1
00:00:08,150 --> 00:00:13,660
En daar ben ik drie maanden
in Oost-Kapelle geweest.

2
00:00:13,661 --> 00:00:29,288
Nou, zal niet zo lang geduurd
hebben, ik… Dat is heel moeilijk

3
00:00:29,288 --> 00:00:38,039
om daar antwoord op te geven want
het is… Je moest hè, je moest.

4
00:00:38,103 --> 00:00:39,158
Je was amper een dag thuis.

5
00:00:39,159 --> 00:00:42,442
Je moest eerst jezelf komen melden
en waarom je niet ondergedoken was

6
00:00:47,396 --> 00:00:52,466
vijftigduizend mensen, je kent dat papieren
op de papieren van de burgemeester,

7
00:00:52,467 --> 00:00:55,831
vijftigduizend mensen en dan vragen ze
aan mij of ik niet had kunnen onderduiken?

8
00:00:55,831 --> 00:01:04,530
Kijk dat vond ik pijnlijk, erg pijnlijk moet
ik zeggen. Maar u zei wat hè, net? U vroeg wat.

9
00:01:04,530 --> 00:01:06,178
Of u zich heeft moeten
herstellen toen u terugkwam.

10
00:01:06,178 --> 00:01:06,288
Ja, we moesten wel herstellen
maar we moesten ook hard

11
00:01:06,288 --> 00:01:07,114
werken gelijk, want die fabriek
lag ook helemaal in puin.

12
00:01:07,115 --> 00:01:09,863
Voordat ze eruit gingen hebben ze bijna
alles vernield zullen we maar zeggen.

13
00:01:09,863 --> 00:01:16,550
Dus dan moesten we eerst dat
opruimen om weer te kunnen werken.

14
00:01:16,551 --> 00:01:16,908
Het was een machinefabriek,
niet alleen maar ook een

15
00:01:16,909 --> 00:01:17,750
scheepswerf en dat moest
er allemaal weer draaien.

16
00:01:17,750 --> 00:01:26,930
U zei net, u was beledigd door de vraag over
onderduiken. Kunt u ons daar wat over vertellen?

17
00:01:27,510 --> 00:01:34,160
Ja, beledigd, je moest jezelf allemaal
weer komen melden als je terugkwam.

18
00:01:34,160 --> 00:01:43,270
Wat ik beledigd, dat ze aan mij vroegen:‘Waarom
ben je niet ondergedoken?’. Ja.

19
00:01:44,740 --> 00:01:50,610
‘Waarom heeft u mij die plaats dan niet aangewezen?’
Heb ik toen gezegd. Ik had niet geweten hoe.

20
00:01:53,110 --> 00:01:53,989
Ik was ondergedoken, maar ik ging
naar mijn moeder toe. Even wachten.

21
00:01:53,990 --> 00:01:54,440
Zal ik even een glaasje
water voor u halen?

22
00:01:54,440 --> 00:01:55,200
Een hernia, heb ik overgehouden nog. De eerste
operatie was in 1947, in het Bergweg ziekenhuis.

23
00:01:55,200 --> 00:02:00,190
En drie weken Bergwegziekenhuis hebben ze me aan
mijn rug geopereerd, ik weet het niet precies hoor.

24
00:02:00,350 --> 00:02:01,197
maar ik ben dus met het Bergweg mee nog vier
keer geopereerd, in het van Dam ziekenhuis,

25
00:02:01,197 --> 00:02:03,314
Clara ziekenhuis, het…hoe heet het ook al
weer, bij Schiedam daar… Sint Franciscus

26
00:02:03,314 --> 00:02:09,621
ziekenhuis en het Clara heb ik al gezegd,
hè? En bij de hoofdweg heb je nog een soort

27
00:02:09,622 --> 00:02:09,681
ziekenhuis eigenlijk niet,maar een kliniek,
maar onderlaatst, vorig jaar kreeg ik van

28
00:02:09,682 --> 00:02:09,740
mijn ziektenkosten Achmea bericht dat ik
mij eens moest laten keuren, een zogenaamd….

29
00:02:09,740 --> 00:02:10,133
Je hebt een soort… Hoe noem
je dat? Een dubbele keuring.

30
00:02:10,133 --> 00:02:12,305
Maar goed, ik mocht dan naar
Nijmegen, daar heb je een kliniek, de

31
00:02:13,500 --> 00:02:16,400
Sint-Maartenskliniek en daar mocht ik dan
van mijn… van mijn ziektenkosten naartoe.

32
00:02:16,400 --> 00:02:31,590
Maar, ik moest wel een briefje van de
huisarts hebben. En die gaf het niet.

33
00:02:31,590 --> 00:02:37,349
Hij zegt ‘Ik heb met de therapeut’, waar ik al
vijftien jaar liep, bij de therapeut… Hij zegt ‘We

34
00:02:37,349 --> 00:02:53,170
hebben met elkaar gepraat.’ Hij zegt ‘Dat heeft
totaal geen zin, omdat je heel erg slecht zit’. Hij

35
00:02:53,170 --> 00:03:00,669
zegt ‘Ik kan wel een briefje geven maar dat doe
ik niet’. Hij zegt ‘Dat heeft geen enkele zin’.

36
00:03:00,850 --> 00:03:04,310
Heeft u, even afgezien van de
operaties, mag ik aannemen dat

37
00:03:04,310 --> 00:03:07,279
u verder in uw leven heel veel
last van uw rug gehad heeft?

38
00:03:07,280 --> 00:03:10,843
Nog. Waar zit ik op? Wat staat er beneden? Ook
een scootmobiel. Nee, ik heb veel last gehad.

39
00:03:10,844 --> 00:03:10,969
En nu nog meer.

40
00:03:10,970 --> 00:03:11,050
Dus ja.

41
00:03:11,050 --> 00:03:15,490
Kijk, als het dezelfde Duitsers
waren die slecht voor ons

42
00:03:15,490 --> 00:03:27,340
waren…. Maar er waren ook goede
Duitsers bij toen ik daar was.

43
00:03:27,340 --> 00:03:32,485
Waar ik eten heb gekregen. Het waren… het
voor hen gevaarlijk was om mij eten te geven.

44
00:03:32,485 --> 00:03:32,955
Ik heb toch gezegd, ik lag in het
kippenhok geloof ik hè. Kippenhok.

45
00:03:32,956 --> 00:03:34,974
Om maar…. En dan moest ik zo
stil mogelijk liggen, want

46
00:03:34,974 --> 00:03:41,010
anders gaan die mensen de
boot in en dat is niet leuk.

47
00:03:41,010 --> 00:03:48,450
Want die hielpen mij hè. En die Duitser
kan ik dus geen kwaad woord van horen.

48
00:03:48,450 --> 00:04:01,950
Maar er zijn er ook bij, dan moest je maken dat
je wegkwam want die haalden de politie erbij.

49
00:04:01,950 --> 00:04:04,180
‘Polizei’. De ‘Grüne Polizei’.
Dus ja wat moet ik ervan denken?

50
00:04:04,180 --> 00:04:10,260
Want hoe denk je over de Duitsers? U vraagt
over de Duitsers, en dat is terecht natuurlijk.

51
00:04:10,260 --> 00:04:15,731
Er zijn mensen die vergeten dat niet.

52
00:04:15,732 --> 00:04:18,190
Ik vergeet het natuurlijk ook niet, maar je
kunt niet eeuwig… ik leef ook niet eeuwig.

53
00:04:18,190 --> 00:04:28,360
Je kunt het die mensen die voor altijd kwalijk
nemen, dat gaat niet. Dat gaat nu eenmaal niet.

54
00:04:28,360 --> 00:04:47,120
Ze zaten onder de plak, ze
moesten. Ze moesten gewoon.

55
00:04:47,120 --> 00:04:54,080
Dat meisje waar ik het over had wat
dan verliefd op me was en ik vond haar

56
00:04:54,080 --> 00:04:56,585
ook wel leuk moet ik zeggen, alleen
ik wist niet wat ik ermee aanmoest.

57
00:04:56,586 --> 00:04:58,680
Maar die was al weduwe.

58
00:04:58,680 --> 00:05:07,869
Die was met een jongen getrouwd van net achttien,
negentien jaar denk ik en die was al gesneuveld.

59
00:05:07,870 --> 00:05:26,010
Dus dat kan ook hè. Als je bij een boer
sliep waar meerderen sliepen, dat er, ja

60
00:05:26,010 --> 00:05:36,580
sorry… Ja, een stelletje lag te vrijen
terwijl je niet wist wat dat was, bij een

61
00:05:36,580 --> 00:05:38,716
boer, terwijl ze in het hooi mochten te
slapen, weet je wel, als doorgangslager.

62
00:05:38,717 --> 00:05:38,925
Zulke dingen maak je dan
ook mee hè. En dan daar kon

63
00:05:38,925 --> 00:05:39,149
ik eigenlijk niet goed
tegen, zal ik eerlijk zeggen.

64
00:05:39,150 --> 00:05:42,559
Is uw beeld van de mens
daardoor veranderd?

65
00:05:42,560 --> 00:05:44,799
Ja, dat kan haast niet, hè. Een
mens kan niet veranderen. Denk ik.

66
00:05:44,799 --> 00:05:46,339
Ik denk dat als je ervoor komt
dat je dan weer hetzelfde doet.

67
00:05:46,340 --> 00:05:46,627
Ik vind… Ik vind dat het heel erg veranderd is. Ik
vind dat het heel erg fout is, dat het bezig is.

68
00:05:46,628 --> 00:05:46,821
Dat is toch heel erg fout?

69
00:05:46,821 --> 00:06:00,840
Moet je nou eens kijken wat
er in de regering zit en in de

70
00:06:00,940 --> 00:06:09,440
Tweede Kamer zit, hoe de één de
ander haat en… of wat dan ook.

71
00:06:09,510 --> 00:06:17,200
Met de ene groep, om met de andere
groep mensen te… de één denkt zus

72
00:06:17,200 --> 00:06:25,815
en de ander denkt zo en… Je hebt de
PVV, je hebt de PvdA, je hebt de SP.

73
00:06:25,920 --> 00:06:28,640
Het zijn allemaal mensen van hier, en
toch zijn ze toch veranderd denk ik.

74
00:06:30,640 --> 00:06:35,280
Dat kan ook niet anders want
ze veranderen per minuut.

75
00:06:35,280 --> 00:06:38,320
Ja, maar die waren verdwenen.

76
00:06:38,610 --> 00:06:41,810
En waar ze waren, ze zeiden tegen elkaar
‘morgen huisje toe’. Toen zaten we in Wezep.

77
00:06:41,810 --> 00:06:43,890
‘Morgen huisje toe’. En
ze waren er niet meer.

78
00:06:44,410 --> 00:06:46,811
Twee, drie Chinezen bij ons
op die grote kamer dan…weg.

79
00:06:46,811 --> 00:06:47,036
En dat was dan..op of wat
dan ook, ik weet het niet.

80
00:06:47,036 --> 00:06:47,440
Maar ze zeiden ‘morgen naar huisje toe’. Dus
die waren linker dan wij, of meer durf hadden.

81
00:06:47,440 --> 00:06:53,460
Maar wij zijn heel erg benieuwd of
er nou ook Chinezen betrokken waren

82
00:06:53,460 --> 00:06:58,276
bij de Razzia maar dat blijkt hieruit
dat ze toch een stuk zijn meegegaan.

83
00:06:58,020 --> 00:06:58,403
Er waren wel Chinezen, ja.

84
00:06:58,403 --> 00:07:01,170
Maar ik heb ze niet in het Feyenoord stadion
niet eens meer gezien, moet ik zeggen.

85
00:07:01,170 --> 00:07:02,481
Maar in die kamer in Wezep wel.

86
00:07:02,481 --> 00:07:03,260
En daar zeiden ze tegen elkaar ‘huisje
toe’. Want ze vonden het ook niets.

87
00:07:03,260 --> 00:14:12,010
Ja ik vond het ook niets maar…ik wist niet hoe
ik thuis moet komen want je werd geschoten, ik

88
00:14:19,600 --> 00:19:45,569
heb het één keer gezien dan moesten we eromheen
komen staan dat er iemand doodgeschoten werd.

89
00:19:45,570 --> 00:23:23,600
Nou, en dat is niet prettig en
dan denk je wel na bij jezelf.

90
00:23:23,600 --> 00:34:54,270
Dan zeg je niet ‘Piet gaat morgen huisje
toe’. Ik zou graag nog meer vragen…

91
00:39:48,300 --> 00:43:07,340
Ja, na die ambachtsschool…ambachtsschool
dat is een…ja…hoe

92
00:43:07,340 --> 00:44:30,630
noem je het tegenwoordig, een
technische school geloof ik, hè.

93
00:45:09,950 --> 00:45:26,810
Wat ik wilde worden? Uit de armoede wilde
ik. Dus ik deed vreselijk mijn best.

94
00:45:27,700 --> 00:45:29,490
Ik had ook goede rapporten.

95
00:45:31,140 --> 00:45:38,510
En toen ik dan eenmaal bankwerker monteur
was, werd ik al gauw eerste monteur,

96
00:45:41,040 --> 00:45:48,750
maar dat was toch niet naar mijn zin,
want ik denk dan blijf je toch laag bij

97
00:45:48,750 --> 00:45:52,672
de vloer, om het maar zo te zeggen, mensen
van de vloer, zo noemden wij dat dan.

98
00:45:52,672 --> 00:45:56,050
En ik ben toen gaan studeren bij PBNA.

99
00:45:56,050 --> 00:46:07,800
En dat moest je dan zelf betalen,
alleen bij van den Berg Jurgens

100
00:46:07,800 --> 00:46:15,710
als je daar je diploma haalde
dan kreeg je dus een boekenbon.

101
00:46:15,710 --> 00:46:25,320
Zeg maar. Een cadeaubon. En het geld dat je
betaald had om te leren kreeg je terug, dat wel.

102
00:46:26,490 --> 00:46:33,810
En ik heb mijn kinderen ook zo laten leren.
Mijn kinderen hebben ook bij PBNA geleerd.

103
00:46:33,810 --> 00:46:38,800
Mijn dochter…mijn zoon tenminste, mijn
dochter niet, mijn dochter gewoon HBO.

104
00:46:38,800 --> 00:46:44,359
Maar mijn zoon op vier
vakgebieden bij PBNA ook.

105
00:46:44,359 --> 00:46:53,210
Eerst MTS hier en ja, die heeft
het…heeft altijd een goede baan.

106
00:46:53,540 --> 00:46:57,372
Heeft ook bij een ministerie
gewerkt, bij twee.

107
00:46:57,372 --> 00:47:01,630
Hij heeft gewerkt eerst bij TNO, nee eerst
bij van den Berg Jurgens, sorry. Ook bij mij.

108
00:47:01,630 --> 00:47:12,240
En toen moest hij daar
ook toezichthouder worden.

109
00:47:12,240 --> 00:47:15,660
Maar daar had hij geen zin in
want dan moest hij continue lopen.

110
00:47:18,680 --> 00:47:25,900
Dat ik trots was, ja dat alles
weer zo mooi opgebouwd werd.

111
00:47:25,900 --> 00:47:31,099
Zo snel, zo snel werd het opgebouwd,
eigenlijk. U kunt het u niet voorstellen.

112
00:47:31,760 --> 00:47:38,840
Want u was er nog niet. Maar
er werd toch hard gewerkt toen.

113
00:47:40,350 --> 00:47:47,870
En daar was je trots op, die fabrieken die
zo snel na een half jaar alweer draaiden.

114
00:47:48,340 --> 00:47:55,828
Die helemaal plat lagen. En daar ben je trots
op, want daar heb je zelf aan mee mogen helpen.

115
00:47:55,829 --> 00:48:06,820
Helemaal trots, ja. Verder ja, heel Rotterdam
die heb je op moeten bouwen uiteindelijk hè.

116
00:48:06,820 --> 00:48:17,589
Maar dan blijft Rotterdam toch altijd een
beetje Rotterdam, ook al is het niet meer…

117
00:48:17,590 --> 00:48:27,910
Ik blijf Rotterdammer, al woon ik hier al
achttien jaar. In mijn hart blijf ik Rotterdammer.

118
00:48:29,490 --> 00:48:36,010
Ik heb daar een jeugd gehad van verhuizen,
ik geloof éénentwintig keer verhuisd.

119
00:48:36,770 --> 00:48:43,740
Ja, maar dat ging zo, was dan voor de
oorlog, wij gingen verhuizen en je kreeg

120
00:48:43,740 --> 00:48:49,916
een huis en werd het voor je behangen
en gewit en dan kreeg je dat huis.

121
00:48:50,790 --> 00:48:59,010
Of je kreeg een week, toen had je
nog weekhuur, een week huur gratis.

122
00:48:59,320 --> 00:49:07,190
Maar soms was het nog niet eens uitgepakt en toen
zaten ze al te wachten op de volgende aanbieding.

123
00:49:09,670 --> 00:49:16,320
Voor wie?

124
00:49:16,450 --> 00:49:18,230
Voor wonen.

125
00:49:18,290 --> 00:49:19,330
Slecht.

126
00:49:20,470 --> 00:49:26,690
Ik heb… Mijn moeder woonde in de Regentierstraat
Jullie weten dat natuurlijk niet,

127
00:49:26,690 --> 00:49:34,460
maar je hebt van die… twee verdiepingen,
beneden en dan nog twee verdiepingen daartussen

128
00:49:34,460 --> 00:49:43,388
en dan een vliering, een schuin dak en dat
heb ik dan gekregen om wat van te kunnen

129
00:49:43,388 --> 00:49:48,600
maken maar dan moest ik eerst tien mud
kolen weghalen, dat mocht dan bij de buren.

130
00:49:48,600 --> 00:49:57,690
En heb ik van dat… die
ruimte die niet… ongeveer de

131
00:49:57,690 --> 00:50:02,130
helft was als van waar u zit
daar zo’n ruimte was dat.

132
00:50:03,080 --> 00:50:09,850
Daar heb ik een slaapkamertje van gemaakt en
een keukentje en een stukje woonkamer waar

133
00:50:09,850 --> 00:50:15,580
dan twee crapeaus, zo heette dat vroeger,
ik weet niet of je weet wat dat is crapeaus?

134
00:50:15,580 --> 00:50:17,620
Weet u het?

135
00:50:17,870 --> 00:50:19,660
Ja, crapeaus, stoelen eigenlijk.

136
00:50:19,660 --> 00:50:29,350
Zulke stoelen Nou, en daar hebben we vier
jaar gewoond, totdat die kleine kwam.

137
00:50:29,930 --> 00:50:35,570
En toen kregen we een vergunning,
maar dan heb je nog geen huis.

138
00:50:36,740 --> 00:50:44,898
Want er waren huiseigenaren die als het
huis leegkwam, dan plukten ze van je.

139
00:50:44,898 --> 00:50:50,280
Ik had een keer, een huis kon
ik krijgen in de Polderstraat,

140
00:50:50,280 --> 00:50:57,780
ik weet het nog goed, en…zegt
hij: ‘Ja, is goed’ zegt hij.

141
00:50:57,920 --> 00:51:01,450
‘Je kunt het krijgen maar je
schoorsteen die moet gemaakt worden.

142
00:51:03,950 --> 00:51:09,300
Ze staan een week huur achter
en het toilet was kapot.’

143
00:51:10,620 --> 00:51:14,230
Nou, ik had hem zo die sleutels
in zijn bek kunnen gooien.

144
00:51:15,640 --> 00:51:17,392
Want achteraf bleek het
helemaal niet waar te wezen.

145
00:51:18,130 --> 00:51:23,120
Achteraf hadden die mensen dat
al betaald, die weggegaan waren.

146
00:51:26,870 --> 00:51:34,309
Nou dan begrijp je wel hoe ik dan
over die…maar ja, zij zat bij moeder.

147
00:51:34,310 --> 00:51:39,430
Ze konden goed met elkaar opschieten hoor, daar
gaat het niet om maar wat had ze voor ruimte…niets.

148
00:51:39,430 --> 00:51:45,900
En toen hadden we ineens drie kamers,
hè, drie kamers. Niet zo groot als deze.

149
00:51:45,900 --> 00:51:51,056
Maar de helft eentje en we hadden
een tussenkamer en nog zo’n kamer.

150
00:51:51,056 --> 00:52:05,650
Nou daar was ze gelukkig mee
natuurlijk. Vraag je nog wat?