1
00:00:01,110 --> 00:00:07,224
O Buchenwald, ich kann dich nicht
vergessen, Weil du mein Schicksal bist.

2
00:00:07,597 --> 00:00:13,782
Wer dich verließ, der kann es erst ermessen
Wie wundervoll die Freiheit ist!

3
00:00:13,901 --> 00:00:20,680
O Buchenwald, wir jammern nicht und klagen,
Und was auch unsere Zukunft sei -

4
00:00:20,752 --> 00:00:27,561
Wir wollen trotzdem "ja" zum Leben sagen,
Denn einmal kommt der Tag -
Dann sind wir frei!

5
00:00:27,604 --> 00:00:30,700
Denn einmal kommt der Tag -
Dann sind wir frei!

6
00:00:40,099 --> 00:00:43,238
Al sinds de machtsovername
in 1933

7
00:00:43,263 --> 00:00:48,123
bestonden er in het nationaalsocialistische
Duitsland van Hitler concentratiekampen.

8
00:00:48,601 --> 00:00:52,573
De eerste kampen waren klein en
hadden vaak geen lang bestaan.

9
00:00:52,605 --> 00:00:57,598
Maar vanaf de tweede helft van de jaren
dertig groeiden het aantal grote kampen snel.

10
00:00:57,615 --> 00:01:04,348
Zo ontstond er een heel netwerk dat zich uitbreidde
over Duitsland en het door haar bezette gebied.

11
00:01:04,499 --> 00:01:09,639
Als onderdeel van dit Duitse
vernietigingsapparaat werd in 1937

12
00:01:09,664 --> 00:01:14,856
op de Ettersberg bij Weimar
concentratiekamp Buchenwald opgericht.

13
00:01:15,710 --> 00:01:19,805
In eerste instantie was dit kamp bestemd
als zogenaamd ‘Schutzhaftlager’

14
00:01:19,909 --> 00:01:24,766
voor politieke tegenstanders van het
nationaalsocialisme, hoofdzakelijk communisten.

15
00:01:25,448 --> 00:01:34,366
Daarnaast ook voor meervoudig veroordeelde criminelen,
zogenaamde asocialen, Joden, Jehova’s getuigen en homoseksuelen.

16
00:01:35,428 --> 00:01:38,575
Mensen werden zonder vorm van
proces opgepakt

17
00:01:38,600 --> 00:01:42,934
en in een concentratiekamp van de
rest van de bevolking geïsoleerd.

18
00:01:43,432 --> 00:01:48,261
Tot en met 1939 ging het hierbij
om inwoners van het Duitse Rijk.

19
00:01:48,301 --> 00:01:51,082
Maar al direct na het begin van
de Tweede Wereldoorlog

20
00:01:51,107 --> 00:01:55,017
werd in de bezette gebieden
elke mogelijke vijand opgepakt.

21
00:01:57,354 --> 00:02:00,216
Buchenwald werd gebouwd
door gevangenen zelf.

22
00:02:00,280 --> 00:02:03,815
Ze moesten het hele gebied
ontginnen, bomen kappen,

23
00:02:03,840 --> 00:02:07,631
SS-kazernes bouwen en een
barakkenkampen uit de grond stampen.

24
00:02:08,421 --> 00:02:14,084
Begin 1937 werkten 149 mannen aan de bouw van dit
concentratiekamp,

25
00:02:14,148 --> 00:02:19,031
maar tegen het einde van hetzelfde
jaar waren er ruim 2500 gevangenen

26
00:02:19,056 --> 00:02:23,913
die dag en nacht onder zware omstandigheden
bouwden aan hun eigen gevangenis.

27
00:02:23,959 --> 00:02:26,492
En vaak ook aan hun
eigen ondergang.

28
00:02:27,683 --> 00:02:32,327
Naast de bouw van het kamp zelf,
dat pas eind 1941 voltooid werd,

29
00:02:32,367 --> 00:02:36,072
liet de SS tijdens de eerste jaren
de gevangenen vooral werken

30
00:02:36,097 --> 00:02:39,448
aan de uitbouw van het
omliggende werk en privéterrein.

31
00:02:40,021 --> 00:02:46,773
Zo ontstond een station, comfortabele SS
villa’s, een Valkenhof en zelfs een dierentuin.

32
00:02:47,361 --> 00:02:53,477
In 1940 werd ten oosten van het kamp, aan de
toegangsweg, een wapenwerkplaats gebouwd.

33
00:02:53,969 --> 00:02:59,103
Deze werkplaats groeide uit tot een
enorme wapenindustrie, de Gustlofwerke.

34
00:03:00,022 --> 00:03:05,634
In de periode ‘41-‘42 wordt de bouw
van het kamp grotendeels afgesloten.

35
00:03:05,992 --> 00:03:10,410
Op het hoogtepunt bestond het
uit minimaal 18 SS kazernes,

36
00:03:10,435 --> 00:03:16,441
67 barakken, een keuken, een magazijn
voor opslag van kleding en dergelijke,

37
00:03:16,529 --> 00:03:21,122
een desinfectieruimte, een
kolenbunker, een wasserij, een

38
00:03:21,147 --> 00:03:25,581
ziekenbarak, een experimenteerbarak
en een crematorium.

39
00:03:27,266 --> 00:03:32,779
Onder leiding van SS en een Kapo werd ’s
ochtends vroeg na het eten van een stukje brood

40
00:03:32,827 --> 00:03:37,410
vertrokken naar het arbeidscommando, om
´s avonds laat weer terug te keren in het kamp,

41
00:03:37,435 --> 00:03:42,875
waar men na een soms urendurend
appel een gamel met slappe soep kreeg.

42
00:03:44,946 --> 00:03:51,132
Naast tewerkstelling in arbeidscommando´s, verhuurde
de SS gevangenen aan grote ondernemingen.

43
00:03:51,418 --> 00:03:55,842
Buchenwald had dus niet alleen zijn eigen
positie in het vernietigingsapparaat,

44
00:03:55,867 --> 00:04:00,094
maar ook een duidelijke verbinding
met de maatschappij en economie.

45
00:04:00,221 --> 00:04:06,304
Het gevolg was dat Buchenwald uitgroeide tot één van
de grootste nationaalsocialistische kampcomplexen

46
00:04:06,329 --> 00:04:11,112
met van de Rijn tot aan de Elbe
een netwerk van 136 buitenkampen.

47
00:04:12,264 --> 00:04:15,301
Het totale aantal
gevangenen in Buchenwald

48
00:04:15,326 --> 00:04:23,506
groeide van ruim 11.000 in januari 1943
naar ruim 84.000 in de herfst van 1944.

49
00:04:24,312 --> 00:04:27,520
Ze werkten in onvoorstelbare
omstandigheden.

50
00:04:28,243 --> 00:04:33,536
Wie niet in staat was om te werken, werd uitgeselecteerd
voor een transport naar een vernietigingskamp

51
00:04:33,599 --> 00:04:35,825
of stierf door uitputting.

52
00:04:36,445 --> 00:04:42,544
In totaal zijn er 250.000 gevangenen geweest
waarvan er bijna 60.000 zijn omgekomen.

53
00:04:43,243 --> 00:04:47,810
Begin 1945 werd Buchenwald eindstation
voor evacuatietransporten

54
00:04:47,835 --> 00:04:51,207
uit de opgeheven kampen
Auschwitz en Groß-Rosen.

55
00:04:52,737 --> 00:04:55,357
De gevangenen verloren
in Buchenwald alles

56
00:04:55,382 --> 00:04:59,710
wat tot dat moment hun persoonlijkheid
en uiterlijke verschijning bepaalde.

57
00:05:00,162 --> 00:05:05,547
Na een vaak mensonwaardig transport kwamen
ze met het binnengaan van de kamppoort

58
00:05:05,610 --> 00:05:09,569
in een wereld terecht waar ze geen
baas meer waren over hun eigen leven.

59
00:05:10,760 --> 00:05:17,591
Na aankomst werd de gevangene kaalgeschoren,
gedesinfecteerd, van gevangenenkledij voorzien,

60
00:05:17,647 --> 00:05:23,444
eventueel verhoord, geregistreerd en
ingedeeld naar nummer en categorie.

61
00:05:24,124 --> 00:05:26,419
Elke categorie had
zijn eigen kleur,

62
00:05:26,444 --> 00:05:30,577
die in de vorm van een stoffen driehoek
op de gevangenenkledij werd genaaid.

63
00:05:31,332 --> 00:05:35,671
Gevangenen werden behandeld naar de
regels die voor hun kleur driehoek golden

64
00:05:35,783 --> 00:05:38,332
en verloren hiermee
hun persoonlijkheid.

65
00:05:39,689 --> 00:05:44,576
Het verlies van de eigen persoonlijkheid werd
nog versterkt door het dragen van een nummer.

66
00:05:44,704 --> 00:05:50,126
Een gevangene werd nooit bij zijn naam, maar
altijd bij zijn nummer afgeroepen of aangesproken.

67
00:05:50,801 --> 00:05:56,518
Tot eind 1942 kregen de meeste gevangenen
vrijgekomen nummers onder de 10.000.

68
00:05:57,162 --> 00:06:01,087
Elke keer als iemand stierf of naar
een ander kamp gedeporteerd werd,

69
00:06:01,174 --> 00:06:03,385
kwam zijn nummer vrij voor
een nieuwe gevangene.

70
00:06:03,900 --> 00:06:11,244
In 1942 telde de SS door en kregen grote transporten
een serienummer waaraan ze te herkennen waren.

71
00:06:13,047 --> 00:06:15,626
Met behulp van de door
haar gecreëerde indeling,

72
00:06:15,651 --> 00:06:20,383
zorgde de SS ervoor dat er een gevangenengroep
ontstond die onderling verdeeld was.

73
00:06:20,669 --> 00:06:25,568
Dit werd nog versterkt door de taken die
de SS aan bepaalde gevangenen overdroeg.

74
00:06:25,989 --> 00:06:30,203
Ze werden bijvoorbeeld verantwoordelijk gesteld
voor het opstellen van transportlijsten.

75
00:06:30,449 --> 00:06:35,997
Er werden blokoudsten aangewezen die de verantwoording
kregen voor de gang van zaken in de barak

76
00:06:36,022 --> 00:06:39,766
en het aantreden van hun barak
bij het ochtend- of avondappel.

77
00:06:39,944 --> 00:06:43,467
En er werden Kapo´s aangesteld
die betrokken waren bij het

78
00:06:43,492 --> 00:06:46,895
indelen en leiden van de
verschillende arbeidscommando´s.

79
00:06:47,753 --> 00:06:52,586
In Buchenwald bevonden zich vanaf de
zomer van 1940 Nederlandse gevangenen.

80
00:06:53,475 --> 00:07:01,085
In de periode 1940-´45 kwamen er bijna 3300 Nederlanders
in Buchenwald en zijn buitenkampen terecht.

81
00:07:02,244 --> 00:07:06,235
Het is niet altijd te achterhalen wat
er met al deze mensen gebeurd is.

82
00:07:06,958 --> 00:07:12,662
Tot nu kon worden vastgesteld dat 497
van deze mensen hier omgekomen zijn

83
00:07:12,687 --> 00:07:19,592
en dat er bij de bevrijding op 11 april 1945
nog 384 Nederlanders in Buchenwald waren.

84
00:07:21,107 --> 00:07:26,101
Dan geven wij nu het woord aan één van de mensen
die een periode in Buchenwald heeft doorgebracht:

85
00:07:26,625 --> 00:07:27,163
De heer

86
00:07:27,187 --> 00:07:34,710
Leonard van Beek ben geboren zesentwintig
februari negentien vijfentwintig en als we

87
00:07:34,710 --> 00:07:39,630
dan even teruggaan naar de oorlog en de periode
daarvoor wat waren uw activiteiten of werkzaamheden

88
00:07:39,630 --> 00:07:46,750
voor de oorlog nou ik was kind natuurlijk
voor de oorlog en ik was scholier ik had geen

89
00:07:46,750 --> 00:07:51,790
werkzaamheden of niks en ik ben dus bij het
begin van de oorlog was ik nog maar vijftien

90
00:07:51,790 --> 00:07:58,610
jaar en toen was ik ik scholier van ulo
uitgebreid lager onderwijs was toe en in negentien

91
00:07:58,610 --> 00:08:04,490
veertig heb ik dus ook tot a examen gedaan
en in negentien eenenveertig b samen afijn ik

92
00:08:04,490 --> 00:08:12,710
was scholier kunt u zich nog herinneren het
moment dat de oorlog uit ja dat is iets wat

93
00:08:12,710 --> 00:08:17,510
eigenlijk onvergetelijk is omdat er waren
plotseling zwermen vliegtuigen boven ons hoofd en

94
00:08:17,510 --> 00:08:25,080
ik ben op het dak geklommen ik ben nog van
het dak af gevallen ja en de het het krioelde

95
00:08:25,080 --> 00:08:29,730
van die junkers dat heb ik achteraf begrepen
van die transportvliegtuigen die heel traag

96
00:08:29,730 --> 00:08:36,690
door de lucht gingen maar ik heb ook vanuit
de vanuit Vlaardingen want daar woonde ik toen

97
00:08:36,730 --> 00:08:43,610
heb ik dus het bombardement op Rotterdam kunnen
zien omdat er waren elke keer golven vliegtuigen

98
00:08:43,610 --> 00:08:49,650
die daar een tevoorschijn kwamen uit die een
ontzettende zwarte rook wat ik in de verte

99
00:08:49,650 --> 00:08:55,440
kon zien dus dat begin van die oorlog dat ja
dat zal iedereen zich kunnen herinneren die

100
00:08:55,440 --> 00:09:00,760
het meegemaakt hè u zegt van u heeft new
schoolperiode nog af kunnen maken dus voor ie

101
00:09:00,780 --> 00:09:05,358
liep het leven eigenlijk gewoon door het toch
wel wat verandering

102
00:09:05,882 --> 00:09:16,152
Nou voor een jongere, ik was toen een jongeren je hele jongerenwereld
bleef je was scholier de de lessen gingen door

103
00:09:16,860 --> 00:09:24,620
je moest er toch voor werken natuurlijk en
1941 zei kolen haalde ik m'n

104
00:09:24,620 --> 00:09:29,540
b examen van uw longen en toen ging ik naar
de ja wat toen heette de mts het is later

105
00:09:29,540 --> 00:09:34,250
bevorderd tot hts maar ik ging naar de mts
in dordrecht afdeling waterbouw

106
00:09:34,696 --> 00:09:42,330
gebouw in de rogussenstraat vrij nieuw gebouw en toen begon
langzamerhand begonnen de lessen gebrekkige

107
00:09:42,330 --> 00:09:47,200
te worden wat gebeurde er de Duitsers die
vorderden dat de gebouwen een mooi gebouw in

108
00:09:47,200 --> 00:09:53,330
de roggesestraat en toen moesten wij dus uitwijken
naar allerlei andere locaties ik heb eigenlij

109
00:09:53,410 --> 00:09:59,590
gehad in die jerusalem straat aan de kralingse
plas maar de lessen gingen wel door alleen

110
00:10:00,580 --> 00:10:06,940
ook kost toen inmiddels al een natuurlijk
tegen de achttien jaar ik was achttien het werd

111
00:10:06,940 --> 00:10:17,370
wat benauwder voedsel werd minder er kwamen
maatregelen ja die er eerder niet waren de maatregelen

112
00:10:17,400 --> 00:10:22,470
zoals mensen die gingen naar Duitsland die moest
naar Duitsland werken de kwam een arbeidsdienst

113
00:10:22,500 --> 00:10:29,100
maar wat mij het meest benauwde was werden
mensen gemarkeerd ik heb dus joden gezien met

114
00:10:29,100 --> 00:10:37,430
een ster op en dat was toen in die dagen
was was dat ja iets ongehoords eigenlijk en

115
00:10:37,430 --> 00:10:43,830
ik kreeg daar direct mee te maken omdat op
een gegeven moment kwam ik in drieënveertig

116
00:10:43,820 --> 00:10:49,190
in mijn praktisch jaar dat die cursus bestond
dus uit uit drie jaar theorie en één jaar

117
00:10:49,190 --> 00:10:55,960
praktijk nou de baantjes lachen echt niet
opgescheept en ik kon wel bij de gemeentewerken

118
00:10:56,000 --> 00:11:06,530
Vlaardingen kon ik dus komen maar ik moest
het ariërverklaring tekenen ja hoewel ik dat

119
00:11:06,530 --> 00:11:11,070
allemaal niet zo goed begreep het hele begrip
ariër was voor mij nog niet zo erg duidelijk

120
00:11:11,070 --> 00:11:16,230
maar ik begreep toch wel dat ik dat niet
zomaar wou doen dus ik ging naar het hoofd van

121
00:11:16,230 --> 00:11:21,960
die personeelsdiensten en ik zei je moet ik een
z'n ariërverklaring tekenen waarom hij zegt

122
00:11:21,960 --> 00:11:27,950
dat is voorschrift ik zeg joh ik ben stagiair
wat wil je nou ik blijf je hooguit een

123
00:11:27,950 --> 00:11:32,540
jaar nog misschien korter wat moet ik nou met
zo'n ding tekenen dat doe ik niet hij zegt

124
00:11:32,540 --> 00:11:39,800
nou ja daar word je niet aangenomen simpel
is dat dus ik heb getekend en ik heb dus een

125
00:11:39,800 --> 00:11:44,650
paar maanden daarbij die gemeentewerken en die
ariërverklaring werd dat eigenlijk de vraag

126
00:11:44,650 --> 00:11:49,870
door de gemeente of door het bedrijf op of
door de gemeente door de door de overheid dus

127
00:11:50,340 --> 00:11:56,350
ja onder invloed is van de tijd dat is wel
zeer autoritair dat is wel zeker dus u heeft

128
00:11:56,350 --> 00:12:02,170
dat uiteindelijk getekend ik heb getekend jan
en hoe heeft u verder die bezetting ervaren

129
00:12:04,190 --> 00:12:09,700
nou ik heb die bezetting eigenlijk niet zolang
meegemaakt want kort nadat ik bij de gemeentewerken

130
00:12:10,760 --> 00:12:17,780
werkte als stagiaire dus toen kwam een vriend
naar me toe en ik kan een vriend waar ik

131
00:12:17,780 --> 00:12:22,490
veel mee omging en die zei joh ik heb twee
jongens ontmoet en die gaan die willen naar

132
00:12:22,490 --> 00:12:30,420
engeland hij zegt ik heb zin om mee te gaan
en jij ik zeg ik ook joh dat doen we dan

133
00:12:31,470 --> 00:12:37,980
niet vergeten als je dus achttien ben dan
en vooral in zijn woelige tijd dan en ik ben

134
00:12:37,980 --> 00:12:45,360
impulsief van a tot er geweest dan dan doe je
zulke dingen die nou niet zo direct verstandig

135
00:12:45,360 --> 00:12:53,140
zijn want zonder enige voorbereiding ja op
een fiets verkocht ik had wat geld ok en won

136
00:12:53,170 --> 00:13:00,730
alle vier andere wachtgeld zonder enige voorbereiding
zijn we vijfentwintig november negentien

137
00:13:00,730 --> 00:13:08,840
drieënveertig op weggegaan naar spanje zomer
en dat was dus geen weloverwogen beslissing van

138
00:13:08,840 --> 00:13:14,660
u geweest nee het was het was een een een
volkomen onvoorbereide actie het het was wel

139
00:13:14,660 --> 00:13:22,200
een verzetsdaad dat wel maar het was allemaal
wel erg kinderlijk toe en tot onze grote

140
00:13:22,200 --> 00:13:31,490
verbazing zijn wij toch tot tot in gekomen
maar dat ging niet zomaar hoor de bel de in

141
00:13:31,490 --> 00:13:37,070
belgië hebben we een een belgische familie
uit een café die heeft ons een witbrood vvd

142
00:13:37,070 --> 00:13:43,160
heeft ons de grens overgewerkt over geholpen
naar frankrijk want frankrijk die grens die

143
00:13:43,160 --> 00:13:49,870
werd toch wel behoorlijk bewaakt door Duitsers
in frankrijk zijn wij en inmiddels waren wij

144
00:13:50,720 --> 00:13:56,540
twee maten kwijtgeraakt want wij dachten ja
heel geheimzinnig we we we we reizen twee aan

145
00:13:56,540 --> 00:14:01,670
twee want dat valt dan niet zo op en nu
zou met de trein gaan of hoe ja wij hebben

146
00:14:01,730 --> 00:14:06,440
wij zijn met de trein gegaan maar buiten op
de trein gaan staan dus op die buffers want

147
00:14:06,440 --> 00:14:10,490
als je op die buffers staat en je houdt je
vast aan die haar monicas dan word je niet

148
00:14:10,490 --> 00:14:15,860
gecontroleerd want de treinen werden gecontroleerd
dat wisten we en toen zijn wij dus eigenlijk

149
00:14:15,860 --> 00:14:23,640
buiten op die trein nota bene in is ze in
ja in september zijn wij dus hebben wij die

150
00:14:23,640 --> 00:14:27,510
hele rit uren hebben we op die buffers gestaan
en bij de stations gingen we naar binnen

151
00:14:27,510 --> 00:14:33,490
en die trein zo stonden wij met z'n tweeën
en zodoende zijn we ook door onbezet frankrijk

152
00:14:33,490 --> 00:14:38,170
gegaan zonder gecontroleerd te zijn en we kwamen
toch wel mooi kwamen we ergens in bordeaux

153
00:14:38,200 --> 00:14:44,590
uit en toen zijn we nog verder gereisd naar
naar andalusië en er was een grensplaats plaats

154
00:14:44,860 --> 00:14:50,070
ja dat is miraculeus dat dat gelukt is
eigenlijk maar toen hield dan ook op want toen

155
00:14:50,070 --> 00:14:56,630
werden we achtermekaar door de veldgendarmerie
hoe is dat verlopen nou die kerels die stonden

156
00:14:56,650 --> 00:15:02,430
lezen eigenlijk voor onze neus ik had die
ik had die kerels die gezien jullie waren in

157
00:15:02,430 --> 00:15:12,210
een bod op ja wij waren wij waren dus wij
waren dus op station in andré en en ja dat

158
00:15:12,210 --> 00:15:16,560
hadden we natuurlijk kunnen weten dat daar
wel controle zou zijn maar dat zo ver ging ons

159
00:15:16,560 --> 00:15:21,850
verstand toen niet dus die kerels stonden
er eens voor ons neus met die hadden dan van

160
00:15:21,850 --> 00:15:30,250
die grote ja boot hadden ze om van metaal
en dat was de veldgendarmerie dat wisten we

161
00:15:30,250 --> 00:15:37,410
dan want die dat waren bekende politiebeambten
van de wehrmacht toe nou toen was gauw uitge

162
00:15:37,410 --> 00:15:43,200
uitge te water was gauw uitgegaan want ja wij
werden gearresteerd domweg we werden overgedragen

163
00:15:43,200 --> 00:15:50,780
aan de gestapo die daar een kantoor had een groot
landhuis voor dit en toen begon de ondervraging

164
00:15:51,560 --> 00:15:58,110
zei al daar beneden hadden ze kelders ingericht
tot cellen en ja wij hadden wel een verhaal

165
00:15:58,110 --> 00:16:02,280
voorbereid wij zeiden nou als er wat gebeurt
dan vertelde precies hetzelfde we gaan naar

166
00:16:02,310 --> 00:16:07,950
spanje want we willen daar in een land zitten
zon oorlog fijn sentimenteel verhaal van gemaakt

167
00:16:08,680 --> 00:16:18,880
ja ik begon met een verhaal dus maar je moet
er natuurlijk bij een gestapo beambte aan

168
00:16:18,920 --> 00:16:24,830
komen met met zo'n kinderlijk verhaaltje dus
het was ik was nauwelijks begonnen of ik moest

169
00:16:24,830 --> 00:16:35,750
al over een kruk heen leken nou toen begonnen
ze te rammen ja en en dan sleept is je

170
00:16:35,780 --> 00:16:40,700
aan je haren sleept je voor een kaart en dan
zeiden ze een waar ben je dan geweest waar

171
00:16:40,700 --> 00:16:46,660
heb je overnacht en ik stond daar ik zeg ik ik
die kwam ie dus ik werd woest weer handelingen

172
00:16:46,660 --> 00:16:54,370
hinlegen en voor de kaart hinlegen en voor
de nou ik heb mijn ervaring is wel dat wat

173
00:16:54,370 --> 00:17:03,140
je zelf betreft dan ga je op den duur ga je
toch wel vertellen alles als het jezelf betreft

174
00:17:03,500 --> 00:17:08,990
dan ga je doorslaan dat is duidelijk want zij
zeiden tegen mij we hebben ook nog een kamertje

175
00:17:10,000 --> 00:17:14,800
en als we je daar mee naartoe nemen dan ga
je toch zo graag praten want ze waren nog

176
00:17:14,950 --> 00:17:23,970
niet zo nauw maar als het betreft mensen waar
je wat aan verplichtingen aan heb gehad dank

177
00:17:23,970 --> 00:17:33,510
u ontzettend lang zwijgen want die belgen wie
zou dacht ik nooit genoemd hebben want daar

178
00:17:33,510 --> 00:17:36,930
hadden we witbrood van god en we hadden we
hulp van god wat er nog veel meer mensen hulp

179
00:17:36,930 --> 00:17:46,550
gehad en dan ben je toch in staat om
ontzettend veel ja ten te slikken en een en te

180
00:17:46,550 --> 00:17:53,090
vertragen maar wat je zelf nou we ja wat
je zelf betreft niet want ja het werd mij al

181
00:17:53,090 --> 00:17:58,340
erg makkelijk gemaakt want ik had een een
een brief geschreven thuis want ik had thuis

182
00:17:58,340 --> 00:18:03,170
niks gezegd en die zou ten achtergelaten
hebben maar die was ik vergeet die zal door in

183
00:18:03,160 --> 00:18:07,100
m'n portefeuille toen lieten ze mij die die
brief liet ze me zien en toen moest ik die

184
00:18:07,100 --> 00:18:13,020
brief in het Nederlands voorlezen en toen was
ik nog wel zo bij de tijd om over te slaan

185
00:18:13,020 --> 00:18:16,630
dat ik militaire dienst wilde in engeland da
silva over maar toen kreeg ik wel naar een

186
00:18:16,630 --> 00:18:22,260
enorme was iemand die die er last mee en
die wist dan wel niet zoveel Nederlands maar

187
00:18:22,260 --> 00:18:29,640
dat wel hoor en wij waren dus zo'n twee
dagen zijn mijn verwoord geweest met maten ik

188
00:18:30,750 --> 00:18:38,520
afzonderlijke en nou toen dat er eenmaal
bekend was en zij toch de overtuiging hadden dat

189
00:18:38,520 --> 00:18:43,920
wij niet tot de moe vermande résistance dus
tot de in frankrijk behoren want daar behoorde

190
00:18:43,920 --> 00:18:49,430
we niet toe nou toen moesten wij 'n shoots
gaf beveel tekende ik zie dat woord nog ik

191
00:18:49,430 --> 00:18:55,250
wist helemaal niet wat betekende shoots hadden
we veel dat wil zeggen dat je dus voor onbepaalde

192
00:18:55,250 --> 00:19:02,960
tijd als ja als doods feindlicher als Duits
vijandelijk opgesloten wordt dat betekent het

193
00:19:04,620 --> 00:19:08,580
en toen dat getekend was toen waren wij
eigenlijk van toen kregen we het wat meer rust

194
00:19:08,580 --> 00:19:15,490
ja wat is er toen ging vervolgens gebeurd
nou dat is nog wel even ja dan wel even leuk

195
00:19:15,490 --> 00:19:25,240
want wij wij werden eigenlijk uitgeleend door
de gestapo aan een ss opleidingskamp en daar

196
00:19:25,240 --> 00:19:29,320
zaten allemaal jonge jongens en die werden
daar ja ik ik weet dat ze goed omdat ik zie

197
00:19:29,320 --> 00:19:34,180
die vlag nog dat er op de zwarte vlag met
zes en wij werden daar onder geleide werden

198
00:19:34,180 --> 00:19:39,730
we daar regen gebracht om te werken wij moesten
daar kolen kloppen in in die in die kelder

199
00:19:40,230 --> 00:19:46,970
en autos poetsen wij werden gewoon ingezet
als werkkracht en maar nou komt het eigenlijk

200
00:19:48,680 --> 00:19:54,570
wij zaten ook weer opgesloten in een kelder
op met tralies heel heel degelijk en midden

201
00:19:54,580 --> 00:20:01,290
in de nacht gingen ging die deur open en ik
werd wakker ik denk o jee o jee wat gebeurt

202
00:20:01,290 --> 00:20:06,600
er en er komen vier van die n zes jongetjes
die komen ja het waren de drie of ik weet

203
00:20:06,610 --> 00:20:10,230
niet meer precies het water wat we aan meer
dan één in ieder geval en die kwamen daar

204
00:20:10,230 --> 00:20:17,250
nota bene sigaretten brengen en nog voedsel
ja die waren dus nog niet zo ver verpest dat

205
00:20:17,250 --> 00:20:25,310
ze dat ze de deutsche dat ze die dus nog wilde
ja wij staan eigenlijk en dat is me altijd

206
00:20:25,310 --> 00:20:32,330
wel een beetje bijgebleven want ik dacht dan
moet je nagaan wat zo'n verrekt regime wat

207
00:20:32,330 --> 00:20:37,220
voor invloed heeft op jonge jongens want ze
zouden dat na een paar jaar niet meer gedaan

208
00:20:37,220 --> 00:20:43,160
heb en ze namen een enorm risico want de
straffen waren daar wel behoorlijk hoor wat mij

209
00:20:43,160 --> 00:20:49,910
verbaast is dat er dus in zuid frankrijk kunt
opleidings instituut is voor Duitse ss officieren

210
00:20:49,950 --> 00:20:55,070
ja dat dat dat weet ik dus allemaal niet
maar ik weet wel dat zijn geen officier het

211
00:20:55,080 --> 00:20:59,640
waren gewoon jonge jongens van mij van onze
leeftijd vandaar dat ze die hebben ons dus

212
00:20:59,640 --> 00:21:05,940
blijkbaar gezien en die voelde zich een beetje
verwant jeugd met jeugd en vandaar dat zij

213
00:21:05,940 --> 00:21:11,650
dus die deden maar ik vond het zo opmerkelijk
dat ik wilde wel even even vertellen zomaar

214
00:21:11,980 --> 00:21:17,500
maar dat daar een een een soort opleidingscentrum
is ja dat weet ik ik ken verder deel

215
00:21:17,600 --> 00:21:22,060
organisatie niet dat weet ik niet maar hij
was er wel en hoelang hebben jullie daar door

216
00:21:22,750 --> 00:21:27,820
niet zolang een dag of drie vier en toen zijn
we achtermekaar zijn we via een daar weer

217
00:21:28,180 --> 00:21:37,540
gebracht naar voren duwen h in bordeaux en voor
die dat was een middeleeuws kasteel eigenlijk

218
00:21:37,540 --> 00:21:44,260
nou kasteel ik weet het niet in ieder geval
met muren van misschien wel een halve meter

219
00:21:44,290 --> 00:21:49,750
dik en toen was het een en vochtig en dat
zat vol met cellen en dat was inmiddels een

220
00:21:49,780 --> 00:21:57,970
deutsche zo heette dat en dan zaten veel bijna
allemaal politieke gevangenen fransen een

221
00:21:58,190 --> 00:22:07,170
italianen niet maar spanjaarden ook en wij
werden gestopt in cel honderddrieëndertig naarmate

222
00:22:07,170 --> 00:22:13,330
ik bevriend en ik en daar zaten er al een
stuk of zes is het toen zaten er acht en

223
00:22:13,380 --> 00:22:25,590
dat was ongeveer drie bij vijf meter en het was
ontzettend smerig ja vreselijk veel ongedierte

224
00:22:26,190 --> 00:22:34,880
wandluizen en het was een heel passieve
toestand want je mocht helemaal niks je mocht ook

225
00:22:34,880 --> 00:22:42,130
geen spelletjes doen je was veroordeeld om
daar te zitten en te liggen want 's avonds werd

226
00:22:42,130 --> 00:22:46,060
er was ging het licht uit om een uur of
tien en dan moest je dus leren of dat kon je

227
00:22:46,080 --> 00:22:50,170
leren voor die tijd mocht je niet liggen dat
is zo stonden twee bedden en wij lagen dus

228
00:22:50,170 --> 00:22:59,940
gewoon op de grond op strozakken met z'n
achten in die cel een nou ja wij praten dus

229
00:22:59,940 --> 00:23:05,120
wij praten dus met die mensen dat was heel
interessant schoolfrans dat ging werkelijk hard

230
00:23:05,130 --> 00:23:14,400
vooruit hoor deden allerlei uitdrukkingen ook
akzo nou maar ja het wat moet ik zeggen het

231
00:23:14,430 --> 00:23:20,950
het was dus voor als begin van een gevangenschap
was het voor een jonger zoals wij wij

232
00:23:20,950 --> 00:23:28,330
de jongeren zoals wij onze toe een een heel
moeilijke tijd ja want wat dacht u op dat

233
00:23:28,330 --> 00:23:35,280
moment dat u te wachten stond u ik had geen
idee wij wij wij kregen we zo weinig eten

234
00:23:36,120 --> 00:23:42,840
dat de fransen die noemde als we dan soep
krijgen of the love vlad koortsen nog zeggen

235
00:23:43,590 --> 00:23:50,100
en fransen kunnen dat nogal geestdrift maar
wij kregen zo weinig eten dat 's morgens als

236
00:23:50,100 --> 00:23:57,400
ik opstond werd het helemaal zwart het dus
je verzwakte enorm en ie de hele dag niks doen

237
00:23:57,940 --> 00:24:03,970
alleen praten ja dat dat gebeurde wel en dat
was heel interessant want zal hadden toch

238
00:24:03,970 --> 00:24:08,860
wel interesse heel mooie verhalen hoor en voor
zover we het konden begrijpen dat ging steeds

239
00:24:08,860 --> 00:24:15,370
beter waarom juanjo dat was een een inspecteur
van de deur jam bureau van de politie en

240
00:24:15,400 --> 00:24:21,370
die ging toch verhalenverteller joh dat was
prachtig want de geest van die franse was niet

241
00:24:21,370 --> 00:24:31,810
gebroken weet u nog wanneer u daar was ja wij
zijn dertig dertig september vrijwillig weggaan

242
00:24:31,830 --> 00:24:37,080
dertig september zijn we in dan daar je
gearresteerd en wij zijn dus daar ongeveer veertien

243
00:24:37,080 --> 00:24:45,960
dagen drie weken gebleven dus dat zal geweest
zijn eind november dat we in bordeaux kwamen

244
00:24:46,980 --> 00:24:53,540
en we zijn daar vandaan gegaan naar compiègne
halverwege januari vierenveertig dan compiègne

245
00:24:53,550 --> 00:24:59,990
dat is ook weer in een concentratiekamp een
doorgangskamp waar je waar waar wat niet de

246
00:24:59,990 --> 00:25:04,580
bedoeling was dat de mensen daar bleven maar weer
doorgingen op transport meestal naar Duitsland

247
00:25:05,740 --> 00:25:13,480
en wat was compiègne voor hem kwam om te zijn
ja kom jij er was de waar allemaal houten

248
00:25:13,490 --> 00:25:22,420
barakken en daar zijn wij dus maar een dag
of zes denk ik gebleven niet langer dat is

249
00:25:22,430 --> 00:25:30,840
veel beter dan de gevangenis omdat het eten
was wel beter en je had ook contact met je

250
00:25:30,870 --> 00:25:35,760
kon vrij bewegen daarbinnen dat kamp en dat
was dus heel wat want die cel dat dat gaat

251
00:25:35,760 --> 00:25:41,130
of dat u het wel toch niet in je kouwe kleren
zitten als je zo sowieso een benauwde ruimte

252
00:25:41,140 --> 00:25:46,100
zit dag in dag uit maar daar kon je dus bewegen
dus wij vonden dat een hele vooruitgang

253
00:25:46,700 --> 00:25:52,910
en toen stonden we op transport lijsten onze
nummers werden afgeroepen afgelezen of namens

254
00:25:52,910 --> 00:26:03,380
was ze toen nog en wij zijn toen het transport
dat is dus helemaal in een soort afgelegen

255
00:26:03,620 --> 00:26:12,840
ja afgescheiden barak zijn we dus terechtgekomen
die was dus van het kamp afgescheiden en

256
00:26:12,930 --> 00:26:18,720
daar lag alleen maar stro maar wij hadden van
het en het het rode kruis in frankrijk is

257
00:26:18,720 --> 00:26:24,150
heel actief geweest wij kregen ook in voor a
kregen wij één keer per week kregen wij van

258
00:26:24,150 --> 00:26:34,370
het rode kruis kkr of pants episch dat is
koek of of kaakjes en in voordat wij dus op

259
00:26:34,370 --> 00:26:38,840
transport gingen hadden wij gekregen iedereen
die op transport ging kreeg een voedselpakket

260
00:26:38,840 --> 00:26:45,260
van het franse kruis dus we hadden t theo
en wij lagen daar eigenlijk met al die frans

261
00:26:47,010 --> 00:26:53,280
maar wel zenuwachtig de stemming was heel ja
nerveus ja en die fransen gingen nota bene

262
00:26:53,280 --> 00:27:00,270
zingen dat vond ik dat is me altijd bijgebleven
die fransen gingen gewoon liederen zingen

263
00:27:00,630 --> 00:27:09,640
en dat deden ze goed toch nog ik denk ja
ze zijn toch anders dan wij en omdat wij dus

264
00:27:09,640 --> 00:27:14,050
te eten hadden met dat pakket kan ik hem dat
allemaal nog goed voorstellen alleen de andere

265
00:27:14,050 --> 00:27:20,260
dag ja de andere dag was voorbij en toen
gingen we dus de wagons in ja en hoe is die

266
00:27:20,260 --> 00:27:27,840
reis verloor nou wij gingen de wagon is in
en met zo veel dat je kon dus niet zit of

267
00:27:27,840 --> 00:27:35,380
sta je moest blijven staan en dat is niet
erg ik was achttien of negentien en ik kon

268
00:27:35,380 --> 00:27:40,740
echt als tijdje staal en we hadden we al
aardig gegeten dus het was niks aan de hand

269
00:27:41,910 --> 00:27:50,230
alleen ja als je dus drie vier uur gestaan
hebt dan dan denk je oh ja maar onder holle

270
00:27:50,230 --> 00:27:55,840
kon je niet want je stond daar stijf op
elkaar pakt nou was erbij in die wagon waar ik

271
00:27:55,840 --> 00:28:03,280
zat daar was een pater een een conrads roman
een geestelijke nog met soutane en een muts

272
00:28:03,280 --> 00:28:13,340
op en die had wel gezag die nam ook de leiding
die zei ook mensen wij moeten rustig blijven

273
00:28:13,340 --> 00:28:21,160
geen paniek wij die heeft ook een een een soort
rechthoek heeft die weten te forceren waar

274
00:28:21,160 --> 00:28:26,590
mensen die onwel werden neergelegd konden
worden want de eerste was al onwel geworden en

275
00:28:26,590 --> 00:28:34,260
omgekeerd om een bij bij afwisseling mocht
dan iemand bij zo'n lucht gat gaan staan als

276
00:28:34,260 --> 00:28:38,290
ie het benauwd kreeg daar woonden waren van
die luchtgaten verder was verder was er ja

277
00:28:38,350 --> 00:28:45,680
alles was dicht en het was donker nou dus die
dagen gingen voorbij en we hebben daar drie

278
00:28:45,680 --> 00:28:52,700
dagen en twee nachten hebben we daar zeker
ingezeten zonder drinken en als er iets erg

279
00:28:52,700 --> 00:28:59,250
is dan is 't dorst dat hadden we dan ook
met z'n allen wel hoor daar komt nog bij dat

280
00:28:59,250 --> 00:29:04,800
op een gegeven moment zegt een joegoslaaf die
in de mijnen in frankrijk werkte die zegt

281
00:29:04,800 --> 00:29:13,330
tegen die hij zegt ze wilde jou wat aan
doen ik zeg waarom ze zeggen dat jij gestolen

282
00:29:13,330 --> 00:29:19,710
hebt is sergio dat hoe kan dat nou dus ik
begon met een grote bek begon ik daar te zeggen

283
00:29:19,710 --> 00:29:26,550
dat ik geen voleur we ons helemaal niet en dat
ze meteen ging die pater die ging ingrijpen

284
00:29:26,580 --> 00:29:32,670
en die heeft mij dus naar voren weten te forceren
en heeft mij in het openbaar gefouilleerd

285
00:29:33,800 --> 00:29:39,260
en dus mij onschuldig verklaard maar ze
zouden je dus nog in in zo'n in zo wagons puin

286
00:29:39,280 --> 00:29:43,940
dus nog door gevangenen zag zou je nog wat
aan gedaan worden maar dat is dus niet gebeurd

287
00:29:44,890 --> 00:29:49,060
wel moesten we halverwege moesten we al onze
schoenen naar buiten gooien want er was een

288
00:29:49,510 --> 00:29:56,230
een andere wagon die was wat krakkemikkig in
elkaar gezet en daar had men de vloer weten

289
00:29:56,230 --> 00:30:01,840
te verwijten althans een paar planken en men
getracht te ontsnappen nou is het zo dat aan

290
00:30:01,840 --> 00:30:07,200
het eind van die van die van die trein daar
zat daar zat er gewoon mitrailleurpost hè

291
00:30:07,290 --> 00:30:12,870
want wij hoorden daar nood schieten dus of dat
gelukt is of niet van die die mensen lieten

292
00:30:12,870 --> 00:30:17,600
zich vallen op de rails treinen over zich
heen en een weg want dat hoorde ik later dat

293
00:30:17,600 --> 00:30:23,290
het zo geprobeerd is en of dat gelukt is weet
ik niet ik hoorde wel schieten en wij moesten

294
00:30:23,290 --> 00:30:30,660
onze schoenen uitdoen en naar buiten gooien wat
werd er dan nou omdat dat de de de mogelijkheid

295
00:30:30,660 --> 00:30:36,710
tot ontvluchten minder maakte dat was de reden
ok had u enig idee tijdens die reis waar

296
00:30:36,710 --> 00:30:43,590
u naartoe ging nee geen idee nee ze zijn
allemaal wel dat we een enkele reis zijn in

297
00:30:43,590 --> 00:30:51,400
de maar die hadden daar wel humor die alleen
al dat ja enkele reis Duitsland het humor

298
00:30:51,430 --> 00:30:57,620
die hield die fransen op de been en wat
hield u eigenlijk op de been nou ik denk m'n

299
00:30:57,620 --> 00:31:10,030
jeugd ik weet het niet ik je je ik top dagelijk
niet je leefde van van minuut tot minuut

300
00:31:11,870 --> 00:31:16,420
dus na een aantal dagen komt die trein tot
stilstand ja en toen waren wij natuurlijk half

301
00:31:16,420 --> 00:31:23,290
bewusteloos van de dorst en toen gingen ja
nou nou stond die trein stond er regelmatig

302
00:31:23,290 --> 00:31:30,010
stil want die reis ging niet zomaar hè die
reis die die ging met horten en stoten want

303
00:31:30,010 --> 00:31:35,920
ja gut te want er werd gebombardeerd en de
vliegtuigen boven onze kop maar wij kwamen toch

304
00:31:35,920 --> 00:31:43,080
ergens aan en toen gingen die schuifdeuren
open hè hè en toen hoorden we een hoop herrie

305
00:31:43,080 --> 00:31:50,310
en dan waren d'r in het zwart geüniformeerde
kerels met honden en die is sloegen ons eigenlijk

306
00:31:50,320 --> 00:31:54,130
naar buiten maar ik was al snel dus ik liep
ze een beetje in het midden dus ik kreeg

307
00:31:54,130 --> 00:32:01,620
weinig klap waar wij gingen ze tussen zo soort
tirailleurs linie van die zwarte met met

308
00:32:01,620 --> 00:32:09,480
honden werden wij voortgedreven en ja dat was
januari het was negenentwintig januari in negentien

309
00:32:09,480 --> 00:32:18,020
vierenveertig dat wij daar aankwamen en wij
liep op onze blote voeten maar dat voelde je

310
00:32:18,020 --> 00:32:24,560
allemaal niet je was zo je was zo in beslaggenomen
door door al die gebeurtenissen om j

311
00:32:24,560 --> 00:32:31,100
dat je liep je liep je liep en zo kwamen wij
dus bij een gebouw dat bleek dan het desinfectie

312
00:32:31,100 --> 00:32:35,690
gebouwd te wezen en dat heb ik allemaal dus
later gehoord want ja op dat moment kom je

313
00:32:35,690 --> 00:32:41,480
ergens en dan denk je nou ja wat nou weer hoe
je allemaal in zo'n w uitgekleed helemaal

314
00:32:41,990 --> 00:32:49,910
een naakte ton met met het lisol of rommel
iedereen hoor en dat ging allemaal tempo tempo

315
00:32:50,270 --> 00:32:57,040
kansloos nou achteraf hoorde ik merkte ik dat
die die zwarte geüniformeerde kerels waren

316
00:32:57,040 --> 00:33:04,750
dus oekraiense ja en zes mensen die waren bij
de ss maar die mochten dat tot heilige Duits

317
00:33:04,750 --> 00:33:10,730
uniform niet dragen dat dat grauwe die want
die kregen dan maar apart uniform ze hoorde

318
00:33:10,760 --> 00:33:18,610
wel bij maar toch niet helemaal maar die waren
ook behoorlijk ja die waren ook behoorlijk

319
00:33:19,640 --> 00:33:27,310
doortastend wat betreft iedereen die niet hard
hard liep die dikke meteen een klop stokken

320
00:33:27,320 --> 00:33:33,020
weet ik veel wat ze bij zich houden waar wij
kwamen dus in de desinfectie gebouw werden

321
00:33:33,020 --> 00:33:37,790
we kaalgeknipt en daar werden we de gedesinfecteerd
zoals dat dan heet maria u ging allemaal

322
00:33:37,790 --> 00:33:43,010
in diezelfde tafel dus ik weet niet in
hoeverre dat werkte toen gingen we naakt gingen

323
00:33:43,010 --> 00:33:50,540
we naar de klein dus komen je voelde niks
zien voelen geen kou liep je liep want je moest

324
00:33:50,540 --> 00:33:57,220
lopen en in de kregen we dan kreeg je nou
ja dat was een een muts dat waren twee lopen

325
00:33:57,220 --> 00:34:02,540
tegen mekaar aan genaaid en die die moest je
opzetten en dan kreeg je heel schamele kleding

326
00:34:02,540 --> 00:34:11,130
en een paar van die met houten zolen waar je
alleen maar opkom schuifelen dat en zo kwamen

327
00:34:11,130 --> 00:34:18,730
wij dus in het in het quarantaine blok een
blok dat is een een gebouw dat heette dat

328
00:34:18,730 --> 00:34:24,880
heette dat blok met ck het quarantaine blok
en dat was ook weer afgescheiden want ze waren

329
00:34:24,910 --> 00:34:31,120
bang dat wij ziekte met zich meebracht ja dat
was toen bleek dus dat we in bocholt waren

330
00:34:33,220 --> 00:34:38,550
en u heeft dus een tijd in quarantaine gezeten
voor u naar het kamp zelf ja quarantaine

331
00:34:38,550 --> 00:34:43,920
blok hoort ook bij het kamp maar dat zegt
u goed want het kan bestond uit een aantal

332
00:34:43,950 --> 00:34:49,050
onderdelen daar was een klein lager was een
groot lager ik noem maar even het woord lager

333
00:34:49,820 --> 00:34:56,470
want kom denk ik als ik daar een vakantiekamp
en zo maar lager dat zegt meer wat ik bedoel

334
00:34:56,470 --> 00:35:04,870
te zeggen een lager is een een concentratie
van mensen die dus door de ja direct loodzware

335
00:35:04,870 --> 00:35:09,970
want daar komt het wel op neer dus een hele
quarantaine blok daar zijn wij dus nou misschien

336
00:35:09,970 --> 00:35:16,750
wel een week of toch zeker een week of zes
gebleven ja zolang wel en dat was heel vreemd

337
00:35:16,750 --> 00:35:23,410
want je kwam nou plotseling in een omgeving
terecht waar je de bevelen moesten opvolgen

338
00:35:23,410 --> 00:35:31,120
van de de de blokoudste de stoep bedeesd dat
was de die arts assisteerde de de blokoudste

339
00:35:31,140 --> 00:35:35,870
de stoepen die is dat die die hielden dan
de blok schoon maar je je je mocht dit niet

340
00:35:35,870 --> 00:35:39,650
en je mocht dat wel en je moest dit en je
moest dat wel nou ik herinner me die fransen

341
00:35:39,650 --> 00:35:44,600
die hadden heel veel moeite met het bovenlijf
te wassen en dat waar ze blijkbaar niet gewend

342
00:35:45,260 --> 00:35:51,860
maar dat werd met hardhandig werd dat de
wet dat bijgebracht en dat waren dus wel die

343
00:35:51,860 --> 00:35:56,810
stoel brieste waren Duitse gevangenen die blok
de blokoudste dat was ook een Duitse gevangenen

344
00:35:57,440 --> 00:36:05,270
en die hadden de die hadden daar toch alles
voor het zeggen en de fransen die die hadden

345
00:36:05,270 --> 00:36:12,530
dan zoveel moeite mee dat er ontstond een
hele achtige sfeer de fransen gingen uitgebreid

346
00:36:12,950 --> 00:36:22,430
tegen elkaar tekeer om futiliteiten tot onze
stomme verbazing want we waren met een paar

347
00:36:22,430 --> 00:36:29,340
Nederlanders maar het in dat franse ja men
men verdroeg niks van elkaar die dus de maar

348
00:36:29,490 --> 00:36:34,290
die die stonden die die die randen erop los
als nodig was en die hielden orde dus ze

349
00:36:34,290 --> 00:36:39,480
hadden geen schijn van kans om met elkaar
conflicten aan te gaan maar ze ze konden ze

350
00:36:39,480 --> 00:36:46,610
waren zo danig van slag dat was helemaal
goed te merken totdat ik daar een paar mensen

351
00:36:47,250 --> 00:36:52,010
ja dan moet ik even nog vertellen dat wij
allemaal een driehoek op moesten ophoesten naaien

352
00:36:52,020 --> 00:37:02,600
op onze kleding en een nummer ik had vierenveertig
vijfhonderdeenentwintig karaat dat moest

353
00:37:02,600 --> 00:37:09,110
ik dus opnaaien bekleding haalde de stoep
dienst bij mij een grapje uit een grof grapje

354
00:37:09,110 --> 00:37:13,760
gaven mij dus een driehoek dus die naar de
ik gehoorzaam op en de lol dat ze hadden ik

355
00:37:13,760 --> 00:37:19,620
snapte het niet was daar roze driehoek en de
roze driehoeken dat waren de homoseksuele bij

356
00:37:19,620 --> 00:37:27,020
ons in het kamp dat wist ik pas later en al
lol nou dus ik kijk al die kerels zo denkt

357
00:37:27,020 --> 00:37:34,160
joh die zei ze wel dus ik zei joh je honger
ik zag dat het dat die ander maar mateo

358
00:37:34,310 --> 00:37:40,400
begonnen een een rode driehoek met een en
'k heb een ding daar nog ergens liggen en ik

359
00:37:40,400 --> 00:37:44,750
zeg u moet mijn gewoonte drie geven want ik
was natuurlijk niet zo verlegen nou toen was

360
00:37:44,750 --> 00:37:49,990
de lol eraf toen was ik dus ook weer gewoon
rooie driehoek een politiek gevangene met de

361
00:37:49,980 --> 00:37:55,700
n van Nederlander drink- en de france zal een
f en dan zie ik tot mijn stomme verbazing

362
00:37:55,700 --> 00:38:02,320
zie ik daar een e ik zeg nee ik zeg waar is
dat van hij zegt nee hij zegt ik ben engelsman

363
00:38:03,090 --> 00:38:10,420
zegt engelsman ja hij zegt martin hurkens liftend
in het engelse leger sprak vloeiend frans

364
00:38:11,350 --> 00:38:20,960
nou dan ging ik eigenlijk bevriend hij je
eigen die zaten meer hemelse plotseling zag ik

365
00:38:21,060 --> 00:38:27,410
de waren een stuk of zes en die waren allemaal
gedropt in frankrijk onder makkie om de

366
00:38:27,500 --> 00:38:33,030
boel vermande résistance om de weerstandsbeweging
te helpen met verbindingen met engeland hadden

367
00:38:33,060 --> 00:38:41,120
zenders bij zich en dan Duitse ja onbegrip
grilligheid maar kon zeggen die zijn dus niet

368
00:38:41,120 --> 00:38:51,530
doodgeschoten nee nee die schieten ze dood
begin april vlak voor de bevrijding dat is nou

369
00:38:51,530 --> 00:38:58,360
waar ik me nog steeds ontzettend kan over
opwinden dat stomme gedoe dat ze mijn vriend

370
00:38:58,390 --> 00:39:02,490
martin keukens vlak voor de bevrijding toch
nog zo nodig dood moeten schieten terwijl het

371
00:39:02,500 --> 00:39:10,390
zinloos was alleen maar omdat één of nou nou
goed martin peuken zei gabber nog engelse

372
00:39:10,390 --> 00:39:15,380
les ook joep ja maar die kerels die engelsen
die je liep daar net rond of tot ze in

373
00:39:15,380 --> 00:39:21,670
londen een heel verschil met de fransen ik
dacht ja daar zit toch wel een verschil in

374
00:39:21,670 --> 00:39:27,560
nationaliteit ja ja ja dat is me toen erg opgevallen
geen enkele ervaring ervaringen buitenland

375
00:39:27,560 --> 00:39:34,990
nee nou ja op een gegeven moment dan wijzen
mensen aan en dan moet je de dan moet je

376
00:39:35,020 --> 00:39:44,580
dan kom je in een commando commando ja dat
is een werkgroep koop nou zat ja daar kom

377
00:39:44,580 --> 00:39:49,290
je niet uit de kwam er wel mensen binnen
maar niet uit je je was maar met met als je

378
00:39:49,290 --> 00:39:54,570
dan moest werken dan moest je dus wel uit
dus wij wij wij al geleerd om in de om in

379
00:39:54,570 --> 00:40:02,250
carre te staan we hadden die we hadden al
les gehad in mutsen in die die die bevelen

380
00:40:02,250 --> 00:40:09,160
want alles gebeurde ja een beetje militair
achtig hè en wij liepen daar als natuurlijk als

381
00:40:09,160 --> 00:40:15,440
dwazen komedianten liepen we daar zo'n beetje
in te marcheren om dat moesten we leren dus

382
00:40:15,470 --> 00:40:24,160
dat gebeurde in dat kader want wij wij werden dus
opgeleid voor ook voor ja als als kampbewoner

383
00:40:24,170 --> 00:40:28,470
moest je dat allemaal want je krijgt apel ook
daar alleen dat apel werd die afgenomen terwijl

384
00:40:28,550 --> 00:40:33,970
plaatsen ter apel dat gebeurde in in dat omheinde
gedeelten zelf in de quarantaine gedeelte

385
00:40:34,010 --> 00:40:41,550
zelf dat werd wel afgenomen door de ss hoor
dat werd geteld en dat opgeschort ja ja kunt

386
00:40:41,550 --> 00:40:47,250
u iets vertellen over de dagindeling in dat kader
meteen aan de kant nou dat is heel eenvoudig

387
00:40:47,370 --> 00:40:54,810
die was er niet je je werd de wet van je
verwacht dat je 's morgens op het stond en

388
00:40:54,900 --> 00:41:01,050
de rest van de dag hoefde je niks te doen
behalve dan die keer dat ik dus aangewezen

389
00:41:01,080 --> 00:41:08,670
werd voor een commando en een commando is
een werkgroep en ik zou naar de gaan hoorde

390
00:41:08,670 --> 00:41:16,930
ik en die Duitsers zeiden ze dat is 't
commando nou het bleek dus dat wij moesten met

391
00:41:16,960 --> 00:41:26,200
een bak met twee bomen moesten wij dus fecaliën
uit een grote betonnen bak waar ook een

392
00:41:26,200 --> 00:41:31,720
vervangende stoel te scheppen die schepte die
bak van ons vol ja een groot betonnen reservoir

393
00:41:31,730 --> 00:41:36,770
moet ik zeggen en die schepte die bak van
ons vol en omdat er twee bommen langs zaten

394
00:41:36,770 --> 00:41:43,610
konden wij tweeën konden die bak dragen en zo
gingen wij dus die over de moestuinen verspreiden

395
00:41:44,000 --> 00:41:52,370
de moestuin ja dat was zeiden de Duitsers vroeger
hoorde ik later dat was vroeger een straf

396
00:41:52,370 --> 00:41:59,800
commando en dat was vreselijk want ze lieten
die mensen dus alles in looppas doen en met

397
00:41:59,800 --> 00:42:04,480
zo'n bok ik zal u vertellen ik had mijn
handen aan vol want zo'n bak behoorlijk alleen

398
00:42:04,480 --> 00:42:08,740
die gevangenen die stond te scheppen die
zorgde wel dat die niet helemaal vol was maar

399
00:42:08,740 --> 00:42:16,070
de liep ook s s rond dus is ook niet alles
maar wij hoefden dus geen looppas te doen

400
00:42:16,070 --> 00:42:21,710
wij gingen met die bak gingen wij dus die die
honderd of vijf jaar vijfhonderd meter moesten

401
00:42:21,710 --> 00:42:28,390
we wel mee lopen naar die tuinen toe en dan
moesten het en dan terug moesten we wel weer

402
00:42:28,390 --> 00:42:36,830
zorg en altijd zorgen dat je niet opvalt nou
opvallen ja dat moet je beslist niet en oh

403
00:42:36,850 --> 00:42:43,140
was ik nou zo wijs wel wij kwamen normaalgesproken
niet uit tot quarantaine blok maar daar

404
00:42:43,140 --> 00:42:52,230
kwam er wel mensen binnen en ja die waren
allemaal netjes gekleed met de mooie india geen

405
00:42:52,230 --> 00:42:58,410
kostuums maar toch van onder de indruk dat
jaar later hoorde ik dat waren de prominente

406
00:42:58,500 --> 00:43:03,410
de mensen minder goed commando de mensen die
het voor het zeggen hebben en daar kwam ook

407
00:43:03,410 --> 00:43:07,550
een Nederlander en die ze die komt naar mij
toe als jeugd bij een Nederlander zo ja waar

408
00:43:07,550 --> 00:43:16,310
kom je vandaan vlaar die vent werd een
martin de wit had een grote bond op z'n op z'n

409
00:43:16,310 --> 00:43:24,420
maal läufer stond erop zei me niks dat blijkt
dus dat de communicatie wet daar lopend gedaan

410
00:43:24,420 --> 00:43:35,360
door mensen nou hij zegt joh en nou kom ik
nou op deze tijd is natuurlijk een een rare

411
00:43:35,390 --> 00:43:42,500
tijd vol met met georganiseerd geweld maar daar
is ook een tijd van grote hun hulpvaardigheid

412
00:43:42,890 --> 00:43:49,820
en hulpvaardigheid met grote risicos en dat
dat zo wel bleek uit het volgende deze martin

413
00:43:49,820 --> 00:43:56,540
de witte die die die zegt ik zo proberen
wat te doen en die begon me al te vertellen

414
00:43:56,540 --> 00:44:02,360
niet op volle want daar wist ik het van
zorg dat je altijd een beetje op zij een als

415
00:44:02,360 --> 00:44:07,710
ze zes in de buurt is als degene is in de
buurt is is die allemaal leren dus die begon

416
00:44:07,710 --> 00:44:12,240
met een beetje in te wijden in het ritueel
van een concentratiekamp want dat is niet zo

417
00:44:12,240 --> 00:44:21,400
eenvoudig en maar wat de hoofdzaak was ik
voelde me niet meer zo verlaten we hadden iemand

418
00:44:21,430 --> 00:44:28,620
waarvan we waarin we vertrouwen hadden en die ja
dient dus zich ons lot aantrok als Nederlanders

419
00:44:28,650 --> 00:44:38,070
en dat was toch heel wat ik dat is een hele
belangrijke houvast wordt dat dan en dat

420
00:44:38,070 --> 00:44:44,700
heb je toch nodig ja nou dat dat chaillys
commando dat hebben we maar twee daar hoeven

421
00:44:44,700 --> 00:44:52,390
te doen en toen werden we naar het kleine
lager werden we overgeheveld ja een klein lager

422
00:44:52,410 --> 00:44:57,910
een groot lager ja zo was het wel het kleine
lager dan het grote lager dat was streng

423
00:44:57,900 --> 00:45:08,190
gescheiden dat dat was ook verschillende
omheind en het geheel was wel omheind maar dat

424
00:45:08,210 --> 00:45:17,100
binnen wordt er ook weer allemaal afzonderlijke
gedeeld dat kleine lager dat was iets uit

425
00:45:17,110 --> 00:45:24,370
een uit een horrorfilm want dan daar lopen
mensen rond die woerden moezel main er werden

426
00:45:24,370 --> 00:45:31,980
ze genoemd en die waren waarom weet ik niet
maar die waren dus ver onder hun gewicht en

427
00:45:32,790 --> 00:45:39,570
dat waren eigenlijk lopende doden skill spellen
resse keller ten wil ik zeggen skeletten

428
00:45:40,800 --> 00:45:49,360
die ton nog leefde maar niet meer ja eigenlijk
nauwelijks leefde want zij schuifelde ze

429
00:45:49,360 --> 00:45:55,260
konden ook niet niet ze konden ze schuifelden
zouden zo'n rare schuifelende gang en ze reageerde

430
00:45:55,270 --> 00:46:03,360
alleen maar op bevelen en ze hadden een
heel zangerige stem ik weet dat zo goed omdat

431
00:46:03,360 --> 00:46:08,580
ik het gehoord heb en maar nog niet goed
begrepen alleen er zat bij ons en dat is van

432
00:46:08,580 --> 00:46:14,640
veel later een een een dokter kaas en die
was toen als jeugdig psychiater was die ook

433
00:46:14,640 --> 00:46:19,090
in bocholt die hebben daar ook nog ontmoet
veel later en die heeft dat is zo helemaal

434
00:46:19,110 --> 00:46:24,810
beschreven in zijn boekje dat boekje heb ik
daar ook staan en die beschreef tot symptoom

435
00:46:24,990 --> 00:46:33,390
van de mosselman de man die dus zodanig
uitgeteerd is dat er praktisch niks meer van over

436
00:46:33,390 --> 00:46:42,340
is en dat is onbegrijpelijk als je ziet dat
zo iemand nog kon leven nou daar kwamen we

437
00:46:42,340 --> 00:46:49,750
tussen en in kooien een houten en in kooien
en dan moest je dus kop voedsel liggen om

438
00:46:49,740 --> 00:46:54,110
en om want anders dan postuur en niet in een
denkt nou niet dat we die sliepen want ik

439
00:46:54,120 --> 00:46:59,290
sliep toch hoor je was volkomen uitgeput dus
je sliep en ik zat in het asn bank commando

440
00:46:59,630 --> 00:47:07,860
nou dat was ook niet zo best dat was chow
vol was het leisteen te werk gaan te lijf

441
00:47:07,860 --> 00:47:14,760
gaan want daar Buchenwald ligt op bed heinsberg
heb ik later begrepen en dat bestaat voornamelijk

442
00:47:14,760 --> 00:47:22,850
uit leisteen en wij waren daar in die leisteen
aan het slaan bij de spoorlijn z'n ja wat

443
00:47:22,850 --> 00:47:30,280
is het twaalf uur per dag zo maar de en zes
was daarbij want wij zaten buiten het buiten

444
00:47:30,280 --> 00:47:36,190
het kamp moest werden wij vervoerd en de zes
was daarbij met honden en dat was het niet

445
00:47:36,190 --> 00:47:41,060
zo leuk want die keken nou moet ik eerlijk
zeggen het interesseerde hen al niet meer zoveel

446
00:47:41,140 --> 00:47:46,030
in negentien drieënveertig het was niet meer
zoals in negentien vierenveertig bedoel ik maar

447
00:47:46,030 --> 00:47:52,210
het was niet meer zoals die die oude Duitsers
zijde die oude Duitsers die die hebben dat

448
00:47:53,200 --> 00:47:59,370
die hebben dat meegemaakt dat de ss er toch
wel degelijk op uitvaren om hun vijanden te

449
00:47:59,370 --> 00:48:05,580
vernietigen een verre nicht lager was ze toen
en dat deden ze op een op een op een heel

450
00:48:05,580 --> 00:48:13,140
gemene manier en die Duitsers zeiden tegen tegen
ons jullie jullie leven nou in een sanatorium

451
00:48:13,140 --> 00:48:18,140
morvern lijken vroeger en dat geloof ik ik
geloof dat het wel ik geloof dat dat het toch

452
00:48:18,140 --> 00:48:23,420
wel veel verschil uitmaakt want wij hadden
van die ss die daar eigenlijk stond te bewaken

453
00:48:23,420 --> 00:48:28,370
hadden wij eigenlijk weinig last maar je moest
natuurlijk niet op de schop gaan staan leunen

454
00:48:28,930 --> 00:48:33,200
wat moet je niet doen nee dus je moest zorgen
dat je langzaam altijd maar weer in beweging

455
00:48:33,200 --> 00:48:40,810
komen was nou martin de witte hield zo'n woord
want ik heb die zolang in dat in dat commandos

456
00:48:40,810 --> 00:48:46,510
gezeten ik werd trouwens op het transport lijst
gezet ook weer zoiets kregen allemaal kreeg

457
00:48:46,510 --> 00:48:54,680
ik tussen die krijgt die gestreepte kleding
aan gestreepte baret op en toen zei martin jan

458
00:48:54,700 --> 00:49:00,190
maar daar haal je de halen we de halen wij
ervan af we gaan niet op transport want dat

459
00:49:00,190 --> 00:49:05,560
is een slecht transporten ik snapte d'r ook
geen biet van ik denk hoe kan dat nou een

460
00:49:06,250 --> 00:49:14,690
jou hoor ik ik kon het grote lager in in een
hollands blok allemaal dankzij dus die ene

461
00:49:14,690 --> 00:49:22,150
man ja dan moet ik even dat gaan verklaren want
dat is natuurlijk heel vreemd ik sta officieel

462
00:49:22,150 --> 00:49:29,380
op het transport lijst wordt daar vanaf
gehaald had zelfs de kleren en lang en kon uit

463
00:49:29,380 --> 00:49:34,090
het klein lager in het grote lager wat
iedereen wat waar iedereen van droomt doen want

464
00:49:34,090 --> 00:49:40,280
iedereen wilde dat nou dan moet ik eigenlijk
iets vertellen over die organisatie in een

465
00:49:40,280 --> 00:49:49,010
in in dat in een concentratiekamp dat is heel
ingewikkeld een concentratiekamp werd bush

466
00:49:49,010 --> 00:49:54,320
natuurlijk dat zaten dertigduizend mensen in
dat was dus een hele gemeenschap en dat moest

467
00:49:54,440 --> 00:50:00,920
bestuurd worden en ja dat moest begeleid
worden en hoe dan ook en die en zes die die

468
00:50:00,950 --> 00:50:09,080
had natuurlijk geen mensen om dat allemaal te
bemannen maar het is natuurlijk bij de nationaal

469
00:50:09,080 --> 00:50:16,630
socialisten en zo dat men stelt gewoon het
vuren princip steltman dan in mn neemt dus één

470
00:50:16,630 --> 00:50:21,430
gevangene en zeggen jij bent verantwoordelijk
voor het hele op dat denkt men dan ook lagerelteste

471
00:50:21,460 --> 00:50:28,540
arjans lager elders lageroudste twee lageroudste
drie dat waren drie kerels die waren verantwoordelijk

472
00:50:28,540 --> 00:50:34,770
voor de hele gang van zaken in het kamp dat
waren drie uitgelezen communisten en die ene

473
00:50:34,770 --> 00:50:42,860
was heb ik later gehoord ja politiecommissaris
van hamburg geweest dat waren gewoon capabele

474
00:50:42,860 --> 00:50:49,610
mensen en die hadden dus die verre nicht toen
overleefd want daarvoor gebeurde dat niet

475
00:50:49,640 --> 00:50:55,820
daarvoor toen waren meestal de criminelen
hadden de leiding van het kamp omdat die het het

476
00:50:55,820 --> 00:51:00,980
beste met de ss op konden schieten want dat
waren natuurlijk slijmbal hoor die die dachten

477
00:51:00,980 --> 00:51:06,710
nou ja wij moeten overleven dus sss sss maar
communisten waar principieel en dat waren ze

478
00:51:06,710 --> 00:51:11,390
beslist ik ben nooit communist geweest en zal
het ook nooit worden maar principieel waren

479
00:51:11,390 --> 00:51:21,600
ze en deze drie die hebben dus een organisatie
in het leven geroepen met een een brandweer

480
00:51:21,810 --> 00:51:30,510
met een lage shoots lager politie met ja die
hebben regels ingesteld die hebben we gezegd

481
00:51:30,570 --> 00:51:39,000
de gaat zodra d'r iemand is die dus zich misdraagt
hebben een rechtbank ingesteld nota bene

482
00:51:39,150 --> 00:51:48,290
gevangenen onder kwamen de rechtbank met hoor
en wederhoor maar de anti communisten waar

483
00:51:48,290 --> 00:51:56,610
de sigaar want de communisten waren wel zo dat
iemand die als anticommunist bekendstond ging

484
00:51:56,610 --> 00:52:06,990
op transport dus het was dus eigenlijk een
partij gemeenschap die daar was maar d'r kwam

485
00:52:06,990 --> 00:52:11,520
steeds meer buitenlanders in Buchenwald en
daar hadden ze eigenlijk wisten niet goed raad

486
00:52:11,520 --> 00:52:16,560
mee naar de Duitse de franse communisten hadden
geen probleem want die werden meteen ingehaald

487
00:52:16,560 --> 00:52:22,120
als broeders maar er waren ook andere dat
werden dan die moezel main en zo die die raakte

488
00:52:22,120 --> 00:52:29,990
tussen wal en schip want de ss stond wel
aan het hoofd de zes beval en den zes bijval

489
00:52:30,090 --> 00:52:36,680
dan die lagen helderste want de die lieten ze
dat uitvoeren en die lagerelteste die hebben

490
00:52:36,680 --> 00:52:43,590
gezegd nou wij gaan dus rijden mensen die
waard zijn om gered te worden wij vinden dat

491
00:52:43,590 --> 00:52:48,660
die gered moeten worden die staan we bij die
produceren we die die ze geven de helpende

492
00:52:48,690 --> 00:52:56,670
hand want dertigduizend hmong voel je wel dat
kun je niet zomaar één twee drie hoe moet

493
00:52:56,670 --> 00:53:03,470
ik het zeggen dat je zegt nou we hebben
allemaal recht om te leven nee zeiden ze wij

494
00:53:03,650 --> 00:53:09,500
wij kunnen geen dertigduizend man zomaar in
leven houden vandaar dat kleine lagen die minder

495
00:53:09,500 --> 00:53:14,990
voedsel kregen tot grote laag die mensen waren
werden eigenlijk veroordeeld ja om dood te

496
00:53:14,990 --> 00:53:21,920
gaan of op transport maar ze gingen verzwakt op
transport dus dus dat is een heel ingewikkelde

497
00:53:21,920 --> 00:53:28,700
zaak de werd hierover levens beslist we van
ja waarvan je in normale omstandigheden geen

498
00:53:28,700 --> 00:53:39,270
notie hebt en dat niet alleen door de zes
nee door gevangenen onderling ja en dat dat

499
00:53:40,720 --> 00:53:46,270
toen kwam er plotseling de geus naar de geuzen
dat was een een een verzetsgroep uit Nederland

500
00:53:47,020 --> 00:53:55,130
eerste verzetsgroep uit Nederland en die zijn
eind negentien veertig al gearresteerd ja wij

501
00:53:55,130 --> 00:54:03,320
hadden natuurlijk absoluut geen geen geen
ervaring in weerstand werk en Nederland leent zich

502
00:54:03,320 --> 00:54:10,040
daar ook niet zo goed voor frankrijk dus veel
meer met zijn uitgebreidheid en in Nederland

503
00:54:10,040 --> 00:54:16,130
werden die werden de leiders van die niet
alleen maar die werden gefusilleerd waardoor een

504
00:54:16,130 --> 00:54:22,900
aantal hoor uit Vlaardingen herinner ik me
nog wel ik herinner me klein die kende ik goed

505
00:54:22,900 --> 00:54:27,590
die is gearresteerd dat herinner ik toen ik
nog in Vlaardingen was werd dat allemaal gaat

506
00:54:27,880 --> 00:54:34,260
is dat allemaal gebeurd en de rest van die
geuze ja die kwamen in negentien eenenveertig

507
00:54:34,290 --> 00:54:41,710
april negentien eenenveertig al in bocholt
terecht als niet communist als anticommunist want

508
00:54:41,710 --> 00:54:49,330
het waren ze praktisch allemaal toen hebben we
dus toen kreeg je dus eigenlijk de communistische

509
00:54:49,330 --> 00:54:57,870
lager leiding die hadden een probleem want
zij zij zagen inderdaad in dat dit nou niet

510
00:54:57,870 --> 00:55:03,300
direct mensen waren die zich op zijn die te
zetten want die waren met een groep ze waren

511
00:55:03,540 --> 00:55:09,160
ze kwamen daar als een vrij grote groep en
het waren allemaal Nederlanders en ze waren

512
00:55:09,160 --> 00:55:14,230
ook nog niet gewend aan buitenlanders en die
groep die ging zijn eigen gang en die trok

513
00:55:14,230 --> 00:55:20,050
zich eigenlijk die die die stelde zich teweer
tegen de communistische macht die in het kamp

514
00:55:20,050 --> 00:55:27,080
heerste en dat was het niet alleen maar die
geuzen hebben ook respect afgedwongen door een

515
00:55:27,080 --> 00:55:36,110
houding zodat die geuzen die werden toch wel
vrij snel geaccepteerd als volwaardige kamp

516
00:55:36,110 --> 00:55:43,200
ingezetenen en die kregen dus ook steun van
de communisten nou dat was ongehoord want die

517
00:55:43,200 --> 00:55:51,000
tegenstelling bleef ik heb dat besliste er
meegemaakt dat men dus in de geuzen in de geuzen

518
00:55:52,760 --> 00:56:00,170
omgeving toch altijd sprak minder over de
komisch en het was toch allemaal maar nou en

519
00:56:00,170 --> 00:56:04,400
wel terecht hoewel ze daar in het kamp hebben
ze ontzettend veel goed werk gedaan maar

520
00:56:05,000 --> 00:56:13,150
de geuzen hadden dus ook een plaats veroverd
binnen de macht van het kamp en kregen daardoor

521
00:56:13,150 --> 00:56:17,350
ook brengt de commandos want die geus hebben
ook in het begin die ellendige tijd meegemaakt

522
00:56:17,350 --> 00:56:23,310
van de nou ja hoe meer d'r eigenlijk creperen
in dat kamp hoe beter het is dat was toen

523
00:56:23,320 --> 00:56:29,380
de dss gedachten we zijn allemaal Duitse allemaal
om mensen die kunnen maar beter opgeruimd

524
00:56:29,380 --> 00:56:34,210
zijn want hebben dat we geen last meer van ook
maar toen ging met dus arbeidskrachten ging

525
00:56:34,210 --> 00:56:38,920
men dus waardering want dat begon in Duitsland
langzamerhand een beetje schraal te worden

526
00:56:39,310 --> 00:56:48,510
de werden de werden dus ja fabrieken werden
d'r gesticht de koe slagwerker kwam aan in

527
00:56:48,540 --> 00:56:53,640
in Buchenwald terecht de deutsche werken en
die werden allemaal bemand door gevangenen en

528
00:56:53,640 --> 00:56:59,550
toen zei men en nou moeten we dus niet meer
die gevangenen uit te roeien maar we moeten

529
00:56:59,550 --> 00:57:06,750
ze zoveel tijd te geven dat ze blijven leven
kunnen blijven werken zo moet dat en toen

530
00:57:06,750 --> 00:57:11,600
ze is eigenlijk die dat was allemaal van voor
mijn tijd hoor maar het nou over praat maar

531
00:57:11,600 --> 00:57:16,820
dat hoor ik dan natuurlijk wel die geschiedenis
en dat is zo eigenlijk ontwikkeld en die

532
00:57:16,830 --> 00:57:22,930
geuzen die hebben zich ontwikkeld tot tot ja
tot tot vaak wel tot prominent theater zat

533
00:57:22,930 --> 00:57:28,030
de geus in de in de in de lage politie geuze
bij de voor je weer en martin de witte

534
00:57:28,030 --> 00:57:33,550
was ook een geus en die had ook een goed
commando en die had invloed en die wist die

535
00:57:33,550 --> 00:57:39,510
zijn gewoon als ik gespaard worden op de stoep
we dit nummer dat gaat niet op transport

536
00:57:39,510 --> 00:57:47,580
want de schrijvers stoepen stelde de transporten
samen dus of ik er nou bij zat of een

537
00:57:47,580 --> 00:57:52,990
ander dat maakte zij uit en als dan met de
week kwam en zei joh dat nummer en dat wil

538
00:57:52,990 --> 00:58:00,780
ik dat gebeurde dat en zo zo zo ging dat met
andere woorden die gevangenen onderling die

539
00:58:00,900 --> 00:58:07,620
dieren bekokstoofde eigenlijk voornamelijk wat
gebeurde in het kamp weet u heeft u enig idee

540
00:58:07,620 --> 00:58:11,670
waarom u in dat kleine lager terecht was
gekomen of waarom u op die transport lijst bent

541
00:58:11,670 --> 00:58:19,910
gekomen nee dat was standaardprocedure want
normaalgesproken worden werden daar regelmatig transporten

542
00:58:19,910 --> 00:58:27,980
door de ss bevolen met zestien zei dan tegen
lage elders de één wij willen het is volgende

543
00:58:27,980 --> 00:58:33,920
week dinsdag willen we een transport hebben van
drieduizend man en binnen in het lager gingen

544
00:58:33,920 --> 00:58:39,400
die gevangenen die drieduizend man bij mekaar
vegen en dat waren natuurlijk nooit communisten

545
00:58:39,400 --> 00:58:46,920
die meeging maar dat waren wel allerlei
mensen die ze niet kende of die in het kleine

546
00:58:46,980 --> 00:58:56,480
lagen zaten wordt een klein lager was eigenlijk
hun hun voorraad voor transporten en ja

547
00:58:56,680 --> 00:59:01,770
bij mij was het gewoon het was iedereen die
die in dat in de quarantaine kwam en daarna

548
00:59:01,770 --> 00:59:07,600
kwam altijd dit klein laat terecht nooit het
grote la dus het was heel was was heel normaal

549
00:59:07,600 --> 00:59:11,980
dat ik in dat kleine laat terechtkomt en dat
ik op transport ging was ook heel normaal

550
00:59:11,980 --> 00:59:17,540
want ze hadden natuurlijk weer zoveel mensen
nodig nou dan en dan het van die ja dat ik

551
00:59:17,620 --> 00:59:23,320
dan afgehaald ben heb ik dus alleen maar te
danken aan anderen en mijn vriend bijvoorbeeld

552
00:59:24,610 --> 00:59:29,330
heeft dat geluk niet gehad want die was ook
ineens onverwacht met het transport verdween

553
00:59:30,760 --> 00:59:37,150
om maar eens wat te noemen en het is allemaal
zo woelig en zo het gebeurt allemaal zo

554
00:59:37,150 --> 00:59:43,000
razendsnel dat man is is is is dan plotseling
ja dan zit je in een ander kamp in een

555
00:59:43,000 --> 00:59:46,570
ander lager want je hebt het allemaal niet
voor het zeggen je wordt aangewezen daar moet

556
00:59:46,570 --> 00:59:51,370
je zijn en jij moet daar liggen en voert
al op volle want je leeft in een wereld vol

557
00:59:51,420 --> 00:59:59,260
bevel door de blokoudste door apel sta je
dan want wij moesten nou op papier staan op

558
00:59:59,260 --> 01:00:11,310
de appelplaats en ja nou ja het was in ieder
geval een een grote verbetering om weer in

559
01:00:11,310 --> 01:00:16,910
dat in dat hollande blok te zitten want ja
je je had een hollandse stoepen dienst en je

560
01:00:17,430 --> 01:00:24,650
het was allemaal veel vertrouwde dus u kwam
in het blok bij de terecht nou daar zaten

561
01:00:24,650 --> 01:00:34,640
veel geuzen zat ook andere in blok nummer dat was
als ik was negenenveertig blok en negenenveertig

562
01:00:35,690 --> 01:00:45,000
en dat bestaat dan stenen gebouwen bestaat
vier gedeelte twee begane grond vleugels en dan

563
01:00:45,000 --> 01:00:54,700
twee boven en ik zat op beneden tafel één
tafel oudste was en dan doken giants ik weet

564
01:00:55,720 --> 01:01:01,930
en dan had je een vaste plaats aan tafel het
was allemaal veel en veel anders voerde en

565
01:01:02,320 --> 01:01:10,150
nou ja het begon toch weer een beetje beetje
moordenaar uit te zien want het bleef niet

566
01:01:10,150 --> 01:01:15,550
alleen bij het horende blok kreeg ook nog
eens een keer goed koeman ik kreeg het commando

567
01:01:15,550 --> 01:01:20,890
bouw like to bis draaien ik had natuurlijk op
school want ik wel wat wat technisch tekenaar

568
01:01:20,890 --> 01:01:26,710
geleerd dat is geen probleem en dat had ik
dus weer een matte verteld en die is weer

569
01:01:26,770 --> 01:01:31,210
die is weer gaan gaan rommelen daar in dat
lager en er plotseling kreeg ik dus eigenlijk

570
01:01:31,630 --> 01:01:37,520
van iemand wie het was kreeg ik de vraag
of ik mee wilde komen moest ik weer bij een

571
01:01:37,520 --> 01:01:43,160
ander zijn en die geen me om te vragen wat
me opleiding was en zo en toen nou toen werd

572
01:01:43,160 --> 01:01:49,460
ik wij dat goeie commando werd geplaatst de
stond ik achter een tekenbord in een barak

573
01:01:49,640 --> 01:02:00,380
in bos buiten het kamp maar wel binnen de
posten ketting want dat kamp dat had een een

574
01:02:00,380 --> 01:02:07,470
omheining dat stond onder onder onder spanning
hè onder spanning dat was met elektriciteit

575
01:02:07,470 --> 01:02:13,940
was dat dus beveiligd we hebben ook veel mensen
hebben zich daartegen geworpen hoor ik heb

576
01:02:13,940 --> 01:02:20,510
het gezien dat er één tegenaan gingen zitten
en die het ook niet meer zag zitten dus ja

577
01:02:21,790 --> 01:02:28,510
maar daar daarnaast waren de fabrieken die
lag buiten het kamp net buiten kom en overdag

578
01:02:28,510 --> 01:02:36,620
dan ging je naar je werkplek toe buiten het
kamp en dan was er een poster ja schildwachten

579
01:02:36,680 --> 01:02:42,560
die stonden dan om de zoveel meter en die
waren dan over dat gebied waar ze dan verdeeld

580
01:02:43,130 --> 01:02:50,750
om ontsnappingen te voorkomen natuurlijk dus
je ging 's morgens die je uit en nou ging

581
01:02:50,750 --> 01:02:59,080
ik met dat met dat bouwen uit angst betekent
weet ik nou nog niet maar ik ik ik zat

582
01:02:59,080 --> 01:03:10,130
daar in een in een heel andere omgeving
achter een tekenbord en ja wij waren dus ja ik

583
01:03:10,130 --> 01:03:14,480
weet niet meer precies hoeveel mensen maar er
waren tsjechen bij mij op de kamer dolf joekes

584
01:03:14,580 --> 01:03:19,370
ze want die zat in een andere kramen verder
waren er geen Nederlanders een fransman was

585
01:03:19,370 --> 01:03:26,150
er ook nog nou hoe dan ook naast me stond
richard novak en dat was een een dikke vijftiger

586
01:03:26,240 --> 01:03:34,920
een oostenrijker en richard nowak dan moet
er toch wel iets van zeggen de die die had

587
01:03:34,920 --> 01:03:41,040
het gepresteerd dat is me door andere verteld
die had gepresteerd je weet oostenrijkers werden

588
01:03:41,070 --> 01:03:46,930
als Duitsers gekenmerkt hè dat waren dat was
immers dat broedervolk hè nou dus oostenrijkers

589
01:03:46,960 --> 01:03:52,540
werden door in Duitsland als Duitsers bekeek
de dus hij had ook gewoon een driehoek op

590
01:03:53,090 --> 01:03:59,570
zonder een een kenteken verder zonder dat bij
mij stond er een en in enzovoort maar die

591
01:03:59,810 --> 01:04:06,890
die moest dus n keer moest dus stond aangetreden
als gevangene ook en toen moesten alle

592
01:04:06,890 --> 01:04:14,010
ruis deutsche moesten austreten hij bleef
gewoon staan te komt ie en ze staan toe en zegt

593
01:04:14,010 --> 01:04:24,160
hem wie die gehoord toe hij zegt tien die
had de moed om op die manier gewoon die ss

594
01:04:24,190 --> 01:04:29,400
te weerstaan nou ik zal je vertellen in die
dagen ik geloof niet dat ik dat gedurfd zou

595
01:04:29,400 --> 01:04:36,210
hebben maar hij wel hij had dan ook hij altijd
ook en hij vertelde we verhalen hij noemde

596
01:04:36,360 --> 01:04:42,870
marí want die die die eind van hem die die
klinkt nog in m'n oren hij heeft ook bam

597
01:04:42,870 --> 01:04:48,140
gehangen en ik zeg joh wat is dat uw baan
hij zegt wel dan wordt die je arm achter je

598
01:04:48,170 --> 01:04:52,730
rug worden vastgebonden en dan ga je zo mogen
de huisjes op dat je voeten van de grond

599
01:04:52,730 --> 01:04:59,510
of zij dat doet de groep aan nou dat was echt
een een socialist van de oude stempel waar

600
01:04:59,510 --> 01:05:05,070
ik heilig respect voor heb want hij was zo
principieel oswald en die had dus ook van die

601
01:05:05,080 --> 01:05:09,860
communisten geen last want daar was die te
sterk voor maar die stond naast me dus dat

602
01:05:09,860 --> 01:05:13,760
was eigenlijk m'n baas nou ik kon het niet
beter treffen hij heeft me ook die Buchenwald

603
01:05:13,760 --> 01:05:22,060
lieden geleerd die liederen die heeft me
geleerd ja ik ken die middelen die je nog steeds

604
01:05:22,480 --> 01:05:32,540
hoe is het mogelijk ja en toch het was niet
allemaal zonneschijn want daar komt in de

605
01:05:32,570 --> 01:05:40,100
bouw vuren binnen royal z'n naam zal ik nooit
vergeten en die ziet mij als nieuweling daar

606
01:05:40,100 --> 01:05:50,270
staan en water nog op ik hoor te ver door
in ons dus ik en dan was je machinaal nu

607
01:05:50,280 --> 01:05:53,580
gaan staan voor zo iemand dat je wel je
natuurlijk allemaal dus ik ging in de houding

608
01:05:53,580 --> 01:05:59,400
staan die en nou nou nou toen ging die me
gewoon staan pesten joh als jij hebt zeker

609
01:05:59,400 --> 01:06:08,050
wel hoor hij zegt nou je moet tegen mij die
liggen ja zo ging dat maar ik stond daar

610
01:06:08,050 --> 01:06:13,800
toch wel als onder horigen en een meneer de
ridder die stond daar voor die stonden daar

611
01:06:13,800 --> 01:06:20,240
een beetje te kleineren nou me dat niet zoveel
schelen alleen dacht ik was maar goed ten

612
01:06:20,310 --> 01:06:25,210
ze op een gegeven moment begon die me te
zeggen als je dan geen honger heb ik heb toch

613
01:06:25,210 --> 01:06:30,490
iets bijzonders voor en toen gaf die managers
stuk weet ik veel wat was toen ik wist helemaal

614
01:06:30,490 --> 01:06:36,550
niet wat het was toen bleek dat pruimtabak
te zijn priem heet dat in het Duits pruimtabak

615
01:06:36,580 --> 01:06:43,270
dat moest ik van hem opeten want hij beval
mij dan op tijd ja daar kun je nagaan dat

616
01:06:43,300 --> 01:06:49,180
zit want als bij de ss en die vindt het dan
nodig om een kleine jongen zelf te molesteren

617
01:06:49,180 --> 01:06:56,130
dus ik nou ik werd zo misselijk als wat nou
ja dat was dat was dan gebeurt want hij

618
01:06:56,190 --> 01:07:00,690
dan blijkbaar hij als hij was bevredigd zeker
op die manier van en ging weer weg ik ding

619
01:07:01,140 --> 01:07:06,870
maar elke keer als die rotvent binnenkwam dan
moesten die kleine hollander hebben en toen

620
01:07:06,870 --> 01:07:10,780
zegt ie ja en je hebt het wordt tijd dat
je eens een keer een man wordt je moet naar

621
01:07:10,780 --> 01:07:17,590
de want wij hadden ook een bordeel in kampen
ja dat was ook een afgeschoten barak en daar

622
01:07:17,650 --> 01:07:26,760
werkten vrouwen werkten daar als prostituee maar
ook weer zo communisten gingen daar principieel

623
01:07:26,760 --> 01:07:31,490
dus niet naartoe want zodra er een communist
daar heen ging en het zou bekendworden ging

624
01:07:31,500 --> 01:07:36,660
op transport want de communisten oordelen
prostitutie en waarschijnlijk hebben die Duitsers

625
01:07:36,790 --> 01:07:45,590
daarom ingesteld want in het algemeen had de
gewone mensen die hadden natuurlijk zo weinig

626
01:07:45,590 --> 01:07:50,330
voedsel deelden daar helemaal geen behoefte om
en de prominenten die waren meestal communisten

627
01:07:50,360 --> 01:07:55,380
dus ik weet niet of voor de klandizie weet
ik niks van dat weet ik echt niks van maar

628
01:07:55,380 --> 01:07:59,220
ik weet ik heb dat later nog wel nog wel
heb ik dan mee te maken gehad maar dat komt

629
01:07:59,220 --> 01:08:11,210
nog maar die die vond dan nodig tot ik eens
een kletsverhaal nou en dat is dan dus ik

630
01:08:11,210 --> 01:08:16,730
begon altijd een steeg te stribbelen maar die
die man die werd zo vervelend hè moest ik

631
01:08:16,730 --> 01:08:21,250
moest in de boel de dat is zo'n hut bij hem
vis komen halen want hij advies je zegt

632
01:08:21,270 --> 01:08:26,610
als dharavi gedicht aannemen huilend de chauffeur
maar hij werd steeds vervelender eigenlijk

633
01:08:26,640 --> 01:08:35,850
en ik stonden maar als een soort ja ja punts
bol waar hij tegenaan waar de capo werd

634
01:08:35,850 --> 01:08:43,410
natuurrampen onze capo ook een communist van
de oude stempel die kon dat ter ore en die

635
01:08:43,410 --> 01:08:47,220
zei hij zei uw doel waar jari en je moest
iedereen bij z'n voornaam noemen dat ben ik

636
01:08:47,220 --> 01:08:52,650
vergeten te vertellen maar d'r was daar al
een voornaam cultuur dat ik als als blaag van

637
01:08:52,650 --> 01:08:58,620
achttien ik zei tegen tegen de mensen wel
achtenvijftig doe hans en ludwig want dat was

638
01:08:58,630 --> 01:09:04,620
de gewoonte daar en servies was tegoed service
dus dat dat hadden komen wel ons een beetje

639
01:09:04,620 --> 01:09:11,670
geleerd waar werden die zegt dat geld gaat
veranderen als je er elke keer als die vent

640
01:09:11,670 --> 01:09:16,400
binnenkomt want hij was bouw furore dus weer
op met de bouw te maken dan krijg jij van

641
01:09:16,400 --> 01:09:22,740
mij een seintje ga je de achterdeur in en
dan ga je met een buiten de en dat dat lukte

642
01:09:23,560 --> 01:09:28,120
want elke keer kwam hij binnen en dan had
die had toch een prachtig systeem dat kreeg

643
01:09:28,120 --> 01:09:36,460
ik toch weer iemand en ik weg met me mee
bond want ik moest wel eens gaan meten en dan

644
01:09:36,460 --> 01:09:45,040
had ik altijd twee russen twee keer russische
krijgsgevangenen en die noemden mij daar kon

645
01:09:45,040 --> 01:09:50,090
ik heel goed mee opschiet daar ging ik naar
die russische krijgsgevangenen toe en dan zei

646
01:09:50,090 --> 01:09:55,860
ik nou twee altijd het tweede zelf die die
ging altijd met me mee die hadden vaak mag

647
01:09:55,900 --> 01:10:02,450
gorka en denk erom die russische krijgsgevangenen
die kunnen met heel weinig kunnen ze toch

648
01:10:02,450 --> 01:10:07,190
blijven leven daar heb ik versteld van bestaand
want die waren in vrij goeie doen en ze

649
01:10:07,190 --> 01:10:14,860
kregen toch niet veel tijd toe nee want ze
werden slecht behandeld nou maar die klojo die

650
01:10:14,970 --> 01:10:19,630
dieren die die kwam niet meer om mij te pas
maar die kapo was ook niet zomaar iemand

651
01:10:20,050 --> 01:10:26,050
die ging naar de naar de naar de bouw terug
dat was om te sjah vuren komen toe en die

652
01:10:26,050 --> 01:10:33,750
zei die die die die coyle die komt hier
maar mensen van z'n werk vrouw en dat wil ik

653
01:10:33,750 --> 01:10:41,660
niet hij zegt toen kreeg dus die die die heeft
dus die krom verboden en dat was om daar

654
01:10:41,660 --> 01:10:46,640
nog binnen te komen dus ik had in zoverre
succes dat ik heb nooit meer los van die vent

655
01:10:46,640 --> 01:10:53,290
gehad wat komen we ja dat is nog een ik heb
wat twee keer te maken gehad met met met

656
01:10:53,290 --> 01:10:59,170
de bouw laait terecht die daar toch wel in
een in een kamer zat en de ja één keer dat

657
01:10:59,200 --> 01:11:07,750
is dat die bij zag staan en dat die dus zij
is een bekende en zes taal was kregen zie

658
01:11:07,770 --> 01:11:17,120
hier heeroom wie fowler zak ik hoor het
losse ja maar die was niet zo kwaad daar had

659
01:11:17,120 --> 01:11:24,440
je verder geen last van hij was jabik ons
maar dat viel wel mee maar de tweede keer dat

660
01:11:24,440 --> 01:11:31,010
ik met de maak kreeg dat was natuurlijk wel
amusant voor mij niet zo het is namelijk zo

661
01:11:31,070 --> 01:11:37,130
wij hadden op de kamer ook alfred fitzner
hakken en alfred was een Duitser een technicus

662
01:11:37,180 --> 01:11:43,790
elektrotechnicus en al zou er een belletje gaf
ja ik had geen belde ik was niet belangrijk

663
01:11:43,790 --> 01:11:49,140
genoeg maar dan was dat vooral moest die
naar de bouw uit het hoe weet ik veel wat dus

664
01:11:49,140 --> 01:11:54,380
hij belde al veel maar die was er niet en
toen moest ik dus gaan zeggen dat die er niet

665
01:11:54,380 --> 01:11:59,460
was en wat ik dus ik klop bij die bij die
gevreesde mont want ja het was toch wel iemand

666
01:11:59,460 --> 01:12:09,030
met macht en ik deed de deur open en ik zeg al
en ja toen kreeg ik toch wel zo scheldkanonnades

667
01:12:09,060 --> 01:12:14,990
aan ging staan en hij begon er toch uit te
schelden in het Duits werd en nou dat kunnen

668
01:12:14,990 --> 01:12:23,430
ze worden dus ik begreep er niks van dus ik
zonder stijf van schrik en hij werd helemaal

669
01:12:23,490 --> 01:12:28,500
nou een fijne was onherkenbaar dus ik denk
nou dat is helemaal verkeerd en ik snapte d'r

670
01:12:28,500 --> 01:12:34,080
niks van dus op een gegeven moment was ie
uitgeraasd en ik weg dus ik ging naar de toe

671
01:12:34,080 --> 01:12:42,700
ik ik weet niet wat gedaan en toen is die
toen na die gegaan en toen zegt ie ja die

672
01:12:42,860 --> 01:12:47,510
kwamen hier niet bij mijn voornaam noemen we
die namelijk die komen heette ook al alfred

673
01:12:48,090 --> 01:12:52,660
en ik zei het een beetje kreupel Duits ik
had moeten zetten die er al fred is de heer

674
01:12:54,020 --> 01:12:59,610
maar je bent gewend aan voornamen dus ik
zei al vet nou dat is nou toen dacht hij die

675
01:12:59,610 --> 01:13:05,340
vent die gaat noemen die kon dat niet
voorstellen maar hij werd wel zo vreselijk kwaad

676
01:13:05,370 --> 01:13:09,360
dat dat maar het zijn maar twee keer dat ik
met die man te maken gehad heb gelukkig niet

677
01:13:09,360 --> 01:13:16,390
meer en dat zijn dan de de ja toch wel de
amusante dingen en ja gut ik had toch wel

678
01:13:16,420 --> 01:13:22,080
geluk hoor ik kroop in zo'n houdt de houdt kiest
want er werd veel met hout gestookt Buchenwald

679
01:13:22,080 --> 01:13:26,970
houdt veel hout en ik denk nou ik ik ik heb
slaan van ja je kwam natuurlijk nooit zo

680
01:13:26,970 --> 01:13:32,940
aan je rust toe want het was 's morgens zes
uur appel- en ik 's avonds ook nog eens

681
01:13:32,940 --> 01:13:38,730
een keer zes uur apel dus ja slapen dachten
dat deed je wel goed hoor ik kon goed slapen

682
01:13:38,730 --> 01:13:44,090
maar je kon toch slaaptekort te zien ik ga
fijn in die in die kist liggen want ik ben

683
01:13:44,090 --> 01:13:50,830
nogal klein dus ik paste precies mooie in
die kist en bovenop dat hout en ik het gaat

684
01:13:50,830 --> 01:13:58,030
die het gaat die het deksel op en ik zie
daar dat ze hun zes broek ik dacht ik dacht

685
01:13:58,050 --> 01:14:04,070
ja dat is het einde dat dacht ik echt hoor
ik denk nou is het gebeurd was het een zes

686
01:14:04,590 --> 01:14:10,710
klein die had één of andere onduidelijke ja
functie helemaal heel laag want hij was namelijk

687
01:14:10,710 --> 01:14:17,210
fons deutsche hij was er omheen maar hij was
dus volksDuitser hè die hij woonde in roemenië

688
01:14:17,210 --> 01:14:23,040
maar volgens de Duitsers die werden ook
opgeroepen en die begon me wel uit de koffer maar

689
01:14:23,040 --> 01:14:27,420
dit maakte geen rapport op dus ik had alle
geluk van de wereld wil die vent was niet

690
01:14:27,440 --> 01:14:38,630
adequaat uw ja dan is er natuurlijk met dat
kamp dat is niet dat bestaat niet alleen maar

691
01:14:38,630 --> 01:14:42,470
uit een stel van die berokkenen natuurlijk
want dat is een hele gemeenschap dat dat heeft

692
01:14:42,470 --> 01:14:47,480
dat ook een crematorium waar dus de mensen
verbrand werden dieren die hadden dat was een

693
01:14:47,510 --> 01:14:56,580
keuken daar was ook een blok vijftig en bloc
vijftig daar werd daar werden dus onderzoekingen

694
01:14:56,580 --> 01:15:02,220
gedaan ja daar zat ook een ss arts en die
martin de witte waar ik het over had die was

695
01:15:02,220 --> 01:15:11,630
läufer van blok vijftig dan zal zat ook harm
piek dat was een communist was een een broer

696
01:15:11,660 --> 01:15:15,860
van anton piek die bekende maar deze hoop
die kon ook goed tekenen hoe want hij heeft

697
01:15:15,890 --> 01:15:22,250
het in het concentratiekamp heeft u ook nog
een heleboel dingen getekend en in dat blok

698
01:15:22,250 --> 01:15:28,360
daar werden dus daar werden dus daar werd een
een een middel tegen vlektyfus vanuit muizen

699
01:15:28,360 --> 01:15:37,390
geloof ik werd geprobeerd te ontwikkelen en
zodra dus de rechtbank besloot de rechtbank de

700
01:15:37,390 --> 01:15:44,470
interne rechtbank van de gevangenen dat er
iemand dus dood moest want dat deed men dan

701
01:15:44,500 --> 01:15:48,520
werd dat ook wel eens gedaan dat die dan in
zo'n blok terechtkom en daar werd de proeven

702
01:15:48,520 --> 01:15:55,760
met u gedaan met dat dus vivisectie op levende
personen dat gebeurde in blok vijftig ja

703
01:15:57,420 --> 01:16:03,930
en als ze dan iemand dood moest en dat verhaal
is verschrikkelijk maar ik wil wel vertellen

704
01:16:03,930 --> 01:16:11,160
want het is ik heb het zelf gezien daar werden
dus ja de wet vivisectie gepleegd op mensen

705
01:16:11,940 --> 01:16:17,610
die door meestal door een rechtbank toch al
interne rechtbank van van de gevangenen de toch

706
01:16:17,610 --> 01:16:27,390
al veroordeeld waren en ik heb niet begrepen
dat er ook andere daar terechtkwamen wel is

707
01:16:27,390 --> 01:16:36,930
zo dat in het revier daar werd ook zoals
dat zo mooi heet en dat heb ik dus ook ja

708
01:16:36,930 --> 01:16:43,530
ik heb het eigenlijk van vrij dichtbij ervaren
doordat er een Nederlander dieker kale plek

709
01:16:43,530 --> 01:16:50,800
op zijn hoofd en die kale plekken die wezen
dus op een geslachtsziekte nadat ze ja ik

710
01:16:50,800 --> 01:16:55,480
kende die vent goed zo van de arts een heel
aardige vent die ik was ook uit frankrijk

711
01:16:55,490 --> 01:17:06,380
gekomen en die is dus in het revier dat wil
zeggen ik was een gevaar bevonden voor het

712
01:17:06,380 --> 01:17:13,070
hele kamp en kreeg een dodelijke injectie
kijk en dat bedoel ik nou met de wetten van

713
01:17:13,070 --> 01:17:25,540
dit kamp dat gebeurde ja eigenlijk volgens de
gevangenis werd en dat is natuurlijk ontzettend

714
01:17:25,540 --> 01:17:35,190
hard maar erger is nog dat de rechtbank
veroordeelde een Nederlander wegens verraad van een

715
01:17:35,190 --> 01:17:40,530
andere Nederlander die daar ook zat nou ging
dat niet die uitspraak ging niet zomaar daar

716
01:17:40,560 --> 01:17:46,260
die die twee die zijn dus voor die rechtbank
zijn dus verhoord officieel in een in een

717
01:17:46,290 --> 01:17:50,850
gevangenenkamp onder de ss werden ze door de
rechtbank van de communisten werden ze verhoord

718
01:17:51,240 --> 01:17:57,480
hoor en wederhoor toen bleek dus dat die man
die bleek schuldig te zijn volgens die rechtbank

719
01:17:58,380 --> 01:18:06,830
en ja dan dan sta je als achttienjarige
erbij dat die man door een stel oekraïners ja

720
01:18:06,920 --> 01:18:13,210
oekraïners waren nog niet de elite van het
kamp wordt de wet die man gejonast toch wel

721
01:18:13,300 --> 01:18:19,390
nou twintig dertig oekraïners die stonden die
monti jonas die man die ging werkelijk heel

722
01:18:19,390 --> 01:18:26,890
hoog de lucht in maar ze liet vallen te krijgen
daar heb ik naar staan kijken als achttienjarige

723
01:18:27,910 --> 01:18:34,540
en toen zei ze ja dit is een verrader dus
en eigenlijk vond ik het al barbaars maar ik

724
01:18:34,540 --> 01:18:38,800
was er zo al aan gewend dat zijn we verder
niet veel want dat gebeurde midden in het

725
01:18:38,800 --> 01:18:44,230
kamp of ja dat gebeurde dat gebeurde midden in
het kamp op klaarlichte dag iedereen concessie

726
01:18:44,670 --> 01:18:48,540
ik zag het omdat ik in de buurt koop is
natuurlijk groot je moet dan wel in de buurt

727
01:18:48,540 --> 01:18:56,890
zijn maar wat is de geweer zij waren de
boel ook weer en dat dat is het barbarisme ik

728
01:18:56,890 --> 01:19:02,170
begrijp ook niet waarom of het nou bij hem
zo gebeurd en bij een ander weer anders maar

729
01:19:02,200 --> 01:19:09,090
die grilligheid was was er toe en ze hebben
die man zelfs in een in een latrine laten

730
01:19:09,120 --> 01:19:16,050
laten ze zinken nou dat is toch te gek loslopen
gebeurde en het gebeurde ook dat er dus

731
01:19:16,650 --> 01:19:22,210
dieven en ja d'r zat een brood die bij mij
aan de tafel tafel één die man die is wel

732
01:19:22,230 --> 01:19:31,070
begreep op den duur en die wet in het was lokaal
werd die finaal helemaal in mekaar geslagen

733
01:19:31,070 --> 01:19:36,270
zodat die hij kon ook niet meer lopen hij
kon ook niet meer door de door ons door de

734
01:19:36,270 --> 01:19:42,090
gevangenen door ons ik heb wel nota bene aan
meegedaan het was allemaal zo vanzelfsprekend

735
01:19:42,090 --> 01:19:49,010
want zeiden ze jij steelt niet alleen brood
nee jij brengt ons leven in gevaar zo was

736
01:19:49,010 --> 01:19:57,400
het dus die man die is finaal heeft ie daar
gelegen voor het vuil de hele nacht want

737
01:19:57,430 --> 01:20:05,060
dan z'n bed kon die ook demi toen heb ik
ook een soort levensles gekregen want na de

738
01:20:05,060 --> 01:20:09,770
bevrijding die man heeft het overleefd door
die man die is na de bevrijding toen wij dus

739
01:20:10,130 --> 01:20:17,700
gewoon al vrij waaronder onder de amerikanen
heeft woont weer het is niet te geloven nou

740
01:20:17,730 --> 01:20:23,130
dat heeft mij dan toch wel tot de overtuiging
gebracht tien knorr nu nog heb hoor dat

741
01:20:23,140 --> 01:20:29,180
een een echte crimineel is niet meer te
veranderen dat is onmogelijk maar dat is terzijde

742
01:20:29,820 --> 01:20:35,910
stoffen werden ook uitgevoerd door de ss zelf
en dat gebeurde dan vooral met vluchten met

743
01:20:35,910 --> 01:20:43,960
vluchtpogingen dus ja dan ik heb er arme tobber
te heb ik zien staan met twee emmers water

744
01:20:43,960 --> 01:20:51,190
op een kruk in z'n hand volle emmers water
hoor met de ss het daarnaast en die stond

745
01:20:51,190 --> 01:21:01,100
er met twee emmers water staan die stond
daar en dan met een bord om zoals van dat was

746
01:21:01,100 --> 01:21:11,110
dan de de humor daarachter en ik heb dus ook
mensen op zien hangen door de ss officieel

747
01:21:12,130 --> 01:21:17,300
dat werd dan door de rapport vuurwerk die
daar op die op die toren zat op die ja wat

748
01:21:17,300 --> 01:21:23,600
is het een poort en daarboven was nog een een
verhoging met een met een soort balkon en

749
01:21:23,600 --> 01:21:32,220
daar zat dan de ss elite van het kamp die die
regelde daar ook met met met met met lood

750
01:21:32,240 --> 01:21:38,970
speakers en zo de communicatie en die rapport
vuurrood daar de leiding die maakte dus rapporten

751
01:21:38,970 --> 01:21:45,610
blijkbaar en die die had dus twee mensen ter
dood veroordeeld en dan moesten wij allemaal

752
01:21:45,610 --> 01:21:51,220
op zondagmiddag moesten wij entree eten op de
appèlplaats en daar moesten wij die executie

753
01:21:51,220 --> 01:21:55,700
aanschouwen dat moest het oude links en dan
liepen ze kijken of je wel links keek en er

754
01:21:55,700 --> 01:22:00,080
stonden een galg en dan gingen die twee
mensen aan en dan die tussen die mensen de nek

755
01:22:00,080 --> 01:22:06,110
niet eens breken nee nee nee hoor wat de dat
deden ze niet ze lieten die mensen dus de

756
01:22:06,110 --> 01:22:10,690
verdrinkingsdood sterren ja en daar sta je
dan daar moet je dan naar staan kijken dat was

757
01:22:10,700 --> 01:22:23,190
Buchenwald ja ook ook ook nou en dan had je
natuurlijk dat opsplitsen heb ik het al over

758
01:22:23,190 --> 01:22:37,020
gehad dat gebeurde dus ook bij ja en dat
is een gerucht maar ik heb wel begrepen dat

759
01:22:37,020 --> 01:22:45,180
die geruchten in Buchenwald die waren meestal
wil waar men heeft dus een een voormalige

760
01:22:45,180 --> 01:22:52,220
minister van justitie in Nederland die voor de
oorlog communisten terugstuurde naar Duitsland

761
01:22:52,220 --> 01:22:57,350
toe ook joden trouwens want dat mocht maar
heel beperkt aantal joden mochten in Nederland

762
01:22:57,820 --> 01:23:06,510
komen en die kwam terecht in het gijssel
gijzeling kamp en dat is van voor mijn tijd toe

763
01:23:06,540 --> 01:23:12,600
want toen ik er was was dat gijzelaarskamp
al lang opgegeven maar ze hebben deze man die

764
01:23:12,600 --> 01:23:17,700
konden ze niks aan doen want die communisten
die kende die die die die voormalige minister

765
01:23:17,700 --> 01:23:22,090
van justitie maar daar konden ze niet bij
want hij zat in dat helemaal afgeschoten het

766
01:23:22,110 --> 01:23:25,980
gijzelen is kamp komt niet bij maar toen
werd die man ziek en toen kwam die het rivier

767
01:23:27,360 --> 01:23:38,120
het u zei dus ja die man heeft een spuit
gekregen ja zo was het wel en zonder mij dus

768
01:23:38,120 --> 01:23:43,180
ook een spuit kunnen geven want ik hij op een
gegeven moment op de appèlplaats bloed en

769
01:23:45,730 --> 01:23:56,720
kon het niet geloven maar het was wel zo
en ja dus ik zeg tegen mijn je ik zeg joh

770
01:23:56,720 --> 01:24:03,810
ik heb ging om met twee mensen daar veel
met arib poncke jan van hees ik zeg joh toen

771
01:24:03,810 --> 01:24:09,800
zeiden ze joh d'r is een dokter herzberg dokter
hertzberger alleen de naam al was natuurlijk

772
01:24:09,800 --> 01:24:20,180
joods maar hij ging niet als jood in het lager
want hij was er de gewoon als niet joods

773
01:24:15,420 --> 01:24:21,340
verklaard en hij was wel als jood binnengekomen
maar ze hadden gewoon z'n z'n papieren hadden

774
01:24:21,340 --> 01:24:26,850
ze vervalst en hadden die die dat inlegvel
hadden ze verwijderd daar was professor telders

775
01:24:26,850 --> 01:24:31,500
heel goed in die heeft dat allemaal gedaan
ook die was al weg toen ik kwam hoor maar

776
01:24:31,500 --> 01:24:35,580
voor die tijd zat hij ook op die schrijvers
toe en die heeft regelmatig heeft de joden

777
01:24:35,580 --> 01:24:41,280
geholpen op die manier en dat was een heel bekende
figuur van voor de oorlog hier in Nederland

778
01:24:41,290 --> 01:24:49,650
en iemand die een rol speelden in de in
Nederland en die heeft daar werkelijk zich als

779
01:24:49,650 --> 01:24:56,220
een nou als een edelman gedragen huisje ook
hij heeft het gevangenschap niet overleeft hij

780
01:24:56,430 --> 01:25:02,750
in een ander kamp is die overleden maar dat
dat het werd toch voortgezet door andere weer

781
01:25:02,750 --> 01:25:06,660
en die hertzberger liep daar gewoon rond met
een rooie driehoek en een en avonds Nederlander

782
01:25:06,960 --> 01:25:11,340
en die heeft mij onderzocht want die zat op
de pathologie en de pathologie ook weer zoiets

783
01:25:11,340 --> 01:25:20,130
geks daar werden menselijke ja menselijke
onderdelen die werden daar op sterk water gezet

784
01:25:20,160 --> 01:25:31,590
en ja je had daar ook die die dat dat één
schedel of mensenhoofd wat na de bevrijding

785
01:25:31,590 --> 01:25:36,700
dus getoond is aan alle Duitsers en wat ik
ook niet wist dat dat bestond toen maar ik

786
01:25:36,700 --> 01:25:41,970
heb het toen ook gezien hebben en een bepaalde
methode om een menselijk hoofd laat laten

787
01:25:42,690 --> 01:25:48,840
indianen hebben dat geloof ik uitgevonden en
dan denkt men daar in Duitsland ook om tatu

788
01:25:48,840 --> 01:25:55,860
haeringen waren op sterk water gezet en die
die je hertzberger had daar een een commando

789
01:25:55,860 --> 01:26:02,380
die zat in die pathologie en die heeft mij
onderzocht het heeft met brieven meegegeven voor

790
01:26:02,380 --> 01:26:07,210
die twee vrienden waar ga je mee omdat ie en
die veel in die brief mee reden met andere

791
01:26:07,210 --> 01:26:14,120
woorden ja denk erom die ik was dus ook
besmettelijk dus normaalgesproken had ik ook dood

792
01:26:14,120 --> 01:26:20,510
moeten zijn want de katharen maar dat ben
ik dus niet want die is ja de diagnose zei

793
01:26:20,510 --> 01:26:24,390
die niet tegen mij maar dat bleek na de
bevrijding want ik werd achtermekaar opgenomen in

794
01:26:24,380 --> 01:26:34,950
een sanatorium ik ja jou ja dus u bent
vanuit het rivier weer het kamp in nee ik ben

795
01:26:34,960 --> 01:26:40,540
interview vier geweest ik ben helemaal niet
in het revier geweest maar ik ben onderzocht

796
01:26:40,570 --> 01:26:46,200
omdat ja Nederlanders onder mekaar hertzberger
was ook een Nederlander en mijn vrienden die

797
01:26:46,240 --> 01:26:53,710
waren daar alweer langer in dat kamp en die
zei joh laten we de arts latinist naar jou

798
01:26:53,710 --> 01:27:00,940
kijken wat ze zei dat stelde mij gerust maar
het was wel degelijk waren was het een afwijking

799
01:27:00,940 --> 01:27:07,870
en ik heb daar dus gewoon mee voor het
geleefd ja als zonder dat ik zonder dat er een

800
01:27:07,870 --> 01:27:19,600
eind aan komen ja en toen ja toon van vuur
is ook een bekende geus en toon van vuuren

801
01:27:19,750 --> 01:27:25,590
was al jaren was er ook al ver in de veertig
en die trok zich mijn lot ook aan want

802
01:27:25,590 --> 01:27:33,540
ik was natuurlijk erg jong daar ik ja ik
ondervond nogal wat medelijden dus een toon die

803
01:27:33,540 --> 01:27:40,140
zeggen joh je moet eens langskomen in de
want ik heb altijd wel wat te eten dat is de

804
01:27:40,140 --> 01:27:45,830
stokerij dus ja de centrale verwarming eigenlijk
van de ss kazerne en daar was toon die

805
01:27:45,840 --> 01:27:52,230
was daar stoken ook goed baantje natuurlijk
nou dat was ja dat hoefde je maar één keer

806
01:27:52,230 --> 01:27:57,690
te zeggen dus zo'n in no time en liep ik
daar die trap en af want ik zat buiten het

807
01:27:57,690 --> 01:28:02,130
kamp en ik was bij de bouw la toe ik kom
nogal eens weg en dan kom ik bij toon en

808
01:28:02,250 --> 01:28:08,440
gezegd wat de gezellig te kletsen en en op
een gegeven moment ga ik weer naar beneden

809
01:28:08,440 --> 01:28:13,850
toe naar die naar die kelder en daar zit
geen toon maar ik hoorde wel wat onderzoeken

810
01:28:13,860 --> 01:28:19,620
worden daar rare geluiden die he dus dan
ben je dus altijd erg voorzichtig dat heb ik

811
01:28:19,630 --> 01:28:26,130
geleerd hoe je moet dus ik ben heel voorzichtig
ben ik gaan kijken en dan zitten en zuster

812
01:28:26,400 --> 01:28:35,580
die zat bovenop een rooster zat die met een
grote ja een een stalen alma eigenlijk een

813
01:28:35,760 --> 01:28:43,560
ja van om en de vlammen die die zag ik had
die een een deksel open gedaan van die grote

814
01:28:43,560 --> 01:28:49,080
weckketel worden heel ouderwets installatie
met een heel grote ketel orgel en daar was die

815
01:28:49,080 --> 01:28:58,910
what en ik zie verdorie en het ritselde zo
het het het maakte bekend geluid en het zijn

816
01:28:58,910 --> 01:29:04,770
tanden dat waren gouden tanden van van mensen
die bij ons overleden waren en die was daar

817
01:29:04,780 --> 01:29:11,120
goud smelten en toen ik dat en ik zag dat ik
was tamelijk dichtbij maar hij was zo verdiept

818
01:29:11,120 --> 01:29:15,740
in het werk en toen ben ik nou ik dacht dat
ik ik denk maar nou mocht ben natuurlijk

819
01:29:15,740 --> 01:29:24,580
niet snappen dat begrijp ik dus ik ben ontzettend
kalm en rustig ben ik 's geruisloze trok

820
01:29:25,330 --> 01:29:33,500
en ik wist niet hoe gauw ik genoeg komen
joh je dan een paar dagen later heb ik toon

821
01:29:33,500 --> 01:29:38,160
nog gezien zegt die hij zegt hij zegt ja
het is goed als je je niet gezien hebben wij

822
01:29:38,160 --> 01:29:46,170
zeggen want ik mocht die dag helemaal dani
ik al weer geluk ja ja dat heb ik toch veel

823
01:29:46,170 --> 01:29:52,080
had in mijn leven ja moet ik zeggen heeft
u tot de bevrijding in die kamer ik heb het

824
01:29:52,260 --> 01:29:58,530
nou het is bouw lui toe hè technische ja
tot nee nee nee de de de was één grote groot

825
01:29:58,980 --> 01:30:09,620
op een keer en dat was de dag van het
bombardement wij werden in in augustus werden wij

826
01:30:09,650 --> 01:30:19,640
door de amerikanen gebombardeerd om het kamp
heen die industrieën die werden dus overdag

827
01:30:20,640 --> 01:30:28,340
werden die dus met bommen bestookt met brandbommen
brisantbommen en brandbommen en wij zaten

828
01:30:28,340 --> 01:30:33,380
in die bouwmarkt toe in een barak in het
bos ook buiten het kamp en in no time stond

829
01:30:33,380 --> 01:30:40,130
de hele brak in in lichterlaaie zeg dus nou
toen ben ik dus uit die barak gevoerd met

830
01:30:40,130 --> 01:30:46,460
allemaal zo gauw mogelijk het branden nou
knetteren ik hoor het nog als ik eraan denk ik

831
01:30:47,650 --> 01:30:54,390
en dan ben je in een bos want het de grote
dikke bomen waarschijnlijk daarmee Buchenwald

832
01:30:55,560 --> 01:31:01,230
en dan hoor je al die inslagen die hoor je
ik naderbij komen een het tapijt heb ik later

833
01:31:01,530 --> 01:31:07,470
gehoord bommen ter en dirk ze keken niet op
een bom meer of minder want ze gingen gewoon

834
01:31:07,470 --> 01:31:13,730
door totdat ze dan bij de fabrieken waren
maar dit was gewoon bos en ik ben achter zo'n

835
01:31:13,760 --> 01:31:20,270
grote dikke boom gaan liggen en toen vrij
vlakbij ontplofte terrein en ik weet nog ik werd

836
01:31:20,270 --> 01:31:26,980
opgenomen en meters verder kwam ik weer op de
grond terecht en allemaal zwart van het stofje

837
01:31:26,990 --> 01:31:35,230
zag helemaal niks en ik herinner me nog dat
ik heel ben gaan voelen of ik al en ik bloedde

838
01:31:35,230 --> 01:31:40,110
een beetje maar dat was niet de moeite waard
dat was helemaal niet dat ik had het gewoon

839
01:31:40,110 --> 01:31:48,450
overleefd uw maar bang nou ik werd in mijn
leven nooit zo bang geweest waar toch op het

840
01:31:48,780 --> 01:31:57,010
stof trok op en het was weer zichtbaar en ik
zie daar allemaal mensen ook die zitten ook

841
01:31:57,150 --> 01:32:04,880
staan ook op en kom je terug de wollen komen
weer terug nou toen ben ik in paniek ben

842
01:32:04,880 --> 01:32:13,380
ik rond gaan rennen en ik weet het nog heel
heel goed heel dom en ik zie gerrit aalders

843
01:32:13,410 --> 01:32:18,700
zie je nog in die bomkrater liggen en gerrit
aalders was een bekende figuren als een een

844
01:32:18,700 --> 01:32:26,890
journalist een communist die die los elke avond
bij ons in het Duits los die de nieuwsberichten

845
01:32:26,930 --> 01:32:33,410
voor van de zenders van de engelse zender of
van de russische zender want men had de leiding

846
01:32:33,410 --> 01:32:39,860
had een zender een een ook weer goed georganiseerd
die hadden een radio en die luisteren

847
01:32:39,860 --> 01:32:48,010
naar die stelde het op schrift en dat werd
per blok werd dat verspreid ja dat deed men

848
01:32:48,250 --> 01:32:52,840
en dus elke avond hoorden wij nieuwsberichten
door gerrit aalders diezelfde gerrit lag ik

849
01:32:52,840 --> 01:33:01,100
zie ze simon liggen messen ribfluwelen rijbroek
oom had die en die zei henk henk hier maar

850
01:33:01,100 --> 01:33:05,930
ik stom ja je moet altijd in z'n krater gaan
liggen want daar komt een bom meestal nooit

851
01:33:05,930 --> 01:33:11,360
de tweede keer hè dat is de wet van de
waarschijnlijkheid nee ik was zo in paniek dat

852
01:33:11,360 --> 01:33:18,670
ik rende gewoon door een weg en dom dom en
ik ging ergens ver weg toen de dichterbij

853
01:33:18,670 --> 01:33:28,380
kwam weer en zijn we van verre daalders iets
gevonden ze hebben voor gerrit aalders niks

854
01:33:28,380 --> 01:33:35,330
meer gevonden zou hebben die heeft weer een
voltreffer gekregen dus mijn stommiteit redde

855
01:33:35,390 --> 01:33:47,570
het leven weer heel vreemd ja ja een ja dan ben
je daar en ik was inmiddels negen negentien

856
01:33:47,690 --> 01:33:56,960
jaar geworden en dan word je na het bombardement
dan moet ik eventjes terug ik heb voor

857
01:33:56,960 --> 01:34:05,600
die tijd heb ik dus met een Duitse gelopen
vlakbij de keuken ludwig en lou triest dat

858
01:34:05,600 --> 01:34:11,360
was een echte Duitser met met de handen voor
voor Duitse legendes en zo en die wees bij

859
01:34:11,360 --> 01:34:17,450
die boom om hij zegt die eijk nou ik zag
helemaal niet tot een eik was maar dat zei

860
01:34:17,450 --> 01:34:27,060
hij is zeg ja hij zegt daar beute nog ondergezeten
ja ik wist wat goethe was een literator

861
01:34:27,060 --> 01:34:33,910
dat al de komen op school toch wel geleerd en
ik zeg ja en je ria en goethe heeft voorspeld

862
01:34:34,300 --> 01:34:43,810
als deze eik als die doodgaat dan is het
uit met Duitse rijk ja echt een Duitser die

863
01:34:43,810 --> 01:34:49,490
zoiets kan vertellen want het zijn moment niks
eigenlijk ik denk nou het zal wel hoor maar

864
01:34:50,200 --> 01:34:56,050
nou in dat hele komt dus is de weinig gebeurd
want de amerikanen die wisten donders goed

865
01:34:56,050 --> 01:35:00,210
dat daar een kamp was maar dat om het kamp dat
wij daar ook allemaal zaten dat interesseerde

866
01:35:00,220 --> 01:35:05,650
ze blijkbaar niet want die industrie moest kapot
maar goed maar laat nou die boom getroffen

867
01:35:05,650 --> 01:35:13,210
worden door brandbommen en laat die nou
verbranden ja en toen moest ik ik denk ja dat

868
01:35:13,210 --> 01:35:20,580
was griezelig ik ik vond het helemaal niet
zo leuk denk dat is vind ik griezelig maar

869
01:35:20,580 --> 01:35:26,370
goed ik dat bombardement was voorbij en toen
was alles was in chaos natuurlijk want de

870
01:35:26,370 --> 01:35:31,530
waren hoop gevangenen geraakt toe ik weet een
Nederlander die hadden een brandbom op die

871
01:35:31,560 --> 01:35:38,250
over z'n onderarm gekregen dus die die dat
was al afgebonden want sinds de zat in het

872
01:35:38,250 --> 01:35:42,920
lager als als gevangene ook van allerlei mensen
honderden mensen minder handige mensen maar

873
01:35:42,920 --> 01:35:48,140
er waren ook artsen bij de en dat er een
vier e ja dat dat had ook artsen tsjech die

874
01:35:48,190 --> 01:35:53,930
had er de leiding en dat waren allemaal dus gekoeld
waar capabele vindt alleen de was natuurlijk

875
01:35:53,960 --> 01:35:57,620
niks te was geen verband dat was heel weinig
dus ze moesten met bijna niks moesten ze

876
01:35:57,620 --> 01:36:02,690
zien dat ze het redden maar nu was het helemaal
verschrikkelijk want de waren zoveel gewonden

877
01:36:03,350 --> 01:36:09,950
en ik was niet gewond maar ik mankeerde niks
toen ben ik dus gewonde dragen lijken dragen

878
01:36:11,210 --> 01:36:15,990
dus ik heb mensen uit gegaan dan ben je
negentien ja dan moet je mensen uit graven die

879
01:36:16,560 --> 01:36:23,040
ik heb die tsjech uitgegraven die bij ons in
de kamer zat helemaal dood die lag zo open

880
01:36:23,040 --> 01:36:30,340
dat die die roken verschrikkelijk toen wij
daarmee liepen en toen kwam ik ook in het bordeel

881
01:36:30,340 --> 01:36:37,060
want wat gebeurt d'r dat bordeel was ingericht
als lazaret en ik ging daar gevangen en

882
01:36:37,060 --> 01:36:42,250
die lagen dan mannetje aan mannetje over de
hele grond en wat gebeurt er die vrouwen die

883
01:36:42,250 --> 01:36:48,320
waren daar intens verplegen dat is niet te
geloven maar ik heb daar met verbazing naar

884
01:36:48,320 --> 01:36:52,250
staan kijken en zeggen nou niet tot aan het
wel allemaal van die mooie mannen waren die

885
01:36:52,250 --> 01:36:58,040
de lage want het waren verschrikkelijke zagen
daar van die fransen die zagen er uit nou

886
01:36:58,070 --> 01:37:04,840
allemaal zo zo van het veld afgekomen met met
met akelige verwondingen waren nog niks aan

887
01:37:04,840 --> 01:37:09,070
gebeurd was en die meiden waren allemaal
bezig en die wel op de knieën waren ze bezig

888
01:37:09,070 --> 01:37:19,230
om die mensen te voeren enzo deed is ja dat
zal ook niet zo gauw meer oordelen over dus

889
01:37:19,230 --> 01:37:26,580
ik was lijken drager en toen kwam ik in het
revier ook weer mensen weg en het was een

890
01:37:27,330 --> 01:37:33,640
ja dat was één of andere russische chirurg die
was daar aan het opereren en leger chirurgen

891
01:37:33,660 --> 01:37:38,940
jonge vent nog en ik zag daar wel een mol
liggen en die man die had een doekje over

892
01:37:38,940 --> 01:37:43,820
z'n neus en daar werd ether op gedruppeld
zal nog een beetje eten zoals die man onder

893
01:37:43,820 --> 01:37:49,310
narcose toen moest ik aan zich weer dat is
vasthouden toen moest ik een stuk been vasthouden

894
01:37:49,310 --> 01:37:55,440
want hij afging zagen dus ik zag van dichtbij
dat die klemmen deed op die aderen want

895
01:37:55,440 --> 01:37:59,640
dat was dat been dat was verschrikkelijk
toegetakeld was één grote wond die man die was

896
01:37:59,640 --> 01:38:04,530
daar ook door één of ander een scherf weet
ik veel geraakt en ik stond met dat been met

897
01:38:04,530 --> 01:38:09,080
een stuk been in mijn handen en hij zaagde
dat af en ik heb dat stuk wenen heb ik gewoon

898
01:38:09,650 --> 01:38:21,560
in die mand gedaan ja dat doe je dan zomaar
dat was Buchenwald ook ja of die mannen het

899
01:38:21,560 --> 01:38:28,130
overleefd heb weet ik niet maar die chirurg
die was wel druk bezig toch kwam het op een

900
01:38:28,130 --> 01:38:34,600
gegeven moment werd het allemaal weer een
beetje door mahler alleen dat paula draait dat

901
01:38:34,980 --> 01:38:42,890
dat niet meer zo belangrijk want dat werd
heel uitgedund en ik viel daarnaast en ik kwam

902
01:38:43,000 --> 01:38:49,110
in dezelfde barak want die barak hebben ze
weer een beetje opgekalefaterd kon ik bij de

903
01:38:49,130 --> 01:38:59,290
al namen ook weer zoiets al namen ja dat was
een een Duitser tanneke de heer ja ik weet

904
01:38:59,290 --> 01:39:06,820
het nog euro en die was verantwoordelijk voor
de de de goede die binnenkwamen dat moest

905
01:39:06,820 --> 01:39:13,060
dan geregistreerd worden nou ik moest elke dag
moest ik naar de banen hoofd naar het station

906
01:39:13,090 --> 01:39:19,330
en dan moest ik dus nummers opschrijven van
wagons die aangekomen waren afijn het was heel

907
01:39:19,330 --> 01:39:26,050
eenvoudig administratief werk en en daar moest
ik nog wat inschrijven in allerlei in allerlei

908
01:39:26,050 --> 01:39:31,170
boekjes nou het was het was werk van niks
maar goed het was wel goed commando en daar

909
01:39:31,170 --> 01:39:37,380
ging het maar en dan kun je daar hadden wij
geen last van de hoge stem daar hadden we

910
01:39:37,410 --> 01:39:42,170
absoluut geen last van en ik ontmoette miloslav
hulscher dat is ook een vriend geworden

911
01:39:42,170 --> 01:39:47,510
een tsjech die leerden mij na na de zie dat
is naar het station dus ik zei 's morgens

912
01:39:47,510 --> 01:39:52,820
na na de razzia en dan lachten die elke keer
weer is dat bleek dat bleef natuurlijk leuk

913
01:39:52,820 --> 01:39:59,720
voor die man een dorp retro ja doorbreekt dat
is wel een goedemorgen dus hij wij gingen

914
01:39:59,720 --> 01:40:06,460
gewoon leuk met elkaar rond was ook nog een
tsjech frantisek dus die voorbij en wij hoopte

915
01:40:06,460 --> 01:40:11,950
maar dat het zo gauw mogelijk afgelopen zou
zijn want het was toch inmiddels al eind van

916
01:40:11,950 --> 01:40:21,230
vierenveertig maar Buchenwald is natuurlijk
zo dat de kunnen altijd van die ons ja dus het

917
01:40:21,230 --> 01:40:27,260
is onzeker vandaag ben je heel wat en morgen
ben je misschien dood dus het die onzekerheid

918
01:40:27,290 --> 01:40:32,820
bleef want we stonden weer gewoon op de appelplaats
stonden wij te wachten om uit te rukken

919
01:40:32,820 --> 01:40:38,070
en wij rukten uit heb ik dat niet verteld
nee dat heb ik niet verteld want wij rukten

920
01:40:38,070 --> 01:40:45,780
uit onder de tonen van een band van een blaas
bent die stonden daar als een operettegezelschap

921
01:40:45,780 --> 01:40:53,640
stonden daar gevangenen met rooie rijbroek en
gegarandeerde jasjes van bol com garde regimenten

922
01:40:54,000 --> 01:41:02,220
stonden die daar marsen te blazen alte
kameraden en de hè skate alles voor u ik kende

923
01:41:02,250 --> 01:41:10,470
melodie nog en op die toonde marcheerden wij
naar buiten met mutsen op vond stond en zestien

924
01:41:10,470 --> 01:41:17,760
stond te kijken of alles goed ging en dus
zo maar die kerels die die speelde daar ja

925
01:41:17,960 --> 01:41:38,030
ja hoor ja ik ik was bij de opnames gebleven
en ik was gebleven bij dat onverwachte voorval

926
01:41:39,940 --> 01:41:46,970
want die onzekerheid weer aan de dag bracht
wel wij gingen niet naar buiten wij moesten

927
01:41:46,970 --> 01:41:52,510
blijven staan nou dan is er altijd wat
bijzonders aan de hand en dat was er ook hoor

928
01:41:52,510 --> 01:41:58,330
ja hoor daar komen veel meer en zes binnen
de anders en ze gingen dus elk commando gingen

929
01:41:58,330 --> 01:42:06,460
ze dus splitsen in rechts links rechts toen
zei werner de capo die zegt tegen mij hij

930
01:42:06,450 --> 01:42:16,540
zegt denk erom als ze vragen wat je doet
de kalender techniek dus ik denk nou ja zal

931
01:42:16,540 --> 01:42:23,070
wel ik weet het niet hoor en op een gegeven
moment was ons commando aan de beurt en geld

932
01:42:23,830 --> 01:42:28,770
zes kerel die die had en het was nog donker
want het zes uur was het 's morgens ja 's

933
01:42:28,780 --> 01:42:33,770
morgens en die schene niet in z'n gezicht
en ik één voor één moesten we bij die vent

934
01:42:33,770 --> 01:42:37,820
komen de schijn je gezicht en frantisek was
d'r en die zijn kalender technieken want ik

935
01:42:37,820 --> 01:42:42,680
hoorde hem nog zeggen en die ging en ik had
al gauw aan de kant wat de goeie kant en

936
01:42:42,680 --> 01:42:47,420
wat een slechte kant was want dat zag ik gauw
genoeg en die ging naar de transport komt

937
01:42:47,420 --> 01:42:51,860
want de ss was nou persoonlijk een transport
en samenstellen nou dat deden ze anders nooit

938
01:42:52,250 --> 01:42:57,540
dat hoefde nooit maar nou waar ze wel
persoonlijk bezig nou toen kwam ik en toen kreeg

939
01:42:57,540 --> 01:43:05,370
ik dat dat schijnsel in m'n bek dus hij zegt
was was toe ik zeg ja guerlain de technieken

940
01:43:07,610 --> 01:43:14,150
nou d'r of dat de wereld stilstond wat een
hele tijd niks en ik stonden maar met dat

941
01:43:14,210 --> 01:43:20,090
met die zaklantaarn niet meer weg en op een
gegeven ik naar de goeie kant ja hoor ik

942
01:43:20,090 --> 01:43:25,550
bleef ja en dat is maar goed ook want ik
had mijn mijn had ik transport overleefd dat

943
01:43:25,550 --> 01:43:30,290
is wel duidelijk want dat waren transport tevoren
ondergronds fabrieken die hadden allemaal

944
01:43:30,300 --> 01:43:36,080
vrouwennamen dat zal wel geen toeval zijn
geweest de en laura dat waren slecht transport

945
01:43:37,350 --> 01:43:41,310
en die gingen dan meestal en naar ondergrondse
fabrieken waar zijn vrouw wapens maakte dat

946
01:43:41,310 --> 01:43:47,770
hoorde ik later want op dat moment wist ik
dat niet dus ik was de dans weer ontsprongen

947
01:43:47,770 --> 01:43:57,680
maar die die fronten cheque die die is wel
gemoeten die heb ik ook nooit meer gezien ja

948
01:43:57,680 --> 01:44:05,030
en dan zijn er toch wel leuke dingen ook want
wij hadden wij hadden ook een bioscoopzaal

949
01:44:06,180 --> 01:44:12,930
ja dat klinkt nou heel erg heel erg vreemd
maar ja wij hadden een zaal ter recreatie ja

950
01:44:13,900 --> 01:44:20,730
en wij hadden ook een jas tas en jas tas
was een Nederlander van joodse of halfjoodse

951
01:44:20,730 --> 01:44:27,510
afkomst weet ik niet maar ik kon ik kon
heel goed met die vent in de wand die dat was

952
01:44:27,510 --> 01:44:36,240
een cabaretier maar een goeie en die had ook
een gitaar hij heeft hij maakte daar liedjes

953
01:44:36,810 --> 01:44:46,050
hij hij maakte daar anti nationaalsocialistische
liedjes zoals en ik zal heel heel kort even

954
01:44:46,050 --> 01:44:51,530
ze de kranten staan vol met sensatie er een
aanslag gepleegd het schilderachtige een haartje

955
01:44:51,530 --> 01:44:57,440
of de führer die was weggeveegd wat hadden
we moeten beginnen als er geen meer was dan

956
01:44:57,440 --> 01:45:03,320
was het gedaan met de nazis en het één germaans
Duitser gross zou hij met gitaar elteren

957
01:45:03,460 --> 01:45:13,820
dier bij en dat was niet het enige hij
verzon ook toen ik een kleine jongen was toen

958
01:45:13,820 --> 01:45:21,220
was ik al schlemielig men noemde mij op
school reeds pietje puk en ieder had de meisje

959
01:45:21,220 --> 01:45:28,000
maar ik ach he wat zielig ik had toch bij
die dingen nooit zullen dan weet ik het weer

960
01:45:28,000 --> 01:45:35,020
niet meer ben je geboren voor drie stuiver
wel dit team bewijsje zuiver dat je nooit van

961
01:45:35,020 --> 01:45:41,230
z'n leven zestien cent te woord maar eenmaal
op een avond had ik wel twintig vrouwen die

962
01:45:41,230 --> 01:45:46,210
sprongen er lagen en dansten om me heen en
ik lag er te midden van ons de sultan van

963
01:45:46,210 --> 01:45:54,210
turkije u weet wel met zo'n heersers blik van
steen toen kwam er een danseresje een slang

964
01:45:54,240 --> 01:46:03,590
danseresje en sloeg toe naar armen om me heen
maar plotseling werd ik gedroomd en was weer

965
01:46:03,590 --> 01:46:10,280
helemaal alleen dat was jouw tas met gitaar
is die vent die had gewoon een groot talent

966
01:46:10,940 --> 01:46:15,910
en hij kon dat doen in deze omstandigheden
naar waren er ook wel eens russen die is die

967
01:46:15,930 --> 01:46:20,310
die danste dan in die bioscoopzaal en daar
werd ook wel eens een film vertoond waar ik

968
01:46:20,310 --> 01:46:25,930
geloof nooit naartoe geweest ben de oude
film werd er ook wel eens verteld dus het was

969
01:46:25,930 --> 01:46:30,340
op zondag was het toch wel eens zo want
zondag hoefde je niet te werken dat was en dan

970
01:46:30,340 --> 01:46:37,620
kreeg je dan krijg je toch een iets iets
beter eten nou dat sleepte zich eigenlijk zo

971
01:46:37,620 --> 01:46:48,100
door tot ja totdat die ja totdat het eigenlijk
tegen het einde kwam hè dat te februari

972
01:46:48,100 --> 01:46:55,800
maart februari kwam het ja het hele hele politiekorps
van kopenhagen kwam werd bij ons binnengeloodst

973
01:46:56,060 --> 01:47:00,810
dan zag ik opeens een heleboel kerels lopen
met een vreemd uniform aan want die mochten

974
01:47:00,810 --> 01:47:07,670
hun haar houwen dat is dat is duidelijk die
een uniform werd ook ingenomen en die liepen

975
01:47:07,670 --> 01:47:13,130
daar rond het hele ja die hadden dan blijkbaar
de Duitsers geïrriteerd

976
01:47:13,287 --> 01:47:21,162
 die zijn met z'n allen gearresteerd en te kwam evacuatie
transporten binnen dus de kwam steeds meer en ik

977
01:47:21,360 --> 01:47:27,520
kon het dagelijks op die op die op die bahnhof
op dat station en ik zag al die transporten

978
01:47:27,520 --> 01:47:33,800
binnenkomen dat verschrikkelijk er was een
oude Duitse die zij die die kwam die kwam op

979
01:47:33,800 --> 01:47:39,500
een gegeven moment mij tegemoet en zegt het
is toch niet zien zeg waarom dan niet ik zei

980
01:47:39,520 --> 01:47:43,800
hij zegt het is verschrikkelijk wat er nou weer
aan gekomen is ja ik moest ik moest namelijk

981
01:47:43,800 --> 01:47:49,170
die nummertjes opschrijven maar zo'n transport
ja dat dat is niet niet voor te stellen dat

982
01:47:49,230 --> 01:47:54,160
dat waren allemaal mensen die zijn uit het
oosten uit auschwitz en uit en nou weet ik

983
01:47:54,160 --> 01:48:00,640
veel waar vandaan zijn ze sommigen in open
wagons vervoerd in in de barre kou want het

984
01:48:00,640 --> 01:48:09,800
was verdorie het was winter en met met de
allemaal dooie mensen verschrikkelijk was het

985
01:48:09,800 --> 01:48:18,960
om te zien ja dat die zo en die kwam wel de
in gold terecht sommigen bleven toch zonder

986
01:48:18,970 --> 01:48:28,480
beleefden we niet en het was allemaal zinloos
onzin het gebeurde wel dus het werd allemaal

987
01:48:28,480 --> 01:48:36,360
een beetje moeilijker want de oorlog ging
wel op z'n einde dat wisten we allemaal want

988
01:48:36,360 --> 01:48:44,490
dat kon je met je klompen aanvoelen maar het
werd ook gevaarlijker het werd zo gevaarlijk

989
01:48:44,520 --> 01:48:54,770
dat ik heb het al zegt eind februari begon
men al met moorden die die engelsen die martin

990
01:48:54,890 --> 01:49:09,430
hurkens werd vermoed we zijn begonnen ze
begonnen eigenlijk ja met met appels begonnen ze

991
01:49:09,460 --> 01:49:16,390
heel vervelend te doen je moest veel langer
blijven staan en de zenuwen die slopen toch

992
01:49:16,390 --> 01:49:24,010
ook india zes geleden rond en dan werden ze dus
een beetje balorig blijkbaar en wij moesten

993
01:49:24,010 --> 01:49:30,110
staan bis daar asan bodem ik hoor het hem nog
zeggen hier dat is dan die echte zes staat

994
01:49:30,100 --> 01:49:34,600
erop dat je komt aan de grond vos groei dat
soort krijg je dan krijg je dan te horen

995
01:49:34,600 --> 01:49:40,790
dan sta je daar de urennorm zure goed werden
de doden waren bij die gestorven waar die

996
01:49:40,790 --> 01:49:44,420
lag ook op appèl die moest ook op het spel want
ik moest moesten meegeteld worden enzovoort

997
01:49:44,420 --> 01:49:58,850
enzovoort nou dan werd het op een gegeven
moment zo precair blijkbaar dat de en dat en

998
01:49:58,940 --> 01:50:09,890
praat ik over maart maart maat vijfenveertig
dat de kampcommandant en dat weet ik dus niet

999
01:50:09,890 --> 01:50:14,390
omdat ik het ervaren heb maar dat heb ik dus
later gehoord die ontbood dus de lagerelteste

1000
01:50:14,900 --> 01:50:18,760
en die zei dat die het kamp zou overgeven
verteerbaar ik amerikanen kwam steeds dichterbij

1001
01:50:20,570 --> 01:50:30,580
kamp zou die overheden nou dat was goed goed
goed nieuws maar de andere dag toen moesten

1002
01:50:30,580 --> 01:50:34,870
alle joden al aantreden en nou praat ik dus
ook nou het was niet anders dan een paar

1003
01:50:34,870 --> 01:50:43,090
dagen later en dan praat we dus eigenlijk
over begin april nou begin april tot ja tot

1004
01:50:43,990 --> 01:50:53,330
tot aan de bevrijding dat was een heel gespannen
vreemde toestand want wat gebeurt er die

1005
01:50:53,520 --> 01:50:59,480
commandant had dat wel beloofd maar begin april
moesten alle joden moesten an stoor en als

1006
01:50:59,480 --> 01:51:05,210
je aan storm komen dat was nog best dat wil
zeggen aan de poorten je moest dan aan de

1007
01:51:05,210 --> 01:51:14,010
poort waar de poort bestond uit een gebouw
waar je in dat toegang gaf tot het lager maar

1008
01:51:14,010 --> 01:51:19,420
wat ook aan weerskanten bunkers had waar dus
speciaal gevangenen in de in ingezet werden

1009
01:51:19,440 --> 01:51:27,130
een straf kregen enzovoort enzovoort maar de
joden moesten dus aantreden want wij hadden

1010
01:51:27,130 --> 01:51:31,450
nog steeds zij het wij geen joden lager waren
hadden wij toch joden hadden we in het kamp

1011
01:51:31,450 --> 01:51:37,390
zitten die ook zo als zodanig waren dat waren
vaak metselaars dat herinner maar nog wel

1012
01:51:38,500 --> 01:51:46,030
en toen heeft de lager leiding besloten we
gaan niet niemand ging dat was nog nooit eerder

1013
01:51:46,030 --> 01:51:58,850
gebeurd dat er een commando van de ss kwam
en dat er niemand ging dat gebeurde nou toen

1014
01:51:58,850 --> 01:52:06,530
dachten wij nou gebeuren ja en waar we voor
bang waren dat gebeurde d'r kwamen zo'n zo'n

1015
01:52:06,560 --> 01:52:13,980
duizenden en zes ging op onze appèlplaats
staan en ik heb ze gezien en die stonden daar

1016
01:52:14,130 --> 01:52:21,210
volledig bewapend en dat was een angstwekkend
gezicht en toen heeft de kust ja wij hadden

1017
01:52:21,210 --> 01:52:31,750
ook een een oud officier bij ons ramshorst
en die zegt die heeft dus een aantal jongeren

1018
01:52:31,780 --> 01:52:36,490
dan was ik bij heeft die om zich heen
verzamelt hij zegt joh hij zegt wat wij doen is

1019
01:52:36,520 --> 01:52:41,800
als die kerels binnenkomen dan gaan wij
gewoon we laten ons niet afslachten we gaan er

1020
01:52:41,800 --> 01:52:47,020
gewoon op af en we zien we zien dat we
dochter doorheenkomen misschien als we met z'n

1021
01:52:47,020 --> 01:52:53,710
allen gaan dat het misschien twee doorheenkomen
want woorden anders afgeslacht dus we hebben

1022
01:52:53,710 --> 01:52:58,270
toch niks te verliezen en dat hebben we gedaan
toen heeft hij ons geposteerd bij allerlei

1023
01:52:58,380 --> 01:53:03,650
uitgangen ja zo zo zo erg was het en toen hebben
we brieven geschreven honderd stenen gelegd

1024
01:53:03,680 --> 01:53:09,900
afscheidsbrieven en honderd stenen gelegd het
is afgelopen later die moffen die Duitsers die

1025
01:53:09,900 --> 01:53:14,250
ss dus nou weer van de appelplaats verdwijnen
zonder dat ze eigenlijk iets gedaan hadden

1026
01:53:15,980 --> 01:53:22,440
dus wij dachten ha ha dat is weer mooi
afgelopen en dan wordt er de andere dag want er

1027
01:53:22,440 --> 01:53:27,210
was weer een dag verlopen gezegd zesenveertig
efteling enzovoort ons stoor en daar was hand

1028
01:53:27,220 --> 01:53:31,670
piek bij als die communist waar ik het over
had die tekenaar die broer van die bekende

1029
01:53:31,670 --> 01:53:40,280
tekenaar en weer ging dat niemand die
zesenveertig heft ja dan moet ik zeggen zo goed was

1030
01:53:40,280 --> 01:53:44,780
die organisatie dat ze hebben die zesenveertig
mensen hebben ze meteen over allerlei blokken

1031
01:53:44,780 --> 01:53:54,450
verdeeld zodat die niet meer onvindbaar waren
want het nou toen heeft de ss want anders

1032
01:53:54,570 --> 01:54:01,840
bedacht die zijn gewoon blogs gaan afgrendelen
en dan werd ik ook door verrast want opeens

1033
01:54:01,840 --> 01:54:07,730
was ons blok was helemaal omsingeld door zes
en die ging ons naar boven jagen want toen

1034
01:54:07,730 --> 01:54:12,470
moest ze op transport naar dat viel toch weer
niet tegen en ik werd ook naar boven gejaagd

1035
01:54:12,470 --> 01:54:20,170
op transport en daartussen doorstond ook laag
shoots te laag en politie en daarboven appèlplaats

1036
01:54:20,830 --> 01:54:30,630
ja dat omdat het is berg is een is een berg
dus die die die wegen helpen bij ons de

1037
01:54:30,640 --> 01:54:38,450
wij would plaats en toen kwam jouw bouwde
hij zegt hij zegt kom op zeg ik ik zal zien

1038
01:54:38,450 --> 01:54:43,570
dat ik jou hier uit kraag jo boten was een
laken shoots lagen politieman die ik ook goed

1039
01:54:43,570 --> 01:54:49,790
kende en die heeft mij dus beetgepakt gedaan
wat hij zegt dan moet ik eventjes hard aanpakken

1040
01:54:50,120 --> 01:54:53,750
en daar stonden en zij zegt hij zegt met
die vent heb ik wat er het af te rekenen die

1041
01:54:53,780 --> 01:54:59,240
spreekt zo voorbij die en die en zessen liet
dat toe te en ik was ik was dikwijls weer

1042
01:54:59,240 --> 01:55:04,900
gered dus ik ben toen naar de keuken en
daar zat piet visser kende ik ook en die gaf

1043
01:55:04,900 --> 01:55:09,290
me nog wat te eten ook want die stond daar
nog heel normaal te koken voor het voor het

1044
01:55:09,950 --> 01:55:16,560
kan en toen heeft de Duitse lager leiding
besloten dat de Duitsers de Duitse blok zal wel

1045
01:55:16,560 --> 01:55:22,650
het laatste weggaan want inmiddels waren toch
wel een aantal transporten verdwenen op die

1046
01:55:22,650 --> 01:55:29,850
manier ja en ik zie die moest zo mensen
moesten ook op transport en die de eerste viel

1047
01:55:29,870 --> 01:55:34,250
uit toen was de waar we het kan toch niet uit en
iedereen die uitviel werd gewoon doodgeschoten

1048
01:55:34,460 --> 01:55:39,140
dat was een ijzeren wet dat deed men dat
deed ie maar warm nou al dat gesjouw met die

1049
01:55:39,140 --> 01:55:46,420
kerels met al die mensen dat is me nog steeds
een raadsel maar het gebeurde wel dus en

1050
01:55:46,420 --> 01:55:54,280
ik was daar weer aan ontsnapt en ik kwam
in een Duitse terecht en dat gebeurde alleen

1051
01:55:54,280 --> 01:55:59,970
maar doordat het zo georganiseerd werd want
je kon zomaar niet na een Duits boek gaan en

1052
01:55:59,970 --> 01:56:05,100
zeggen hier ben ik dan een uitgeschopt maar
ik werd geaccepteerd want de lager lijn die

1053
01:56:05,100 --> 01:56:13,700
zei hij gaat in nou dus wij waren weer volkomen
vrij want die ss ging op die manier die

1054
01:56:13,700 --> 01:56:18,580
had sinds z'n z'n z'n strategie die gewijzigd
die ging op blok voor blok gingen ze eigenlijk

1055
01:56:19,210 --> 01:56:27,700
wegsturen en ik weet wel mijn vriend die is
toen op transport gegaan waar ik mee gearresteerd

1056
01:56:27,700 --> 01:56:33,070
ben en die is toegelaten weer teruggekomen in
Buchenwald ook geen met de evacuatie transport

1057
01:56:33,430 --> 01:56:39,820
en die zat ook weer bij zo'n transport en die
is later in tsjechoslowakije waarschijnlijk

1058
01:56:39,820 --> 01:56:47,790
is die onder de doden vandaan gehaald nou
hoe dan ook hij heeft het ook overleefd maar

1059
01:56:48,170 --> 01:56:54,500
op een vreselijke manier nog dan ik want ik
heb het ook overleefd maar bij mij ging het

1060
01:56:54,500 --> 01:57:00,230
als volgt het was nu wel zo dat de de Duitsers
zouden inderdaad het laatste geevacueerd

1061
01:57:00,230 --> 01:57:10,750
worden enne ja zo kwam men niet meer want
bleven toch altijd nog zo'n daar waren nog maar

1062
01:57:10,750 --> 01:57:18,460
zo'n vijftienduizend van de veertigduizend
waren er nog over en die krijg je niet meer weg

1063
01:57:19,150 --> 01:57:31,070
want op een gegeven moment hoorden we alle ss
aust im lager enne ja en toen werd er vanuit

1064
01:57:31,100 --> 01:57:39,010
het kamp werd er geschoten vanuit het kamp
werd er geschoten op die posten stonden op het

1065
01:57:39,010 --> 01:57:45,160
kamp stonden d'r van die uitzicht torens met kerels
daarop met met met mn geest met machinegeweren

1066
01:57:46,000 --> 01:57:49,600
maar vanuit het kamp werd er geschoten wij
hadden natuurlijk in het kamp wat ik niet wist

1067
01:57:49,610 --> 01:57:55,920
toe maar de lager leiding had toch wat wapens
weten te versieren want de werken die die

1068
01:57:55,930 --> 01:58:00,300
maakte kan negeren k achtennegentig geweren
vertel me niet wat dat betekent wel dat weet

1069
01:58:00,300 --> 01:58:05,660
ik niet maar die maakte wel wapens en die
hebben dus onderdeel voor onder de meegesleurd

1070
01:58:05,760 --> 01:58:12,040
in de loop der jaren en ze hebben kans
gezien om enkele wapens toch vat op te krijgen

1071
01:58:12,280 --> 01:58:17,320
en die hadden ze dus zoals ook radiotoestellen
hadden die lager leiding je had dus enkele

1072
01:58:17,320 --> 01:58:23,110
wapens toch wel en die begonnen dus gewoon
brutaalweg begonnen die te schieten op die Duitsers

1073
01:58:25,870 --> 01:58:33,160
nou toen dan toen dan die die ss dan weg waren
toen was het gauw bekeken vandaan om amerikanen

1074
01:58:33,190 --> 01:58:40,950
stonden in no time voor onze neus en nou
toen komt er een heel andere tijd toen kregen

1075
01:58:40,950 --> 01:58:47,840
we een enorm goed te eten veel te goed
natuurlijk en toen was de spanning weg en wilde

1076
01:58:47,840 --> 01:58:54,250
ik topman mooi vindt van de Nederlanders zo
chauvinistisch ben ik ook weer niet maar ik

1077
01:58:54,250 --> 01:58:59,410
vond het toen vermoordde hebben we meteen het
comite opgericht ter voorkoming van wraakzuchtige

1078
01:58:59,560 --> 01:59:07,390
acties dat waren dus prominente Nederlanders die
zeggen we moeten niet in dezelfde fout vervallen

1079
01:59:07,450 --> 01:59:15,360
dat we nu ons als beesten gaan gedragen
want die kans zat erin want oekraïners die en

1080
01:59:15,360 --> 01:59:21,650
nou ja het waren meestal oekraïners die hadden
toch kans weten te gezien om weer aan wapens

1081
01:59:21,650 --> 01:59:27,140
te komen direct na de bevrijding honderd die
je kon zomaar oprapen bij wijze van spreken

1082
01:59:28,520 --> 01:59:34,690
en die ging het toch zo'n beetje bendevorming
plegen en dat hebben de amerikanen die hebben

1083
01:59:34,700 --> 01:59:38,690
daar wat aan gedaan die hebben die kerel zeer
ontwapend maar ja goed het gevaar bestond

1084
01:59:39,320 --> 01:59:49,950
en ik heb niettegenstaande dat heb ik wel een
een een amerikaans militair hebben dus een

1085
01:59:49,950 --> 01:59:55,370
Duitser enorm zien mishandelde want die die
amerikanen hadden op z'n helm dat is me ook

1086
01:59:55,410 --> 01:59:59,820
nog bijgebleven en er stond daar zo'n zo'n
zo'n na zessen stond dat te graven en daar

1087
01:59:59,820 --> 02:00:04,050
kon niet hard genoeg nou ja de bekende
verschijnsel het was duidelijk martelen wat die man

1088
02:00:04,050 --> 02:00:08,790
deed en ik stond er eigenlijk niet zeggen
wij maar ik denk ook ja waar is dat nou voor

1089
02:00:08,790 --> 02:00:15,400
nodig dat dacht ik toch goh mooie ja maar die
man die moest dus in ieder geval werd die

1090
02:00:15,430 --> 02:00:19,360
wet die daar de rapport führer heb ben ik op
een brancard werd zien de wagen die is ook

1091
02:00:19,380 --> 02:00:24,100
domme amerikanen helemaal in mekaar geslagen
vond ik ook niet erg maar weer dacht ik ja

1092
02:00:24,210 --> 02:00:30,670
het is sander verder een zorg wezen maar is
dat nou nodig maar wij kregen plotseling een

1093
02:00:30,670 --> 02:00:38,850
vreemd leven want de wet de gestapo de amerikanen
die haalden gestapo mensen en politiemensen

1094
02:00:39,030 --> 02:00:44,320
allemaal die nationaal socialisten is zonder in
het telefoonboek en pikte ze op en die moesten

1095
02:00:44,320 --> 02:00:49,600
in het lager opruimen bij ons dus ik kon bij
wijze van spreken we eten opgediend te laten

1096
02:00:49,610 --> 02:00:55,360
krijgen door een vent door een nationaal
socialist en de waarden bij de joden hun hoede

1097
02:00:55,370 --> 02:01:01,190
nog of die stonden daar in de in de rotzooi te
werken met een hoe de dat was een belachelijk

1098
02:01:01,190 --> 02:01:07,720
gezicht maar het dat en de amerikanen hebben ook
de bevolking van maar weimar morgen gedwongen

1099
02:01:08,050 --> 02:01:15,520
om dit lager ontslagen te bekijken en de de
daar werd van alles werd er kijk dat crematorium

1100
02:01:15,520 --> 02:01:20,320
had ze een dode niet meer kunnen kunnen
verwerken dus de lagen dat lag allemaal nog vol

1101
02:01:20,320 --> 02:01:26,290
met met like overal lagen lijken ja en dat
die Duitsers wisten niet wat ze zagen uw die

1102
02:01:26,440 --> 02:01:31,090
die burgers die denkt o wat is dat dan moet
er nou een toon van vuure die die hebben

1103
02:01:31,100 --> 02:01:36,210
we ik weet nog dat die riep je moet je hoed
afnemen want die grond hier is volbloed het

1104
02:01:36,260 --> 02:01:43,640
Duitse of je handen en zeg nou dat zijn dus
wel leuke dingen allemaal maar eigenlijk het

1105
02:01:43,670 --> 02:01:51,190
het het wat mij het meest aangreep en wat wat
wel zo zuiver was want ik namen ik geloof

1106
02:01:51,230 --> 02:01:55,320
na die tijd nooit meer meegemaakt heb is dat
ik ging met die drie met die twee vrienden

1107
02:01:55,320 --> 02:02:01,200
van nogal eens naar buiten toe en dan gingen
wij wandelingen maken en op een gegeven moment

1108
02:02:01,650 --> 02:02:08,280
lopen we daar rond en thüringen is mooi hoor
met glorie rochel dat is prachtig om om daar

1109
02:02:08,280 --> 02:02:14,730
te lopen en nou ik was kortademig maar ik
weet dat aan aan allerlei ja aan het is af

1110
02:02:14,730 --> 02:02:21,290
en toe moest ik rustig en dan rusten maar
daar komt daar een ik denken ja ik schat bij

1111
02:02:21,290 --> 02:02:25,970
één of andere boerderij komt er een meisje
van een jaar of zestien vijftien ik weet het

1112
02:02:25,970 --> 02:02:32,320
echt niet hoor en die ziet mij nou ik had
inmiddels had ik dus wat wat die Duitse laarzen

1113
02:02:32,320 --> 02:02:38,710
van die ze plompe de lege glazen altijd
versierd want de amerikanen die hadden ons laten

1114
02:02:38,720 --> 02:02:46,940
plunderen die hadden ons meegenomen naar een zes
voor ja ja waar ze allemaal spullen opgeslagen

1115
02:02:46,940 --> 02:02:50,780
waar en dan mochten wij dus één dag mocht
wij net zoveel meenemen als we konden dragen

1116
02:02:51,080 --> 02:02:55,630
dus ik had van alles had ik al eerder dus
ik liep daar eigenlijk voor gek met die hun

1117
02:02:55,630 --> 02:02:59,860
rare la zal maar je had was of ze waren
veel beter dan mijn schoenen en dan ligt daar

1118
02:02:59,860 --> 02:03:06,220
een meisje en die en die begon mij uit te
dagen en ik ren achter dat meisje dan als

1119
02:03:06,220 --> 02:03:10,900
er werkelijk waar ik denk dat is nou dat was
de eerste keer dat ik met normale eigenlijk

1120
02:03:11,020 --> 02:03:18,070
mensen te maken kreeg waarvan ik zeg harry
dat bestaat ook en dat meisje liet zich vangen

1121
02:03:19,140 --> 02:03:24,630
en ik deed verder niks het was zo zuiver
oswald en dat ben ik nooit vergeten dat heb

1122
02:03:24,630 --> 02:03:30,800
ik ook nooit meer gekund later maar toen wel
toen kwamen we bij een boerderij en die boer

1123
02:03:30,800 --> 02:03:38,600
riep ons winnen en die zegt tegen mij je weer
m'n dochter meenemen naar Nederland ja en

1124
02:03:38,600 --> 02:03:43,630
die dat meisje had ik helemaal niet gezien
die die was dat niet maar met die vroeg ik

1125
02:03:43,630 --> 02:03:48,040
zeg joh dat kan toch niet hoe kan ik nou
dat is verboden maar zo zaten ze in de war

1126
02:03:48,460 --> 02:03:54,640
want toen was al bekend dat de russen zouden
dit gaan bezetten en wij liepen daar inderdaad

1127
02:03:54,640 --> 02:04:03,250
rond zonder dat er zonder dat er eigenlijk
sprake was van een vervelende dingen wel wel

1128
02:04:03,250 --> 02:04:08,830
is zo het tegenovergestelde van wat ik zo u
vertelde de waren zelfs al althans feest op

1129
02:04:08,830 --> 02:04:14,120
die dorpen nee belachelijk eigenlijk maar het
gebeurde en nou ik ging de hulp wij gingen

1130
02:04:14,110 --> 02:04:20,270
daar ook kijken hè ook en er werd gewoon bier
geschonken was bier en ik dronk ook probeert

1131
02:04:20,400 --> 02:04:25,790
niet zoveel want ik was er helemaal niet aan
gewend en meiden ja hoor en dan kon er alleen

1132
02:04:25,790 --> 02:04:34,060
op me af ik zeg jij bent zeker bij de jou
wij allemaal de godverdikkie ja en die en

1133
02:04:34,120 --> 02:04:41,140
maar dansen kon ik helemaal niet ik heb het
trouwens nooit goed geleerd maar ik ik kon

1134
02:04:41,140 --> 02:04:47,790
helemaal dus ik stond ook wel mee hoor en
die meid die pakt me beet en die die zo beet

1135
02:04:47,850 --> 02:04:56,170
en na een schuurtje en het was donker ik denk
ja maar dan gingen we te ver dat ik bedoel

1136
02:04:56,170 --> 02:05:01,290
zo ver was ik lang niet zo veel dus ik ben
weggerend als we nu ik heb verhalen toch

1137
02:05:01,360 --> 02:05:06,000
nog nooit spijt van gehad maar maar dat soort
gekke dingen gebeurden de plotselinge door

1138
02:05:06,000 --> 02:05:19,000
het was net of dat de ja of of dat de wereld
weer een slag een slag gemaakt had nou

1139
02:05:19,000 --> 02:05:23,200
wij zijn wij hebben dus eigenlijk daar
rondgelopen en we zijn ook een keer weimar geweest

1140
02:05:23,200 --> 02:05:28,080
en toen zeiden we tegen mekaar en daar is een
brouwerij en in een waren brouwerij historische

1141
02:05:28,130 --> 02:05:33,140
bier te krijgen en toen werden we plotseling
moeder die zeiden we gaan naar binnen gaan

1142
02:05:33,140 --> 02:05:38,750
bier halen met z'n drieën hoe en waar je
naar binnen en wij zeiden wij willen bier dat

1143
02:05:38,750 --> 02:05:44,570
was er niet toen zeiden we willen bier dat
was er niet ik zeg oh nee wij willen bier

1144
02:05:44,600 --> 02:05:50,670
nu en toen kwam de pier nou dat dat wel zal
het ergste wat we gedaan hebben ja meer

1145
02:05:50,670 --> 02:05:54,420
hebben we nooit uitgespookt maar dat vonden
we toch wel leuk want de kwam eigenlijk een

1146
02:05:54,420 --> 02:06:01,420
flesje bier nou nou toen kwam konden wij als
verbindingsofficier van de amerikanen we kregen

1147
02:06:01,420 --> 02:06:10,420
dus we kregen dus een een herdenking op het
appèlplaats met ja veel russen ik heb het

1148
02:06:10,420 --> 02:06:17,590
Russische leger liet heb ik gespeeld op te
bouwen laika want er kwam hij er zijn ballen

1149
02:06:17,600 --> 02:06:22,570
like vandaan en als ik een melodie die niet
te moeilijk is hoor dan kan konden vrij aardig

1150
02:06:22,630 --> 02:06:28,870
meteen al meedoen dat dat heb ik al gekund
toen ik heel jong was zelfs al dus ik speelde

1151
02:06:28,870 --> 02:06:34,510
b en daar was het was één groot verbroedering
ja dat dat was het wel ja en de de de

1152
02:06:34,510 --> 02:06:40,930
sfeer was goed we kregen dertig april kolder
waar de verbindingsofficier in Amerikaans uniform

1153
02:06:40,930 --> 02:06:46,090
wel een Nederlander die zorgde dat je prinses
de verjaardag van prinses Juliana gevierd werd

1154
02:06:47,050 --> 02:06:53,100
hij had zelf wel gezorgd voor een voor een
tapdanser reis was ook niet zo'n lelijke hoor

1155
02:06:53,100 --> 02:07:00,300
die daar aan het tapdansen was en dus konden
wij zorgen goed voor zichzelf dacht ik maar

1156
02:07:00,380 --> 02:07:07,020
waar in ieder geval wij werden dus getrakteerd
door de amerikanen wegens dat huwelijk dat

1157
02:07:07,100 --> 02:07:15,140
die verjaardag van van prinses Juliana één op één
mei op de appèlplaats ook een grote herdenking

1158
02:07:15,710 --> 02:07:22,510
en toen ja toen inmiddels waren de prominent die
waren al vertrokken met eigengereide gerecupereerd

1159
02:07:22,530 --> 02:07:27,400
de bussen we wij nog niet want ik was geen
prominente ik was de in holland betekende ik

1160
02:07:27,400 --> 02:07:31,540
helemaal niks maar er waren mensen bij die
betekenis rond veel die dachten natuurlijk we

1161
02:07:31,540 --> 02:07:38,830
moeten nou gauw naar holland hond goed ik ik wij
zijn wij zijn vervoerd naar de naar Eindhoven

1162
02:07:38,830 --> 02:07:44,980
met lege trucks en dat was toch wel zes weken
na de bevrijding zeker wel ja ja en toen

1163
02:07:44,980 --> 02:07:50,680
kwamen de amerikanen met lege trucks en wij
dus het grote spandoeken Buchenwald zijn wij

1164
02:07:50,680 --> 02:07:57,640
naar Nederland vervoerd we hebben in bonn overnachten
ze the weather gewone huizen gerecupereerd

1165
02:07:58,120 --> 02:08:03,010
en ik heb daar dus ook in een bed gelegen
ik weet echt niet meer waar maar dat ging

1166
02:08:03,010 --> 02:08:07,570
allemaal goed en ik werd in het veemgebouw
werden wij ontvangen want Nederland was nog niet

1167
02:08:07,570 --> 02:08:12,820
eens meer vrijheid in het veemgebouw van
Philips in Eindhoven daar bleek dus dat ik tbc

1168
02:08:12,820 --> 02:08:22,210
had ben ik achter mekaar het sanatorium
ingerichte in getremd in zon en daarna ja daarna

1169
02:08:22,210 --> 02:08:27,670
overgebracht toen Nederland bevrijd van der heb
ik een jaar of drie heb ik toch wel gekuurd

1170
02:08:27,670 --> 02:08:41,790
zoals dat toen heette en nooit last van gehad
en dat is duidelijk wat heeft ervaring in

1171
02:08:41,790 --> 02:08:49,320
Buchenwald nog voor invloed gehad op de rest
van uw leven weet je dat kan ik natuurlijk

1172
02:08:49,350 --> 02:08:56,160
niet zo moe dat kon ik niet zo makkelijk
beoordelen waarom dit ik was nog eigenlijk in

1173
02:08:56,160 --> 02:09:04,890
de puberteit ja ik was nou eindelijk een kind
hoewel ik al zeventien achttien was was ik

1174
02:09:04,890 --> 02:09:12,320
toch wel een kind toen je dat ging ervaren en
dan heb je nog niet een echte persoonlijkheid

1175
02:09:12,920 --> 02:09:22,440
maar volgens dan die psychiater Albert of kaas
zullen wij wel allemaal wel een persoonlijk

1176
02:09:22,440 --> 02:09:30,450
huisvrouw verandering ondervonden hebben en
je had dat dat klopt wel dat klopt eigenlijk

1177
02:09:30,450 --> 02:09:38,180
wel want wat ik nu heb is nog steeds dat
ik kook graag dat doek wel dat doe ik graag

1178
02:09:38,480 --> 02:09:43,150
ik kan nog steeds genieten van het voedsel
wat daar ligt terwijl dat al zo lang geleden

1179
02:09:43,150 --> 02:09:47,560
is maar ik kan er nog steeds ik kan dat nog
steeds als een soort rijkdom zien nou dat

1180
02:09:47,560 --> 02:09:54,740
is al natuurlijk een ik heb geleefd in een
ridder tijd met horen ga naar lijfeigenen met

1181
02:09:54,740 --> 02:10:02,150
ijzeren wetten zonder dat je rechtop maar je
je werd wel geholpen door mensen nu heb ik

1182
02:10:02,150 --> 02:10:09,260
moeite met vriendschap ik ben altijd bang ik
denk ja die is nou makkelijk dus ik heb moeilijk

1183
02:10:10,010 --> 02:10:17,060
echte vriendschappen kunnen sluiten altijd
en ik vermoed dat het daar al ligt dat ik denk

1184
02:10:17,060 --> 02:10:21,870
ja maar als wij nou eens in ellendige
omstandigheden waarom zou je dan weet je dat in

1185
02:10:21,890 --> 02:10:32,580
was de vraag die ik me dan vaak stelde ja
en dan als de vernederingen zijn daar kan ik

1186
02:10:32,590 --> 02:10:40,810
helemaal niet he niet dat ik niet dat ik dan
maar daar daar ga ik als ik vermoed zelfs

1187
02:10:40,810 --> 02:10:49,610
vermeende vernederingen dus mijn superieuren
moesten me altijd heel voorzichtig met zijn want

1188
02:10:49,610 --> 02:10:57,860
als d'r een directeur mij behandelde zo als
ik dacht nou nou ga je te ver dan ging ik

1189
02:10:57,860 --> 02:11:03,980
'm dus enorm of dat nou m'n baantje kost
of niet dat interesseerde me niet en is ook

1190
02:11:03,980 --> 02:11:09,800
gebeurd en het kostte me nooit een baantje
nee dat is die ja en dat zijn toch dingen

1191
02:11:09,800 --> 02:11:18,700
waarvan ik zeg ja die kunnen toch wel dacht
ik terug te leiden zijn op op die ervaringen

1192
02:11:20,060 --> 02:11:25,730
want ik heb je ik heb je al verteld ik ben dus
in in in Nigeria verschijnen malen gearresteerd

1193
02:11:25,730 --> 02:11:33,590
als als verdacht van witte huurling dat was
tijdens die burgeroorlog nou ik moet je eerlijk

1194
02:11:33,590 --> 02:11:40,320
zeggen ik ben geen moment bang geweest en
dat en ik ben geen held nee ik zo zie ik het

1195
02:11:40,320 --> 02:11:45,480
niet maar ik denk je joh wat gaan we nou
krijgen hè dat gaat zich te ontnemen herhaalde

1196
02:11:45,480 --> 02:11:52,162
dus ik was zo zelfbewust als wat en ik
geloof dat als ik dat allemaal niet meegemaakt had

1197
02:11:52,639 --> 02:11:58,720
dat is toch raar dat ik waarschijnlijk anders geweest zou
zijn maar dat kan ik dus niet bewijzen dat weet ik niet