1 00:00:04,070 --> 00:00:07,610 Oké, we zijn hier bij Harry Weijenberg. Harry goedemiddag. 2 00:00:07,610 --> 00:00:09,500 Goedemiddag. 3 00:00:09,610 --> 00:00:15,920 Harry kun je ons iets vertellen hoe de situatie in 1944 in Holthees was? 4 00:00:16,170 --> 00:00:23,270 Nou, de situatie in 49 was dus nogal behoorlijk uh ja eigenlijk op z’n zeggen eigenlijk gewoon 5 00:00:23,270 --> 00:00:29,780 eigenlijk, maar ja er kwamen steeds meer Duitsers door uh van Maashees af en Holthees binnen en 6 00:00:29,780 --> 00:00:35,750 die gingen dus naar Overloon en zodoende dachten wij al wat gaat er eigenlijk allemaal gebeuren? 7 00:00:35,910 --> 00:00:42,320 En mijn vader en moeder had ook natuurlijk al de nodige zorgen daarover want ja ze trokken nog 8 00:00:42,320 --> 00:00:47,970 wel door maar kwamen ze niet terug en zo en dan hadden ze eigenlijk toch een beetje moeite mee. 9 00:00:50,010 --> 00:00:58,020 Oké we doen dit nog een keer op, opnieuw, volgens mij zei jij 1949. 10 00:00:58,020 --> 00:01:01,410 Oké Harry, kun je ons in het kort vertellen 11 00:01:01,410 --> 00:01:05,650 hoe de situatie in Holthees was in september 1944? 12 00:01:06,360 --> 00:01:10,800 Nou, in september 1944 was het dus eigenlijk gewoon rustig in Holthees, maar 13 00:01:10,800 --> 00:01:14,390 ja, op een gegeven moment kwamen de Duitse troepen kwam doorheen marcheren 14 00:01:14,390 --> 00:01:19,210 en die gingen richting Overloon en zodoende ja was er eigenlijk in Holtheze 15 00:01:19,210 --> 00:01:23,970 eigenlijk van alles gaande, maar niemand wist wat er eigenlijk ging gebeuren. 16 00:01:23,970 --> 00:01:28,670 En zodoende mijn vader en moeder die waren der eigenlijk ook nog al kritisch over gestemd. 17 00:01:28,670 --> 00:01:33,710 Maar ja, die waren een beetje anti Duits en ja die gingen dan eigenlijk toch maar 18 00:01:33,710 --> 00:01:40,540 weer ter goede weg om maar eigenlijk niet alles ja in het vuur van de strijd te gooien. 19 00:01:42,750 --> 00:01:46,400 Kun je vertellen hoe over het algemeen de mensen toen de bezetting 20 00:01:46,400 --> 00:01:50,910 hebben, hebben meebeleefd was er echt haat tegen de Duitsers toen? 21 00:01:50,910 --> 00:01:55,370 Nou, der was eigenlijk wel haat dus maar ja ze wisten eigenlijk helemaal niet waarom 22 00:01:55,370 --> 00:02:00,600 het ging hè. Dus en de mensen die kwamen dus gewoon uit Duitsland en iedereen had 23 00:02:00,600 --> 00:02:05,230 de nodige zorgen daarover en, ja die dachten wat gaat er toch gebeuren 24 00:02:05,230 --> 00:02:09,548 en maar ja omdat dus eigenlijk de oorlog misschien een klein beetje in 25 00:02:09,548 --> 00:02:14,350 het verschiet lag zou ut toch mogelijk zijn dat er een oorlog zou komen 26 00:02:15,940 --> 00:02:22,990 Wanneer voelde jullie eigenlijk dat ’t ja dat ’t er iets 27 00:02:22,990 --> 00:02:25,632 ging gebeuren waarvan jullie dachten, als dat maar goed gaat? 28 00:02:27,220 --> 00:02:32,580 Nou, ’t was eigenlijk zo dat dat in Holthees was eigenlijk een rustig dorpje en dus 29 00:02:32,580 --> 00:02:38,340 niet met veel inwoners maar er kwamen steeds meer inwoners want die kwamen al van,van 30 00:02:38,340 --> 00:02:42,940 Overloon en van Vierlingsbeek en Groeningen kwamen die eigenlijk bij ons al dus wij 31 00:02:42,940 --> 00:02:49,050 dachten daar is toch al meer loos als in Holthees en die kwamen dus zich toen het 32 00:02:49,050 --> 00:02:54,870 heil zoeken in Holthees dus en die hadden dus bij diverse mensen dus onderdak gevonden. 33 00:02:56,480 --> 00:02:59,909 Kregen jullie iets mee van het geweld in Overloon? Konden jullie er hier iets van merken? 34 00:03:00,210 --> 00:03:04,830 Praten de mensen erover die,die vanuit Overloon deze kant opkwamen? 35 00:03:05,470 --> 00:03:09,450 Nou direct nie, maar ja toch uh mensen die uh uit Overloon kwamen 36 00:03:09,450 --> 00:03:13,360 die zaten nogal behoorlijk veel bij uh en bij Holthees die mensen 37 00:03:13,360 --> 00:03:16,050 en die hadden toch al ’t een en ander al meegemaakt met de Duitsers. 38 00:03:16,050 --> 00:03:22,350 En ook met ’t uh ja het afvuren van uh granaten en bommen die dus toen in Overloon vielen of 39 00:03:22,350 --> 00:03:28,990 ook Oploo al dus die, die die was er eigenlijk helemaal in betrokken die die streek eigenlijk. 40 00:03:30,980 --> 00:03:36,240 Toen die mensen hier aankwamen, uh wat, wat merkte je aan 41 00:03:36,240 --> 00:03:39,650 die mensen wat kon je zien dat ze snel gevlucht waren? 42 00:03:39,650 --> 00:03:43,880 Nou, dat konde dus goed aan de mensen zien dat ze snel gevlucht waren, omdat ze 43 00:03:43,880 --> 00:03:49,430 dus eigenlijk niet te veel bij hun hadden want ze waren ja eigenlijk zomaar uh een 44 00:03:49,430 --> 00:03:53,680 was op de fiets de ander was met de kruiwagen, de ander was met de kar en daar 45 00:03:53,680 --> 00:03:57,190 zat eigenlijk het nodige wat ze eigenlijk dagelijks nodig hadden, hadden ze bij 46 00:03:57,190 --> 00:04:01,490 d’r maar anders ook niet veel want ik denk dat ze veel achter hebben moeten laten. 47 00:04:01,580 --> 00:04:06,710 Ze zouden het misschien verstopt hebben in een hooiberg of, of op een schuur of iets. 48 00:04:07,080 --> 00:04:14,290 Maar ja, veel was er eigenlijk uh achteraf bleek dat veel eigenlijk verloren was gegaan. 49 00:04:14,290 --> 00:04:19,240 Holthees was maar een klein dorpje konden al die mensen wel ondergebracht worden hier? 50 00:04:19,910 --> 00:04:27,630 Nou uh, werden ondergebracht in de zaal, zaal Beatrix dus en ook bij de mensen dus waar uh waar 51 00:04:27,630 --> 00:04:33,476 kinderen waren de kinderen moesten dus bijvoorbeeld buiten gaan slapen of buiten in een silo waar dus 52 00:04:33,477 --> 00:04:42,740 uh een, een gat uh un dingen gegraven was een beveiligings dingen begrauh gegraven was en zodoende 53 00:04:42,740 --> 00:04:48,527 konden die mensen eigenlijk gewoon uh eigenlijk binnen slapen want uh wij bij ons thuis hadden we 54 00:04:48,527 --> 00:04:51,940 dus een vrouw die in verwachting was van haar laatste 55 00:04:51,940 --> 00:04:54,650 kindje en die is bij ons in de kelder geboren. 56 00:04:54,650 --> 00:04:57,180 En toen moesten wij allemaal naar buiten dus. 57 00:04:59,190 --> 00:05:00,740 Dus uh, in principe hadden 58 00:05:00,740 --> 00:05:02,600 de mensen van Holthees uh eigenlijk al uh uit noodzorg kelders buiten gemaakt in de grond? 59 00:05:02,600 --> 00:05:12,110 Ja, ik denk het die hadden dus de de de ja, zeg maar de schuilkelders die ze eigenlijk 60 00:05:12,110 --> 00:05:19,790 zo noemde met uh met uh groot gat gegraven met bunkers erover of palen erover en daar 61 00:05:19,790 --> 00:05:24,550 weer zand bovenop dat ze dus eigenlijk veilig waren als er dus een bombardement zou komen. 62 00:05:25,850 --> 00:05:29,589 Toch zaten bij de uh meestal bij, bij, bij, bij anderen 63 00:05:29,589 --> 00:05:33,670 uh uh mensen en ook vooral bij boeren, boerderijen. 64 00:05:34,340 --> 00:05:36,820 Dat moet toch daar helemaal vol gezeten hebben, klopt dat? 65 00:05:36,820 --> 00:05:39,600 Dat zat helemaal vol ja, want dat,dat zelfs op de 66 00:05:39,600 --> 00:05:42,780 schuren toe en de stallen en alles zat helemaal vol. 67 00:05:45,010 --> 00:05:50,010 Kun je iets vertellen hoe ‘t dan met de voedselvoorziening ging en ging dat? Hoe werkte dat? 68 00:05:50,010 --> 00:05:55,149 Nou de voedselvoorziening was dus zo dat de bakker die bakte nog wel brood, maar op een gegeven 69 00:05:55,149 --> 00:06:01,249 moment was de bakker eigenlijk z’n tarwe kwijt en z’n meel kwijt en uh ja toen moesten de 70 00:06:01,380 --> 00:06:07,400 de molenaar moest toen eigenlijk voor uh voor het meel zorgen dat de bakker weer brood kon bakken. 71 00:06:07,550 --> 00:06:12,570 En zodoende is mijn vader dus aan het malen gegaan en die heeft dus uh tegen twee boeren van 72 00:06:12,570 --> 00:06:20,000 de Smakt van de winkel en Geurts verteld zondags na de Hoogmis, zorg eens dat ik tarwe krijg. 73 00:06:20,000 --> 00:06:24,550 En die kun je het beste leggen tegenover bij ons de molen en in het hok van 74 00:06:24,550 --> 00:06:29,620 Theo van Karel Coenen en zodoende kan ik die dan er daags erna uithalen en 75 00:06:29,840 --> 00:06:34,110 s`nachts gaan malen en dan heeft de bakker weer meel voor brood te bakken. 76 00:06:36,540 --> 00:06:41,980 Werd er op dat moment uh,uh veel gesjoemeld met uh met eten en al uh werd er 77 00:06:41,980 --> 00:06:46,600 links en rechts uh want in principe mocht dat niet dus uh kun je kun je iets 78 00:06:46,600 --> 00:06:50,880 vertellen over hoe er links of rechts toch aan uh aan ‘t voedsel werd gekomen? 79 00:06:51,740 --> 00:06:56,119 Nou iedereen had wel z’n eigen tuintje, het is vooral de boeren en zo die hadden hun 80 00:06:56,230 --> 00:07:01,260 eigen consumpties en ja dat werd zelfs uit de grond en alles werd daaruit gehaald dus 81 00:07:01,260 --> 00:07:04,090 wat er eigenlijk nodig was voor die mensen want ja, iedereen 82 00:07:04,090 --> 00:07:07,330 wilde toch die mensen het nodige geven wat ze nodig hadden. 83 00:07:09,480 --> 00:07:14,850 De bevolking van Holthees was die bereidwillig, hebben die de mensen 84 00:07:14,850 --> 00:07:19,860 allemaal toch wel spontaan opgevangen of of kwamen die mensen dan maar gewoon 85 00:07:19,860 --> 00:07:23,650 aan en klopte bij de mensen aan of ze binnen mochten hoe hoe werkte dat? 86 00:07:24,330 --> 00:07:30,020 Nou iedereen had wel zijn bekende gezichten uit Overloon en uit Groeningen en Vierlingsbeek en 87 00:07:30,020 --> 00:07:37,090 ja iedereen kende ook Holthese mensen en ja die zeiden dus als ze in Overloon vertrokken wij gaan 88 00:07:37,090 --> 00:07:43,110 naar Wijenberg of wij gaan naar Geurts of wij gaan naar Koenen kijk dat die ook weer bijvoorbeeld 89 00:07:43,110 --> 00:07:48,500 al kinderen hadden wonen in Overloon en zodoende kende elkaar de mensen toch veel beter als nu 90 00:07:48,500 --> 00:07:55,010 want nu is het eigenlijk maar uh gewoon een uh ja een tijd van uh iedere vreemde die er komt 91 00:07:55,010 --> 00:08:01,190 die kennen ze niet en toe was het iedereen kende elkaar en zodoende zeiden ze gewoon ja wij gaan 92 00:08:01,190 --> 00:08:05,810 naar uh die plak en wij gaan naar die plek en jij gaat daar maar naartoe daar is ook nog plaats. 93 00:08:05,810 --> 00:08:16,890 Rond de dertig september zat Holthees helemaal vol evacuees toen vielen er plotseling bommen. 94 00:08:16,940 --> 00:08:21,850 Kun je misschien omschrijven wat er toen gebeurde. 95 00:08:21,850 --> 00:08:28,950 Die bommen werden gestrooid uh op uh door de Engelse vliegtuigen en die hadden dus uh daags 96 00:08:28,950 --> 00:08:34,910 van te voren dus uh eigenlijk die zaak herkend in Holtheze en die stonden nog bij de kapel 97 00:08:34,910 --> 00:08:41,550 stonden behoorlijke Duitse militair militairgeschut en alles en die dachten van: ja die gaan 98 00:08:41,550 --> 00:08:48,350 een keer aan het vuren richting Overloon en dan op het strijdperk van ons aan en toen hebben 99 00:08:48,350 --> 00:08:53,940 die gedacht van wij gaan met de vliegtuigen naar die plek toe en strooien daar bommen. 100 00:08:53,940 --> 00:09:01,110 Maar dat was dus juist op het moment dat in het kapelletje van de Zeven Smarten waren er 101 00:09:01,110 --> 00:09:06,440 biecht-oefeningen geweest voor de mensen en die hadden daar allemaal hun biecht gedaan en toen die 102 00:09:06,440 --> 00:09:13,970 daar uit liepen hebben die daar dus die bommen gekregen en daar zijn er zelfs twaalf overleden. 103 00:09:16,480 --> 00:09:21,380 Brak er toen paniek uit en wat deed jouw vader toen 104 00:09:21,990 --> 00:09:27,340 Ja, er brak behoorlijk paniek uit in Holthees want overal lagen mensen dus met 105 00:09:28,120 --> 00:09:33,600 ja met bijvoorbeeld uh die gewoon dood waren, door scherven waren gestorven. 106 00:09:33,600 --> 00:09:38,330 Want van Wanroy die lag dus bij bakker Bonants voor de deur met 107 00:09:38,710 --> 00:09:43,050 ja zeg maar uh de schedel van het hoofd er bijna helemaal eraf. 108 00:09:43,070 --> 00:09:49,620 En dan had je nog mevrouw Van Rooy van Vierlingsbeek, die lag ook ergens uh, ja 109 00:09:49,620 --> 00:09:55,360 mijn vader zat toen bij de Burgerbevolking en die hebben allemaal meteen gewerkt. 110 00:09:55,360 --> 00:10:00,400 Er zaten heel veel mensen bij die dus toch wel het een en ander 111 00:10:00,400 --> 00:10:02,420 op hun pootjes hebben gezet. 112 00:10:03,310 --> 00:10:07,890 Waar werden die doden en gewonde mensen naartoe gebracht? Weet je dat? 113 00:10:08,200 --> 00:10:13,490 Die doden die direct dood waren werden meteen afgevoerd naar Venray naar het ziekenhuis, 114 00:10:13,490 --> 00:10:18,600 maar er waren ook nog gewonden bij en die hebben dus bij ons in de molen nog gelegen.En 115 00:10:18,600 --> 00:10:24,230 ook nog weer ja net als die Mien van Rooy van Vierlingsbeek heeft ook nog in de molen 116 00:10:24,230 --> 00:10:29,260 gelegen bij ons en dan er waren er nog verschillende, een stuk of vier vijf en die dus met 117 00:10:29,260 --> 00:10:36,260 een paard en wagen van Jos van den Heuvel naar Venray zijn gebracht, naar het ziekenhuis. 118 00:10:37,040 --> 00:10:44,500 En die hebben toen nog bij de Brier hebben die nog een bombardement gekregen terwijl die mensen 119 00:10:44,500 --> 00:10:50,570 die bij die wagen en paard waren zijn toen in het bos in de sloot gaan liggen maar de mensen die 120 00:10:50,570 --> 00:10:55,620 op de wagen lagen zijn op die wagen blijven liggen en hebben gelukkig eigenlijk niks meegekregen. 121 00:10:57,260 --> 00:11:01,310 Op het moment dat die doden en gewonden bij jullie werden 122 00:11:01,310 --> 00:11:03,880 binnengebracht, waar was jij toen? 123 00:11:04,570 --> 00:11:11,580 Nou ik was eigenlijk uh ja gewoon buiten, maar ja ik liep eigenlijk naar binnen toe.Maar ja, 124 00:11:11,580 --> 00:11:17,820 eigenlijk mocht je dat niet want die mensen van ’t bescherming burger bevolking die zeiden al van 125 00:11:18,080 --> 00:11:24,340 uh ja zoveel, min mogelijk mensen binnen laten dus die daar eigenlijk, maar ja omdat ik dus nog een 126 00:11:24,340 --> 00:11:30,020 behoorlijk kleine jongen was had ik toch gedacht van ja dit is mijn vader z’n molen dus ik ga toch 127 00:11:30,020 --> 00:11:35,820 eens even kijken en daar heb ik mijn vrouw Mien van Rooy ook zien liggen dus uh verschrikkelijk. 128 00:11:36,750 --> 00:11:39,520 Kun je daar iets over vertellen wat je toen gezien hebt? 129 00:11:39,830 --> 00:11:44,960 Nou ze was eigenlijk met haar bovenbeen was helemaal open gescheurd en je keek 130 00:11:44,960 --> 00:11:50,560 eigenlijk zo bijvoorbeeld op ‘t op het bot zo van het been en ja, ze leefde nog 131 00:11:50,560 --> 00:11:55,750 wel dus, maar het was gewoon verschrikkelijk om zoiets te zien want ik ben nog 132 00:11:55,750 --> 00:12:00,220 gauw, gauw toen naar mijn moeder gelopen want ik kon het gewoon niet aanzien. 133 00:12:11,020 --> 00:12:18,700 Uh, bij de familie van Kempen was ook een dodelijk slachtoffer. 134 00:12:18,700 --> 00:12:23,210 Kun je misschien dat verhaal omschrijven wat daar gebeurd is? 135 00:12:23,600 --> 00:12:29,700 Ja, de familie van Kempen die woonde dus met het uh vlak achter, aan de achterkant van het 136 00:12:29,700 --> 00:12:36,540 kapelletje en die man die had dat ook, dat bombardement gehoord en die, ja die zeiden ook dus ga 137 00:12:36,540 --> 00:12:42,830 maar de kelder in en zo maar hij bleef zelf met een dochtertje, klein, kleinste dochter die daar 138 00:12:42,830 --> 00:12:51,660 was bleef hij op een mand met schansen zitten en daar had die dat meisje op de schoot en hij heeft 139 00:12:52,760 --> 00:13:00,610 zelf uh gewoon een scherf gekregen op zijn hoofd en was op slag dood en dat meisje leefde nog. 140 00:13:00,810 --> 00:13:01,140 Dus 141 00:13:01,140 --> 00:13:09,890 die bleef daar uh ja heelhuids kwam die bij dat ongeluk toch weer uh in leven en 142 00:13:09,890 --> 00:13:15,630 ja die hebben later dus met het oorlogsmonument is zij ook nog weer uitgenodigd 143 00:13:15,800 --> 00:13:21,270 om een dingen te houden hier en dat hebben ze allemaal keurig gedaan maar ja het 144 00:13:21,270 --> 00:13:27,650 was toch een moeilijke tijd voor haaromdat vader eigenlijk gestorven was en uh. 145 00:13:28,870 --> 00:13:32,760 Begrijp ik het goed, dat die man zat op een mand met hout en had een 146 00:13:32,760 --> 00:13:36,470 dochtertje op de schoot en hij is dodelijk getroffen en het kind niet? 147 00:13:36,470 --> 00:13:41,830 Ja, dat is helemaal correct want uh het kind is gewoon in leven 148 00:13:41,830 --> 00:13:45,790 gebleven en hij is dodelijk getroffen ja, op die mand met hout. 149 00:13:49,260 --> 00:13:54,320 Waar zijn toen die doden en die gewonden naar toe gebracht en hoe is dat in zijn werk gegaan? 150 00:13:54,320 --> 00:14:01,690 Nou de doden, de doden zijn rechtstreeks naar Venray getransporteerd met eh, ja 151 00:14:01,690 --> 00:14:04,760 hoe dat eigenlijk precies gebeurd is dat weet ik ook niet want dat 152 00:14:04,760 --> 00:14:07,720 werd door de Bescherming Burger Bevolking werd dat veel gedaan. 153 00:14:07,720 --> 00:14:10,040 Maar ik denk wel met auto’s of zo. 154 00:14:10,110 --> 00:14:13,690 Maar ja, alleen van die 4 die bij ons op de molen lagen, zijn dus met 155 00:14:13,690 --> 00:14:18,160 paard en wagen naar Venray getransporteerd, dus die zijn later nog naar het 156 00:14:18,210 --> 00:14:21,570 ziekenhuis terwijl daar in het ziekenhuis ook nog 2 van overleden zijn. 157 00:14:21,570 --> 00:14:34,590 Ik kom even terug op de evacuees Harry, kun je vertellen hoe kwamen 158 00:14:34,590 --> 00:14:39,500 de vele evacuees uit Holthees aan eten en was er voldoende eten? 159 00:14:40,210 --> 00:14:43,966 Nou, ik denk wel dat er voldoende eten was want daar werd wel voor gezorgd dus ook 160 00:14:43,967 --> 00:14:50,650 die Bescherming Burger bevolking die deed daar wel het een en ander aan om toch 161 00:14:50,650 --> 00:14:56,260 mensen aan het eten te houden, dus dat ze toch wat konden krijgen en op bepaalde 162 00:14:56,260 --> 00:15:01,720 plaatsen en zo dus ja en dan zelf wat ik straks al zei die boeren hebben allemaal 163 00:15:01,720 --> 00:15:06,823 wel groenten in de tuin en aardappelen hebben ze ook zelf, maar ja het vlees dat weet ik niet hoe 164 00:15:06,824 --> 00:15:12,199 dat ze daar aan kwamen, maar ja ik denk dat ze toch, de bakker bakte zijn brood en ja het is 165 00:15:12,200 --> 00:15:20,310 allemaal, toch werd er wel goed op nagezien dat die mensen toch niet aan honger onderhevig waren 166 00:15:21,190 --> 00:15:28,150 Kun je misschien het verhaal nog even vertellen van eh het graan wat op, stiekem bij jullie 167 00:15:28,150 --> 00:15:31,323 gebracht werd en gemalen werd en wat er toen allemaal 168 00:15:31,324 --> 00:15:34,280 gebeurd is, kun je dat verhaal even vertellen? 169 00:15:34,530 --> 00:15:42,340 Nou, het graan dat heeft mijn vader dus 2, 1 dag nadat het van de winkel en Geurts dat 170 00:15:42,340 --> 00:15:47,500 in het schuurtje hadden gebracht bij Coenen, heeft mijn vader dat eruit gehaald en die 171 00:15:47,500 --> 00:15:54,840 heeft toen eigenlijk dat tarwe gemalen, maar toen hij aan het malen was toen kwamen dus 172 00:15:54,840 --> 00:16:01,730 de heer Schrader van Maashees, politieagent en 2 mensen van kamp Vught, die kwamen daar 173 00:16:01,730 --> 00:16:04,575 op de molen en die zeiden; “Wat ben jij aan het doen?” Ja, aan het malen. 174 00:16:05,220 --> 00:16:09,900 Ja maar dat is tarwe en dat mag niet en dit en dat en veel was niet genoeg, je gaat mee. 175 00:16:10,040 --> 00:16:17,830 Nou, toen heeft mijn vader, is toen meegegaan naar Maashees naar het gevangenishokje van 176 00:16:17,830 --> 00:16:23,600 Schrader en daar is hij blijven zitten, want en mijn moeder die werd ‘s morgens wakker en die 177 00:16:23,600 --> 00:16:29,113 zag wel dat er lampen waren in de molen nog aan, maar de molen draaide niet meer en die wist 178 00:16:29,113 --> 00:16:33,960 het eigenlijk ook niet, toen is rond 9 uur Schrader gekomen en die zei: “We hebben je man 179 00:16:33,960 --> 00:16:40,740 vanmorgen meegenomen, want die was aan het tarwe malen voor de bakker en dat mocht niet en nou 180 00:16:40,740 --> 00:16:47,190 ligt‘ie, nou zit hij bij ons en hij wordt vanmo, vanmiddag op transport gesteld naar kamp Vught. 181 00:16:48,650 --> 00:16:50,660 Zou dat iemand verraden hebben? 182 00:16:51,150 --> 00:16:54,900 Of dat iemand verraden heeft, dat weet ik ook niet, want dat is altijd nog een vraag 183 00:16:54,900 --> 00:17:01,660 geweest dus van eh ja waarom, want mijn vader die ja, die was gewoon hulpbehoevend 184 00:17:01,660 --> 00:17:08,600 en om en dat ie dus ook in het arbeidsproces zat van ja, dat die mensen eigenlijk toch 185 00:17:08,600 --> 00:17:14,980 eten moesten hebben ja en eh, maar ja, ik weet niet of het eigenlijk verraden werk was. 186 00:17:16,040 --> 00:17:19,710 Was jouw vader dan nauw betrokken bij de voedselvoorziening in Holthees? 187 00:17:20,680 --> 00:17:24,610 Ja, die zat ook bij de Bescherming Burger Bevolking, hij was zelfs hoofd Bescherming 188 00:17:24,610 --> 00:17:32,490 Burger Bevolking en ja hij zat eigenlijk overal met zijn hoofdje bij en hij deed 189 00:17:32,490 --> 00:17:38,570 ook heel veel dus om alles op te lossen en zodoende heeft hij ook weer tarwe gemalen 190 00:17:38,570 --> 00:17:43,430 voor, die van de boer afkwamen en die dan eigenlijk naar de bakker zouden gaan. 191 00:17:43,800 --> 00:17:46,790 Maar waarom mochten ze geen tarwe malen, waarom was dat verboden? 192 00:17:46,790 --> 00:17:54,100 Nou, die tarwe, die zou eigenlijk gekleurd moeten worden en dan deden ze dus daar een 193 00:17:54,100 --> 00:18:01,250 bepaalde hoeveelheid ja nattigheid in en dan werd die tarwe helemaal blauw gekleurd 194 00:18:01,290 --> 00:18:05,604 kijk en als ie dan gemalen werd, was dat meel ook helemaal blauw, dat kon je er geen 195 00:18:05,740 --> 00:18:13,710 brood meer van bakken eigenlijk iets van de ja van de ja wat die mensen die er toen 196 00:18:13,710 --> 00:18:20,280 waren, waren ook weer van de SS-ers en zo, kijk en die gingen daar mee rond want dat 197 00:18:20,280 --> 00:18:25,120 moesten eigenlijk kon je zoveel tarwe, bijvoorbeeld tarwe, konden de boeren bij 198 00:18:25,360 --> 00:18:30,200 mijn vader leveren maar dat moest je wel iedere keer, iedere maand doorgeven hoeveel 199 00:18:30,200 --> 00:18:41,190 kilo hij gehad had en dat moest doorgegeven worden aan de voedselvoorziening of zo 200 00:18:41,190 --> 00:18:48,200 Wanneer moesten jullie in Holthees allemaal weg van de Duisters, inclusief de evacués? 201 00:18:48,800 --> 00:18:56,150 Nou, ik denk dat wij ongeveer half oktober vertrokken zijn en dat wij toen richting 202 00:18:56,150 --> 00:19:01,510 Geisteren zijn gegaan en dar zijn we dan op het kasteel Geisteren 2 nachten geweest en 203 00:19:01,510 --> 00:19:04,340 toen de 3e nacht moesten wij ook richting Meerlo. 204 00:19:05,640 --> 00:19:09,790 Maar kun je misschien vertellen hoe dat eigenlijk ging, kwamen die 205 00:19:09,790 --> 00:19:13,230 Duitsers binnenstormen, kun je vertellen hoe dat in zijn werk ging? 206 00:19:13,920 --> 00:19:19,050 Nou, die Duitsers die kwamen gewoon binnen en die kwamen zeggen de raus en weg hier, 207 00:19:19,610 --> 00:19:26,210 je moet alles plaatsmaken, want bijvoorbeeld bij ons in huis stond een groot 208 00:19:26,210 --> 00:19:30,860 bordje op hoofd Bescherming Burger Bevolking en daar kwamen ze ook binnen en zeiden 209 00:19:32,140 --> 00:19:40,580 ja hier komt, zeg maar het hoofd van de Duitsers komt hier in dit gebouw zitten. 210 00:19:42,970 --> 00:19:47,090 Kun je uitleggen hoe jullie vertrokken zijn en met wie? 211 00:19:47,930 --> 00:19:56,130 Nou, wij zijn vertrokken met, ja mijn vader was dus al weg, maar waar die dus naartoe is, ja 212 00:19:56,130 --> 00:20:01,360 naar Vught, kamp Vught is die geweest, maar die was toen weg en mijn moeder is toen gegaan met 213 00:20:02,470 --> 00:20:09,270 mijn zus en ik dan en wij hebben vader, de vader en moeder van mijn moeder hebben wij dus 214 00:20:09,270 --> 00:20:16,570 meegenomen op de kruiwagen en ja, die hebben wij dus naar Geisteren gesjokkeld en zodoende 215 00:20:16,570 --> 00:20:22,080 zijn wij allemaal dus ja die kanten opgegaan, en dus alle, de meeste mensen zijn daar 216 00:20:22,080 --> 00:20:27,130 naartoe gegaan, maar van Groeningen zijn er ook veel weer naar, richting Venray gelopen. 217 00:20:30,300 --> 00:20:35,120 En hoe zijn jullie vertrokken, met de fiets of te voet? 218 00:20:35,120 --> 00:20:45,940 Nee, wij allemaal te voet gegaan ja, dus met de mensen hier in de buurt, dus eh. 219 00:20:45,940 --> 00:20:51,490 Harry, wanneer moesten al die mensen en jullie ook weg uit Holthees? 220 00:20:51,990 --> 00:20:57,000 Nou, er kwamen heel veel Duitsers van Overloon af en die kwamen bij ons gewoon 221 00:20:57,000 --> 00:21:02,170 binnen en die zeiden raus raus en toen moesten wij ook vertrekken en toen zijn wij 222 00:21:02,170 --> 00:21:08,420 dus, nadat mijn moeder dus nog veel dingen die zij eigenlijk niet mee kon nemen, verstopt had 223 00:21:08,420 --> 00:21:15,987 op de molen, in de kelder van het molen gebeuren en ja toen dacht ze van dat zit er nog wel 224 00:21:16,180 --> 00:21:23,150 allemaal, maar toen wij terug kwamen was dat ook allemaal weg en ja de rest hebben wij toen 225 00:21:23,150 --> 00:21:29,190 met vader, of de vader en de moeder van mijn moeder op de kruiwagen gezet en zijn wij toen 226 00:21:29,190 --> 00:21:36,862 naar Geisteren gereden en mijn moe, oma was er toen ook nog bij, want die heeft toen ook nog, 227 00:21:37,210 --> 00:21:44,500 die zat nog bij mijn opa en oma in huis en die heeft ook nog mee gekruit, met de kruiwagen. 228 00:21:46,220 --> 00:21:47,630 En waar kwamen jullie toen terecht? 229 00:21:47,630 --> 00:21:52,841 Wij zijn toen naar Wanssum gegaan of naar Geisteren, naar kasteel Geisteren, 230 00:21:52,841 --> 00:21:56,801 hebben wij 2, 3 nachten geslapen en de 3e nacht moesten wij daar ook weer 231 00:21:56,801 --> 00:22:01,480 weg en toen zijn wij naar Meerlo gegaan en daar hadden wij dus kennissen 232 00:22:01,550 --> 00:22:06,670 en de familie Peters, dat was een beetje familie van ons en daar zijn wij toen naartoe gegaan, 233 00:22:06,800 --> 00:22:14,760 dat is hetzelfde als dat evacues uit Overloon ook bij bekende mensen in Holthees kwamen toen. 234 00:22:14,760 --> 00:22:16,839 En kwamen jullie daar gewoon in huis terecht of waren 235 00:22:16,839 --> 00:22:20,090 daar ook voorzieningen getroffen voor de veiligheid? 236 00:22:20,270 --> 00:22:25,370 Nou, er waren eigenlijk niet veel voorzieningen getroffen, want ja dat waren gewoon gezinnen nog 237 00:22:26,100 --> 00:22:32,860 die ons erbij namen dus en zodoende dus, maar later toen wij daar een week of wat zaten kwamen 238 00:22:32,860 --> 00:22:38,230 er ook weer de Duisters en die gingen ook weer de mannen zoeken en toen hadden de mannen hadden 239 00:22:38,230 --> 00:22:45,460 toen nog weer onder de vloer een gat gemaakt van de schuur en daar een oude baskuul op gezet en 240 00:22:45,460 --> 00:22:50,610 die werd toen overheen, over het gat getrokken en dan doken die onderin dat gat en dan kwamen 241 00:22:50,610 --> 00:22:55,890 de Duitsers op de schuur en die zagen die baskuul staan, maar ze konden de mannen niet vinden. 242 00:22:57,820 --> 00:23:00,580 Hadden jullie daar ook een schuilkelder in de grond? 243 00:23:00,590 --> 00:23:01,190 Ja, dat 244 00:23:01,190 --> 00:23:05,785 was achter het huis bij die boer, bij de familie Peters hadden ze een grote schuilkelder 245 00:23:05,930 --> 00:23:11,630 gegraven want ja die evacues zaten er allemaal en dat was met een stuk of 4, 5 huizen 246 00:23:11,630 --> 00:23:18,140 hebben ze allemaal gezamenlijk dat gegraven en met balken eroverheen en takken bossen 247 00:23:18,140 --> 00:23:22,920 erop en dan weer zand eroverheen en daar zaten wij ook met zo’n 40, 50 mensen in. 248 00:23:24,890 --> 00:23:30,110 Kun je uitleggen hoe dat werkte als je daar met 40, 50 mensen in de grond zit? Hoe? 249 00:23:30,980 --> 00:23:35,560 Ja, daar zat je alleen in als er dus eventueel bombardementen kwamen he, dus we konden 250 00:23:35,560 --> 00:23:39,720 eigenlijk wel een beetje zien aan de Duitsers zelf op zich ook, want die gingen dan ook 251 00:23:39,720 --> 00:23:46,600 maatregelen nemen en ja, die gingen dan weer in de andere voertuigen, gingen die zitten, 252 00:23:46,600 --> 00:23:51,150 dan ja was dat eigenlijk niet zo’n gevaar, maar wij moesten dan de kelders in, in die 253 00:23:51,150 --> 00:23:56,980 schuilkelder en ja dan kon je eigenlijk toch merken dat je dan toch ook weer iets veiliger zat. 254 00:23:58,560 --> 00:24:01,120 Dus met andere woorden, zaten jullie gewoon in de kelder, 255 00:24:01,120 --> 00:24:02,530 opgepropt bij mekaar? 256 00:24:02,530 --> 00:24:07,770 Ja, opgepropt tot en met ja, want je kon er eigenlijk bijna niet in met 40, maar 257 00:24:07,770 --> 00:24:12,280 ja je moest er gewoon in omdat er niemand buiten kon blijven, want als er dus een 258 00:24:12,280 --> 00:24:18,540 bom zou vallen dan ja werd je misschien getroffen, dat was allemaal moeilijk. 259 00:24:18,540 --> 00:24:23,070 Werd er in de tijd ook veel gebid als er gevaar was? 260 00:24:23,140 --> 00:24:29,730 Nou, ik denk dat iedereen die onder in die kelder zat, ik denk dat die wel het rozenhoedje voorbad 261 00:24:29,730 --> 00:24:36,920 en ja dan moest je gewoon aan toevoegen dat de mensen die erbij waren die moesten dan ook mee bidden 262 00:24:36,920 --> 00:24:46,340 en dat was ook geen enkel punt, dus die mensen die vroegen toch ergens om toch bevrijd te worden. 263 00:24:49,230 --> 00:24:53,470 En hoe kregen jullie toen te eten en te drinken met zoveel man daar? 264 00:24:54,030 --> 00:25:01,990 Nou, er werd dus bij een boer op de Gunder was dat en er werd dus gewoon soep gekookt 265 00:25:01,990 --> 00:25:06,060 en aardappelen gekookt in een grote pot die eigenlijk voor de varkens 266 00:25:06,060 --> 00:25:10,020 bestemd was en die werd dan voor alle mensen die daar zaten, werd dat dan 267 00:25:10,020 --> 00:25:15,150 in gekookt en ja of het smaakte of niet, maar iedereen die at er wel van. 268 00:25:18,870 --> 00:25:22,660 Klopt het dat jullie ook nog wel eens wat vlees van de Duitsers kregen? 269 00:25:22,660 --> 00:25:30,830 Ja, ja de boer, de Duitsers hadden dus vee op de schuren dood gemaakt en die hadden dus daar 270 00:25:31,010 --> 00:25:37,427 hun portie van toebedeeld gekregen en als er dan wat over was kregen wij ook nog wat van de 271 00:25:37,428 --> 00:25:41,990 Duitsers, want er waren ook wel goede Duitsers bij, dus die gaven dan het vlees ook aan ons en 272 00:25:41,990 --> 00:25:48,550 die werd dan weer naar die boer, ja op de schuur dat gekookt werd, werd dat ook weer gebraden. 273 00:25:53,200 --> 00:25:56,700 Wat merkten jullie van de razzia’s in Meerlo? 274 00:25:57,500 --> 00:26:01,690 Nou, de razzia’s in Meerlo ja die waren dan nogal behoorlijk erg, 275 00:26:01,690 --> 00:26:08,550 want de Duitsers die wilden allemaal die jonge knullen meenemen, want als ze 16, 17, 276 00:26:08,550 --> 00:26:13,780 18 jaar waren die werden eigenlijk gewoon meegenomen om in Duitsland te gaan werken 277 00:26:13,780 --> 00:26:18,570 of weet ik wat ze eigenlijk moesten gaan doen, maar die hadden dan ook weer onder de 278 00:26:18,570 --> 00:26:24,810 grond zo’n schuilkelder en ja die konden daar als die kwamen, dan kwam de buurman 279 00:26:24,810 --> 00:26:29,110 al zeggen, ja ze zijn er weer, en dan vlogen die weer naar de schuur en dan weer het 280 00:26:29,110 --> 00:26:33,910 gat in, ja, die zaten daar in dat gat en dat konden ze eigenlijk weer niet vinden. 281 00:26:35,030 --> 00:26:40,100 Maar er waren ook onderduikers die andere kanten op gingen, waar gingen die dan naartoe? 282 00:26:41,110 --> 00:26:45,920 Onderduikers, ja, die waren eigenlijk ook weer mensen die eigenlijk toch niet hier in de buurt 283 00:26:45,920 --> 00:26:51,787 toehoorden, want ja die kwamen ook weer misschien van heinde en ver, dus net als van Rotterdam 284 00:26:51,790 --> 00:26:57,370 en zo, die zaten hier ook verschillende mensen en die ja die, waar die dan naartoe gingen 285 00:26:57,370 --> 00:27:00,950 dat weet ik dan eigenlijk ook weer niet precies want dat is eigenlijk toch een kwestie van 286 00:27:01,170 --> 00:27:04,000 ja die moesten hun eigen boontjes maar doppen. 287 00:27:07,180 --> 00:27:14,100 Die mannen, die onder die vloer kropen, daar konden er natuurlijk maar een aantal van in, 288 00:27:14,100 --> 00:27:21,083 maar waren er ook die het veld ingingen of die ergens anders naartoe kropen, hadden ze 289 00:27:21,083 --> 00:27:27,720 daar ergens ook een verborgen hut of kan me voorstellen dat niet iedereen in dat gat zat? 290 00:27:28,040 --> 00:27:30,386 Nou, niet iedereen zat in dat gat, nee, want dat kon 291 00:27:30,386 --> 00:27:33,190 eigenlijk ook niet, want dat was eigenlijk zo vol. 292 00:27:33,380 --> 00:27:37,850 Kijk, maar dan gingen er ook weer mensen dus bijvoorbeeld onder een paar ruiters zitten op 293 00:27:37,850 --> 00:27:44,780 het veld of zo of achter op een schans zijn hoop, die daar lag, die was dan uitgeroeid en ook 294 00:27:44,780 --> 00:27:50,690 een gat onder gegraven, daar konden ze dan ook onder duiken, maar ja anders, waar die anders 295 00:27:50,690 --> 00:27:56,560 zo naartoe, een veilig plekje in huis misschien, ja ik weet het ook allemaal niet zo precies, 296 00:27:56,560 --> 00:28:01,700 omdat je dus eigenlijk nog maar een mannetje was van een jaar of 11 ja dan zag je dat wel 297 00:28:01,700 --> 00:28:05,140 maar waar ze precies bleven dat wist je ook niet. 298 00:28:12,340 --> 00:28:18,120 Hoelang hebben jullie in Meerlo gezeten en wanneer zijn jullie daar weggegaan? 299 00:28:18,380 --> 00:28:23,120 Nou, wij zijn in Meerlo, hebben wij ongeveer 3 weken tot 4 weken gezeten en toen zijn wij 300 00:28:23,120 --> 00:28:31,100 weggegaan gewoon met de kruiwagen en met mijn ouders, schoonouders daar weer op of ouders 301 00:28:31,100 --> 00:28:39,780 er weer op en dan zijn wij daar richting Castenray gegaan, dus eh Oostrum, Castenray of 302 00:28:39,780 --> 00:28:46,000 Horst, Castenray en dan in Castenray hebben wij dus de eerste Engelsen gezien en op die weg 303 00:28:46,000 --> 00:28:55,750 van naar Castenray, van Tienray naar Horst hebben wij ook nog de familie Rees en van dinge 304 00:28:55,750 --> 00:29:02,010 zien zitten en die zijn daar eigenlijk gestorven ook, Van Heijster en uit Vierlingsbeek 305 00:29:02,010 --> 00:29:06,080 en daar kwamen wij bij, die hadden het bombardement niet overleefd, want die 306 00:29:06,080 --> 00:29:11,780 hadden ons voorbij gefietst en toen een 2, 300 meter kwamen de Engelsen weer 307 00:29:11,780 --> 00:29:17,380 bombardementen gooien en toen hebben die, die mensen zijn dus gestorven daar 308 00:29:18,340 --> 00:29:20,870 Waren dat bekenden van jullie, kenden jullie ze? 309 00:29:20,940 --> 00:29:25,050 Ja, wij kenden die, Van Heijster kenden wij heel goed, want ja dus mijn vader 310 00:29:25,640 --> 00:29:30,440 die zat ook weer in die hoofd Bescherm Bevolking en daar zat hij ook bij 311 00:29:30,440 --> 00:29:35,130 vanuit Vierlingsbeek en zodoende ja kenden die mekaar toch wel, maar ja mijn 312 00:29:35,130 --> 00:29:39,470 vader was toen alweer weg en die had dat ook allemaal niet meer gezien, maar. 313 00:29:40,100 --> 00:29:43,860 Wat heb je toen als jongeman meegemaakt, je hebt toen die mensen zien 314 00:29:43,860 --> 00:29:47,656 liggen en later heb je ze nog eens terug gezien, wat was er toen gebeurd? 315 00:29:48,590 --> 00:29:55,450 Nou, die mensen zijn dus meteen ook door die bommen zijn die zo overleden en wij hebben 316 00:29:55,450 --> 00:30:01,440 daar nog gezien dat ze nog een horloge aanhadden, een zakhorloge en ja toen kwamen wij dus. 317 00:30:01,440 --> 00:30:07,560 in de schuur in Castenray, hebben wij de eerste chocomel van de Engelsen gehad en daar 318 00:30:07,560 --> 00:30:12,080 zaten wij te drinken en toen kwamen er ook alweer heel veel mensen die daar van Horst 319 00:30:12,080 --> 00:30:19,460 afkwamen en die zeiden dus van, ja dat Van Heijster die lag daar nog en die hadden dus dat 320 00:30:19,460 --> 00:30:25,250 horloge was al weggenomen en zo, die hadden bijna niets meer aan, of niets meer bij zich. 321 00:30:26,850 --> 00:30:32,480 Wil je hier mee zeggen dat toen je de eerste keer zag dat de mensen, hun spullen, hun 322 00:30:32,480 --> 00:30:37,300 waardevolle spullen nog bij zich hadden en later toen je ze terugzag dat ze weg waren? 323 00:30:37,300 --> 00:30:43,600 Ja, dat kun je wel zeggen ja, want dat is eigenlijk ook een beetje, bepaalde dingen 324 00:30:43,600 --> 00:30:47,380 zie je dan, die ze nog bij zich hebben en dat ze dan toch dan dood zijn en dan ja 325 00:30:47,380 --> 00:30:52,480 denk je bij je eigen van, ja moet ik dat meenemen of moet ik dat laten liggen, maar 326 00:30:52,480 --> 00:30:57,168 ja je laat het gewoon liggen, maar dan later is het dan toch nog weg en er zijn dan 327 00:30:57,168 --> 00:31:01,420 toch nog mensen geweest die het meegenomen hebben en ik weet ook niet of het eigenlijk 328 00:31:01,420 --> 00:31:06,270 ook nog, het kan misschien ook van mensen zijn geweest die die mensen ook kenden en dat ze gedacht 329 00:31:06,270 --> 00:31:11,860 hebben, nou dan neem ik het mee, dus want er zaten ook mensen uit Vierlingsbeek daar, dus dat zou 330 00:31:11,860 --> 00:31:20,000 allemaal dus best kunnen en ik wil dus niet zeggen dat is gestolen, maar het is, het was toch weg. 331 00:31:22,400 --> 00:31:25,650 Uiteindelijk hebben jullie Venray bereikt. 332 00:31:25,650 --> 00:31:27,160 Ja 333 00:31:28,350 --> 00:31:31,670 Eh, wat was de eerste indruk toen je in Venray kwam? 334 00:31:32,380 --> 00:31:36,200 Nou, Venray was dus bevrijd, toen al en toen hebben wij daar nog 1, 335 00:31:36,200 --> 00:31:40,180 nee Venray was nog niet bevrijd, wij hebben daar nog 1 nacht geslapen 336 00:31:40,180 --> 00:31:46,990 en in Servaas en toen zijn wij op transport gesteld naar Helmond. 337 00:31:46,990 --> 00:31:57,670 Na de ervaringen in Castenray Harry, wat ben je toen naartoe gegaan? 338 00:31:58,440 --> 00:32:01,080 Toen zijn naar richting Venray gegaan, en 339 00:32:01,080 --> 00:32:07,510 Venray gelopen en daar hebben wij dus een behoorlijke stad achtergelaten, dus met 340 00:32:07,840 --> 00:32:13,280 heel veel kapot geschoten dingen en zijn wij toen eigenlijk in Servaas terecht 341 00:32:13,280 --> 00:32:19,910 gekomen, in de kelders van Servaas en daar hebben dus nog 1 nacht geslapen en. 342 00:32:20,970 --> 00:32:24,920 Kun je iets vertellen wat je daar gezien hebt in, op Servaas? 343 00:32:25,670 --> 00:32:33,160 Nou, op Servaas was dus ook een behoorlijke ja eigenlijk heel veel gebouwen die kapot waren, en die 344 00:32:33,160 --> 00:32:39,300 dus eigenlijk ook vernield waren door bombardementen of, waardoor dat weet ik niet, maar die toch 345 00:32:39,670 --> 00:32:46,610 en bepaalde dingen die waren dan nog weer goed, dat je er toch nog kon wonen, in de kelder bijvoorbeeld, 346 00:32:46,610 --> 00:32:51,910 waar wij toen ook gezeten hebben en van daaruit zijn wij eigenlijk maar 1 nacht daar geweest. 347 00:32:53,350 --> 00:32:57,490 Was toen de situatie in die kelders voor die ene nacht 348 00:32:57,490 --> 00:33:00,040 als schrijnend te noemen, heb je dat meegemaakt? 349 00:33:00,650 --> 00:33:01,500 Nou, wij konden 350 00:33:01,500 --> 00:33:06,760 wel zien dat in die, in die kelders ook diverse mensen gezeten hebben al, want eh die waren eigenlijk 351 00:33:06,760 --> 00:33:12,230 niet zo mooi opgeruimd, maar ja wij waren dus al blij dat wij daar konden zitten, een nacht. 352 00:33:13,410 --> 00:33:15,190 Waren er ook nog patiënten toen? 353 00:33:15,480 --> 00:33:19,480 Nou, patiënten heb ik eigenlijk niet veel meer gezien, maar ik of dat die op een andere 354 00:33:19,480 --> 00:33:22,830 plek zaten dat weet ik dus niet, maar in die kelder waar wij zaten dus eigenlijk niet. 355 00:33:22,830 --> 00:33:30,240 En toen zijn jullie daags daarna weggebracht, waar zijn jullie toen naartoe gebracht? 356 00:33:30,240 --> 00:33:36,220 Wij zijn toen naar Helmond gegaan en Helmond hebben wij ook nog 1 nacht geslapen, want 357 00:33:36,220 --> 00:33:44,860 dat was toen bevrijdingsbal en in die zaal werd er stro ingeladen door Engelsen, met 358 00:33:44,860 --> 00:33:49,794 wagens stro werd aangevoerd en krijgen wij allemaal een pak stro daar kon je op slapen en 359 00:33:49,794 --> 00:33:55,740 ’s nachts zijn wij ja 1 nacht daar geweest en toen zijn wij van daaruit naar Oploo gegaan. 360 00:33:56,260 --> 00:33:59,620 Was toen je familie nog steeds bij mekaar of was die gescheiden? 361 00:33:59,810 --> 00:34:01,410 De familie was nog bij mekaar, 362 00:34:01,410 --> 00:34:03,970 alleen mijn vader, die was nog steeds zoek. 363 00:34:06,780 --> 00:34:10,400 En waar zijn jullie toen terecht gekomen in Oploo? 364 00:34:10,400 --> 00:34:14,170 In Oploo zijn wij toen terecht gekomen, wij zijn bij de familie Weeren 365 00:34:14,170 --> 00:34:21,510 en mijn opa en oma zijn toen bij de familie Lenkens en mijn andere 366 00:34:21,510 --> 00:34:27,000 oma, die bij de familie Thomassen, we zaten allemaal vlak bij elkaar. 367 00:34:29,600 --> 00:34:33,600 Kun je uitleggen hoe de situatie toen in Oploo was? 368 00:34:34,520 --> 00:34:41,620 Nou, in Oploo zaten toen al heel veel Engelse militairen, want het was een, waar de 369 00:34:41,620 --> 00:34:46,440 boeren vroeger eieren konden leveren in de eierloods, die zat ook helemaal vol met 370 00:34:46,440 --> 00:34:53,600 Engelse militairen, en ik kon toen het brood halen bij bakker Willems en dat was allemaal 371 00:34:53,600 --> 00:34:58,060 dus en dan als ik dan vlak bij bakker Willems was dan kwamen de Engelse militairen, 372 00:34:58,060 --> 00:35:01,530 kwamen dan ook als ik met mijn brood naar huis liep, kwamen die dan eraan en dan kreeg ik 373 00:35:01,530 --> 00:35:06,982 ik chocolat en alles kreeg je van die Engelse militairen, dat was toch 374 00:35:06,983 --> 00:35:11,720 eigenlijk wel leuk, maar het was toch allemaal nog een beetje vreemd voor ons. 375 00:35:11,760 --> 00:35:21,150 Je zat uiteindelijk als evacué in Oploo, bij die mensen waar jullie waren, waren die, was dat goed? 376 00:35:21,150 --> 00:35:26,500 Was dat familie van jullie, of waren het vreemde mensen, en hoe was het onderdak daar? 377 00:35:27,500 --> 00:35:32,720 Nou, het waren geen familie van ons en het waren ook geen vreemde mensen eigenlijk, want 378 00:35:32,720 --> 00:35:38,750 die mensen werden ook weer beïnvloed door een bepaalde, ja ik weet niet of dat daar 379 00:35:38,750 --> 00:35:44,120 iets van een burgerbescherming of burgerbevolking was of zo, die dan rond gingen, of dat 380 00:35:44,120 --> 00:35:48,550 die evacués konden pakken of zo, dat weet ik ook niet hoe dat ging, maar wij kregen 381 00:35:48,550 --> 00:35:56,540 toen op die auto’s, vanaf Helmond, kregen wij al het adres waar wij toen naartoe konden. 382 00:35:56,540 --> 00:36:00,200 En, daar werd goed voor jullie gezorgd? 383 00:36:00,200 --> 00:36:02,110 Daar werd goed voor ons gezorgd ja. 384 00:36:02,130 --> 00:36:08,860 En het is altijd zo geweest dat wij ons eigen brood en zo wel gingen kopen, bij die 385 00:36:08,860 --> 00:36:16,700 bakker in Oploo en de rest werd deed Sientje Weren dan zelf wel de kookpot maken. 386 00:36:19,130 --> 00:36:22,390 Wanneer zijn jullie teruggekeerd naar Holthees? 387 00:36:23,050 --> 00:36:28,902 Teruggekeerd naar Holthees zijn wij, ik denk ongeveer in mei, maar ik zou niet meer 388 00:36:28,902 --> 00:36:30,840 de datum precies weten want ik weet niet of ik dat de vorige keer vermeld heb, maar.. 389 00:36:30,840 --> 00:36:38,603 Ik kan even de vraag opnieuw stellen, want dat was inderdaad in 1945, dus ik stel even de vraag 390 00:36:38,604 --> 00:36:47,070 opnieuw, Harry kun je vertellen wanneer jullie teruggekeerd zijn naar jullie huis in Holthees? 391 00:36:47,340 --> 00:36:55,410 Nou dat wij dus van Oploo naar Holthees weer waren, dat was van mei ‘45 en toen was Holthees ook 392 00:36:55,410 --> 00:37:01,610 weer bevrijd dus en zodoende zijn wij dan weer in het huis gekomen wat helemaal gebombardeerd was, 393 00:37:01,610 --> 00:37:09,300 want het huis had ook twee bombardementen meegemaakt en overal was heel veel kapot van Holthees. 394 00:37:10,160 --> 00:37:11,800 En de spullen van moeder, waren die er nog? 395 00:37:11,800 --> 00:37:16,980 De spullen van moeder waren er niet meer die waren allemaal weg, want die lagen dus allemaal 396 00:37:16,980 --> 00:37:23,570 op de zolder of op de kelder van de molen, en daar waren allemaal zakken voor gestapeld, maar 397 00:37:23,570 --> 00:37:29,920 die zakken waren allemaal kapot gesneden en die lagen daar als vuil in de molen te kijken. 398 00:37:32,750 --> 00:37:35,880 En toen stond plotseling vader aan de deur, wanneer was dat? 399 00:37:36,060 --> 00:37:45,060 Ja, dat is ongeveer in juni geweest denk ik, want die kwam toen van Frankrijk af, gelopen 400 00:37:45,060 --> 00:37:54,450 met een man uit, waar kwam die ook weer van, Waddinxveen, of niet nee, Winterswijk, en 401 00:37:54,450 --> 00:38:01,730 die zei toen van dat ze dus samen heel veel gelopen hadden en dus toch weer het huis 402 00:38:01,730 --> 00:38:05,400 gevonden hadden en die kwam toen eigenlijk onverwachts kwam die bij ons 403 00:38:05,400 --> 00:38:10,430 binnen en ja die, maar wij kenden hem eigenlijk helemaal niet, want hij 404 00:38:10,430 --> 00:38:16,610 was zo mager en zo versleten dat het toch wel een beetje triest was. 405 00:38:19,460 --> 00:38:24,300 Ik kan de vraag nog een keer stellen, ik had het idee dat 406 00:38:24,300 --> 00:38:26,950 je vader in Duitsland zat of was hij via Frankrijk gekomen? 407 00:38:26,950 --> 00:38:29,190 Nee, hij zat eigenlijk in Duitsland. 408 00:38:29,190 --> 00:38:30,720 En is hij via Frankrijk teruggekomen? 409 00:38:30,720 --> 00:38:35,360 En hij is via Frankrijk teruggekomen ja, met die man uit Waddinxveen want hij is 410 00:38:35,360 --> 00:38:43,280 in Duitsland, is hij gevlucht uit het zeg maar uit dat kamp in Duitsland is hij 411 00:38:43,280 --> 00:38:48,370 gevlucht heeft hij twee keer over gedaan, de eerste keer was het mislukt en de tweede 412 00:38:48,370 --> 00:38:54,230 was hij met die man uit Winterswijk toch eruit gekomen, maar die heeft ook ja daar 413 00:38:54,230 --> 00:39:01,860 ook tegen de muur gestaan met 400 mensen en dat 2 en 4 en 6 die bleven leven en 414 00:39:01,860 --> 00:39:05,440 1 en 3 en 5 die werden doodgeschoten. 415 00:39:06,150 --> 00:39:09,460 En hoe zag jouw vader eruit toen hij weer op de stoep stond? 416 00:39:09,460 --> 00:39:14,300 Nou, mijn vader was behoorlijk mager en ook ja we kenden hem eigenlijk nog niet meer terug 417 00:39:14,300 --> 00:39:21,240 toen, want ja, het had ook van alles meegemaakt dus kijk en toen heeft hij ook, ik weet 418 00:39:21,240 --> 00:39:27,930 niet of ik het vertellen kan van zijn broers allemaal, dus dat hij zijn broers uit Aijen, 419 00:39:27,930 --> 00:39:33,980 hij had 7 broers en die zijn toen bij ons gekomen en daar is hij dus, daar heeft mijn moeder 420 00:39:33,980 --> 00:39:40,278 koffie voor gemaakt en een gebakje erbij of weet ik wat het precies allemaal was en daar 421 00:39:40,279 --> 00:39:44,190 zei hij ja dan moet ik toch eens aan mijn broers vertellen wat ik allemaal meegemaakt heeft. 422 00:39:46,430 --> 00:39:50,760 Harry, kun je misschien omschrijven hoe het was na 423 00:39:50,760 --> 00:39:55,180 al die maanden van omzwervingen om weer thuis te zijn? 424 00:39:56,470 --> 00:40:01,950 Nou, het was een hele gewaarwording voor mijn vader om toch alles weer 425 00:40:01,950 --> 00:40:07,220 op het oude te hebben en ja hij wou dus ook vertellen dus hoe dat 426 00:40:07,220 --> 00:40:11,930 hij daar met de rondzwervingen allemaal, alles meegemaakt had. 427 00:40:12,610 --> 00:40:20,890 Ik bedoel ook, hoe was het met jullie, met de hele familie rondgezworven hadden, van de 428 00:40:20,890 --> 00:40:26,034 ene plaats naar de andere en in mei ‘45 weer terug waren, hoe was dat voor jullie toen? 429 00:40:26,520 --> 00:40:31,580 Nou, ik denk dat dat ook een hele gewaarwording was, want wij hebben dus ontzettend veel plaatsen 430 00:40:31,580 --> 00:40:38,540 gehad en ja wij waren toch weer blij dat wij weer in Holthees waren, ondanks dat de woning en 431 00:40:38,540 --> 00:40:44,380 alles kapot geschoten was, konden wij toch weer eigenlijk een beetje op het oude weer verder 432 00:40:44,380 --> 00:40:52,405 gaan en daar lagen trouwens nog zelfs nog 2 Duitsers begraven bij ons op het tuinpad, ja en 433 00:40:52,406 --> 00:41:01,560 die, dat is allemaal ja erbij gekomen en ja maar wij zijn toch blij dat wij weer thuis waren. 434 00:41:01,970 --> 00:41:05,200 Hebben jullie toen ook nog hulp gekregen van een of andere organisatie, 435 00:41:05,200 --> 00:41:07,780 want ik kan me voorstellen dat jullie ook niets meer hadden? 436 00:41:07,780 --> 00:41:14,670 O ja, dat was van de Hark, van de Hark uit Haarlem, die hebben dus, daar had mijn 437 00:41:14,670 --> 00:41:20,370 vader ook weer mee aan gewerkt van Bescherming Burger bevolking, en die hebben 438 00:41:20,370 --> 00:41:28,070 toen eigenlijk weer heel veel, ja meubels en dekens en alles eigenlijk wat daar 439 00:41:28,070 --> 00:41:32,730 opgehaald werd, werd hier naar Holthees gebracht of naar Maashees of Vierlingsbeek, 440 00:41:32,730 --> 00:41:37,720 maar ja besteld werd er eigenlijk, er stond op de auto al waar het voor was. 441 00:41:39,050 --> 00:41:39,419 En daar hebben jullie ook spullen van gekregen? 442 00:41:39,420 --> 00:41:42,110 Daar hebben wij ook spullen van gekregen. 443 00:41:42,110 --> 00:41:46,260 Stoelen en tafel en zo, want alles wat kapot en alles 444 00:41:46,260 --> 00:41:51,110 was eruit bij ons en dekens ook en ja en bedden. 445 00:41:51,110 --> 00:41:56,020 Daar was ook sprake van dat mensen zeiden dat dat niet eerlijk ging, dat bepaalde mensen 446 00:41:56,020 --> 00:42:00,450 wel wat kregen en bepaalde mensen maar wat rommel kregen, heb jij daar iets van meegekregen? 447 00:42:00,450 --> 00:42:01,440 Nou, dat heb ik 448 00:42:01,440 --> 00:42:05,660 direct niets van meegekregen, maar ja je was daar eigenlijk ook te oud voor om daar eigenlijk 449 00:42:05,660 --> 00:42:12,940 interesse in te hebben, want als je zelf een eigen bed kreeg dan was je al blij, dus. 450 00:42:14,590 --> 00:42:21,730 Oke Harry, de laatste vraag, kun je vertellen wat je het meeste is 451 00:42:21,730 --> 00:42:28,260 bijgebleven van die hele periode, wat je het meest heeft aangetrokken? 452 00:42:29,070 --> 00:42:34,310 Nou, het meeste aangetrokken heeft me dus dat de mensen uit Overloon en Vierlingsbeek 453 00:42:34,310 --> 00:42:40,500 en Groeningen hier bij ons kwamen en wij wisten niet waarom en dan ja het tweede is 454 00:42:40,850 --> 00:42:45,450 dat mijn vader eigenlijk hier op de molen weggehaald werd en dat hij dan zonder meer, 455 00:42:45,450 --> 00:42:52,610 zonder iets te zeggen tegen mijn moeder van ik moet mee of tegen de Schrader die 456 00:42:52,610 --> 00:42:56,610 dan ‘s morgens om 9 uur wel kwam, maar die dan zei, ja we hebben je man vanmorgen 457 00:42:56,610 --> 00:43:01,810 meegenomen en dat is eigenlijk toch iets dat je eigenlijk niet kunt denken dat dat 458 00:43:01,810 --> 00:43:02,880 zomaar kan. 459 00:43:04,590 --> 00:43:09,510 Kun je zeggen, ik was als jongen van 11 jaar ineens mijn vader kwijt? 460 00:43:10,210 --> 00:43:16,664 Nou, dan kun je eigenlijk wel zeggen ja want ik bedoel dat heeft bij mij ook niet eh in ja, 461 00:43:16,664 --> 00:43:22,080 hoe moet ik het eigenlijk precies zeggen, het kan 11 jaar en dan zit je eigenlijk toch in 462 00:43:22,080 --> 00:43:27,550 een tijd dat je je vader en moeder nodig hebt en dan op een gegeven moment, dan hoor je dus, 463 00:43:27,550 --> 00:43:33,800 je vader is weg en komt hij nog terug en gelukkig is hij nog teruggekomen en ja en ook is 464 00:43:33,800 --> 00:43:40,510 de oorlog op zijn eigen manier toch weer goed verlopen voor ons, ondanks dat we heel veel 465 00:43:40,510 --> 00:43:45,510 strubbelingen meegemaakt hebben is toch weer eigenlijk alles op zijn pootjes terecht gekomen. 466 00:43:48,350 --> 00:43:53,208 Is de hele familie dus ongeschonden uit de strijd gekomen? 467 00:43:52,400 --> 00:43:56,100 Ja, de hele familie is ongeschonden uit de strijd gekomen, ja we hebben 468 00:43:56,100 --> 00:44:01,758 eigenlijk niemand verloren, zelfs mijn vader niet, dus dat was toch wel een 469 00:44:02,000 --> 00:44:06,530 het grootste pluspunt van de hele evacuatie, ondanks dat 470 00:44:06,530 --> 00:44:09,570 we eigenlijk altijd zonder hem moeten, hebben moeten doen. 471 00:44:12,300 --> 00:44:14,450 Harry, bedankt voor het gesprek. 472 00:44:14,460 --> 00:44:15,720 Graag gedaan. 473 00:44:18,730 --> 00:44:29,210 Harry nog een vraag, na de nacht in de kelders van Servaas waar zijn jullie toen naartoe gebracht? 474 00:44:29,510 --> 00:44:36,430 Toen zijn wij toegebracht naar het kamp in Deurne en daar hebben wij dus de nodige zorg 475 00:44:36,430 --> 00:44:42,440 aan besteed gekregen van, van diverse mensen die dus eigenlijk, ons eigenlijk een beetje 476 00:44:42,440 --> 00:44:48,560 ja want wij waren ook maar vieze mensen en met kleding hadden wij al 14 dagen, 3 weken aan 477 00:44:48,560 --> 00:44:54,630 en zodoende moesten wij dan eigenlijk ook ontsmet worden met, voor de luizen en poeders 478 00:44:54,630 --> 00:45:00,900 achter op de rug werd gespoten en tussen de hemden voor en alles in en op het hoofd nog 479 00:45:00,900 --> 00:45:08,020 een stel ja poeder en zo en ja zodoende waren wij toch weer genezen 480 00:45:08,450 --> 00:45:12,650 van luizen of net wat en toen zijn wij dus naar Helmond gegaan. 481 00:45:15,220 --> 00:45:18,510 En van Helmond zijn jullie dan weer verder richting Oploo getransporteerd? 482 00:45:18,510 --> 00:45:24,640 Van Helmond zijn wij 1 nacht weer naar, dat was dus in die zaal hadden wij dus 483 00:45:24,640 --> 00:45:29,110 geslapen en dat was dus kwam dus stro in te liggen en daar hebben wij 1 nacht geslapen 484 00:45:29,110 --> 00:45:37,239 en van daaruit was alles geregeld dat wij in Oploo adressen kregen, dat was het dan.