:34,260 Heel sterk, die woonde in Amsterdam op de Ceintuurbaan. 675 01:01:35,090 --> 01:01:42,850 Zij, die vader was weg, die was al afgevoerd. En zij was dan met haar moeder alleen. 676 01:01:43,020 --> 01:01:49,110 En die heette Mimi de Leeuw, ik weet het de Leeuw joodse naam. 677 01:01:50,890 --> 01:01:57,640 Daar heb ik heel lang nog contact mee gehad, in Amsterdam. Die moeder is ook overleden. 678 01:01:57,640 --> 01:02:01,020 Zij is uiteindelijk naar Amerika gegaan. 679 01:02:02,280 --> 01:02:05,289 Zij hebben eigenlijk al die tijd bij de buren ondergedoken gezeten. 680 01:02:05,290 --> 01:02:11,886 Heel lang bij de buren en met de bevrijding zijn ze teruggegaan naar Amsterdam. 681 01:02:11,887 --> 01:02:15,571 Ja dan kan je je toch haast niet voorstellen dat die vrouw. 682 01:02:15,460 --> 01:02:16,590 Nee, nee. 683 01:02:18,490 --> 01:02:25,370 Juist geholpen. Maar ze is niet save geweest, ze is niet save geweest. 684 01:02:25,370 --> 01:02:30,440 Ze heeft wel met de SS-ers gesjoemeld en gedaan hoor. 685 01:02:34,150 --> 01:02:36,800 Er waren geen joden in Bergeijk 686 01:02:36,800 --> 01:02:42,350 Nou ja er waren nog wel meer die ik nog ken, een paar, 687 01:02:43,210 --> 01:02:46,339 die ook in Bergeijk ondergedoken hebben gezeten. 688 01:02:46,340 --> 01:02:50,860 Maar die kwamen niet oorspronkelijk uit Bergeijk. 689 01:02:50,860 --> 01:02:53,240 Nee, die kwamen ook uit Amsterdam. 690 01:02:53,240 --> 01:02:55,900 Allemaal uit Amsterdam. 691 01:02:56,420 --> 01:03:00,370 Ja want daar hebben ze ons toen ook nog gevraagd. Maar dat konden wij niet doen. 692 01:03:00,370 --> 01:03:03,790 Vanwege de inkwartiering? 693 01:03:03,790 --> 01:03:06,507 Ja,vanwege de inkwartiering. En vanwege al dat vreemd volk dat daar steeds loopt. 694 01:03:06,507 --> 01:03:11,020 Kun je dat niet hebben. 695 01:03:12,370 --> 01:03:16,400 En vanuit waar werd dat dan gevraagd? Is er een organisatie? 696 01:03:16,400 --> 01:03:21,640 Nou ja, vanuit de ondergrondse werd dat dan gevraagd. 697 01:03:21,640 --> 01:03:26,600 Dat zijn dan toch bepaalde mensen die dat dan doen. Maar ja, ik zou niet weten wie dat doet. 698 01:03:26,600 --> 01:03:27,170 Nee? 699 01:03:27,171 --> 01:03:36,870 Nee, ik zou het niet weten. Daar waren wij weer teveel voor in huis. 700 01:03:39,110 --> 01:03:42,300 Dat hoorde u dan via 701 01:03:42,300 --> 01:03:47,800 Ja, ja, ja er waren dan toch wel gezinnen die een joods meisje hadden. 702 01:03:47,800 --> 01:03:55,385 Wist u wat het lot was, wat de joden boven het hoofd stond? 703 01:03:55,390 --> 01:03:59,000 Nee, daar hadden wij toen geen notie van. 704 01:03:59,000 --> 01:03:59,640 Nee? 705 01:04:00,450 --> 01:04:04,039 Nee, dat weet ik eigenlijk niet hoe dat ging. 706 01:04:04,100 --> 01:04:12,810 Want ze lagen met de tuinen tegen ons aan en dat ik zei van, dat meisje, ja. 707 01:04:14,910 --> 01:04:16,480 Ik weet het eigenlijk niet. 708 01:04:18,250 --> 01:04:20,400 Ik denk toch wel dat we er toch wel iets van geweten hebben, maar 709 01:04:23,250 --> 01:04:26,370 niet volledig want je mag daar niet over praten natuurlijk he. 710 01:04:26,370 --> 01:04:35,020 Ze doken wel onder, er was daarom wel iets van.. 711 01:04:35,020 --> 01:04:38,180 Die moeder helemaal, die zag je nooit. Dat kind zag dan nog eens. FD: Was dat niet gevaarlijk? 712 01:04:38,180 --> 01:04:44,224 Want zij hadden ook inkwartiering begreep ik. Zij hadden zelfs een luitenant. 713 01:04:45,360 --> 01:04:49,040 Een Duitser ingekwartierd. 714 01:04:49,040 --> 01:04:49,249 Hoe ging dat dan? 715 01:04:49,250 --> 01:04:54,950 Hoe dat dan ging, dat weet ik niet, ik zeg al zij is altijd heel fout geweest met de Duitsers. 716 01:04:54,950 --> 01:05:07,750 Nee maar ook dat dat meisje gewoon rondliep terwijl er Duitse soldaten ook waren, een luitenant dan. 717 01:05:07,750 --> 01:05:10,500 Want zij hadden zelf ook een dochter, net zo oud als dat meisje. 718 01:05:11,020 --> 01:05:18,290 Sliepen misschien bij elkaar op een kamer. 719 01:05:18,290 --> 01:05:23,130 Die moeder zag je nooit, die was er wel, maar die dook echt onder. 720 01:05:28,390 --> 01:05:31,520 Die vader zat in een kamp, omgekomen. 721 01:05:31,520 --> 01:05:40,500 Zo zeg, en u vertelde dat u wel een radio in huis had dat 722 01:05:40,500 --> 01:05:44,910 u enigszins kon volgen hoe het verloop van de oorlog was. 723 01:05:44,910 --> 01:05:55,140 Ik kan me zo voorstellen, zeker in de eerste jaren, hoe lang het zou duren wat er zou gebeuren. 724 01:05:55,180 --> 01:06:00,080 Nee want dan hadden ze weer 2 stappen gedaan, weet je wel die Duitsers, 725 01:06:00,340 --> 01:06:04,640 en dan vielen ze weer 10 stappen terug bijvoorbeeld toentertijd. 726 01:06:04,640 --> 01:06:18,180 Dat was ook al in hier in Hedel, Heusden, dat is een stadje, een klein stadje. 727 01:06:18,570 --> 01:06:21,380 Dat heeft toen ontzettend veel geleden van de oorlog. 728 01:06:23,530 --> 01:06:31,440 Dat is eigenlijk gebombardeerd, helemaal kapot geschoten. Dat is nu een heel mooi stadje, heel mooi. 729 01:06:31,790 --> 01:06:34,640 Daar ga ik nog weleens, als ik logees heb, rij ik er nog wel naartoe. 730 01:06:34,640 --> 01:06:39,210 Daar hebben ze ook heel lang gezeten nog. 731 01:06:39,210 --> 01:06:50,160 En voor de Maas en Waal en bij de Biesbosch en zo, daar hebben ze ook nog lang gezeten. 732 01:06:50,160 --> 01:07:02,279 Had u, ik kan me voorstellen dat het ook, zal maar zeggen, hoe u tegen de 733 01:07:02,280 --> 01:07:06,710 Duitsers in huis aankeek, dat dat ook samenhing met of u het idee had hoe lang 734 01:07:06,710 --> 01:07:13,250 het nog zou duren of niet, of kunt u zich nog herinneren of u in het begin…. 735 01:07:13,250 --> 01:07:17,490 Ik snap jou. Hoelang zitten we nog met die mensen. 736 01:07:17,890 --> 01:07:21,921 Ik denk dat we daar allemaal veelst te jong voor waren. 737 01:07:21,921 --> 01:07:25,070 Ik denk dat we daar allemaal veelst te jong voor waren. 738 01:07:25,070 --> 01:07:34,650 En je hoorde dan wel op die nieuwsberichten van, ja kijk ik heb dan 739 01:07:37,510 --> 01:07:37,778 wel af en toe geluisterd, maar dat gaat allemaal langs je heen. 740 01:07:37,779 --> 01:07:40,460 Mijn vader en broers hebben daar verstand van gehad. 741 01:07:42,450 --> 01:07:45,370 Nou ja dan moet je zus doen dan moet je zo doen. 742 01:07:47,790 --> 01:07:57,500 Wij hoorden dan ook dat Eindhoven gebombardeerd zou worden en Rotterdam. 743 01:07:58,270 --> 01:08:02,100 Maar in hoeverre dat dat toen allemaal is geweest. 744 01:08:05,770 --> 01:08:13,110 Ja want we zijn eigenlijk toch met 5 mei der algemene 745 01:08:13,110 --> 01:08:23,950 bevrijding, maar hoelang het noorden niet gezeten met de angst. 746 01:08:23,950 --> 01:08:27,420 Ja, want u bent bevrijd in september? 747 01:08:27,420 --> 01:08:32,660 Wij zijn in september, ja in september. 748 01:08:32,660 --> 01:08:35,270 Op een dinsdag, naar horen zeggen. 749 01:08:35,270 --> 01:08:37,990 Dat was zo sterk. Dan hadden we een paar vriendinnen. 750 01:08:38,020 --> 01:08:44,290 Dan moesten we 5 km lopen naar de grenspaal van België. En toen 751 01:08:44,290 --> 01:08:48,150 kwam een vriendin; Oh, we worden bevrijd, we worden bevrijd. 752 01:08:48,150 --> 01:08:53,630 Ik hoor de tanks. Zei ze. Dat was 5 km verderop. 753 01:08:53,710 --> 01:08:59,130 Er was van de Belgische grens naar Eindhoven een betonweg weet je wel. 754 01:08:59,130 --> 01:09:03,040 En dan hoorden we de tanks over. 755 01:09:03,140 --> 01:09:12,070 En wat doen wij, wij lopen op een holletje, lopen met een stel meiden naar de weg toe van de grens. 756 01:09:13,670 --> 01:09:24,330 Daar kwamen dan de Engelsen binnen. Dus wij gaan weer terug naar huis en daar lopen de Duitsers. 757 01:09:24,710 --> 01:09:29,860 Terwijl ze in Bergeijk al vlaggen uit hadden uitgehangen. 758 01:09:29,860 --> 01:09:33,060 Die wisten niet hoe vlug ze die weer binnen moesten halen. 759 01:09:33,070 --> 01:09:33,430 Zo zeg. 760 01:09:33,430 --> 01:09:38,590 Ja, dat was heel angstig toen. Ja. 761 01:09:38,590 --> 01:09:41,439 Want hoelang, die Duitsers zaten er nog? 762 01:09:41,440 --> 01:09:50,670 Ja die zaten er nog en die moesten ook Bergeijk uit. Die hebben er ook ondergedoken weer gezeten. 763 01:09:50,670 --> 01:09:58,790 En weer bij die andere clubs aangesloten. Daar zijn ze uiteindelijk naartoe gegaan. 764 01:09:58,790 --> 01:10:06,010 Ik denk dat ze toch, er zijn er een heleboel gesneuveld toen. 765 01:10:06,950 --> 01:10:11,980 Want wanneer zijn ze bij u uit het café weggegaan? 766 01:10:11,980 --> 01:10:21,610 Nou, die waren toch voorbereid dat de Engelsen kwamen. Op Ze hadden al heel veel opgeruimd. 767 01:10:22,720 --> 01:10:28,780 Ze hadden al gaarkeukens op auto’s en zo. 768 01:10:28,780 --> 01:10:28,889 En wanneer was dat? 769 01:10:28,890 --> 01:10:31,560 Dat was dan tegen die september. 770 01:10:31,560 --> 01:10:34,190 Week of wat van tevoren ofzo. Eerder? 771 01:10:37,960 --> 01:10:52,370 Ja er was dan van te voren een heel end. Ja, precies kan ik het ook allemaal niet zeggen. 772 01:10:57,100 --> 01:11:03,060 Nee er waren, was toch altijd heel spannend hoor. 773 01:11:04,770 --> 01:11:05,680 Ja 774 01:11:07,740 --> 01:11:11,290 Ja, dan kwamen de Engelsen. Dan zat je weer met hetzelfde. 775 01:11:11,290 --> 01:11:14,550 Want die kwamen ook bij u 776 01:11:14,550 --> 01:11:18,170 Ja met inkwartiering. Met alle doen en daad wat ze hadden. 777 01:11:18,170 --> 01:11:22,120 Hoeveel waren dat, waren dat er ook zoveel. 778 01:11:22,120 --> 01:11:25,020 Ja, dat waren er ook veel, heel veel. 779 01:11:27,170 --> 01:11:32,560 En toch vond ik dan de Duitsers een beetje gemoedelijker dan de Engelsen. 780 01:11:32,560 --> 01:11:34,150 Hoe dat zo? 781 01:11:34,960 --> 01:11:43,090 Ja die waren dan toch aardiger als die Engelsen. 782 01:11:43,090 --> 01:11:46,930 Dat hoor je niet vaak. 783 01:11:46,930 --> 01:11:47,449 Hoor je dat niet vaak? 784 01:11:47,450 --> 01:11:50,490 Die waren zo aardig. Dat is tenminste het beeld dat ik van ze heb hoor. 785 01:11:50,490 --> 01:11:59,160 Ja van toen van de Duitsers. Ik ben nu helemaal geen Duitser. Op dat gebied. Ik vind het vreselijk. 786 01:11:59,160 --> 01:12:04,080 Ik zal daar nooit op vakantie gaan. Ik vind het afschuwelijke mensen. 787 01:12:04,080 --> 01:12:04,820 Vanwege de oorlog? 788 01:12:04,820 --> 01:12:21,850 Ja, wegens de oorlog. Ook ja. Oh lekker windje. Maar, het heeft wat. 789 01:12:23,840 --> 01:12:28,310 Wij waren nog veelst te jong ook weer om dat allemaal te beseffen. 790 01:12:28,470 --> 01:12:33,690 Zag u de Duitsers in huis als de vijand? 791 01:12:33,690 --> 01:12:40,540 Nee, dat kan ik niet zeggen. Wij vonden het we altijd wel erg als de razzia’s er waren. 792 01:12:41,180 --> 01:12:42,045 Dat vonden wij heel erg. 793 01:12:42,810 --> 01:12:43,090 En daar deden zij aan mee? 794 01:12:43,090 --> 01:12:44,478 Ja, die Duitsers? 795 01:12:44,479 --> 01:12:47,420 Ik bedoel, het waren niet de SS-ers? 796 01:12:47,420 --> 01:12:55,940 Nee dat waren ook de Duisters, de hogere pieten. Ooit hebben ze de jonge lui kunnen waarschuwen. 797 01:12:55,960 --> 01:13:07,050 Jongens ze komen eraan, weet je wel, smeer hem. Ja, dat hebben we wel gehad hoor. 798 01:13:07,050 --> 01:13:11,610 Ze waren toen niet echt de vijand? 799 01:13:12,790 --> 01:13:20,430 Daar waren de jongens allemaal zo jong voor he. Die moeten he. 800 01:13:20,430 --> 01:13:26,430 Die luitenants en al die korporaals dat waren weer ouderen, die dat allemaal uitvoerden. 801 01:13:27,690 --> 01:13:33,500 Zaten er ook jongens bij die wel heel overtuigd waren van 802 01:13:33,500 --> 01:13:41,460 Ja, ja, ja, ja. En die Duitsers waren ook niet zo op die SS-ers gesteld hoor. 803 01:13:42,090 --> 01:13:43,080 Nee, dat kan ik me nog wel herinneren 804 01:13:43,080 --> 01:13:53,650 Maar er zaten wel jongens bij die wel heel erg voor Hitler waren. 805 01:13:53,650 --> 01:13:58,150 Ja, dat wel, dat kan ik me nog wel herinneren. 806 01:13:58,150 --> 01:14:00,950 De meeste? 807 01:14:01,220 --> 01:14:11,020 Nou nee de meeste dat weet ik eigenlijk zo niet hoor. De meeste niet. Waren toch wel, tja. 808 01:14:11,020 --> 01:14:23,680 En hoe merkte u dat dan? Vertelde ze daarover? 809 01:14:23,680 --> 01:14:25,480 Wat ze uitvoerden weet je wel. 810 01:14:27,220 --> 01:14:32,660 Bijvoorbeeld dan marcheerde ze door de straten, met de tanks erachteraan. 811 01:14:32,660 --> 01:14:39,520 En die hogere lui die liepen dan langs en die jongere Duitsers 812 01:14:40,270 --> 01:14:46,200 kon je zien dat ze dat gedwongen hadden van de hogere staf. 813 01:14:46,200 --> 01:14:59,830 Dat was toch altijd…Maar ik zeg al we waren te jong. 814 01:14:59,830 --> 01:15:07,780 En ik denk dat we er toch vrede mee hebben gehad. Tenminste in onze ogen toendertijd. 815 01:15:09,010 --> 01:15:12,642 Nu niet, als je je beseft hoeveel mensen er zijn omgekomen. 816 01:15:15,060 --> 01:15:18,290 Maar ook van de andere kant, veel Duitsers gesneuveld. 817 01:15:19,980 --> 01:15:20,599 Hebben niet voor niks die grote begraafplaatsen. 818 01:15:20,600 --> 01:15:30,170 En uw ouders, weet u hoe ze erover dachten. Praatten die er wel eens over? 819 01:15:30,170 --> 01:15:36,690 Mijn moeder heel erg. Die was er altijd heel sterk mee bezig. 820 01:15:38,870 --> 01:15:44,800 Die zei ook altijd, die had liever met de Duitsers te doen dan de Engelsen. 821 01:15:45,970 --> 01:15:53,750 Die waren zo arrogant meer, die Engelsen, die hadden meer zo 822 01:15:53,750 --> 01:15:57,440 een arrogante dingen over hen, wat de Duitsers niet hadden. 823 01:15:57,440 --> 01:16:04,620 Maar er zat wel verschil in van oorlog komen voeren of ons komen bevrijden. 824 01:16:05,020 --> 01:16:10,283 Ja, maar ik kan me ook voorstellen dat ze misschien, laat ik het zo 825 01:16:10,284 --> 01:16:13,200 zeggen ik zou het ook kunnen begrijpen als ze wel arrogant waren, van wij 826 01:16:13,200 --> 01:16:18,440 zijn hier en wij komen jullie vertellen hoe het beter kan in dit land. 827 01:16:18,440 --> 01:16:21,130 Dat hadden we dan ook moeten aannemen wil jij zeggen? 828 01:16:21,130 --> 01:16:27,690 Ja, dan hadden ze ook zo een houding kunnen hebben, die Duitsers. 829 01:16:27,690 --> 01:16:35,596 Je merkte wel dan, dat zeg ik nou, dat die Duitsers toch een grote verplichting hadden. 830 01:16:35,597 --> 01:16:40,840 Net zo goed als dat wij hier onze dienstplicht hebben gehad. 831 01:16:42,860 --> 01:16:43,940 Ze moesten. 832 01:16:45,420 --> 01:16:48,334 Ze moesten. Dat zouden de Engelsen ook wel gehad hebben. 833 01:16:49,300 --> 01:16:54,920 Maar ik zeg de een kwam de oorlog voeren en de ander kwam bevrijden. Dat is toch een hele andere… 834 01:16:54,920 --> 01:16:56,510 Hele andere instelling? 835 01:16:56,510 --> 01:17:04,180 Ja, heel anders, heel anders. 836 01:17:05,150 --> 01:17:10,120 En was het door de Duitse inkwartiering, dat heeft u natuurlijk heel lang gehad, 837 01:17:10,150 --> 01:17:18,200 meerdere jaren, heeft dat nou ook, ik zal maar zeggen, de sfeer in het gezin veranderd? 838 01:17:19,190 --> 01:17:27,430 Wij hebben er mooie tijden mee gehad. Je kon ’s avonds een kaartje leggen met die lui. 839 01:17:30,480 --> 01:17:33,920 Ze gingen voetballen onze jongens gingen mee voetballen, 840 01:17:33,920 --> 01:17:38,660 toen, die kleinere dan, toen die grote wegwaren. 841 01:17:39,360 --> 01:17:46,310 Het was ook wel gezellig? 842 01:17:46,310 --> 01:17:57,250 Jawel, ze moeten he. Dat is dan weer zo he. Ach die Engelsen, dat waren ook jonge mannetjes hoor. 843 01:17:57,250 --> 01:17:57,750 Hoelang zijn die gebleven? 844 01:17:57,750 --> 01:18:02,630 Daar zit ik al aan te denken. Dat kan je wel uitrekenen. 845 01:18:05,260 --> 01:18:19,070 Wij zijn in september, in september, een jaar voor 5 mei, bevrijd. 846 01:18:19,070 --> 01:18:20,780 Ruim een half jaar 847 01:18:20,780 --> 01:18:25,470 Ja, ruim een half jaar. 5 mei. 848 01:18:25,470 --> 01:18:26,239 Zolang zijn ze ook gebleven? 849 01:18:26,240 --> 01:18:28,860 Zijn ze ook in de omgeving van Bergeijk gebleven. 850 01:18:30,060 --> 01:18:37,480 Maar dan trokken ze toch meer naar die kant wat ik nou zei van Heusden. 851 01:18:37,510 --> 01:18:40,908 En wat heb je daar nog meer voor plaatsen, daar hebben ze heel lang gelegen. Voor die Maas en Waal. 852 01:18:40,860 --> 01:18:44,680 En u zegt dat waren ook niet hele aardige mensen, maar 853 01:18:52,550 --> 01:18:59,960 was u niet blij met ze omdat ze de bevrijders waren? 854 01:18:59,960 --> 01:19:01,350 Jawel, jawel, oh jawel. 855 01:19:01,350 --> 01:19:07,470 Maar ja ik vond de mensen vond ik… Je leert het op den duur wel kennen en je gaat 856 01:19:07,630 --> 01:19:14,920 er ook mee om want ze hebben heel het bedrijf in handen zeg maar, ook met koken. 857 01:19:15,440 --> 01:19:22,240 We hebben er goed van gegeten. Ze hadden veel van hetzelfde, maar we hebben er goed van gegeten. 858 01:19:22,240 --> 01:19:37,250 En ze hebben ook toneelavonden gegeven, er waren ook alweer toneelspelers, en dansavonden. Jawel. 859 01:19:37,250 --> 01:19:42,170 Dus er was wel wat met ze te beleven. 860 01:19:43,220 --> 01:19:51,010 Maar ik denk dat als je op die linie zit van Duitsland en Engeland 861 01:19:51,010 --> 01:19:55,490 daar dat die mensen daar ook nog heel wat te vertellen hebben hoor. 862 01:19:55,890 --> 01:19:56,420 Ja, dat zal best. 863 01:19:56,420 --> 01:20:06,770 En toendertijd toen was u al wat ouder, ook toen niet, 864 01:20:07,250 --> 01:20:11,400 ook toen nog niet dat er een leuke Engelse jongen bij zat? 865 01:20:11,400 --> 01:20:12,647 Ook nog niet daar mee bezig was? 866 01:20:13,950 --> 01:20:18,650 Nee, maar we leerden daar wel, er waren er wel bij daar kregen we Engelse les van. 867 01:20:18,860 --> 01:20:20,220 Ok. 868 01:20:20,480 --> 01:20:28,690 Er waren toch wel weer leraren of die die studie deden of zo weet je wel. 869 01:20:28,690 --> 01:20:31,690 Die deden dan ook met die paters van het klooster. 870 01:20:31,690 --> 01:20:36,662 Dan zaten we bij ons in de grote huiskamer, wij hadden ook een hele 871 01:20:36,662 --> 01:20:43,530 grote vergaderruimte, daar zaten ze dan voor de Engelse les te geven. 872 01:20:45,280 --> 01:20:55,099 Maar ja god, aardig…ik kan nou niet zeggen, och nee het waren mensen het was komen en gaan. 873 01:20:55,100 --> 01:20:59,290 Hoelang bleven ze dan? 874 01:20:59,290 --> 01:21:02,997 Toch wel een tijd hangen hoor, een paar maanden 875 01:21:02,540 --> 01:21:04,730 Ja en dan kwam er weer een nieuwe groep. 876 01:21:04,730 --> 01:21:06,440 Een nieuwe groep he. 877 01:21:06,440 --> 01:21:07,550 Ja, eigenlijk hetzelfde? 878 01:21:07,550 --> 01:21:12,420 Ja, allemaal Engelsen, we hebben geen Canadezen gehad en geen Amerikanen gehad. 879 01:21:12,420 --> 01:21:13,526 Alleen Engelsen. 880 01:21:13,527 --> 01:21:15,740 Dat was meer naar Eindhoven toe. 881 01:21:15,740 --> 01:21:30,120 U bedoelt zo te zeggen, door de oorlog heen, de groepen die bij u in het hotel kwamen… 882 01:21:30,120 --> 01:21:31,650 Of die al gevochten hebben? 883 01:21:31,650 --> 01:21:31,979 Ja was het zo te zeggen het begin…? 884 01:21:31,980 --> 01:21:45,220 Dat weet ik niet maar ik denk wel dat ze toch wel gevochten hebben. Ja ik denk het wel hoor. 885 01:21:49,330 --> 01:21:50,568 Ja, ik denk het wel hoor. 886 01:21:50,568 --> 01:21:55,590 Want mijn man die komt die kwam uit Graven en die hij heeft 887 01:21:55,590 --> 01:21:59,710 ook lang moeten onderduiken voor de Duitsers, heel lang. 888 01:22:02,080 --> 01:22:08,270 Daar zijn ze ook heel lang geweest voor die brug van de Maas. Tussen Maas en Waal in. 889 01:22:10,480 --> 01:22:21,710 Ik denk dat ze toch wel wat gevochten hebben, om de reis door te maken naar Bergeijk dan. 890 01:22:21,710 --> 01:22:26,120 Ik begrijp het. 891 01:22:28,670 --> 01:22:33,637 En ik vroeg net de sfeer in het gezin zal maar zeggen dat dat veranderde, 892 01:22:33,637 --> 01:22:39,409 was het nou ook zo dat u onderling voorzichtiger moest zijn met wat u zei. 893 01:22:39,410 --> 01:22:46,450 Je raakt er aan gewend aan die mensen. Je leert ze kennen. 894 01:22:46,790 --> 01:22:49,940 Dat is toch heel anders dan in het begin natuurlijk. 895 01:22:50,430 --> 01:22:56,720 Want er waren er bij die gingen met mijn vader mee de heg knippen in de tuin. 896 01:22:56,720 --> 01:23:03,860 Mee opruimen, dat zou je in het begin niet gedaan hebben maar toen wel, mee helpen. 897 01:23:04,410 --> 01:23:10,180 Die zagen mijn vader ook weer als een oudere type. Misschien wel in de type van hun vaders. 898 01:23:10,180 --> 01:23:11,530 Ja, ja. 899 01:23:13,220 --> 01:23:21,120 Dat idee heb ik hoor. Dat is ook wel zeker hoor. Die hebben mijn ouders als hun ouders. 900 01:23:21,120 --> 01:23:24,678 Was het dan niet eigenlijk vervelend dat er steeds 901 01:23:24,678 --> 01:23:27,650 weer een nieuwe groep kwam, en steeds weer weg ging. 902 01:23:27,900 --> 01:23:36,910 Nou dat was nooit leuk natuurlijk he. Dan denk je wel eens waar komen ze nou weer terecht he. 903 01:23:37,060 --> 01:23:44,150 Ze zijn hier uitgerust en zeg maar en geoefend en gedaan en dan gaan ze weer de oorlog in. 904 01:23:44,150 --> 01:23:51,040 Zo was het toch. Ze moesten toch weer de strijd in. 905 01:23:51,040 --> 01:23:58,980 Dat blijkt ook wel want er zijn er ook ontzettend veel omgekomen hoor toen. 906 01:23:58,980 --> 01:24:03,220 Kwamen ze echt gedag zeggen? 907 01:24:03,390 --> 01:24:12,030 Jawel, oh jawel. Je had er altijd wel die gezellig waren hoor. Heel gezellig waren ze dan. 908 01:24:12,030 --> 01:24:17,230 De Duitsers. Och en de Engelsen ook wel. Je leerden ze kennen. 909 01:24:18,290 --> 01:24:25,460 Ze waren toch arroganter als de Duitsers. Die jonge jongetjes dan he, in onze ogen. 910 01:24:27,470 --> 01:24:31,190 En is er nooit een Duitser geweest die nog is terug gekomen? 911 01:24:31,190 --> 01:24:36,240 Nee, want we hebben wel eens gedacht, die Kluver, wat wij dan dachten, 912 01:24:36,240 --> 01:24:40,520 maar dat hebben wij nooit kunnen achterhalen waar die gebleven is, 913 01:24:41,600 --> 01:24:43,160 Dat heeft u wel geprobeerd? 914 01:24:43,160 --> 01:24:45,530 Ja dat hebben we nog wel geprobeerd. Dat heeft mijn vader nog wel geprobeerd. 915 01:24:49,360 --> 01:24:52,290 Die is misschien wel in de strijd omgekomen. 916 01:24:52,540 --> 01:24:53,946 Daar had hij dus echt goed contact mee? 917 01:24:54,520 --> 01:24:59,650 Daar hadden wij huiselijk, omdat hij ook in huis was, meer contact mee. 918 01:25:02,860 --> 01:25:14,320 Die lui konden toch bellen naar hun huis denk ik. Hoe dat ging weet ik niet. 919 01:25:14,320 --> 01:25:15,716 Of die, ze hebben geen zoals hier die gsm-tjes. 920 01:25:15,920 --> 01:25:16,100 Haha 921 01:25:16,100 --> 01:25:21,369 Ze hadden altijd die grote telefoons. Ze hadden ook post ze kregen post. 922 01:25:21,370 --> 01:25:23,660 Dan werd er ’s morgens de post uitgewisseld. 923 01:25:25,160 --> 01:25:39,750 Lukt het nog? Ik denk dat er weinig over gesproken is hoor. 924 01:25:39,750 --> 01:25:47,380 U heeft daar in het gezin, uw ouders zeiden er niks over? 925 01:25:47,380 --> 01:25:49,640 Nee, nee. 926 01:25:49,640 --> 01:25:52,120 Dus ze weerde hem ook niet uit…. 927 01:25:52,120 --> 01:26:02,127 Nee, nee, dus echt getekend NSB-er, nee. Het was er wel eentje die. 928 01:26:02,127 --> 01:26:12,410 Die echte NSB-ers we hadden er twee in Bergeijk, dat weet ik. Een is er opgenomen, die is overleden. 929 01:26:12,410 --> 01:26:15,865 Vond u die mensen fout? 930 01:26:15,866 --> 01:26:30,440 Nou ja, die vond ik in zoverre fout om de boel te verraden he. Zo was het, tegen met de Duitsers. 931 01:26:30,440 --> 01:26:35,910 Dus het is ook wel terecht dat ze zijn opgepakt? 932 01:26:35,910 --> 01:26:40,920 Ja, ja, ja, zeer terecht geweest hoor dat die lui 933 01:26:40,920 --> 01:26:48,640 En dat hij daarna, er kwam er eentje terug, die ander is overleden, 934 01:26:48,640 --> 01:26:52,810 die heeft eigenlijk nooit meer zijn plek in Bergeijk kunnen…. 935 01:26:53,010 --> 01:26:57,560 Nee, die heeft zich niet goed kunnen rangschikken, 936 01:26:57,560 --> 01:26:59,298 nee die hebt niet goed meer mee kunnen lopen hoor. 937 01:26:59,400 --> 01:27:08,600 En die had nog twee zonen en die hebben ook nooit meer leuk geweest, de bevolking. 938 01:27:12,010 --> 01:27:15,910 Oh die Frans van een NSB-er, nou dat is niet leuk als je 939 01:27:15,910 --> 01:27:20,790 zo een naam mee gegooid wordt, er zal wel iets van waar zijn 940 01:27:20,790 --> 01:27:23,990 En wat vindt u daarvan? 941 01:27:23,990 --> 01:27:32,887 Nou dat ze die jonge jongens, die konden er ook niks aan doen. 942 01:27:32,887 --> 01:27:38,200 De voor aangekeken worden, ja maar zo is zoveel dingen, zoveel dingen. 943 01:27:40,200 --> 01:27:45,030 Mensen die in de gevangenis gezeten, en die kinderen nog, ja jouw vader in de gevangenis. 944 01:27:45,030 --> 01:27:53,010 Dat is zo. En de man zelf, dat hij nooit meer? 945 01:27:53,230 --> 01:27:56,900 Nou, het was geen fijne man hoor dat weet ik wel. 946 01:27:57,200 --> 01:28:05,310 Maar ja god, hij had toch, hij had wel iets, maar hij kwam steeds in de zaak. 947 01:28:05,310 --> 01:28:14,480 En dan dronk hij een stevige borrel. Maar hij zou nooit vertellen van die oorlog of iets dergelijks. 948 01:28:14,480 --> 01:28:17,570 Daar werd gewoon niet over gepraat. 949 01:28:17,630 --> 01:28:26,880 Dus het was, was het tijdens de oorlog ja wist u dit eigenlijk nog niet echt, wie er 950 01:28:28,360 --> 01:28:29,280 Na de oorlog? 951 01:28:29,280 --> 01:28:31,901 Ja na de oorlog, maar tijdens de oorlog was het toen 952 01:28:31,901 --> 01:28:35,720 wel duidelijk wie er te vertrouwen waren en niet? 953 01:28:35,720 --> 01:28:41,370 Nou ja, er zijn wel mensen geweest dat ik denk die en die 954 01:28:41,370 --> 01:28:45,530 waren echt niet te vertrouwen in de oorlog, die zijn er wel. 955 01:28:45,530 --> 01:28:48,010 En waar zat dat dan em in? 956 01:28:48,040 --> 01:28:53,110 Nou ja dat zijn toch..net als mijn buurvrouw zal ik maar zeggen. 957 01:28:53,110 --> 01:28:59,630 Die stond dan, nou ze is dan overleden maar die was in Bergeijk 958 01:28:59,630 --> 01:29:07,850 helemaal niet gezien, dat ze zo met die Duitsers bezig was. 959 01:29:07,850 --> 01:29:12,280 Het was ook een beetje het beeld dat er was van iemand. 960 01:29:12,280 --> 01:29:23,790 Ja, ja. Ik weet het eigenlijk niet meer. Wat er eigenlijk bij die mensen omging. 961 01:29:24,870 --> 01:29:27,760 Maar ik denk teveel met de Duitsers. 962 01:29:29,230 --> 01:29:31,930 En uw familie heeft daar zelf nooit last van gehad? 963 01:29:31,930 --> 01:29:36,990 Nooit, nooit, nooit, nee, nee. 964 01:29:40,610 --> 01:29:45,880 Het waren onze buren maar na de oorlog is het wel allemaal anders gegaan hoor. 965 01:29:46,990 --> 01:29:49,360 Is het toch afstandelijk geworden. 966 01:29:50,560 --> 01:29:55,590 Of ze er meer over gehoord hebben of geweten, buiten ons om, omdat we zo jong waren. 967 01:29:55,590 --> 01:30:04,620 Maar er is dus nooit het idee geweest oh die familie 968 01:30:04,620 --> 01:30:09,990 die heeft teveel met de Duitsers meegewerkt of geholpen? 969 01:30:09,990 --> 01:30:12,200 Dat zal zij wel gedaan hebben hoor. 970 01:30:12,200 --> 01:30:14,525 Maar uw familie... 971 01:30:14,526 --> 01:30:21,039 Nee, nee,nee,nee, nee. 972 01:30:21,040 --> 01:30:27,039 Want ik kan me herinneren dat mijn ouders in die oorlogsjaren heel seniel waren. 973 01:30:27,404 --> 01:30:29,777 Als je begrijpt wat ik bedoel. 974 01:30:29,778 --> 01:30:37,880 Heel huiselijk waren en ook veel wat praten en zo 975 01:30:37,945 --> 01:30:42,935 dat het toch wel een beetje voorzichtig moeten zijn. 976 01:30:46,010 --> 01:30:47,730 Dat was zeer zeker. 977 01:30:47,730 --> 01:30:56,330 En toen was de oorlog afgelopen, en veranderde er toen veel? 978 01:30:56,330 --> 01:31:03,240 Ja, jij bedoelt nog met die Duitsers, na de Duitsers. 979 01:31:03,240 --> 01:31:04,710 Ook na de Duitsers en ook… 980 01:31:04,710 --> 01:31:10,440 En toen kwamen de Engelsen. Ja, het veranderde wel. 981 01:31:11,010 --> 01:31:16,030 Voor veel mensen, wij hebben de zaak goed draaiend kunnen houden. 982 01:31:16,980 --> 01:31:23,220 En wij hebben ook ons kostgeld wel gehad, van die 983 01:31:23,220 --> 01:31:27,100 Duitsers voor die inkwartiering en de keuken gebruik. 984 01:31:27,100 --> 01:31:34,640 Want dat was ons inkomen. En dan kregen we van de gemeente toch een soort geld. 985 01:31:35,630 --> 01:31:43,100 En met de Engelsen ook. En dat verviel na de oorlog ook. Maar we hadden toch een goed zaakje hoor. 986 01:31:43,100 --> 01:31:44,670 Dat bleef wel lopen? 987 01:31:44,670 --> 01:31:45,820 Ja, ja. 988 01:31:47,070 --> 01:31:52,980 En veranderde de sfeer toen in huis? 989 01:31:52,980 --> 01:31:59,340 Ik ging naar school he. 990 01:32:01,370 --> 01:32:07,550 Nou, nou, nee ik kan niet zeggen, ja mijn broer is 991 01:32:07,550 --> 01:32:17,690 toen getrouwd in ‘48 en mijn zus in ’49 en ik in ’50. 992 01:32:17,770 --> 01:32:23,590 Dus dat is allemaal direct toch na die oorlog, betrekkelijk kort. 993 01:32:23,640 --> 01:32:25,335 Bent u snel uitgevlogen allemaal. 994 01:32:26,930 --> 01:32:35,190 En was het zal maar zeggen toen de oorlog voorbij was en al de soldaten weg waren was 995 01:32:35,191 --> 01:32:39,080 het een opluchting of was het ook een beetje jammer dat er minder gezelligheid was. 996 01:32:41,220 --> 01:32:45,300 Ik denk dat met de Engelsen ze het wel jammer vonden, de bevolking. 997 01:32:45,750 --> 01:32:46,600 En u? 998 01:32:48,410 --> 01:32:55,400 Dat weet ik eigenlijk niet. Dat kan ik niet zeggen. 999 01:32:55,400 --> 01:33:02,030 Want er zijn er nog veel nagekomen naar Bergeijk. 1000 01:33:02,030 --> 01:33:06,640 Inkwartiering hebben we gehad en dat de gezinnen zijn teruggekomen. 1001 01:33:07,770 --> 01:33:15,670 In die periode van toen we allemaal bevrijd waren. 1002 01:33:15,670 --> 01:33:19,020 Kwamen ze ook bij u nog terug? 1003 01:33:19,020 --> 01:33:20,366 Met hebben ook nog met één contact gehad. Een Engelsman. 1004 01:33:20,900 --> 01:33:22,120 Die was wel aardig? 1005 01:33:22,120 --> 01:33:31,010 Ja, god ze zijn allemaal wel aardig maar ik vond het een beetje allemaal arrogante figuren allemaal. 1006 01:33:31,010 --> 01:33:33,800 Maar er was er dus eentje die kwam nog terug. 1007 01:33:33,800 --> 01:33:42,270 Ja die is na de oorlog nog verschillende keren terug gekomen. Met vakantie met zijn vrouw. 1008 01:33:42,750 --> 01:33:44,160 Die heeft het overleefd he. 1009 01:33:44,160 --> 01:33:46,700 Maar geen Duitsers. Helemaal niemand van de Duitsers? 1010 01:33:46,870 --> 01:34:01,870 Nee, van de Duitsers helemaal niks. Nee, nee dat was af. Ja waar zijn die allemaal gebleven toen? 1011 01:34:01,870 --> 01:34:03,922 Onduidelijk. 1012 01:34:03,922 --> 01:34:07,000 Teruggetrokken he. 1013 01:34:07,000 --> 01:34:10,393 Heeft u nou geleden onder de oorlog? 1014 01:34:10,393 --> 01:34:12,684 Nee helemaal niet. 1015 01:34:15,560 --> 01:34:21,463 Nee ik kan niet zeggen, wij hebben toch een gezellige 1016 01:34:21,464 --> 01:34:24,815 tijd gehad toen met de Duitsers en met de Engelse. 1017 01:34:25,193 --> 01:34:33,873 Ik ging naar school. Mijn zus was in Eindhoven in het ziekenhuis werkte ze. 1018 01:34:33,873 --> 01:34:36,532 Daar ging ik nog weleens naar toe na school. 1019 01:34:36,533 --> 01:34:40,459 Daar was een tuin bij, zo een klein bosje, daar zag je de joden in werken. 1020 01:34:40,460 --> 01:34:42,020 Joden in een bosje werken? 1021 01:34:43,550 --> 01:34:47,220 Ja Joden, joden met die gestreepte jasjes. 1022 01:34:47,780 --> 01:34:48,080 Oh. 1023 01:34:50,200 --> 01:34:51,470 Dat was nog in de oorlog. 1024 01:34:54,360 --> 01:35:01,650 Dan zag je dat dat de Duitsers... dat ze gewoon op moesten schieten en dit en dat. Dat was heel eng. 1025 01:35:01,650 --> 01:35:06,170 Dat was in Eindhoven een soort werkkamp? 1026 01:35:06,170 --> 01:35:08,470 Dat zal wel een werkkamp geweest zijn. 1027 01:35:15,040 --> 01:35:18,940 En waar was dat dan? 1028 01:35:19,030 --> 01:35:19,450 Ja. 1029 01:35:19,450 --> 01:35:21,460 Bosje, ik vind het wel. Een bosje… 1030 01:35:21,460 --> 01:35:25,330 Je hebt… Als je van Bergeijk naar Eindhoven rijdt dan heb je meteen, 1031 01:35:25,330 --> 01:35:28,970 dat had je vroeger, het is nu allemaal bebouwd met torenflats. 1032 01:35:28,970 --> 01:35:38,670 Dan had je het Sint-Josef ziekenhuis en voor het Sint-Josef ziekenhuis had je een grote Seminarie. 1033 01:35:39,860 --> 01:35:42,790 En had je tussen het ziekenhuis en het Seminarie een stukje bos. 1034 01:35:42,790 --> 01:35:53,610 Dat moest je schoonhouden en daar werden de Joden in gestopt. In die streeppakjes. 1035 01:35:53,610 --> 01:35:57,990 En die Duitsers hielden daar de wacht. 1036 01:35:57,990 --> 01:35:58,740 Goh zeg. 1037 01:35:58,740 --> 01:36:02,009 Ja dat is altijd nog bij me gebleven. Daar heb ik het altijd nog over. 1038 01:36:02,010 --> 01:36:04,680 Dat vind ik het naarste wat ik van de oorlog meegemaakt heb. 1039 01:36:04,680 --> 01:36:07,160 En dat zag u elke keer als u langskwam? 1040 01:36:07,160 --> 01:36:16,770 We gingen drie dagen in de week naar school, mijn vriendin en ik, en we hebben het vaak gezien. 1041 01:36:16,770 --> 01:36:18,640 Als ik naar mijn zus ging. Ja. 1042 01:36:18,750 --> 01:36:22,480 Ik heb vorige week nog tegen mijn zus zitten vertellen, ik zeg, 1043 01:36:22,480 --> 01:36:25,800 god dat vind ik het naarste wat ik van de oorlog heb overgehouden. 1044 01:36:25,800 --> 01:36:27,820 Die joden. 1045 01:36:27,820 --> 01:36:28,419 Zo zeg. 1046 01:36:28,419 --> 01:36:31,500 En wanneer was dat dan in de oorlog? 1047 01:36:31,500 --> 01:36:47,020 Nou dat is denk ik direct in ’42, ’43 geweest. Die zaten in een kamp daar maar wat voor een kamp? 1048 01:36:51,400 --> 01:36:54,990 Nou dat zou je nog eens aan Biemans moeten vragen. 1049 01:36:54,990 --> 01:37:00,450 Ja dat moet ik eens opzoeken daar ben ik wel naar geïnteresseerd. 1050 01:37:00,450 --> 01:37:02,940 Ik zou mijn zus ook nog kunnen vragen 1051 01:37:02,940 --> 01:37:04,220 Ja als zij dat nog weet. 1052 01:37:04,220 --> 01:37:08,479 Of zij dat nog weet waar die lui vandaan kwamen. Ik vond dat zo eng altijd. 1053 01:37:08,480 --> 01:37:09,700 Ja naar. 1054 01:37:11,770 --> 01:37:17,950 Die werden echt omringd door de Duitsers en werden dan gelucht. 1055 01:37:20,700 --> 01:37:25,190 Maar waar ze eigenlijk thuis hoorden, ik zou het niet weten. 1056 01:37:26,490 --> 01:37:27,069 Misschien dat mijn zuster er nog iets van weet. 1057 01:37:27,070 --> 01:37:38,170 Waren en mensen in uw omgeving die hebben geleden onder de oorlog? 1058 01:37:38,170 --> 01:37:43,670 Ja mevrouw Maje van de burgermeester. Die haar man heeft af moeten geven in een kamp. 1059 01:37:44,040 --> 01:37:54,200 En een overbuurman die zijn zoon, ook in een kamp is achtergebleven. 1060 01:37:54,200 --> 01:37:59,650 Die mensen zijn wel even, die staan niet hiep hiep hoera te roepen. 1061 01:38:04,700 --> 01:38:17,500 Ja en verder, nee ik, er waren wel mannen die zich met de 1062 01:38:17,500 --> 01:38:25,340 Duitsers hielden toch wel, ja hielden, wat dat weet ik niet hoor. 1063 01:38:26,760 --> 01:38:31,420 Mannen die waren dan een jaar of 25, 30 maar die werden 1064 01:38:31,420 --> 01:38:34,580 wel onthouden van om naar Duitsland te moeten gaan werken. 1065 01:38:34,640 --> 01:38:37,550 Terwijl mijn broer wel naar Duitsland moest. 1066 01:38:37,550 --> 01:38:44,420 U bedoelt dat ze een relatie hadden met de Duitse soldaten. 1067 01:38:44,420 --> 01:38:46,560 Ja, dat is zeker geweest. 1068 01:38:46,560 --> 01:38:49,183 Wat is er met hen gebeurd na oorlog, zijn die ook opgepakt. 1069 01:38:51,700 --> 01:38:57,370 Nou nee, maar die zijn er wel altijd op aangekeken, nee die zijn niet opgepakt. 1070 01:38:57,370 --> 01:39:12,020 Maar dat is toch iets onder hun geweest om een vrijspraak te hebben. Denk ik hoor. Dat denk ik wel. 1071 01:39:16,190 --> 01:39:21,880 Want wij hebben heel lang een ober in huis gehad, een vaste ober. 1072 01:39:22,270 --> 01:39:25,520 Maar die mocht op een gegeven moment niet meer komen oberen 1073 01:39:25,520 --> 01:39:29,280 want die was ook van de partij geweest, maar ja van de partij. 1074 01:39:29,280 --> 01:39:39,310 Maar ja dat zal toen wel invloed hebben gehad, maar dat weet ik niet. 1075 01:39:43,170 --> 01:39:49,060 Ik denk door iets dat ze toch ook naar Duitsland hebben moeten 1076 01:39:49,060 --> 01:39:53,410 afvoeren en dat ze het klaar hebben gekregen om niet te gaan. 1077 01:39:54,590 --> 01:39:55,810 Dat denk ik. 1078 01:39:55,810 --> 01:39:58,250 Maar daar zijn ze later ook op aangekeken. 1079 01:39:58,250 --> 01:40:01,670 Ja, ja, ja. 1080 01:40:02,600 --> 01:40:11,769 Maar waren het ook mannen die homoseksueel waren? Of later van bekend. 1081 01:40:11,770 --> 01:40:14,440 Nee, dat waren toch getrouwde mannen. 1082 01:40:14,440 --> 01:40:25,197 Nee die ene niet, die ober bij ons niet, die is later getrouwd. En die andere? 1083 01:40:25,198 --> 01:40:37,120 Ja die zijn toen allemaal in die tijd getrouwd, in de jaren ‘50. Ja, Ja. 1084 01:40:37,120 --> 01:40:45,960 Maar het is dus eigenlijk onduidelijk hoe het kwam hoe zij zich hebben weten te ontrekken… 1085 01:40:45,960 --> 01:40:53,950 Ik denk dat ze teveel contact hebben gehad met de Duitsers, de officieren ofzo. 1086 01:40:58,480 --> 01:41:01,680 Het hele fijne weet ik daar ook niet van hoor. 1087 01:41:04,200 --> 01:41:09,100 Ik heb er wel aan gedacht maar ik weet niet wie ik daarover kan overhoren. 1088 01:41:12,040 --> 01:41:18,410 Nee, dan is het wel jammer dat mijn vader er niet meer is. 1089 01:41:18,410 --> 01:41:19,470 Hahaha 1090 01:41:20,500 --> 01:41:24,470 Ja zeker. Maar ja. 1091 01:41:24,470 --> 01:41:25,970 Wie waren er nou de slachtoffers van de oorlog? 1092 01:41:25,970 --> 01:41:26,200 He? 1093 01:41:26,200 --> 01:41:29,810 Wie waren er nou de slachtoffers van de oorlog? 1094 01:41:30,540 --> 01:41:31,830 Uit mijn gezin? 1095 01:41:32,010 --> 01:41:33,157 Of in Bergeijk, in het algemeen? 1096 01:41:32,930 --> 01:41:42,510 Wie waren er nou de slachtoffers van de oorlog? Mensen die iemand hebben af moeten geven. 1097 01:41:42,510 --> 01:41:51,110 En zakelijk denk ik ook wel hoor. Denk ik hoor, ik weet het niet. 1098 01:41:52,670 --> 01:42:02,880 Beslag is genomen of, nou dat ik dan zo nou niet zeggen hoor. 1099 01:42:02,880 --> 01:42:09,840 Nee ik zou het niet kunnen zeggen, in Bergeijk in ieder geval niet. 1100 01:42:09,840 --> 01:42:18,549 Die hebben toch allemaal een goede tijd gehad wat de oorlog betreft, met de Duitsers en de Engelse. 1101 01:42:18,550 --> 01:42:22,910 Wat bedoelt u dan precies met een goede tijd? 1102 01:42:22,910 --> 01:42:27,500 Een goede tijd ook met inkomen, dat ze inkwartieringsgeld kregen. 1103 01:42:29,040 --> 01:42:29,950 Ja 1104 01:42:33,390 --> 01:42:38,370 En ook met die bonnen die we kregen die we konden halen op het 1105 01:42:38,370 --> 01:42:42,998 gemeentehuis en in konden ruilen weer en geld van konden maken. 1106 01:42:42,999 --> 01:42:53,090 En de smokkel bij ons in Bergeijk. Tegen de Belgische grens. Smokkelen he. 1107 01:42:53,090 --> 01:42:55,460 Heeft u veel gesmokkeld? 1108 01:42:55,460 --> 01:42:59,580 Oh de boter. Nee dat was allemaal over de grens. 1109 01:42:59,580 --> 01:43:02,340 Wij hadden ons werk thuis, dus wij konden niet smokkelen. Wij hadden geen tijd. 1110 01:43:02,340 --> 01:43:02,470 Genoeg te doen. 1111 01:43:02,470 --> 01:43:16,920 Ja, wij hadden genoeg te doen. Maar mijn broer, hij is nou van de voorjaar overleden. 1112 01:43:19,640 --> 01:43:25,129 Ja, die is uiteindelijk in Australië terecht gekomen want die ging naar Amerika en was ie in 1113 01:43:25,130 --> 01:43:36,470 dienst naar de Vliegschool geweest, die is getrouwd in Australië en heeft hij nog 25 jaar gewoond. 1114 01:43:36,470 --> 01:43:36,872 Zo zeg 1115 01:43:36,873 --> 01:43:41,769 En toen is hij gescheiden en toen is hij hier weer hertrouwd in Bergeijk. 1116 01:43:41,770 --> 01:43:42,120 Toen is hij teruggekomen in Bergeijk. 1117 01:43:42,120 --> 01:43:53,380 En nou ik hij overleden. Ja, ja. Die kunnen hele verhalen vertellen, tot en met. 1118 01:43:54,740 --> 01:43:59,309 Als je die man hoorde praten dan denk ik oh jongen 1119 01:43:59,310 --> 01:44:01,950 hoe heb je het allemaal kunnen overleven met alles. 1120 01:44:07,380 --> 01:44:15,390 En nog kunt vertellen. Dat is nu toch afgelopen. 1121 01:44:15,510 --> 01:44:23,985 En in Nederland als ik het over slachtoffers…? 1122 01:44:21,940 --> 01:44:29,150 Ja, hoe bedoel je? Zal best in Nederland best mensen zijn geweest die er onder hebben geleden. 1123 01:44:30,030 --> 01:44:40,710 Dat denk ik zeer zeker. Na die Duitsers en na die Engelsen denk ik ook nog wel. Denk ik. 1124 01:44:42,510 --> 01:44:56,600 Na de oorlog of met de Duitsers, heel veel denk ik. In Eindhoven met die bombardementen. Nou, O. 1125 01:44:56,600 --> 01:45:05,900 Dat mensen…die kwamen toen ook naar Bergeijk om bij te komen. 1126 01:45:05,900 --> 01:45:11,725 Die mensen hadden daar ook weer die bombardementen en zakenlui 1127 01:45:11,725 --> 01:45:17,616 want er is een hele ik weet niet of u die kent in Eindhoven. 1128 01:45:17,616 --> 01:45:24,910 Dat was vroeger de winkelstraat, ja nu nog, die was helemaal gebombardeerd toen. 1129 01:45:24,910 --> 01:45:28,300 En toen kwamen de evacués daar? 1130 01:45:28,300 --> 01:45:35,320 Ja, die kwamen geevacueerd, maanden in Bergeijk, om onderdak te kunnen vinden. 1131 01:45:35,600 --> 01:45:38,560 Bij ons zijn er toen ook nog verschillende geweest. 1132 01:45:38,560 --> 01:45:40,980 Oh ja ook bij u in huis? 1133 01:45:41,160 --> 01:45:48,630 Bij de mensen en de Paters. Zijn er heel veel nog geweest hoor. 1134 01:45:48,630 --> 01:45:50,230 Veel mensen bij u in huis gehad he. Duitsers, en onderduikers, en evacues. 1135 01:45:50,230 --> 01:45:58,410 Veel mensen. Dat kan ik me nog wel voorstellen, dat weet ik dan nog wel. 1136 01:45:58,410 --> 01:46:06,000 En na de oorlog heeft u toen in het gezin en nog over gepraat. 1137 01:46:06,000 --> 01:46:12,960 Er werd bij ons eigenlijk weinig over gepraat. Want mijn vader had ook de hele dag zijn werk. 1138 01:46:13,360 --> 01:46:15,490 En in de weekend in de zaak. 1139 01:46:15,860 --> 01:46:21,320 En hij was ook nog verzekeringsagent ,weet je wel, in de vrije 1140 01:46:21,320 --> 01:46:28,660 uren ging hij ook nog eens bij mensen om verzekerd te worden. 1141 01:46:28,660 --> 01:46:34,430 Mijn moeder had haar handen vol aan het gezin en met koken en al de toestanden en de zaak. 1142 01:46:36,460 --> 01:46:41,880 Er werd weinig gepraat, heel weinig. 1143 01:46:41,880 --> 01:46:42,160 En met u broers en zussen? 1144 01:46:42,160 --> 01:46:55,730 Jawel, daar hebben we het nog wel eens over, daar praten we nog wel eens over. Van toen en toen. Ja. 1145 01:46:56,480 --> 01:47:05,240 Maar ja, ik zou niet weten wat je nou nog, dan haal je nog wel de 1146 01:47:05,240 --> 01:47:09,830 herinneringen op de leuke tijden en de slechte tijden natuurlijk. 1147 01:47:13,220 --> 01:47:17,150 Maar vind het toch over het algemeen viel dat wel tegen hoor. 1148 01:47:19,500 --> 01:47:23,660 Er waren dan weer oudere mensen die daar dan weer meer gebruik van maakte denk ik. 1149 01:47:23,660 --> 01:47:25,130 Bijvoorbeeld de vader van Johan Biemans. 1150 01:47:25,130 --> 01:47:29,540 Wat bedoelt u gebruik maken? 1151 01:47:29,540 --> 01:47:31,930 Om te praten over de oorlog. 1152 01:47:36,960 --> 01:47:40,030 Ok, die deden dat wel. Maar in uw gezin was het… 1153 01:47:40,030 --> 01:47:44,680 Ik trouwde eigenlijk 5 jaar na de oorlog en ik ging in Amsterdam wonen. 1154 01:47:44,680 --> 01:47:53,900 En die ging daar en daar wonen. Af en toe werd er wel over gesproken. 1155 01:47:55,430 --> 01:47:59,830 Want u zei eerder dat u niet naar Duitsland op vakantie zou gaan…. 1156 01:47:59,830 --> 01:48:02,250 Oh nee ik hou niet van Duitsland. 1157 01:48:02,250 --> 01:48:05,160 Komt dat door uw eigen ervaring? 1158 01:48:05,160 --> 01:48:07,980 Dat denk ik, dat denk ik eigenlijk. 1159 01:48:07,980 --> 01:48:11,780 Ik heb de indruk dat die ervaring niet heel negatief waren. 1160 01:48:11,780 --> 01:48:15,309 Nee, we gingen er goed mee om, maar toch hebben ze iets. 1161 01:48:15,310 --> 01:48:15,490 Wat dan? 1162 01:48:21,500 --> 01:48:22,402 Ja, hoe moet je dat nou zeggen. 1163 01:48:22,402 --> 01:48:28,180 Ze zeggen wel eens, dat heb ik thuis, oh ja dat 1164 01:48:28,180 --> 01:48:30,410 zeiden de Duitsers ook, dat hebben we allemaal thuis. 1165 01:48:30,410 --> 01:48:31,320 Weet je wel. 1166 01:48:32,240 --> 01:48:37,239 Ik heb hier een neef wonen van mijn mans zijn kant en die is getrouwd met 1167 01:48:37,240 --> 01:48:44,930 een Duitse, die is in de oorlog ook weggeweest naar Brandenburg gemoeten. 1168 01:48:44,930 --> 01:48:50,600 Maar die hebben toch iets, ik weet niet wat. De Duitsers. 1169 01:48:52,620 --> 01:48:57,020 Wij hebben er goed mee om kunnen gaan hoor in die oorlog bij mij thuis. 1170 01:48:57,900 --> 01:49:02,610 Maar toch de Duitsers, het trekt mij niet. 1171 01:49:03,120 --> 01:49:10,800 Maar Engeland ook niet, ik ben overal geweest, met vakanties. 1172 01:49:12,790 --> 01:49:17,310 Overal, maar toch ik ben naar Amerika geweest ik ben naar Noorwegen geweest, al die 1173 01:49:17,310 --> 01:49:25,450 Scandinavische landen geweest, Spanje, Italië. Duitsland en Engeland dat trekt me niet. 1174 01:49:25,450 --> 01:49:27,790 Dat komt misschien ook wel door 1175 01:49:27,790 --> 01:49:34,930 Kan wel zo zijn, door de oorlog, kan best. 1176 01:49:35,060 --> 01:49:45,130 Duitsers niet, die marcheerden met ons door de straten met die grote kisten en die kapsones. 1177 01:49:45,130 --> 01:49:47,519 En dat hebben de Duitsers nu nog steeds een beetje 1178 01:49:47,520 --> 01:49:48,310 Ja, dat hebben nog een beetje. 1179 01:49:48,310 --> 01:49:48,730 Haha 1180 01:49:48,730 --> 01:49:50,660 Ja dat hebben ze. 1181 01:49:51,380 --> 01:49:58,508 Kom maar eens als je naar Italië gaat en je moet onderweg een hotel of restaurant opzoeken. 1182 01:49:59,760 --> 01:50:08,550 Die taal alleen al, dat gedril, en dat slaat dan op die oorlog natuurlijk. 1183 01:50:08,550 --> 01:50:18,660 Denkt u dat dat iets met de Duitse cultuur of Duitse 1184 01:50:18,660 --> 01:50:23,780 volk te maken heeft dat het zover heeft kunnen komen? 1185 01:50:25,340 --> 01:50:28,560 Ja, ja. 1186 01:50:30,520 --> 01:50:36,870 Ik ken verschillende mensen die niet van die Duitse, Duitsland houden alleen dan denk ik door dat. 1187 01:50:38,320 --> 01:50:49,770 Door dat. En dat hebben de Engelsen ook wel een beetje. Maar dat zullen hun wel weer van ons denken. 1188 01:50:49,770 --> 01:50:50,860 Weet niet. 1189 01:50:51,590 --> 01:50:53,730 Die hebben een hele andere cultuur en andere taal. 1190 01:50:53,730 --> 01:50:54,710 Ja, ja. 1191 01:50:54,710 --> 01:50:55,630 Maar daar bent u ook niet zo dol op? 1192 01:50:56,900 --> 01:50:57,740 He? 1193 01:50:59,410 --> 01:51:04,900 Daar bent u ook niet zo dol op? 1194 01:51:04,900 --> 01:51:05,970 Nee, nee. 1195 01:51:06,070 --> 01:51:13,252 Wat ik wilde vragen, we hadden het er nog over dat het tijdens de oorlog 1196 01:51:13,253 --> 01:51:18,260 eigenlijk weinig bekend was over de Jodenvervolging, wat er mee gebeurde. 1197 01:51:19,000 --> 01:51:28,550 Wanneer bent u daar achter gekomen het lot van de joden. Wanneer werd dat bekend bij u? 1198 01:51:28,550 --> 01:51:31,350 Nou dat was ook eigenlijk voor de oorlog. Je bedoelt wanneer de Jodenvervolging? 1199 01:51:31,350 --> 01:51:34,592 Nou u zei dat u niet wist wat er met de joden gebeurde. 1200 01:51:34,470 --> 01:51:42,950 Oh wat er gebeurde. Nee daar had ik geen flauw idee van. 1201 01:51:43,420 --> 01:51:49,790 Dat er joden waren dat wist ik wel, maar wat mee gedaan werd, ja. 1202 01:51:49,790 --> 01:51:53,290 En wanneer bent u daar achter gekomen? 1203 01:51:53,290 --> 01:52:03,310 Toch wel de eerste oorlogsjaren. Dat je toen wel met die joden, die kampen enzo. 1204 01:52:03,310 --> 01:52:05,970 Maar weet jij wie jood was. 1205 01:52:05,970 --> 01:52:16,760 Ok dus u kwam er wel tijdens de oorlog achter dat de 1206 01:52:16,760 --> 01:52:24,720 joden werden vermoord en niet meer zouden terugkeren. 1207 01:52:24,720 --> 01:52:32,330 En dat de Jodenvervolging dat wisten we al voor de oorlog, tenminste dat heb ik wel eens gelezen. 1208 01:52:35,550 --> 01:52:38,092 Ja, veranderde dat nog uw kijk op de Duitsers in uw huis. 1209 01:52:38,093 --> 01:52:43,090 Want in het begin wist u dat dus niet helemaal? 1210 01:52:45,580 --> 01:52:47,600 Toen de Duitsers binnenkwamen? 1211 01:52:47,730 --> 01:52:48,080 Ja wanneer, wist u toen al. 1212 01:52:48,080 --> 01:52:49,256 Over de joden dat wist ik wel. 1213 01:52:49,550 --> 01:52:54,100 Maar ook over de concentratiekampen? 1214 01:52:54,100 --> 01:52:58,419 Nee, nee, nee, nee in zoverre wisten we dat niet. 1215 01:52:58,420 --> 01:53:00,040 En wanneer wist u dat wel? 1216 01:53:01,880 --> 01:53:13,810 Er is toch wel in die oorlogsjaren toch wel geweest, gekomen ja. Want toen kreeg je de kampen wel. 1217 01:53:13,810 --> 01:53:17,850 Ik denk dat wij daar een beetje stil van hebben gestaan, wij 1218 01:53:17,850 --> 01:53:27,200 hadden in Bergeijk ook geen joden enzo, en kranten had je niet. 1219 01:53:28,020 --> 01:53:34,360 Je had de radio onder in het luik staan, er werd dan wel eens over gesproken denk ik. 1220 01:53:34,360 --> 01:53:43,490 Maar was het dan ook zo dat zal maar zeggen de Duitsers die bij u in huis waren dat 1221 01:53:43,490 --> 01:53:49,520 u, dat die op wat voor een manier dan ook het idee had te maken hadden met die…. 1222 01:53:49,520 --> 01:53:54,030 Nee, nee, nee, nee. 1223 01:53:54,030 --> 01:53:58,950 Ik ben er pas achter gekomen toen ik in Eindhoven die joden in het parkje heb 1224 01:53:59,160 --> 01:54:04,021 zien lopen en dat de Duitsers dat omcirkelden dat ze niet weg konden lopen. 1225 01:54:04,021 --> 01:54:08,410 Ik zal aan mijn eens zus waar die nou eigenlijk thuis hoorden. 1226 01:54:10,430 --> 01:54:17,162 Of die dat stuk van dat seminarium seminarie opvang hebben genomen, dat weet ik niet. 1227 01:54:17,163 --> 01:54:17,980 Ik zal het eens vragen 1228 01:54:17,980 --> 01:54:25,169 Heeft u toen u dat zag en u wist dat de Duitsers…. 1229 01:54:25,170 --> 01:54:26,900 Dat de Duitsers dat waren. 1230 01:54:26,900 --> 01:54:31,570 Heeft dat uw blik veranderd ook naar de Duitsers toe…… 1231 01:54:31,570 --> 01:54:32,950 Ja, ja, ja. 1232 01:54:34,130 --> 01:54:36,760 Want dat vertelde ik wel eens tegen mijn moeder als 1233 01:54:36,790 --> 01:54:41,496 ik thuis kwam van school dat ik dat en dat gezien had. 1234 01:54:41,496 --> 01:54:45,510 Maar dat allemaal zo een beetje verdrukt. 1235 01:54:45,510 --> 01:54:58,030 Het werd allemaal in de zaak, je had altijd vreemde mensen om je heen. Je kon nooit vrijuit praten. 1236 01:55:00,420 --> 01:55:03,120 En na de oorlog, heeft u toen…? 1237 01:55:03,120 --> 01:55:06,826 Na de oorlog hebben we er natuurlijk wel over gepraat 1238 01:55:06,827 --> 01:55:11,974 omdat er bij ons naast die vrouw en dat kind er was. 1239 01:55:11,974 --> 01:55:19,150 En er was nog een huishouden die had ook twee kinderen en die hebben het goed overleefd. 1240 01:55:20,050 --> 01:55:25,870 Die zijn na de oorlog ook weer terug naar Amsterdam gegaan. Waar ze niets meer vonden. 1241 01:55:27,560 --> 01:55:33,320 Heel erg hoor. Want dat vrouwtje dat heb ik nog gesproken toen en die dochter, in Amsterdam. 1242 01:55:33,320 --> 01:55:36,779 Want dat zijn wel vrienden geworden. 1243 01:55:36,780 --> 01:55:40,448 Ja want daar ging ik nog veel naartoe. 1244 01:55:40,449 --> 01:55:47,640 Die gingen toen naar Amerika en toen is dat contact eigenlijk…ja eigenlijk 1245 01:55:48,260 --> 01:55:48,550 Verwaterd. 1246 01:55:48,550 --> 01:55:51,700 Nu zou je er ook nog gemakkelijk naartoe kunnen gaan. 1247 01:55:51,700 --> 01:55:52,295 Ja maar… 1248 01:55:52,296 --> 01:55:56,693 Maar nu zijn ze er ook niet meer…denk ik niet hoor. Maar ik weet het niet hoor. 1249 01:55:57,226 --> 01:56:01,168 Die dochter is iets jonger als ik dus die zou er nog kunnen zijn. 1250 01:56:02,223 --> 01:56:06,300 Maar die moeder is overleden, dat weet ik. 1251 01:56:06,300 --> 01:56:10,610 Na de oorlog is de loop der jaren zijn er best veel publieke 1252 01:56:10,610 --> 01:56:20,180 discussies geweest over de oorlog en over de bezetting. 1253 01:56:20,180 --> 01:56:28,070 Ja kijk, ik ben een jaar of vier na de oorlog getrouwd zeg maar, jaar of 5. En weggegaan. 1254 01:56:28,070 --> 01:56:32,310 Dan kom je in Amsterdam in een jong gezin, omgeving. 1255 01:56:32,320 --> 01:56:35,900 Nou dan is heel de oorlog alweer vergeten zegmaar. 1256 01:56:36,940 --> 01:56:49,290 Je kan er nog wel eens over praten en herinneringen opdoen. Nee dat valt dan toch wel tegen. 1257 01:56:49,290 --> 01:56:51,999 Ja, dus u heeft er verder niet veel over gepraat in uw gezin. 1258 01:56:52,000 --> 01:56:58,190 Heeft u het er nog wel eens met uw kinderen over gehad? 1259 01:56:58,190 --> 01:57:06,790 Oh jawel, maar die begrijpen dat gewoon niet als ik dat vertel. Nee, nee. 1260 01:57:06,990 --> 01:57:12,495 Ik heb mijn jongste zoon nog wel eens verteld over dat geval van boven op de slaapkamer, dat 1261 01:57:12,940 --> 01:57:17,190 die Duitsers achter ons waren, god dan moet je het toch wel erg benauwd gehad hebben mam. 1262 01:57:17,190 --> 01:57:26,150 Zegt hij dat weet je wel. Toen dacht ik echt alle minuten zijn geteld weet je wel. 1263 01:57:26,150 --> 01:57:35,550 Maar we zijn er heel uitgekomen. En dat heeft hij toch wel opgenomen. 1264 01:57:36,100 --> 01:57:43,840 Mijn jongste dochter al helemaal niet. En lezen ze er wel iets van dat weet ik niet. 1265 01:57:48,330 --> 01:57:50,340 En u, heeft u er wat over gelezen? 1266 01:57:50,340 --> 01:57:59,530 wat ik in mijn jonge jaren allemaal heb meegemaakt. Niet met de oorlog maar met iets anders dan nog. 1267 01:58:00,380 --> 01:58:07,290 He ons huis, dat was het was hotel/restaurant/café, nou je had buiten de toiletten. 1268 01:58:07,290 --> 01:58:09,869 Kom je nou nog eens in een restaurant met buiten de toiletten. 1269 01:58:09,870 --> 01:58:13,210 Nee dat was wel heel anders toen. 1270 01:58:13,210 --> 01:58:22,870 En geen badkamer. We hadden in heel Bergeijk het enige bad. 1271 01:58:24,190 --> 01:58:34,440 Een badkuip, zo’n zinken, geen badkuip, maar een liggende bad, waar je helemaal in kon liggen 1272 01:58:34,440 --> 01:58:39,750 maar moest je zelf met water vullen en dan de stop eruit trekken en vuil water weg laten lopen. 1273 01:58:41,040 --> 01:58:47,010 Dat stond dan op zolder en dan zet je een emmer onder en dan kon je met 1274 01:58:47,010 --> 01:58:51,450 die emmers weer naar beneden of de ander ging in jouw water wassen. 1275 01:58:51,450 --> 01:58:56,710 Dat was wel even wat anders. 1276 01:58:56,710 --> 01:59:01,640 Oh maar dat die verhalen dat kunnen de kinderen niet begrijpen. 1277 01:59:01,640 --> 01:59:05,310 Maar misschien lezen ze of misschien in een film, dat weet ik niet. 1278 01:59:05,310 --> 01:59:10,240 Want heeft u er zelf nog wel eens over gelezen? 1279 01:59:10,240 --> 01:59:19,300 Jawel want ik heb de laatste jaren toch wel een boekje gelezen. Hoe heet het nou toch? 1280 01:59:19,300 --> 01:59:28,040 O, nou ben ik het wel kwijt hoor. En zoals een Anne Frank. 1281 01:59:28,040 --> 01:59:43,208 Anne Frank weet je wel, dat heb ik gezien en gehoord en de films en zo. Dan denk ik zo is het wel. 1282 01:59:43,208 --> 01:59:48,139 Ja dat is.. Maar ik heb dan nog wel een paar boekjes gelezen 1283 01:59:48,139 --> 01:59:52,339 van de oorlog, maar ik zou niet weten welk dan direct hoor. 1284 01:59:52,339 --> 02:00:02,440 Maar ik weet niet of die jongeren dat in geïnteresseerd zijn. 1285 02:00:03,790 --> 02:00:04,140 Nee 1286 02:00:04,140 --> 02:00:09,790 Dan moeten ze echt met die dingen bezig zijn, met geschiedenis. 1287 02:00:09,790 --> 02:00:18,160 Die man van Marie-Therese, dat is een hoogleraar in Groningen, maar die interesseert alles wat. 1288 02:00:18,160 --> 02:00:25,880 Die zou het best leuk gevonden hebben om hierbij te zitten bijvoorbeeld. 1289 02:00:25,880 --> 02:00:31,530 Die is heel geïnteresseerd in de geschiedenis. 1290 02:00:31,530 --> 02:00:38,730 In eigenlijk alles zowat. Dus het verschilt eigenlijk per persoon of ze geïnteresseerd zijn. 1291 02:00:38,730 --> 02:00:41,120 Daar komt het eigenlijk op neer. 1292 02:00:41,120 --> 02:00:42,370 Ja, ja. 1293 02:00:43,580 --> 02:00:46,310 Want weet je mijn twee dochters dan, Marie-Therese en mijn jongste, die zijn 1294 02:00:46,310 --> 02:00:51,590 allebei... Marie-Therese is dan directeur van in Haarlem van een school, 1295 02:00:51,590 --> 02:00:57,640 Heemstede en Nancy mijn jongste dochter is onderwijzeres in Heemstede van de 1296 02:00:58,300 --> 02:01:02,040 hoogste klas, en ik weet niet of er daar nog met de oorlog worden gesproken. 1297 02:01:02,210 --> 02:01:06,845 Ik kan het er wel eens met haar over hebben. Maar ik denk het niet. Ik denk het toch haast wel. 1298 02:01:06,846 --> 02:01:10,910 Er wordt nog wel over de oorlog lesgegeven. 1299 02:01:10,910 --> 02:01:18,730 Dan denk ik dat ze dan meer van... maar niet deze details. 1300 02:01:18,730 --> 02:01:21,350 Nee dan gaat het meer over... 1301 02:01:21,350 --> 02:01:25,680 Dan gaat het meer over van Rotterdam is gebombardeerd en Eindhoven 1302 02:01:25,680 --> 02:01:31,160 en wanneer zijn we bevrijd en zoiets allemaal heb ik zo een idee. 1303 02:01:31,160 --> 02:01:36,769 Zullen we nog even? Ik heb nog paar vragen, niet veel meer. 1304 02:01:36,770 --> 02:01:42,759 CUT Oh die is bezig geweest over Utrecht en de spoorwegen.. CUT 1305 02:01:42,760 --> 02:01:58,330 Want ik had nog een paar laatste vragen over eigenlijk na de oorlog zijn 1306 02:01:58,330 --> 02:02:04,720 er ook een aantal discussies geweest voornamelijk over de drie van Breda. 1307 02:02:04,720 --> 02:02:07,190 Weet u dat nog? 1308 02:02:07,190 --> 02:02:09,220 Ja, ja, ja. 1309 02:02:09,410 --> 02:02:12,230 Kunt u zich herinneren wat u daarvan vond? 1310 02:02:13,720 --> 02:02:22,440 Dat waren NSB-ers he? 1311 02:02:22,570 --> 02:02:23,990 Dat waren Duitse oorlogs 1312 02:02:23,990 --> 02:02:24,324 NSB-ers 1313 02:02:24,325 --> 02:02:29,317 ja, slash foute Duitsers die in Nederland opgesloten zaten en er is 1314 02:02:29,318 --> 02:02:30,830 toen een discussie geweest of zij eerder vrijgelaten moesten worden. 1315 02:02:31,510 --> 02:02:37,450 Ja dat weet ik ja. Nou dat heb ik niet terecht gevonden hoor. 1316 02:02:37,450 --> 02:02:37,820 Nee? 1317 02:02:37,820 --> 02:02:46,860 Nee, ze hebben een grote fout gedaan, een hele grote fout. 1318 02:02:46,860 --> 02:02:51,880 Dat hoorde ik nou vanmorgen op de televisie of op de radio die in 1319 02:02:51,880 --> 02:02:56,208 de gevangenis zit, hoe heet hij, die zoveel jaren heeft gekregen. 1320 02:02:56,208 --> 02:03:03,780 En nu heeft hij 1 jaar korter gekregen omdat hij ziek is. Hij moest 15 jaar zitten en nu 14 jaar. 1321 02:03:03,780 --> 02:03:10,370 Ik denk maak je daar nou zo een kapsones van dat ene jaar. 1322 02:03:11,010 --> 02:03:13,890 De man die moet blijven zitten tot hij gaar is. Die Holleeder. 1323 02:03:13,890 --> 02:03:17,680 Ah Holleeder. Ok dat had ik nog niet gehoord. 1324 02:03:17,890 --> 02:03:19,350 Oh dat heb ik vanmorgen gehoord. 1325 02:03:19,350 --> 02:03:23,030 Ik denk, nou man, je hebt zoveel uitgevreten volgens, 1326 02:03:23,500 --> 02:03:26,696 niet bij mij, maar wat ik er dan van gelezen heb allemaal. 1327 02:03:26,696 --> 02:03:33,890 Dan denk ik wel eens dan ga je maar dood in de gevangenis als het dan zo nabij is. 1328 02:03:33,890 --> 02:03:37,560 Dat geldt dus ook voor die… 1329 02:03:37,840 --> 02:03:41,110 Ook voor de NSB-ers. Die drie van Breda. 1330 02:03:41,110 --> 02:03:49,630 Weet u nog waarom ze dan waarom men wilden dat ze dan vrij gelaten werden. 1331 02:03:49,630 --> 02:03:50,590 Die drie van Breda? 1332 02:03:50,590 --> 02:03:50,760 Ja? 1333 02:03:52,370 --> 02:03:57,870 Om de leeftijden denk ik. En die ene was ziek, die was ook ziek. 1334 02:03:57,870 --> 02:04:00,696 Maar dat vond u niet terecht? 1335 02:04:00,697 --> 02:04:09,498 Nee. Die lui hebben allemaal zo veel op hun geweten. 1336 02:04:09,499 --> 02:04:12,880 Niet op mij, maar wat ik er dan van gelezen heb ja dat moet je dan ook…. 1337 02:04:12,880 --> 02:04:25,050 En toen dat speelde, heeft u daar dan toen, was dat iets wat u bezig hield of eigenlijk niet? 1338 02:04:25,050 --> 02:04:28,700 Nou ja, jawel, want je begint dan toch een beetje te denken aan die 1339 02:04:28,700 --> 02:04:36,389 oorlogsjaren, er is zoveel, niet in Bergeijk, maar er is zoveel gebeurd overal. 1340 02:04:36,390 --> 02:04:42,540 In die concentratiekampen, als je daarnaar toe gaat en 1341 02:04:44,260 --> 02:04:48,420 als je dat dan meemaakt, dan denk je dat is toch te gek. 1342 02:04:48,420 --> 02:04:52,630 Als kind niet beseft wat er allemaal gaande is. 1343 02:04:52,630 --> 02:04:59,830 Zo heb je toch in Arnhem, Velp, een mevrouw die man was ook 1344 02:04:59,830 --> 02:05:03,611 NSB-er, die is overleden, die vrouw is er blijven wonen. 1345 02:05:03,612 --> 02:05:09,580 Die heeft ook een tijd vastgezeten. Ik weet niet of je die naam ooit gehoord hebt. 1346 02:05:09,580 --> 02:05:11,620 Rost van Tonningen? Rost van Tonningen? 1347 02:05:11,620 --> 02:05:16,050 Juist. Er gaat daar een nicht van mij trouwen hier in Brabant. 1348 02:05:16,050 --> 02:05:21,380 Die vader die is burgemeester hier, die zwager van mij dan. 1349 02:05:21,380 --> 02:05:29,390 Die dochter gaat trouwen en die krijgt dat huis, die koopt dat huis van die mevrouw van Tonningen. 1350 02:05:29,390 --> 02:05:32,880 Toen zei ik nog eens tegen haar zo een huis had ik niet gewild. 1351 02:05:33,660 --> 02:05:40,560 Nou maar dat was blijkt dan, dat huis is goedkoop en zij had haar werk in Velp, gemeentehuis. 1352 02:05:42,530 --> 02:05:43,310 En waarom zou u dat dan niet willen? 1353 02:05:43,310 --> 02:05:46,020 Getverderrie, ik moet er niet aan denken. 1354 02:05:46,020 --> 02:05:53,560 Nee, nee, nee, iemand die zoiets allemaal uitgevreten heeft als je 1355 02:05:53,560 --> 02:06:04,380 dat leest dan, en ik neem aan dat wat je dan leest dat dat zo is. 1356 02:06:04,380 --> 02:06:04,730 Ja. 1357 02:06:04,730 --> 02:06:07,889 Ja dan ga je wel denken er zijn zoveel mensen omgekomen. Oh. 1358 02:06:07,890 --> 02:06:15,756 En heeft u de discussie gevolgd die er laatst was over Johan Heesters die zou gaan optreden? 1359 02:06:15,757 --> 02:06:15,970 Wat vindt u daarvan? 1360 02:06:15,970 --> 02:06:31,838 Niet zo dat ik daar, die heeft dan hier gespeeld voor de Duitsers. 1361 02:06:31,839 --> 02:06:42,410 Die heeft er een mooi centje mee verdiend maar heeft hij daar kwaad mee gedaan. 1362 02:06:42,410 --> 02:06:47,570 Dat weet ik niet hoor, dat weet ik niet. 1363 02:06:47,570 --> 02:06:53,370 Daar heeft hij centjes mee verdiend, ja natuurlijk, maar of 1364 02:06:53,370 --> 02:06:57,027 hij mensen kwaad heeft gedaan in zoverre dat geloof ik niet. 1365 02:06:57,640 --> 02:07:02,050 Dat geldt dan net zo goed als bij mij in huis. 1366 02:07:02,050 --> 02:07:07,270 Nou waren wij gedwongen om die Duitsers in huis te nemen en te slapen 1367 02:07:07,270 --> 02:07:14,182 en die keukens inrichten en kleedkamers als keukens, dat moesten wel, 1368 02:07:14,182 --> 02:07:21,840 als mijn vader zei nee dat gebeurt niet, dan vorderen ze het wel. 1369 02:07:23,610 --> 02:07:28,964 Maar bij hem was het toch wel een vrijwillige, ik weet 1370 02:07:28,965 --> 02:07:31,250 het niet, ik zou daar geen antwoord op kunnen zeggen. 1371 02:07:32,720 --> 02:07:34,649 Maar ik denk die man heeft daar zijn centjes mee verdiend. 1372 02:07:34,650 --> 02:07:36,496 Ik begrijp het 1373 02:07:36,497 --> 02:07:40,190 Maar hij is er niet meer he. 1374 02:07:40,190 --> 02:07:49,790 Jawel hij leeft nog. Zover ik weet wel. Hij is 105. 1375 02:07:49,790 --> 02:07:53,920 Zo zijn er zoveel mensen, en die kom jij natuurlijk allemaal tegen met deze studie. 1376 02:07:53,920 --> 02:07:57,750 Nou ik heb Johan Heesters niet gesproken hoor. 1377 02:07:57,750 --> 02:08:00,490 Niet gevolgd, maar je hoort er toch wel iets van. 1378 02:08:02,150 --> 02:08:08,670 Ja, zeker. Het stond ook in de krant, een discussie dat hij weer ging optreden. 1379 02:08:08,670 --> 02:08:17,980 Er was ook laatst nou toch eentje, een, die is toen weggegaan naar. Waar komt Maxima vandaan? 1380 02:08:19,220 --> 02:08:20,010 Argentinië. 1381 02:08:20,580 --> 02:08:25,160 Er is toch een grote held naar Argentinië gegaan. 1382 02:08:25,380 --> 02:08:29,790 Die is hier weggegaan, die hebben ze nog terug willen vorderen 1383 02:08:30,560 --> 02:08:31,840 Een oorlogsmisdadiger. 1384 02:08:31,840 --> 02:08:32,031 Ja 1385 02:08:32,031 --> 02:08:38,539 Ja, ik weet wie je bedoelt, hoe heet hij nou? Hij is overleden toch? 1386 02:08:38,540 --> 02:08:45,020 Nou hij is pas terug gekomen naar Duitsland geloof ik en daar is hij overleden. 1387 02:08:45,020 --> 02:08:52,130 En die man is wel heel oud geworden hoor. Iets van 95, tussen 95 en de 100 in. 1388 02:08:53,590 --> 02:08:56,670 Ik weet wie u bedoelt maar ik kan even niet op zijn naam komen. 1389 02:08:56,670 --> 02:09:00,160 Dat heb ik toen ook gelezen en dan denk ik wat voor een leven heeft zo een man nou gehad. 1390 02:09:00,160 --> 02:09:09,640 Hij heeft daar dan wel gezeten en een beetje vrij gezeten maar toch een geweten van hier tot ginder. 1391 02:09:11,820 --> 02:09:14,660 Ik denk dat zo maar. 1392 02:09:14,660 --> 02:09:18,280 Ja dat weet ik niet. 1393 02:09:18,280 --> 02:09:19,950 Als je zelf een moord hebt gedaan. 1394 02:09:19,950 --> 02:09:27,060 En je hebt het uitgezeten 15 jaar, ik noem maar wat he, en je komt terug in de maatschappij 1395 02:09:28,940 --> 02:09:33,880 dan kan een ander wel zeggen je hebt er voor gezeten en het is allemaal koek en ei. 1396 02:09:33,880 --> 02:09:38,169 Nee zo werkt dat toch niet hoor bij een mens, denk ik. 1397 02:09:38,170 --> 02:09:43,800 Ik weet het niet hoor, volgens mij zijn er ook mensen die blijven ontkennen. Of die… 1398 02:09:43,800 --> 02:09:48,750 Oh ja die heb je ook zat, die heb je genoeg. 1399 02:09:49,040 --> 02:09:55,370 Maar er komen ook wel uit de gevangenis of uit de dingen die zeggen van nou ik heb gezeten. 1400 02:09:56,000 --> 02:10:02,950 Maar wat ik vanmorgen hoorde over die, nou man een jaar eerder uit de gevangenis 1401 02:10:02,950 --> 02:10:10,000 omdat je zo ziek bent, nou dan maar een jaar eerder…. Ik vind dat een nieuws. 1402 02:10:10,000 --> 02:10:13,649 Dan denk ik hebt ons kabinet nou nergens over te doen dan zoiets? Dat vind ik verschrikkelijk hoor. 1403 02:10:13,650 --> 02:10:16,130 Ik had dat nog niet gehoord. Ik wist het niet. 1404 02:10:16,130 --> 02:10:23,510 Ik hoorde het vanmorgen op de radio omdat hij zo ziek is kreeg hij een jaar. 1405 02:10:23,510 --> 02:10:24,330 Ik weet niet hoelang dat hij gekregen heeft. 1406 02:10:24,330 --> 02:10:29,860 Hij had geloof ik een jaar of negen want hij had 1407 02:10:29,860 --> 02:10:34,040 voorarrest enzo, en ik heb dat allemaal wel gelezen. 1408 02:10:34,210 --> 02:10:38,724 Ik ga even afronden over de oorlog. 1409 02:10:38,725 --> 02:10:44,561 Als u er nou op terug kijkt is het dan een belangrijke periode in uw leven geweest? 1410 02:10:44,562 --> 02:10:45,318 Heeft de oorlog veel… 1411 02:10:48,880 --> 02:10:54,080 Ik denk dat mijn gezin belangrijker is geweest dan als mijn oorlogsjaren. 1412 02:10:55,280 --> 02:10:57,420 Wat mijn oorlogsjaren betreft. 1413 02:10:57,420 --> 02:10:59,219 Ja, ja het gaat om uw…. 1414 02:10:59,220 --> 02:11:03,940 Ja, ja ik denk dat mijn gezin belangrijker is. 1415 02:11:06,360 --> 02:11:11,050 Ik heb de oorlogsjaren dan in mijn jongere jaren meegemaakt, een leuke tijd. 1416 02:11:11,050 --> 02:11:21,330 Maar er zijn mensen die echt toch wel… ja. 1417 02:11:24,670 --> 02:11:30,740 Nee ik vind mijn gezin wel belangrijker hoor om daar over na te denken als over die oorlog. 1418 02:11:30,740 --> 02:11:35,294 En gaat u naar herdenkingen, of herdenkt u? 1419 02:11:35,295 --> 02:11:44,510 Ik ben toevallig vorig jaar geweest daar in Amersfoort. Daar ben ik vorig jaar geweest, 1420 02:11:44,510 --> 02:11:45,368 En verder? 1421 02:11:45,368 --> 02:11:49,590 In Indonesië daar bij die Nederlanders daar. 1422 02:11:51,549 --> 02:11:58,372 In Indonesië heb je toch ook die spoorweg, daar ben ik dan ook geweest. 1423 02:11:59,467 --> 02:12:05,174 Er moet ook nog een neef van mij liggen daar op die begraafplaats. 1424 02:12:06,922 --> 02:12:11,976 Maar die hebben we niet kunnen vinden want er liggen er duizenden. 1425 02:12:11,977 --> 02:12:16,125 Dan moet je echt in een archief een nummer weten en dan moet je ze allemaal nog nalopen. 1426 02:12:16,125 --> 02:12:20,990 Dat kan niet. Er liggen er och zoveel. Jonge, jonge jonge allemaal jongens. 1427 02:12:20,990 --> 02:12:27,840 Er is veel leed geweest hoor in die periode. 1428 02:12:27,840 --> 02:12:33,410 Dat is er overal wel geweest. Dat zullen jullie ook wel weten, ook al ben je jong. 1429 02:12:33,410 --> 02:12:34,670 Dat er toch een hoop… 1430 02:12:38,110 --> 02:12:42,970 Dat is ook zo. Ik heb mijn vragen gesteld. 1431 02:12:42,970 --> 02:12:48,180 Ik weet niet of ik nog, of u zelf dingen heeft er is iets nog niet aan de orde gekomen. 1432 02:12:48,710 --> 02:12:53,350 Ik zou het niet weten. Ik vraag wel nog eens aan zus nog wel een paar dingentjes.