1
00:00:10,230 --> 00:00:13,262
Hoe heeft u Dolle Dinsdag meegemaakt?

2
00:00:12,640 --> 00:00:19,610
Nou, eh we hadden dus die
eh…, de gevechten in Nijmegen

3
00:00:19,610 --> 00:00:23,910
gehad die catastrofaal waren
afgelopen voor de Geallieerden.

4
00:00:23,910 --> 00:00:34,260
Maar eh in de bevolking in Rotterdam,
ik woonde in Rotterdam-Oost, eh

5
00:00:34,430 --> 00:00:40,360
Kralingen, daar heerste toch nog de mening
dat de Bevrijding voor de deur stond.

6
00:00:40,360 --> 00:00:47,260
En veel mensen liepen naar de Korte Kade
om daar de Geallieerden te gaan begroeten.

7
00:00:48,200 --> 00:00:50,760
En ik heb daar nooit in geloofd.

8
00:00:50,760 --> 00:00:59,060
Ik dacht “nou, dat is allemaal flauwekul” en
nou, daar had ik ook eerlijk gezegd gelijk in!

9
00:00:59,060 --> 00:00:59,970
Want niet

10
00:01:00,750 --> 00:01:09,280
de Bevrijding was begonnen, maar de Hongerwinter.
En dat hebben we toen vrij snel daarna ontdekt.

11
00:01:09,280 --> 00:01:24,550
Eh, de Randstad werd afgesloten door de bewegingen
van eh de legers, de ontwikkeling van de

12
00:01:24,550 --> 00:01:33,720
veldslagen, en ja, je kon nog wel naar het
Oosten toe en dat is ook later gebeurd door mensen

13
00:01:33,720 --> 00:01:39,090
die zoveel honger kregen dat ze dachten “we
gaan die kant op”, dat werden de Hongertochten.

14
00:01:39,090 --> 00:01:50,810
En maar daar heb ik nooit aan meegedaan. En nu
eh Dolle Dinsdag ontwikkelde zich dus averechts.

15
00:01:52,110 --> 00:01:56,969
Weldra gingen de scholen dicht, waar
ik absoluut geen bezwaar tegen had.

16
00:01:56,970 --> 00:02:00,120
Eh, de telefoon deed het niet meer.

17
00:02:00,120 --> 00:02:02,580
Het openbaar vervoer lag stil.

18
00:02:02,580 --> 00:02:09,590
De Spoorwegstaking eh maakte
dat het.., het isolement van

19
00:02:09,590 --> 00:02:13,690
de Randstad nog veel groter
was dan werd dan het al was.

20
00:02:13,690 --> 00:02:20,290
En toen was de Hongerwinter begonnen. Hoewel
we dat nog niet zo goed in de gaten hadden.

21
00:02:20,290 --> 00:02:30,590
Eh, dat is pas gekomen doordat de voedseltekorten
eh groter werden, sluipend groter werden.

22
00:02:30,590 --> 00:02:36,970
En toen op een gegeven ogenblik
eh werd het 10, 11 november

23
00:02:36,970 --> 00:02:43,250
en dat werd.., dat werden
de data van de grote Razzia.

24
00:02:44,700 --> 00:02:46,170
Dat wilt u weten?

25
00:02:46,610 --> 00:02:54,700
Ja, maar we hoeven het niet alleen over
die Razzia te hebben, kijk eh, eh u bent

26
00:02:54,700 --> 00:02:59,086
ontsnapt aan de Razzia, dat is belangrijk
voor het verhaal van de Razzia, want het

27
00:02:59,086 --> 00:03:02,890
gaat.., het gaat over het vertrekken en het
gaat om mensen die juist wisten te ontsnappen.

28
00:03:03,120 --> 00:03:06,010
Ook in het licht van de
veroordeling die door Vrij Nederland

29
00:03:06,010 --> 00:03:07,629
werd uitgesproken over de
mensen die mee waren gegaan.

30
00:03:07,630 --> 00:03:13,080
Vrij Nederland schreef 2 weken later
al dat het makke schapen waren.

31
00:03:14,490 --> 00:03:15,249
Oh ja? Oh, dat wist ik niet.

32
00:03:15,250 --> 00:03:18,140
Aart den Doolaard, die sprak
vanuit Londen, die.., die liet..,

33
00:03:18,141 --> 00:03:22,550
die liet ook weten wat hij ervan
vond en die vond het ook niks.

34
00:03:22,550 --> 00:03:33,260
Hier Radio Oranje, De Stem Van Strijdend
Nederland! Alan Dolaard. Tja. Zo.., zo klonk dat.

35
00:03:33,600 --> 00:03:41,880
Later ben ik hem nog eens tegengekomen
in café/restaurant Bodega Keizer.

36
00:03:42,190 --> 00:03:44,278
Toen bleek het een hele
aardige man te zijn.

37
00:03:44,278 --> 00:03:49,134
Maar het was een kabaalmaker zeg
daar in Radio Oranje, nou, nou, nou.

38
00:03:49,135 --> 00:03:52,480
Goed, maar in ieder geval,
God hebben zijn ziel.

39
00:03:52,480 --> 00:03:57,029
Wat ik nog niet helemaal begrepen heb
van Dolle Dinsdag is: moet ik dat

40
00:03:57,030 --> 00:04:00,296
zien als een dag die werd gevierd als
de Bevrijding, was dat de dag voor

41
00:04:00,280 --> 00:04:05,100
Nou, het was voorpret. Het
was een geweldige voorpret.

42
00:04:05,100 --> 00:04:09,320
“Nu komen ze!” en “we gaan
vast langs de kant van de

43
00:04:09,320 --> 00:04:13,580
weg staan om ze toe te
juichen”. En er kwam niemand.

44
00:04:13,770 --> 00:04:20,001
En eh toen ja, die feestvierenden
stropen weer af, dat was voorbarig.

45
00:04:20,140 --> 00:04:28,620
En toen eh.., ja, toen hoe dat gegaan
is, dat de.., de sequence van de

46
00:04:29,020 --> 00:04:33,990
gebeurtenissen, die kan ik me niet
herinneren, en bovendien had ik toen

47
00:04:33,990 --> 00:04:39,412
als jongen van 17, nauwelijks 17,
ook niet zoveel belangstelling voor.

48
00:04:39,412 --> 00:04:48,350
Ik wilde weten wat er op straat gebeurde. En
eh ja, het werd een bittere teleurstelling.

49
00:04:48,590 --> 00:05:00,290
En toen eh door de krijgsverrichtingen raakte de
Randstad geïsoleerder, nog niet helemaal, maar wel

50
00:05:00,290 --> 00:05:02,550
steeds in hogere mate.

51
00:05:02,550 --> 00:05:08,970
En ik denk dat het Verzet ook, het
Nederlandse Verzet, daar ook op

52
00:05:08,970 --> 00:05:15,960
ingespeeld heeft en ook de Duitsers,
die waren in een totaal nieuwe situatie,

53
00:05:15,960 --> 00:05:22,880
het waren twee strijdende partijen
die een andere verhouding kregen.

54
00:05:23,700 --> 00:05:33,350
En het Verzet in de Randstad en zeker in
Rotterdam is behoorlijk geactiveerd in

55
00:05:33,350 --> 00:05:40,500
de Hongerwinter en dat heb ik ook voor
ogen gezien en daar kom ik straks op terug.

56
00:05:40,500 --> 00:05:53,420
En ja, dat is natuurlijk onvermijdelijk: als
twee antagonisten zich geplet voelen in een

57
00:05:53,420 --> 00:05:59,910
steeds kleiner wordende ruimte wat de Randstad
is, dan worden…, dan krijg je meer herrie.

58
00:06:00,140 --> 00:06:00,510
En

59
00:06:00,510 --> 00:06:06,890
nou ja, dan krijg je allerlei gruwelijkheden
die zich voor je neus afspelen.

60
00:06:08,340 --> 00:06:12,060
Maar het is geleidelijk
begonnen. Geleidelijk.

61
00:06:12,060 --> 00:06:23,050
De scholen gingen dicht wat voor mij een echt
aangename ervaring was om het zacht te zeggen.

62
00:06:23,050 --> 00:06:25,880
Eh, de telefonen deden het niet meer.

63
00:06:25,880 --> 00:06:35,110
Het openbaar vervoer staakte nadat de eh Regering
in Londen opgeroepen had tot de Spoorwegstaking.

64
00:06:35,110 --> 00:06:44,530
En dat vergrootte natuurlijk het
isolement, de samenleving werd

65
00:06:44,530 --> 00:06:54,520
steeds meer verdeeld in gelokaliseerde
eh, ja, eh gemeenschappen.

66
00:06:54,520 --> 00:07:01,950
Kralingen werd een eh.., ja, een
zelfstandig dorp zou je kunnen zeggen.

67
00:07:03,120 --> 00:07:08,530
Hetzelfde gold voor West..,
Rotterdam-West, hetzelfde gold voor Zuid.

68
00:07:08,530 --> 00:07:10,857
Ja, en natuurlijk omdat
je.., ja, als je niet in een

69
00:07:12,050 --> 00:07:16,070
tram kan stappen, dan kom je
niet meer in andere buurten.

70
00:07:16,580 --> 00:07:23,230
Fietsen, dat was ook eh gevaarlijk
geworden, banden werden schaars.

71
00:07:23,230 --> 00:07:29,810
Je had eh, ja, dat is ook nog een op zichzelf
een uitvinderij van wat heb ik jou daar.

72
00:07:29,810 --> 00:07:36,860
Eh, hoe je…, hoe mensen eh zich
van nieuwe banden voorzagen.

73
00:07:36,860 --> 00:07:45,050
Je maakte een nieuwe voorvork aan je fiets, doe
het maar eens, een heel werk, met een vering erin.

74
00:07:45,050 --> 00:07:52,720
En in die voorvork zat een klein
autopedbandje. Nou, het fietste goed hoor!

75
00:07:52,720 --> 00:07:58,770
Ik heb er ook zo één gehad, die door mijn
vader eh had laten maken bij een fietsenmaker.

76
00:07:58,770 --> 00:08:00,880
En die mensen, die deden op zichzelf

77
00:08:00,880 --> 00:08:07,760
wel weer aardig zaken met eh
autopedbanden op een fiets te zetten.

78
00:08:07,760 --> 00:08:12,200
Maar ja, en nou had je…, oh ja,
en dan kreeg je de Avondklok.

79
00:08:12,200 --> 00:08:16,940
Eerst om 8 uur binnen en
toen eindelijk om 6 uur.

80
00:08:17,460 --> 00:08:25,650
Dat kwam natuurlijk ook doordat eh de
Illegaliteit actief werd en het verdachter

81
00:08:25,650 --> 00:08:31,920
werd voor de Duitsers om mensen ’s avonds
op.., op straat te zien.., zien zwerven.

82
00:08:31,960 --> 00:08:39,150
Goed, nou, en toen eh kwam
naderde de 10de november.

83
00:08:40,470 --> 00:08:48,930
Ik woonde op de Oudedorpweg en dat reed opeens
een Duitse auto met luidsprekers voorbij en die

84
00:08:48,930 --> 00:09:00,600
meldde dat je de volgende dag eh zo en zo laat
voor de deur moest staan met warme kleding en 1 dag

85
00:09:00,600 --> 00:09:09,070
leeftocht en dan zou je wel zien wat er gebeurde.
Goed, nou, sommige mensen hebben dat gedaan.

86
00:09:09,650 --> 00:09:18,570
Maar mijn vader zei “bekijk het zeg, ze kunnen
me nog meer vertellen!”. We hadden thuis een..,

87
00:09:18,570 --> 00:09:26,430
wat we noemden een “bergzolder”, die bergzolder,
dat was op de bovenste verdieping onder het dak.

88
00:09:26,890 --> 00:09:32,780
Je kon hier had je dus de
dakpannen en dan kan je nog

89
00:09:32,780 --> 00:09:35,790
door een kier kijken naar
wat er op straat gebeurde.

90
00:09:35,790 --> 00:09:41,790
En daar eh heeft mijn moeder
warme dekens neergelegd en daar

91
00:09:41,790 --> 00:09:47,500
heeft kleine Henkie gewoond, nou
ja, een week ongeveer denk ik.

92
00:09:48,540 --> 00:09:53,850
En nou, de 10de kwam die auto
en nog eens met luidsprekers

93
00:09:53,850 --> 00:10:00,110
en verdomd eh, op de
Oudedorpweg vingen ze niemand.

94
00:10:00,430 --> 00:10:00,730
Nee.

95
00:10:00,730 --> 00:10:11,200
En eh die 11de kwam ie nog een keer langs en
toen eh belde die Duitser aan, een Duitser, een

96
00:10:11,201 --> 00:10:20,180
Duitse soldaat, bij mij of er hier…, of er in
mijn huis of er hier nog volwassen mensen waren.

97
00:10:20,650 --> 00:10:26,950
En ik hoorde mijn moeder zeggen “mein
Sohn, mein Sohn, haben Sie mein Sohn

98
00:10:26,950 --> 00:10:38,210
gesehen, mein Sohn ist verschwunden?”. En
die Duitser zei “ja, in ieder geval tuhn”

99
00:10:38,210 --> 00:10:47,180
en nou ja, goed, dus op die manier eh
heeft mijn moeder de Duitsers verslagen!

100
00:10:47,180 --> 00:10:48,610
Dat vond ik goed.

101
00:10:48,610 --> 00:10:55,800
En toen ja, dan de strenge
heren regeren niet lang en

102
00:10:55,800 --> 00:11:01,340
toen die aandacht van de
Duitse Wehrmacht en Polizei

103
00:11:01,510 --> 00:11:08,530
verslapte en wij gingen weer eens buiten kijken.
Nou, buiten was het heel anders geworden.

104
00:11:11,400 --> 00:11:21,500
En op de ene hoek van de Oudedorpweg
had een eh afdeling van de Luftwaff..,

105
00:11:21,840 --> 00:11:27,230
Luftwaffe gezeten, die hadden dat huis
in beslag genomen en die was verdwenen.

106
00:11:28,050 --> 00:11:33,670
Verderop had een familie Planckert
gewoond, Rijksduisters, ook verdwenen.

107
00:11:33,670 --> 00:11:43,270
Maar op de hoek van de Oudedorpweg en de ’s
Gravenweg woonde nog een NSB-familie Gilet.

108
00:11:43,270 --> 00:11:52,710
Die meneer Gilet was directeur van een
toffeefabriek aan de Admiraliteitskade en Loukie

109
00:11:52,710 --> 00:11:59,940
Gilet, zijn oudste zoon, daar had ik mee
in de klas gezeten op het Rotterdams Lyceum.

110
00:12:00,580 --> 00:12:00,970
En

111
00:12:00,970 --> 00:12:04,360
die jongen, die noemden wij de
“Puistenkoning”, omdat hij zo

112
00:12:04,360 --> 00:12:09,650
ontzettend veel puisten had, jeugdpuistjes
Ach ja, ook zielig eigenlijk.

113
00:12:09,930 --> 00:12:20,810
En eh die Gilet, die liet zich, het
werd een onveilige buurt, op de hoek van

114
00:12:20,810 --> 00:12:25,680
de Oudedorpweg was de Commandant van
de Brandweer meneer Budde neergeschoten.

115
00:12:25,680 --> 00:12:33,010
Verderop de Oudedorpweg 40
woonde een Politiecommissaris

116
00:12:33,010 --> 00:12:40,420
NSB’er De Hoog, die is op een
vroege ochtend ook neergeschoten.

117
00:12:40,420 --> 00:12:44,000
Ik hoorde knallen, rende in
mijn pyjama naar buiten en zag

118
00:12:44,000 --> 00:12:49,200
meneer De Hoog bloedend met zijn
gezicht op de stenen dood liggen.

119
00:12:49,430 --> 00:12:54,390
En later, daar kom ik straks
nog wel op, eh hebben we nog

120
00:12:54,390 --> 00:12:58,440
een enorme andere vechtpartijen
en schietpartijen gehad.

121
00:12:58,440 --> 00:13:00,880
Goed, in ieder geval, maar

122
00:13:00,880 --> 00:13:08,530
toen eh die Gilet, die voelde zich hoe
langer hoe onveiliger worden en liet

123
00:13:08,530 --> 00:13:17,220
zich voor.., voortaan begeleiden door
twee Grüne Polizisten, op de fiets.

124
00:13:17,220 --> 00:13:18,850
De hele stoet op de fiets.

125
00:13:18,850 --> 00:13:23,540
En die eh.., die Duitse
politieagenten, die hadden

126
00:13:23,540 --> 00:13:29,020
bovendien nog een automatisch
geweer over hun schouder.

127
00:13:29,490 --> 00:13:34,780
Toen zag ik een keer, ik zat met
mijn vriendje Adje Rademakers op het

128
00:13:34,780 --> 00:13:41,690
hek van het voortuintje en wij zagen
die gewapende optocht langsfietsen.

129
00:13:41,940 --> 00:13:49,910
En wij kijken en.., en toen haalde meneer
Gilet een groot pistool uit zijn zak,

130
00:13:49,910 --> 00:13:57,030
richtte het op ons en zei “kijk voor je
of ik schiet je in je Godverdomme!”. Zo.

131
00:13:57,400 --> 00:14:01,400
Hoe vind je dat? Nou, en

132
00:14:02,120 --> 00:14:13,510
nou, je schrikt wel hoor! Het is niet vrolijk.
Nou, en toen die Planckerts, die waren vertrokken.

133
00:14:14,070 --> 00:14:21,409
En ik had een windbuks en ook mijn beste vriend
Hans van Lokeren Campagne die aan die Vijverweg

134
00:14:21,410 --> 00:14:31,300
woonde, die eh zei “weet je wat, laten we eens
even kijken hoe dat daarbinnen er uitziet”.

135
00:14:31,470 --> 00:14:39,580
“Nou, dat is goed ja”. Eh, dus we maken met
een steen de keukenruit kapot en tastten naar

136
00:14:39,580 --> 00:14:44,640
de sleutel, en verdomd, daar zit nog een
sleutel en we doen de deur open van de keuken.

137
00:14:44,740 --> 00:14:52,110
En we gaan eens rondkijken. En we doen kasten
open en ook de kast van de glazen en de serviezen.

138
00:14:52,110 --> 00:15:01,410
En Hans zegt “wat.., wat een burgerlijke
rotzooi is dat, we moeten een culturele

139
00:15:01,410 --> 00:15:07,700
daad stellen, we moeten die rotzooi kapot
maken!”. Nou, dat vond ik ook wel een idee.

140
00:15:07,700 --> 00:15:20,140
Toen hebben we mijn windbuks gehaald, een Diana
.15, een goede buks, en een doosje kogels en we

141
00:15:20,140 --> 00:15:27,860
hebben alle serviestroep op randen gezet en ook
op de rand van de lamp en we zijn gaan schieten.

142
00:15:27,980 --> 00:15:32,330
Eerst hebben we de kelkjes van de
glazen kapot geschoten, toen de voetjes.

143
00:15:32,330 --> 00:15:36,680
We hebben er een enorme
puinhoop van gemaakt!

144
00:15:36,680 --> 00:15:41,840
En toen zei Hans “ja, we hebben
een culturele daad gesteld!”,

145
00:15:41,840 --> 00:15:48,030
“zo is het”. En tevreden zijn
we weer naar buiten gegaan.

146
00:15:48,030 --> 00:15:53,740
Goed, het is wat hè! En
ik heb er ook nooit spijt

147
00:15:53,740 --> 00:15:57,230
van gehad hoor, God, wat
maakt je dat tevreden zeg!

148
00:15:57,990 --> 00:16:01,860
Af en toe eens iets verwoesten
is heel goed voor de geest!

149
00:16:01,860 --> 00:16:12,440
En nou ja, toen, ja, het werd
kwaadaardiger en kwaadaardiger.

150
00:16:13,350 --> 00:16:20,750
En toen eh op een gegeven ogenblik is
er een Politie-inspecteur van het Bureau

151
00:16:20,750 --> 00:16:27,450
Hoflaan, niet zo ver van mij af, neergeschoten
voor het bureau en daarop hebben

152
00:16:27,450 --> 00:16:35,140
de Duitsers 20 willekeurige gevangenen
uit het Bureau Haagse Veer gehaald en die

153
00:16:35,140 --> 00:16:41,230
aan het einde van de Hoflaan in een
rijtje gezet en doodgeschoten, gijzelaars.

154
00:16:41,460 --> 00:16:47,460
En ik kan daar nou, misschien
20 minuten na de executie

155
00:16:47,460 --> 00:16:53,479
fietste ik daarlangs en Jezus,
wat een verschrikking zeg!

156
00:16:53,480 --> 00:17:01,620
En één man had in angst
of in een stuiptrekking

157
00:17:01,620 --> 00:17:08,220
of weet ik wat een klomp uitgeschoten,
uitgeschopt. Ja. Ik zie ze nog liggen.

158
00:17:08,220 --> 00:17:12,410
Dat als je je ogen dichtdoet,
dan zie je ze in het gras liggen

159
00:17:12,410 --> 00:17:16,260
met stroompjes bloed en dat
is dat, ja, potverdomme zeg.

160
00:17:16,260 --> 00:17:25,680
Nou ja, en eh toen ja, ik was
er ook al, ik rookte al een

161
00:17:25,680 --> 00:17:31,470
tijdje, sigaretjes, en ik had
ook een elektrische trein.

162
00:17:31,470 --> 00:17:35,780
Mag ik u even vragen: u zei van die scholen die
sloten voor de Razzia en u was er wel blij mee?

163
00:17:35,780 --> 00:17:42,440
Ja. Ja, daar was ik
zeer blij mee, zeker.

164
00:17:46,370 --> 00:17:55,307
U vertelde ook eh na de Razzia zag.., zag
de wereld, zag Rotterdam er heel anders uit.

165
00:17:55,308 --> 00:17:56,830
Ik zou graag van u willen horen waarom Rotterdam
er heel anders uitzag en ik zou ook graag

166
00:17:56,830 --> 00:18:01,065
van u willen horen wat voor iemand u eigenlijk
was op het moment dat die scholen sloten.

167
00:18:01,066 --> 00:18:09,130
Hoe was u als.., als jongen? Was u aardig, een
beetje ontspoord, hoe ging dat in zijn werk?

168
00:18:09,130 --> 00:18:18,190
Nou, eh hoe, ja, de.., de omgeving maakt de
mensen natuurlijk ook hè, je maakt je niet jezelf

169
00:18:18,190 --> 00:18:31,590
en ik heb het gevoel dat ik eh nadat de school
gesloten was eh beter tot mijn recht ben gekomen.

170
00:18:31,590 --> 00:18:35,940
Een vrije jongen. Alles
doen wat God verboden heeft.

171
00:18:35,940 --> 00:18:43,410
En Jezus ja, wat, ik heb mij geen
seconde verveeld in de Hongerwinter!

172
00:18:43,410 --> 00:18:52,330
Wel eens in angst gezeten, eh altijd
wel ook dankzij mijn vader hoewel

173
00:18:52,330 --> 00:18:56,830
ik heb nooit de neiging gehad om
Deutsch freundlich te zijn, nee.

174
00:19:00,750 --> 00:19:17,469
Nee, wel heb ik eh, eh maar dat is

175
00:19:17,470 --> 00:19:33,200
handen in mijn zakken.

176
00:19:33,200 --> 00:19:54,030
En ik loop daar in die eh verhoorkamer
binnen waar twee of drie lui

177
00:19:54,030 --> 00:20:02,320
achter een bureau zitten en die ene
man zegt “Händen aus die Tasschen!”.

178
00:20:02,320 --> 00:20:09,690
Nou, net hetzelfde als “ik schiet je in
je Godverdomme!”. God zij, dat zij wat.

179
00:20:09,690 --> 00:20:16,020
Nou ja, en dat zijn eh
onaangename ervaringen.

180
00:20:16,020 --> 00:20:23,546
Maar de aangename zijn… Nee, nee,
aangenaam kun je het niet noemen.

181
00:20:23,630 --> 00:20:28,670
Nee, het is: je had geen
seconde tijd om je te vervelen.

182
00:20:28,670 --> 00:20:33,890
Nou ja, en dan had je natuurlijk
ook de luchtaanvallen.

183
00:20:33,990 --> 00:20:39,700
De overtrekkers naar Duitsland,
die daar de zaak eh, de

184
00:20:39,700 --> 00:20:44,120
Geallieerden Luchtmachten die in
Duitsland de zaak gingen regelen.

185
00:20:44,500 --> 00:20:52,940
Daar heeft Harry Mülisch een goed boek over geschreven:
De Aanval Op Dresden. Verschrikkelijk hoor!

186
00:20:52,940 --> 00:21:01,330
God beware! Ja, later ben ik daar in Dresden
geweest en heb, nou ja, het is een soort

187
00:21:01,330 --> 00:21:02,360
Rotterdam dan hè.

188
00:21:02,360 --> 00:21:05,940
Ja, ik wil het boek van

189
00:21:05,940 --> 00:21:12,210
Oh ja. Ja, nou ja, het is,
ja, de zaak plat gegooid.

190
00:21:12,520 --> 00:21:16,510
Maar.., maar u.., u..,
u kwam terecht in die

191
00:21:17,250 --> 00:21:19,080
Ja, dat was avontuurlijk.

192
00:21:19,810 --> 00:21:27,650
Maar dus eh waarom kon u zeg maar zo uw gang gaan,
eh omdat er geen mannen meer waren in Rotterdam?

193
00:21:28,170 --> 00:21:35,530
Nou, er was geen gezag meer. Het gezag was
absoluut verdwenen. Het schoolgezag was verdwenen.

194
00:21:35,730 --> 00:21:41,610
Eh, nou ja, eh mijn ouders
heb ik altijd wel eh respect

195
00:21:41,610 --> 00:21:43,930
voor gehad, een goede vader
en moeder heb ik gehad.

196
00:21:43,930 --> 00:21:48,790
En eh maar ja, gezag is iets anders.

197
00:21:48,790 --> 00:21:55,000
En mijn vader was niet iemand die mij commandeerde,
het was geen.., geen strenge man of zo.

198
00:21:55,000 --> 00:22:01,120
En mijn moeder ook niet geen strenge
vrouw. Dus ik ben…, ik heb altijd mijn gang

199
00:22:01,120 --> 00:22:10,940
eh kunnen gaan en dat vond ik…,
dat heeft mij zeer bevallen!

200
00:22:11,230 --> 00:22:15,300
Uitstekend!Nou, ja, dus ik
heb wat dat betreft in de

201
00:22:15,300 --> 00:22:19,410
Hongerwinter de afsluiting van
een zeer gelukkige jeugd gehad.

202
00:22:19,410 --> 00:22:30,910
En toen kwam de Bevrijding, dat zal
ik u even eh later eh, dat heb ik met

203
00:22:30,910 --> 00:22:35,380
en ik ’50-ers allemaal geïnterviewd
en daar een mooi boekje van gemaakt.

204
00:22:36,130 --> 00:22:41,960
Dat heeft Dwars Door Het Puinstof
Heen. Een dichtregel van Remco Campert.

205
00:22:41,960 --> 00:22:52,800
En we interviewden Jan Walkers en
ik zei “Jan, wat, hoe heb jij de

206
00:22:52,800 --> 00:23:02,460
Bevrijding beleefd?”. “De Bevrijding,
die draaiorgels, die draaiorgels

207
00:23:02,460 --> 00:23:11,630
Jezus”. Nou ja, ja. En zo was het
natuurlijk. Je moest weer naar school.

208
00:23:11,630 --> 00:23:18,788
Het gezag werd hersteld.Maar wat ik ook
nog eens eventjes wil memoreren en dat heb

209
00:23:18,788 --> 00:23:29,520
ik nooit ergens gelezen: in de Hongerwinter
zijn…, is een aantal studenten op het

210
00:23:29,520 --> 00:23:37,760
idee gekomen om een eh…, om zich te ontfermen
over de losgeslagen jongens en meisjes.

211
00:23:37,760 --> 00:23:46,100
En dat is geworden de Studentencursus
die eh ik geloof dat het initiatief is

212
00:23:46,100 --> 00:23:54,120
genomen door Bolly Geertsema, later
beroemd Liberaal politicus, dan had je

213
00:23:54,120 --> 00:24:01,600
eh als hij zo heette Alart van Vollenhoven,
die bewonderaar was van Multatuli

214
00:24:01,600 --> 00:24:11,780
en de hele Vorstenschool uit zijn hoofd wist.
Eh, ja, prachtig. En eh nog een paar mensen.

215
00:24:11,820 --> 00:24:17,050
Nou ja, en die hebben een soort
HBS’je opgericht en dat HBS’je, dat

216
00:24:17,050 --> 00:24:25,820
vond een onderkomen thuis bij de
leerlingen en dan eh gaf eh Geertsema

217
00:24:25,820 --> 00:24:31,480
Recht in de huiskamer van het
huis waar je woonde bijvoorbeeld.

218
00:24:31,970 --> 00:24:36,590
Of eh ja, je kreeg Nederlands
hier of daar ergens.

219
00:24:36,590 --> 00:24:52,960
En ja, dat was een bewaarinstantie van de
continuïteit. De enige. Studentencursus.

220
00:24:52,960 --> 00:25:01,820
Jongens van 20, 21, 22 jaar, die misschien
net één halve generatie ouder waren dan ik.

221
00:25:02,030 --> 00:25:06,480
Of onze generatie. En die deden dat.

222
00:25:06,480 --> 00:25:13,651
En ik vind dat nog altijd een daad
van buitengewoon diep fatsoen. Ja.

223
00:25:13,651 --> 00:25:14,340
Ja, en het was ook een leuke boel. Ja.

224
00:25:14,340 --> 00:25:20,870
Maar mag ik u vragen: dat is
misschien een beetje kort door de

225
00:25:21,630 --> 00:25:25,590
bocht, maar u.., u was echt vrolijk
aan het ontsporen als het ware?

226
00:25:25,590 --> 00:25:27,730
Nou, dat is een goede uitdrukking ja!

227
00:25:27,730 --> 00:25:33,330
Tot u bij die.., die club terechtkwam,
we hebben het hiervoor gehad over de

228
00:25:33,330 --> 00:25:39,930
ideeën van van de Doorbraak en de
Restauratie, heeft u zeg maar in dat schooltje

229
00:25:40,630 --> 00:25:45,300
uw ideeën over hoe Nederland er uit
zou moeten zien na de oorlog opgedaan?

230
00:25:45,300 --> 00:25:50,460
Nee. We hebben absoluut nooit
gedacht aan een politieke toekomst.

231
00:25:50,460 --> 00:25:57,590
We hebben alleen gedaan de stof die
op de middelbare school leerstof was.

232
00:25:58,360 --> 00:26:01,260
En voor de rest, ja, wat..,
wat moet je in een vaste

233
00:26:01,260 --> 00:26:08,500
school leren? Veel leuks,
maar eh niks over de toekomst.

234
00:26:11,250 --> 00:26:18,950
En Franse les, Franse woordjes leren, ook geen,
nee, over de toekomst wordt je niet wijzer. Dus.

235
00:26:19,600 --> 00:26:30,360
Nou ja, en toen.., ja, en toen ja,
dat was eigenlijk ook wel met de

236
00:26:30,360 --> 00:26:43,730
Hongerwinter eh, het slot daarvan,
toen ik geloof 5 april, toen werd er

237
00:26:43,730 --> 00:26:54,350
buiten na de Avondklok werd er
ontzaglijk geschoten aan de Oudedorpweg.

238
00:26:54,490 --> 00:27:01,990
Werkelijk een moordend vuur! En wij kijken voor
het raam, ja, dat moet je toch ook wel doen,

239
00:27:01,990 --> 00:27:08,960
en eh boven, dan beneden was
verduistering, de luiken voor het raam.

240
00:27:09,450 --> 00:27:21,540
En dan zie je vuurstralen van lichtspoormunitie.
En eh toen vloog er opeens iets in brand.

241
00:27:21,540 --> 00:27:24,922
Iets aan de overkant
van de Oudedorpweg.

242
00:27:24,923 --> 00:27:29,150
En mijn vader zei “Jezus, dat wordt
een grote brand, we moeten blussen!”.

243
00:27:29,150 --> 00:27:36,300
Dus eigenlijk stapelgek mijn vader
en ik lopen naar de overkant en

244
00:27:36,300 --> 00:27:43,980
rukken een brandende markies van
eh de gevel en rennen weer terug.

245
00:27:44,300 --> 00:27:50,780
En toen de volgende dag ben ik
gaan kijken in zo’n achterpaadje

246
00:27:50,780 --> 00:27:55,320
tussen twee tuinen door en
daar lag een grote bloedplas.

247
00:27:56,010 --> 00:28:01,780
Nou, later ben ik erachter gekomen dat

248
00:28:03,410 --> 00:28:10,410
het huis waar ik…, waarom gevochten werd, dat was
het huis van Joden geweest, de familie Pierot,

249
00:28:11,170 --> 00:28:21,160
en aardige kinderen, Sjaak en Ivy, en meneer
Pierot ook een ontzettend lieve man, en eh

250
00:28:21,160 --> 00:28:28,120
maar goed, die waren verdwenen en die zijn
Godzijdank naar eh Engeland of Argentinië gekomen.

251
00:28:28,120 --> 00:28:33,560
En dat is bezet door de ab…, door
een afdeling van de Afwehrstelle.

252
00:28:34,190 --> 00:28:44,550
En eh die eh hadden lijsten met namen
van de hele Rotterdamse Illegaliteit.

253
00:28:45,020 --> 00:28:53,020
En daar was een meisje, een koerierster,
Kitty van der Have, die contact

254
00:28:53,020 --> 00:29:01,790
had met de Illegaliteit, maar ook
daar eh met de lui die in…, die dan

255
00:29:01,790 --> 00:29:07,070
op de Oudedorpweg 33
eh hun kazerne hadden.

256
00:29:07,070 --> 00:29:17,260
En toen heeft de Knokploeg van Leen
van der Stoep, ja, dat durf ik niet te

257
00:29:17,260 --> 00:29:23,360
zeggen, besloten daar een overval te
plegen om die lijsten te bemachtigen.

258
00:29:23,630 --> 00:29:32,260
Goed, dat is gebeurd. Maarten van der Have
was verliefd geworden op een Duitse soldaat.

259
00:29:32,260 --> 00:29:38,980
En die had gezegd “kijk eens hier, als je
verstandig bent, dan ga jij vanavond ergens anders

260
00:29:38,980 --> 00:29:44,540
slapen”. Zo had die Duitser het gezegd “dat
ga ik even tegen mijn Commandant vertellen”.

261
00:29:44,540 --> 00:29:50,320
“Aha”, had die Commandant gezegd, “daar een
mitrailleur en daar een mitrailleur, en daar

262
00:29:50,320 --> 00:30:02,640
ook een mitrailleur”. Goed, daar komt de
Knokploeg en eh daar eh sluipt die Knokploeg eh

263
00:30:02,850 --> 00:30:13,000
in, dan zijn er al twee mensen binnen in
dat huis. Onder andere Chris Scheffer.

264
00:30:13,390 --> 00:30:17,800
En daar barst het vuur los zeg.

265
00:30:18,130 --> 00:30:27,170
En ja, de aanval werd afgeslagen en de leider van
de Knokploeg wordt noodlottig getroffen en sterft.

266
00:30:27,300 --> 00:30:37,260
En eh toen dacht ik later, dit is
een grote stap verder, toen maakten

267
00:30:37,260 --> 00:30:45,010
Hans Keller en ik eh documentaires
over de oorlog voor de VPRO.

268
00:30:45,010 --> 00:30:51,600
Toen dacht ik “nou, dit is wel goed om eh
daar eens een documentaire over te maken”.

269
00:30:51,600 --> 00:31:01,560
Dus ik probeer te weten te komen wie daar
eh aan die overval hebben deelgenomen.

270
00:31:01,560 --> 00:32:11,740
een paar dagen later, toen zegt hij “Henk, ik
heb met mijn kameraden gesproken en ze hebben

271
00:32:11,820 --> 00:32:23,550
gezegd ‘Chris, als je dat doet, moeten wij
onze wapens weer uit het vet halen!’”. Ja, tja.

272
00:32:23,550 --> 00:32:24,260
Waarom?

273
00:32:24,490 --> 00:32:32,170
Ja, er.., er is een tragische bijkomstigheid,
nee, niet een bijkomstigheid,

274
00:32:32,170 --> 00:32:40,130
maar een tragisch eh zijspoor: Kitty
van der Have heeft het niet overleefd.

275
00:32:40,860 --> 00:32:50,310
En is door twee deelnemers aan de overval ter
dood veroordeeld en die hebben ook het vonnis

276
00:32:50,310 --> 00:32:59,098
voltrokken door haar in een bad te verdrinken
na haar met chloroform bedwelmd te hebben.

277
00:32:59,098 --> 00:33:02,770
En toen hebben ze het lijk
ergens in een haven gegooid.

278
00:33:03,200 --> 00:33:08,550
Ja, en dat is natuurlijk ook iets.

279
00:33:08,550 --> 00:33:14,030
En als je dat helemaal
wilt weten, dan moet je het

280
00:33:14,030 --> 00:33:19,860
boek van Van der Pauw lezen:
Guerrilla In Rotterdam.

281
00:33:20,440 --> 00:33:25,379
Een geweldig boek! Ik stop ‘m
heel eventjes. Welk boek is dat?

282
00:33:25,380 --> 00:33:31,790
Van der Pauw heet de schrijver:
Guerrilla In Rotterdam.

283
00:33:31,790 --> 00:33:45,730
De zwarte markt aan de Vlietlaan, waar
ik voor, ja, hoe kwamen we aan het geld?

284
00:33:47,100 --> 00:33:58,460
Eh, enfin, ik had ergens 100 gulden verworven,
uit de rommel wat, nou ja, ik weet niet.

285
00:33:58,460 --> 00:34:01,570
Ik zweer het: ik weet niet hoe. En

286
00:34:01,570 --> 00:34:06,010
nou, ik rookte al, lekker.

287
00:34:06,310 --> 00:34:12,860
En daar heb ik toen op de
zwarte markt een pakje Zonder

288
00:34:12,860 --> 00:34:17,670
Misschrung voor gekocht,
Duitse Officierssigaretten.

289
00:34:17,830 --> 00:34:22,540
20 voor 200 gulden. Zo.

290
00:34:23,070 --> 00:34:34,830
Die zit!En eh toen heb ik later, Jezus
ja, ik had een elektrische.., een

291
00:34:35,380 --> 00:34:42,340
elektrische trein en eh die heb ik
geruild ook voor een pakje sigaretten

292
00:34:43,140 --> 00:34:49,030
met een vriendje, Woudje Rotgans,
die op de Franszomerenweg woonde.

293
00:34:49,780 --> 00:35:00,961
Ja. En lekker gepaft! 20 sigaretten. Burley. Ja.
En met die trein speelde ik toch al niet meer, dus.

294
00:35:00,961 --> 00:35:01,049
Ja.

295
00:35:01,050 --> 00:35:09,360
Hoe vind je het? Ja. Maar met een trein
spelen, dat is ook eigenlijk ook vervelend.

296
00:35:09,360 --> 00:35:15,860
Je.., je…, dat ding, dat gaat de hele
tijd maar rond en dan heb je twee wissels

297
00:35:15,860 --> 00:35:21,450
of vier wissels, of zes, en die kun
je dan ook nog elektrisch bedienen.

298
00:35:21,450 --> 00:35:29,060
Maar na een uur ben je
uitgedrukt en gedraaid en gedaan.

299
00:35:29,060 --> 00:35:36,840
Nou, dus ik had veel liever een pakje sigaretten.
Ja. Het is wat zeg! Haha! Schandelijk!

300
00:35:36,840 --> 00:35:38,350
En ik rook nog!

301
00:35:40,150 --> 00:35:40,960
Rookt u nog?

302
00:35:41,640 --> 00:35:41,780
Jazeker.

303
00:35:41,780 --> 00:35:48,940
Ik dacht ergens gelezen te
hebben dat u gestopt was.

304
00:35:48,940 --> 00:35:49,243
Nee.

305
00:35:49,244 --> 00:35:50,762
In de staat ergens…?

306
00:35:50,762 --> 00:35:56,389
Nee, dat staat in.., in een essay dat
heet Drank En Tabak, en daarin wordt

307
00:35:56,390 --> 00:36:02,000
er ook beschreven mijn smadelijke
nederlaag bij de poging tot onthouding.

308
00:36:03,150 --> 00:36:03,470
Ja.

309
00:36:03,470 --> 00:36:06,300
Oh, het staat me ergens bij dat het
u uiteindelijk gelukt was, maar…?

310
00:36:07,390 --> 00:36:10,200
Nee, dat is… Nee, ja, het
is me 8 maanden gelukt.

311
00:36:10,880 --> 00:36:17,900
En toen dacht ik “jongens”, nee, ik werd zó
ontzettend kwaad op mijn ex-vrouw, ik dacht

312
00:36:17,900 --> 00:36:32,321
“weet je wat, tja, één sigaret, ik heb bewezen
dat ik het kan”. Nou, en daar ging ie weer.

313
00:36:32,321 --> 00:36:35,566
En nu een pakje per dag. Maar ja
zeg, 86, goh, wat moet je verder?

314
00:36:36,160 --> 00:36:41,880
U heeft die.., die.., die treintjes
verruild voor sigaretten, eh u heeft

315
00:36:41,880 --> 00:36:47,695
dingen kapot gemaakt in die huizen, u
bent in dat geïmproviseerde schooltje

316
00:36:47,695 --> 00:36:55,070
gestapt, eh dus u bent eigenlijk
weer op het goede pad terechtgekomen?

317
00:36:55,070 --> 00:36:56,810
Nou ja, zeker.

318
00:36:56,810 --> 00:37:02,370
En dan krijg je dus u zei “Wolkers, die zei ‘die
draaiorgels’, want dan komt gauw het gezag weer”?

319
00:37:02,370 --> 00:37:02,900
Ja.

320
00:37:02,900 --> 00:37:03,949
Maar dat was niet onmiddellijk
duidelijk neem ik aan?

321
00:37:04,400 --> 00:37:10,550
Nee, maar dat werd al heel
gauw duidelijk, want nou ja, de

322
00:37:10,550 --> 00:37:18,500
doorbraak van de Partij van de
Arbeid in augustus eh ’46 mislukte.

323
00:37:19,100 --> 00:37:25,520
In plaats daarvan kwam het oude bestel,
het oude bestel had al de eerste

324
00:37:25,520 --> 00:37:33,930
voet in de Indonesische catastrofe
gezet en niets belette het bestel om

325
00:37:34,600 --> 00:37:41,700
verder naar de Oost te gaan om daar
de zaakjes zo’n beetje te regelen.

326
00:37:41,880 --> 00:37:48,520
Nou ja, en dat is in 4 jaar
mislukt. Nou, daar heb ik ook nog…

327
00:37:48,520 --> 00:37:52,379
Maar hoe bent u dan uw…, ik zal
even…, ik moet even stoppen

328
00:37:52,380 --> 00:37:55,736
om eventjes een nieuwe
geheugenkaart erin te stoppen.

329
00:37:55,737 --> 00:38:01,970
Maar waar ik benieuwd naar ben is hoe u
zo langzamerhand na die oorlog dat bent

330
00:38:01,970 --> 00:38:08,870
gaan beleven en hoe u daarnaar gekeken
hebt als jongen van inmiddels 18, 19?

331
00:38:08,870 --> 00:38:26,160
Ja, nou ja, nou, het zou best eens kunnen dat
eh.., dat die neiging flink heeft aangemoedigd.

332
00:38:29,200 --> 00:38:38,832
Ja, ik heb niet…, het is niet dat ik in
verzet ben bewust, ik heb er geen gevoel voor.

333
00:38:38,833 --> 00:38:48,700
Hè, de mensen die probeerden mij te
commanderen, die eh schreeuwen tegen een muur.

334
00:38:48,700 --> 00:38:52,660
Dat is mij absoluut vreemd.

335
00:38:53,390 --> 00:39:02,740
En je weet wel wat je af en toe moet je eens een
politieagent gehoorzamen. Als er een weg is afgezet

336
00:39:02,740 --> 00:39:04,880
ja, zo stom ben ik niet natuurlijk.

337
00:39:05,280 --> 00:39:19,120
Maar eh de commando’s die ik van mijn
eerste hoofdredacteur kreeg, bijvoorbeeld,

338
00:39:19,120 --> 00:39:29,600
“meneer Hofland”, ja, dat zou nu een…, ik
krijg telefoon van iemand uit Den Haag en

339
00:39:29,600 --> 00:39:38,710
“ik zou het op hoge prijs stellen als u
die te woord stond”. Goed, dus daar komt

340
00:39:38,710 --> 00:39:46,740
inderdaad telefoon uit Den Haag, “ja, met
Pietersen, kan ik met u praten?”. “Ja, zeker,

341
00:39:46,740 --> 00:39:52,790
natuurlijk”. We gaan naar de en daar drinken
we een kopje koffie en die Pietersen, die

342
00:39:52,790 --> 00:40:02,710
ontpopt zich als een lid van de BVD, de
voorloper van de CIA en NSA, hoe vind je dat?

343
00:40:02,710 --> 00:40:10,680
Ja, je hebt ook chef, “meneer Constance,
wij vinden dat een verdacht persoon en wij

344
00:40:11,040 --> 00:40:18,790
zouden het op hoge prijs stellen als u af
en toe een rapport over hem indiende, bij

345
00:40:18,790 --> 00:40:25,810
ons, en daarvoor kunt u een ruime declaratie
indienen”. Nou, ik zei “meneer Pietersen,

346
00:40:25,810 --> 00:40:32,202
dit niet ik, u bent aan het verkeerde adres,
even goede vrienden, maar de groeten”.

347
00:40:32,202 --> 00:40:37,710
Ja, en eh later hoorde ik dat, nou ja,
er zijn journalisten geweest die op de

348
00:40:37,850 --> 00:40:50,110
betaallijst van de BVD stonden en ook ja,
flink schoof de BVD dan, hoe vind je het?

349
00:40:50,110 --> 00:40:55,297
Nou ja, maar allerlei dingen
waarvan je zegt “je moet”

350
00:40:55,297 --> 00:40:59,680
dan denk ik “bekijk het,
dat doe ik niet!”. Dus…

351
00:40:59,680 --> 00:41:06,150
U zei eerder over die scholen die sloten en die
periode van losbandigheid in de Hongerwinter dat u

352
00:41:06,620 --> 00:41:18,620
tot uw recht kwam, bent u ook met wat u nu zegt dat
u geen begrip hebt voor gezag meer tot uw recht

353
00:41:18,620 --> 00:41:23,979
gekomen net na de oorlog, is dat zeg maar gegroeid,
heeft dat zich doorgezet en hoe is dat dan…?

354
00:41:23,910 --> 00:41:27,550
Nee, na de oorlog begon..,
begon de school weer.

355
00:41:27,640 --> 00:41:34,360
En daarna krijg je je Eindexamen
cadeau en daarna moest je in dienst.

356
00:41:34,730 --> 00:41:40,850
En eh nou, ik kwam bij de
Huzaren terecht en kon wegens

357
00:41:40,850 --> 00:41:46,240
a- militaire houding niet
verder dan Huzaren Eerste Klas.

358
00:41:46,240 --> 00:41:49,420
Dat is geen rang,
maar stand. Hehehehe!

359
00:41:49,420 --> 00:42:01,400
En eh.., en het beste vond ik de Radioschool,
dan dat wat ik me ervan herinner, dan moest je

360
00:42:02,130 --> 00:42:10,870
een koptelefoon opzetten, een ontvangertje op je
rug en de hei op, en dan berichten uitwisselen.

361
00:42:11,090 --> 00:42:19,030
En dus we liepen kniehoog door die natte
hei en maar we wisselden geen berichten uit.

362
00:42:19,030 --> 00:42:29,120
Maar luisterden naar Radio
Luxemburg. Hè, leuke muziek joh, oeh.

363
00:42:29,400 --> 00:42:39,140
En dan ’s avonds gingen we naar eh.., het
was in Amersfoort, ’s avonds gingen we naar

364
00:42:39,140 --> 00:42:45,970
café De Grote Slok en eh ja, ik kwam er
niet stomdronken uit hoor, behalve één keer.

365
00:42:45,970 --> 00:42:59,270
De Huzaar Pieter Baan wilde wedden dat hij
binnen 10 minuten 10 jonge jenevers zou drinken.

366
00:42:59,710 --> 00:43:01,560
Nou, en we zeggen

367
00:43:01,560 --> 00:43:05,390
“zet maar neer”, tegen die kastelein.

368
00:43:05,390 --> 00:43:11,690
En verdomd, die kastelein, die
trrrrr, 10 jonge en Piet begint, en

369
00:43:11,690 --> 00:43:17,340
heeft ze binnen 10 minuten op en
is totaal onhandelbaar geworden.

370
00:43:17,740 --> 00:43:19,170
Dus wat moesten we doen?

371
00:43:19,170 --> 00:43:29,570
We namen hem tussen ons in eh, sjouwden hem
voorzichtig langs de wacht en naar eh de

372
00:43:29,570 --> 00:43:40,900
slaapkamer of de slaapzaal had je toen hè,
slaapzalen, 20 Huzaren in een zaaltje op stro.

373
00:43:41,560 --> 00:43:43,140
Ja, ja, strozakken.

374
00:43:43,270 --> 00:43:48,710
En Piet was zó onhandelbaar
geworden, we moesten hem

375
00:43:48,710 --> 00:43:54,060
met geweerriemen op de strozak
binden en ja, het is wat!

376
00:43:55,010 --> 00:44:02,460
En toen de volgende dag, toen was hij wel weer
een beetje opgeknapt. Ja, ja, zeg. Maar ja, dat eh

377
00:44:02,460 --> 00:44:09,420
na de oorlog, nou ja, en
toen.., ja, toen ben ik gaan..,

378
00:44:09,420 --> 00:44:12,817
toen uit dienst gekomen en
toen ben ik gaan studeren.

379
00:44:14,110 --> 00:44:21,110
En toen heb ik een blaadje
opgericht, dat heette Politiek en dat

380
00:44:21,110 --> 00:44:26,180
was tegen alle politieke partijen,
het heeft één nummer beleefd.

381
00:44:26,260 --> 00:44:36,101
Maar wel een aardig stukje vond ik. En toen ben
ik terechtgekomen in kringen van eh de ’50-ers.

382
00:44:38,030 --> 00:44:46,480
Dankzij Hans Roduin, eigenaar van
Antiquariaat d’Eend in de Spuistraat.

383
00:44:47,120 --> 00:44:53,820
En een ontzettend aardige
erudiete beschaafde man.

384
00:44:54,050 --> 00:45:06,440
En toen in 1951 was ik bij de 00:45:00:00
eerste podiumavond in het Stedelijk Museum.

385
00:45:07,360 --> 00:45:23,440
Daar heeft Lutzberg eh verscheidene gedichten
voorgedragen. En het eerste is De Minister-president.

386
00:45:24,330 --> 00:45:32,710
De Minister-president is
een kanon. Piep, piep, piep.

387
00:45:33,680 --> 00:45:42,770
Nou, hehehehe, en toen nog vier
en toen werd de zaal ontruimd.

388
00:45:42,830 --> 00:45:52,620
Maar Lutzberg heeft het allerbeste
de generatiebreuk samengevat,

389
00:45:52,620 --> 00:46:02,940
de generatiebreuk die gemarkeerd
wordt door 1944 de Hongerwinter

390
00:46:02,940 --> 00:46:12,210
het begin van de Hongerwinter. En het einde
van eh het gedicht Verdediging Van De ’50-ers.

391
00:46:13,440 --> 00:46:20,650
Tegen uw muren zwellen wij met
het rappolje tot een blaas.

392
00:46:20,650 --> 00:46:26,370
Een zware zak vol lachen,
krampen, gillen en geraas.

393
00:46:26,370 --> 00:46:39,590
Uw Hemel wordt met onze zwierende ervaring
overladen. Zo is het. Maar ja, 86, kom.

394
00:46:41,830 --> 00:46:48,520
Een geweldige man, die Lutzberg,
echt een genie. Nou ja.

395
00:46:48,520 --> 00:46:48,830
En wel geestig?

396
00:46:48,830 --> 00:46:49,120
Ja, zeker. Ja.

397
00:46:49,120 --> 00:47:02,910
Zeg, mag ik even terugkeren naar die Huzarentijd,
u ging naar school na de oorlog u moest

398
00:47:02,910 --> 00:47:11,070
zich schikken in moest gaan altijd, u moest
zichzelf schikken in het.., in het Leger?

399
00:47:11,070 --> 00:47:11,930
Ja. Ja.

400
00:47:11,930 --> 00:47:14,590
En u bent naar Indonesië gegaan?

401
00:47:14,780 --> 00:47:15,550
Ja.

402
00:47:15,580 --> 00:47:25,470
Hoe verhoudt zich dat eh, eh die.., die ongemak
naar gezag zich tot dat schikken, ik bedoel: wanneer

403
00:47:25,470 --> 00:47:29,390
is er bij u iets ontstaan van…? Of laten we zeggen:
hoe bent u tot het blaadje Politiek gekomen?

404
00:47:29,390 --> 00:47:30,820
Nou ja, dat was eh…

405
00:47:30,820 --> 00:47:42,480
Hoe heeft zich dat opgebouwd vanaf het
moment dat u weer begon na de oorlog?

406
00:47:42,480 --> 00:47:50,292
Even een markering plaats, na de oorlog bent
u weer naar school gegaan tot het moment dat

407
00:47:50,293 --> 00:47:53,700
u dat blad uitgaf, wat.., wat is er gebeurd
tussen die tijd om u dat blad te doen uitgeven?

408
00:47:55,510 --> 00:48:02,790
Nou ja, maar je hebt natuurlijk als jonge
jongen heb je meer aan je hoofd dan eh alleen

409
00:48:03,440 --> 00:48:05,510
je verhouding tot de
grote maatschappij.

410
00:48:05,510 --> 00:48:20,060
Ik werd verliefd op eh Hanny Neigh,
ach, op eh, eh Rademakers, gestorven.

411
00:48:20,060 --> 00:48:25,850
En nog meer, en nou, dat
is en ik ging naar dancings.

412
00:48:26,130 --> 00:48:35,730
Eh, l’Ambassadeur in Rotterdam aan de hoek…, op
de hoek van de Roggesestraat en de Tunneltraverse.

413
00:48:35,730 --> 00:48:45,920
Nou zeg, dat was wat! En in Rotterdam was het
Lead Centre voor de Amerikanen in eh Duitsland.

414
00:48:45,920 --> 00:48:50,640
Dus daar waren vele Amerikaanse
soldaten en voordat

415
00:48:50,640 --> 00:48:55,090
je het wist had je de Jive
en de Gittberg geleerd.

416
00:48:55,790 --> 00:49:02,860
En de.., de Ambassadeur

417
00:49:03,160 --> 00:49:08,910
de avond eindigde met het
lied American Patrol.

418
00:49:08,910 --> 00:49:18,790
Nou zeg, en dan ging ik met
mijn verloofde achterop fietste

419
00:49:18,790 --> 00:49:25,460
ik naar huis en ja, dan gingen
we nog even een eindje verder.

420
00:49:25,460 --> 00:49:30,737
En God, wat een plezier heb ik
gemaakt aan het einde van de oorlog!

421
00:49:30,737 --> 00:49:40,090
En dat was niet aan het einde van de oorlog,
na.., na de oorlog, het begin van de Vrede. Ja.

422
00:49:40,850 --> 00:49:51,500
En ik leerde autorijden ook nog, hé, ook
een verovering van een nieuw stukje heelal.

423
00:49:51,700 --> 00:50:03,800
En ja, het was eigenlijk als
je het goed nagaat, heb ik

424
00:50:04,450 --> 00:50:14,520
van het begin…, nou ja, van mijn geboorte af
ontzettend geboft met mijn vader en moeder.

425
00:50:14,520 --> 00:50:22,300
Met mijn omgeving waar ik groot ben geworden.
Waar ik ben opgegroeid, met mijn vriendjes.

426
00:50:22,300 --> 00:50:29,230
Met mijn eh, nou ja, dat..,
dat…, ik ben ook op Nijenrode

427
00:50:29,230 --> 00:50:33,410
geweest hè, de eerste..,
de eerste jaren Nijenrode.

428
00:50:33,740 --> 00:50:41,490
Daar heb ik wel mijn reserves over, maar ja,
daar had je er ook wel weer ontzettend plezier.

429
00:50:41,630 --> 00:50:51,630
En eh, het dispuut Rats hadden we opgericht. Nou,
nou, nou. En ja, dat vertel ik allemaal niet.

430
00:50:52,090 --> 00:51:03,460
En nou ja, toen ben ik in dienst gegaan,
ook ja, eh me nooit verveeld! En toen

431
00:51:03,460 --> 00:51:12,148
liep de oorlog af en verdomd,
gedemobiliseerd, naar Indië geweest.

432
00:51:12,740 --> 00:51:21,840
En gedemobiliseerd en toen in Amsterdam
gaan studeren wat ik eigenlijk wilde.

433
00:51:22,870 --> 00:51:37,760
Wat ik altijd gewild had. En dat was Politicologie.
Ja, met Professor Barends. En een goed boek.

434
00:51:38,910 --> 00:51:51,651
Eh, The History Of Political Theory geloof
ik, Samman. Ja. Zo heet die schrijver.

435
00:51:51,652 --> 00:52:03,460
Maar ja, daar heb ik eh veel grondbeginselen
opgestoken waarmee ik nu nog leef. Max Weber

436
00:52:04,250 --> 00:52:07,880
Politik Als Beruf, wat moet je zonder?

437
00:52:07,880 --> 00:52:11,780
Welke jaar was dat dat
u bent gaan studeren?

438
00:52:11,780 --> 00:52:24,490
Eh, dat ik ben gaan studeren,
dat is… Eh… 1950, begin 1950.

439
00:52:24,590 --> 00:52:35,270
In januari 1950 heb ik me hier ingeschreven aan de
VU…, nee, aan de.., aan de Gemeente Universiteit.

440
00:52:35,270 --> 00:52:35,950
Dus in diezelfde tijd kwam u
in contact met die ’50-ers?

441
00:52:35,950 --> 00:52:36,750
Ja.

442
00:52:39,360 --> 00:52:43,180
Dus u kreeg die politieke ideeën
en u kreeg die ’50-ers, en…?

443
00:52:43,180 --> 00:52:44,430
Man, het was geweldig!

444
00:52:44,430 --> 00:52:53,130
Ik woonde in de bocht van de Raadhuisstraat,
nummer 43 op de vierde verdieping.

445
00:52:54,030 --> 00:53:03,660
En.., en moest dan naar de Oudemannenhuispoort
naar de universiteit voor colleges.

446
00:53:03,890 --> 00:53:13,360
Ik liep dan. De Raadhuisstraat, de Spuistraat en
dan kwam ik langs Antiquariaat De Eend, d’Eend.

447
00:53:14,350 --> 00:53:16,250
De eigenaar Hans Roduin.

448
00:53:16,250 --> 00:53:24,960
En in de etalage van De Eend stond
een eh borstbeeld van Christus

449
00:53:25,050 --> 00:53:30,140
met een doornenkroon op zijn
hoofd en bloed langs de wangen.

450
00:53:31,130 --> 00:53:38,763
En eh toen, ik.., ik.., ik
was nieuwsgierig, maar ik

451
00:53:38,763 --> 00:53:41,910
was ook verlegen, ik was
ook nog een verlegen jongen.

452
00:53:42,200 --> 00:53:48,260
En eindelijk de moed bij mekaar geraapt
en gezegd.., naar binnen gegaan

453
00:53:48,260 --> 00:53:55,330
en gezegd “dag meneer, waarvoor
staat die Christus in de etalage?”.

454
00:53:56,040 --> 00:54:01,850
En hij keek mij wat hooghartig aan
en hij zei “meneer, dat is ironie”.

455
00:54:03,040 --> 00:54:11,010
Zo, nou, maar dus de vriendschap was gesloten
en toen had ik een keer geldgebrek en ik

456
00:54:11,010 --> 00:54:22,230
dacht “ik moet een boek verkopen en dat ga
ik doen bij Hans Roduin”. En dus eh dat werd

457
00:54:22,230 --> 00:54:30,240
Van Oude En Nieuwe Christenen van Menno ter
Braak, mooi gelul, dat boek, eerlijk gezegd.

458
00:54:30,660 --> 00:54:39,320
En dus ik ga met dat boek naar binnen en ik
zeg “meneer, ik wil je dit boek verkopen”.

459
00:54:40,120 --> 00:54:54,720
En “2,50”. Ik zeg “3,50”. Hij zei “meneer,
hier wordt niet gemarchandeerd!”. Zo.

460
00:54:54,720 --> 00:55:02,998
Nou, 2,50. Ja. En eh
ja, stond er nog en

461
00:55:05,840 --> 00:55:14,710
we konden door het café kun je de weg afsnijden
naar de Oudemannenhuispoort. Ja, leuke tijden hoor!

462
00:55:15,080 --> 00:55:16,510
Tjezus.

463
00:55:17,740 --> 00:55:22,101
U zei.., u zei zojuist van die
studie heeft u dingen op..,

464
00:55:22,140 --> 00:55:25,890
opgedaan, geleerd waar u
nog steeds mee.., mee werkt?

465
00:55:25,890 --> 00:55:27,030
Jazeker.

466
00:55:27,030 --> 00:55:31,772
Maar u had natuurlijk daarvoor die
hele periode van die oorlog en die

467
00:55:31,772 --> 00:55:33,080
Hongerwinter, maar dat heeft u
natuurlijk ook allerlei dingen opgeleverd?

468
00:55:33,080 --> 00:55:42,860
Ja, maar zeker dat je eh de.., nou ja, de
levenservaring die je in de Hongerwinter opdoet,

469
00:55:42,860 --> 00:55:51,780
die valt niet te vergelijken met de
levenservaring die je in volle vredestijd opdoet.

470
00:55:52,070 --> 00:55:58,620
Hè, dat is..., het was echt een
ruwe tijd met veel schieten en veel

471
00:55:58,700 --> 00:56:03,610
eh, nee, ja, en je moest om 6 uur
binnen zijn op een gegeven ogenblik.

472
00:56:03,750 --> 00:56:07,730
En honger, er was echt honger.

473
00:56:07,730 --> 00:56:17,310
Er kwamen mensen die.., mensen die
kwamen aanbellen om eten te vragen.

474
00:56:17,880 --> 00:56:23,460
En mijn vader, die was eh
directeur van de Verenigde

475
00:56:23,460 --> 00:56:28,420
Brandstoffenhandel, een
groot kolenbedrijf en olie.

476
00:56:28,900 --> 00:56:36,470
En die had 350 mensen in dienst.

477
00:56:36,470 --> 00:56:48,460
Toen heeft hij een ruilhandel opgezet met mensen,
klanten, uit het Westland. Groente tegen kolen.

478
00:56:49,530 --> 00:56:56,000
En daar heeft hij in de garage
aan de Admiraliteitskade heeft hij

479
00:56:56,000 --> 00:57:04,130
een grote groentezaak opgezet die
waar de hoe heet het?, werknemers

480
00:57:04,580 --> 00:57:12,290
voor een habbekrats een flinke maaltijd
konden inslaan. Nou, dat vind ik wel goed.

481
00:57:13,140 --> 00:57:19,950
En op een gegeven ogenblik, toen dat was
ook in april, toen zei hij “je moet eens

482
00:57:19,950 --> 00:57:28,070
even meekomen naar kantoor”. En we
gingen naar de zolder van het kantoor toe.

483
00:57:28,720 --> 00:57:36,010
En daar zaten 20 mannen hun
stenguns en mitrailleurs te poetsen.

484
00:57:36,010 --> 00:57:40,740
Hij zei “kijk, dit is mijn
knokploeg, de Knokploeg van

485
00:57:40,740 --> 00:57:48,056
Joop!”. Zo, nou, en hij had
daar nooit één woord over gezegd.

486
00:57:48,057 --> 00:57:57,790
Nou, dat vind ik goed. Ja, een goed
kereltje hoor, die oude van mij! Ja.

487
00:57:57,790 --> 00:58:04,810
Kunt u.., kunt u proberen samen
te vatten wat het idee is dat die

488
00:58:04,810 --> 00:58:08,032
Hongerwinter eigenlijk het moment is
geweest of de periode is geweest wat

489
00:58:08,032 --> 00:58:13,240
aan de grondslag ligt van hoe het
generatieconflict zich laat uitspelen?

490
00:58:13,240 --> 00:58:25,270
Eh, het is de totale desintegratie van
alles wat de maatschappij geregeld had.

491
00:58:25,880 --> 00:58:35,190
Van openbaar vervoer, eh communicatie, kranten
waren er ook niet meer, eh de veiligheid

492
00:58:35,190 --> 00:58:43,230
op straat, zekerheid van bestaan; niets
heeft het in de Hongerwinter gehandhaafd.

493
00:58:43,870 --> 00:58:49,570
En dat zag je ook: de bewijzen daarvan
zag je voortdurend, dagelijks om je heen.

494
00:58:50,350 --> 00:58:54,520
Hè, stel je je voor: zeg dat
daar opeens 20 lijken liggen!

495
00:58:55,410 --> 00:59:01,190
Of dat was…, ja, dat is wel gruwelijk,
maar het was, maar je keek er niet van op.

496
00:59:01,190 --> 00:59:03,605
Je dacht “vuile rotschoften!”

497
00:59:03,170 --> 00:59:09,210
maar je keek er niet van op. En…

498
00:59:09,210 --> 00:59:17,170
Maar dan nog ontgaat het me een beetje hoe
dat de voedingsbodem kan zijn voor eh behoefte

499
00:59:17,170 --> 00:59:22,030
aan de doorbraak bijvoorbeeld aan.., aan..,
aan.., aan een nieuwe samenleving na de oorlog?

500
00:59:23,030 --> 00:59:34,640
Nou ja, kijk de oude samenleving van Colijn hè,
hebt u Colijn wel eens op de.., op de film gehoord?

501
00:59:36,350 --> 00:59:39,180
Tjezus zeg, dat is ook een ervaring!

502
00:59:39,180 --> 00:59:47,090
Maar in ieder geval: die heeft
zich…, die heeft een geslaagde

503
00:59:47,090 --> 00:59:52,870
poging gedaan om zich na
de Bevrijding te herstellen.

504
00:59:54,600 --> 01:00:04,010
En dat heeft eh.., ja, dat heeft eh zeker,
nou, ja, de.., de.., de uitbarstingen

505
01:00:04,010 --> 01:00:09,520
van.., de latere uitbarstingen
van het generatieconflict, die

506
01:00:09,520 --> 01:00:14,700
zijn in eh, nou, Nieuw Guinee
hebben we ook nog gehad zeg.

507
01:00:14,830 --> 01:00:22,550
Luns probeert met hulp van de Karel Doorman,
ons vliegdekschip, daar de zaak te restaureren.

508
01:00:22,790 --> 01:00:30,540
En ons willen laten geloven dat je niet “Papoea’s”
moet zeggen maar “Papóea’s”, wist je dat?

509
01:00:32,150 --> 01:00:35,810
“Papóea’s!”. Godsamme! Nou.

510
01:00:37,120 --> 01:00:45,660
En eh de Verenigde Naties erbij en het
plan Luns, wat een flauwekul allemaal!

511
01:00:45,660 --> 01:00:47,380
En het heeft ons geld gekost.

512
01:00:47,380 --> 01:00:55,380
Nou, tot 1960 en toen hebben
wij nog onze generatie eh, Harry

513
01:00:55,380 --> 01:01:03,700
Mülisch, Edo Spier, Jan Lammers
en die hebben nog gemaakt

514
01:01:03,890 --> 01:01:16,300
De Kring, Het Manifest Tegen Alle
Politieke Partijen. Ja, ik denk in 1960.

515
01:01:17,050 --> 01:01:19,161
En dat is nog flink ondertekend ook!

516
01:01:19,162 --> 01:01:29,790
Nou ja, en dan daarna dan komen de…, dan verdwijnt
de…, onze generatie, die wordt dan, ja, 40.

517
01:01:29,790 --> 01:01:40,060
En rangeert zich in de nieuwe maatschappij.
En dat merk ik, bij de Provo’s en de Krakers.

518
01:01:40,060 --> 01:01:48,800
En God ja zeg, ik ben nog bevriend geraakt
met Provo’s en Krakers en vooral Krakers.

519
01:01:48,800 --> 01:02:03,430
Leen en Leo, goede kerels. Leo is dood,
Leen is in de filmerij. Nou, nou ja, en oh

520
01:02:03,430 --> 01:02:07,920
ja zeg, en toen.., toen dacht
ik “ik wil toch meer van die

521
01:02:07,920 --> 01:02:13,910
lui weten”. En ik was bezig
daar iets over te schrijven.

522
01:02:13,910 --> 01:02:21,470
En toen dacht ik “weet je wat?, we gaan
lunchen bij Keizer”. Leen, Leo en ik.

523
01:02:22,290 --> 01:02:25,440
En ze doen zich flink tegoed.

524
01:02:26,220 --> 01:02:33,580
En nou, we vertrekken en ik denk “Jezus
zeg, maar zoveel kunnen ze toch niet gegeten

525
01:02:33,580 --> 01:02:43,060
hebben?”. En Leo heeft twee jassen over elkaar
aangetrokken in het kader van de onteigening.

526
01:02:44,370 --> 01:02:52,359
Zo. Ik zeg “dat gaat niet door, uit die
jas!”. Nou, dat heeft hij gedaan. Nou ja.

527
01:02:52,360 --> 01:02:55,190
Ze hadden het bestek of zo of…?

528
01:02:55,190 --> 01:03:03,610
Nee, het bestek lag er nog. Nee, maar de jas van
een vreemdeling over je eigen jas aantrekken, dat

529
01:03:04,430 --> 01:03:08,270
vind ik ook wel ver gaan zeg.

530
01:03:08,270 --> 01:03:13,480
Kijk eh, als je laten we
zeggen de Wederopbouw van

531
01:03:13,480 --> 01:03:20,930
Rotterdam, dan Jezus Christus
zeg, moet dat nou eh, flauwekul.

532
01:03:20,990 --> 01:03:34,080
Maar het is in het grote geheel is het goed
gedaan hoor, de.., de Wederopbouw van Rotterdam.

533
01:03:34,080 --> 01:03:39,290
Het is weer een complete stad
geworden. En een functionerende stad.

534
01:03:39,700 --> 01:03:44,950
En we hebben, nou ja, eerst.., eerst hebben we
de noodwinkels gehad, hè, verdomd gezellig joh!

535
01:03:44,950 --> 01:03:49,990
Hartstikke gezellig, die noodwinkels!

536
01:03:49,990 --> 01:03:55,640
Ja, aan de Binnenweg, aan de
Jongkindstraat en de Goudse Singel.

537
01:03:56,250 --> 01:04:03,670
En ja, dat was een.., ja,
een gezellige sfeer. En

538
01:04:05,800 --> 01:04:12,390
nou ja, dat vermaakcentrum
van l’Ambassadeur en Cascade,

539
01:04:12,390 --> 01:04:19,190
door de Rotterdammers
genoemd de “Cascadé”. En ja.

540
01:04:20,090 --> 01:04:29,875
Nou ja, en toen, maar ja, toen ben k in 19..,
ja, ik denk in 1950 eigenlijk al toen ik

541
01:04:29,875 --> 01:04:39,740
in dienst ging maar in 1950 ben ik uit Rotterdam
vertrokken en er nooit meer teruggekomen.

542
01:04:39,740 --> 01:04:49,424
Nee. Wel regelmatig bij mijn vader op bezoek
en ja, maar echt gewoond heb ik er nooit meer.

543
01:04:50,290 --> 01:05:03,810
Hoewel, ik moet je zeggen, dat onlangs was
ik er eens uitvoerig terug, onlangs, toen ik

544
01:05:03,810 --> 01:05:13,470
85 werd. En werd door mijn twee zoons
getrakteerd op een weekend Rotterdam.

545
01:05:14,720 --> 01:05:20,500
En ik hoopte dat we zouden logeren in
Hotel New York, maar dat ging niet door.

546
01:05:20,530 --> 01:05:24,830
Je weet wat daar voor rijmpje
boven de ingang staat?

547
01:05:25,520 --> 01:05:34,410
De kroketten in dit restaurant zijn aan de
kleine kant. Cornelis Bastiaan van Haag. Ja.

548
01:05:34,410 --> 01:05:42,450
Nee, maar we gingen op het schip De Rotterdam.
Ook heel goed. Echt een goed hotel hoor!

549
01:05:42,450 --> 01:05:42,810
Daar ben ik ook geweest.

550
01:05:42,810 --> 01:05:52,180
Ja. En toen zijn we de hele stad rondgereden,
allerlei dierbare plaatsen heb ik weer gezien.

551
01:05:52,460 --> 01:05:58,660
En mijn oude middelbare
scholen, mijn oude lagere school,

552
01:05:58,660 --> 01:06:04,890
de Kralingse Plas, de
Vlietlaan, de Goudse Heiweg

553
01:06:05,800 --> 01:06:14,110
eh de Veemarkt die er al
jaren niet meer is, maar waar

554
01:06:14,240 --> 01:06:19,220
ik met mijn opa van moeders
kant een koe ging kopen.

555
01:06:20,380 --> 01:06:25,520
En dan zei hij “wat zullen we doen, zullen
we de koe kopen op de schaal of in de En “op

556
01:06:26,110 --> 01:06:32,877
de schaal”, dat is “wegen” en in de is
“schatten”. Maar hij wilde ‘m graag in de kopen.

557
01:06:32,877 --> 01:06:36,030
Nou, en dan had hij
goede zaken gedaan.

558
01:06:36,030 --> 01:06:43,970
En dan gingen we aan de Lange Warande,
totaal één grote rij van cafés,

559
01:06:43,970 --> 01:06:51,890
gingen we nog even een glaasje Knalvo
drinken en Knalvo is priklimonade.

560
01:06:52,250 --> 01:06:54,619
Hoe vind je dat? Nou,
dat is voor de oorlog.

561
01:06:54,620 --> 01:06:56,820
De voorloper van Exota waarschijnlijk?

562
01:06:56,820 --> 01:06:59,330
Ja, zoiets ja. Ja. Exota, ja.

563
01:06:59,330 --> 01:06:59,491
Die ontploffende flesjes.

564
01:06:59,492 --> 01:06:59,749
Marcel van Dam, ja.
Knalvo en ontploffen

565
01:06:59,750 --> 01:07:01,810
Ja. Ja, Exota ja. Daar heeft Marcel van
Dam toch zelf een rol gespeeld? Ja.

566
01:07:02,210 --> 01:07:03,790
Daar is hij groot mee geworden.

567
01:07:03,790 --> 01:07:05,530
Ja. Ja, goed joh.

568
01:07:05,530 --> 01:07:20,452
Zeg, en.., en.., en bent u toen in die
’50-ers en die studie terechtgekomen,

569
01:07:20,452 --> 01:07:28,200
bent u toen die.., die Restauratie
gaan duiden of…? Nou, dat weet ik niet.

570
01:07:28,620 --> 01:07:36,030
Kijk: ik heb een boek geschreven: Tegels Dichten,
en dat heeft, daar komt weliswaar geloof ik

571
01:07:36,030 --> 01:07:43,870
het woord “Restauratie” niet in voor, maar dat
geeft wel de beschrijving van het krankzinnige,

572
01:07:43,870 --> 01:07:52,110
de krankzinnige poging tot herstel van het
koloniale gezag plus de komische nasleep Nieuw

573
01:07:52,110 --> 01:08:02,540
Guinee, plus de zaak Greet Hofmans, de buitengewone
gehoorzame Nederlandse Pers hè. Eh, en dan

574
01:08:02,540 --> 01:08:07,137
eh wat nog meer?

575
01:08:07,138 --> 01:08:12,100
Nou ja, in ieder geval
die hele zaak, die van de

576
01:08:12,100 --> 01:08:15,869
Restauratie, die wordt daar
goed in beschreven vind ik.

577
01:08:15,869 --> 01:08:21,740
Ja, dat vind ik wel een
goed boek altijd. Ja.

578
01:08:21,740 --> 01:08:26,020
Dus u heeft een doorgemaakt
in die oorlog en daarna?

579
01:08:26,250 --> 01:08:26,560
Ja.

580
01:08:26,560 --> 01:08:31,610
En eh is dat iets wat eigenlijk eh als je, dan komen
we nog eventjes natuurlijk gewoon nog naar een

581
01:08:31,610 --> 01:08:36,210
begrip, maar is dat iets wat.., wat.., wat.., wat
blijkbaar eindig is, maar ik heb altijd het idee

582
01:08:36,210 --> 01:08:43,380
“dat is nooit echt eindig”, ik bedoel: je kan
alles wel…? Er valt altijd weer iets bij te leren.

583
01:08:44,990 --> 01:08:48,420
Hier, ik ja, natuurlijk.

584
01:08:48,420 --> 01:08:56,030
Ik.., ik zie nu eh tot mijn stomme verbazing,
nou ja kijk hè, natuurlijk: je hebt de Revolutie

585
01:08:56,030 --> 01:09:04,760
beleefd die we pas later beseft hebben, dat is 25
jaar geleden is internet tot stand gekomen en dat

586
01:09:04,760 --> 01:09:16,310
veranderd de maatschappij ontzaglijk.
Leest u wel een Internetkrant? Nu. Ja.

587
01:09:16,310 --> 01:09:28,340
Ik lees iedere dag zeker twee keer nu en dan
daarna, nu jij, wat daar de reacties van de lezers.

588
01:09:28,340 --> 01:09:37,520
Nee, dat lees ik nooit. Jezus Christus, wat een
Neanderthalers zeg. Het is verschrikkelijk!

589
01:09:37,520 --> 01:09:45,910
Werkelijk waar. Hoe je het voor elkaar
krijgt. En dan Geenstijl, nee? Oh.

590
01:09:45,910 --> 01:09:49,070
Ik lees altijd The Guardian
en The Independent.

591
01:09:49,070 --> 01:09:54,742
Oh ja, nou ja, dan ben je aan het goede
adres ja. Ja, nou, The Guardian lees ik wel.

592
01:09:54,742 --> 01:10:04,140
Maar en de maar eh dat Geenstijl,
daar heb ik ook mijn gedachten over.

593
01:10:06,180 --> 01:10:16,970
Internet is zo’n zelfstandig ingewikkeld
gegeven geworden. Hoe heet het?

594
01:10:16,970 --> 01:10:27,250
Die eh Rotterdamse jongen van 18,
die daar eh 2000 computers kraakt en

595
01:10:27,250 --> 01:10:36,850
leegmaakt en nog een tienermeisje
naakt op Youtube zet en weet ik wat.

596
01:10:36,850 --> 01:10:39,670
Nou, dat is de nieuwe jeugd.

597
01:10:39,970 --> 01:10:45,320
Dat is en die mensen, die hebben
een andere breuk, internet is een

598
01:10:45,320 --> 01:10:55,090
generatiebreuk en dat zullen we nog wel
nader gewaarworden, maar ik, oude lul

599
01:10:55,090 --> 01:11:00,820
van de drukpers, zal nooit echt
wortelschieten in een internetmaatschappij.

600
01:11:02,500 --> 01:11:03,790
U.., u had dus geen

601
01:11:03,790 --> 01:11:10,080
wetenschap van wat Vrij Nederland zei over
die man van de Razzia van Rotterdam? Nee.

602
01:11:10,080 --> 01:11:13,890
En ook niet dat Alan Dolaard zich
daar negatief over uitgelaten heeft?

603
01:11:15,280 --> 01:11:15,430
Nee.

604
01:11:15,430 --> 01:11:20,580
Wat is uw eigen idee geweest over dat die
52.000 man zijn meegegaan, heeft u daar…?

605
01:11:20,580 --> 01:11:26,380
Ik heb daar geen… Nee, ik heb
daar geen moreel oordeel over.

606
01:11:26,380 --> 01:11:35,220
Ik vind het tragisch, ik vind het
tragisch dat je überhaupt eh je gedwee

607
01:11:35,220 --> 01:11:41,640
laat meevoeren naar een toekomst die
niets anders dan onheil betekent.

608
01:11:43,270 --> 01:11:45,589
Dat is het. Ja.

609
01:11:45,589 --> 01:11:49,170
Wan moet je, maar misschien
waren ze bang, misschien hadden

610
01:11:49,170 --> 01:11:56,454
ze dachten ze, hadden ze valse
hoop, misschien ja, ik niet.

611
01:11:58,410 --> 01:12:01,800
Ik zag daar door een kier in het dak

612
01:12:01,800 --> 01:12:04,820
de heren aan de slag.

613
01:12:04,820 --> 01:12:17,320
Nou ja, maar ja, ik kende ook niemand
die, ja, oh ja, eh in onze buurt woonde

614
01:12:17,320 --> 01:12:25,590
de familie van Rietschoten en Dikkie
van Rietschoten, één van de broers, was

615
01:12:25,590 --> 01:12:34,560
Kampioen Zeezeiler De Hele Wereld Rond,
en een aardige jongen, en die om de

616
01:12:34,560 --> 01:12:41,560
Arbeitseinsatz te voorkomen heeft hij
een baantje aanvaard op een Rijnaak.

617
01:12:41,890 --> 01:12:46,500
En ja, dat zul je ook zien:
de Rijnaak ligt ergens in

618
01:12:46,500 --> 01:12:49,410
Duitsland, wordt door een
bom getroffen, Dikkie dood.

619
01:12:50,030 --> 01:12:59,810
Ja, het is wat het? Die is gegaan, ja.
Ja, heel erg. Aardige jongens waren het.

620
01:13:00,280 --> 01:13:03,090
Op Groene Wetering woonden ze.

621
01:13:30,480 --> 01:13:36,230
Terwijl de politieke partijen met blinde
ijver hun verkiezingsstrijd voeren

622
01:13:36,230 --> 01:13:43,090
beginnen hoe langer hoe meer mensen zich
af te vragen waarvoor alle opwinding dient.

623
01:13:43,420 --> 01:13:47,510
De propaganda verzekert dat
men op het keerpunt staat

624
01:13:47,510 --> 01:13:52,720
en dat radicale veranderingen
staan te gebeuren.

625
01:13:52,880 --> 01:13:57,100
Maar de beloften van een nieuw
tijdperk maken op grote groepen

626
01:13:57,100 --> 01:14:02,170
van het publiek afgestompt voor
nieuwe tijdperken weinig indruk.

627
01:14:02,170 --> 01:14:04,650
Hun stemming van wrevel en

628
01:14:04,650 --> 01:14:11,630
onlust die de afgelopen jaren hun
kenmerk was, heeft zich gehandhaafd.

629
01:14:12,120 --> 01:14:19,420
En het ergste moet nog komen, namelijk:
Nieuw Guinee. Uh, uh, uh. Nou ja, goed.

630
01:14:19,420 --> 01:14:26,800
En zo gaat het verder, het is een
verzetsblaadje van na de oorlog. EINDE TEKST.