1
00:00:00,400 --> 00:00:05,510
Tijdens de oorlog, toen die uitbrak,
toen de oorlog uitbrak, wat deed u toen?

2
00:00:07,320 --> 00:00:16,060
Toen was ik co-assistent als semi-arts en
toen had ik de interne geneeskunde gedaan

3
00:00:16,060 --> 00:00:26,390
en ik zat in ik geloof zes weken in de
eh neurologie en hersenkunde hoe heet dat.

4
00:00:27,850 --> 00:00:30,347
En daar werd ik dus uitgeroepen.

5
00:00:31,200 --> 00:00:39,450
Eruit weggeroepen op 4 mei eh eh eh
eh eh voor mobilisant naar Amsterdam.

6
00:00:39,730 --> 00:00:50,940
En ik zat dus toen die oorlog uitbrak daar 4
dagen en toen heb ik die oorlog mee meegemaakt

7
00:00:50,940 --> 00:00:59,260
en sommige, er was een figuur bij, die helemaal
in elkaar donderde ook nog eens iemand waar

8
00:00:59,260 --> 00:01:04,390
een ander de hele tijd op moest passen, ook
nog wel iemand met een hele grote mond altijd,

9
00:01:04,390 --> 00:01:11,189
vroeger, en een ander was er ook, en toen
maar in het algemeen bleven we heel erg rustig.

10
00:01:11,190 --> 00:01:15,870
Een waarschuwde ons vooral;
denk erom: je personaliteit.

11
00:01:15,870 --> 00:01:18,230
Wat is dat, je personaliteit?

12
00:01:20,940 --> 00:01:24,494
Je gev(oel), je persoon, je niet
laat beïnvloeden door de Duitsers.

13
00:01:24,495 --> 00:01:33,430
Dat je je niet laat veranderen door de
Duitse Nou ja dat was hetgene warvoor ik

14
00:01:34,260 --> 00:01:40,760
ik was door op mijn 16e ik heb dat op de
foto gezien, dat was in ’33, toen was ik

15
00:01:40,760 --> 00:01:48,270
al direct zo geïnformeerd over Hitler dat
ik vond die man die deugt niet helemaal.

16
00:01:48,270 --> 00:01:50,820
Of liever: helemaal niet.

17
00:01:50,960 --> 00:02:00,500
Dus ik daar had ik verder
geen moeite mee en die oorlog

18
00:02:00,500 --> 00:02:04,560
waar ik toen was, daar waren
we heel gauw weer uit.

19
00:02:04,560 --> 00:02:12,820
Want ik was in veertien dagen weer in dat
co-assistentschap. Bij de neuro-chirurgie.

20
00:02:12,820 --> 00:02:18,910
Dus van de eigenlijke oorlog
he en die toen uitgebroken

21
00:02:18,910 --> 00:02:22,280
was en gaande was heb ik
heel weinig last gehad.

22
00:02:22,280 --> 00:02:28,650
U was in Groningen, u werd opgeroepen
door de militairen, de Nederlandse

23
00:02:28,650 --> 00:02:33,540
strijdkrachten, toen moest u naar
Amsterdam, daar heeft u heel kort gezeten?

24
00:02:33,570 --> 00:02:39,190
Daar heb ik dus heel kort gezeten, op
een school waar we waren van allemaal

25
00:02:39,190 --> 00:02:49,220
jonge oude studenten eh die bijna klaar
waren en eh dus toen de oorlog afgelopen

26
00:02:49,220 --> 00:02:56,299
was, was 15 mei, nou bij wijze van
spreken, 16 mei mochten wij alweer gaan.

27
00:02:56,300 --> 00:02:59,790
Ja, een kreet hoorde ik:
der Fuhrer sei uns gnädig.

28
00:02:59,790 --> 00:03:07,470
Ja hij had daar het was natuurlijk
vanzelfsprekend die mensen

29
00:03:07,470 --> 00:03:12,000
moesten in de praktijk iets doen
wat ze niet konden missen, dus eh.

30
00:03:12,000 --> 00:03:14,600
En toen ging u naar Groningen terug.

31
00:03:14,600 --> 00:03:19,290
En toen ging ik naar Groningen en toen ging
ik gewoon verder met mijn coassistentschap.

32
00:03:20,100 --> 00:03:21,050
Waar?

33
00:03:21,350 --> 00:03:27,710
In de neurologische kliniek
van het ziekenhuis waar

34
00:03:27,710 --> 00:03:32,380
ik in mijn opleiding voor
semi-arts mee bezig was.

35
00:03:32,570 --> 00:03:35,150
Want wanneer bent u begonnen
met uw geneeskunde-studie?

36
00:03:35,360 --> 00:03:53,170
Eh 20 december nee eh geneeskundestudie begon
ik september 25, vijf en, 30. Vijfendertig, ja.

37
00:03:53,170 --> 00:03:54,990
September 35.

38
00:03:54,990 --> 00:03:55,280
Ja.

39
00:03:55,280 --> 00:03:59,239
Toen deed ik en toen had ik in
mei eindexamen van de HBS gedaan.

40
00:03:59,240 --> 00:04:00,010
Ja.

41
00:04:00,600 --> 00:04:08,590
En toen ik de studenten die die studie
doen, die mijn oom dus betaalde, die heb ik

42
00:04:08,590 --> 00:04:15,930
en ik heb daar toen wat mee gedaan, maar
mijn principe was; Ik ga naar alle colleges.

43
00:04:15,930 --> 00:04:27,230
Niet omdat ik nou zo’n eh eh ehh plichtpleger
was maar omdat ze mij allemaal interesseerden.

44
00:04:28,120 --> 00:04:31,080
Ik ging daar gewoon heen
omdat het interesseerde omdat

45
00:04:31,080 --> 00:04:34,010
die mensen die daar meest
op dat moment van wisten.

46
00:04:34,010 --> 00:04:38,520
Dat ik die zelf aan het woord wou
horen, en dat allemaal in mij opnam.

47
00:04:38,520 --> 00:04:45,470
Er waren niet zo veel die dat deden, ja,
waren er wel. Maar ik liep al die colleges.

48
00:04:45,470 --> 00:04:55,780
Ja. In 1940 ging u verder met uw coassistentschap
neurologie wat merkte u daarin van de oorlog.

49
00:04:57,530 --> 00:05:00,750
Ja heel weinig.

50
00:05:00,750 --> 00:05:04,036
Dat wil zeggen; mijn
leventje ging gewoon door.

51
00:05:04,036 --> 00:05:16,870
Ik was coassistent op de neurologie en ik
ging weer verder met datzelfde co-schap.

52
00:05:17,490 --> 00:05:24,760
Waar die 14 dagen waren afgestolen door die
dienst, die oproep voor die dienst, maar

53
00:05:24,760 --> 00:05:32,970
daarna moest ik nog een co-schap doen, en
toen kon ik in mei mijn semi-arts examen doen.

54
00:05:33,370 --> 00:05:34,430
Mei 1940?

55
00:05:36,350 --> 00:05:43,520
Mei 1940, ja. Toen was er nog
in Groningen niets aan de hand.

56
00:05:43,860 --> 00:05:47,760
Met studie en studenten, althans
ik niet merkbaar voor mij.

57
00:05:47,760 --> 00:05:52,920
Wanneer heeft u uw arts-examen gedaan?

58
00:05:53,110 --> 00:05:56,080
Tien juli ’41.

59
00:05:56,270 --> 00:05:58,540
Ja. En daartussen liggende jaar?

60
00:05:58,990 --> 00:06:06,870
Dat heeft heel lang moeten duren want ik kon
pas na een half jaar weer coassistent worden.

61
00:06:07,650 --> 00:06:11,945
Dus toen ben ik nog een half jaar in dienst
geweest bij en eh, dat was de eerste keer

62
00:06:11,945 --> 00:06:16,585
dat ik mijn eigen geld ging verdienen dat was
bij een professor in de apothekerie en zo.

63
00:06:21,280 --> 00:06:26,320
En daar moest ik een onderzoek
doen naar bij kikkerharten.

64
00:06:27,160 --> 00:06:32,130
Dan moest je zo’n kikker uithalen en dan moest
je dat in een preparaatje spannen en dan

65
00:06:32,130 --> 00:06:38,760
klopte die en dan moest ik daar de invloed
van bariumchloride op een kikkerhart nagaan.

66
00:06:38,760 --> 00:06:44,520
En er kwam dan een curve van
eeeeh en daar moest dan eventueel

67
00:06:44,520 --> 00:06:48,870
een stukje over geschreven
worden maar dat is nooit gebeurd.

68
00:06:48,870 --> 00:06:52,450
(kuch). Want ik kreeg
daar 750 gulden voor.

69
00:06:52,900 --> 00:06:57,490
Dat was dan de allereerste keer
dat ik geld echt verdiende.

70
00:06:57,490 --> 00:07:04,820
En toen kon ik pas ergens
in november of zo wat

71
00:07:04,820 --> 00:07:09,430
co-assistent worden, ik heb
eerst de op de verloskunde.

72
00:07:10,340 --> 00:07:13,560
Merkte u toen iets van de
oorlog, van de bezetting.

73
00:07:13,560 --> 00:07:22,890
Nee. Ik herinner me ook va die
coschap niet erg veel, nee.

74
00:07:23,200 --> 00:07:29,120
Daarna had ik als laatste 3
maanden lang de chirurgie.

75
00:07:30,580 --> 00:07:38,030
En eh ik had eerst toen ik op
neurologie was een Amerikaans

76
00:07:38,030 --> 00:07:45,110
boek wat door mijn moeders
engels..(..?) waren we anglofiel.

77
00:07:45,310 --> 00:07:46,860
Uw moeder was lerares Engels?

78
00:07:46,860 --> 00:07:53,300
Mijn moeder was lerares Engels, en anglofiel
en kocht alleen maar Engelse studieboeken.

79
00:07:55,980 --> 00:08:01,200
Ik had dus een boek gekocht over
de psychiatrie gekocht van een

80
00:08:01,200 --> 00:08:05,270
Amerikaan en dat zat heel mooi in
elkaar met punten en dit en dat.

81
00:08:05,400 --> 00:08:08,056
Ik dacht goh: dat lijkt me wel wat.

82
00:08:08,056 --> 00:08:15,340
Maar toen ik die co-schappen deed,
onderbroken, en toen kwam ik bij de psychiatrie

83
00:08:15,340 --> 00:08:23,090
terecht en toen had je mensen die in een
coma gebracht werden door eh kunstmatig.

84
00:08:23,360 --> 00:08:30,134
Met veel insuline of iets
anders werden kregen ze.

85
00:08:30,134 --> 00:08:32,960
Nou dat vond ik zo’n
walgelijke toestand dat die

86
00:08:32,960 --> 00:08:36,880
psychiatrie daar was ik
onmiddellijk totaal van genezen.

87
00:08:37,400 --> 00:08:45,180
En pas toen ik op de chirurgie kwam
had ik het gevoel: ja dit is het.

88
00:08:46,410 --> 00:08:52,740
Maar ik had niet van tevoren het gevoel
van ik wil chirurg worden. Helemaal niet.

89
00:08:53,600 --> 00:08:57,900
Maar werd het toen ik
coassistent ben geworden.

90
00:08:58,080 --> 00:09:01,020
Merkte u daar wat van oorlog?

91
00:09:02,580 --> 00:09:12,760
Daar merkte ik natuurlijk dat we daar ook
slachtoffers kregen. Op de eh in het ziekenhuis.

92
00:09:12,760 --> 00:09:19,350
Maar dat was niet zoveel want in onze
buurt werd niet zo veel oorlog gevoerd.

93
00:09:19,700 --> 00:09:25,430
Dat kwam pas later bij het
eind van de oorlog, in mei’40,

94
00:09:25,430 --> 00:09:32,780
nee, ja mei ’40 dat er in
Groningen ook gevochten werd.

95
00:09:34,540 --> 00:09:35,650
’45 bedoelt u?

96
00:09:35,650 --> 00:09:50,230
Ja, vijf...mei ’45. Nee. Ja. Mei’45.

97
00:09:50,230 --> 00:09:52,980
U bedoelt het eind
van de bezettingstijd?

98
00:09:52,980 --> 00:10:02,010
Eind van de bezettingstijd ja toen
werd er in onze buurt geschoten en nou

99
00:10:02,010 --> 00:10:07,870
heb ik ja die hele tijd met de Duitsers
buitengewoon weinig contact gehad.

100
00:10:07,870 --> 00:10:12,386
Dat was natuurlijk heel anders met
de huisartsen die dat wel hadden.

101
00:10:12,750 --> 00:10:25,320
Maar ik zat in een soort uterus van de
chirurgische kliniek vanaf 20 december ’43 tot ’49,

102
00:10:25,320 --> 00:10:32,070
toen de oorlog al lang was afgelopen, en hadden
we met de buitenwereld had ik geen contact.

103
00:10:32,380 --> 00:10:37,810
Maar we waren nog even bij
1941 toen, uw laatste co-schap.

104
00:10:37,810 --> 00:10:41,230
Op dat moment, begrijp ik,
merkte u weinig van de oorlog.

105
00:10:41,230 --> 00:10:44,880
Op dat moment merkte ik heel
weinig van de oorlog. Ja.

106
00:10:44,890 --> 00:10:50,220
En toen haalde u uw arts-examen,
en wat bent u toen gaan doen?

107
00:10:50,310 --> 00:10:56,640
Toen ben ik eerst in die maand
juli toen heb ik drie wee,

108
00:10:56,640 --> 00:11:01,530
drie maal een week, ben ik
vervangend huisarts geweest.

109
00:11:01,530 --> 00:11:03,420
Voor een vakantie.

110
00:11:03,910 --> 00:11:15,367
De eerste keer was in de Wijk, bij Meppel, de
tweede keer was eh bij Leeuwarden, vlakbij het

111
00:11:15,368 --> 00:11:23,380
vliegtuig in Leeuwarden, daar was de zoon was
daar die jongen Kruizinga die later minister is

112
00:11:23,380 --> 00:11:30,920
geworden die had toen eindexamen HBS gedaan en ik
ben nog een keer in Drenthe geweest, Zuid-Wolde.

113
00:11:31,630 --> 00:11:41,560
Tussen eh ten zuiden van Hoogeveen. Ook drie
keer een week. Verdiende ik 10 gulden per dag.

114
00:11:42,880 --> 00:11:45,690
En eh nou dat vond ik heel aardig.

115
00:11:45,690 --> 00:11:56,410
De arbeider verdiende toen 25 in de
week en eh toen kreeg ik half augustus

116
00:11:56,410 --> 00:12:09,050
bericht via mijn toenmalige
aanstaande schoonmoeder dat er op van

117
00:12:09,050 --> 00:12:17,220
kenissen van haar een vacature was
voor een assistent voor een huisarts.

118
00:12:17,220 --> 00:12:19,740
Daar heb ik toen op gerea..daar
ben ik toen heen gegaan.

119
00:12:19,740 --> 00:12:36,340
Toen ben ik iets van 25 augustus 1940 naar Wieringen
gegaan. Daar ben ik tot 10 mei ’43 gebleven.

120
00:12:36,890 --> 00:12:42,800
Dus bijna twee jaar. Daar heb ik het
huisartsenvak benoemd eh geleerd.

121
00:12:42,800 --> 00:12:50,880
En ook daar heb ik met de Duitsers
praktisch helemaal niks gehad.

122
00:12:51,500 --> 00:12:59,130
Een keer was er een bemanning van
de Amerikanen van de zo’n Amerikaans

123
00:12:59,130 --> 00:13:04,630
vliegtuig en die liepen daar bij
ons rond, een paar, in de straat.

124
00:13:04,900 --> 00:13:15,130
Op een weg. En daar heb ik met een even gepraat.
En eh ja dat was moet in ’42 geweest zijn.

125
00:13:15,860 --> 00:13:18,660
En eh die liep daar rond.

126
00:13:18,660 --> 00:13:27,130
Toen werd ik heel gauw, die man werd
mij afgepakt door de andere huisarts op

127
00:13:27,130 --> 00:13:34,140
Wieringen die daar zijn oorspronkelijke
praktijk had, die was door mijn huisarts

128
00:13:34,140 --> 00:13:42,050
totaal verdrongen, en die ging heel
brutaal, pikte die mij die Amerikaan af.

129
00:13:42,230 --> 00:13:45,550
Nou en ik was niet van plan
daar herrie te maken dus

130
00:13:45,550 --> 00:13:48,660
Nederlanders voor een Amerikaan
dus ik liet hem zijn gang gaan.

131
00:13:48,660 --> 00:13:51,680
Hoe ging dat, dat afpakken?

132
00:13:51,830 --> 00:13:58,260
Ja hij ging met die man praten. Hij
ging die man gewoon inpikken, inpraten.

133
00:13:58,260 --> 00:14:03,750
En ja dat ja dat ging zomaar.

134
00:14:04,450 --> 00:14:13,040
Ja ik dacht jij hebt het al beroerd
genoeg met je armzalige praktijk vanwege

135
00:14:13,040 --> 00:14:18,517
die grote praktijk van mijn baas en eh
dan laat maar gaan ik hoef niet laat

136
00:14:18,517 --> 00:14:21,688
maar gaan ik kon er niets aan doen,
ik kon met die man ook verder niks.

137
00:14:21,688 --> 00:14:26,374
Ik kon hem niet opbergen want ik had
zelf geen huis, nou die is eerder denk

138
00:14:26,374 --> 00:14:31,910
ik gearresteerd en die is veilig
krijgsgevangene geworden, neem ik aan.

139
00:14:31,910 --> 00:14:38,660
Want u verloor hem uit het
oog, begrijp ik dat goed?

140
00:14:38,660 --> 00:14:38,770
Ja.

141
00:14:38,770 --> 00:14:46,810
Nou ja die die andere arts die ging gewoon
met die man praten alsof hij daar de

142
00:14:46,810 --> 00:14:55,040
gesprekvoerder was en ik stond daar voor
bij en eh ik zeg: nou ga je gang maar.

143
00:14:55,040 --> 00:14:56,919
Wat mankeerde die man, de Amerikaan?

144
00:14:56,920 --> 00:15:01,810
Niks. Die Amerikaan die liep
gewoon rond, die mankeerde niks.

145
00:15:01,810 --> 00:15:05,250
Nee, nee.

146
00:15:05,250 --> 00:15:12,850
Heeft u verder iets gemerkt in
de oorlog, in deze periode, waren

147
00:15:12,850 --> 00:15:22,300
er NSB’ers die u moest helpen
waar u problemen mee had of..

148
00:15:22,300 --> 00:15:25,050
Nee, er waren wel NSB’ers maar kijk
als arts heb je nooit problemen met

149
00:15:25,050 --> 00:15:30,800
mensen die van een andere kaste eh
want je moet iedereen behandelen.

150
00:15:31,520 --> 00:15:36,970
Maar ik heb daar nooit moeilijkheden gehad ik heb
ook nooit gedacht: dit is een NSB’er en en en nee.

151
00:15:36,970 --> 00:15:50,950
Daar heb ik nooit problemen mee gehad. Dat was
bijzonder probleem-arm dat hele verblijf daar.

152
00:15:51,410 --> 00:15:53,670
Omdat, die oorlog was heel ver weg.

153
00:15:53,670 --> 00:16:02,750
Ik kon wel iedere avond om negen uur, hij had een
prachtige nieuwe bibliotheek gebouwd boven zijn

154
00:16:02,750 --> 00:16:10,020
spreekkamer en daar zat bijna niemand, en daar
had hij wel een radio achter de boeken staan en

155
00:16:10,020 --> 00:16:18,780
daar ging ik iedere avond om negen uur heen om
naar de radio van negen uur van Engeland te horen.

156
00:16:19,430 --> 00:16:26,010
Ik was dus iedere avond op de hoogte en
daar had ik ook de grap dat even voor negen

157
00:16:26,010 --> 00:16:36,830
uur had je de Belgradr Wachtposten die
stond hoe heet ze, dat meisje met die

158
00:16:38,090 --> 00:16:44,970
soldaat die voor de kazerne voor de (gaat
zingen) vor im kazerne, vor dem grossen

159
00:16:46,500 --> 00:16:47,280
Marlene Dietrich.

160
00:16:47,280 --> 00:16:54,760
steht ein tadadadada und steht sie nog nou dat lied
werd toen daar even voor negen uitgezonden, daar

161
00:16:54,760 --> 00:17:00,530
luisterde ik altijd naar, ik heb later gehoord dat
het hele Engelse leger daar ook naar luisterde.

162
00:17:00,530 --> 00:17:08,960
Was heel populair, goed dat was voor mij
een goed dan wist ik meteen dat dan dat het

163
00:17:08,960 --> 00:17:14,510
zou komen, moest ik overzetten natuurlijk,
en dan had ik altijd het Engelse nieuws daar.

164
00:17:14,510 --> 00:17:24,330
En daar had je mooie schotten: the ship was hit
by a torrrrrrpedo en eh maar goed verder eh.

165
00:17:24,330 --> 00:17:28,450
Ging u ’s avonds ook wel uit?

166
00:17:29,100 --> 00:17:36,100
Ik ging er ’s avonds nooit uit. Want waar
moest ik heen, ik had daar geen kennissen.

167
00:17:36,100 --> 00:17:43,090
En wat deed u met
spoedgevallen, ’s avonds?

168
00:17:43,090 --> 00:17:52,750
Nou ja als het in het dorp was dan ging ik
er op de fiets heen, ik had toen geen auto, ja

169
00:17:52,750 --> 00:17:59,500
hij had wel een auto, een kleine waar hij mee
de praktijk deed, en ook een grote Amerikaan.

170
00:17:59,810 --> 00:18:01,630
Waar niet mee gereden werd.

171
00:18:01,630 --> 00:18:06,000
Een keer heb ik daarin gereden en
toen ik eh..toen ik daar reed heb ik

172
00:18:06,000 --> 00:18:09,950
even te hard natuurlijk op et gaspedaal
toen ging ik bijna van de weg af.

173
00:18:09,950 --> 00:18:12,230
Nou toen gebeurde er
niks maar eh (lacht).

174
00:18:12,230 --> 00:18:18,139
Maar ’s nachts, als er ’s nachts
een spoedgeval was, wat deed u dan?

175
00:18:18,570 --> 00:18:22,330
Ja dan ging je daar heen.

176
00:18:22,990 --> 00:18:30,770
Maar er was toch en eh nachtverbod? Mensen
mochten toch ’s nachts niet de deur uit?

177
00:18:30,770 --> 00:18:33,040
Ja daar hadden wij geen last van.

178
00:18:33,910 --> 00:18:42,130
Je had dus een artsendiploma bij je dus
je kon je altijd idee identificeren.

179
00:18:42,690 --> 00:18:49,320
Dus daar was ook weinig controle
op op de daar in Hypolytushoef.

180
00:18:51,450 --> 00:18:58,590
Voelde wat voelde u van de
bezetting, voelde u beklemmend,

181
00:19:03,320 --> 00:19:03,490
Nee.

182
00:19:03,490 --> 00:19:08,620
Die bezetting heb ik dus gevolgd, met heel veel
aandacht ik was daar heel erg in geïnteresseerd,

183
00:19:08,620 --> 00:19:19,030
ook al ver voor de oorlog, want thuis lazen
ze De Haagse Post en die Haagse Post daar

184
00:19:19,030 --> 00:19:26,130
stond van Blankenstijn in met een iedere week
een artikel over de toestand in de wereld

185
00:19:26,130 --> 00:19:31,310
en er werd zelfs beweerd, dat was dan ook
zo geloof ik, die werd geconsulteerd door

186
00:19:31,310 --> 00:19:38,010
eerst die ministers van Frankrijk en Duitsland
over de toestand hoe ze ermee aan moesten.

187
00:19:39,070 --> 00:19:47,700
En dus eh daar was ik over geïnteresseerd
en verder ja ik had wel een paar boekjes

188
00:19:47,700 --> 00:19:55,920
gekocht voor chirurgie voor de huisarts en
die had ik gekocht en daar las ik dan ook in.

189
00:19:56,270 --> 00:20:01,090
Ja, ja. Dit ws zo te horen een
vrij rustige periode voor u.

190
00:20:01,090 --> 00:20:03,300
Heel rustig.

191
00:20:03,300 --> 00:20:07,460
U kon ook alle middelen
die een huisarts tot zijn

192
00:20:07,460 --> 00:20:10,300
beschikking zou moeten hebben,
die had u ook op dat moment?

193
00:20:10,300 --> 00:20:10,520
Ja.

194
00:20:10,520 --> 00:20:17,510
Er was een keer een jongen en die had een
hele hoge koorts, een paar dagen, en toen

195
00:20:17,510 --> 00:20:24,260
had ik: ik dacht: die man moet je naar
Alkmaar sturen, hij wou dat niet, hij vond dat

196
00:20:24,260 --> 00:20:37,740
niet nodig, en toen bleek dat-ie een eh een
eh hoe heet dat een tyfus-infectie had.

197
00:20:38,130 --> 00:20:41,710
Nou dat hoefde niet naar Alkmaar,
dat ging ook vanzelf wel over.

198
00:20:41,710 --> 00:20:45,720
Daar kon je verder niet veel aan doen.

199
00:20:45,720 --> 00:20:46,880
Naar Alkmaar, zegt u?

200
00:20:46,880 --> 00:20:52,430
Ja. Wieringer traineerde op
het ziekenhuis van Alkmaar.

201
00:20:54,580 --> 00:20:58,010
Okee, dus dat was de link. Ja, ja.

202
00:20:58,010 --> 00:21:03,580
Logisch toch? Ja het
klinkt wat gek maar eh.

203
00:21:03,730 --> 00:21:10,430
Maar eh waarom ging u weg
eigenlijk bij die praktijk?

204
00:21:10,430 --> 00:21:13,390
Nou ik zal zeggen ik had eigenlijk het idee
ik moet ergens heen maar ik helemaal niet

205
00:21:13,390 --> 00:21:21,900
waarheen, toen kreeg ik een telefoontje van een
collega die drie jaar ouder was dan ik en die

206
00:21:21,900 --> 00:21:29,410
zat in Heerlen en daar was ik controlerend
geneesheer van het Algemeen Mijnwerkers Fonds.

207
00:21:29,410 --> 00:21:39,310
AMF. En die zei: wij hebben hier een
vacature, heb jij zin om hier te komen.

208
00:21:40,100 --> 00:21:49,040
Ja, zei ik dus en ik ben toen ongeveer
half mei van Wieringen naar Heerlen gegaan.

209
00:21:49,040 --> 00:21:59,110
Ik dacht: controlerend geneesheer bij AMF,
bij die kolenbusiness daar zul je vermoedelijk

210
00:21:59,110 --> 00:22:05,360
ook net veel last hebben van die Duitsers
want die moeten die kolen, die hebben ze nodig.

211
00:22:06,550 --> 00:22:06,720
Dus.

212
00:22:06,720 --> 00:22:16,350
Dat hele bedrijf met zo goed mogelijk lopen.
Dat was echt mijn bijgedachte daarbij.

213
00:22:17,210 --> 00:22:25,170
Nou daar ben ik half mei gekomen en
dat was helemaal een vakantie want

214
00:22:25,170 --> 00:22:28,630
ik was een van de weinigen die een
auto tot z’n beschikking hadden.

215
00:22:28,630 --> 00:22:29,980
Hoe kwam dat?

216
00:22:30,290 --> 00:22:34,990
Door de directie. Van de AMF,
de Algemene Mijnwerkers Fonds.

217
00:22:34,990 --> 00:22:44,540
Die gaf mij een DKW et eh speciaal
gas eh waar je op kon lopen.

218
00:22:44,540 --> 00:22:46,830
Waarom reed u in die auto rond?

219
00:22:47,290 --> 00:22:52,620
Ja, als controlerend geneesheer,
de zieke mensen die zich gemeld

220
00:22:52,620 --> 00:22:57,450
hadden dat ze thuis ziek waren,
te controleren of dat ook zo was.

221
00:22:59,190 --> 00:23:03,200
En werd u vaak aangehouden door de
Duitsers omdat u in een auto reed.

222
00:23:03,200 --> 00:23:05,040
Ik ben daar nooit aangehouden.

223
00:23:07,000 --> 00:23:07,950
Nee.

224
00:23:08,830 --> 00:23:10,299
Het was een Duitse auto die u had?

225
00:23:10,300 --> 00:23:17,130
Het was een DKW. Een DKW. Maar
het was een Nederlandse auto.

226
00:23:17,130 --> 00:23:18,230
Een Duits merk.

227
00:23:18,280 --> 00:23:19,660
Eh mm ja.

228
00:23:19,660 --> 00:23:28,260
Ja, ja. Waar bestond uw
werk zoal uit, inhoudelijk?

229
00:23:28,260 --> 00:23:32,800
Ik had een spreekuur waar alle
mensen die zich ziek gemeld

230
00:23:32,800 --> 00:23:39,980
hadden verschijnen moesten om te
controleren waarom ze ziek waren.

231
00:23:41,970 --> 00:23:47,110
Nou dan had je dus eh een
paar uur per dag voor nodig.

232
00:23:47,110 --> 00:23:57,400
De hele morgen en dan had je allerlei vreemde
lieden eh Yoegoslaven waren er bijvoorbeeld veel ja.

233
00:23:57,400 --> 00:23:58,770
Hoe kwamen die daar?

234
00:23:58,770 --> 00:24:09,683
Die waren daar al heengegaan als eh als eh wat
later al die Marokkanen en zo ook gedaan hebben.

235
00:24:09,683 --> 00:24:15,820
He want je ging naar
de vetpot als dat kon.

236
00:24:15,820 --> 00:24:17,330
In de oorlog zijn ze
gekomen of waren ze er al?

237
00:24:17,330 --> 00:24:23,257
In de oorlog zaten ze hier en ik neem aan neem
aan nee die waren er voor de oorlog ook al.

238
00:24:23,257 --> 00:24:30,010
Wat mij opviel dat die lieden
die ongeveer dezelfde leeftijd

239
00:24:30,010 --> 00:24:36,440
hadden als ik, dat was toen
26, die zagen eruit als 40.

240
00:24:36,440 --> 00:24:44,950
Die mijnwerkers. Die zagen er
veel ouder uit. Dat viel mij op.

241
00:24:46,910 --> 00:24:48,230
Hoe komt dat?

242
00:24:48,230 --> 00:24:51,670
Ja dat is dat werk dat
ze in de mijn moeten doen.

243
00:24:51,670 --> 00:24:58,400
Als je daar iedere dag in de
mijn, de mijn heette Kuhl.

244
00:24:58,400 --> 00:25:07,410
En dan hadden ze een Kuhlpungel zo’n
geruite doek waar ze hun beterhammen

245
00:25:07,410 --> 00:25:12,420
en zo in hadden en daarbij gingen
ze met de lift naar beneden.

246
00:25:12,420 --> 00:25:18,552
Ik ben toen nog twee keer twee keer in een
mijn naar beneden geweest om daar te kijken.

247
00:25:18,552 --> 00:25:23,700
Wat dan opvalt is als je daar in die lange
gangen loopt dat het daar geweldig waait

248
00:25:24,550 --> 00:25:35,797
en eh dat moet natuurlijk geventileerd
worden en ja verder eh viel ook op dat de

249
00:25:35,800 --> 00:25:44,120
lagen kolen in Zuid-Limburg nogal laag
waren dus je had veel dunnen lagen van niet

250
00:25:44,120 --> 00:25:53,820
meer dan waar die kerels hun kolen dus
liggende boven hun hoofd moesten kappen.

251
00:25:54,670 --> 00:26:04,490
En eh dat geeft natuurlijk ook snel
die eh mensen die hadden twee gevaren.

252
00:26:04,490 --> 00:26:09,500
Je kon steenstof krijgen,
was dus steenkolenstof.

253
00:26:10,170 --> 00:26:19,620
Ik heb een keer sectie gezien van een mijnwerker
en die had longen die helemaal pikzwart waren.

254
00:26:19,620 --> 00:26:27,750
Niet gewoon een beetje zwart, die
waren helemaal, door en door, pikwart.

255
00:26:27,830 --> 00:26:35,540
Van de kolenstof die ze toch altijd
inademden. Dat was onschuldig voor de functie.

256
00:26:35,940 --> 00:26:41,410
Datgene waar ze doodziek
van werden, dat was de

257
00:26:41,410 --> 00:26:47,040
steenstof die ze onwillekeurig
ook wel moesten hakken.

258
00:26:47,040 --> 00:26:58,450
En steenstof is siliciumoxide. Als je
dat inademt dan tast dat je weefsel aan.

259
00:26:58,660 --> 00:27:05,197
En dat vernielt je weefsel, en je longen wordt
vernield, en die mensen gaan daar dood aan.

260
00:27:05,198 --> 00:27:15,470
En nu had je daar ook een arts,
toen hadden we nog niet alleen,

261
00:27:15,470 --> 00:27:20,310
wij waren dus ziekte-artsen,
maar je had ook ongevals-artsen.

262
00:27:22,000 --> 00:27:29,990
Want een ongeval werd duurder betaald dan had
je geen karens-dagen dan kreeg je direct je

263
00:27:29,990 --> 00:27:35,830
ziekte-geld maar bij ons moest je eerst twee
dagen of drie dagen ziek zijn voordat je dat geld

264
00:27:35,830 --> 00:27:43,451
kreeg, dus het was voordelig voor een arbeider
om voor een ongeval gehouden te worden en het

265
00:27:43,451 --> 00:27:53,790
was voor hun voordelig voor de ongevals-arts
om de arbeider te houden voor een ziekte-geval.

266
00:27:54,900 --> 00:28:00,080
Was er dan geen ziekte, ja er was
ook ziekte, er was ook tuberculose.

267
00:28:00,620 --> 00:28:03,500
Want tuberculose was in die
tijd nog een volksziekte.

268
00:28:03,500 --> 00:28:10,770
En dus iedere patiënt, iedere
mijnwerker, die kwam met een

269
00:28:10,770 --> 00:28:19,270
ziekte van de longen, waar hij
een silicose van kon maken.

270
00:28:19,770 --> 00:28:29,240
Dat deed hij met plezier want dan was het
nee, nee hij moest er tuberculose van maken.

271
00:28:29,240 --> 00:28:35,580
Want de silicose viel onder de
ongevallenwet want je had een paar ziekten

272
00:28:35,580 --> 00:28:40,670
die vielen; letsel in betrekkelijk
korte tijd ontstaan was daar de kreet

273
00:28:40,670 --> 00:28:46,150
voor, en daar hoorde du die silicose
bij en dat werd behandeld als ongeval.

274
00:28:46,290 --> 00:28:53,810
Dus voor de bedrijf was een ongeval
duurder dan een ziekte-geval.

275
00:28:53,810 --> 00:28:59,250
En daar heb ik geleerd
wat sociaal voelen is.

276
00:29:01,230 --> 00:29:02,960
Heel sterk.

277
00:29:03,180 --> 00:29:03,650
Hoe

278
00:29:03,650 --> 00:29:14,080
Doordat mensen die silicose hadden
doordat die mishandeld werden doordat

279
00:29:14,080 --> 00:29:19,780
die eh ongevals-arts ze in de
ziekte-wet gooide omdat dat goedkoper

280
00:29:19,780 --> 00:29:26,500
was en hij daar tuberculose kon
rekenen als oorzaak van de kwaal.

281
00:29:26,500 --> 00:29:31,802
En dat gebeurde nog al eens. Daar kon
ik ook niet zo erg veel aan doen.

282
00:29:31,850 --> 00:29:39,620
Maar daar ben ik mij bewust geworden
van het begrip sociaal voelen.

283
00:29:39,780 --> 00:29:45,660
Kon u op de een of andere manier uw
patiënten wel helpen? Of ook helpen?

284
00:29:46,120 --> 00:29:46,900
Nee.

285
00:29:46,900 --> 00:29:48,290
U kon daar niks aan doen.

286
00:29:48,290 --> 00:29:53,990
Nee want het enige wat ik moest
doen als ze terecht ziek waren

287
00:29:54,820 --> 00:30:03,900
en in de tweede plaats eh eh ja
zien hoe wat eh wat ze hadden.

288
00:30:03,900 --> 00:30:06,120
En eh

289
00:30:06,810 --> 00:30:11,900
Wat was pathologie
die u veel tegenkwam?

290
00:30:11,900 --> 00:30:19,390
Nou er was een pathologie die zij
gemaakt hadden, dat was de klomphand.

291
00:30:19,880 --> 00:30:26,510
Als je zo met de handrug
zit te timmeren op een harde

292
00:30:26,510 --> 00:30:30,110
onderlaag, dan krijg je dat
dat helemaal dik wordt.

293
00:30:30,950 --> 00:30:36,830
Nou die klomphand die kwam je daar nou dat het
zoveel was kan ik niet zeggen, maar het kwam

294
00:30:36,830 --> 00:30:45,050
toch regelmatig tegen en daar melden ze zich
mee met die eh met die eh ja ben toch ziek.

295
00:30:45,050 --> 00:30:50,570
Nou en dan was ik nog weer zo
pro-arbeider dat ik daar geen

296
00:30:50,570 --> 00:30:54,820
drukte over maakte, dat ik wist
dat hij dat zelf gedaan had.

297
00:30:55,200 --> 00:30:59,210
Dat liet ik gaan als zijnde ongeval.

298
00:31:01,260 --> 00:31:03,810
Had dat iets nog te maken
met de oorlog of was dat?

299
00:31:03,810 --> 00:31:06,930
Dat had niets te maken met
de oorlog te maken, dat had

300
00:31:06,930 --> 00:31:13,890
alleen te maken met mijn
instelling van wat een arbeider is.

301
00:31:15,240 --> 00:31:19,730
Nou en ik heb daar dus geleerd
dat je moet proberen wat

302
00:31:19,860 --> 00:31:23,920
je doen kan voor een arbeider
naar alles wat je maar kan.

303
00:31:23,920 --> 00:31:29,408
En dat is soms veel, meestal niet
zo veel maar het is er soms wel.

304
00:31:29,580 --> 00:31:33,710
Heeft u daar ook curatief werk gedaan?

305
00:31:34,300 --> 00:31:39,400
Niks. Nee. Ik was alleen
maar controlerend geneesheer.

306
00:31:40,540 --> 00:31:45,640
En die regels waar u het net over
had, die regels van wat is een

307
00:31:45,640 --> 00:31:51,820
ongeval en wat niet en dergelijke,
was dat ingesteld door de overheid?

308
00:31:51,820 --> 00:31:53,710
Dat was een wet.

309
00:31:53,710 --> 00:31:59,820
Een wet in Nederland dat je
had een ongeval; je viel onder

310
00:31:59,820 --> 00:32:06,380
een ongeval als je in je
bedrijf het ongeval gehad had.

311
00:32:06,380 --> 00:32:13,690
Dus als jij fietste naar je bedrijf en je
kreeg een ongeval dan was je de Ongevallenwet

312
00:32:13,690 --> 00:32:20,880
maar als je fietste op zondag met je vrouw en
je kreeg dan een ongeval, dan was je ziekte.

313
00:32:21,380 --> 00:32:23,770
En dat was een al
langer bestaande wet.

314
00:32:23,770 --> 00:32:25,430
Dat was een al langer bestaande wet.

315
00:32:25,430 --> 00:32:34,040
Je ehm het verbaast me die dat er
Yoegoslaven werkten, dat verbaasd mij toch.

316
00:32:34,040 --> 00:32:37,520
Hoe communiceerde u met hen?

317
00:32:39,310 --> 00:32:44,530
Ja, ja ik kon met iedereen
communiceren maar hoe dat ging

318
00:32:44,530 --> 00:32:46,640
weet ik ook niet, dat zal misschien
in het Duits geweest zijn.

319
00:32:47,510 --> 00:32:50,830
Die zaten hier meestal een hele tijd.

320
00:32:53,170 --> 00:32:57,750
Hm. Hoe vond u dat om Duits te praten in
een periode dat zij de bezetter waren?

321
00:32:57,750 --> 00:32:59,510
Helemaal geen last van.

322
00:33:01,570 --> 00:33:08,590
Nee, nee ik bedoel want kinderachtige dingen ten
opzichte van de Duitsers daar hou ik niet van.

323
00:33:08,590 --> 00:33:12,880
Je hebt Nederlanders die na de
oorlog Duitsers een verkeerde weg

324
00:33:12,880 --> 00:33:18,400
gewezen hebben omdat hun anti; nou
dat vind ik geen manier van doen.

325
00:33:18,400 --> 00:33:28,870
En bovendien had ik een heel goed Duits verleden
want ik had Goethe had ik veel van gelezen.

326
00:33:28,870 --> 00:33:35,860
Ja ik was verder verder de Duitse
cultuur die had ik mij wel eigen

327
00:33:35,860 --> 00:33:41,410
gemaakt, voor lang voor die tijd,
volkomen los van het oorlogsgebeuren.

328
00:33:41,410 --> 00:33:49,450
Hoe was uw houding ten opzichte van
Duitsers? Van de bezettende Duitsers?

329
00:33:49,450 --> 00:33:56,120
Nou gewoon. Gewoon. Gewoon mee praten.

330
00:33:56,430 --> 00:34:08,660
Want ik had mij voorgenomen, direct in mei ’40,
ik moet zorgen dat ik heelhuids uit de oorlog kom.

331
00:34:08,660 --> 00:34:19,860
Dus ik ga mij niet anti-Duits gedragen.
Gewoon uit eigenbelang. Puur eigenbelang.

332
00:34:19,860 --> 00:34:27,098
Ik wil geen enkel risico nemen
dat ik hier doodgeschoten word.

333
00:34:27,098 --> 00:34:37,450
Wat dus met veel van die mensen gebeurd is.
Maar de meeste Nederlanders waren zoals ik.

334
00:34:37,660 --> 00:34:48,309
Voorzichtig, niets doen. In de zin van, als ik
ermee in aanraking kom nou dan gewoon mee doen.

335
00:34:50,600 --> 00:34:56,506
En eh nog even terug
naar die Yoegoslaven.

336
00:34:56,506 --> 00:35:04,010
U weet niet meer in welke taal u met hen
sprak, weet u hoe hun woonsituatie was.

337
00:35:04,920 --> 00:35:14,320
Nou er waren allerlei dorpen, daar
was ook een naam voor, eh ja dat weet

338
00:35:14,320 --> 00:35:21,550
ik niet meer, kluitjes van huisjes waar
die vreemdelingen allemaal woonden.

339
00:35:23,180 --> 00:35:27,310
Ja daar was een naam voor,
voor die ja dat weet ik niet

340
00:35:27,310 --> 00:35:31,640
meer maar die waren in de
buurt van Heerlen had je die.

341
00:35:33,710 --> 00:35:34,890
En hoe leefden ze daar?

342
00:35:34,890 --> 00:35:39,260
Nou gewoon in een huis, gewoon.

343
00:35:40,040 --> 00:35:43,290
Weliswaar misschien wat
primitieve huisjes maar het waren

344
00:35:43,290 --> 00:35:46,610
toch wel huisjes met
waterleiding en alles eran’ hoor.

345
00:35:46,630 --> 00:35:48,800
Met familie of alleen de..

346
00:35:49,110 --> 00:35:50,360
Met familie, ja.

347
00:35:56,590 --> 00:36:11,610
Dus het was eh, heel even kijken eh,
kijken..ehm ja ik heb een belverslag van

348
00:36:11,610 --> 00:36:17,340
eerder dat we u aan de telefoon hebben
gehad, ja ik niet maar een collega, daarin

349
00:36:17,340 --> 00:36:22,220
heeft u verteld dat u op een gegeven moment
excuses moest aanbieden aan de Duitsers.

350
00:36:22,220 --> 00:36:22,720
Ja.

351
00:36:22,720 --> 00:36:23,590
Waarom was dat?

352
00:36:23,590 --> 00:36:29,450
Dat was in juli ’43. Toen
zat ik daar dus in Heerlen.

353
00:36:29,450 --> 00:36:42,070
Toen hebben wij op een of andere manier
Seys-Inquart een brief gestuurd. Gzamelijk.

354
00:36:42,070 --> 00:36:43,620
Met wie?

355
00:36:43,620 --> 00:36:43,690
Hm?

356
00:36:43,690 --> 00:36:44,010
Met wie?

357
00:36:44,010 --> 00:36:45,880
Met de artsen.

358
00:36:45,880 --> 00:36:49,740
Gewoon de artsen, dat was voor mij eigenlijk
gewoon de huisartsen controlerende artsen..

359
00:36:49,740 --> 00:36:51,840
Daar in Heerlen?

360
00:36:52,730 --> 00:37:02,010
Dat werd naar, dat hebben we naar Seys-Inquart
gestuurd. En ik weet ook niet meer wat erin stond.

361
00:37:03,770 --> 00:37:13,210
En toen kwam er bericht van Seys-Inquart dat
wij moesten onze excuses komen aanbieden.

362
00:37:13,390 --> 00:37:19,130
Nou toen had ik weer een
inwendige autoriteit, ik weet

363
00:37:19,130 --> 00:37:23,910
ook niet wie dat is, die ons
opdroeg: dat moet je doen.

364
00:37:24,330 --> 00:37:38,050
Je moet naar Maastricht, je moet naar
die man van de die Gemene Polizei.

365
00:37:38,460 --> 00:37:40,410
Nou daar ben ik dus gekomen.

366
00:37:40,410 --> 00:37:49,090
Het eerste wat die man tegen mij zei was eh hoe
komt u nou hier in Limburg terwijl u uit Groningen

367
00:37:49,090 --> 00:37:55,430
komt want als je met een Groninger afspreekt: je
komt om acht uur dan is hij er om toen voor acht.

368
00:37:55,430 --> 00:37:58,180
Als je dat met een Limburger
afspreekt dan mag je

369
00:37:58,180 --> 00:38:04,930
blij zijn, om acht uur, dat
hij er om negen uur is.

370
00:38:04,930 --> 00:38:06,900
Nou zo begon hij dat gesprek.

371
00:38:07,340 --> 00:38:12,690
Nou en goed, verder heb ik
nauwelijks met die man gepraat,

372
00:38:12,690 --> 00:38:17,640
ik heb dus mijn excuses
aangeboden en ben weg gegaan.

373
00:38:17,640 --> 00:38:23,910
Toen kregen we wel de opdracht van onze
hogerhand: nou moet je wel ondergedoken

374
00:38:23,910 --> 00:38:31,040
zijn want sommige van deze mensen worden
die zijn of zullen worden doodgeschoten.

375
00:38:31,780 --> 00:38:42,570
Toen heb ik een week eh heb ik eh
bij een vrind van mij, die was, ja

376
00:38:42,570 --> 00:38:49,030
die had een of ander functie ook bij
mij mijn, heel andere functie maar

377
00:38:49,030 --> 00:38:55,440
geen medische functie, bij die heb
ik toen thuis gelogeerd een week.

378
00:38:58,130 --> 00:39:04,100
Daar heb ik verder ook niet, ze zijn niet bij
mij aan huis geweest, mijn huis, dus na een week

379
00:39:04,100 --> 00:39:07,140
dachten we dat het wel over
zou maar er zijn schijnen

380
00:39:07,140 --> 00:39:12,460
wel mensen van die groep
doodgeschoten te zijn.

381
00:39:12,460 --> 00:39:13,149
Welke groep was dat?

382
00:39:13,150 --> 00:39:16,500
Doe groep artsen die daar
zijn excuses heeft aangeboden.

383
00:39:16,500 --> 00:39:21,790
En dat waren artsen van de mijnen
en omgeving, was het iets anders?

384
00:39:21,790 --> 00:39:22,380
En huisartsen.

385
00:39:22,380 --> 00:39:24,990
Was iets uit Limburg,
niet heel Nederland?

386
00:39:24,990 --> 00:39:31,950
Was alleen ter plekke, dat
was een lokale geschiedenis.

387
00:39:31,950 --> 00:39:38,770
Hier een lokale geschiedenis die wel lokaal werd
uitgevoerd maar daar weet ik heel weinig van.

388
00:39:41,100 --> 00:39:42,130
Intrigerend.

389
00:39:42,130 --> 00:39:47,710
Ja. Ik kreeg heel weinig
nieuws over wat dan ook.

390
00:39:47,710 --> 00:39:54,190
En aan de ene kant zat mij dat dwars
zou je kunnen zeggen maar aan de

391
00:39:54,190 --> 00:40:03,280
andere kant, dan heb je toch altijd de,
de fase geen nieuws is goed nieuws.

392
00:40:04,590 --> 00:40:16,650
Dus ik was niet behoeftig aan aan eh
nieuws uit mijn omgeving. Van wie dan ook.

393
00:40:16,650 --> 00:40:18,770
Ik had gewoon mijn werk overal.

394
00:40:21,140 --> 00:40:30,700
Nou en toen ging ik dus, 19 december,
ging ik naar, van Heerlen met

395
00:40:30,700 --> 00:40:35,400
de trein dat, je kon gewoon reizen
met de trein, naar Groningen.

396
00:40:35,400 --> 00:40:40,440
We hadden het nog even terug want u
weet niet wat er in die brief stond?

397
00:40:40,440 --> 00:40:42,800
U heeft die brief wel ondertekend?

398
00:40:43,510 --> 00:40:44,620
Ja, kennelijk wel.

399
00:40:44,620 --> 00:40:45,200
Ja.

400
00:40:45,200 --> 00:40:49,980
Ik weet ook niet meer wat er in stond.

401
00:40:50,190 --> 00:40:57,890
Er heeft iets in gestaan, er was, ik neem aan
dat het gedaan te doen had met die artsenkamer.

402
00:40:58,810 --> 00:41:05,014
Want ze, de Duitsers, hadden een artsenkamer
opgericht. En daar moest je dan lid van zijn.

403
00:41:05,014 --> 00:41:13,290
Nou daar ben ik ook nooit lid van
geweest maar eh het enige verband dat ik

404
00:41:13,470 --> 00:41:19,810
kan maken is dat er daar iets mee
was, maar wat weet ik geen flauw idee.

405
00:41:19,810 --> 00:41:23,550
Ik weet ook niet meer herinner
me niet ineens dat ik die brief

406
00:41:23,550 --> 00:41:26,840
geschreven heb maar ik heb hem wel
geschreven want er is op gereageerd.

407
00:41:26,840 --> 00:41:36,970
Ja. En u had over een inwendig cotact noemt u
dat; is dat iemand van een verzetsorganisatie of..

408
00:41:36,970 --> 00:41:47,099
Ja, er was altijd een soort, inwendig had men
contact met elkaar; daar is ook immers MC

409
00:41:47,099 --> 00:41:53,550
mee opgericht, maar daar kregen we soms,
niet zo vaak maar toch een doodenkele keer,

410
00:41:53,550 --> 00:41:59,920
aanzeggingen van, daar kreeg ik dus die
aanzegging van: je moet wel naar Maastricht gaan.

411
00:41:59,920 --> 00:42:03,470
Nou, daarom heb ik dat gedaan.

412
00:42:04,920 --> 00:42:06,410
En hoe kreeg u die brieven?

413
00:42:06,410 --> 00:42:17,400
Mondeling. Kijk, een van de dingen als die
je in zo’n situatie moet doen; nooit briefjes.

414
00:42:18,380 --> 00:42:25,000
Want brieven krijgt de vijand in handen
en dan heeft-ie iets waar hij wat mee kan.

415
00:42:26,150 --> 00:42:32,100
Dat ter jou ongunstig is.
Dus dat is altijd mondeling.

416
00:42:34,090 --> 00:42:39,069
En moest u dan ook weer informatie
doorgeven, of? Was het dat?

417
00:42:39,070 --> 00:42:43,570
Nee. Nee, dat was het.

418
00:42:43,980 --> 00:42:47,300
En van wie kreeg u de
informatie, wie vertelde u wat?

419
00:42:47,300 --> 00:42:55,280
Iemand die ik kende, iemand uit de omgeving.
Een andere andere, een huisarts bijvoorbeeld.

420
00:42:55,280 --> 00:42:59,480
Of een controlerend geneesheer of een
andere controlerend geneesheer of

421
00:42:59,480 --> 00:43:06,240
een ander bedrijf, iemand waarvan je
wist van elkaar wie betrouwbaar was.

422
00:43:07,900 --> 00:43:11,720
Maar nooit op papier. In de oorlog.

423
00:43:11,720 --> 00:43:14,790
Waarom bent u geen lid
geworden van de Artzenkammer?

424
00:43:16,630 --> 00:43:26,350
Ja, dat heb ik geweigerd omdat ik vond dat ik
dat nie nie niet moest doen. Had ik geen zin in.

425
00:43:27,850 --> 00:43:31,264
En blijkbaar zat er geen kant
aan voor mij ja dat moet je

426
00:43:31,264 --> 00:43:35,270
dan toch maar doen want anders
kan het je je leven kosten.

427
00:43:35,270 --> 00:43:41,291
Maar die faktor zat er kennelijk niet
aan. Ik heb er ook nooit last van gehad.

428
00:43:41,292 --> 00:43:50,140
Wij waren ook een bijzonder
klein groepje over het hele land.

429
00:43:50,140 --> 00:43:50,540
Ja.

430
00:43:50,540 --> 00:43:56,180
En een groepje die in zekere zin
wel belang had voor de Duitsers.

431
00:43:56,180 --> 00:44:01,790
Dat die ziekte-behandeling en dat
ziekte-onderzoek dat dat tenminste zou gebeuren.

432
00:44:01,920 --> 00:44:03,850
Want die kolen moesten ze hebben.

433
00:44:06,340 --> 00:44:08,870
Had u het gevoel dat u
in een bijzondere cub zat?

434
00:44:10,150 --> 00:44:18,420
Ik nou ja min of meer wel maar ja kan ook
niet zeggen dat ik dat gevoel nou zo had.

435
00:44:20,600 --> 00:44:23,459
Als u erop terugkijkt, die tijd in
Heerlen, hoe kijkt u erop terug?

436
00:44:23,460 --> 00:44:36,260
Dat was een mooie tijd. Ik heb daar
Zuid-Limburg helemaal voor nop kunnen bekijken.

437
00:44:36,260 --> 00:44:43,830
Had logies en vervoer en ja (lacht).

438
00:44:43,830 --> 00:44:46,960
Want waar verbleef u,
wat was uw domicilie?

439
00:44:46,960 --> 00:44:54,150
Mijn domicilie was een kamer bij een
mevrouw aan de Akerstraat. In Heerlen.

440
00:44:54,670 --> 00:45:02,520
Nou die is vrij dichtbij bij het centrum, moest
ik een kleintje een heel klein eindje met de

441
00:45:02,520 --> 00:45:09,110
fiets rijden om naar mijn werk mij werkplaats te
komen van waar die waar het AMF zitting hield.

442
00:45:09,110 --> 00:45:15,440
En daar stond dan ook de auto,
of had u die bij huis ook?

443
00:45:15,440 --> 00:45:19,920
Nee maar ik had ook een fiets.

444
00:45:19,920 --> 00:45:26,420
Ik weet niet eens meer hoe ik daar heen ging, met
de fiets of met de auto, kon er zelfs heen lopen.

445
00:45:26,420 --> 00:45:33,130
Maar die auto, was dat een die u
altijd tot uw beschikking had?

446
00:45:34,160 --> 00:45:34,250
Ja.

447
00:45:34,250 --> 00:45:36,770
Was dat uw auto

448
00:45:36,770 --> 00:45:43,190
Ja. Die was mij, dat halve
jaar, ter beschikking gesteld.

449
00:45:43,610 --> 00:45:48,450
U ging u zei in ’43
weer naar Groningen?

450
00:45:49,190 --> 00:45:49,230
Ja.

451
00:45:49,230 --> 00:45:51,910
En toen? Wat ging u doen?

452
00:45:55,890 --> 00:46:03,040
In Groningen, 20 december heb ik ij
daar gemeld. Of ik denk 19 december.

453
00:46:03,280 --> 00:46:08,690
Ik kreeg daar direct een kamer
toegewezen, daar was een speciale

454
00:46:08,690 --> 00:46:17,180
vleugel aan een gebouw en daar zaten
er meer kamers, woonkamers aan.

455
00:46:17,180 --> 00:46:22,900
Ik kreeg daar een prachtige grote
huiskamer toegewezen met een enorme

456
00:46:22,900 --> 00:46:29,630
stoel erin, eh er werd mij gezegd dat
ik 50 gulden per dag moest betalen.

457
00:46:29,630 --> 00:46:32,012
Waar meldde u zich,
waar ging u werken dan?

458
00:46:33,130 --> 00:46:35,040
Op de chirurgische afdeling.

459
00:46:36,920 --> 00:46:37,740
O dat was toen.

460
00:46:37,740 --> 00:46:45,900
Ik kwam daar dus als kandidaat
opleider eh opgeleidde in de chirurgie.

461
00:46:45,900 --> 00:46:51,010
De bedoeling was dat ik van nul
tot chirurg opgevoed zou worden.

462
00:46:51,190 --> 00:46:53,500
Want waarom ging u weg uit Heerlen?

463
00:46:54,330 --> 00:47:04,190
Omdat ik al in, direct na mijn arts-examen,
gesolliciteerd had bij Heerland om een

464
00:47:04,190 --> 00:47:13,350
plaats in zijn kliniek om opgeleid te
worden en dat ik als antwoord kreeg dat hij

465
00:47:13,350 --> 00:47:19,900
mij niet kon plaatsen omdat er geen vacature
was maar dat ik op een lijst gezet was.

466
00:47:21,020 --> 00:47:26,980
Nou dat kan betekenen dat je nooit aan de
beurt komt of dat je gauw aan de beurt komt.

467
00:47:28,380 --> 00:47:35,420
Nou en toen kreeg ik dus, 20
december, nee even voor december

468
00:47:35,420 --> 00:47:39,810
kwam die brief van Heerland,
dat ik 20 december kon beginnen.

469
00:47:40,310 --> 00:47:44,700
Toen waren daar nog lieden die assistent
waren, die mij stapel mesjogge

470
00:47:44,700 --> 00:47:52,300
vonden omdat ik mij 20 december, vlak
voor de feestdagen, mij ging opbergen.

471
00:47:52,350 --> 00:47:58,815
Terwijl het voor mij nou net was
waar ik achteraan was. He ja (lacht).

472
00:47:58,750 --> 00:48:07,370
Waar ik gewoon hun werk waarnemen, wat er
nauwelijks was, nou daar kon ik direct werken.

473
00:48:07,370 --> 00:48:14,990
Moest ook direct kinderen met difterie de
keel opensnijden en daar een pijpje in doen.

474
00:48:15,070 --> 00:48:15,969
Want dat kwam veel voor.

475
00:48:17,530 --> 00:48:24,132
Daar werd ik ook direct op af gestuurd, een
keer moest ik daar kijken hoe dat ging en

476
00:48:24,610 --> 00:48:29,052
nou dan hadden we allemaal een beurt, er waren
6 assistenten waarvan twee hoofd-assistent

477
00:48:29,052 --> 00:48:42,480
waren, die waren ouder, die dan bevorderd
waren, en dan hadden we iedere dag wel een.

478
00:48:42,480 --> 00:48:45,250
Hoe kwam het dat er
zoveel difterie voorkwam?

479
00:48:45,250 --> 00:48:49,710
Difterie kwam daar veel voor in de oorlog en
dat hing natuurlijk wel samen met de oorlog.

480
00:48:49,710 --> 00:48:58,680
Maar dat valt helemaal buiten mijn waarnemingsgebied,
dat weet ik niet. Maar het was er wel.

481
00:48:59,960 --> 00:49:02,650
Difterie. En af en toe
hoor je daar ook van.

482
00:49:02,651 --> 00:49:11,130
En dat kon dan soms zo erg worden dat je keel
dicht zat dat-ie opengemaakt moest worden.

483
00:49:11,700 --> 00:49:13,330
En dat heb ik daar dus veel gedaan.

484
00:49:13,640 --> 00:49:19,320
Ja het hele jaar ’44 dus, ja we hadden
hield dat op dat weet ik ook niet meer.

485
00:49:19,320 --> 00:49:24,940
En ik werd daar aan het
werk gestuurd. Onmiddellijk.

486
00:49:24,940 --> 00:49:30,760
Hoe vond u dat?

487
00:49:32,120 --> 00:49:38,420
Nou ik dacht wel: jongens dat
eh maar ik laat me niet kennen.

488
00:49:38,420 --> 00:49:43,050
En ja nou zo’n moeilijke
operatie is het ook niet.

489
00:49:43,050 --> 00:49:48,960
Vrij simpel hoor, dus eh ja
daar komen geen ongelukken van.

490
00:49:49,930 --> 00:49:55,530
Maar het lijkt me wel spannend
om na een tijd geen curatief werk

491
00:49:55,530 --> 00:49:58,850
gedaan te hebben om dan ineens
in een mens te gaan lopen snijden.

492
00:49:58,850 --> 00:49:59,040
Ja.

493
00:50:01,440 --> 00:50:06,920
Het was ook wel even een schok min of
meer maar die heb ik goed opgevangen.

494
00:50:06,920 --> 00:50:12,585
Net als ik die hele bezetting heb
opgevangen, bij wijze van spreken.

495
00:50:12,540 --> 00:50:15,060
Hoe was de sfeer in dat ziekenhuis?

496
00:50:17,810 --> 00:50:34,060
Ja eh redelijk goed; er was wel enige ja,
jaloezie van sommigen vooral hoe ja nou

497
00:50:34,060 --> 00:50:40,460
wat mankeerde er eraan, nou je had dus 6
assistenten waarvan 2 hoofd-assistenten.

498
00:50:41,800 --> 00:50:47,070
En dan was er nog een professor die
ook buiten werkte maar die daar

499
00:50:47,070 --> 00:50:52,740
af ten toe ’s morgens kwam om daar
ook poliklnieke hulp te verlenen.

500
00:50:52,740 --> 00:50:53,910
Hoe heette die?

501
00:50:53,930 --> 00:50:55,080
Boerema.

502
00:50:56,280 --> 00:51:03,360
Professor Boerema die is later, dat was een Groninger,
zijn vrouw, zijn ouders waren scheepstrekkers

503
00:51:03,360 --> 00:51:15,340
die liepen voor die schepen om die schepen
eh hij werd professor in Amsterdam in ’46.

504
00:51:15,340 --> 00:51:26,810
Nou die heb ik dus ook goed gekend
en dus die 6 mensen deden bij

505
00:51:26,810 --> 00:51:34,760
tourbeurt een dag in de week
om bij die eh die kelen te doen.

506
00:51:35,540 --> 00:51:42,260
Nou dan zaten we daar, op mijn kamer, ik had zo’n
mooie kamer met mooie stoelen, een hele grote

507
00:51:42,260 --> 00:51:49,200
kamer, nou en ik moest die 50 gulden betalen;
nou daar heb ik nooit een cent voor betaald.

508
00:51:49,200 --> 00:51:50,260
De hele maand niks.

509
00:51:50,260 --> 00:51:58,660
Ik had ook geen salaris want ik was benoemd
BB; Buiten Bezwaar van Rijksschatkist.

510
00:51:58,660 --> 00:52:02,940
Dat betekent: je krijgt
geen salaris, je hebt geen

511
00:52:02,940 --> 00:52:10,840
pensioenaanspraak en dat heeft
zeker wel twee jaar geduurd.

512
00:52:11,120 --> 00:52:12,290
Hoe kwam dat?

513
00:52:12,910 --> 00:52:25,890
Ja, ik heb eens een kwaaie brief geschreven,
niet ondertekend met mijn naam, aan de secretaris

514
00:52:25,890 --> 00:52:31,870
van curatoren, die ik ook wel kende, en die
wist precies dat ik die brief geschreven had,

515
00:52:33,230 --> 00:52:37,090
en die schreef dan ook een antwoord aan mij
terug, dat was dus al ver in augustus’45, toen

516
00:52:37,091 --> 00:52:45,830
de oorlog over was en zij nog nooit een cent
gezien hadden, ‘ja wij doen ons best, als u

517
00:52:45,830 --> 00:52:54,240
eens wist hoe druk wij het hadden en eh zou je
wel anders praten en’ nou ja, dat hielp niks.

518
00:52:54,240 --> 00:53:02,580
Maar waarom kreeg u dan geen geld. Maar
waarom kreeg u dan geen geld? Waarom was u BB?

519
00:53:02,580 --> 00:53:11,750
Nou dat was een instituut aan de universiteit.
Het instituut BB bestond al heel lang.

520
00:53:12,920 --> 00:53:19,635
Ja dat hadden ze ingesteld blijkbaar
om eh gevaren als je een sukkel benoemd

521
00:53:19,636 --> 00:53:25,240
dan wil je die ook kwijt dan ben je
met BB ben je zo’n vent zomaar kwijt.

522
00:53:26,250 --> 00:53:29,380
Dat lijkt mij het meest
belangrijke argument.

523
00:53:29,380 --> 00:53:33,400
Dus arts-assistenten
kregen nooit salaris?

524
00:53:34,100 --> 00:53:44,270
Nee, zo is het niet. Dat is alleen in die oorlog
gebeurd. Dat was dus een bijzondere situatie.

525
00:53:44,270 --> 00:53:53,240
He want ik had een kamer als een prins
en he want eh we zaten wel te kaarten

526
00:53:53,350 --> 00:54:02,030
en zo want he en ik kon werken, ik kreeg
eten dus eh ik had verder niks nodig.

527
00:54:02,660 --> 00:54:06,310
Ja dat is natuurlijk heel
idioot en simpel, maar als

528
00:54:06,310 --> 00:54:11,600
je zo moet leven, ik werd
gedwongen om zo te leven.

529
00:54:12,010 --> 00:54:14,800
He, ga je nou eens gezellig
uit, nee, nooit gezellig uit.

530
00:54:14,800 --> 00:54:21,470
En hoe kwam u aan geld voor kleding
en eh om naar uw ouders te gaan?

531
00:54:22,290 --> 00:54:29,620
Nou als ik kleding kreeg dan was er een
afdeling kleding die mij dat bezorgde.

532
00:54:31,910 --> 00:54:34,580
Ik werd wel gekleed,
witte jassen en zo, ja.

533
00:54:34,580 --> 00:54:35,400
En privé?

534
00:54:35,400 --> 00:54:36,390
Hm?

535
00:54:36,870 --> 00:54:39,930
En privé voor u? Kleding?

536
00:54:41,400 --> 00:54:43,410
Nee, de privé-kleding niet.

537
00:54:44,780 --> 00:54:52,560
Was verder, de lasten die ze droegen waren
alleen maar in het belang van het bedrijf.

538
00:54:54,410 --> 00:55:00,710
Hoe kwam u aan uw privé-geld dan, u
moest toch ook broeken en sokken kopen?

539
00:55:00,710 --> 00:55:13,700
Nou die oom van mij die gezegd heeft dat ik ging
studeren, die heeft mij, wanneer ging ik studeren?

540
00:55:13,700 --> 00:55:15,210
In ’35.

541
00:55:15,210 --> 00:55:24,370
In ’35 heeft mij beloofd
25 gulden per week te geven.

542
00:55:25,700 --> 00:55:32,870
Toen, dat is een paar maand goed gegaan,
toen had ik al vrij gauw een meisje,

543
00:55:33,540 --> 00:55:38,598
en met dat meisje ben ik naar de
schoenwinkel gegaan toen in die Heerestraat

544
00:55:39,020 --> 00:55:45,500
en heb daar twee prachtige schoenen
gekocht en dat kostte 25 gulden.

545
00:55:47,170 --> 00:55:56,957
En toen was hij daar zo boos over dat toen heeft
hij mijn zakgeld verlaagd naar tien gulden.

546
00:55:56,957 --> 00:56:04,640
Ja en toen moest ik eerst die tien gulden maar
betaald hebben dan kon ik wel weer wat meer krijgen.

547
00:56:04,750 --> 00:56:12,450
Dat is nooit gebeurd. Al die jaren niet.
Ik heb altijd tien gulden salaris.

548
00:56:12,450 --> 00:56:21,280
Wij hadden een middel om iets te verdienen
dat was de keuring voor de sportkeuring.

549
00:56:21,760 --> 00:56:29,830
Keuring want de sportkeuring die eiste
van alle sporters een sportkeuring dat

550
00:56:29,830 --> 00:56:35,800
je dus een hele eenvoudige keuring doet
en dat daar werden wij voor gevraagd.

551
00:56:35,800 --> 00:56:37,050
In de oorlog?

552
00:56:37,050 --> 00:56:43,350
In de oorlog. En daar kon ik dus
nog een beetje mee verdienen.

553
00:56:43,470 --> 00:56:47,800
En was dat voor de sportverenigingen,
wat voor soort sport?

554
00:56:47,940 --> 00:56:56,039
Alles. Alle sportverenigingen, zwemmers, atletiekers,
en iedereen die waren kennelijk een eh ja.

555
00:56:56,040 --> 00:57:02,080
En dat moesten de patiënten
of de sporters zelf betalen?

556
00:57:02,660 --> 00:57:03,910
Ja, denk ik wel.

557
00:57:03,910 --> 00:57:08,710
Ik vroeg u net hoe de sfeer
was in het ziekenhuis.

558
00:57:08,710 --> 00:57:16,830
Ja, o ja, er was dus jaloezie en
wat kun je doen in een ziekenhuis,

559
00:57:16,830 --> 00:57:21,800
nou wat je vooral kan doen is de
professor om zijn mond smeren.

560
00:57:23,290 --> 00:57:31,270
En dat was iets, een kunst, die ik helemaal
niet machtig was. Dat lag mij niet.

561
00:57:31,460 --> 00:57:42,860
Maar er waren mensen die dat wel hadden en daar
ook op uit waren. En er ook resultaat mee hadden.

562
00:57:43,340 --> 00:57:53,040
Want ik was nooit zo erg in de gust bij hem. Hij
heeft dus van mij beweerd dat ik geen ‘dash’ had.

563
00:57:54,010 --> 00:57:57,024
Dat kreeg ik dan ook
weer via via te horen.

564
00:57:57,024 --> 00:58:03,310
Ja en heb ik later, heb ik
gedacht: wat wil je van die ‘dash’

565
00:58:03,410 --> 00:58:11,010
Nou, je moet van hem een stukje
schrijven voor de voor een boek

566
00:58:11,010 --> 00:58:15,410
dat hij ging uitgeven; Mededelingen
uit de Chirurgische Kliniek.

567
00:58:16,230 --> 00:58:23,270
En ik kreeg opdracht van hem om een stukje
te schrijven over het stompe buiktrauma.

568
00:58:25,250 --> 00:58:28,270
Nou dat zijn kinderen die dus
een fietsstuur in hun buik

569
00:58:28,270 --> 00:58:33,290
krijgen nou dat eh een heel
interessant onderwerp overigens.

570
00:58:33,290 --> 00:58:40,225
Nou goed maar het schijnt dat ik daar
nogal negatief, vooraf, op gereageerd heb.

571
00:58:40,225 --> 00:58:46,110
Ik herinner me dat ook niet maar daar
heb ik door gezichtsuitdrukkingen zowat

572
00:58:46,110 --> 00:58:51,170
vermoedelijk tot want een keer stond
ik met hem te praten en toen zei die

573
00:58:51,170 --> 00:58:56,070
ook iets, en ineens zegt-ie tegen mij:
ja maar dat moet je niet erg vinden.

574
00:58:56,930 --> 00:59:00,040
Toen zeg ik joh maar zeg ik dat dan
maar toen had ik toch blijkbaar

575
00:59:00,040 --> 00:59:05,940
een uitdrukking gehad in mijn
gezicht die dat wel zei; denk ik.

576
00:59:05,940 --> 00:59:16,680
Nou dat was dus een punt dat hier wel speelde.
Dat waren in het algemeen geen vrinden van je.

577
00:59:16,680 --> 00:59:18,470
Nou, was er nog vijandschap?

578
00:59:20,010 --> 00:59:28,720
Nee want die ene die daar heel erg aan
werkte, die was eigenlijk professorabel

579
00:59:28,720 --> 00:59:35,925
maar omdat die professor nog minstens
15 jaar of 20 jaar was er geen enkele

580
00:59:35,925 --> 00:59:39,630
kans dat hij hier zo komen dus hij had
geen kans om hier professor te worden.

581
00:59:39,630 --> 00:59:49,380
Dus die ging weg, die werd gewoon assistent in,
nee chirurg, vrij-gevestigd chirurg in Haarlem.

582
00:59:51,080 --> 00:59:55,000
’44 verliep heel rustig.

583
00:59:55,000 --> 01:00:02,500
Want de oorlog kwam natuurlijk steeds dichterbij
we kregen ook Duitsers voor de helft in

584
01:00:02,500 --> 01:00:10,030
de kliniek, zelfs de helft van de operatiekamer
namen ze in beslag, zodat je kon zien

585
01:00:10,030 --> 01:00:14,840
wat ze daar deden en zo kon je zien dat er
helemaal nergens naar leek wat ze daar deden.

586
01:00:14,840 --> 01:00:18,960
Die Tüchtigkeit van die
Duitsers was ver te zoeken.

587
01:00:18,960 --> 01:00:20,990
Waarom? Hoe kwam dat?

588
01:00:20,990 --> 01:00:24,020
Nou ze zaten hun handen te wassen
en dan zetten ze hun bril recht en

589
01:00:24,020 --> 01:00:29,070
dan gingen ze verder met hun hand
en dat was ik bedoel op die manier.

590
01:00:29,380 --> 01:00:31,480
Dat leek helemaal nergens
naar ik bedoel dat waren

591
01:00:31,480 --> 01:00:36,470
lieden, de echte chirurgen
die zaten in de ziekenhuizen.

592
01:00:36,470 --> 01:00:36,860
En wat waren dit dan?

593
01:00:36,860 --> 01:00:41,830
Dit dat weet ik niet. Maar die hadden
niet de echte chirurgen, weet ik niet, nee!

594
01:00:41,830 --> 01:00:43,730
Ook niet of het artsen waren?

595
01:00:44,730 --> 01:00:48,050
Ik weet daar niks van.

596
01:00:50,070 --> 01:00:58,360
Nou eh van ik heb in die zomer van ’44 veel
op het dak gezeten, zonnebaden, want er was

597
01:00:58,360 --> 01:01:07,190
niet zoveel te doen want die lag helemaal
stil eigenlijk wegens gebrek aan goede narcose.

598
01:01:07,270 --> 01:01:17,420
Werden ook niet meer gedaan, en dan komt er in
september ineens die dat Zuid-Nederland bezet wordt.

599
01:01:17,420 --> 01:01:22,680
Weet je wel; in die tijd
zijn een zuster van mij

600
01:01:22,680 --> 01:01:28,030
en haar verloofde van
Hoogezand gefietst naar Breda.

601
01:01:28,030 --> 01:01:35,670
En die zijn daar gekomen vlak voordat
die zaak daar bezet werd dus die hebben

602
01:01:35,670 --> 01:01:40,660
daar de hele oorlog van ons afgezonderd
gezeten zonder dat we contact hadden.

603
01:01:40,660 --> 01:01:44,930
Ja je kon officieel wel
bellen maar dat gebeurde niet.

604
01:01:44,930 --> 01:01:47,210
Heeft u het over ’44?

605
01:01:48,040 --> 01:01:49,690
’44.

606
01:01:49,690 --> 01:01:52,826
Ja maar dan was toch Breda en
omgeving was toch juist bevrijd?

607
01:01:54,490 --> 01:02:00,280
Ja die was bevrijd, maar net vlak voor dat
die bevrijd was zijn zij daar aangekomen.

608
01:02:00,280 --> 01:02:06,920
Ja of dat toevallig is? Maar zij
dachten: wij gaan die mensen tegemoet.

609
01:02:07,570 --> 01:02:10,850
En dat hebben ze gedaan, dat is gelukt en
die zijn daar de oorlog goed doorgekomen

610
01:02:10,850 --> 01:02:20,940
eh goed maar in het begin van ’43 kwam
er ineens een Ukaze uit dat alle mannen

611
01:02:21,460 --> 01:02:28,160
die konden graven, die moesten aar het
Winschoterdiep om loopgraven te graven.

612
01:02:28,160 --> 01:02:30,460
Was het ’43 of ’44?

613
01:02:30,460 --> 01:02:32,750
Dat was ’44.

614
01:02:33,830 --> 01:02:41,430
Want ze vreesden dat ze hier tegen
die Canadezen moesten vechten en nou

615
01:02:41,430 --> 01:02:46,990
daar moesten loopgraven voor zijn en
dat moesten die Nederlanders maken.

616
01:02:47,220 --> 01:02:53,000
Alle assistenten in de
kliniek kregen een oproep,

617
01:02:53,000 --> 01:02:58,040
alle assistenten in de kliniek
kregen een vrijstelling.

618
01:02:58,670 --> 01:03:01,803
Ik kreeg geen vrijstelling.

619
01:03:01,803 --> 01:03:08,726
Nou moet je me niet vragen waarom, het
is een feit, ik weet niet waarom niet.

620
01:03:08,727 --> 01:03:16,240
Er was er nog een, Weberg, die heeft ook
geen vrijstelling gehad maar ehhh dat heb ik

621
01:03:16,240 --> 01:03:19,740
pas onlangs gehoord daar weet ik ook verder
wat daar van geworden is, dat weet ik niet.

622
01:03:19,860 --> 01:03:27,905
Boerema kreeg ook een vrijstelling. En dat
waren de drie die een vrijstelling kregen.

623
01:03:27,906 --> 01:03:36,230
Nou, Heerland zei tegen mij, ja de
kliniek gaat voor dus ik wil graag dat jij

624
01:03:36,230 --> 01:03:42,880
niet meer op de kliniek komt, en ik heb
mij toen moeten opbergen op mijn kamer.

625
01:03:43,410 --> 01:03:45,280
Omdat u geen vrijstelling had.

626
01:03:45,280 --> 01:03:50,530
Omdat ik geen vrijstelling had liet
Heerland mij niet toe in de kliniek.

627
01:03:51,210 --> 01:03:51,780
Waarom niet?

628
01:03:51,780 --> 01:03:57,480
Omdat hij dacht dat hij dat
troubles mee zou krijgen.

629
01:03:57,480 --> 01:04:02,272
Dat hij iemand die geen vrijstelling
had, dat die toch hier aan het werk was.

630
01:04:04,210 --> 01:04:06,530
Ja och kan ik mij wel
wat bij voorstellen.

631
01:04:06,570 --> 01:04:17,530
Eh nou dat heb ik ook vrij gelaten genomen
want het kwam er op neer dat ik gewoon op

632
01:04:17,530 --> 01:04:23,260
mijn kamer min of meer opgesloten zat en
dat Jan en Alleman bij mij op bezoek kwam.

633
01:04:23,260 --> 01:04:29,230
Dat er veel bij mij gekaart
werd en zo, en eh nou ik heb

634
01:04:29,230 --> 01:04:33,610
mij daar niet verveeld, ik
heb daar heel veel gelezen.

635
01:04:33,610 --> 01:04:36,320
O.a. de bijbel heb ik daar gelezen.

636
01:04:37,170 --> 01:04:37,720
Die kende u niet?

637
01:04:37,720 --> 01:04:39,930
Die kende ik helemaal niet.

638
01:04:41,400 --> 01:04:50,430
En daar heb ik respect voor de bijbel gekregen,
als atheïst, vanwege de geologie die erin staat.

639
01:04:51,890 --> 01:04:58,860
Want het is, want ja wat erin staat is allemaal
prachtig, geschiedenis voor een geoloog.

640
01:04:58,860 --> 01:05:04,110
Die muren die dar plotseling neervielen
van Jericho, dat wordt dan als een

641
01:05:04,110 --> 01:05:10,050
wonder, nou dat is geen wonder daar had
je toch allemaal aardverschuivingen.

642
01:05:10,050 --> 01:05:14,070
Dus dat die muren daar neervielen was
een doodgewoon natuurverschijnsel.

643
01:05:14,980 --> 01:05:21,590
De joden die precies door een
dam in de Jordaan hun beloofde

644
01:05:21,590 --> 01:05:24,840
land binnen konden komen, dat
was dan zo’n bijzonderheid.

645
01:05:24,840 --> 01:05:35,080
Ja; nu zijn er nog aardverschuivingen
en en je hebt daar nog de ontploffing

646
01:05:35,080 --> 01:05:51,640
gehad van die vulkaan eh ja weet ik
niet zo dat was in eh 1627 ongeveer en

647
01:05:51,640 --> 01:05:59,190
toen is dus eh de hele zaak ondergelopen
en dat is nooit bekend geweest wanneer

648
01:05:59,630 --> 01:06:06,240
dat was en dat is door eh de (..?)ologie
uitgevonden wanneer dat dan wel was.

649
01:06:06,400 --> 01:06:10,299
Maar eh, ja ik ben even van mijn p...

650
01:06:10,700 --> 01:06:14,600
U was eh aan het vertellen,
praten over dat u geen

651
01:06:14,600 --> 01:06:18,160
vrijstelling had en dat u
veel gelezen had op uw kamer.

652
01:06:18,450 --> 01:06:20,060
Ik had dus gelezen, en o.a.

653
01:06:20,060 --> 01:06:22,178
dus die bijbel gelezen, en
daar heb ik min of meer van

654
01:06:22,270 --> 01:06:27,060
die bijbel zo genoten vanwege
die geologie die erin stond.

655
01:06:27,060 --> 01:06:35,870
Want die geologie daar kun je
van op aan, die is wel waar. He.

656
01:06:35,870 --> 01:06:39,020
Dat God zei er zij licht, ja, dat
is natuurlijk helemaal krankjorum.

657
01:06:39,020 --> 01:06:46,270
Ja want dat zei Hij ook voordat er apparaten
waren die licht, want die zon en die sferen

658
01:06:46,270 --> 01:06:53,110
die werden pas de vierde dag gemaakt maar Hij
zei op de eerste dag zei Hij al: er zij licht!

659
01:06:53,260 --> 01:07:00,970
Nou ja goed, dus, die bijbel daar staat
voor mij veel interessant geologisch in.

660
01:07:01,750 --> 01:07:09,010
En o ja; dat lopen door die
Rode Zee; die meren die

661
01:07:09,010 --> 01:07:12,210
daar overal zijn, die
kunnen ook zomaar leeg zijn.

662
01:07:12,210 --> 01:07:18,745
Toen in Portugal enorme aardbeving
was, waar Portugal verwoest is in

663
01:07:18,745 --> 01:07:25,520
1755, toen waren in Ierland alle
meren dan weer hoog en dan weer laag.

664
01:07:25,520 --> 01:07:35,947
Nou dat verschijnsel en dat haal ik dan op die
ontploffing daar in 1627, toen was dat, en die joden

665
01:07:35,948 --> 01:07:44,040
schrijven dan dat ze uit Israel gingen maar overdag
was er rook te zien en ’s nachts was er vuur

666
01:07:44,040 --> 01:07:50,860
te zien, en dat zijn allemaal normale verschijnselen
vanwege die ontploffing van die vulkaan.

667
01:07:50,860 --> 01:07:55,973
En waarom konden ze door een Rode Zee
lopen, nou dat was daar gewoon daar had

668
01:07:55,974 --> 01:08:01,260
je heel veel meren langs die Rode Zee en
die waren ook af en toe helemaal leeg.

669
01:08:01,930 --> 01:08:05,220
Zo kwamen ze door; het waren
allemaal normale verschijnselen.

670
01:08:05,220 --> 01:08:07,220
Discussieerde u daarover met uw mede..

671
01:08:07,220 --> 01:08:10,530
Nee. Met niemand, met niemand.

672
01:08:10,530 --> 01:08:10,940
Nee.

673
01:08:11,580 --> 01:08:12,380
Met niemand.

674
01:08:12,380 --> 01:08:17,340
En u zei, u had geen vrijstelling, he.

675
01:08:17,340 --> 01:08:19,710
Waarom ging u niet naar,
want het was de bedoeling he

676
01:08:19,710 --> 01:08:23,308
dat u ging graven he voor
de arbeid-inzet, zeg maar.

677
01:08:23,520 --> 01:08:30,000
Waarom deed u dat niet? Waarom ging u
niet doen waartoe u opgeroepen werd?

678
01:08:30,750 --> 01:08:37,220
Ja maar ik had, ja omdat ik verplicht
werd maar ik ben niet opgeroepen.

679
01:08:37,550 --> 01:08:42,980
Ik heb alleen maar geen vrijstelling
gekregen. Verder is het niet gegaan.

680
01:08:43,390 --> 01:08:45,590
Ik heb geen oproeping gekregen.

681
01:08:45,700 --> 01:08:49,170
Maar wat stelde die vrijstelling
of geen vrijstelling dan voor?

682
01:08:49,170 --> 01:08:52,490
Dat weet ik niet want
die heb ik nooit gezien.

683
01:08:52,960 --> 01:08:55,860
Maar iedereen had ineens
een papier waarin stond dat

684
01:08:55,860 --> 01:09:03,520
ze niet hoefden te graven en
ik kreeg zo’n papier niet.

685
01:09:03,520 --> 01:09:05,460
En wat erop stond weet ik niet

686
01:09:05,460 --> 01:09:05,690
Nee.

687
01:09:05,690 --> 01:09:12,235
Ik heb ook nooit, ik ben rustig in mijn
kamer gezeten en dat heeft een paar

688
01:09:12,236 --> 01:09:15,199
maanden geduurd nou en daar heeft
Heerland grote moeilijkheden mee gehad.

689
01:09:15,200 --> 01:09:15,940
Waarom

690
01:09:15,940 --> 01:09:23,990
Na de oorlog. Omdat hij mij dat had
aangedaan. En dat is hem kwalijk genomen.

691
01:09:23,990 --> 01:09:24,740
Door wie?

692
01:09:24,740 --> 01:09:29,490
Door die commissie die, er
is een commissie gekomen

693
01:09:29,490 --> 01:09:34,590
die die eh hoogleraren
allemaal heeft beoordeeld.

694
01:09:34,590 --> 01:09:39,200
En toen heeft Heerland zelfs
drie maanden schorsing gekregen.

695
01:09:41,240 --> 01:09:45,430
Nou toen had ik in de familie ook
een professor en daar kwam Heerlan

696
01:09:45,430 --> 01:09:49,650
bij op bezoek en die kwam daar
huilende aan omdat hij geschorst was.

697
01:09:49,650 --> 01:09:56,640
En dat paste bij zijn ambitieuze
toestand van I’m the greatest

698
01:09:56,640 --> 01:10:01,220
en I’m the first here in the
clinic’ paste dat helemaal niet.

699
01:10:04,640 --> 01:10:06,400
Wat had hij nog meer
op zijn kerfstok dan?

700
01:10:06,400 --> 01:10:17,240
Nou hij had ook op zijn kerfstok dat-ie eh
lessen gaf aan studenten die getekend hadden.

701
01:10:17,240 --> 01:10:24,800
Er waren studenten, dus die hadden getekend,
en dan had je dus getekend dat je je fatsoenlijk

702
01:10:24,800 --> 01:10:30,320
zou gedragen, weet ik wat, je moest iets tekenen
en dan kon je gewoon college lopen, terwijl

703
01:10:30,320 --> 01:10:38,750
als je niet getekend had, dan moest je
oderduiken of je werd naar Duitsland gestuurd.

704
01:10:40,070 --> 01:10:40,619
U bedoelt de loyaliteitsverklaring.

705
01:10:40,620 --> 01:10:40,904
Ja.

706
01:10:40,905 --> 01:10:41,189
Ja.

707
01:10:41,190 --> 01:10:47,297
Ja. Nou, hij, Heerland, gaf
dus college aan die studenten.

708
01:10:47,298 --> 01:10:54,070
Daar heeft-ie ons nooit mee belast,
daar hebben wij nooit iets va gemerkt,

709
01:10:54,071 --> 01:11:01,519
wij moesten wel zelf onze patiënten
statussen maken, ik bedoel normaal

710
01:11:01,520 --> 01:11:07,499
heb je als je co-assistenten hebt dat
ze voor jou de statussen maken he.

711
01:11:07,500 --> 01:11:12,880
Het hele verhaal van de patiënt.
Dat moesten we nu zelf doen.

712
01:11:12,880 --> 01:11:13,060
Waarom?

713
01:11:13,060 --> 01:11:18,240
Nou we hadden geen
co-assistenten. Die waren er niet.

714
01:11:18,970 --> 01:11:20,310
Omdat ze niet getekend hadden?

715
01:11:20,310 --> 01:11:22,286
Omdat ze niet getekend hadden.

716
01:11:22,286 --> 01:11:28,770
En dan waren ze weg of ze waren naar
Duitsland of ze waren ondergedoken.

717
01:11:28,770 --> 01:11:33,030
Was Heerland een NSB’er?

718
01:11:33,030 --> 01:11:40,690
Nee, geen sprake van. Maar wel
een schijtlaars voor z’n positie.

719
01:11:41,360 --> 01:11:45,540
En nou ja, dat is
natuurlijk wel begrijpelijk.

720
01:11:45,540 --> 01:11:51,160
Ik heb het hem eigenlijk ook nooit kwalijk
genomen en bovendien ik moest later, ik

721
01:11:51,160 --> 01:11:54,568
moest weer verder et mijn opleiding dus ik
geen zin om herrie met Heerland te maken.

722
01:11:54,568 --> 01:12:07,200
Eh eh bovendien, ik had al heel vroeg geleerd
dat herrie maken daar schiet je niks mee op.

723
01:12:07,200 --> 01:12:12,170
Je moet nooit ruzie maken, helemaal niet,
überhaupt niet want dat slaat altijd op je terug.

724
01:12:13,290 --> 01:12:23,220
En eh dat is dus een belangrijk gegeven,
ik heb ruzie gemaakt met een orthopeed

725
01:12:25,850 --> 01:12:33,060
ja, volgens mij natuurlijk wel terecht
dat wil zeggen, achteraf gezien zal

726
01:12:33,060 --> 01:12:35,530
het wel terecht geweest zijn maar
kweet helemaal niet meer wat het was.

727
01:12:35,530 --> 01:12:39,600
Maar je zat in dezelfde kantine
koffie te drinken tussen

728
01:12:39,600 --> 01:12:44,260
de operaties en dan zat je
altijd: die moet ik negeren he.

729
01:12:44,340 --> 01:12:50,600
Nou ja dat is geen toestand gelijk dus dan heb ik;
ik heb nooit meer een persoonlijke ruzie gemaakt.

730
01:12:50,910 --> 01:12:54,350
Was het tijdens de oorlog dat u ruzie
had met die orthopeed of was het later?

731
01:12:54,790 --> 01:13:09,090
Nou dat is vooral mij aangesmeerd door die
orthopeed. Eh eh attent geworden ben ik daarop.

732
01:13:09,090 --> 01:13:10,820
Waar ging die ruzie over;
nee: was het in de oorlog?

733
01:13:10,820 --> 01:13:13,670
Nee dat was na de oorlog.

734
01:13:13,670 --> 01:13:15,050
Ja, ja.

735
01:13:15,050 --> 01:13:22,130
Maar in de oorlog werd er
dus wel stroop gesmeerd.

736
01:13:23,970 --> 01:13:28,290
En was dat nou zo erg; nee,
maar het was wel duidelijk.

737
01:13:28,780 --> 01:13:37,180
En er was vooral een hoofd-assistent die
dat deed die en die had dan van die grapjes

738
01:13:37,180 --> 01:13:42,801
van er lag dan iemand in bed op en manier
die niet goed was, en dan sloeg hij het

739
01:13:45,070 --> 01:13:50,270
dek op bij de zaalvisite van de professor:
en zo moet dat toch niet, he professor.

740
01:13:50,270 --> 01:13:55,758
En dan zat-ie dus een ander zwart te
maken en zo zat hij dat even te doen.

741
01:13:55,759 --> 01:14:01,980
Nou ja daar zijn allemaal manieren voor om stroop
te smeren en eh dat is een hele speciale techniek.

742
01:14:01,980 --> 01:14:07,170
Nou ja sommige mensen die doen daar heel veel
aan en bij Heerland had dat wel wat succes.

743
01:14:09,110 --> 01:14:16,060
En over die schorsing van Heerland, die drie
maanden, ik vroeg u: is hij, was hij NSB’er, u zei

744
01:14:16,060 --> 01:14:22,540
‘nee’, hij heeft wel u niet meer in de kliniek
toegelaten omdat u de verklaring niet getekend

745
01:14:22,630 --> 01:14:28,330
had, of omdat u geen vrijstelling had, mocht
u niet meer werken daar, hij heeft lesgegeven

746
01:14:29,820 --> 01:14:36,470
aan co-assistenten die de loyaliteitsverkalring
getekend hadden, wat had hij nog meer gedaan?

747
01:14:36,470 --> 01:14:38,069
Dat hij drie maanden schorsing kreeg?

748
01:14:38,070 --> 01:14:47,200
Nou ik geloof dat dat wel het meeste is wat ik
kan produceren. Dat is wel het belangrijkste.

749
01:14:47,740 --> 01:14:50,130
Maar goed, dat staat
allemaal op papier ergens.

750
01:14:50,130 --> 01:14:53,110
En door wie is hij geschorst?

751
01:14:53,110 --> 01:15:02,520
Ja, die commissie. Die
commissie die had ook een naam.

752
01:15:02,520 --> 01:15:08,320
Een bekende neuroloog uit Arnhem
was daar met een dubbele naam.

753
01:15:09,120 --> 01:15:16,180
Die was daar de hoofdman van. Daar
ben ik ook nog geweest en ondervraagd.

754
01:15:16,180 --> 01:15:17,990
Zou dat Eeftink-Schattenkerk
kunnen zijn?

755
01:15:18,150 --> 01:15:21,710
Nee, Eeftink-Schattenkerk was Zwolle. Die was het
niet. Nee nee, dat was ook een aparte figuur.

756
01:15:21,710 --> 01:15:24,870
Kende u die?

757
01:15:26,220 --> 01:15:36,070
Ik kende z’n werk. Daar was ook wat mee.
Ik weet niet of ik dat nu moet vertellen.

758
01:15:36,070 --> 01:15:36,670
Ja?

759
01:15:38,530 --> 01:15:43,340
Eh Eeftink-Schattenkerk was chirurg
in Zwolle, en in Zwolle was ook een

760
01:15:43,340 --> 01:15:56,070
neuroloog eh iets van Nolten of van eh
ja ik heb van Holten iets zijn naam.

761
01:15:56,070 --> 01:16:04,690
Nou die neuroloog die had een praktijk
die kreeg patiënten die zo moe waren.

762
01:16:05,750 --> 01:16:13,100
De stelling van hun was, iemand
die zo moe was heeft last van zijn

763
01:16:13,100 --> 01:16:21,810
thymus, van zijn borstklier hier
binnen en die moet er dan uit.

764
01:16:21,810 --> 01:16:30,447
Dus de patient kwam bij de neuroloog, hier
hiernaast de deur daar moet je heen, bij

765
01:16:30,448 --> 01:16:36,070
wijze van spreken, de chirurg die moet jou
nee hoe heet het, de thymus eruit halen.

766
01:16:36,070 --> 01:16:47,180
En dat is op grote schaal gebeurd. Want hij
beweerde ook dat die thymus eh dat het da beter werd.

767
01:16:47,180 --> 01:16:56,643
Nu doet het toeval zich voor dat ik gepromoveerd
ben op gezwellen in het mediastynem want

768
01:16:56,643 --> 01:17:02,530
daar wist ik niks van en toen heb ik Heerland
voorgesteld om daar een proefschrift over

769
01:17:02,530 --> 01:17:08,080
te schrijven want daar zitten het hart en de
longen en de slokdarm en die thymus die zit

770
01:17:08,080 --> 01:17:17,820
daar allemaal en die dat die die dat middenrif
die middenruimte daar weten we niks van.

771
01:17:18,130 --> 01:17:21,810
Dus ik wilde daar mijn proefschrift
over doen, daar ben ik in ’47 mee

772
01:17:21,810 --> 01:17:30,030
begonnen en heb ik in ’49 beëindigd en
toen kwam ik erachter dat de thymus,

773
01:17:30,750 --> 01:17:37,890
een gezwel van de thymus soms leidt
tot ernstige verslapping van spieren.

774
01:17:38,540 --> 01:17:42,400
Daar wist ik niks van, dat is
dus weer het voordeel van dit.

775
01:17:42,400 --> 01:17:47,610
En toen had een Engelsman er in
’48 een artikel over geschreven in

776
01:17:48,550 --> 01:17:53,640
The English Journal of Surgery en
die vertelde mij dat en daar kon

777
01:17:54,110 --> 01:17:59,280
ik dus uit opdiepen en dus het
bekijken van de thymus heeft voordeel.

778
01:17:59,280 --> 01:18:08,850
Vandaar dat ik later, toen Jan en Alleman erover
klaagde van ‘ik ben zo moe’ dat ik mij verbaasde

779
01:18:09,420 --> 01:18:15,690
dat nooit iemand in zijn hoofd kreeg: hebben
jullie die thymus van die mensen wel onderzocht.

780
01:18:15,690 --> 01:18:23,010
Nee dat dacht ik dan. Dat werd nooit
gedaan. Dat werd nooit gedaan.

781
01:18:23,010 --> 01:18:28,220
Nu hoor je er niet meer zoveel over
dus ik weet niet helemaal; dus het zou

782
01:18:28,220 --> 01:18:32,860
de moeite waard zijn om die thymus
gewoon eens na te kijken, niet omdat

783
01:18:32,860 --> 01:18:38,340
je verwacht dat er iets is maar om
na te gaan of er iets zou kunnen zijn.

784
01:18:38,340 --> 01:18:40,670
Ja, en Eeftink-Schattenkerk
die haalde het eruit.

785
01:18:40,670 --> 01:18:44,104
En Eeftink_Schattenkerk
die haalde dat de een na

786
01:18:44,104 --> 01:18:47,750
de ander eruit, die maakte
daar zijn verdiening van.

787
01:18:50,290 --> 01:18:53,180
En wat was dat voor resultaat,
wat had dat voor resultaat?

788
01:18:53,730 --> 01:18:55,280
Dat wet ik dus niet.

789
01:18:55,460 --> 01:19:01,280
Want dat speelde zich in Zwolle af en ik
had daar helemaal geen contact mee, ja, ik

790
01:19:01,280 --> 01:19:05,670
had ook geen ruzie met Eeftink-Schattenberg
maar ik kwam hem wel eens tegen of zo.

791
01:19:05,670 --> 01:19:05,890
Maar..

792
01:19:05,890 --> 01:19:10,720
Dat was ook in de oorlog, dat u hem
tegenkwam en dat u zijn werk kende?

793
01:19:13,450 --> 01:19:15,329
Dat weet ik eigenlijk
niet, ik denk het niet.

794
01:19:15,330 --> 01:19:23,010
Ik weet niet wanneer ik hem, wanneer
hij in mijn eh gezichtsveld gekomen is.

795
01:19:23,010 --> 01:19:27,300
We hadden niet zoveel in de
oorlog, we hadden alleen maar

796
01:19:27,300 --> 01:19:33,600
contacten met de andere hoogleraren
in de oorlog, eventueel iets.

797
01:19:33,830 --> 01:19:39,889
Niet zoveel. En met de assistenten
al helemaal niet. Dat kwam pas later.

798
01:19:39,890 --> 01:19:43,670
Want die Eeftink-Schattenkerk
is een van de voormannen

799
01:19:43,670 --> 01:19:47,040
wordt hij genoemd van het MC,
van de verzetsorganisatie.

800
01:19:47,040 --> 01:19:53,700
Ja Eeftink-Schattenkerk had een
hele grote rol maar deze rol wordt

801
01:19:53,700 --> 01:19:58,470
altijd doodgezwegen of zo, dat
heeft-ie op grote schaal gedaan.

802
01:19:58,470 --> 01:20:00,890
Daar heeft-ie ook en
voordracht over gehouden.

803
01:20:00,890 --> 01:20:08,710
In Groningen nota bene daar was laatste vergadering
van de vereiging van Heelkunde in Groningen

804
01:20:08,710 --> 01:20:16,280
heeft gehouden want die ging ook vaak aar Utrecht
en nou gaan ze alleen maar naar Amsterdam,

805
01:20:16,280 --> 01:20:24,150
toen heeft-ie daar het verhaal gehouden en
eh toen eh was ik toevallig op de hoogte dat

806
01:20:24,150 --> 01:20:32,140
Heerland een patiënt geopereerd had daarvoor
waarbij die vermoeidheid niet is verdwenen.

807
01:20:32,140 --> 01:20:37,480
Ja dat had ik weer via via, dat had ik
hem toch gevraagd dat dat gebeurd was.

808
01:20:37,480 --> 01:20:42,460
Zei o nou, dat is heel eenvoudig,
dan hebben ze die schildklier

809
01:20:42,460 --> 01:20:45,480
niet voldoende verwijderd
daar zijn stukjes schildklier.

810
01:20:45,480 --> 01:20:47,960
Ik bedoel hij had zijn
antwoord ook direct klaar.

811
01:20:47,960 --> 01:20:58,390
Hm mm. Even terug naar ’44; u zat daar op
die kamer, wanneer kwam u daar weer vanaf?

812
01:20:59,280 --> 01:21:02,800
Ja dat heb ik mij zo vaak
afgevraagd, dat weet ik niet.

813
01:21:03,550 --> 01:21:14,690
Ergens in, ja, oktober, november, ik weet
het niet. Gewoon ook heel geruisloos...

814
01:21:15,990 --> 01:21:17,969
Toen ging u de kliniek weer in.

815
01:21:18,280 --> 01:21:22,797
Ja, toen ging ik weer gewoon meedoen maar
ik weet helemaal niet hoe dat gegaan is.

816
01:21:23,310 --> 01:21:32,630
Maar ik ben altijd op die kamer
gebleven, daar kwam ik praktisch niet af.

817
01:21:32,630 --> 01:21:35,290
Maar u kreeg wel bezoek.

818
01:21:35,440 --> 01:21:40,639
Ik kreeg heel veel bezoek, ik had
heel veel stoelen en zo dus ik en

819
01:21:40,640 --> 01:21:48,040
eh daar was veel ruimte voor, kon
je kaarten en zo en ja, kon lezen.

820
01:21:48,040 --> 01:21:51,570
Toen kwam u weer in de
kliniek, wat trof u aan?

821
01:21:57,850 --> 01:22:05,570
Ja, niks bijzonders. Ik bedoel, ik
liep mee alsof er niets gebeurd was.

822
01:22:05,570 --> 01:22:10,630
Wat voor pathologie kwam u er tegen,
wat voor, wat mankeerde de mensen?

823
01:22:13,630 --> 01:22:19,500
a wat mankeren mensen als je in
een chirurgische kliniek ligt.

824
01:22:19,500 --> 01:22:23,410
Dat kunnen maagzweren
zijn die geopereerd worden

825
01:22:23,410 --> 01:22:31,770
of beenbreuken of eh
heupbreuken of eh ja van alles.

826
01:22:32,090 --> 01:22:34,020
En ook oorlogstrauma?

827
01:22:34,020 --> 01:22:37,900
Nou nu heb ik toch even een mooi
verhaal over een oorlogsslachtoffer.

828
01:22:37,900 --> 01:22:47,110
Dat ik daar beslist in wil hebben,
begin september toen er die herrie was.

829
01:22:47,230 --> 01:22:51,900
Omdat Breda bezet werd en
zo, Zuid-Nederland bezet..

830
01:22:51,900 --> 01:22:52,890
Bevrijd?

831
01:22:52,890 --> 01:22:53,380
HM?

832
01:22:53,380 --> 01:22:54,170
Bevrijd.

833
01:22:54,170 --> 01:23:01,280
Ja, bevrijd. Bevrijd werd, toen hadden
wij in het Zuiderpark in Groningen..

834
01:23:01,280 --> 01:23:06,760
..dat is een villapark, heel oud
villapark, ten zuiden van de kanalen

835
01:23:06,760 --> 01:23:11,870
die om het oude centrum zijn en
daar woonden de gegoede mensen.

836
01:23:11,880 --> 01:23:26,750
Daar kwam de ja eh nu kan ik dat woord weer
niet vinden, daar kwam een ravage nee..

837
01:23:26,750 --> 01:23:27,376
Razzia?

838
01:23:27,376 --> 01:23:28,506
Razzia ja van de Duitsers.

839
01:23:29,480 --> 01:23:34,465
Daar gingen de mensen in en schoten de
mensen gewoon maar in het over (..?)Een gezin

840
01:23:34,466 --> 01:23:43,177
woonde daar van een dominee, de oudste zoon
daar, zat in de achtste nee, zat in de hoogste

841
01:23:43,178 --> 01:23:52,735
klas van het gymnasium, die werd in zijn hoofd
geschoten, dat wil zeggen, de kogel in het

842
01:23:52,735 --> 01:24:01,526
ene oog, ging onder de hersenen langs en bleef
steken onder de huid van het andere oor.

843
01:24:01,526 --> 01:24:04,240
Iets onder de rand van het oor.

844
01:24:04,240 --> 01:24:10,420
Zo werd die bij ons in
de kliniek binnengebracht.

845
01:24:10,560 --> 01:24:21,000
De behandeling bestond dat Heerland de resten van
het oog verwijderen kon, ik verbeeld mezelf nog

846
01:24:21,000 --> 01:24:27,930
dat ik dat eenvoudige sneetje gemaakt eb waar
die kogel uit kon en verder is er niks gebeurd.

847
01:24:27,930 --> 01:24:29,550
Aan die jongen.

848
01:24:29,550 --> 01:24:38,750
Die jongen die is heeft eindexamen
gymnasium hoefde hij niet te doen, want de

849
01:24:38,750 --> 01:24:47,219
eindexamens werden immers in mei ’45 aan
iedereen geschonken van de hoogste klas.

850
01:24:47,220 --> 01:24:52,870
Alle hoogste klassen van de HBS en gymnasium
en al dat volk kreeg het eindexamen.

851
01:24:52,870 --> 01:24:58,860
Daar profiteerde hij dus ook
van, hij is gaan studeren, hij

852
01:24:59,790 --> 01:25:04,620
heeft theologie gestudeerd, heeft
als zodanig ook gefunctioneerd.

853
01:25:04,620 --> 01:25:11,100
Hoe weet ik niet maar in elk geval, en ja een paar
jaar geleden is-ie aan een hartkwaal overleden.

854
01:25:12,710 --> 01:25:16,588
Hoe is het mogelijk dat hij
dat zo heeft doorstaan.

855
01:25:17,380 --> 01:25:24,070
Dat hij het zo heeft doorstaan. Daarom heb ik me
bezwaard de kreet van het zit boven tussen de oren.

856
01:25:24,070 --> 01:25:27,160
Het zit niet tussen de oren,
het zit boven de ogen.

857
01:25:27,160 --> 01:25:31,070
Want wij zeiden altijd ja,
hebben we het over je bovenkamer.

858
01:25:31,270 --> 01:25:38,310
En als er iemand was waarvan wij verdachten
nou dat deugt niet: het zit boven de ogen.

859
01:25:38,310 --> 01:25:45,900
Maar nu hebben we van die gekke juffrouw ja hoe
heet ze, die schrijft ook altijd, die heeft zelf

860
01:25:45,900 --> 01:25:50,176
multiple sclerose, die schrijft daarover die
heeft de tijd om daar eh tussen de oren, nou ja.

861
01:25:50,177 --> 01:26:00,050
Maakt ook verder niet veel uit
dat kan je in je in je in je

862
01:26:00,050 --> 01:26:04,900
kop wel dik over maken maar
verder is het niet bespreekbaar.

863
01:26:05,560 --> 01:26:06,880
Spaink, heet ze.

864
01:26:06,880 --> 01:26:07,370
Ja!

865
01:26:07,370 --> 01:26:08,000
Spaink.

866
01:26:08,000 --> 01:26:10,104
Ja! Dat is zij, ja precies.

867
01:26:09,900 --> 01:26:18,130
Ja dat is een heel bijzonder verhaal;
hoe ging de bevrijding, hoe verliep dat?

868
01:26:19,740 --> 01:26:20,640
Welke bevrijding?

869
01:26:20,640 --> 01:26:21,440
BEVRIJDING.

870
01:26:21,440 --> 01:26:22,552
O de bevrijding.

871
01:26:22,553 --> 01:26:28,640
Ja de bevrijding die was voor ons nou
niet zo leuk want wij zaten op de

872
01:26:28,640 --> 01:26:38,330
operatie-kamer te opereren en over onze
koppen heen vlogen de gierende granaten.

873
01:26:39,320 --> 01:26:47,570
Dus eh ja, het was niet op ons gericht hoor maar
dat werd wel over ons geschoten dus we hoorden

874
01:26:47,570 --> 01:26:52,691
dat geluid ja dat was heel onaangenaam en toen
was het opeens, ja opeens was het afgelopen.

875
01:26:52,691 --> 01:26:55,380
En toen liepen we de straat op.

876
01:26:55,380 --> 01:27:03,110
En ik herinner me nog dat we
op de straat gingen dansen.

877
01:27:04,670 --> 01:27:10,420
De enige keer in mijn leven dat ik
überhaupt op een straat gedanst heb.

878
01:27:11,060 --> 01:27:26,000
Met mijn toenmalige verloofde, ja.
En eh ja, dat was echt een bevrijding.

879
01:27:26,000 --> 01:27:31,770
U zegt dat in de operatie-kamer
de kogels door de OK vlogen..

880
01:27:31,770 --> 01:27:38,873
Nee, niet door de OK vlogen, OVER
onze hoofden gierden de granaten.

881
01:27:39,290 --> 01:27:46,320
In de operatiekamer kwamen alleen maar de
mensen die van buiten werden aangevoerd.

882
01:27:47,930 --> 01:27:51,310
In de operatiekamer is
nooit een schot gevallen.

883
01:27:52,000 --> 01:27:53,460
Was het extra druk?

884
01:27:54,790 --> 01:27:59,500
Nou ja, toch herinner ik mij niet
dat het nou zo heel erg druk was.

885
01:27:59,500 --> 01:28:00,860
Maar.

886
01:28:01,540 --> 01:28:03,570
En wie deed de triage?

887
01:28:06,410 --> 01:28:14,592
Ja de triage, die was er ook, ja. Ja dat
moet dan toch weer een van ons geweest zijn.

888
01:28:14,593 --> 01:28:23,410
Ik weet het niet, misschien de professor
zelf, ik weet het niet. Ja heel goed ja.

889
01:28:24,770 --> 01:28:34,260
Maar ik stond toen meestal, want ik was
nog maar eh eind ’43 was ik gekomen

890
01:28:34,420 --> 01:28:40,970
en eind ’45 was ik nog geen tweede
jaars assistent, ik was nog maar net

891
01:28:41,130 --> 01:28:48,980
aan de kleine operaties begonnen dus
eh ik was meestal assistent daarbij.

892
01:28:48,980 --> 01:28:53,080
Wat voor een uren maakte
u? Wat voor dagen?

893
01:28:56,210 --> 01:28:57,489
Ja...we hebben altijd
vrij veel uren gemaakt.

894
01:28:57,490 --> 01:29:01,000
Dat zal in die tijd ook geweest zijn.

895
01:29:01,000 --> 01:29:07,330
Maar was het extra druk dat u langer moest
werken of was het...viel dat allemaal wel mee.

896
01:29:07,330 --> 01:29:15,442
Nou ik geloof dat het allemaal wel mee viel want
er was geen een gewone patiënt om te opereren.

897
01:29:15,442 --> 01:29:17,651
Alles wat er geopereerd werd was
wat elders aangeschoten werd.

898
01:29:17,652 --> 01:29:24,730
Ja en dan heb ik er
nog een verhaal over.

899
01:29:24,730 --> 01:29:29,890
Er wordt, in diezelfde
september maand wordt er veel

900
01:29:29,890 --> 01:29:35,020
door de Engelsen geschoten
in de nacht op locomotieven.

901
01:29:35,960 --> 01:29:45,780
En om die hele vervoer van die ehm
van voer en munitie eh blokkeren.

902
01:29:46,210 --> 01:29:51,370
Dan is er in Hoogezand een jongeman,
een man, die gaat voor het raam

903
01:29:51,370 --> 01:29:58,590
staan en die gaat kijken naar zo’n
luchtgevecht boven hem daar ergens.

904
01:29:58,590 --> 01:30:05,530
En die ziet daar die kogels vliegen
en maar nou en verder niks.

905
01:30:05,530 --> 01:30:11,930
Dan houdt hij op met kijken en ziet
hij dat hij in een natte boel staat.

906
01:30:12,650 --> 01:30:19,227
En dan blijkt het dat hij
in zijn buik geschoten is.

907
01:30:19,227 --> 01:30:22,580
Daar heeft hij helemaal niets van
gemerkt en hij is toen dus in onze

908
01:30:22,580 --> 01:30:29,536
kliniek terecht gekomen en die man
is daar toen geopereerd en nou die

909
01:30:29,536 --> 01:30:35,420
is er ook goed afgekomen want dat
soort patiënten hadden we toen.

910
01:30:36,920 --> 01:30:38,830
En had u alles om ze te kunnen helpen?

911
01:30:38,830 --> 01:30:39,870
Ja.

912
01:30:40,710 --> 01:30:42,720
Voldoende verbandmiddelen, eten?

913
01:30:42,720 --> 01:30:46,740
Ja. We hadden alles om ze te helpen.

914
01:30:48,190 --> 01:30:54,549
Ehm, ik zat net nog even aan iets te
denken...o ja; want daar ben ik zo

915
01:30:54,550 --> 01:30:59,140
benieuwd naar want de eh er waren dus
allemaal vliegtuigen kwamen over..

916
01:30:59,140 --> 01:30:59,970
Ja.

917
01:31:00,310 --> 01:31:06,200
Was u niet ontzettend bang, of was
u relaxed of..hoe voelde u zich?

918
01:31:06,200 --> 01:31:10,340
Ja, ja je had een eigenaardig
gevoel om beschermd te

919
01:31:10,340 --> 01:31:14,030
zijn omdat die beschieting
niet op ons gericht was.

920
01:31:15,110 --> 01:31:18,990
Ja kijk want het is niet zo waarschijnlijk
dat je een ziekenhuis gaat beschieten.

921
01:31:18,990 --> 01:31:23,887
Als ik bijna de zaak verloren heb
dan schiet je daar ook niks mee op.

922
01:31:23,887 --> 01:31:31,470
Ja dat kan je hoogstens doen uit wraak
maar nou ja, dat gebeurde dan toch niet.

923
01:31:31,860 --> 01:31:37,390
Ik heb daar nooit het gevoel gehad ja dat is
misschien wel heel ondeugend of heel stout

924
01:31:37,390 --> 01:31:40,401
of heel stom of eh ik heb daar nooit het
gevoel gehad nee het vloog altijd over ons heen.

925
01:31:40,450 --> 01:31:48,130
Ja het duurde ook niet zo lang want het duurde
maar een dag. Of een morgen, weet ik wat.

926
01:31:48,130 --> 01:31:50,249
En zaten de Duitsers er toen ook nog?

927
01:31:53,710 --> 01:31:58,760
Ja, die daar aan het werk waren,
die waren er nog wel, ja, want

928
01:31:58,760 --> 01:32:06,440
er zat een Duitser, ik had een
reusachtige steu eh leunstoel.

929
01:32:08,890 --> 01:32:15,980
Veel leer, een enorm ding die had ik in mijn
kamer en die had hij uit mijn kamer gestolen.

930
01:32:17,480 --> 01:32:22,913
En toen ben ik dus vlak daarna naar
zijn kamer gegaan, die was op die

931
01:32:22,914 --> 01:32:29,766
afdeling, ik wist waar die zat, en toen
ben ik die stoel weer terug gaan halen.

932
01:32:29,767 --> 01:32:31,310
Waar hij bij was.

933
01:32:32,790 --> 01:32:37,990
Ik heb verder ook niet onvriendelijk tegen hem
gedaan ik heb gewoon, gewoon, die stoel gehaald.

934
01:32:37,990 --> 01:32:41,840
Heeft u verder ook contact
gehad met de Duitsers?

935
01:32:41,840 --> 01:32:43,879
Nee, nee. Helemaal niks.

936
01:32:43,880 --> 01:32:45,360
Waarom niet?

937
01:32:47,090 --> 01:32:56,740
Ja, dat was er niet. Althans ik niet. Ik had
geen enkel idee, gevoel om met hun aan te pappen.

938
01:32:57,150 --> 01:33:02,120
Bovendien zou ik mijzelf daarbij
eh misschien voor iemand?

939
01:33:02,120 --> 01:33:03,330
U zou wat?

940
01:33:03,330 --> 01:33:12,450
Ancanaeren ja. Dus eh
nee. Niet een woord.

941
01:33:12,810 --> 01:33:16,450
De enige woorden die ik
gewisseld heb is met de man

942
01:33:16,450 --> 01:33:19,690
die mijn stoel gestolen had
en die ik terug haalde.

943
01:33:19,690 --> 01:33:31,089
En u en uw collega’s zijn nooit bevolen om daar
te gaan opereren of daar te helpen of wat dan ook.

944
01:33:31,200 --> 01:33:34,090
Bij die Duiters, nee.

945
01:33:34,090 --> 01:33:35,650
Was gescheiden.

946
01:33:35,860 --> 01:33:45,970
Was helemaal echt nee
was helemaal gescheiden.

947
01:33:45,970 --> 01:33:55,460
Want die operatiekamer uit een gedeelte waar twee
operatiekamers eh tafels stonden en dan was daar

948
01:33:55,460 --> 01:34:01,660
tussenin een ruimte waar de boel
gesteriliseerd werd, en daar was

949
01:34:01,660 --> 01:34:06,770
ook een doorgang naar de linker,
naar de andere kant, van de

950
01:34:07,450 --> 01:34:12,490
operatiekamer en daar was daar was
maar een operatietafel die daar stond.

951
01:34:12,490 --> 01:34:20,645
Een gedeelte van die ene operatie dat was wat
de Duitsers gebruikten en in die tussengang

952
01:34:20,645 --> 01:34:25,820
die dus vrij breed was want zo breed als
die kamer waar die sterilisaties gebeurden

953
01:34:25,820 --> 01:34:32,230
daar konden we eigenlijk koekeloeren naar
wat zij daar, als ik een vent daar zo zag

954
01:34:32,230 --> 01:34:38,140
staan wassen en eh en dat-ie zo z’n bril
rechtzette daar kon ik zo dus zelf waarnemen.

955
01:34:38,140 --> 01:34:41,200
Hadden zij verder andere
spullen dan dat u had?

956
01:34:41,200 --> 01:34:42,470
Weet ik ook niet.

957
01:34:42,470 --> 01:34:50,390
Dat weet ik ook niet, ik maar
ik denk dat die hele chirurgie

958
01:34:50,390 --> 01:34:59,590
van hun buiten de echte oorlog
eigenlijk nauwelijks bestond.

959
01:34:59,690 --> 01:35:08,879
Want ik heb een eh zwager,
die is ook chirurg geweest.

960
01:35:08,880 --> 01:35:11,100
En die is in de studententijd,
was een paar jaar jonger dan ik,

961
01:35:11,100 --> 01:35:14,940
is hij wel in Duitsland geweest,
hij heeft in Berlijn gezeten.

962
01:35:14,940 --> 01:35:19,930
En daar heeft hij dus wel
allemaal gekke dingen moeten doen.

963
01:35:21,470 --> 01:35:27,590
Er waren daar helemaal geen, hij had wel,
eh hij was wel ver heen, als arts maar hij

964
01:35:27,590 --> 01:35:32,820
had maar geen medi was geen chirurg, maar
hij moest daar wel chirurgische dingen doen.

965
01:35:33,600 --> 01:35:40,800
Dis die hele Duitse burger...die
werd bediend door mensen

966
01:35:40,800 --> 01:35:45,750
die de Duitsers zelf nodig
hadden voor hun soldaten.

967
01:35:46,680 --> 01:35:49,690
Want die moesten natuurlijk
wel de beste hulp hebben.

968
01:35:50,200 --> 01:35:50,760
ja, ja.

969
01:35:50,760 --> 01:35:56,690
Als u nu over deze hele periode
van vijf jaar terugkijkt,

970
01:35:56,690 --> 01:36:01,000
u heeft elke keer wel
keuzes moeten maken he.

971
01:36:03,550 --> 01:36:13,800
Wel of niet die brief schrijven, wel of niet
als huisarts werken of door, waar in Nederland

972
01:36:13,800 --> 01:36:21,550
u ging werken, heeft u daar moeite mee gehad
om elke keer een keuze te moeten maken of..

973
01:36:23,440 --> 01:36:31,810
Nee, want die keuze die ik kreeg
voor Wieringen die hoefde die

974
01:36:31,810 --> 01:36:37,180
opende voor mij een plaats, in
elk geval voor een paar jaar.

975
01:36:38,190 --> 01:36:47,210
En ik had behoefte om een betere, vaste
betrekking te hebben, of vast; iets langer dat in

976
01:36:47,210 --> 01:36:53,600
de week naar Jan en dan weer naar Piet en de
derde week naar Klaas, daar had ik genoeg van.

977
01:36:54,630 --> 01:37:01,390
En toen kreeg ik dus half augustus
bericht dat ik daar op Wieringen eventueel

978
01:37:01,390 --> 01:37:05,250
kon komen en dat heb ik toen aangenomen,
dat is mij heel goed bevallen.

979
01:37:05,640 --> 01:37:12,030
Heeft u in die vijf jaar ooit een
gewetensconflict gehad omdat het bezetting was?

980
01:37:17,940 --> 01:37:22,450
Nee, nou ja die die
brief naar Seys-Inqaurt.

981
01:37:24,430 --> 01:37:28,190
Maar toen heb ik me laten leiden door wat
ik toen dacht wat onze roverhoofd(...?) he?

982
01:37:34,370 --> 01:37:34,630
Ehm...

983
01:37:34,630 --> 01:37:41,072
ja ik had een soort gewetensconflict:
waarom doe jij niks tegen die Duitsers?

984
01:37:41,072 --> 01:37:47,190
Nou ik vond dat niet een
gewetensconflict; ik doe niks

985
01:37:47,190 --> 01:37:52,200
tegen die Duitsers want alles
wat ik doe dat helpt niets.

986
01:37:52,950 --> 01:37:57,240
Het maakt allen maar dat ik mijzelf
dood eh aan doodslag blootstel.

987
01:37:57,240 --> 01:38:08,200
Dat eh dat, ik bedoel er zijn enorm veel
legers van Engeland, van Amerika, ook later

988
01:38:08,200 --> 01:38:15,950
van Frankrijk, van Rusland en dat is idioot
ik daarop in mijn eentje iets ga ondernemen.

989
01:38:16,300 --> 01:38:17,830
Dan ben ik mesjogge.

990
01:38:18,230 --> 01:38:25,640
Nou dat eh dat eh dan kan je zeggen dat is een
soort ja, ten opzichte van de mensen die dat

991
01:38:25,640 --> 01:38:33,719
wel gedaan hebben, kun je zeggen is dat een
keus geweest nou daar had ik geen moeite mee.

992
01:38:33,720 --> 01:38:41,540
Eh o nee, ik heb u ook nog niet verteld
dat ik met mijn ouders wel had afgesproken

993
01:38:42,090 --> 01:38:48,170
dat ik als er was altijd Radio Oranje,
was op vrijdagmorgen een uur, daar

994
01:38:51,140 --> 01:38:56,888
luisterde ik altijd naar en dan had je
altijd hele idiote uitingen zal maar zeggen.

995
01:38:56,888 --> 01:38:59,710
Vandaag eten we soep, of zo.

996
01:38:59,710 --> 01:39:00,350
of nou ja, zoiets.

997
01:39:00,350 --> 01:39:07,080
Toen had ik tegen mijn ouders gezegd, als
er ooit, als ik een kans krijg dat ik op een

998
01:39:07,080 --> 01:39:14,360
betrouwbare manier kan vluchten nou en toen had
ik nog jaren voor de boeg, dan zal ik dat wel

999
01:39:14,360 --> 01:39:22,110
doen en als ik dan in Engeland aankom dan krijgen
jullie een boodschap van mij: ik houd van jam.

1000
01:39:23,680 --> 01:39:26,970
Dat had ik met ze afgesproken.

1001
01:39:26,970 --> 01:39:33,740
Dus dan konden ze altijd, ze zouden kunnen weten
maar goed, dat heeft zich nooit voorgedaan.

1002
01:39:33,740 --> 01:39:39,120
Ook niet een schijn of
schaduw ervan, niks.

1003
01:39:39,120 --> 01:39:46,130
En wist u van uw collega’s wie
er in het verzet zat of wie eh

1004
01:39:46,600 --> 01:39:49,620
Nja, dat wist je altijd
wel min of meer ja.

1005
01:39:49,620 --> 01:40:00,790
Daar was een huisarts een Wieringer huisarts, in
de Wieringermeerpolder die daar roverhoofdman ja.

1006
01:40:00,790 --> 01:40:01,750
Roverhoofdman, zegt u

1007
01:40:01,750 --> 01:40:05,040
Nou ja die daar hoofdman
van was ja. (lacht).

1008
01:40:05,040 --> 01:40:06,050
Hoofdman van wat?

1009
01:40:06,420 --> 01:40:13,300
Hoofdman van de goede mensen,
de betrouwbare mensen die

1010
01:40:13,300 --> 01:40:17,520
anti-Duits waren en waar je wat
mee kon die je kon vertrouwen.

1011
01:40:18,100 --> 01:40:20,520
En die je nooit een
briefje moest geven.

1012
01:40:24,140 --> 01:40:32,270
Wat u allemaal meegemaakt heeft in deze
periode heeft u daar nog iets aan gehad..nee,

1013
01:40:32,270 --> 01:40:39,960
ik zal het anders vragen: in hoeverre heeft
dat u gevormd voor uw verdere carrière?

1014
01:40:40,900 --> 01:40:52,350
Nou ja, in hoeverre misschien ben ik nee daardoor
wel eh ben ik Chef de Cinique kunnen worden.

1015
01:40:52,810 --> 01:40:56,470
Want dat is wat mij
enorm geholpen heeft.

1016
01:40:56,470 --> 01:41:02,550
Want de gewone mensen die zes jaar
dienst zijn die hebben alle grote

1017
01:41:02,550 --> 01:41:08,380
operaties een maagoperatie hebben
ze nog nauwelijks maar een gedaan.

1018
01:41:08,910 --> 01:41:15,260
Terwijl ik in die drie jaar, nee
ruim 3,5 jaar, dat ik daar Chef

1019
01:41:15,260 --> 01:41:19,400
de Clinique was, deed ik alles
wat daar geopereerd moest worden.

1020
01:41:19,400 --> 01:41:20,580
Dat was na de oorlog.

1021
01:41:23,440 --> 01:41:24,680
Dat was na de oorlog, ja.

1022
01:41:24,680 --> 01:41:29,000
En dat is dus wel, dat is misschien
medegevolg geweest, ik stond niet

1023
01:41:29,000 --> 01:41:34,680
zo erg in de gunst bij Heerland ja
ik had blijkbaar laten merken dat

1024
01:41:34,680 --> 01:41:38,600
ik dat schrijven van stukjes niet
zo mooi vind, dat weet ik ook niet.

1025
01:41:39,230 --> 01:41:45,220
Maar later is-ie wel omgedraaid
maar wij zijn zelfs nadat

1026
01:41:45,220 --> 01:41:52,430
ik uit de kliniek op eh op
eh non-speeking terms geweest.

1027
01:41:52,430 --> 01:41:58,660
Dat was, zal ik zeggen, we hebben nooit
een woord met elkaar gewisseld. Van onmin.

1028
01:41:58,660 --> 01:42:03,090
Maar we hadden ook gen
enkel contact met elkaar.

1029
01:42:03,090 --> 01:42:12,730
Later heb ik zelfs nog een schoondochter
van hem geopereerd aan een dikke darm kanker

1030
01:42:12,730 --> 01:42:20,930
waarbij de lever zo vol van kanker zat als
ik van mijn leven nog nooit gezien had.

1031
01:42:20,930 --> 01:42:25,080
Dus dat was voor mij open en dicht.

1032
01:42:25,080 --> 01:42:32,030
Nou die brief heb ik toen aan de
huisarts en naar hem geschreven.

1033
01:42:32,440 --> 01:42:37,410
En toen kwam er ineens een heel vriendelijk
briefje dat-ie toch wel repect voor

1034
01:42:37,410 --> 01:42:45,090
mij had en zo maar tijdens mijn verblijf
daar was hij nooit zo, ja dat hij

1035
01:42:45,090 --> 01:42:51,990
lelijk deed kan ik ook net zeggen maar
ja ik hoorde niet bij de sotroopsmeerders.

1036
01:42:51,990 --> 01:42:56,400
En eh u werd chef de clinique
vanaf ’45 of wanneer werd u dat?

1037
01:42:57,750 --> 01:43:02,080
Nee, vanaf ’43, 20 december ’43.

1038
01:43:02,490 --> 01:43:04,950
Toen werd u direct chef de
clinique vanaf arts-assistent.

1039
01:43:04,950 --> 01:43:14,490
In ’49 werd ik, nee, in ’49 werd ik
afgestudeerd nee kreeg ik mijn brevet

1040
01:43:14,490 --> 01:43:19,890
van chirurgie, toen ben ik even
zelfstandig geweest een paar maanden,

1041
01:43:19,890 --> 01:43:29,830
en toen ben ik even daarna teruggeroepen
door hem als chef de clinique.

1042
01:43:29,890 --> 01:43:32,810
En, maar wat heeft dat
met de oorlog te maken?

1043
01:43:33,250 --> 01:43:35,320
Dat heeft ook niks met de oorlog

1044
01:43:35,320 --> 01:43:36,020
Nee, nee.

1045
01:43:36,020 --> 01:43:40,470
Dankzij de oorlog heb ik dus een
groot deel van de opleiding gevolgd

1046
01:43:40,800 --> 01:43:45,500
en heb ik de omstandigheden die
er in de oorlog waren waardoor je

1047
01:43:45,500 --> 01:43:51,290
eigenlijk een leven had waarvan je
tegenwoordig zou zeggen:vreselijk.

1048
01:43:51,750 --> 01:43:53,480
He, je kunt nergens heen.

1049
01:43:54,100 --> 01:44:02,100
Je kunt niet op reis, je kunt niet naar de bioscoop,
je kunt niet ja, dat is er allemaal niet bij.

1050
01:44:02,100 --> 01:44:05,360
Nou en daar hebben we
geen last van gehad.

1051
01:44:06,610 --> 01:44:11,791
Nou ben ik niet zo’n gauwe klager hoor, dat
eh je hebt dus mensen die van huis uit,

1052
01:44:11,792 --> 01:44:19,563
als ik zeg dat het wit is zeggen ze; er zit
toch ook veel zwart in, die zijn er ook.

1053
01:44:19,564 --> 01:44:25,820
Ik heb nou toevallig twee mensen in
mijn buurt die totaal tegengesteld zijn.

1054
01:44:25,820 --> 01:44:28,930
De een moet ik goeie vrienden mee zijn
maar die heeft wel ruzie met met de mensen.

1055
01:44:38,170 --> 01:44:40,374
Nu had ik hem eh een hele
merkwaardige situatie.

1056
01:44:40,374 --> 01:44:45,034
Maar eh ja nee, ik heb nee van die
mensen die stroopsmeerders waren, er

1057
01:44:45,035 --> 01:44:50,916
waren er een paar bij die waren dikke
vrinden met elkaar, die waren samen

1058
01:44:50,917 --> 01:44:56,940
ook Rode Kruis-dokter en daar en daar
bemoeide ik me helemaal niet mee.

1059
01:44:58,970 --> 01:45:05,099
Heeft u in de oorlogsperiode nog want
dokters hadden bepaalde bepaalde privileges,

1060
01:45:05,100 --> 01:45:11,350
mochten ’s nachts naar buiten, die hadden
daar een speciale eh toestemming voor

1061
01:45:11,350 --> 01:45:16,750
en zo waren er nog wel meer privileges;
heeft u daar ook gebruik van kunnen maken?

1062
01:45:17,640 --> 01:45:27,620
Nou er was een heel gek privilege, dat je
kon bij eh Delft bij een centraal instituut

1063
01:45:27,620 --> 01:45:38,690
wat over de alcohol ging, kon je een bon
aanvragen voor 1 liter absolute alcohol.

1064
01:45:39,680 --> 01:45:44,520
En dat hebben ze mij
geleerd in Heerlen.

1065
01:45:44,520 --> 01:45:53,850
Dat heb ik gedaan, die liter alcohol van 100%
alcohol die ben ik bij de apotheek gaan halen;

1066
01:45:53,850 --> 01:46:01,929
met die liter alcohol ben ik naar Hooghout gegaan
en daar heb ik gewone jenever voor gekregen.

1067
01:46:01,930 --> 01:46:08,290
En die kon u voor eigen
consumptie aanwenden.

1068
01:46:08,290 --> 01:46:10,030
Die kon ik voor eigen
consumptie aanwenden.

1069
01:46:10,030 --> 01:46:11,830
En als u bezoek had ging
er dan een flesje mee eh.

1070
01:46:14,770 --> 01:46:22,560
Nou, ik was niet zo drankzuchtig nee, jenever
heb ik zelfs later helemaal afgeschaft

1071
01:46:22,560 --> 01:46:32,080
maar want ik was mij al heel vroeg
bewust van de slechte werking van alcohol.

1072
01:46:32,080 --> 01:46:35,810
Ja ik heb wel gedronken maar
nooit meer dan twee glazen

1073
01:46:35,810 --> 01:46:39,190
whisky of twee glazen bier,
Verder ben ik nooit gekomen.

1074
01:46:39,190 --> 01:46:43,430
Maar deelde u ook uit?
Of of was dat te weinig?

1075
01:46:43,610 --> 01:46:52,899
Nou ja dan had je dus als je op de
kamer zat dan kon je daaruit schenken.

1076
01:46:52,900 --> 01:46:53,252
Ja.

1077
01:46:53,253 --> 01:46:59,130
Ik geloof dat ik twee keer
zo’n liter gekocht heb.

1078
01:46:59,130 --> 01:47:04,900
Goed, ik heb een heel verhaal van
u gehoord; heb ik nu vragen niet

1079
01:47:05,790 --> 01:47:08,060
aan u gesteld die u toch heel
belangrijk vond om toch te vertellen.

1080
01:47:08,770 --> 01:47:14,209
Nou wat ik zo belangrijk vond dat was
die kop die die kogel door het hoofd.

1081
01:47:14,210 --> 01:47:17,620
Dat heeft op mij een hele
diepe indruk gemaakt.

1082
01:47:18,930 --> 01:47:27,960
Hoe je door je hoofd geschoten kan worden en
niet ziek te worden. Dat is iets heel bijzonders.

1083
01:47:27,960 --> 01:47:34,160
Het lot, het lot waarschijnlijk?

1084
01:47:34,160 --> 01:47:37,370
Ja. Het lot! Ja.

1085
01:47:37,370 --> 01:47:39,370
Goed, bedankt.