ï»¿1
00:00:10,730 --> 00:00:21,583
Dit is een interview met Jo van der Hooning-Bruins
Slot op woensdag 20 januari 2010 in Voorthuizen.

2
00:00:21,684 --> 00:00:25,050
Het is een interview in het
kader van het project Getuigen

3
00:00:25,050 --> 00:00:29,897
verhalen, onderdeel van
programma Erfgoed van de oorlog.

4
00:00:29,998 --> 00:00:34,308
Het interview wordt afgenomen
door Anton van Renssen.

5
00:00:34,409 --> 00:00:41,944
De camera wordt gehanteerd door Hans van
der Klok en hij neemt ook het geluid op.

6
00:00:42,045 --> 00:00:47,810
Mevrouw Van der Hooning, u
woonde in de oorlog in Nijkerk.

7
00:00:47,810 --> 00:00:48,050
Nijkerk, ja.

8
00:00:48,050 --> 00:00:49,700
U was de dochter
van de burgemeester.

9
00:00:49,700 --> 00:00:50,720
Van de.. ja.

10
00:00:50,720 --> 00:00:58,260
Kunt u zichzelf introduceren en,
en kort de gezinssituatie uitleggen?

11
00:00:58,260 --> 00:01:04,300
Ja, nou eh.. u heeft al gezegd dat ik
Jo van der Hooning bent.. of ben eh..

12
00:01:04,300 --> 00:01:07,688
Ik ben de tweede uit het gezin.

13
00:01:07,789 --> 00:01:09,030
En ehm..

14
00:01:09,030 --> 00:01:10,200
mijn zusje wat ouder..

15
00:01:10,200 --> 00:01:12,960
dus drie jaar ouder was die had eh..

16
00:01:12,960 --> 00:01:17,920
heeft kinderverlamming gehad
toen ze drie was en ehm..

17
00:01:17,920 --> 00:01:23,189
ja, mijn vader en moeder
hebben eigenlijk dan..

18
00:01:23,190 --> 00:01:24,610
nou ja, een..

19
00:01:24,610 --> 00:01:27,870
niet weer een passeren..

20
00:01:27,870 --> 00:01:29,140
maar â€™t was toch wel dat..

21
00:01:29,140 --> 00:01:30,520
meestal dat..

22
00:01:30,520 --> 00:01:34,165
hÃ¨, ik, ik, ik was degene die..

23
00:01:34,266 --> 00:01:37,078
nou ja, goed, het een beetje runde.

24
00:01:37,179 --> 00:01:40,920
En dan had ik dus nog een zus
die twee jaar jonger was.

25
00:01:40,920 --> 00:01:47,380
En dan een jonger zusje wat, toen
de oorlog begon, een jaar was. Ja.

26
00:01:47,380 --> 00:01:49,160
U was met vier meiden..

27
00:01:49,160 --> 00:01:49,971
Eh..

28
00:01:50,072 --> 00:01:51,898
inderdaad vier meiden, ja.

29
00:01:51,999 --> 00:02:01,214
Ja, ja, en na de oorlog nog drie jongens.. of in
de oorlog nog net, ja. En heb ik ook een broer, ja.

30
00:02:01,314 --> 00:02:03,910
Dat is net voor de bevrijding..

31
00:02:03,910 --> 00:02:04,070
Ja.

32
00:02:04,070 --> 00:02:05,040
.. hij geboren.

33
00:02:05,040 --> 00:02:05,960
Ja, ja.

34
00:02:05,960 --> 00:02:10,070
Eigenlijk in de periode
waar wij het over hebben.

35
00:02:10,070 --> 00:02:10,510
Jazeker.

36
00:02:10,510 --> 00:02:11,730
Was uw moeder zwanger en bevallen.

37
00:02:11,730 --> 00:02:13,710
Ik denk dat eh..

38
00:02:13,710 --> 00:02:14,900
hij eh..

39
00:02:14,900 --> 00:02:16,200
ontstaan is eh..

40
00:02:16,200 --> 00:02:19,661
in mijn vaders onderduikerstijd.

41
00:02:19,762 --> 00:02:20,560
En eh..

42
00:02:20,560 --> 00:02:28,240
mijn moeder zat bij de familie Gerssen en,
en een dochter, hÃ¨, van de familie eh..

43
00:02:28,240 --> 00:02:30,740
Gerssen was getrouwd
met Van Bielert.

44
00:02:30,740 --> 00:02:34,290
En die zat op Groot Ehrental
en het was ook een vrij

45
00:02:34,290 --> 00:02:37,750
grote boerderij en daar zat
mijn vader ondergedoken.

46
00:02:37,750 --> 00:02:40,460
Dus ik denk wel dat â€˜ie
eens af en toe eh..

47
00:02:40,460 --> 00:02:42,360
zo eh..

48
00:02:42,360 --> 00:02:44,403
hÃ¨, van de een naar de ander gingen.

49
00:02:44,504 --> 00:02:50,340
In die tijd is mijn broer eh..
ja, ontstaan, zal ik maar zeggen.

50
00:02:50,340 --> 00:02:57,390
Ja. OkÃ©, ja. U was zelf 14 jaar..

51
00:02:57,390 --> 00:02:57,860
Ja.

52
00:02:57,860 --> 00:02:59,930
.. in het laatste
jaar van de oorlog.

53
00:02:59,930 --> 00:03:08,369
Ja, eh.. bij.. eh.. ja, eens even
zien, ja, 14 jaar, ja. Ja, ja, ja.

54
00:03:08,470 --> 00:03:11,590
Wat heeft u in die tijd eh..

55
00:03:11,590 --> 00:03:19,060
ge.. gedaan? U, u, uw ouders.. u woonde in
de veste, in de burgemeesterswoning of..

56
00:03:19,060 --> 00:03:23,570
Nou, we hadden een eigen huis..

57
00:03:23,570 --> 00:03:23,894
O, eigen huis.

58
00:03:23,894 --> 00:03:24,030
.. maar goed, maakt niet uit.

59
00:03:24,030 --> 00:03:27,840
Hadden uw ouders bijvoorbeeld
ook evacuÃ©s uit Arnhem in huis?

60
00:03:27,840 --> 00:03:29,390
Nee, nee, nee.

61
00:03:29,491 --> 00:03:35,000
Het huis was eigenlijk
zo, dus dat het eh..

62
00:03:35,000 --> 00:03:38,220
ja, door het gezin
eigenlijk bewoond werd.

63
00:03:38,220 --> 00:03:40,190
Met een eh..

64
00:03:40,190 --> 00:03:43,150
dienstbode, die dan
ook een kamertje had.

65
00:03:43,150 --> 00:03:47,340
En dan was er een
logeerkamer en ehm..

66
00:03:47,340 --> 00:03:50,530
toen leefden de ouders
van mijn vader nog.

67
00:03:50,530 --> 00:03:53,580
En die kwamen dan regelmatig toch..

68
00:03:53,580 --> 00:03:56,680
hoe ze dan kwamen, dat weet
ik dan niet eens zo goed, maar

69
00:03:56,680 --> 00:04:02,970
dan kwamen ze toch en dan wilden
ze hun eigen toch wel eh..

70
00:04:02,970 --> 00:04:04,394
daarvoor reserveren.

71
00:04:04,495 --> 00:04:06,670
Hoe heetten uw vader en moeder?

72
00:04:06,670 --> 00:04:12,000
Moeder die heette Nettie, haar
roepnaam en mijn vader heette Tinus.

73
00:04:12,000 --> 00:04:20,481
Tinus. Er waren geen evacuÃ©s eh..

74
00:04:20,582 --> 00:04:21,630
Niet bij ons.

75
00:04:21,630 --> 00:04:24,650
Niet bij u, nee, in een
heleboel gezinnen wel natuurlijk.

76
00:04:24,650 --> 00:04:25,740
Ja, ja, ja.

77
00:04:25,740 --> 00:04:28,640
Heeft u er wel mee te
maken gehad in die..

78
00:04:28,640 --> 00:04:33,310
Ik persoonlijk niet, maar
ik weet wel dat vader eh..

79
00:04:33,310 --> 00:04:34,000
eigenlijk nooit eh..

80
00:04:34,000 --> 00:04:36,760
want er was dan toch wel
eens iemand die het niet naar

81
00:04:36,760 --> 00:04:39,690
zin had bij iemand, dan kwamen
ze wel bij vader terecht.

82
00:04:39,690 --> 00:04:44,250
En ik kan me niet heugen dat er
ooit een gezin is die kwam klagen.

83
00:04:44,250 --> 00:04:49,070
Nee, nee, was denk ik zo
goed georganiseerd dat eh..

84
00:04:49,070 --> 00:04:57,270
en ik weet ook niet meer hoeveel mensen eh..
ja, geÃ«vacueerd waren en die in Nijkerk zaten.

85
00:04:57,270 --> 00:05:00,610
Nou, dat waren er ongeveer 6000..

86
00:05:00,610 --> 00:05:00,810
Ja.

87
00:05:00,810 --> 00:05:02,590
.. blijkt uit de
cijfers. Maar dat waren..

88
00:05:02,590 --> 00:05:04,010
Maar dat wist ik dus niet.

89
00:05:04,010 --> 00:05:08,040
Nee. Maar dat zijn puur de evacuÃ©s
uit Arnhem en omstreken, hÃ¨..

90
00:05:08,040 --> 00:05:08,626
Ja.

91
00:05:08,627 --> 00:05:11,150
.. dan had je daarnaast nog de mensen
op hongertocht die langs kwamen.

92
00:05:11,150 --> 00:05:12,949
Ja, dat zeker, want ik bedoel..

93
00:05:13,050 --> 00:05:13,920
dat was eh..

94
00:05:13,920 --> 00:05:19,410
eigenlijk elke dag wel en ja,
we zijn eigenlijk nooit te kort

95
00:05:19,410 --> 00:05:22,250
gekomen, hoor, daar hebben de
boeren wel voor gezorgd dat eh..

96
00:05:22,250 --> 00:05:25,970
He, maar het was dan wel eens..

97
00:05:25,970 --> 00:05:29,640
wij waren van die pubers, hÃ¨,
die hebben dan wat meer nodig.

98
00:05:29,640 --> 00:05:31,194
En eh..

99
00:05:31,295 --> 00:05:35,810
ja, we werden gebeld en dan hadden
we echt al een paar boterhammen

100
00:05:35,810 --> 00:05:40,560
klaarliggen, apart gehouden voor
dus degenen die langs kwamen.

101
00:05:40,560 --> 00:05:42,510
Ja, ja, ja, ja.

102
00:05:42,510 --> 00:05:44,260
Die kwamen dagelijks langs?

103
00:05:44,260 --> 00:05:46,520
Ja, het was dagelijks, ja.

104
00:05:46,520 --> 00:05:50,410
En dan gingen ze eigenlijk verder en probeerden
natuurlijk in het noorden ook wat erbij te..

105
00:05:50,410 --> 00:05:54,290
maar dat was heel
moeilijk, hoor, om eh..

106
00:05:54,290 --> 00:05:58,016
over de IJssel te komen, want eh..

107
00:05:58,017 --> 00:06:05,009
op een gegeven ogenblik hoorden wij niets
van eh.. ons eh.. mijn grootouders dan.

108
00:06:05,110 --> 00:06:06,380
He, uit Hoogeveen.

109
00:06:06,380 --> 00:06:08,300
En mijn vader was eh..

110
00:06:08,300 --> 00:06:11,460
ja, bezorgd hoe het
met hen was en eh..

111
00:06:11,460 --> 00:06:15,449
er ging dagelijks ging er
een auto, ja, die ging..

112
00:06:15,550 --> 00:06:18,850
dat was van de voedselvoorziening dus dat
zal misschien in â€™t boek van Schreu..

113
00:06:18,850 --> 00:06:20,130
dokter Schreuder staan.

114
00:06:20,130 --> 00:06:24,030
En die ging, ik meen,
dagelijks naar het noorden om

115
00:06:24,030 --> 00:06:27,640
toch ook eten te halen voor
de voorziening in Nijkerk.

116
00:06:27,640 --> 00:06:30,450
Nou, toen ben ik een
keer mee geweest.

117
00:06:30,450 --> 00:06:33,648
En toen dus ook, want ik
weet het precies, hoor..

118
00:06:33,749 --> 00:06:37,830
het huis staat er nog, en dan
moest er dus daar voorbij.

119
00:06:37,830 --> 00:06:39,310
En eh..

120
00:06:39,310 --> 00:06:41,470
ik moest eh..

121
00:06:41,470 --> 00:06:43,920
onder de zitting hebben
ze me toen verstopt.

122
00:06:43,920 --> 00:06:49,707
En dat is gelukkig goed gegaan.
En op de terugtocht ook weer..

123
00:06:49,808 --> 00:06:52,940
U bent in een soort vrachtauto
of in een bestelwagen..

124
00:06:52,940 --> 00:06:55,570
Ja, â€™t was meer een vracht.. ja,
het was een open vrachtwagen.

125
00:06:55,570 --> 00:06:58,020
Met, met wie ging u toen mee?

126
00:06:58,020 --> 00:07:01,870
Eh.. ja, iemand van de voedselvoorziening,
maar ik.. die naam weet ik ook niet meer.

127
00:07:01,870 --> 00:07:09,390
Met een chauffeur. En ik meen dat het een chauffeur
van, van de familie Bouw was. Ja, dat eh..

128
00:07:09,390 --> 00:07:12,210
En u bent toen naar het
noorden gegaan om..

129
00:07:12,210 --> 00:07:12,530
Ja.

130
00:07:12,530 --> 00:07:13,650
.. voedsel te halen.

131
00:07:13,650 --> 00:07:17,060
Nee, niet speciaal voedsel,
alleen dat mijn vader

132
00:07:17,060 --> 00:07:19,940
graag wilde weten hoe â€™t
met mijn grootouders ging.

133
00:07:19,940 --> 00:07:22,390
Ja, dat bedoel ik, u wilde
die informatie hebben..

134
00:07:22,390 --> 00:07:26,110
of uw vader wilde die informatie hebben.
Maar die, die auto die reed dagelijks..

135
00:07:26,110 --> 00:07:28,060
Ja, ik meen wel dagelijks..

136
00:07:28,060 --> 00:07:29,010
.. om voedsel te halen.

137
00:07:29,010 --> 00:07:29,576
..

138
00:07:29,577 --> 00:07:31,540
waarheen, dat is heel
dom, dat weet ik niet.

139
00:07:31,540 --> 00:07:32,170
Maar..

140
00:07:32,170 --> 00:07:37,260
en ik wist ook nooit goed wanneer die terug
kwam, daar kon je geen afspraak voor maken.

141
00:07:37,260 --> 00:07:40,340
Maar mijn moeder had
een zuster, dan eh..

142
00:07:40,340 --> 00:07:42,210
op de Zuiderlaan en dat..

143
00:07:42,210 --> 00:07:43,060
daar kwamen ze dus..

144
00:07:43,060 --> 00:07:47,130
daar moesten ze langskomen,
dus het was wel eh..

145
00:07:47,130 --> 00:07:51,560
zaak, ja, om te zorgen dat
ik daar gewoon was, en eh..

146
00:07:51,560 --> 00:07:52,250
die eh..

147
00:07:52,250 --> 00:07:57,380
dat was een aardappelhandelaar
en die heeft nog een zak vol met

148
00:07:57,380 --> 00:08:02,009
aardappels mee kunnen geven en die
hebben ze ook niet afgepakt eigenlijk.

149
00:08:02,110 --> 00:08:04,440
Dus hoe ze â€™t allemaal eh..

150
00:08:04,440 --> 00:08:09,400
ja, voor mekaar hebben. Er waren wel mensen
die van de wagen afgehaald werden, hoor, ja.

151
00:08:09,400 --> 00:08:10,064
Ja.

152
00:08:10,065 --> 00:08:14,130
Maar ja, daar heb ik niet veel
van gezien, want ik zat daaronder.

153
00:08:14,130 --> 00:08:14,520
U zat onder.

154
00:08:14,520 --> 00:08:14,920
Ja.

155
00:08:14,920 --> 00:08:17,121
Ja, ja.

156
00:08:17,222 --> 00:08:17,520
Ja.

157
00:08:17,520 --> 00:08:19,870
Dat was tijdens de Hongerwinter al.

158
00:08:19,870 --> 00:08:27,590
Ja. Maar echt zoals ze het in het westen gehad
hebben, nee, dat is aan ons voorbij gegaan.

159
00:08:27,590 --> 00:08:34,901
Als we kijken naar het gezin van uw ouders
in die tijd, hÃ¨, dus in september eh..

160
00:08:35,002 --> 00:08:36,450
was de slag om Arnhem.

161
00:08:36,450 --> 00:08:37,080
Ja.

162
00:08:37,080 --> 00:08:40,880
Half september toen kwa.. toen kwam
de vluchtelingenstroom uit Arnhem..

163
00:08:40,880 --> 00:08:41,430
Ook.

164
00:08:41,430 --> 00:08:45,300
.. op gang. Een oktober
kregen we de razzia in Putten.

165
00:08:45,300 --> 00:08:47,058
Ja, vreselijk.

166
00:08:47,159 --> 00:08:47,620
Ja.

167
00:08:47,620 --> 00:08:50,081
Ja, dat ligt me nog heel goed bij.

168
00:08:50,182 --> 00:08:52,920
Dat heeft een hoop
invloed gehad op Nijkerk?

169
00:08:52,920 --> 00:08:53,590
Jazeker.

170
00:08:53,590 --> 00:08:55,390
Zeker voor Putten
en op uw vader ook..

171
00:08:55,390 --> 00:08:56,120
Ja, ja, en..

172
00:08:56,120 --> 00:08:57,710
.. en op u.

173
00:08:57,710 --> 00:09:00,460
Ja, eigenlijk wel ook.

174
00:09:00,460 --> 00:09:05,170
Putten was natuurlijk ook vergeleken
bij Nijkerk, hÃ¨, was het eigenlijk niks.

175
00:09:05,170 --> 00:09:09,370
Want in Putten hebben ze nog, â€˜k
weet niet hoeveel mannen opgehaald.

176
00:09:09,370 --> 00:09:10,920
En eh..

177
00:09:10,920 --> 00:09:13,680
dat was nou, omdat er dus eh..

178
00:09:13,680 --> 00:09:18,720
een beschieting geweest was en daar schijnt
een heel hoge piet in gezeten te hebben.

179
00:09:18,720 --> 00:09:22,880
En ik weet verder niet zo goed of dat nou
eh.. of die dood was of weet ik het wat.

180
00:09:22,880 --> 00:09:23,530
Net niet.

181
00:09:23,530 --> 00:09:26,710
Maar in ieder geval, mijn
vader werd ter verantwoording

182
00:09:26,710 --> 00:09:30,990
geroepen, en toen is â€˜ie nog
wel gegaan, want ja, nou goed..

183
00:09:30,990 --> 00:09:32,190
en daar is het..

184
00:09:32,190 --> 00:09:34,510
heeft â€˜ie het heel moeilijk gehad.

185
00:09:34,510 --> 00:09:36,120
Hij heeft volge..

186
00:09:36,120 --> 00:09:38,530
volgehouden om niks te zeggen.

187
00:09:38,530 --> 00:09:40,719
En ze hebben echt met eh..

188
00:09:40,720 --> 00:09:42,636
ja, met, met pistool..

189
00:09:42,636 --> 00:09:48,100
want dat schrijft â€˜ie dan ook wel in het boek,
hÃ¨, op zâ€™n hoofd, dat â€˜ie het dan zeggen moest.

190
00:09:48,100 --> 00:09:50,510
Nou, en hij.. dat
heeft â€˜ie niet gedaan.

191
00:09:50,510 --> 00:09:53,760
U doelt, u doelt op het dagboek
wat hij heeft bijgehouden.

192
00:09:53,760 --> 00:09:55,390
Ja, ja, ja, ja.

193
00:09:55,390 --> 00:10:01,073
Dat heeft is dus eigenlijk dan toch voor ons
opgeschreven, omdat â€˜ie er nooit over praten wilde.

194
00:10:01,073 --> 00:10:04,380
Want ik weet nog wel dat
â€˜ie een klein agendaboek..

195
00:10:04,380 --> 00:10:06,620
agenda had en daar had â€˜ie dus..

196
00:10:06,620 --> 00:10:08,170
maakt â€˜ie aantekeningen.

197
00:10:08,170 --> 00:10:10,670
Dat heeft â€˜ie dus later uitgewerkt.

198
00:10:10,670 --> 00:10:13,260
Ja, maar dat was erg, hoor.

199
00:10:13,260 --> 00:10:14,170
En eh..

200
00:10:14,170 --> 00:10:16,330
hoe heet het eh..

201
00:10:16,330 --> 00:10:17,716
ik hoorde mijn moeder, weet..

202
00:10:17,817 --> 00:10:20,720
dat is het dan, hÃ¨, er werd ons eh..

203
00:10:20,720 --> 00:10:21,391
eh..

204
00:10:21,391 --> 00:10:22,490
niks gevraagd.

205
00:10:22,490 --> 00:10:25,070
Je moest doen wat er..

206
00:10:25,070 --> 00:10:28,440
hÃ¨, werd niet gevraagd:
Wil je dat of wil je..

207
00:10:28,440 --> 00:10:28,590
Nee.

208
00:10:28,590 --> 00:10:31,080
Maar dat kwam ook
helemaal niet in ons op.

209
00:10:31,080 --> 00:10:35,390
En ik hoorde vader nog tegen moeder
zeggen van: Jij moet die anderen bellen.

210
00:10:35,390 --> 00:10:39,480
Nou ja, dan wist je
genoeg. He, maar goed..

211
00:10:39,480 --> 00:10:40,180
Wanneer was dat?

212
00:10:40,180 --> 00:10:40,900
Dat was toen eh..

213
00:10:40,900 --> 00:10:41,200
hij eh..

214
00:10:41,200 --> 00:10:42,250
vast eh..

215
00:10:42,250 --> 00:10:49,520
ik meen dat het â€™s nachts gebeurd
was, of in de vroege morgen of zo.

216
00:10:49,520 --> 00:10:51,940
In ieder geval aan het eind van..

217
00:10:51,940 --> 00:10:52,810
Op zon.. op een oktober.

218
00:10:52,810 --> 00:11:00,330
Op zond.. ja, toen moest vader komen. Nou, en eh..
hoe heet het eh.. dat heeft â€˜ie ook wel gedaan.

219
00:11:00,330 --> 00:11:03,596
En hij heeft dus
niks gezegd en ook..

220
00:11:03,597 --> 00:11:07,280
hij moest dus eigenlijk mensen eh..

221
00:11:07,280 --> 00:11:10,230
namen noemen die in â€™t verzet zaten.

222
00:11:10,230 --> 00:11:12,190
Heeft â€˜ie niet gedaan en toen..

223
00:11:12,190 --> 00:11:13,080
gewoon uit..

224
00:11:13,080 --> 00:11:21,190
nou ja, toen hebben ze gewoon maar mensen
opgehaald. Ja, ja, ja, dus eh.. het was eh.. Ja.

225
00:11:21,190 --> 00:11:25,230
Hoe herinnert u zichzelf die dagen?

226
00:11:25,331 --> 00:11:28,880
Ja, de..

227
00:11:28,880 --> 00:11:29,060
het..

228
00:11:29,060 --> 00:11:34,180
ja, op veertienjarige leeftijd eh..

229
00:11:34,180 --> 00:11:42,109
zit het wel diep, hÃ¨, maar het is er toen eigenlijk
niet uit gekomen, laat ik het zo zeggen, hÃ¨.

230
00:11:42,210 --> 00:11:44,040
Ik bedoel eh..

231
00:11:44,040 --> 00:11:48,250
ik kwam nogal eens bij die familie
Van Essen, want dat was dus de..

232
00:11:48,250 --> 00:11:49,200
hoe heet het, de bode dan.

233
00:11:49,200 --> 00:11:52,090
En die woonde daarboven, die
had kleine kinderen en daar

234
00:11:52,090 --> 00:11:54,760
ging ik wel eens mee wandelen
en ik speelde er wel eens.

235
00:11:54,760 --> 00:11:58,040
Dus mijn moeder zei tegen me:
Ga eens naar het gemeentehuis,

236
00:11:58,040 --> 00:12:00,630
ga eens zien of je vader
te pakken kunt krijgen.

237
00:12:00,630 --> 00:12:04,270
Nou, toen kwam ik daar en toen
ben ik gewoon achterom gelopen.

238
00:12:04,270 --> 00:12:05,620
En toen zei die eh..

239
00:12:05,620 --> 00:12:08,124
ja, ik moet zeggen Duitser, hÃ¨.

240
00:12:08,225 --> 00:12:08,910
Eh..

241
00:12:08,910 --> 00:12:09,680
wat doe je hier?

242
00:12:09,680 --> 00:12:11,660
O, ik zei, ik kom met
de kinderen spelen.

243
00:12:11,660 --> 00:12:13,766
Nou, toen later, hij
weer naar boven en eh..

244
00:12:13,867 --> 00:12:17,320
hij zei tegen mevrouw Van
Essen: Wat doet ze hier?

245
00:12:17,320 --> 00:12:20,100
Nou ja, hij zegt, met
de kinderen spelen.

246
00:12:20,100 --> 00:12:24,090
En toen zegt mevrouw Van Essen: Het gaat
goed met je vader, ga maar gauw naar huis.

247
00:12:24,090 --> 00:12:25,670
Dus toen ben ik ook eh..

248
00:12:25,670 --> 00:12:30,230
niet hollend of zo, net of het heel gewoon
was, nou, ben ik weer naar huis gegaan.

249
00:12:30,230 --> 00:12:33,650
Maar ja, dat was dan alles
wat ik te horen kreeg.

250
00:12:33,650 --> 00:12:40,200
Dus toen zei ik ook dat die man
niet er was: Het gaat goed met

251
00:12:40,200 --> 00:12:43,916
je vader, hÃ¨, ik bedoel, ja, wat
had ze anders kunnen zeggen, hÃ¨.

252
00:12:43,916 --> 00:12:47,270
Dus de familie Van Essen was
de bode van het gemeentehuis.

253
00:12:47,270 --> 00:12:47,540
Ja, ja.

254
00:12:47,540 --> 00:12:48,500
En dan was zij..

255
00:12:48,500 --> 00:12:51,520
deed het huishoudelijk
werk, zal ik maar zeggen.

256
00:12:51,520 --> 00:12:56,390
En dan had ze dus mensen die eh..
het gemeentehuis schoon hielden, hÃ¨.

257
00:12:56,390 --> 00:13:00,820
En die hadden contact met.. of die wisten van
uw vader. Want hij zat in het gemeentehuis.

258
00:13:00,820 --> 00:13:01,330
Ja.

259
00:13:01,431 --> 00:13:02,976
Als een van de gijzelaars.

260
00:13:03,077 --> 00:13:05,910
Ja, en ik bedoel eh..

261
00:13:05,910 --> 00:13:09,210
ze bracht ook altijd koffie
naar iedereen, ze trainde..

262
00:13:09,210 --> 00:13:11,032
he, ze zette dan koffie en zo.

263
00:13:11,133 --> 00:13:13,460
Nou en eh..

264
00:13:13,460 --> 00:13:16,230
ja, op â€™t laatst mocht ze
toch ook nog wel wat eh..

265
00:13:16,230 --> 00:13:17,468
eten brengen.

266
00:13:17,569 --> 00:13:18,140
Dus eh..

267
00:13:18,140 --> 00:13:22,103
ja, dat ging dus niet
zo royaal natuurlijk.

268
00:13:22,103 --> 00:13:24,070
He, maar eh..

269
00:13:24,171 --> 00:13:26,230
ja, en toen is eh..

270
00:13:26,230 --> 00:13:27,930
hoe heet het, mevrouw..

271
00:13:27,930 --> 00:13:30,420
ja, want eh..

272
00:13:30,420 --> 00:13:30,870
waar we..

273
00:13:30,870 --> 00:13:32,890
ik denk dus gewoon dat ze..

274
00:13:32,890 --> 00:13:36,760
want we natuurlijk ook NSBâ€™ers
in, in, in, in Nijkerk.

275
00:13:36,760 --> 00:13:38,800
Daar zullen ze ook wel eh..

276
00:13:38,800 --> 00:13:42,900
namen van gekregen hebben van wie
de dokter was en wie de dominee was.

277
00:13:42,900 --> 00:13:46,010
Want â€™t was wel typische
dat ze die ophaalden.

278
00:13:46,010 --> 00:13:47,280
Nou en eh..

279
00:13:47,280 --> 00:13:49,030
toen was dokter eh..

280
00:13:49,030 --> 00:13:49,850
Van Lent had het..

281
00:13:49,850 --> 00:13:56,840
en dokter Leerink en zo en de dominee, dus die
hadden dat wel in de gaten natuurlijk en eh..

282
00:13:56,840 --> 00:14:02,300
ja, die waren verdwenen, daar
namen ze de vrouw van mee.

283
00:14:02,300 --> 00:14:02,570
En eh..

284
00:14:02,570 --> 00:14:03,560
hoe heet het eh..

285
00:14:03,561 --> 00:14:05,620
die werd toen op een gegeven
ogenblik weer losgelaten,

286
00:14:05,620 --> 00:14:08,330
hebben ze de vrouwen in
het begin weer losgelaten.

287
00:14:08,330 --> 00:14:13,710
En toen zei mevrouw Leerink
tegen mijn moeder: Jullie moeten

288
00:14:13,710 --> 00:14:17,010
gaan onderduiken, want ze
hebben tegen uw man gezegd eh..

289
00:14:17,010 --> 00:14:23,911
Als u niet doet wat wij vragen dan schieten
we uw kinderen dood en die hangen we hier..

290
00:14:24,012 --> 00:14:25,540
wij waren met zâ€™n vieren..

291
00:14:25,540 --> 00:14:28,420
hangen we hiervoor op eh..

292
00:14:28,420 --> 00:14:33,809
aan de bomen op. Mijn vader heeft niks
gezegd, maar toen zijn wij dus ondergedoken.

293
00:14:33,810 --> 00:14:36,390
Wanneer was dat?

294
00:14:36,390 --> 00:14:36,770
Nou, eh..

295
00:14:36,770 --> 00:14:39,309
vrij vlot eigenlijk na die..

296
00:14:39,410 --> 00:14:41,000
een oktober was dat, hÃ¨?

297
00:14:41,000 --> 00:14:43,017
Ja, ja, ja, ja.

298
00:14:43,118 --> 00:14:48,490
Ik denk een paar dagen daarna, want de dames
hebben toch wel een tijdje gezeten, want ze neemt..

299
00:14:48,490 --> 00:14:53,610
ze namen dus mevrouw Pellicaan,
heette ze geloof ik, ja, op..

300
00:14:53,610 --> 00:14:57,064
ze was in verwachting en ze
liep eigenlijk op, op â€™t eind.

301
00:14:57,165 --> 00:15:00,930
Maar ja, die namen ze mee, want
die.. haar man die was er niet.

302
00:15:00,930 --> 00:15:02,660
De vrouw van de dominee.

303
00:15:02,660 --> 00:15:07,560
De vrouw van de dominee, maar die hebben
ze dus het allereerste vrij gelaten, ja.

304
00:15:07,560 --> 00:15:10,280
Een beetje menselijk
besef hadden ze.

305
00:15:10,280 --> 00:15:17,150
Nou, kennelijk wel, maar uit menselijk
besef dan neem je zoâ€™n vrouw toch niet mee.

306
00:15:17,150 --> 00:15:20,040
Ja, misschien ook om vader onder
dwang te zetten, ik weet het niet.

307
00:15:20,040 --> 00:15:24,350
Nou, er was dominee
Luteijn en die eh..

308
00:15:24,350 --> 00:15:26,956
die eindigde elke avond eh..

309
00:15:26,956 --> 00:15:27,810
met gebed.

310
00:15:27,810 --> 00:15:35,460
Ja, en dat heeft iedereen, de niet en wel
gelovigen, hebben het heel erg op prijs gesteld.

311
00:15:35,460 --> 00:15:38,360
â€™t Was ook een
ontzettende aardige man.

312
00:15:38,360 --> 00:15:42,170
Het was ook echt een dominee
die er voor iedereen was, ja.

313
00:15:42,170 --> 00:15:47,370
Ja, verder lagen ze
gewoon op de grond en eh..

314
00:15:47,370 --> 00:15:54,950
waar er getrouwd werd en daar, daarvoor
was de.. ja, mâ€™n vaders kantoor dan.

315
00:15:54,950 --> 00:15:59,510
Dat heeft u achteraf
gehoord van uw vader?

316
00:15:59,510 --> 00:16:02,390
Ja, ja, ja, ja.

317
00:16:02,491 --> 00:16:06,690
U werd af en toe ingezet
als een soort informant om..

318
00:16:06,690 --> 00:16:07,352
Ja.

319
00:16:07,353 --> 00:16:09,805
.. te informeren van hoe is het en..

320
00:16:09,906 --> 00:16:11,720
Mâ€™n moeder was ook niet bang, hoor.

321
00:16:11,720 --> 00:16:13,490
Want dan was het eh..

322
00:16:13,490 --> 00:16:15,210
spertijd heette dat, toch.

323
00:16:15,210 --> 00:16:17,480
En die ging rustig eh..

324
00:16:17,480 --> 00:16:21,050
in verpleegsterstenue ging die wat..

325
00:16:21,050 --> 00:16:22,100
want hoe heet dat..

326
00:16:22,100 --> 00:16:25,540
de wijkzuster woonde naast
ons en die ging naar het eh..

327
00:16:25,540 --> 00:16:27,600
het gemeentehuis en eh..

328
00:16:27,600 --> 00:16:30,840
zei: Ja, ik heb doorgekregen
dat er een zieke is.

329
00:16:30,840 --> 00:16:37,560
Nou, dat was niet zo. Maar eh.. nee, ze heeft
vader gezien, maar eh.. dat was dan ook alles. Ja.

330
00:16:37,560 --> 00:16:38,910
Zij was helemaal geen verpleegster.

331
00:16:38,910 --> 00:16:41,898
Nee, helemaal niet, nee.

332
00:16:41,999 --> 00:16:45,306
Maar ja, kijk..

333
00:16:45,407 --> 00:16:47,325
hÃ¨..

334
00:16:47,426 --> 00:16:48,250
Dus eh..

335
00:16:48,250 --> 00:16:51,288
moeder was, moeder
was ook niet bang.

336
00:16:51,389 --> 00:16:57,520
En ze hield heel veel van mijn vader. Dan
doe je denk ik ook zulke dingen, hÃ¨? Ja.

337
00:16:57,520 --> 00:16:59,205
Uw vader was ook niet bang.

338
00:16:59,306 --> 00:17:01,220
Vader was eh..

339
00:17:01,220 --> 00:17:02,690
jawel, hij â€™s eh..

340
00:17:02,690 --> 00:17:07,294
hij schrijft in zijn boeken:
Ik ben eigenlijk een schijtluis.

341
00:17:07,395 --> 00:17:08,593
Maar..

342
00:17:08,694 --> 00:17:12,494
ja, hij heeft altijd
gedacht dat hij van God..

343
00:17:12,595 --> 00:17:15,490
hÃ¨, dat het van boven
kwam dat â€˜ie eh..

344
00:17:15,490 --> 00:17:16,546
hÃ¨.

345
00:17:16,546 --> 00:17:24,446
Nou ja, en hij heeft ook echt een periode
toen gedacht: Ze schieten me dood.

346
00:17:24,447 --> 00:17:25,563
En eh..

347
00:17:25,564 --> 00:17:27,440
ja, en, en, en, en..

348
00:17:27,440 --> 00:17:28,750
ja, daar had â€˜ie..

349
00:17:28,750 --> 00:17:34,660
ja, hoe kun je zeggen vrede
mee, maar in ieder geval eh..

350
00:17:34,660 --> 00:17:35,960
nee, niet..

351
00:17:35,960 --> 00:17:38,750
hij is heel sterk geweest,
vind ik persoonlijk, hÃ¨.

352
00:17:38,750 --> 00:17:41,581
Want als je, hÃ¨, steeds eh..

353
00:17:41,682 --> 00:17:42,920
hÃ¨, eh..

354
00:17:42,920 --> 00:17:46,420
een revolver op je hoofd
gezet wordt en eh..

355
00:17:46,420 --> 00:17:47,550
burgemeester en eh..

356
00:17:47,550 --> 00:17:49,280
dan zeiden ze van eh..

357
00:17:49,280 --> 00:17:53,610
zeiden ze ook: Nou, vertel het maar, want
je vrouw heeft het ons allemaal al verteld.

358
00:17:53,610 --> 00:17:56,130
Nou, helemaal niet waar.

359
00:17:56,130 --> 00:18:02,789
He, dus gewoon om maar te proberen dat vader
zou praten, maar hij heeft het niet gedaan.

360
00:18:02,790 --> 00:18:06,119
Nee, nee.

361
00:18:06,220 --> 00:18:08,640
Was geloof erg
belangrijk in het gezin..

362
00:18:08,741 --> 00:18:11,740
Ja, ja, ja, ja, ja.

363
00:18:11,740 --> 00:18:13,090
Het eh..

364
00:18:13,090 --> 00:18:15,375
was nog geen tijd..

365
00:18:15,476 --> 00:18:17,660
in die tijd niet, hoor.

366
00:18:17,660 --> 00:18:19,100
Dat je erover..

367
00:18:19,100 --> 00:18:20,680
zo veel over sprak, hÃ¨.

368
00:18:20,680 --> 00:18:24,596
Want mijn vader kwam dus
ook uit een bondsgezin.

369
00:18:24,696 --> 00:18:25,740
En eh..

370
00:18:25,740 --> 00:18:31,550
daar, daar sprak je eigenlijk niet
over die dingen zo met je kinderen, hÃ¨.

371
00:18:31,550 --> 00:18:36,750
Dat eh.. daar was dan toch nog
wel eh.. afstand, hÃ¨, maar..

372
00:18:36,750 --> 00:18:38,590
De gereformeerde bond in de
Nederlands hervormde kerk.

373
00:18:38,590 --> 00:18:39,362
Ja.

374
00:18:39,463 --> 00:18:41,370
De grote kerk, hÃ¨, ja.

375
00:18:41,370 --> 00:18:42,240
Ja, ja.

376
00:18:42,240 --> 00:18:45,927
Dus ik bedoel maar eh..

377
00:18:46,028 --> 00:18:47,310
hÃ¨, dus eh..

378
00:18:47,310 --> 00:18:54,300
zoals wij met de kinderen omgaan, ook wat
het geloof betreft, ben je veel meer open.

379
00:18:54,300 --> 00:18:56,400
En dat was er dus thuis niet.

380
00:18:56,400 --> 00:19:03,750
Maar je voelde wel, hÃ¨, dat ze dus daar
kracht van kregen om het maar zo te zeggen.

381
00:19:03,750 --> 00:19:05,100
Ja, ja.

382
00:19:05,100 --> 00:19:07,190
Anders had â€˜ie het ook
nooit vol kunnen houden.

383
00:19:07,190 --> 00:19:10,418
Echt niet, nee.

384
00:19:10,519 --> 00:19:19,309
En ook dat â€˜ie vaak zei tegen de Duitsers
van: Weten jullie wel wat jullie doen?

385
00:19:19,410 --> 00:19:29,420
Jullie eh.. hÃ¨, moorden Gods volk uit. En daar
heeft â€˜ie toch heel vaak eh.. geluk mee gehad.

386
00:19:29,420 --> 00:19:29,981
Ja..

387
00:19:30,081 --> 00:19:35,160
Dat ze dan.. ja, dat ze toch tot bezinning..
ik weet het niet, hoor, maar eh..

388
00:19:35,160 --> 00:19:36,100
Dat werd niet
gewaardeerd, lijkt mij.

389
00:19:36,100 --> 00:19:43,439
Het werd niet gewaardeerd, en toch ergens, ja,
weet ik niet, dat er misschien toch nog iets..

390
00:19:43,540 --> 00:19:50,078
en ik denk ook wel vaak dat dat
vaders behoud is ook geweest.

391
00:19:50,179 --> 00:20:00,711
Ja, ja. En hij eh.. hij was.. ja,
hij had ook zoâ€™n fijne gemeente, hÃ¨.

392
00:20:00,812 --> 00:20:04,910
Zulke trouwe mensen ook en zo eh..

393
00:20:04,910 --> 00:20:06,146
vrij..

394
00:20:06,146 --> 00:20:10,960
ja, vrij op een ander
opzicht, maar ook eh..

395
00:20:10,960 --> 00:20:17,957
he, vrijgevig, ook
voor ons, hÃ¨, dat eh..

396
00:20:18,058 --> 00:20:19,670
we nooit eigenlijk eh..

397
00:20:19,670 --> 00:20:22,890
â€™t was wel eens krap, maar toch
eigenlijk niks te kort kwamen.

398
00:20:22,890 --> 00:20:26,960
Nou ja, wij gingen ook wel
met een emmertje de boor op..

399
00:20:26,960 --> 00:20:32,380
de boer op. En ze wisten dus wel wie
je was. Dan kreeg je ook altijd wel wat.

400
00:20:32,380 --> 00:20:33,390
Burgemeesterskinderen..

401
00:20:33,390 --> 00:20:38,900
Ja, vond ik niet altijd even leuk, hoor,
maar eh.. want ik.. nou ja, goed..

402
00:20:38,900 --> 00:20:40,260
U leefde in een glazen huisje.

403
00:20:40,260 --> 00:20:48,166
Ja, zeker weten, ik zei wel eens: Ze weten
zondags wat we aan, aan kleren aan hebben.

404
00:20:48,267 --> 00:20:48,770
Ik, ik..

405
00:20:48,770 --> 00:20:50,045
nou ja, ik..

406
00:20:50,146 --> 00:20:51,950
dat vond ik dan niet zo leuk.

407
00:20:51,950 --> 00:20:56,899
Maar de bevolking van Nijkerk, nou,
die kan bij mij geen kwaad doen.

408
00:20:56,900 --> 00:21:04,990
Echt niet. En zoals Marij, die jullie
gesproken hebben.. o, goud waard, echt waar.

409
00:21:05,091 --> 00:21:06,430
Dat was een vriendin van u?

410
00:21:06,430 --> 00:21:09,430
Nou ja, moet je luisteren,
ze was acht jaar ouder.

411
00:21:09,430 --> 00:21:16,450
Ik.. en ik kwam eigenlijk.. er is een periode
geweest dus dat ik dagelijks daar kwam.

412
00:21:16,551 --> 00:21:17,560
Op de boerderij van Gerssen.

413
00:21:17,560 --> 00:21:22,590
Op de boerderij van Gerssen dan, waar,
waar, waar zij dan woonden met eh..

414
00:21:22,590 --> 00:21:24,326
Sam en Rien.

415
00:21:24,327 --> 00:21:29,960
Nou, en achteraf zat Sam ook, hÃ¨, in â€™t verzet,
wat ik natuurlijk ook niet geweten heb.

416
00:21:29,960 --> 00:21:31,320
En nou, dan ging je..

417
00:21:31,320 --> 00:21:33,586
ze hebben me melken geleerd.

418
00:21:33,586 --> 00:21:35,580
En â€™t was zelfs zo dus dat ik eh..

419
00:21:35,580 --> 00:21:38,650
hoe heet het, zo
kon melken dat zij..

420
00:21:38,650 --> 00:21:43,540
als ze iets had van de zangvereniging
dat ze weg ging en dat ik dan wel eh..

421
00:21:43,540 --> 00:21:44,690
mij toevertrouwd was om eh..

422
00:21:44,690 --> 00:21:46,240
om de koeien te melken.

423
00:21:46,240 --> 00:21:51,991
Ja, ja, ja, en dat is
toch iets geweldigs, ja.

424
00:21:52,092 --> 00:21:53,280
Voordat je weg kreeg..

425
00:21:53,280 --> 00:22:01,714
ging dan kreeg je van eh.. mevrouw Gerssen dan eh..
een dikke snee brood, met lekker boter erop, ja.

426
00:22:01,815 --> 00:22:07,572
U heeft de evacuÃ©s die bij Gerssen
in huis woonden wel gekend?

427
00:22:07,673 --> 00:22:11,690
Want u had ze zelf niet in het huis van
uw ouders, maar Gerssen had wel evacuÃ©s.

428
00:22:11,690 --> 00:22:15,300
Ja, maar ik, ik..

429
00:22:15,300 --> 00:22:16,180
ja, ik, ik..

430
00:22:16,180 --> 00:22:20,630
ik geloof dat die dan in
het bakhuis zaten of zo, hÃ¨?

431
00:22:20,630 --> 00:22:23,930
Dus ja, daar had ik eigenlijk
geen contact mee. Nee, nee.

432
00:22:23,930 --> 00:22:25,510
Marie, heette ze, geloof ik.

433
00:22:25,510 --> 00:22:25,820
O.

434
00:22:25,820 --> 00:22:28,006
Een Duitse, het was een Duitse.

435
00:22:28,007 --> 00:22:33,292
Kan wel.

436
00:22:33,393 --> 00:22:40,050
U had geen passent.. passanten eh.. er kwamen
passanten langs, maar er waren geen evacuÃ©s in huis.

437
00:22:40,050 --> 00:22:40,410
Nee.

438
00:22:40,410 --> 00:22:45,317
Ehm.. wel inkwartiering?

439
00:22:45,418 --> 00:22:46,002
Ja.

440
00:22:46,103 --> 00:22:50,020
O ja, zo gauw als er weer eh..

441
00:22:50,020 --> 00:22:55,360
hÃ¨, een regiment of hoe noem je
dat, weer in Nijkerk kwam dan eh..

442
00:22:55,360 --> 00:22:55,830
dan..

443
00:22:55,830 --> 00:23:03,440
Kijk, en vader wilde niet hebben dat ze
zouden zeggen dus: Bij de burgemeester niet.

444
00:23:03,440 --> 00:23:05,780
Nee, vader wilde
gelijkheid met zijn volk.

445
00:23:05,780 --> 00:23:07,960
Om maar zo te zeggen.

446
00:23:07,960 --> 00:23:09,770
Dus wij hadden altijd inkwartiering.

447
00:23:09,770 --> 00:23:12,040
En meestal dan eh..

448
00:23:12,040 --> 00:23:13,662
een hoge piet.

449
00:23:13,763 --> 00:23:18,350
Nou, en die kreeg dan de logeerkamer, hÃ¨,
en dan kwam er weer iemand om zâ€™n eh..

450
00:23:18,350 --> 00:23:20,296
hoe heet het eh..

451
00:23:20,396 --> 00:23:23,720
zâ€™n laarzen te poetsen
elke morgen en eh..

452
00:23:23,720 --> 00:23:26,574
ja, wat â€˜ie allemaal deed
dat weet ik allemaal niet.

453
00:23:26,674 --> 00:23:28,010
Maar in ieder geval..

454
00:23:28,010 --> 00:23:31,360
ja, daar schrokken we dan wel eens van,
want de achterdeur stond open en dan kwam

455
00:23:31,360 --> 00:23:35,280
die gewoon bij de achter binnen en, ja
joh, daar moest je wel aan wennen, hoor.

456
00:23:35,280 --> 00:23:39,780
Dat was ook in de periode
tijdens de Hongerwinter.

457
00:23:39,780 --> 00:23:41,668
Ja.

458
00:23:41,769 --> 00:23:42,670
Wanneer..

459
00:23:42,670 --> 00:23:46,453
Ja, kijk, dan vertrokken ze weer
en dan kwamen er weer nieuwe.

460
00:23:46,554 --> 00:23:47,380
Gingen..

461
00:23:47,380 --> 00:23:49,647
die ging naar het front.

462
00:23:49,748 --> 00:23:53,000
Ja, en we hebben ook een
keer gehad, dat was een..

463
00:23:53,000 --> 00:23:53,640
een oost eh..

464
00:23:53,640 --> 00:23:54,860
nee, eh..

465
00:23:54,860 --> 00:23:59,890
uit Beieren kwam die, een
alleraardigste man en eh..

466
00:23:59,890 --> 00:24:02,645
nou, daar hadden we het
eigenlijk een beetje mee te doen.

467
00:24:02,746 --> 00:24:03,560
En eh..

468
00:24:03,560 --> 00:24:06,760
nou achteraf weten we ook dat
â€˜ie dus bij ons vandaan eh..

469
00:24:06,760 --> 00:24:09,900
hoe heet het eh..

470
00:24:09,900 --> 00:24:13,300
naar het, het front ging en
hij is inderdaad daar eh..

471
00:24:13,300 --> 00:24:14,210
gesneuveld.

472
00:24:14,210 --> 00:24:18,180
Ja, ja, want het was toen eh..

473
00:24:18,180 --> 00:24:20,460
hij gaf ons eh..

474
00:24:20,460 --> 00:24:21,020
nie..

475
00:24:21,020 --> 00:24:22,080
ja, gewoon..

476
00:24:22,080 --> 00:24:27,660
niet met een lelijke bedoeling,
maar Mein kampf gaf die aan ons..

477
00:24:27,660 --> 00:24:29,290
of aan mijn ouders dan.

478
00:24:29,290 --> 00:24:30,020
En eh..

479
00:24:30,020 --> 00:24:31,910
wij hadden dus eh..

480
00:24:31,910 --> 00:24:36,020
iets van ons koninklijk huis en dat
hebben wij toen aan hem gegeven.

481
00:24:36,020 --> 00:24:41,140
Nou, en, en, en dat heeft â€˜ie
heel erg gewaardeerd dus kijk,

482
00:24:41,140 --> 00:24:45,650
dan zeg ik: Dat was eigenlijk
wel een goede, die moest wel.

483
00:24:45,650 --> 00:24:47,468
Ja, ja.

484
00:24:47,569 --> 00:24:56,310
Ja, er was altijd inkwartiering,
altijd, als er, hÃ¨, regimenten was.

485
00:24:56,310 --> 00:25:01,640
Ja, op â€™t laatst ook, vlak
voor de oorlog ook nog.

486
00:25:01,640 --> 00:25:04,300
Vlak voor de bevrijding, bedoelt u.

487
00:25:04,300 --> 00:25:04,580
Ja, eh..

488
00:25:04,580 --> 00:25:05,219
sorry.

489
00:25:05,220 --> 00:25:06,580
Voor de bevrijding
ook hadden we eh..

490
00:25:06,580 --> 00:25:11,360
moesten we eigenlijk het huis
uit, maar mâ€™n moeder wist

491
00:25:11,360 --> 00:25:14,370
zo te praten dat we dan met
het gezin boven mochten wonen.

492
00:25:14,370 --> 00:25:16,870
En hadden zij helemaal
de benedenverdieping.

493
00:25:16,870 --> 00:25:17,850
In eigen huis..

494
00:25:17,850 --> 00:25:18,570
In eigen huis.

495
00:25:18,570 --> 00:25:19,630
.. mochten jullie boven blijven..

496
00:25:19,630 --> 00:25:20,530
Wij mochten boven blijven.

497
00:25:20,530 --> 00:25:21,010
.. per gratie.

498
00:25:21,010 --> 00:25:21,730
Per grat..

499
00:25:21,730 --> 00:25:23,478
ja, echt per gratie.

500
00:25:23,579 --> 00:25:30,440
Ja, moest je echt wel zo voor mekaar krijgen, hÃ¨,
ik heb nog een kind wat nauwelijks een jaar is.

501
00:25:30,440 --> 00:25:32,010
En waar moet ik heen en eh..

502
00:25:32,010 --> 00:25:34,292
met die andere drie en ik
heb er een, en dat heeft ze

503
00:25:34,393 --> 00:25:37,560
een beetje uit zitten buiten,
dat die niet helemaal eh..

504
00:25:37,661 --> 00:25:40,290
nou ja, gewoon kon
lopen en zo, maar eh..

505
00:25:40,290 --> 00:25:41,603
ja.

506
00:25:41,604 --> 00:25:43,186
Dus eh..

507
00:25:43,287 --> 00:25:45,560
ja, mochten we per
gratie mochten we boven..

508
00:25:45,560 --> 00:25:46,437
boven.

509
00:25:46,538 --> 00:25:50,242
Maar ja, dat heeft niet
eens zo lang geduurd, hoor,

510
00:25:50,343 --> 00:25:53,440
want het was toen een gekke
tijd ook ergens, hoor.

511
00:25:53,440 --> 00:26:00,912
Toen ze weggingen, want ze sliepen in de salon
beneden en ook moffenmeiden waren er bij.

512
00:26:01,013 --> 00:26:03,349
Nou, altijd kabaal en een lawaai.

513
00:26:03,450 --> 00:26:04,080
En een..

514
00:26:04,080 --> 00:26:08,102
mâ€™n zus heeft een keer dus bed
scherp gezet toen iemand niet..

515
00:26:08,203 --> 00:26:09,380
toen ze er niet waren.

516
00:26:09,380 --> 00:26:12,350
Nou ja, die zijn er toch
inderdaad erdoor gezakt en eh..

517
00:26:12,350 --> 00:26:17,330
daar zaten wij op te
wachten, dat was dan eh..

518
00:26:17,431 --> 00:26:17,850
pret.

519
00:26:17,850 --> 00:26:20,670
Maar voordat ze weggingen,
hÃ¨, dachten we: Nou, we hebben

520
00:26:20,670 --> 00:26:24,000
mooi een radio, we hebben dit
en dat laten ze wel staan.

521
00:26:24,000 --> 00:26:28,896
Nee, ze hebben eerst alles kapot
gegooid buiten, voordat ze weg gingen.

522
00:26:28,897 --> 00:26:30,090
Hun eigen radio..

523
00:26:30,090 --> 00:26:38,600
Ja, wij hadden niks natuurlijk, ik bedoel, mocht
ook niet meer. Maar eh.. er was wel iets. Ja.

524
00:26:38,600 --> 00:26:48,116
U vertelde dat u na de razzia
in Putten en de gijzelneming van

525
00:26:48,117 --> 00:26:52,750
de Nijkerkse mannen, waaronder
uw vader, zelf ondergedoken bent.

526
00:26:52,750 --> 00:26:55,080
Ja, ik ben eh.. toen
eh.. ondergedoken.

527
00:26:55,080 --> 00:26:56,160
Waar bent u toen heen gegaan?

528
00:26:56,160 --> 00:26:58,120
Ik ben bij dokter Van Lent geweest.

529
00:26:58,120 --> 00:26:58,970
Bij dokter Van Lent.

530
00:26:58,970 --> 00:26:59,732
Ja.

531
00:26:59,733 --> 00:27:01,990
En dan was er ook
inderdaad dokter Schreuder.

532
00:27:01,990 --> 00:27:02,610
Die woonde daar ook.

533
00:27:02,610 --> 00:27:06,140
Ja, maar die was dus een
stuk ouder dan wij, en die..

534
00:27:06,140 --> 00:27:08,040
want, dokter Van Lent
was ook opgepakt.

535
00:27:08,040 --> 00:27:09,770
En eh..

536
00:27:09,770 --> 00:27:14,040
toen heeft dokter Schreuder waargenomen
met nog een dokter, maar daar

537
00:27:14,040 --> 00:27:17,790
kan ik toch niet meer op de naam
komen, maar die waren met zâ€™n tweeÃ«n.

538
00:27:17,790 --> 00:27:19,160
En dan eh..

539
00:27:19,160 --> 00:27:20,520
zo gauw als er eh..

540
00:27:20,520 --> 00:27:21,210
hoe heet het eh..

541
00:27:21,210 --> 00:27:25,376
spreekuur was, moest ik boven
blijven, mocht ik niet naar beneden.

542
00:27:25,377 --> 00:27:26,640
Nee, dat eh..

543
00:27:26,640 --> 00:27:30,170
nou, en ze hadden een
tuin die eigenlijk helemaal

544
00:27:30,170 --> 00:27:32,840
omgeven was door een stenen
muur en dan mocht ik eh..

545
00:27:32,840 --> 00:27:40,769
als het kon, om het maar zo te zeggen, dan
eh.. mocht ik wel eens naar buiten, ja.

546
00:27:40,870 --> 00:27:42,630
Hoe lang bent u daar gebleven?

547
00:27:42,630 --> 00:27:43,460
Ja, dat weet ik..

548
00:27:43,460 --> 00:27:52,357
dat is heel idioot, dat snap ik zelf niet,
hoor, maar dat kan ik niet achterhalen eh..

549
00:27:52,458 --> 00:28:01,750
eh.. hoelang.. het was niet in ieder geval tot het
eind, want het was op een gegeven ogenblik eh..

550
00:28:01,750 --> 00:28:06,910
..dat een hoge piet die hele
vervelende dingen in Nijkerk deed, eh..

551
00:28:06,910 --> 00:28:08,986
verdwenen was.

552
00:28:09,087 --> 00:28:13,469
En toen durfden wij eigenlijk
weer tevoorschijn te komen.

553
00:28:13,470 --> 00:28:16,537
Ja, ja, maar hoelang het precies..

554
00:28:16,638 --> 00:28:17,770
ik weet het niet.

555
00:28:17,770 --> 00:28:19,200
Het ging eigenlijk eh..

556
00:28:19,200 --> 00:28:23,353
met mij niet zo goed, wat ik
zelf niet in de gaten had, hoor.

557
00:28:23,454 --> 00:28:24,890
En toen vroegen ze aan mij..

558
00:28:24,890 --> 00:28:29,810
want ze hadden een dochter die net zo oud
was als ik, een vriendinnetje. En eh.. eh..

559
00:28:29,810 --> 00:28:30,850
Wie vroegen dat?

560
00:28:30,850 --> 00:28:31,230
He?

561
00:28:31,230 --> 00:28:32,030
Wie vroeg dat?

562
00:28:32,030 --> 00:28:33,660
Aan mij vroe..

563
00:28:33,660 --> 00:28:34,231
eh..

564
00:28:34,332 --> 00:28:34,820
hÃ¨..

565
00:28:34,820 --> 00:28:34,990
vroe..

566
00:28:34,990 --> 00:28:39,760
hoe ze het wisten, weet ik niet,
maar aan mij vroegen ze toen van eh..

567
00:28:39,760 --> 00:28:42,850
eh.. we hebben ook nog
een andere plaats voor je.

568
00:28:42,850 --> 00:28:45,740
Maar wie vroeg dat aan u?

569
00:28:45,740 --> 00:28:45,940
Eh..

570
00:28:45,940 --> 00:28:47,040
hoe heet het eh..

571
00:28:47,040 --> 00:28:49,032
mevrouw Van Lent zelf.

572
00:28:49,133 --> 00:28:50,130
Ja, en eh..

573
00:28:50,130 --> 00:28:51,330
hoe heet het eh..

574
00:28:51,330 --> 00:28:53,480
toen zei ik: Nee, ik blijf hier.

575
00:28:53,480 --> 00:29:00,720
Maar anders was plaats bij mijn vader.
Ja, maar ja, goed.. het was niet anders.

576
00:29:00,720 --> 00:29:04,470
He, en dat had ik ook dat andere
werk niet kunnen doen. Dus..

577
00:29:04,470 --> 00:29:06,990
Maar hoe zegt u.. het ging
eigenlijk niet zo goed met mij?

578
00:29:06,990 --> 00:29:12,320
Ja, dat vonden ze, ik at heel
slecht en ik was, denk ik, eh..

579
00:29:12,320 --> 00:29:14,670
magertjes en een beetje witjes.

580
00:29:14,670 --> 00:29:16,518
Ja, als je niet veel
buiten komt dan..

581
00:29:16,619 --> 00:29:17,713
hÃ¨?

582
00:29:17,813 --> 00:29:21,570
Ja, en onbewust trok ik het
waarschijnlijk me heel erg aan.

583
00:29:21,570 --> 00:29:28,200
Maar daar ben je op die leeftijd niet van
bewust. Nee, nee, nee, nee. Maar goed..

584
00:29:28,200 --> 00:29:30,719
Maar u had het wel naar uw zin..

585
00:29:30,820 --> 00:29:37,050
Ja, o ja, ja, daarom wilde ik ook daar niet
weg, want ik vond het gezellig met, met eh..

586
00:29:37,050 --> 00:29:38,652
met Joop.

587
00:29:38,753 --> 00:29:40,180
Ja, dat..

588
00:29:40,180 --> 00:29:41,620
ja, dat was heel..

589
00:29:41,620 --> 00:29:42,800
ja, toch een..

590
00:29:42,800 --> 00:29:45,523
echt een fijne tijd, ja.

591
00:29:45,624 --> 00:29:48,100
Ja, ja, ja.

592
00:29:48,100 --> 00:29:50,180
Gingen we appels schillen en eh..

593
00:29:50,180 --> 00:29:51,850
gingen we dan..

594
00:29:51,951 --> 00:29:54,050
en de dienstbode deed dan..

595
00:29:54,050 --> 00:29:54,630
maar eh..

596
00:29:54,630 --> 00:29:55,230
dan eh..

597
00:29:55,230 --> 00:29:57,457
voor eh..

598
00:29:57,558 --> 00:29:58,210
nou ja, een beetje eh..

599
00:29:58,210 --> 00:30:00,010
hoe heet het eh..

600
00:30:00,010 --> 00:30:04,360
te plezieren, zal ik maar
zeggen, gingen we uit onszelf

601
00:30:04,360 --> 00:30:07,593
de appels van boven halen
en gingen we die schillen.

602
00:30:07,694 --> 00:30:11,200
En die droogden ze dan op
een draad boven de, de..

603
00:30:11,200 --> 00:30:13,604
boven de kachel.

604
00:30:13,704 --> 00:30:15,840
Ja, of boven het fornuis was het.

605
00:30:15,840 --> 00:30:16,730
Ja, ja.

606
00:30:16,730 --> 00:30:17,890
Dus eh..

607
00:30:17,890 --> 00:30:21,070
nee, hoor, het is niet zo dat
ik daar gezeten heb van eh..

608
00:30:21,070 --> 00:30:28,090
ja, misschien had ik wel heimwee,
maar ja, niet laten merken, dat is..

609
00:30:28,090 --> 00:30:35,870
zo waren we wel groot gebracht. Flink zijn.
Ja, dat eh.. is ons wel eh.. bijgebracht.

610
00:30:35,870 --> 00:30:39,470
Want u zat daar alleen
zonder uw vader en zonder..

611
00:30:39,470 --> 00:30:39,851
Ja.

612
00:30:39,852 --> 00:30:39,840
.. uw moeder.

613
00:30:39,840 --> 00:30:43,830
En ik wist niet waar ze waren ook
niet. Wist ik van vader ook niet..

614
00:30:43,931 --> 00:30:44,830
Want vader was onder de.. gedoken.

615
00:30:44,830 --> 00:30:46,450
Ja, moeder ook met..

616
00:30:46,450 --> 00:30:49,369
die zat bij de familie
Gerssen dus, met Nettie.

617
00:30:49,470 --> 00:30:49,790
En eh..

618
00:30:49,790 --> 00:30:57,306
Hanke zat bij de familie
Blokhuis en Mien die zat nou..

619
00:30:57,406 --> 00:31:00,520
ook bij een raadslid
en dat wist ik dus niet.

620
00:31:00,520 --> 00:31:05,613
Want ja, stel je voor dat ze ons
pakten, dan zouden wij kunnen praten.

621
00:31:05,614 --> 00:31:14,340
En dat was dus de bedoeling om ons.. om
allemaal.. dat we ook niks wisten. Ja. Ja.

622
00:31:14,340 --> 00:31:16,680
Nu woonde dokter Van
Lent aan de Langestraat.

623
00:31:16,680 --> 00:31:16,930
Ja.

624
00:31:16,930 --> 00:31:18,980
Dat was eigenlijk een
doorgaande weg waar..

625
00:31:18,980 --> 00:31:19,150
Ja.

626
00:31:19,150 --> 00:31:20,880
.. heel veel mensen op hongertocht..

627
00:31:20,880 --> 00:31:21,350
Ja.

628
00:31:21,350 --> 00:31:21,894
.. langs kwamen.

629
00:31:21,895 --> 00:31:22,420
Ja, o ja.

630
00:31:22,420 --> 00:31:23,200
O ja.

631
00:31:23,200 --> 00:31:26,465
Dat, dat was zielig gewoon, hoor.

632
00:31:26,566 --> 00:31:32,950
Karren en, en, en nou, wat maar
rijden kon, kinderwagens en nou..

633
00:31:32,950 --> 00:31:33,660
je eigenlijk..

634
00:31:33,660 --> 00:31:39,166
je kan je niet zo gek bedenken
of wat maar wielen had, dat reed.

635
00:31:39,267 --> 00:31:41,540
Ja, ja, ja, ja.

636
00:31:41,540 --> 00:31:42,580
Almaar eh..

637
00:31:42,580 --> 00:31:46,682
nou ja, lopend, ja.

638
00:31:46,783 --> 00:31:49,240
Ja, nee, dat was eh..

639
00:31:49,240 --> 00:31:51,730
Maar dat ging soms bij eh..

640
00:31:51,730 --> 00:32:00,100
niet constant.. dacht ik.. ja, dat deden ze in
groepjes. Ik weet niet hoe dat dan zo kwam. Nee.

641
00:32:00,100 --> 00:32:01,620
Dat weet ik dus niet, maar eh..

642
00:32:01,620 --> 00:32:02,910
ja, nee, dat eh..

643
00:32:02,910 --> 00:32:03,770
dat eh..

644
00:32:03,770 --> 00:32:06,030
Toen met D-day bijvoorbeeld eh..

645
00:32:06,030 --> 00:32:09,876
nou, toen waren ze ook een
beetje gek, die Duitsers.

646
00:32:09,876 --> 00:32:10,210
En eh..

647
00:32:10,210 --> 00:32:11,200
nou, ik zou nog..

648
00:32:11,200 --> 00:32:14,872
ik kan me nog heel goed
herinneren dat er een Duitser..

649
00:32:14,973 --> 00:32:20,393
waarvandaan op hem geschoten werd, dat weet
ik niet, maar â€™t was in de Langestraat..

650
00:32:20,494 --> 00:32:22,780
ja, Langestraat heette die toch?

651
00:32:22,780 --> 00:32:26,836
Nou, en, en die ging echt
zigzaggend over de weg.

652
00:32:26,837 --> 00:32:29,790
Nou ja, en toen ging die de
Kleterstraat uit en waar die..

653
00:32:29,790 --> 00:32:31,035
waarvan..

654
00:32:31,136 --> 00:32:32,850
dat weet ik niet.

655
00:32:32,850 --> 00:32:33,430
En daar ben ik eigenlijk..

656
00:32:33,430 --> 00:32:35,810
En daar heb ik ook later
niet naar gevraagd.

657
00:32:35,810 --> 00:32:40,477
Maar er moet ergens, ja,
van boven geschoten zijn.

658
00:32:40,578 --> 00:32:47,100
Ja, nou, en dat soort dingen, hÃ¨. Je.. ze
wisten het zelf ook niet goed meer, hoor. Nee.

659
00:32:47,100 --> 00:32:51,590
Maar D-day is veel eerder natuurlijk,
hÃ¨, dat was al in juni, terwijl eh..

660
00:32:51,590 --> 00:32:53,620
de hongertochten echt
vanaf september..

661
00:32:53,620 --> 00:32:53,770
Ja.

662
00:32:53,770 --> 00:32:56,360
.. oktober, november
echt goed op gang kwamen.

663
00:32:56,360 --> 00:32:58,720
Ja, dan is dat voor die
tijd geweest, maar dat eh..

664
00:32:58,720 --> 00:32:59,240
Dat was voor die tijd.

665
00:32:59,240 --> 00:33:03,325
.. haal ik dan een
beetje door elkaar, hoor.

666
00:33:03,426 --> 00:33:10,480
Ja. Bij dokter Van Lent kwamen ook passanten,
mensen langs om hon.. eten te vragen?

667
00:33:10,480 --> 00:33:14,270
Nou, dat moet dan bij de
achterdeur geweest zijn en dat zal..

668
00:33:14,270 --> 00:33:16,570
Nel heette ze, zal vast ge..

669
00:33:16,570 --> 00:33:17,900
vast gebeurd zijn.

670
00:33:17,900 --> 00:33:19,470
Ja, maar niet dat ik dat eh..

671
00:33:19,470 --> 00:33:20,480
direct eh..

672
00:33:20,480 --> 00:33:23,009
Ja, ik mocht eigenlijk eh..

673
00:33:23,110 --> 00:33:28,847
ook niet daarachter, daar had â€˜ie dan de auto
staan, mocht ik eigenlijk ook niet komen, want..

674
00:33:28,948 --> 00:33:33,017
hoe heet het, de
spreekkamer was dan wel eh..

675
00:33:33,118 --> 00:33:34,530
een lange gang hadden ze.

676
00:33:34,530 --> 00:33:37,200
Maar de ingang was opzij.

677
00:33:37,301 --> 00:33:44,210
Eh.. moesten ze door de garage naar de spreekkamer,
dus eh.. daar mocht ik ook niet komen. Nee, nee.

678
00:33:44,210 --> 00:33:46,383
U was echt flink beperkt.

679
00:33:46,384 --> 00:33:51,050
Ja, zeker. Maar ja, we hoefden niet naar school,
vonden we op ons.. ook nog wel eens leuk.

680
00:33:51,050 --> 00:33:52,410
Ja, want u zat bij
een vriendinnetje..

681
00:33:52,410 --> 00:33:52,770
Ja.

682
00:33:52,770 --> 00:33:55,390
Joop noemde u die, hÃ¨.

683
00:33:55,390 --> 00:33:56,620
Joop, ja, Joop.

684
00:33:56,620 --> 00:33:58,070
Was een schoolmei..
eh.. een vriendin.

685
00:33:58,070 --> 00:33:59,550
Nou ja, zij zat eh..

686
00:33:59,550 --> 00:34:03,380
in, in Amersfoort op school
en ik in Baarn, maar eh..

687
00:34:03,380 --> 00:34:05,890
ja, we waren eigenlijk
met vieren, was dan eh..

688
00:34:05,890 --> 00:34:12,320
Joop van Lent en Tineke van Esveld
en, en Vermeulen, Grietje Vermeulen.

689
00:34:12,320 --> 00:34:18,780
We waren altijd met zâ€™n vieren. Ja, van
dezel.. een beetje van dezelfde leeftijd. Ja.

690
00:34:18,780 --> 00:34:24,880
Had u in die tijd ook nog wel contact met
zâ€™n vier? Niet tijdens de onderduikperiode..

691
00:34:24,880 --> 00:34:24,960
Nee, nee, nee.

692
00:34:24,960 --> 00:34:25,680
.. dat kon natuurlijk niet.

693
00:34:25,680 --> 00:34:26,980
Nee, nee, nee, nee.

694
00:34:26,980 --> 00:34:31,240
Nee, na die tijd eh..

695
00:34:31,240 --> 00:34:34,150
Nee, het is heel typisch en
dat zei mâ€™n man ook nog weer.

696
00:34:34,150 --> 00:34:36,130
Hij zegt: Het gekke is dat eh..

697
00:34:36,130 --> 00:34:37,690
de eerste paar jaren..

698
00:34:37,690 --> 00:34:41,170
het is net alsof dat aan
ons voorbij is gegaan.

699
00:34:41,170 --> 00:34:44,230
Daar hebben we eigenlijk
niet veel van onthouden.

700
00:34:44,230 --> 00:34:44,890
Nee.

701
00:34:44,890 --> 00:34:47,962
Ik weet wel dus dat ik
weer naar school ging.

702
00:34:47,963 --> 00:34:53,060
Ik heb een periode dus dat ik op
de fiets moest naar, naar Baarn.

703
00:34:53,060 --> 00:34:55,250
Elke dag heen en terug, ja.

704
00:34:55,250 --> 00:35:02,017
En eh.. dat ik dus.. ik zat eerst in
de eerste en ik werd in de derde gezet.

705
00:35:02,118 --> 00:35:05,770
En als ik dan tegen kerst go..

706
00:35:05,770 --> 00:35:09,590
goed bevonden was, dan mocht ik
blijven en anders ging je terug.

707
00:35:09,590 --> 00:35:12,028
Dus ik heb nooit de
tweede klas gedaan.

708
00:35:12,129 --> 00:35:13,438
Ja.

709
00:35:13,539 --> 00:35:17,820
Nou, en ik bedoel dan gaat
er ook heel veel tijd in het

710
00:35:17,820 --> 00:35:22,469
heen en weer fietsen en je
zit op een andere school.

711
00:35:22,470 --> 00:35:26,240
HÃ¨, dus dat is toen eigenlijk een
beetje verwaterd. Ja, ja, ja.

712
00:35:26,240 --> 00:35:27,294
Maar voor die tijd..

713
00:35:27,395 --> 00:35:33,050
Ja, was â€™t elke zondag was het eh..
waren we met zâ€™n vieren. Ja, ja, ja, ja.

714
00:35:33,050 --> 00:35:41,160
Ja. Op een gegeven moment was die
onderduikperiode voor u ging in elk geval voorbij.

715
00:35:41,160 --> 00:35:43,490
Ja, ja, ja, ja.

716
00:35:43,490 --> 00:35:47,340
Ja, het is heel even
dus dat we wel, wel eh..

717
00:35:47,340 --> 00:35:50,120
ja, dachten we eruit..

718
00:35:50,120 --> 00:35:54,870
en â€™t volgende ogenblik zaten we er weer,
dus is gewoon maar een dag geweest of zo.

719
00:35:54,870 --> 00:36:00,030
En toen eh.. ja, moesten we weer
terug. En dat weet ik dus niet.

720
00:36:00,030 --> 00:36:05,399
Heeft u kerst en oud en nieuw bij
dokter Van Lent gevierd of weer thuis?

721
00:36:05,500 --> 00:36:06,380
Weet ik niet.

722
00:36:06,380 --> 00:36:08,050
Weet u niet.

723
00:36:08,050 --> 00:36:10,130
Nee, dat, dat, dat ben
ik even kwijt. Nee.

724
00:36:10,130 --> 00:36:15,720
Maar op een gegeven moment was u weer, weer vrij
en toen, toen bent u weer terug naar huis gegaan..

725
00:36:15,720 --> 00:36:16,238
Ja.

726
00:36:16,239 --> 00:36:16,960
.. en toen was uw moeder ook thuis?

727
00:36:16,960 --> 00:36:19,340
Moeder ook, we zijn
allemaal toen teruggekomen.

728
00:36:19,340 --> 00:36:20,256
Maar dan moet..

729
00:36:20,357 --> 00:36:25,223
en dat weet ik dus niet meer, maar
er moet dan iemand voor de Duitse..

730
00:36:25,224 --> 00:36:26,110
die dus eh..

731
00:36:26,110 --> 00:36:27,210
nou ja, goed..

732
00:36:27,210 --> 00:36:29,179
niet zo aardig was..

733
00:36:29,180 --> 00:36:31,510
verdwenen waren en eh..

734
00:36:31,510 --> 00:36:39,520
ja, dan kwamen we terug en, en, en, en het
was ook niet Ã©Ã©n Nijkerker die ons verlinkte.

735
00:36:39,520 --> 00:36:42,348
En ik, ik, ik denk wel eens eh..

736
00:36:42,449 --> 00:36:47,660
de NSBâ€™ers, ja, die hebben toch
ook geweten wel dat we dan een

737
00:36:47,660 --> 00:36:52,159
paar dagen thuis geweest zijn en
dat we dan weer ondergedoken zijn.

738
00:36:52,260 --> 00:37:00,445
Nee. En daar schrijft vader eigenlijk
ook niks over, dus dat â€˜ie moeilijk eh..

739
00:37:00,546 --> 00:37:02,130
Nee, nee, nee, dus eh..

740
00:37:02,130 --> 00:37:05,160
of ze â€™t niet dur..

741
00:37:05,160 --> 00:37:06,790
want het was natuurlijk..

742
00:37:06,790 --> 00:37:13,009
die Nijkerkers, hÃ¨, dat zijn
mensen toch wel in een gesloten eh..

743
00:37:13,110 --> 00:37:14,400
eh..

744
00:37:14,400 --> 00:37:16,040
gesloten bevolking, hÃ¨.

745
00:37:16,040 --> 00:37:24,646
Ik bedoel eh.. ze moesten ook niet iets proberen,
geloof ik, hoor. Dan eh.. waren zij ook eh..

746
00:37:24,647 --> 00:37:26,440
Ja, wie moesten niet wat proberen?

747
00:37:26,440 --> 00:37:28,700
Nou, ik bedoel, als de NSBâ€™ers eh..

748
00:37:28,700 --> 00:37:29,250
eh..

749
00:37:29,250 --> 00:37:32,690
iets uit wilden voeren,
hÃ¨, nou, dan hadden ze..

750
00:37:32,690 --> 00:37:37,730
dan moesten die maar onderduiken, want eh.. dan
hadden ze in Nijkerk geen lang le.. leven meer.

751
00:37:37,730 --> 00:37:39,460
Nee, waren die wel eh..

752
00:37:39,460 --> 00:37:39,740
Ja.

753
00:37:39,740 --> 00:37:41,930
.. zo fel dat als er wat tegen..

754
00:37:41,930 --> 00:37:42,798
Dat is..

755
00:37:42,798 --> 00:37:43,436
ja.

756
00:37:43,436 --> 00:37:45,040
Ik denk het wel, ja, ja.

757
00:37:45,040 --> 00:37:45,844
Maar â€™t is..

758
00:37:45,945 --> 00:37:48,660
ik denk dat ze dat ook wel
gevoeld hebben dan of zo.

759
00:37:48,660 --> 00:37:52,707
Ja, want na de oorlog
zijn ze gewoon opgehaald.

760
00:37:52,808 --> 00:37:58,906
Ja, en ook mensen die dus eh.. hoe
noemden ze die toch, OWâ€™ers of zo?

761
00:37:58,907 --> 00:38:03,489
Die hadden dan eigenlijk
misbruik gemaakt van de handel.

762
00:38:03,590 --> 00:38:04,550
Zwarthandelaren.

763
00:38:04,550 --> 00:38:06,401
Ja.

764
00:38:06,502 --> 00:38:09,004
Die werden ook opgepakt.

765
00:38:09,105 --> 00:38:12,342
En de moffenmeiden
werden ook opgepakt.

766
00:38:12,443 --> 00:38:13,590
Dat weet ik dus.

767
00:38:13,590 --> 00:38:15,820
En die werden ook kaalgeschoren.

768
00:38:15,820 --> 00:38:22,430
Maar.. ja, die hebben wel gezeten dus,
maar ik.. dat weet ik niet of waar.. Maar..

769
00:38:22,430 --> 00:38:23,370
Maar tijdens de oorlog..

770
00:38:23,370 --> 00:38:26,930
dat zijn eigenlijk veel dingen
die u wellicht ook gehoord hebt.

771
00:38:26,930 --> 00:38:30,833
Maar hebt u zelf dat ook zo
ervaren? Heeft u dat zelf meegemaakt?

772
00:38:30,934 --> 00:38:32,833
Hoe, hoe bedoelt u?

773
00:38:32,934 --> 00:38:33,510
Eh..

774
00:38:33,510 --> 00:38:36,520
de, de, de houding
tegenover de NSBâ€™ers, de..

775
00:38:36,520 --> 00:38:43,340
het praten over wie goed en fout
waren, wie betrouwbaar waren.

776
00:38:43,441 --> 00:38:50,810
Nee, dat.. nee, dat hebben we eigenlijk zo
niet.. Een Nijkerker was gewoon eh.. betrouwbaar.

777
00:38:50,810 --> 00:38:51,790
Ja.

778
00:38:51,790 --> 00:39:01,049
Ja, ja, ik bedoel maar eh.. ja.

779
00:39:01,150 --> 00:39:04,020
Ik..

780
00:39:04,020 --> 00:39:05,800
Even terug naar dat,
dat puntje van, van..

781
00:39:05,800 --> 00:39:07,200
op een gegeven moment is de..

782
00:39:07,200 --> 00:39:12,300
is die onderduikersperiode voorbij, hÃ¨, en wanneer
precies dat doet er dan even niet toe, maar..

783
00:39:12,300 --> 00:39:13,570
Want op een gegeven moment
bent u teruggegaan naar

784
00:39:13,570 --> 00:39:16,220
huis, uw moeder kwam thuis
met uw broers en zussen..

785
00:39:16,220 --> 00:39:16,450
met uw zussen, moet ik zeggen..

786
00:39:16,450 --> 00:39:16,790
Zussen nog.

787
00:39:16,790 --> 00:39:17,870
U had drie zussen.

788
00:39:17,870 --> 00:39:18,650
Ja, ja, ja.

789
00:39:18,650 --> 00:39:19,320
Zonder broers.

790
00:39:19,320 --> 00:39:20,560
Ja, ja, ja, ja.

791
00:39:20,560 --> 00:39:22,390
Maar uw vader bleef
nog ondergedoken.

792
00:39:22,390 --> 00:39:28,080
Ja, ja, ja, ja.

793
00:39:28,080 --> 00:39:29,638
Op Groot Ehrental.

794
00:39:29,638 --> 00:39:31,432
Op Groot Ehrental, ja.

795
00:39:31,533 --> 00:39:32,880
Ja.

796
00:39:32,880 --> 00:39:33,030
Ja.

797
00:39:33,030 --> 00:39:34,650
Hoorde die.. u af
en toe wat van hem?

798
00:39:34,650 --> 00:39:37,090
Ja, ik ging er toch elke keer heen.

799
00:39:37,090 --> 00:39:38,620
U ging er heel..

800
00:39:38,620 --> 00:39:39,420
Ja, ik ging..

801
00:39:39,420 --> 00:39:40,830
ik ging dus naar eh..

802
00:39:40,830 --> 00:39:44,020
zo genaamd, voor
les, naar Jaap Krol.

803
00:39:44,020 --> 00:39:44,450
Dat was de..

804
00:39:44,450 --> 00:39:46,807
zâ€™n vader was hoofd van de politie.

805
00:39:46,908 --> 00:39:48,260
Nou, en dan eh..

806
00:39:48,260 --> 00:39:49,100
en dan eh..

807
00:39:49,100 --> 00:39:49,980
kreeg ik eh..

808
00:39:49,980 --> 00:39:52,758
papieren mee en ik, ik wist wel..

809
00:39:52,859 --> 00:40:00,130
ik mocht.. daar keek ik niet in. Dat deed je niet.
En eh.. nou, dat stopte ik op mÂ´n ondergoed..

810
00:40:00,130 --> 00:40:00,169
..

811
00:40:00,270 --> 00:40:01,294
en eh..

812
00:40:01,394 --> 00:40:03,240
nou, dan ging ik eh..

813
00:40:03,240 --> 00:40:04,513
dus eh..

814
00:40:04,614 --> 00:40:05,900
hoe heet het, op de fiets eh..

815
00:40:05,900 --> 00:40:07,760
naar Slichtenhorst dus.

816
00:40:07,760 --> 00:40:08,600
En eh..

817
00:40:08,600 --> 00:40:10,110
eerst moest ik eh..

818
00:40:10,110 --> 00:40:14,690
bij de familie Gerssen moest
ik aan hem vragen of het eh..

819
00:40:14,690 --> 00:40:16,346
of het kon.

820
00:40:16,447 --> 00:40:20,820
En, en ja, dat deed je, maar daar
dacht je ook niet bij na dat..

821
00:40:20,820 --> 00:40:21,750
waarom?

822
00:40:21,750 --> 00:40:23,850
Ja, achteraf weet ik
het natuurlijk wel.

823
00:40:23,850 --> 00:40:24,770
Maar eh..

824
00:40:24,770 --> 00:40:27,820
Ja, dan zeiden ze: Ja hoor,
je kunt door naar eh..

825
00:40:27,820 --> 00:40:28,770
naar eh..

826
00:40:28,770 --> 00:40:29,630
Frits.

827
00:40:29,630 --> 00:40:32,540
Nou, en dat deed ik dan.

828
00:40:32,540 --> 00:40:33,640
En eh..

829
00:40:33,640 --> 00:40:37,070
nou, dan gaf ik daar de,
de papieren af die eh..

830
00:40:37,070 --> 00:40:38,030
vader dus eh..

831
00:40:38,030 --> 00:40:39,690
ja, weten moest of zo.

832
00:40:39,690 --> 00:40:41,230
En, en nou..

833
00:40:41,230 --> 00:40:48,890
en toen het allerlaatst, dus vlak voor
de oorlog, toen ging ik ook naar eh..

834
00:40:48,890 --> 00:40:49,760
de familie eh..

835
00:40:49,760 --> 00:40:51,630
hoe heet het, Krol en eh..

836
00:40:51,630 --> 00:40:54,220
ja, er was niemand thuis.

837
00:40:54,220 --> 00:40:56,600
Nou, daar snapte ik niks van.

838
00:40:56,600 --> 00:41:03,120
Maar mijn moeder had wel gezegd: Je moet tegen
vader zeggen dat Reuter er niet meer is.

839
00:41:03,120 --> 00:41:05,000
Nou, dat zei me ook niks, hoor.

840
00:41:05,000 --> 00:41:07,623
Nou ja, goed, dat doe je.

841
00:41:07,624 --> 00:41:08,050
Dus..

842
00:41:08,050 --> 00:41:11,534
maar dat was in de periode
dus dat we dus beneden eh..

843
00:41:11,635 --> 00:41:12,440
hÃ¨, mo..

844
00:41:12,440 --> 00:41:14,440
hÃ¨, beneden dus Duitsers hadden.

845
00:41:14,440 --> 00:41:18,030
En ze hadden ook bij ons in
de tuin afweergeschut staan.

846
00:41:18,030 --> 00:41:20,030
Als er maar een dinges boven..

847
00:41:20,030 --> 00:41:22,480
overheen kwam, schoten ze erop.

848
00:41:22,480 --> 00:41:23,790
En zo stond er in de..

849
00:41:23,790 --> 00:41:25,490
hoe heet het eh..

850
00:41:25,490 --> 00:41:27,040
hoe heette die straat?

851
00:41:27,040 --> 00:41:28,820
Hoogstraat, stond ook zoâ€™n ding.

852
00:41:28,820 --> 00:41:31,650
Nou, daar stond dan
een mof bij, dan eh..

853
00:41:31,650 --> 00:41:34,230
ja, dan moet je toch wel
een beetje deed ik net..

854
00:41:34,230 --> 00:41:34,500
want..

855
00:41:34,500 --> 00:41:37,150
of ik naar Greetje ging dan.

856
00:41:37,150 --> 00:41:40,930
HÃ¨, want daar stond â€˜ie
tegenover het huis, op straat.

857
00:41:40,930 --> 00:41:46,490
Maar ja, dan door de heg, ja..
waren weer verder. Dus eh..

858
00:41:46,490 --> 00:41:47,486
Ja, wie was Greetje?

859
00:41:47,486 --> 00:41:48,160
De eh..

860
00:41:48,160 --> 00:41:49,980
hoe heet het, dat was van eh..

861
00:41:49,980 --> 00:41:52,119
van Vermeulen, de secretaris.

862
00:41:52,220 --> 00:41:54,862
Ja, ja, dus eh..

863
00:41:54,962 --> 00:42:01,080
En, nou ja, toen ging ik dus eh.. naar de familie..
hoe heet het, Gerssen en daar was niemand thuis.

864
00:42:01,080 --> 00:42:05,850
Maar toen waren ze.. het was ook
een beetje chaotisch allemaal.

865
00:42:05,850 --> 00:42:08,650
Nee, u zei eerst dat er bij de
familie Krol niemand thuis was.

866
00:42:08,650 --> 00:42:10,340
Ja, daar was niemand thuis, ja.

867
00:42:10,340 --> 00:42:11,630
En, en, en toen eh..

868
00:42:11,630 --> 00:42:13,520
hÃ¨, ben met de pet op..

869
00:42:13,520 --> 00:42:15,040
met de papieren dus eh..

870
00:42:15,040 --> 00:42:18,936
dan ging ik via de Hoogstraat.

871
00:42:18,937 --> 00:42:20,830
En daar stond dan ook zoâ€™n eh..

872
00:42:20,830 --> 00:42:21,848
afweergeschut eh..

873
00:42:21,949 --> 00:42:24,270
klaar en dan stond er een mof bij..

874
00:42:24,270 --> 00:42:26,390
o, een Duitser bij.

875
00:42:26,491 --> 00:42:27,620
En eh..

876
00:42:27,620 --> 00:42:29,970
hoe heet het eh..

877
00:42:29,970 --> 00:42:32,980
ja, daar moest je eigenlijk
een beetje omheen, hÃ¨, eh..

878
00:42:32,980 --> 00:42:34,706
hij mocht eigenlijk
niemand doorlaten.

879
00:42:34,706 --> 00:42:35,660
Dus dan ging ik..

880
00:42:35,660 --> 00:42:39,320
deed ik net of ik naar Greetje
ging, want die stond tegenover..

881
00:42:39,320 --> 00:42:40,690
en dan wist je wel eh..

882
00:42:40,690 --> 00:42:40,840
de achterdeur..

883
00:42:40,840 --> 00:42:43,950
nou, dan kwam ik wel weer eh..

884
00:42:43,950 --> 00:42:45,847
kon ik weer verder.

885
00:42:45,948 --> 00:42:47,580
Ja, toen eerst naar eh..

886
00:42:47,580 --> 00:42:51,090
net wat ik net zei, naar de familie
Gerssen en daar was niemand thuis.

887
00:42:51,090 --> 00:42:54,530
Daar kwam ook een Duitser naar
me toe van, wat moet je hier?

888
00:42:54,530 --> 00:42:59,170
O eh.. zo, weet je wel. Dus
ik denk: Ja, wat moet ik nou?

889
00:42:59,170 --> 00:43:03,200
Want toen zaten de Canadezen,
die zaten al in Barneveld.

890
00:43:03,200 --> 00:43:06,290
Ik wist wel hoever Barneveld
van Nijkerk af lag.

891
00:43:06,290 --> 00:43:07,680
En eh..

892
00:43:07,680 --> 00:43:13,360
je hoorde dan het afschieten en dan dat
geluid en dan hoorde je een poos niks en dan..

893
00:43:13,360 --> 00:43:15,026
hÃ¨, het floot dan.

894
00:43:15,027 --> 00:43:18,220
En dan boem en dan was daar eh..

895
00:43:18,220 --> 00:43:19,420
hÃ¨, de, de bom eh..

896
00:43:19,420 --> 00:43:20,300
neergekomen.

897
00:43:20,300 --> 00:43:21,590
En eh..

898
00:43:21,590 --> 00:43:22,190
dus de..

899
00:43:22,190 --> 00:43:24,100
ja, dacht ik, van eh..

900
00:43:24,100 --> 00:43:28,940
ik kan beter doorfietsen want eh..

901
00:43:28,940 --> 00:43:32,792
nu naar vader toe is korter dan
dat ik weer helemaal terug moet.

902
00:43:32,893 --> 00:43:35,920
Dus dat ben ik gaan
doen, binnendoor dus.

903
00:43:35,920 --> 00:43:36,580
En eh..

904
00:43:36,580 --> 00:43:41,040
nou ja, toen heb ik een poos
in de sloot gelegen, omdat eh..

905
00:43:41,040 --> 00:43:43,672
het floot gewoon echt over me heen.

906
00:43:43,773 --> 00:43:46,210
Nou, en later bleek ook..

907
00:43:46,311 --> 00:43:51,670
nou, bijna op diezelfde plek als waar ik in
de sloot gelegen had, dat was iets wat niet..

908
00:43:51,771 --> 00:43:57,086
nou ja, hoe noem je dat
eh.. uit mekaar gespat was.

909
00:43:57,187 --> 00:43:58,340
Niet geÃ«xplodeerd.

910
00:43:58,340 --> 00:43:58,680
Nee.

911
00:43:58,680 --> 00:44:00,460
Dat woord moest ik eh..

912
00:44:00,460 --> 00:44:02,109
zoek ik.

913
00:44:02,110 --> 00:44:03,190
Nou, en eh..

914
00:44:03,190 --> 00:44:04,960
toen heb ik daar een poos gelegen.

915
00:44:04,960 --> 00:44:05,920
Ik denk, ja, nou..

916
00:44:05,920 --> 00:44:07,190
toen was â€™t wat rustiger.

917
00:44:07,190 --> 00:44:08,846
Dat had je dan.

918
00:44:08,847 --> 00:44:11,510
Ik denk: Nou, hÃ¨, fietsen naar eh..

919
00:44:11,510 --> 00:44:12,620
naar Frits toe.

920
00:44:12,620 --> 00:44:14,905
En toen kom ik daar aan..

921
00:44:15,006 --> 00:44:17,950
of ik was er nog niet, want
daar was een recht stuk..

922
00:44:17,950 --> 00:44:18,660
ja, weg..

923
00:44:18,660 --> 00:44:21,003
of weg, pad.

924
00:44:21,104 --> 00:44:23,240
En daar stond eh..

925
00:44:23,240 --> 00:44:24,300
een Duitser.

926
00:44:24,300 --> 00:44:25,230
En eh..

927
00:44:25,230 --> 00:44:29,690
nou, voor mijn gevoel was â€™t een geweer, maar ik
geloof niet dat ze toen in de tijd geweren hadden.

928
00:44:29,690 --> 00:44:30,790
Maar hij had..

929
00:44:30,790 --> 00:44:32,560
stond wel in de aanslag eh..

930
00:44:32,560 --> 00:44:35,110
ja, om op mij te schieten.

931
00:44:35,110 --> 00:44:35,820
Want ze..

932
00:44:35,820 --> 00:44:38,140
eigenlijk schoten ze
toen maar lukraak.

933
00:44:38,140 --> 00:44:39,230
En eh..

934
00:44:39,230 --> 00:44:40,400
hoe heet het eh..

935
00:44:40,400 --> 00:44:44,780
ja, Frits kwam ineens tevoorschijn.

936
00:44:44,881 --> 00:44:47,600
Weet ik ook niet zo gauw waar die
vandaan kwam en die heeft ertegen

937
00:44:47,600 --> 00:44:52,230
zitten te praten en die zei: Joh, dat
is een meisje van de buren die eh..

938
00:44:52,230 --> 00:44:57,630
komt weet ik het wat halen. Nou, toen heb ik..
toen heeft â€˜ie â€™t dus niet gedaan. Nee, nee.

939
00:44:57,630 --> 00:45:02,586
Maar ja, toen was â€™t zo erg
dat ik niet meer terug kon.

940
00:45:02,686 --> 00:45:05,155
HÃ¨, want het was niet verantwoord.

941
00:45:05,256 --> 00:45:08,024
Nou, toen hebben we
met zâ€™n allen in de..

942
00:45:08,125 --> 00:45:10,980
en vader was daar
natuurlijk ook, eh..

943
00:45:10,980 --> 00:45:13,113
in de kelder gelegen.

944
00:45:13,214 --> 00:45:13,890
En eh..

945
00:45:13,890 --> 00:45:15,690
de volgende morgen vroeg..

946
00:45:15,690 --> 00:45:18,010
nou ja, vader was gewoon niet..

947
00:45:18,010 --> 00:45:19,800
ik herkende hem haast eerst niet.

948
00:45:19,800 --> 00:45:24,030
Hij was helemaal in het
zijden pak van een boer..

949
00:45:24,030 --> 00:45:24,950
aandroeg, of zâ€™n net..

950
00:45:24,950 --> 00:45:26,806
een net pak dus.

951
00:45:26,807 --> 00:45:29,930
En dat had hij aan en
een snor en een baard.

952
00:45:29,930 --> 00:45:32,340
En dan had â€˜ie ook zoâ€™n petje op.

953
00:45:32,441 --> 00:45:34,062
Nou ja, goed..

954
00:45:34,163 --> 00:45:38,449
toen zijn we samen dus
door de weilanden..

955
00:45:38,550 --> 00:45:41,810
Nou, en dat was ook zo gek,
de ene keer ging je door

956
00:45:41,810 --> 00:45:45,610
de Duitse linie en dan was
je weer bij een Canadees.

957
00:45:45,610 --> 00:45:47,806
Nou die liet je zo door.

958
00:45:47,806 --> 00:45:51,250
Nou, dat, dat, dat
was zo raar allemaal.

959
00:45:51,250 --> 00:45:52,590
Maar goed eh..

960
00:45:52,590 --> 00:45:55,460
ja, we raakten onze fiets
al gauw kwijt natuurlijk.

961
00:45:55,460 --> 00:45:56,070
En eh..

962
00:45:56,070 --> 00:46:00,130
nou, toen waren we bijna
bij Nijkerk en toen zeiden

963
00:46:00,130 --> 00:46:04,500
ze: Goh, burgemeester, u
hoeft toch niet te lopen.

964
00:46:04,500 --> 00:46:07,500
Hier heb je wel fietsen, dan
kun je tenminste nog eh..

965
00:46:07,500 --> 00:46:10,358
hÃ¨, fietsend Nijkerk binnenkomen.

966
00:46:10,459 --> 00:46:15,280
Maar ja, we waren vlak voor Nijkerk en toen
was er alweer een andere Duitser die nam..

967
00:46:15,280 --> 00:46:16,340
nam de fiets..

968
00:46:16,340 --> 00:46:19,610
En vaak hadden we eigenlijk nog
een beetje tegengesputterd.

969
00:46:19,610 --> 00:46:22,520
Zo, deed ik, en eh..

970
00:46:22,520 --> 00:46:23,040
Nee, doe..

971
00:46:23,040 --> 00:46:27,079
had â€˜ie wel in de gaten dat â€˜ie
maar beter niks kon zeggen.

972
00:46:27,080 --> 00:46:29,530
Nou, toen zijn we dus
Nijkerk binnengelopen.

973
00:46:29,530 --> 00:46:32,670
â€™t Was ongeveer bij de grote
kerk en toen kwam eh..

974
00:46:32,670 --> 00:46:34,238
ja, het waren..

975
00:46:34,339 --> 00:46:37,080
achteraf was dat van de knokploeg.

976
00:46:37,080 --> 00:46:39,220
En die zeiden: Goh, eh..

977
00:46:39,220 --> 00:46:41,570
burgemeester, wat
fijn dat u er bent, hÃ¨.

978
00:46:41,570 --> 00:46:42,640
En eh..

979
00:46:42,640 --> 00:46:45,310
ja, zegt vader, nou
blijft u toch wel bij ons?

980
00:46:45,310 --> 00:46:48,730
Nee, zegt vader, ik
wil eerst weten eh..

981
00:46:48,730 --> 00:46:49,880
wat er met mijn gezin is.

982
00:46:49,880 --> 00:46:51,990
Ik wil eerst weten wat eh..

983
00:46:51,990 --> 00:46:53,120
hÃ¨, daar wil ik eerst gaan kijken.

984
00:46:53,120 --> 00:46:54,940
Nou, toen kwamen we bij het huis..

985
00:46:54,940 --> 00:46:59,170
aan de overkant half huis eraf en
bij ons een groot gat in de tuin.

986
00:46:59,170 --> 00:47:04,273
En een jongetje dood in de
straat en niemand thuis.

987
00:47:04,273 --> 00:47:07,550
Nee, nou scheen dus vader en
moeder afgesproken te hebben:

988
00:47:07,550 --> 00:47:11,400
Wat er ook gebeurt, dan gaan
we altijd naar Frits toe.

989
00:47:11,400 --> 00:47:15,850
Dus nou, weer lopen, door weilanden
en weet ik het allemaal wat.

990
00:47:15,850 --> 00:47:20,840
En toen kwamen we dus bij die
Ham, meen ik, en het was op..

991
00:47:20,840 --> 00:47:21,900
ter hoogte van eh..

992
00:47:21,900 --> 00:47:24,933
de familie Gerssen was dan
ook een pad naar achteren.

993
00:47:24,934 --> 00:47:25,480
En eh..

994
00:47:25,480 --> 00:47:29,350
nou, toen bleek dus dat
mijn moeder â€™s nachts daar op

995
00:47:29,350 --> 00:47:32,543
de deel geslapen had, want
toen ook niet verder kon.

996
00:47:32,643 --> 00:47:34,190
Want ja, ze had dan..

997
00:47:34,291 --> 00:47:37,260
ja, mâ€™n zusje nog eh..

998
00:47:37,260 --> 00:47:38,940
in de kinderwagen en eh..

999
00:47:38,940 --> 00:47:41,434
hoe heet het eh..

1000
00:47:41,535 --> 00:47:42,542
Toen zei die..

1001
00:47:42,643 --> 00:47:47,370
die hadden dochters en toen zijn die
dochters zijn voor hun uitgegaan met eh..

1002
00:47:47,370 --> 00:47:48,550
witte zakdoeken.

1003
00:47:48,550 --> 00:47:49,680
En als ze..

1004
00:47:49,680 --> 00:47:52,170
als het goed was, dan
zwaaiden ze met eh..

1005
00:47:52,170 --> 00:47:54,890
met de zakdoeken dat eh..

1006
00:47:54,890 --> 00:47:56,910
moeder dan met gezin verder kon.

1007
00:47:56,910 --> 00:48:03,080
En nou ja, en toen was moeder dus op Ehrental en
toen was vader.. was er niet en ik was er niet.

1008
00:48:03,080 --> 00:48:04,950
Dus toen waren ze ook..
even een schrik natuurlijk.

1009
00:48:04,950 --> 00:48:06,340
Jullie waren elkaar misgelopen.

1010
00:48:06,340 --> 00:48:08,150
Ja, ja, ja, ja.

1011
00:48:08,150 --> 00:48:09,700
Ja, ja, ja, ja.

1012
00:48:09,700 --> 00:48:11,933
Maar goed, vader is eh..

1013
00:48:11,933 --> 00:48:12,470
toen..

1014
00:48:12,470 --> 00:48:14,040
nee, hij zei tegen..

1015
00:48:14,040 --> 00:48:16,434
ik wil eerst naar mâ€™n vrouw.

1016
00:48:16,535 --> 00:48:18,814
Nou, dat vonden ze dan..

1017
00:48:18,915 --> 00:48:21,630
ja, dat, dat deed â€˜ie ook gewoon,
want zo was vader ook wel.

1018
00:48:21,630 --> 00:48:24,320
Wat â€˜ie in zâ€™n hoofd had, had
â€˜ie niet ergens anders in.

1019
00:48:24,320 --> 00:48:26,086
En eh..

1020
00:48:26,086 --> 00:48:30,980
nou ja, toen wij dus, hÃ¨, samen
weer door de weilanden naar eh..

1021
00:48:30,980 --> 00:48:31,570
hoe heet het..

1022
00:48:31,570 --> 00:48:33,760
gegaan en eh..

1023
00:48:33,760 --> 00:48:36,946
nou ja, waren we gelukkig
weer allemaal bij elkaar.

1024
00:48:36,947 --> 00:48:41,810
Nou, en toen was dus de volgende
dag, toen zijn vader eh..

1025
00:48:41,810 --> 00:48:42,970
zijn wij als kind..

1026
00:48:42,970 --> 00:48:45,010
bij Frits en dinges gebleven.

1027
00:48:45,010 --> 00:48:46,120
En toen zijn eh..

1028
00:48:46,120 --> 00:48:50,420
vader en moeder zijn samen
dus naar Nijkerk gegaan.

1029
00:48:50,420 --> 00:48:55,190
En daar was een Canadees die
had hun gezegd hoe ze lopen

1030
00:48:55,190 --> 00:48:58,482
moesten, hoe ze het beste
naar Nijkerk konden komen.

1031
00:48:58,583 --> 00:49:00,580
Nou, en dat is dus gebeurd.

1032
00:49:00,580 --> 00:49:08,220
En terwijl zij eigenlijk Nijkerk binnenlopen,
komen de Canadezen ook aanrollen, dus dat was eh..

1033
00:49:08,220 --> 00:49:09,100
grandioos.

1034
00:49:09,100 --> 00:49:11,644
Ja, ja, ja, ja.

1035
00:49:11,745 --> 00:49:13,630
Ja, en toen later za..

1036
00:49:13,630 --> 00:49:14,474
eh..

1037
00:49:14,474 --> 00:49:16,180
er was in eh..

1038
00:49:16,180 --> 00:49:16,940
in Nijkerk..

1039
00:49:16,940 --> 00:49:19,689
nou, die molen bestaat,
geloof ik, niet meer.

1040
00:49:19,690 --> 00:49:22,700
En daar bij de eierhal was
een molen en die had een..

1041
00:49:22,700 --> 00:49:26,880
houten deuren en daar stond dan
met krijt opgeschreven dat eh..

1042
00:49:26,880 --> 00:49:29,080
de burgemeester weer eh..

1043
00:49:29,080 --> 00:49:32,330
terug was en zâ€™n werk had hervat.

1044
00:49:32,330 --> 00:49:39,005
En dat, dat vond ik zelf zo
geweldig, hÃ¨, dat, dat in..

1045
00:49:39,106 --> 00:49:42,903
ja, met een stukje krijt
op zoâ€™n houten deur..

1046
00:49:42,904 --> 00:49:49,800
nou, daar kan ik nog de koude rillingen van krijgen.
Dat, dat vond ik geweldig. Ja, ja, ja, ja. Ja.

1047
00:49:49,800 --> 00:49:56,670
Dat is een heel verhaal.

1048
00:49:56,670 --> 00:50:01,341
Ja, nou, u kunt het kortwieken.

1049
00:50:01,442 --> 00:50:04,400
Het ging een stuk over, over eh..

1050
00:50:04,400 --> 00:50:06,230
de positie van uw vader, hÃ¨.

1051
00:50:06,230 --> 00:50:07,710
En over de bevrij..

1052
00:50:07,710 --> 00:50:11,200
eigenlijk over hoe hij ondergedoken
is, hoe u als koerierster

1053
00:50:11,200 --> 00:50:15,150
eigenlijk heen en weer
fietste van Nijkerk naar..

1054
00:50:15,150 --> 00:50:17,580
Ja, naar, naar, naar Groot Ehrental.

1055
00:50:17,580 --> 00:50:18,770
.. Groot Ehrental.

1056
00:50:18,770 --> 00:50:19,090
Ja, dat..

1057
00:50:19,090 --> 00:50:20,120
En u heeft het over Frits
eh.. zijn achternaam?

1058
00:50:20,120 --> 00:50:22,030
Frits was eh.. Van Bielert.

1059
00:50:22,030 --> 00:50:23,210
Frits van Bielert, okÃ©, die was..

1060
00:50:23,210 --> 00:50:26,470
Ja, dat was een schoonzoon
van eh.. de familie Gerssen.

1061
00:50:26,470 --> 00:50:27,090
Van de familie Gerssen, okÃ©.

1062
00:50:27,090 --> 00:50:29,873
Ja.

1063
00:50:29,974 --> 00:50:34,900
Hij was een schoonzoon
van, van, van Gerssen.

1064
00:50:34,900 --> 00:50:35,534
Ja.

1065
00:50:35,534 --> 00:50:38,810
En Gerssen was Ã©Ã©n van de, van
de leidinggevenden in die tijd.

1066
00:50:38,810 --> 00:50:41,473
Hij was verantwoordelijk
voor de voedselvoorziening.

1067
00:50:41,474 --> 00:50:42,020
Eh.. ja, dat weet ik
eigenlijk.. is dat zo?

1068
00:50:42,020 --> 00:50:43,900
Ja, dat was zo.

1069
00:50:44,001 --> 00:50:45,990
O zie, dat weet ik
allemaal niet, hoor.

1070
00:50:45,990 --> 00:50:50,672
Daarnaast waren er nog andere mensen,
je had natuurlijk de, de ehm..

1071
00:50:50,773 --> 00:50:55,090
de Duitse overheid zelf, degenen
die de lakens uitdeelden.

1072
00:50:55,090 --> 00:51:00,420
Ehm.. je had Vermeulen,
de gemeentesecretaris.

1073
00:51:00,420 --> 00:51:04,870
Er was ehm..

1074
00:51:04,870 --> 00:51:08,192
ehm..

1075
00:51:08,293 --> 00:51:15,880
de commandant van de vlucht.. van de gemeente
Nijkerk, van de vluchtoord Nijkerk, hoe heet hij nou?

1076
00:51:15,880 --> 00:51:17,020
Alt.. Alt.. Alt.. eh..

1077
00:51:17,020 --> 00:51:23,760
Nee, gemeente eh.. commandant van
de.. van vluchtoord Groot Nijkerk.

1078
00:51:23,760 --> 00:51:24,500
Mm.. burgerbevolking of zoiets?

1079
00:51:24,500 --> 00:51:31,764
Ja, dat is van de.. bureau
afvoer burgerbevolking.

1080
00:51:31,865 --> 00:51:32,980
Nee, dat weet ik niet.

1081
00:51:32,980 --> 00:51:33,920
Heeft er ook mee te maken.

1082
00:51:33,920 --> 00:51:34,810
Nou, kom ik nog wel op.

1083
00:51:34,810 --> 00:51:36,962
Maar die, die, die..

1084
00:51:37,063 --> 00:51:39,776
uw vader had contacten
met al die mensen.

1085
00:51:39,877 --> 00:51:40,150
He..

1086
00:51:40,150 --> 00:51:41,300
heeft u hen ook gekend?

1087
00:51:41,300 --> 00:51:46,440
Heeft.. had u ook, ook.. kende u die mensen ook?
Bijvoorbeeld als, als meneer Gerssen zelf eh..

1088
00:51:46,440 --> 00:51:48,626
Ja, meneer Gerssen zeker.

1089
00:51:48,727 --> 00:51:51,530
Ja, joh, want die is
later wethouder geworden.

1090
00:51:51,530 --> 00:51:53,050
En ik, ik eh..

1091
00:51:53,050 --> 00:51:54,320
ik ben eens een keer..

1092
00:51:54,320 --> 00:51:57,710
toen ging Sam trouwen,
hÃ¨, dat was een zoon.

1093
00:51:57,710 --> 00:52:03,280
En eh.. nou ja, ik kwam zoveel op die boerderij,
toen mocht ik ook bij die trouwerij zijn.

1094
00:52:03,280 --> 00:52:04,700
Nou, dan doe je ook
een stukje en zo.

1095
00:52:04,700 --> 00:52:08,320
En dat was net in de periode
dat vader vakantie had.

1096
00:52:08,421 --> 00:52:09,130
En eh..

1097
00:52:09,130 --> 00:52:11,440
nou, ik, ik, ik mocht eh..

1098
00:52:11,440 --> 00:52:13,558
gewoon ook bij hun eh..

1099
00:52:13,659 --> 00:52:20,010
in huis, hÃ¨, bij de familie Gerssen om ook
bij, nou, de trouwerij van Sam te zijn.

1100
00:52:20,010 --> 00:52:21,790
HÃ¨, dan lagen we met zâ€™n drieÃ«n eh..

1101
00:52:21,790 --> 00:52:24,780
in Ã©Ã©n bed en we hebben daar
toch wel heel veel plezier..

1102
00:52:24,780 --> 00:52:38,490
heb ik gehad, ja. Ja, ja. En die mevrouw Gerssen
ook.. zo aardig, trouwens hij ook. Ja, ja, ja.

1103
00:52:38,490 --> 00:52:38,950
Ik weet al wie ik
bedoelde, de heer Beernink.

1104
00:52:38,950 --> 00:52:39,396
Hm?

1105
00:52:39,397 --> 00:52:39,737
Beernink.

1106
00:52:39,738 --> 00:52:39,902
O, meneer Beernink.

1107
00:52:39,902 --> 00:52:39,960
Ja, die ken ik ook zeker.

1108
00:52:39,960 --> 00:52:41,810
Zeker, ja, ja, ja.

1109
00:52:41,810 --> 00:52:47,240
O, die zat denk ik ook, hÃ¨, maar.. Was die
alleen maar voor de voedsel of was â€˜ie ook eh..

1110
00:52:47,240 --> 00:52:49,130
Nou, die was meer algemeen
coÃ¶rdinator, verantwoordelijk voor..

1111
00:52:49,130 --> 00:52:54,444
Jawel, maar ik, ik dacht dat hij ook
wel.. toch wel in â€™t verzet zat, of niet?

1112
00:52:54,545 --> 00:52:56,660
Dat weet ik niet, zou,
zou kunnen, weet ik niet.

1113
00:52:56,660 --> 00:53:03,720
Ja, want een, een, een, een nichtje van mij
dus, die was verloofd met een zekere De Wit.

1114
00:53:03,720 --> 00:53:06,870
En ik weet zeker dat die
ook in â€™t verzet zat.

1115
00:53:06,870 --> 00:53:08,740
En die zat dus ook bij die..

1116
00:53:08,740 --> 00:53:11,020
bij Beernink op â€™t bureau..

1117
00:53:11,020 --> 00:53:12,679
op het bureau, zal ik maar zeggen.

1118
00:53:12,780 --> 00:53:16,010
Dus die zal ook toch wel met de
voedsel te maken gehad hebben.

1119
00:53:16,010 --> 00:53:17,750
Heb je die naam.. ben je
die niet tegengekomen?

1120
00:53:17,750 --> 00:53:18,315
De Wit wel.

1121
00:53:18,315 --> 00:53:18,880
De Wit, ja.

1122
00:53:18,981 --> 00:53:19,630
Ja, die ben ik tegengekomen.

1123
00:53:19,630 --> 00:53:20,680
Ja, ja, ja, dat..

1124
00:53:20,680 --> 00:53:21,300
Die zat in â€™t verzet, klopt.

1125
00:53:21,300 --> 00:53:21,768
..

1126
00:53:21,768 --> 00:53:22,060
was toen eh..

1127
00:53:22,060 --> 00:53:22,380
Ja, nee..

1128
00:53:22,380 --> 00:53:28,067
zie je wel, want die was op een gegeven
ogenblik was â€˜ie dus ook opgepakt.

1129
00:53:28,168 --> 00:53:29,616
En eh..

1130
00:53:29,616 --> 00:53:30,900
dat hoorden we dus.

1131
00:53:30,900 --> 00:53:32,990
En Hanke en ik hebben toen..

1132
00:53:32,990 --> 00:53:35,420
die dachten: Goh, die
moet wat kleren mee hebben.

1133
00:53:35,420 --> 00:53:37,840
HÃ¨, dat deden we dus
zomaar uit onszelf.

1134
00:53:37,840 --> 00:53:38,860
En eh..

1135
00:53:38,860 --> 00:53:41,950
dachten: Ja nou, dan nemen
we een fiets mee en eh..

1136
00:53:41,950 --> 00:53:43,802
HÃ¨, nou, we hadden dus..

1137
00:53:43,903 --> 00:53:45,390
en, en we komen daar..

1138
00:53:45,390 --> 00:53:50,700
hÃ¨, en we doen net of we gek zijn
en ze zeiden: Voor wie kom je?

1139
00:53:50,700 --> 00:53:52,110
Ja, voor eh..

1140
00:53:52,110 --> 00:53:53,510
nou ja, en eh..

1141
00:53:53,510 --> 00:53:54,810
hÃ¨, dan brabbelden we maar wat.

1142
00:53:54,810 --> 00:53:57,870
Want we wisten ook wel dat
we geen namen moesten noemen.

1143
00:53:57,870 --> 00:54:01,450
Maar eh.. of ze het dan aan die meneer,
die er zo uitzag, dat wel af wilden geven.

1144
00:54:01,450 --> 00:54:03,359
Dat deden ze natuurlijk niet.

1145
00:54:03,360 --> 00:54:06,459
Maar achteraf bleek dus dat Albert..

1146
00:54:06,460 --> 00:54:07,740
Albert de Wit was dat..

1147
00:54:07,740 --> 00:54:10,980
dat â€˜ie dus uit het raam
gesprongen was en eh..

1148
00:54:10,980 --> 00:54:11,700
hoor eh..

1149
00:54:11,700 --> 00:54:13,609
weg heeft kunnen komen.

1150
00:54:13,710 --> 00:54:15,990
Ja, ja.

1151
00:54:15,990 --> 00:54:17,940
Dus ik bedoel maar eh..

1152
00:54:17,940 --> 00:54:22,180
dat had ik toen eigenlijk al
wel het idee, want waarom..

1153
00:54:22,180 --> 00:54:26,490
hÃ¨, dat dat eh.. dat hij
ook in â€™t verzet zat.

1154
00:54:26,490 --> 00:54:27,194
Ja.

1155
00:54:27,195 --> 00:54:29,740
Ja, vader die moet zoveel eh..

1156
00:54:29,740 --> 00:54:35,750
ja, van.. was met alles op de hoogte.
Ja, echt. Maar hoe of wie allemaal..

1157
00:54:35,750 --> 00:54:37,349
Dat wist u toen niet.

1158
00:54:37,350 --> 00:54:39,145
Nee, tuurlijk niet.

1159
00:54:39,246 --> 00:54:40,150
Ik wist eh..

1160
00:54:40,150 --> 00:54:41,570
niet meer dan ik nu vertel.

1161
00:54:41,570 --> 00:54:51,344
Want ik bedoel eh.. hÃ¨, als ze mij soms eh.. uit
wilden horen, wist ik.. dat wist ik ook echt niet.

1162
00:54:51,445 --> 00:54:55,900
Nee. Kende u ook eh.. bijvoorbeeld
eh.. de heer Colenbrander?

1163
00:54:55,900 --> 00:54:59,570
Ja, ook. Die zat ook in
die, in die voedsel, hÃ¨?

1164
00:54:59,570 --> 00:55:00,740
Ja, ja.

1165
00:55:00,740 --> 00:55:01,490
Nee, die was van â€™t Rode Kruis.

1166
00:55:01,490 --> 00:55:02,130
O, was die van het Rode Kruis.

1167
00:55:02,130 --> 00:55:04,120
Ja nou, die kenden we ook.

1168
00:55:04,120 --> 00:55:10,460
HÃ¨, dat is later in de huishoudschool
gekomen, in dat pand. Nee, die.. ja, ja.

1169
00:55:10,460 --> 00:55:13,130
Kwam u bij die mensen
over de vloer of..

1170
00:55:13,130 --> 00:55:15,400
Ja, als ik een boodschap
moest doen zo, weet je, hÃ¨.

1171
00:55:15,400 --> 00:55:16,010
Dat..

1172
00:55:16,010 --> 00:55:21,530
ja, ook als ik wat
moest brengen, ja.

1173
00:55:21,530 --> 00:55:23,420
Ik bedoel maar, maar
het was niet zo..

1174
00:55:23,420 --> 00:55:30,600
ja, vader was er niet. Dus er werd.. dat, dat was
niet zo erg dat je bij mekaar op visite ging toen.

1175
00:55:30,600 --> 00:55:32,120
Waarom niet?

1176
00:55:32,120 --> 00:55:35,147
Ja, waarom niet?

1177
00:55:35,248 --> 00:55:36,910
Weet ik eigenlijk niet.

1178
00:55:36,910 --> 00:55:38,194
Nee.

1179
00:55:38,295 --> 00:55:41,450
Ik bedoel, want na de oorlog
wel weer natuurlijk, hÃ¨.

1180
00:55:41,450 --> 00:55:42,180
Ik bedoel eh..

1181
00:55:42,180 --> 00:55:43,010
ja.

1182
00:55:43,010 --> 00:55:45,861
Maar in die tijd, nee.

1183
00:55:45,961 --> 00:55:51,063
Nee, je was geloof ik, druk met je
eigen gezin en met je eigen familie.

1184
00:55:51,164 --> 00:55:57,810
Ja, ja, want we hadden dan ook een oom en
een tante die dus in Waddinxveen woonden.

1185
00:55:57,810 --> 00:56:00,930
En eh.. die waren..
kwamen vaak bij ons.

1186
00:56:00,930 --> 00:56:07,240
En als je me nou vraagt: Hoe kwamen ze dan?
Weet ik niet. Weet ik niet, maar ze waren er.

1187
00:56:07,240 --> 00:56:08,990
Ook tijdens de
Hongerwinter kwamen ze?

1188
00:56:08,990 --> 00:56:09,904
Ja.

1189
00:56:10,005 --> 00:56:10,780
Eten halen.

1190
00:56:10,780 --> 00:56:12,680
Ja, nou, ze bleven eh..

1191
00:56:12,680 --> 00:56:18,652
een paar dagen. Ik bedoel ze.. moeder zal
ze heus wel wat meegegeven hebben. Ja.

1192
00:56:18,752 --> 00:56:22,690
Dus op die manier heeft u wel
mensen op hongertocht geholpen.

1193
00:56:22,690 --> 00:56:23,373
Ja.

1194
00:56:23,374 --> 00:56:26,200
Eh.. mensen aan de
deur, maar ook eh..

1195
00:56:26,200 --> 00:56:30,280
Eigen familie wel ook. Ja, ja.

1196
00:56:30,280 --> 00:56:30,540
En die kwamen slapen dan.

1197
00:56:30,540 --> 00:56:33,350
Ja, dan bleven ze gewoon
een tijd, ja, tuurlijk.

1198
00:56:33,350 --> 00:56:35,211
Voor hoe lang?

1199
00:56:35,312 --> 00:56:36,715
Nou, dat weet ik niet.

1200
00:56:36,816 --> 00:56:37,970
Nee, maar er was dan..

1201
00:56:37,970 --> 00:56:40,180
ja, dan gingen ze weer eens
terug en dan kwamen ze weer eens.

1202
00:56:40,180 --> 00:56:41,250
En eh..

1203
00:56:41,250 --> 00:56:43,060
dat nichtje dat
kwam ook nog al eens.

1204
00:56:43,060 --> 00:56:43,650
En eh..

1205
00:56:43,650 --> 00:56:44,657
ja.

1206
00:56:44,758 --> 00:56:46,690
Alleen dus niet uit Hoogeveen, hÃ¨.

1207
00:56:46,690 --> 00:56:47,584
Ik bedoel eh..

1208
00:56:47,685 --> 00:56:48,398
dat..

1209
00:56:48,499 --> 00:56:51,506
die zaten allemaal
achter de IJssel, dat eh..

1210
00:56:51,507 --> 00:56:58,584
Hebben we eigenlijk ook eh.. tijdens de oorlog
niet veel van gehoord. Nee, in de familie.. Meppel.

1211
00:56:58,685 --> 00:57:06,200
HÃ¨, eh.. mijn mans vader en moeder. Want eh.. daar
is vader ook nog een poosje ondergedoken gezeten.

1212
00:57:06,200 --> 00:57:07,150
In Meppel.

1213
00:57:07,150 --> 00:57:07,850
Eh..

1214
00:57:07,850 --> 00:57:08,680
Meppel, ja.

1215
00:57:08,680 --> 00:57:09,500
Maar eh..

1216
00:57:09,500 --> 00:57:10,721
dat vond vader..

1217
00:57:10,822 --> 00:57:12,732
vond het eigenlijk eh..

1218
00:57:12,833 --> 00:57:14,870
dat was dan bij de
ouders van mijn man, hÃ¨.

1219
00:57:14,870 --> 00:57:15,360
Want eh..

1220
00:57:15,360 --> 00:57:17,868
die noemden we gewoon oom en tante.

1221
00:57:17,969 --> 00:57:21,940
Ik heb ook nooit geen vader en moeder
tegen ze gezegd, altijd oom en tante.

1222
00:57:21,940 --> 00:57:23,550
Maar eh..

1223
00:57:23,550 --> 00:57:24,030
eh..

1224
00:57:24,030 --> 00:57:25,260
ja, die eh..

1225
00:57:25,260 --> 00:57:27,650
hoe heet het eh..

1226
00:57:27,650 --> 00:57:29,870
Hij wilde dichtbij Nijkerk blijven.

1227
00:57:29,870 --> 00:57:33,480
Dat, dat zei die aldoor:
Nee, dit is me te ver weg.

1228
00:57:33,480 --> 00:57:35,860
Ik vind het fijn dat
ik mâ€™n vader en moeder..

1229
00:57:35,860 --> 00:57:37,640
ik weet niet of oma
toen nog leefde..

1230
00:57:37,640 --> 00:57:40,390
dat â€˜ie die dan zag en
de verder familie en..

1231
00:57:40,390 --> 00:57:44,319
nou ja, en de burgemeester daar eh..

1232
00:57:44,420 --> 00:57:47,670
ja, vader was voor
die tijd was die eh..

1233
00:57:47,670 --> 00:57:50,032
hoe noem je dat eh..

1234
00:57:50,133 --> 00:57:54,050
Hij was accountant en toen is â€˜ie
dus gemeenteontvanger geworden.

1235
00:57:54,050 --> 00:57:59,550
En dat was dus in de tijd dat ook burgemeester
Tjalma.. maar die was ook ondergedoken.

1236
00:57:59,550 --> 00:58:02,550
Maar ja, hoe, hoe die het wist..

1237
00:58:02,550 --> 00:58:03,651
waar die zat..

1238
00:58:03,752 --> 00:58:06,860
Daar had â€˜ie dan ook wel
weer contact mee, hÃ¨.

1239
00:58:06,860 --> 00:58:11,020
Maar ja, net wat ik zei,
vader wilde dichtbij Nijkerk

1240
00:58:11,020 --> 00:58:14,246
blijven, dat als het zover
was, dat â€˜ie er was.

1241
00:58:14,247 --> 00:58:16,976
Nou, dat, dat is gebeurd. Ja.

1242
00:58:17,077 --> 00:58:19,480
Ja, want hij heeft een
tijdje in Meppel gezeten..

1243
00:58:19,480 --> 00:58:20,115
Ja.

1244
00:58:20,115 --> 00:58:22,420
.. later weer terug
naar Groot Ehrental.

1245
00:58:22,420 --> 00:58:23,197
Ja.

1246
00:58:23,298 --> 00:58:25,240
Ja, nee..

1247
00:58:25,240 --> 00:58:25,590
Ja.

1248
00:58:25,590 --> 00:58:26,490
Nee, dat was la..

1249
00:58:26,490 --> 00:58:27,270
later, hoor.

1250
00:58:27,270 --> 00:58:30,608
Want hij is eerst nog bij
een jachtopziener geweest.

1251
00:58:30,709 --> 00:58:31,690
En eh..

1252
00:58:31,690 --> 00:58:33,858
dat was zijn eerste onder..

1253
00:58:33,959 --> 00:58:37,148
serieuze onderduikplaats.

1254
00:58:37,249 --> 00:58:39,390
Dat was een jachtopziener en eh..

1255
00:58:39,390 --> 00:58:41,536
Davelaar heette die.

1256
00:58:41,637 --> 00:58:42,640
En eh..

1257
00:58:42,640 --> 00:58:44,040
nou, eh..

1258
00:58:44,040 --> 00:58:45,750
toen hoorde Gerssen dus op de..

1259
00:58:45,750 --> 00:58:47,660
ik denk wel dat Gerssen dat was..

1260
00:58:47,660 --> 00:58:50,190
dat â€˜ie hoorde op de markt van eh..

1261
00:58:50,190 --> 00:58:52,630
nou, ik weet waar
de burgemeester is.

1262
00:58:52,630 --> 00:58:53,620
Nou, en eh..

1263
00:58:53,620 --> 00:58:57,970
die is toen gelijk naar
vader toegegaan en gezegd:

1264
00:58:57,970 --> 00:59:00,995
Je moet hier weg, want ze
weten allemaal waar je zit.

1265
00:59:01,096 --> 00:59:07,550
Nou, en, en zodoende is â€˜ie door Gerssen
dus, hÃ¨, bij Frits van Bielert gekomen.

1266
00:59:07,550 --> 00:59:10,220
Hij is daar ook al
die tijd gebleven.

1267
00:59:10,220 --> 00:59:23,280
Ja. En eh.. hij vermaakte zich met een
beetje houtsnijwerk dat eh.. Ja, ja, ja, ja.

1268
00:59:23,280 --> 00:59:28,680
Nog even terug naar de rol van
geloof in, in, in de oorlog.

1269
00:59:28,680 --> 00:59:32,150
Uw vader was vanuit een
gereformeerde bondsgezin.

1270
00:59:32,150 --> 00:59:33,376
Ja.

1271
00:59:33,477 --> 00:59:36,950
In Nijkerk zat hij ook in de grote
kerk, was ook een bondsgemeente.

1272
00:59:36,950 --> 00:59:41,619
Ja. Ja.

1273
00:59:41,720 --> 00:59:45,472
U vertelde, het was eigenlijk..

1274
00:59:45,573 --> 00:59:49,992
werd niet uitgesproken de rol van geloof,
maar die was wel degelijk aanwezig.

1275
00:59:50,092 --> 00:59:50,280
Jazeker.

1276
00:59:50,280 --> 00:59:50,850
Werd er nou..

1277
00:59:50,850 --> 00:59:53,690
werd er nou in de kerk bijvoorbeeld
door de dominee wel eens eh..

1278
00:59:53,690 --> 00:59:54,100
eh..

1279
00:59:54,100 --> 00:59:56,030
iets over gezegd, over eh..

1280
00:59:56,030 --> 01:00:06,690
dat je eh.. als christen eh.. je eh.. ferm moest
opstellen tegenover de eh.. bezetter of de..

1281
01:00:06,690 --> 01:00:07,680
Nee, nee, nee, nee.

1282
01:00:07,680 --> 01:00:10,830
Er werd wel altijd voor
het koningshuis eh..

1283
01:00:10,931 --> 01:00:15,959
dat kan ik me nog wel.. dat werd, dat
werd zeker wel ge.. geaccepteerd, denk ik.

1284
01:00:15,960 --> 01:00:17,040
Daar werd voor gebeden.

1285
01:00:17,040 --> 01:00:17,820
Daar wordt vo..

1286
01:00:17,820 --> 01:00:20,106
werd voor gebeden, maar verder eh..

1287
01:00:20,207 --> 01:00:26,403
nee. Maar wij luisterden ook niet zo,
hoor. Want eh.. wij moesten dus..

1288
01:00:26,504 --> 01:00:27,240
Als pubers.

1289
01:00:27,240 --> 01:00:27,800
..

1290
01:00:27,801 --> 01:00:29,390
Ã©Ã©n keer per week, Ã©Ã©n keer per eh..

1291
01:00:29,390 --> 01:00:33,463
ja, was dan ook Ã©Ã©n keer eh.. maar in ieder
geval, we hoefden geen twee keer. Nee.

1292
01:00:33,564 --> 01:00:37,300
En werd er opgeroepen door de
dominee om bijvoorbeeld hulp

1293
01:00:37,300 --> 01:00:41,430
te geven aan mensen die, die
op hongertocht langskwamen of..

1294
01:00:41,430 --> 01:00:42,950
Nee, nee, nee.

1295
01:00:42,950 --> 01:00:47,120
Misschien dat â€˜ie wel gewoon voor die
mensen gebeden heeft, dat, dat zal wel.

1296
01:00:47,120 --> 01:00:50,190
Maar nee, dat, dat kan
ik me dus niet herinneren,

1297
01:00:50,190 --> 01:00:53,390
maar net wat ik zeg, ik was
geen goede luisteraarster.

1298
01:00:53,390 --> 01:00:57,610
Dus eh.. Wij vonden het
wel erg lang zitten.

1299
01:00:57,610 --> 01:00:58,855
Ja.

1300
01:00:58,956 --> 01:00:59,360
Ja.

1301
01:00:59,360 --> 01:01:01,070
Ja.

1302
01:01:01,171 --> 01:01:08,840
Maar uiteindelijk heeft u, hÃ¨, na uw tijdelijke
onderduik bent u teruggegaan naar huis.

1303
01:01:08,840 --> 01:01:16,226
Heeft u wel eh.. contact gehad met, met eh..
passanten, maar ook, ook met evacuÃ©s uit Arnhem.

1304
01:01:16,227 --> 01:01:19,730
Ja, dat was dan bij de boeren, hÃ¨.

1305
01:01:19,730 --> 01:01:22,240
Ze zaten veel bij de
boeren ondergedoken, hÃ¨.

1306
01:01:22,240 --> 01:01:22,880
Meer dan..

1307
01:01:22,880 --> 01:01:25,690
de boeren dan eh..

1308
01:01:25,690 --> 01:01:33,640
eh.. in het plaatsje zelf. Alhoewel wij aan de
overkant dus eh.. twee Scheveningse vrouwen in, in..

1309
01:01:33,640 --> 01:01:34,600
Uit Scheveningen.

1310
01:01:34,600 --> 01:01:35,750
Uit Scheveningen, ja.

1311
01:01:35,750 --> 01:01:37,440
Ja, ja, ja.

1312
01:01:37,440 --> 01:01:41,510
En hoe dat nou weer zat, dat
kan, dat kan ik niet vertellen.

1313
01:01:41,510 --> 01:01:43,716
Maar die zaten dus eh..

1314
01:01:43,716 --> 01:01:47,990
ja, bij ons aan de overkant
in â€™t huis bij eh..

1315
01:01:47,990 --> 01:01:56,041
leraar van school. Maar de meesten zaten bij,
bij de boeren ondergedoken.. of ondergedoken..

1316
01:01:56,142 --> 01:01:57,240
Gehuisvest.

1317
01:01:57,240 --> 01:01:59,740
Ja, want ondergedoken
is het niet, hÃ¨.

1318
01:01:59,740 --> 01:01:59,930
Nee.

1319
01:01:59,930 --> 01:02:00,690
Nee, nee.

1320
01:02:00,690 --> 01:02:02,370
Heeft u ook nog een, een..

1321
01:02:02,370 --> 01:02:07,930
U zat bij dokter eh.. Schreuder tijdelijk in
huis, hÃ¨, bij dokter Leerink ondergedoken.

1322
01:02:07,930 --> 01:02:08,540
Nee, bij dokter Van Lent.

1323
01:02:08,540 --> 01:02:09,800
Dokter.. was dus..

1324
01:02:09,800 --> 01:02:10,330
Dokter Van Lent.

1325
01:02:10,330 --> 01:02:14,540
Bij dokter Van Lent ondergedoken
en daar woonde dokter Schreuder.

1326
01:02:14,540 --> 01:02:14,970
Ja.

1327
01:02:14,970 --> 01:02:17,580
En die was heel druk bezig
met het noodziekenhuis.

1328
01:02:17,580 --> 01:02:18,190
Ja.

1329
01:02:18,190 --> 01:02:22,880
HÃ¨, met de lagere school, met de
opvang van passanten in Volksheil.

1330
01:02:22,880 --> 01:02:24,310
O ja, ja, ja.

1331
01:02:24,310 --> 01:02:25,830
Bent u daar wel eens wezen kijken?

1332
01:02:25,830 --> 01:02:28,178
Nee, nee, nee, nee, nee, nee.

1333
01:02:28,279 --> 01:02:29,661
â€™t Is..

1334
01:02:29,762 --> 01:02:33,100
dat hoorde je dan wel
en hij kwam dan ook eh..

1335
01:02:33,100 --> 01:02:33,180
eh..

1336
01:02:33,180 --> 01:02:37,610
waar ik dan een poosje geholpen
heb, hÃ¨, bij â€™t oude mannenhuis.

1337
01:02:37,610 --> 01:02:38,528
En eh..

1338
01:02:38,629 --> 01:02:39,760
nou, daar kwam â€˜ie..

1339
01:02:39,760 --> 01:02:41,808
ja, zo nu en dan.

1340
01:02:41,909 --> 01:02:42,650
En eh..

1341
01:02:42,650 --> 01:02:44,250
nou ja, goed, ik bedoel..

1342
01:02:44,250 --> 01:02:45,900
er was een zaaltje en nou..

1343
01:02:45,900 --> 01:02:48,460
daar stonden iets van vier bedden.

1344
01:02:48,460 --> 01:02:51,030
En daar was dan Ã©Ã©n
iemand die daar eh..

1345
01:02:51,030 --> 01:02:58,720
nou, dag en nacht maar lag, want die
kon niet anders dan alleen maar eh..

1346
01:02:58,720 --> 01:03:00,047
ze.. geloof ik, zâ€™n gezicht bewegen.

1347
01:03:00,047 --> 01:03:01,420
En die moest ik dan
eten geven en eh..

1348
01:03:01,420 --> 01:03:06,370
nou ja, dan was het brood wel
in stukjes gedaan, maar ja, dan

1349
01:03:06,370 --> 01:03:10,140
wist ik niet of â€˜ie er twee
tegelijk kon verwerken of niet.

1350
01:03:10,140 --> 01:03:14,100
En dat vroeg ik hem dan, maar
dat was haast niet verstaanbaar.

1351
01:03:14,100 --> 01:03:17,070
Ik bedoel, ik had zoâ€™n
meelij met die man.

1352
01:03:17,070 --> 01:03:21,080
En die moeder was dus in het eh..

1353
01:03:21,080 --> 01:03:24,160
ja, die zat er dan ook, maar
hij lag daar maar te liggen.

1354
01:03:24,160 --> 01:03:24,450
Er werd ook..

1355
01:03:24,450 --> 01:03:26,990
ja, er werd ook niks voor gedaan.

1356
01:03:26,990 --> 01:03:32,360
Dan denk ik: Jeetje, hoe heeft die man dat
uitgehouden? Die lag daar maar te liggen.

1357
01:03:32,360 --> 01:03:34,050
Dat was in het oude
mannen- en vrouwenhuis.

1358
01:03:34,050 --> 01:03:35,580
Ja, ja, ja.

1359
01:03:35,580 --> 01:03:36,986
En daar, daar hielp u..

1360
01:03:36,987 --> 01:03:37,470
Was een..

1361
01:03:37,470 --> 01:03:39,190
ja, nou ja, ik eh..

1362
01:03:39,190 --> 01:03:41,650
hÃ¨, ik was zo, zoâ€™n
manusje van alles.

1363
01:03:41,650 --> 01:03:46,099
Ik had mezelf aangeboden,
want ik, ik wilde dat gewoon.

1364
01:03:46,100 --> 01:03:46,970
En eh..

1365
01:03:46,970 --> 01:03:49,800
ik was 14, ik geloof dat
je ook 15 moest zijn.

1366
01:03:49,800 --> 01:03:59,200
Maar goed, eh.. nou ja, goed eh.. ik eh.. ja,
aanvegen en eh.. eh.. de.. beetje dweilen.

1367
01:03:59,200 --> 01:04:00,185
En eh..

1368
01:04:00,286 --> 01:04:02,400
hoe heet het eh..

1369
01:04:02,400 --> 01:04:04,540
het kleedje uitkloppen.

1370
01:04:04,540 --> 01:04:10,890
En eventueel mensen die niet
goed konden eten, helpen en ja,

1371
01:04:10,890 --> 01:04:13,874
iemand die een drankje moest
hebben, dat mocht ik dan doen.

1372
01:04:13,975 --> 01:04:17,020
Dus ja, er was
eigenlijk altijd wel..

1373
01:04:17,020 --> 01:04:18,400
nou ja, wel wat te doen.

1374
01:04:18,400 --> 01:04:19,250
Maar eh..

1375
01:04:19,250 --> 01:04:21,370
niet dus zo van eh..

1376
01:04:21,370 --> 01:04:22,971
dat je dus eh..

1377
01:04:23,072 --> 01:04:24,700
in de verpleging, hÃ¨, dat ze..

1378
01:04:24,700 --> 01:04:25,740
dat kon ook niet, want eh..

1379
01:04:25,740 --> 01:04:26,280
dat eh..

1380
01:04:26,280 --> 01:04:28,720
ik was al sowieso te jong.

1381
01:04:28,720 --> 01:04:31,580
Maar er was wel altijd
een verpleegster eh..

1382
01:04:31,580 --> 01:04:33,418
aanwezig.

1383
01:04:33,519 --> 01:04:34,300
En eh..

1384
01:04:34,300 --> 01:04:36,370
nou, en dokter
Schreuder die kwam eh..

1385
01:04:36,370 --> 01:04:37,790
ja, geregeld langs.

1386
01:04:37,790 --> 01:04:45,732
Maar ook niet dat ik dan wist welke patiÃ«nten en
dat.. nou ja, dat hoorde dan ook niet. Dus eh..

1387
01:04:45,833 --> 01:04:51,040
Ja, want hoeveel mensen lagen daar nou in
totaal dan in dat oude mannen- en vrouwenhuis?

1388
01:04:51,040 --> 01:04:51,650
Weet u dat toevallig?

1389
01:04:51,650 --> 01:04:52,880
Nee, hoeveel niet.

1390
01:04:52,880 --> 01:04:57,300
Want u zegt, vier mensen in een
zaaltje, maar er waren er meer.

1391
01:04:57,300 --> 01:05:00,169
Ja, er was.. nou, bij
mijn weten lag er maar Ã©Ã©n.

1392
01:05:00,170 --> 01:05:06,160
En die andere bedden waren vrij. En die
sliepen allemaal boven. Ja, ja, ja.

1393
01:05:06,160 --> 01:05:07,900
Dus er was nog ruimte over.

1394
01:05:07,900 --> 01:05:14,550
Ja, ja, kennelijk wel, anders had het niet gekund,
want het was toch wel een, een zaal vol met eh..

1395
01:05:14,550 --> 01:05:15,560
met mensen.

1396
01:05:15,560 --> 01:05:22,342
En waren lange tafels waar ze dan aan zaten
en ik denk dat die wel spelletjes deden en zo.

1397
01:05:22,443 --> 01:05:24,120
Ja, ja, ja.

1398
01:05:24,120 --> 01:05:29,180
En u heeft ook meegeholpen met het vermaak,
met spelletjes doen en dat soort dingen.

1399
01:05:29,180 --> 01:05:30,390
Ja, dat soort dingen, hÃ¨.

1400
01:05:30,390 --> 01:05:31,010
Ik bedoel eh..

1401
01:05:31,010 --> 01:05:32,517
ja.

1402
01:05:32,618 --> 01:05:34,290
Allemaal van die eh..

1403
01:05:34,290 --> 01:05:39,880
karweitjes of als er een boodschap
gedaan moest worden of nou ja, goed..

1404
01:05:39,880 --> 01:05:40,170
dan eh..

1405
01:05:40,170 --> 01:05:40,680
dan eh..

1406
01:05:40,680 --> 01:05:43,566
deed ik dat ook, ja.

1407
01:05:43,666 --> 01:05:44,920
Maar ik eh..

1408
01:05:44,920 --> 01:05:45,570
ik eh..

1409
01:05:45,570 --> 01:05:46,700
â€˜k weet alleen..

1410
01:05:46,700 --> 01:05:48,220
er waren er natuurlijk..

1411
01:05:48,220 --> 01:05:50,290
ik was niet de enige,
maar er waren ook Ã©Ã©n eh..

1412
01:05:50,290 --> 01:05:51,830
er zat ook een eh..

1413
01:05:51,830 --> 01:06:01,599
verpleger. â€™t Was Gom.. Gommer heette die, geloof
ik, ja. En eh.. nou die, die was dan verpleger.

1414
01:06:01,700 --> 01:06:03,920
En, en, en ik weet
de naam van de wijk..

1415
01:06:03,920 --> 01:06:05,010
van die eh..

1416
01:06:05,010 --> 01:06:06,352
verpleegster..

1417
01:06:06,353 --> 01:06:14,456
nou, die zal wel de capaciteit gehad hebben
om daar eh.. het spul, spul te runnen. Ja.

1418
01:06:14,557 --> 01:06:16,890
Dat waren vaste verplegers,
verplegers die daar..

1419
01:06:16,890 --> 01:06:17,410
Ja, ja.

1420
01:06:17,410 --> 01:06:18,410
.. elke dag werkten.

1421
01:06:18,410 --> 01:06:18,650
Ja.

1422
01:06:18,650 --> 01:06:19,920
Ja, ja, ja.

1423
01:06:19,920 --> 01:06:22,070
En er waren er nog eh..

1424
01:06:22,070 --> 01:06:24,330
drie die hielpen, maar
dat weet ik niet eh..

1425
01:06:24,330 --> 01:06:27,380
van, dat deed je eigenlijk
niet, dat je zo vroeg van eh..

1426
01:06:27,380 --> 01:06:34,140
Heb je een opleiding? Nee, daar werd.. daar werd
helemaal niet naar gevraagd. Je deed je werk. Ja.

1427
01:06:34,140 --> 01:06:36,760
En wat vond uw moeder
daarvan, dat u daar heenging?

1428
01:06:36,760 --> 01:06:40,060
Nou, daar was ze niet
even blij mee, want eh..

1429
01:06:40,060 --> 01:06:42,200
ze zei wel eens van eh..

1430
01:06:42,200 --> 01:06:42,850
Hoor..

1431
01:06:42,850 --> 01:06:43,240
luister eens eh..

1432
01:06:43,240 --> 01:06:45,429
je kan thuis ook helpen.

1433
01:06:45,530 --> 01:06:47,470
Ik zei: Ja, dat weet
ik wel, maar eh..

1434
01:06:47,470 --> 01:06:49,754
ja, nou ja, goed..

1435
01:06:49,855 --> 01:06:55,920
ik eh.. ik wil dat dan toch dus eh.. ja, nou
ja, dan liet ze me dan toch gaan. Ja, ja.

1436
01:06:55,920 --> 01:06:58,275
En u moest alsnog thuis helpen.

1437
01:06:58,376 --> 01:07:01,900
Ja, als ik terugkwam wel.

1438
01:07:01,900 --> 01:07:02,582
Dus het was dubbelop.

1439
01:07:02,583 --> 01:07:03,370
Ja, maar dat had ik er voor over.

1440
01:07:03,370 --> 01:07:06,100
Maar dat was bij ons heel
gewoon, hoor, want dat..

1441
01:07:06,100 --> 01:07:09,780
toen ik in ziekenhuis Salem
werkte, hÃ¨, als ik thui..

1442
01:07:09,780 --> 01:07:12,870
dan thuiskwam, nou, moest
ik ook nog wel het Ã©Ã©n en

1443
01:07:12,870 --> 01:07:14,980
ander doen en ik bedoel,
toen waren mâ€™n broertjes..

1444
01:07:14,980 --> 01:07:16,660
waren er al inmiddels, hÃ¨.

1445
01:07:16,660 --> 01:07:18,160
Dat was na de oorlog.

1446
01:07:18,160 --> 01:07:19,800
Dat was na de oorlog, ja.

1447
01:07:19,800 --> 01:07:20,710
Ja, ja.

1448
01:07:20,710 --> 01:07:22,410
En als ik dan
thuiskwam, nou, dan eh..

1449
01:07:22,410 --> 01:07:29,851
lag er ook nog wel wat te doen. Ja.
Maar ik niet alleen, hoor, allemaal.

1450
01:07:29,952 --> 01:07:32,620
U ging daarheen eh.. elke dag?

1451
01:07:32,620 --> 01:07:41,830
Ja, ja. En tussen de middag naar huis. En
dan, dan weer, tot soms een uur of vier, vijf.

1452
01:07:41,830 --> 01:07:43,020
En u kreeg daar niet te eten.

1453
01:07:43,020 --> 01:07:44,630
Nee, nee, nee, nee.

1454
01:07:44,630 --> 01:07:47,805
Nee, nee, nee, nee, dat eh..

1455
01:07:47,906 --> 01:07:53,040
dat, dat deed je niet, want dat was
voor die mensen en niet voor eh..

1456
01:07:53,040 --> 01:07:55,770
maar van die anderen
weet ik het niet, hoor.

1457
01:07:55,770 --> 01:07:59,090
Maar nee, dat vond ik.. maar â€™t
is mij ook nooit gevraagd, hoor.

1458
01:07:59,090 --> 01:08:00,390
Nee, nee, nee.

1459
01:08:00,390 --> 01:08:03,640
Maar als ze â€™t gedaan hadden,
dan had ik het niet gedaan.

1460
01:08:03,640 --> 01:08:09,353
Want dan vind ik gewoon dat ik iets
opeet wat voor, voor een ander is. Ja.

1461
01:08:09,454 --> 01:08:14,972
Waarom deed u dat? Omdat u vond dat het
moest of vond u het ook leuk om te doen?

1462
01:08:15,073 --> 01:08:16,540
Ja, ik had altijd eh..

1463
01:08:16,540 --> 01:08:19,250
verpleegster willen worden
en ik had het kennelijk..

1464
01:08:19,250 --> 01:08:21,773
ja, in me, dat ik wilde..

1465
01:08:21,874 --> 01:08:30,540
ja, verplegen. Ja, dat was het natuurlijk niet,
maar toch iets kunnen doen voor een ander. Ja.

1466
01:08:30,540 --> 01:08:34,170
En waarom ging u nou naar het
oude mannen- en vrouwenhuis en

1467
01:08:34,170 --> 01:08:39,730
niet bijvoorbeeld naar de openbare
school in de Gasthuisstraat?

1468
01:08:39,730 --> 01:08:40,670
Daar lagen ook mensen die eh..

1469
01:08:40,670 --> 01:08:41,160
Ja, ja. Nou, ik zou..

1470
01:08:41,160 --> 01:08:43,470
Hoe kwam u, hoe kwam u daar terecht?

1471
01:08:43,470 --> 01:08:46,282
Ja, gewoon er heen gaan.

1472
01:08:46,382 --> 01:08:48,181
Gewoon lopen.

1473
01:08:48,282 --> 01:08:50,380
Ja, gewoon er heen gaan. Ja.

1474
01:08:50,380 --> 01:08:52,200
En woonde uw ouders daar vlakbij?

1475
01:08:52,200 --> 01:08:53,540
Ja, ja, Krudopstraat
was vrij dichtbij.

1476
01:08:53,540 --> 01:08:58,580
Ja, ja, nee, dat was eh.. nou
ja, nog geen vijf minuten lopen.

1477
01:08:58,580 --> 01:09:00,800
Nee, ik ging er gewoon heen.

1478
01:09:00,800 --> 01:09:05,130
Ja, ik snap nog niet hoe ik gedurfd heb,
want ik was niet zo iemand die nou eh..

1479
01:09:05,130 --> 01:09:14,310
zoveel lef had, hoor. Ik stond liever
achteraan. Maar dat deed ik toch wel. Ja.

1480
01:09:14,310 --> 01:09:17,800
Niet zoveel lef, maar toch veel
gedaan, hÃ¨, eh.. koerierster..

1481
01:09:17,800 --> 01:09:18,560
Ja.

1482
01:09:18,560 --> 01:09:23,264
Ja, ja, dat noemt u nou zo, hÃ¨, maar
zo heb ik dat nooit gezien, hoor.

1483
01:09:23,365 --> 01:09:30,972
Nee, want ik bedoel, er is ook nooit, geloof ik,
iemand die er achter gekomen is, dat ik dat deed.

1484
01:09:30,973 --> 01:09:34,120
Wist u het zelf wel dat u dingen
mee had die belangrijk waren?

1485
01:09:34,120 --> 01:09:35,790
Ja, dat wist ik wel, maar dat eh..

1486
01:09:35,790 --> 01:09:36,991
dat ik dan..

1487
01:09:37,092 --> 01:09:41,350
nu u zo zegt van koerierster, zo heb
ik mezelf eigenlijk nooit gezien.

1488
01:09:41,350 --> 01:09:42,890
En eh..

1489
01:09:42,890 --> 01:09:47,710
ik denk ook dat heel veel mensen het
ook niet geweten hebben gewoon, nee.

1490
01:09:47,710 --> 01:10:00,445
Daar liep je ook niet mee te pronken of zo,
hÃ¨. Ik bedoel eh.. nee, nee, nee, nee, nee.

1491
01:10:00,545 --> 01:10:09,480
U vertelde dat â€˜t eigenlijk een vanzelfsprekende
zaak was om uzelf, maar ook binnen

1492
01:10:09,480 --> 01:10:16,855
het gezin om, om uzelf zo in te zetten
voor, voor anderen, van mensen in Nijkerk.

1493
01:10:16,956 --> 01:10:21,060
Dat heeft u ook van uw ouders meegekregen
en dat is op dezelfde manier..

1494
01:10:21,060 --> 01:10:23,100
Ja, ja, ja, ja.

1495
01:10:23,100 --> 01:10:25,750
Ja hoor, ik bedoel, dat
wordt je eigenlijk eh..

1496
01:10:25,750 --> 01:10:37,030
met de paplepel ingegeven, hÃ¨, dat eh..
De naaste liefhebben als uzelf. Ja, ja.

1497
01:10:37,030 --> 01:10:41,520
Als u daar dan heenging,
naar dat oude mannen- en

1498
01:10:41,520 --> 01:10:46,820
vrouwenhuis, deed u allerlei
hand- en spandiensten.

1499
01:10:46,820 --> 01:10:47,190
Ku..

1500
01:10:47,190 --> 01:10:50,860
kunt u proberen te beschrijven
hoe dat er dan uitzag?

1501
01:10:50,860 --> 01:10:54,249
Als u daar binnenkwam,
waren er verschillende..

1502
01:10:54,350 --> 01:10:54,880
Nou..

1503
01:10:54,880 --> 01:10:56,380
.. zalen en boven, had u het over.

1504
01:10:56,380 --> 01:11:00,550
Nou ja, nou, boven kwam ik dus
niet, hÃ¨. Nee, er was Ã©Ã©n zaal.

1505
01:11:00,550 --> 01:11:00,980
En eh..

1506
01:11:00,980 --> 01:11:02,530
hoe heet het eh..

1507
01:11:02,530 --> 01:11:08,966
en er was een apart kamertje, nou ja, waar,
waar dan eventueel de instructies eh..

1508
01:11:08,966 --> 01:11:10,650
hÃ¨, gegeven werden.

1509
01:11:10,650 --> 01:11:13,100
En eh..

1510
01:11:13,100 --> 01:11:13,530
daar zat..

1511
01:11:13,530 --> 01:11:15,430
dat was gewoon ook eh..

1512
01:11:15,430 --> 01:11:17,308
het werk werd verdeeld.

1513
01:11:17,409 --> 01:11:18,619
Ik bedoel eh..

1514
01:11:18,720 --> 01:11:23,210
voor die verpleegsters dat.. die was dan het hoofd
van het spulletje, zal ik maar zeggen. En eh..

1515
01:11:23,210 --> 01:11:24,830
Weet u nog hoe ze heette?

1516
01:11:24,830 --> 01:11:25,715
Nee.

1517
01:11:25,716 --> 01:11:26,601
Nee.

1518
01:11:26,602 --> 01:11:36,360
Dat is.. dat is gek, hÃ¨. Nee, weet ik niet meer.
Ik haal ze wel zo voor.. maar ik.. ik eh.. nee.

1519
01:11:36,360 --> 01:11:42,160
Weet u waar ze vandaan kwamen?
Waren het Nijkerkse verpleegsters?

1520
01:11:42,160 --> 01:11:51,314
Nee, nee, ze was niet van Nijkerk. Die
verpleger wel, ja. Ernst Gommer, die heette zo.

1521
01:11:51,415 --> 01:11:52,190
Ernst.

1522
01:11:52,190 --> 01:11:55,059
Ja, ja, ja.

1523
01:11:55,160 --> 01:11:56,790
En die andere man, dat weet..

1524
01:11:56,790 --> 01:11:58,490
of jongen was het,
weet ik niet meer.

1525
01:11:58,490 --> 01:12:03,943
En eh.. er waren er ook eh.. twee
zusjes van hem, geloof ik, ook. Ja.

1526
01:12:04,043 --> 01:12:04,860
Die hielpen ook mee.

1527
01:12:04,860 --> 01:12:06,220
Die hielpen ook, ja.

1528
01:12:06,220 --> 01:12:07,160
Maar die..

1529
01:12:07,160 --> 01:12:08,959
ik denk dus ze..

1530
01:12:09,060 --> 01:12:12,120
die hadden toch wel een
opleiding gehad hadden of zo.

1531
01:12:12,120 --> 01:12:14,290
Want die waren ook wel
weer ouder dan eh..

1532
01:12:14,290 --> 01:12:15,010
dan ik was.

1533
01:12:15,010 --> 01:12:30,410
Want je moest officieel 15 zijn. En eh.. hoe heet
het eh.. ja, ik was 14.. 13, 14. Dus eh.. ja.

1534
01:12:30,410 --> 01:12:34,700
OkÃ©, en u zei: Er was een,
een zaaltje voor instructie..

1535
01:12:34,700 --> 01:12:35,080
Ja.

1536
01:12:35,080 --> 01:12:36,960
.. daar beneden was
er Ã©Ã©n grote zaal.

1537
01:12:36,960 --> 01:12:40,750
Ja, maar dat, dat zaaltje dat
eh.. dat was ook beneden, hoor.

1538
01:12:40,750 --> 01:12:41,440
Ja.

1539
01:12:41,440 --> 01:12:42,590
Ja, en, en, en eh..

1540
01:12:42,590 --> 01:12:46,170
waar die vier bedden stonden, zal
ik zeggen, dat was ook beneden.

1541
01:12:46,170 --> 01:12:46,580
En eh..

1542
01:12:46,580 --> 01:12:50,910
nou ja, en, en dan
Ã©Ã©n zaal was er, hÃ¨.

1543
01:12:50,910 --> 01:12:51,410
Eh..

1544
01:12:51,410 --> 01:12:51,980
er waren mee..

1545
01:12:51,980 --> 01:12:55,200
toen meerdere zalen, daar
zullen dus de andere mensen..

1546
01:12:55,200 --> 01:12:55,940
maar er za..

1547
01:12:55,940 --> 01:13:03,350
er zaten niet geen mensen tussen van, van
Nijkerkers, om maar zo te zeggen die er al eh..

1548
01:13:03,350 --> 01:13:05,450
eh.. eh.. woonden,
eerlijk om te zeggen.

1549
01:13:05,450 --> 01:13:07,050
Het waren allemaal
mensen van buiten Nijkerk.

1550
01:13:07,050 --> 01:13:07,780
Werd apart..

1551
01:13:07,780 --> 01:13:14,173
die werden.. ja. Ja, en nou weet ik echt niet
waar ze precies vandaan kwamen. Nee, nee, nee.

1552
01:13:14,174 --> 01:13:16,880
Maar.. en daarboven
waren dan ook nog zalen.

1553
01:13:16,880 --> 01:13:18,430
Nee, daar waren allemaal eh..

1554
01:13:18,430 --> 01:13:19,160
kamers.

1555
01:13:19,160 --> 01:13:23,460
Ik ben Ã©Ã©n keer boven geweest,
ben ik me een rotje geschrokken.

1556
01:13:23,460 --> 01:13:24,710
Want het, het, het was eh..

1557
01:13:24,710 --> 01:13:29,570
van boven open, tot
zover was het dan..

1558
01:13:29,570 --> 01:13:32,270
de deur, zijkanten..

1559
01:13:32,270 --> 01:13:40,925
stond een bed en een nachtkastje en dat was het.
En denk ik: O, moeten die mensen hier zo leven?

1560
01:13:41,026 --> 01:13:42,923
Geen privacy.

1561
01:13:43,024 --> 01:13:43,950
Nee.

1562
01:13:43,950 --> 01:13:46,940
En moet je eens zien hoe
mooi het er nou uitziet.

1563
01:13:46,940 --> 01:13:49,080
Ja, â€˜k ben er niet binnen
in geweest, hoor, maar eh..

1564
01:13:49,080 --> 01:13:52,400
Huize Arkemheen is het nou, hÃ¨.

1565
01:13:52,400 --> 01:13:53,023
Ja, Arkemheen.

1566
01:13:53,023 --> 01:13:53,654
En van buiten..

1567
01:13:53,655 --> 01:13:54,322
ja joh, het is eh..

1568
01:13:54,423 --> 01:13:59,410
Dat is allemaal anders tegenwoordig, hoor.
Ja, maar daar ben ik toen wel van geschrokken.

1569
01:13:59,410 --> 01:14:04,714
Maar waarom ik boven geweest ben, dat weet ik
ook niet meer. Maar ik wist niet wat ik zag.

1570
01:14:04,815 --> 01:14:06,930
U heeft geen mensen gesproken daar.

1571
01:14:06,930 --> 01:14:12,600
Nee, nee, nee. Ik denk dat ik gauw weer terugge..
weggegaan ben, want ik schrok er echt van.

1572
01:14:12,600 --> 01:14:14,090
Het heeft indruk op u gemaakt.

1573
01:14:14,090 --> 01:14:22,140
Ja, dat die behuizing zo was, dat was toch..
het.. Nee, dat vond ik heel erg. Ja, ja.

1574
01:14:22,140 --> 01:14:29,376
Weet u ook of de gemeente eh..

1575
01:14:29,476 --> 01:14:37,123
actief was in de zorg voor deze mensen en voor
de passanten en voor de vluchtelingen uit Arnhem?

1576
01:14:37,224 --> 01:14:37,920
Ik denk..

1577
01:14:37,920 --> 01:14:38,930
Uw vader en de gemeente
in het algemeen.

1578
01:14:38,930 --> 01:14:42,070
Ja, dat denk ik wel.

1579
01:14:42,070 --> 01:14:45,890
Ik bedoel, zolang vader zâ€™n werk
heeft kunnen doen, heeft â€˜ie wel eh..

1580
01:14:45,890 --> 01:14:46,270
ja.

1581
01:14:46,270 --> 01:14:48,380
Hij was ook altijd goed om eh..

1582
01:14:48,380 --> 01:14:48,901
eh..

1583
01:14:48,901 --> 01:14:49,470
het, het eh..

1584
01:14:49,470 --> 01:14:51,835
hoe moet ik het zeggen?

1585
01:14:51,936 --> 01:14:52,610
Om iets van..

1586
01:14:52,610 --> 01:14:54,130
op poten te krijgen.

1587
01:14:54,130 --> 01:14:55,651
HÃ¨, en eh..

1588
01:14:55,751 --> 01:15:02,406
mensen bij me.. de juiste mensen bij mekaar te
roepen om dan de taken te verdelen, ja, dat, dat eh..

1589
01:15:02,507 --> 01:15:04,390
Dat had mâ€™n vader beslist wel.

1590
01:15:04,390 --> 01:15:06,910
Ja, ja, ja.

1591
01:15:06,910 --> 01:15:11,390
Ik kan me niet iets herinneren wat
niet, niet liep, om maar zo te zeggen.

1592
01:15:11,390 --> 01:15:11,508
Nee.

1593
01:15:11,609 --> 01:15:16,030
Nee, of dat er mensen waren
die niet wilden of zo.

1594
01:15:16,030 --> 01:15:16,690
Nee, dat eh..

1595
01:15:16,690 --> 01:15:25,419
Want meestal is dat wel zo, hÃ¨, dan komen ze
bij, bij de burgemeester klagen. Ja, ja, ja.

1596
01:15:25,519 --> 01:15:28,520
Maar die kwamen dan op het
gemeentehuis en niet bij u thuis.

1597
01:15:28,520 --> 01:15:29,120
Ja, hoor, ja.

1598
01:15:29,120 --> 01:15:29,640
Maar eh..

1599
01:15:29,640 --> 01:15:30,180
dat eh..

1600
01:15:30,180 --> 01:15:32,070
hoe heet het..

1601
01:15:32,070 --> 01:15:33,400
vader vond het ook altijd eh..

1602
01:15:33,400 --> 01:15:35,170
hij had spreekuur dan.

1603
01:15:35,170 --> 01:15:37,060
En dat vond â€˜ie wel, wel eh..

1604
01:15:37,060 --> 01:15:40,543
soms moeilijk, hÃ¨, maar eh..

1605
01:15:40,544 --> 01:15:40,839
Hij..

1606
01:15:40,840 --> 01:15:43,260
ja, hij wist, geloof ik,
altijd wel een oplossing.

1607
01:15:43,260 --> 01:15:47,810
Maar er was wel iemand die steeds
terugkwam, waar â€˜ie zo langzamerhand..

1608
01:15:47,810 --> 01:15:53,460
maar hij heeft geen naam genoemd. Dat â€˜ie
zei tegen moeder: Vogelse was er weer.

1609
01:15:53,460 --> 01:15:55,630
In die tijd?

1610
01:15:55,630 --> 01:15:59,366
Ja, in die tijd. Ja, ja, ja.

1611
01:15:59,467 --> 01:16:04,661
Maar nee, er werd geen naam genoemd.
Ik bedoel eh.. dat kon niet. Nee.

1612
01:16:04,762 --> 01:16:11,943
Nee.

1613
01:16:12,044 --> 01:16:16,490
U vertelde over ehm..

1614
01:16:16,490 --> 01:16:22,450
dat u hielp bij het oude
mannen- en vrouwenhuis.

1615
01:16:22,450 --> 01:16:27,543
HÃ¨, dat is na de onderduikperiode
geweest, tijdens de Hongerwinter.

1616
01:16:27,644 --> 01:16:28,210
Ja.

1617
01:16:28,210 --> 01:16:32,511
Op een gegeven moment was het grote
verhaal, wat u net vertelde, kwam de..

1618
01:16:32,612 --> 01:16:34,734
Pardon.

1619
01:16:34,835 --> 01:16:38,650
Kwam de bevrijding en toen
kwam het hele verhaal van,

1620
01:16:38,650 --> 01:16:42,329
van dat u heen en weer liep
naar, naar Slichtenhorst.

1621
01:16:42,430 --> 01:16:43,280
En toen vertelde u over, over eh..

1622
01:16:43,280 --> 01:16:51,716
dat, dat ook het, het oppakken van
moffenmeiden en, en NSBâ€™ers en dergelijke.

1623
01:16:51,817 --> 01:16:57,710
Heeft u zelf ook, ook die mensen gekend?
Ging u met hen om? Of wist u wie dat waren?

1624
01:16:57,710 --> 01:17:04,810
Ja, ja. Alleen.. onze dienstbode
niet dus. Dat bleek later. Ja.

1625
01:17:04,810 --> 01:17:07,650
Dat zij een vriendin
van een Duitser was.

1626
01:17:07,650 --> 01:17:10,780
Dat.. ze was echt een
moffenmeid. Ja, ja.

1627
01:17:10,780 --> 01:17:11,790
Overtuigd.

1628
01:17:11,790 --> 01:17:12,391
Dat, dat..

1629
01:17:12,492 --> 01:17:17,648
ja, dat ontdekten we eigenlijk
nog dat ze bij ons was.

1630
01:17:17,749 --> 01:17:20,380
Ja, we schrokken er
verschrikkelijk van natuurlijk.

1631
01:17:20,380 --> 01:17:26,799
Maar vader en moeder wilden haar niet ontslaan,
want dat had natuurlijk ook eh.. consequenties.

1632
01:17:26,800 --> 01:17:29,074
En wanneer ontdekten ze dat?

1633
01:17:29,175 --> 01:17:31,220
Ja, na hoe lange tijd?

1634
01:17:31,220 --> 01:17:32,650
Dat weet ik eigenlijk niet.

1635
01:17:32,650 --> 01:17:33,650
Maar z..

1636
01:17:33,650 --> 01:17:38,047
ik weet wel dus dat ze toen
op een gegeven ogenblik eh..

1637
01:17:38,148 --> 01:17:42,910
ja, of ze toen een, een
moffenvriendje had..

1638
01:17:42,910 --> 01:17:46,740
Toen is ze wel weggegaan
en toen ontdekten wij later

1639
01:17:46,740 --> 01:17:50,473
dus dat ze ingetrokken was
bij een andere moffenmeid.

1640
01:17:50,573 --> 01:17:55,780
Dus eh.. er zal wel eh.. nou ja,
â€™t Ã©Ã©n en ander gebeurd zijn.

1641
01:17:55,780 --> 01:18:01,730
Maar dat was voordat de oorlog
afgelopen was, was ze al weg.

1642
01:18:01,730 --> 01:18:03,800
Ja, ja, ja, ja, ja, ja.

1643
01:18:03,800 --> 01:18:06,970
Ja, en toen hebben we ook eh..

1644
01:18:06,970 --> 01:18:09,090
niet weer iemand gehad, want eh..

1645
01:18:09,090 --> 01:18:10,005
ja..

1646
01:18:10,106 --> 01:18:13,310
daarom moest ik ook
eigenlijk weer thuis..

1647
01:18:13,310 --> 01:18:19,580
eigenlijk eh.. was er genoeg te doen. Ja, â€˜k
vond â€™t heel jammer, maar goed.. was niet anders.

1648
01:18:19,580 --> 01:18:20,920
Jammer dat u weg moest bij Van Lent.

1649
01:18:20,920 --> 01:18:21,260
Ja.

1650
01:18:21,260 --> 01:18:22,700
Nou ja, bij Van Lent..

1651
01:18:22,700 --> 01:18:24,140
nee, ja dat..

1652
01:18:24,140 --> 01:18:25,090
nee, dat was..

1653
01:18:25,090 --> 01:18:27,460
dat was fijn dat je
weer vrij kon zijn.

1654
01:18:27,460 --> 01:18:29,390
HÃ¨, want ik bedoel maar eh..

1655
01:18:29,390 --> 01:18:33,460
dat is eigenlijk iets wat je
niet uit kunt drukken wat dat is.

1656
01:18:33,460 --> 01:18:34,676
Nee.

1657
01:18:34,676 --> 01:18:38,530
HÃ¨, maar ik bedoel, ik vond
het ook niet leuk om bij de..

1658
01:18:38,530 --> 01:18:39,780
bij de oude mannen daar..

1659
01:18:39,780 --> 01:18:47,510
dat werk vond ik leuk. Maar goed, dat
zijn zo van eh.. hÃ¨, dat liep dus anders.

1660
01:18:47,510 --> 01:18:50,790
Ja, u moest op een gegeven moment van
uw moeder gewoon thuis komen helpen.

1661
01:18:50,790 --> 01:18:55,860
Ja, ja, want die, die moffenmeid
was dus eh.. foetsie, was weggegaan.

1662
01:18:55,860 --> 01:18:55,926
Ja.

1663
01:18:55,926 --> 01:18:57,080
Ja, en eh..

1664
01:18:57,080 --> 01:19:02,216
â€™t gezin was toch wel zo groot
dat ze dus toch wel wat eh..

1665
01:19:02,317 --> 01:19:04,940
van de ouderen, om maar
zo te zeggen, en eh..

1666
01:19:04,940 --> 01:19:09,306
Nou ja, en dan was eigenlijk
wel dat mijn oudste zus eh..

1667
01:19:09,407 --> 01:19:10,510
die, die..

1668
01:19:10,510 --> 01:19:11,480
nou ja, die werd on..

1669
01:19:11,480 --> 01:19:17,330
toch wat ontzien. En ja, dan.. ik voelde
altijd dus dat ik eigenlijk de oudste was.

1670
01:19:17,330 --> 01:19:19,783
Ja, u kreeg die
verantwoordelijkheid toebedeeld.

1671
01:19:19,884 --> 01:19:25,119
Ja, ongemerkt, hÃ¨. En ik
v.. dat vond ik ook, ja.

1672
01:19:25,120 --> 01:19:29,940
Ja, want uw oudste zus die
had kinderverlamming gehad.

1673
01:19:29,940 --> 01:19:30,200
Ja.

1674
01:19:30,200 --> 01:19:32,110
Dus dat lichamelijk
beperkt was, maar..

1675
01:19:32,110 --> 01:19:32,700
Ja, ze..

1676
01:19:32,700 --> 01:19:33,760
.. geestelijk was ze in orde.

1677
01:19:33,760 --> 01:19:34,540
Prima.

1678
01:19:34,540 --> 01:19:35,780
Ze had ook eh..

1679
01:19:35,780 --> 01:19:36,850
later ook eh..

1680
01:19:36,850 --> 01:19:39,170
een goede baan, dus
ik bedoel maar eh..

1681
01:19:39,170 --> 01:19:41,470
ja, ze heeft dus eh..

1682
01:19:41,470 --> 01:19:46,381
kon autorijden, nee, ze
heeft het later wel eh..

1683
01:19:46,482 --> 01:19:48,330
ja, heel goed gemaakt.

1684
01:19:48,330 --> 01:19:51,628
Ja, ja, ja, ja, ja.

1685
01:19:51,729 --> 01:19:58,844
Ja, en ze is dus uiteindelijk in een focushuis
beland, omdat ze dus meer hulp nodig had.

1686
01:19:58,944 --> 01:20:00,380
Wat is dat precies?

1687
01:20:00,380 --> 01:20:00,750
Mm?

1688
01:20:00,750 --> 01:20:02,359
Omdat?

1689
01:20:02,460 --> 01:20:10,460
Ja, ze ging ook achteruit. HÃ¨, ik bedoel, ze is
eh.. vorig jaar gestorven. Ze is bijna 81 geworden.

1690
01:20:10,460 --> 01:20:11,220
Ja.

1691
01:20:11,220 --> 01:20:12,680
Dus eh..

1692
01:20:12,680 --> 01:20:18,620
ja, ik bedoel, dat was bij haar
natuurlijk nog meer zichtbaar dan eh..

1693
01:20:18,620 --> 01:20:20,853
hÃ¨, dat zij dus eh..

1694
01:20:20,853 --> 01:20:22,910
ja, niet, niet meer kon.

1695
01:20:22,910 --> 01:20:29,950
Ik bedoel, ze, ze heeft nooit bewust normaal
gelopen, want ze heeft â€™t gekregen toen eh..

1696
01:20:29,950 --> 01:20:31,536
toen ze drie was.

1697
01:20:31,637 --> 01:20:36,180
Ja, en achteraf zeggen ze, ze
heeft een dwarslaesie gehad.

1698
01:20:36,180 --> 01:20:38,290
Maar â€™t is altijd eh..

1699
01:20:38,290 --> 01:20:40,060
ja, dus haar bee..

1700
01:20:40,060 --> 01:20:44,580
ze is wel helemaal goed
uitgegroeid, zal ik maar zeggen.

1701
01:20:44,580 --> 01:20:49,100
Want daar hebben vader en moeder wel voor
gezorgd, want die hebben wat oefeningen gedaan.

1702
01:20:49,100 --> 01:20:52,020
Dat kan ik me nog
goed herinneren ook.

1703
01:20:52,020 --> 01:20:57,010
En eh.. ja, dus eh.. maar ja, ze, ze
liep niet normaal. Dat was gewoon zo.

1704
01:20:57,010 --> 01:20:58,264
En eh..

1705
01:20:58,365 --> 01:21:01,780
maar ondanks dat had
ze een goede baan.

1706
01:21:01,780 --> 01:21:05,230
HÃ¨, directiesecretaresse, dus ik bedoel
maar, bij de Johannesstichting, dus..

1707
01:21:05,230 --> 01:21:11,510
HÃ¨, ik bedoel eh.. ja, ze kon
toch heel veel dingen kon ze doen.

1708
01:21:11,510 --> 01:21:12,306
Ja.

1709
01:21:12,306 --> 01:21:15,820
Maar niet getrouwd,
jammer. Nee, maar ja..

1710
01:21:15,820 --> 01:21:16,799
Ja.

1711
01:21:16,900 --> 01:21:21,207
Ja.

1712
01:21:21,308 --> 01:21:28,500
Heeft u ook op Ã©Ã©n of andere
manier contact gehad met

1713
01:21:28,500 --> 01:21:31,146
mensen bijvoorbeeld in het
noodziekenhuis van Tijsseling?

1714
01:21:31,247 --> 01:21:31,570
Nee.

1715
01:21:31,570 --> 01:21:32,500
Helemaal niet?

1716
01:21:32,500 --> 01:21:34,730
Nee, helemaal niet.
Nee, nee, nee, nee.

1717
01:21:34,730 --> 01:21:36,426
U wist dat het er was?

1718
01:21:36,527 --> 01:21:37,230
Ja, ja.

1719
01:21:37,230 --> 01:21:41,211
Ja, tuurlijk, thuis
werd erover gesproken.

1720
01:21:41,312 --> 01:21:43,620
En ja, en..

1721
01:21:43,620 --> 01:21:44,170
ja, het is..

1722
01:21:44,170 --> 01:21:45,630
ze hielpen mekaar, hÃ¨.

1723
01:21:45,630 --> 01:21:47,907
Ik bedoel, vader..

1724
01:21:48,008 --> 01:21:51,620
als vader na de oorlog ergens heen
moest en hij moest een auto hebben..

1725
01:21:51,620 --> 01:21:52,750
vader had geen auto..

1726
01:21:52,750 --> 01:21:58,380
Nou, Tijsseling had wel een auto
en, en, en dan was het weer eh..

1727
01:21:58,380 --> 01:22:01,510
hÃ¨, voor.. hij heeft zich erg
druk gemaakt voor de wederopbouw.

1728
01:22:01,510 --> 01:22:02,030
En eh..

1729
01:22:02,030 --> 01:22:08,020
nou ja, naar Den Haag om toch weer
dingen los te krijgen dat ze, ja eh..

1730
01:22:08,020 --> 01:22:09,090
spullen toege..

1731
01:22:09,090 --> 01:22:10,920
hÃ¨, geld daarvoor kregen.

1732
01:22:10,920 --> 01:22:13,960
Nou, en dan was het die wel eh..

1733
01:22:13,960 --> 01:22:15,310
de auto afstond en..

1734
01:22:15,310 --> 01:22:18,432
nou, en wij mochten dan
als kinderen wel eens mee.

1735
01:22:18,533 --> 01:22:23,180
Want dat was natuurlijk prachtig, hÃ¨, dat we
mee mochten naar Den Haag of naar Arnhem en eh..

1736
01:22:23,180 --> 01:22:24,490
ja.

1737
01:22:24,591 --> 01:22:25,760
Ja, ja.

1738
01:22:25,760 --> 01:22:27,842
Dus ik bedoel maar..

1739
01:22:27,943 --> 01:22:28,660
ze..

1740
01:22:28,660 --> 01:22:30,320
hÃ¨, Zwetsloot bijvoorbeeld ook, hÃ¨.

1741
01:22:30,320 --> 01:22:35,296
Ik bedoel eh.. ja, het was ook eh..
het was allemaal zo, hÃ¨, ja.. heel..

1742
01:22:35,297 --> 01:22:36,900
Wie was Zwetsloot?

1743
01:22:36,900 --> 01:22:37,848
Zwetsloot?

1744
01:22:37,949 --> 01:22:39,276
O, ja.

1745
01:22:39,377 --> 01:22:40,080
Nou eh..

1746
01:22:40,080 --> 01:22:41,640
die had een eh..

1747
01:22:41,640 --> 01:22:42,715
veevoer..

1748
01:22:42,816 --> 01:22:44,500
veevoerbedrijf.

1749
01:22:44,500 --> 01:22:51,480
Dat was Emiel Zwetsloot, want ik zei nog tegen haar,
hoe heet ze ook al weer: Leeft Emiel nog niet?

1750
01:22:51,480 --> 01:22:54,370
HÃ¨, want die had ook
heel veel geweten.

1751
01:22:54,370 --> 01:23:00,620
Want Emiel heeft ook vastgezeten. Die
is, die is als laatste vrijgelaten.

1752
01:23:00,620 --> 01:23:02,530
Als laatste van de gijzelaars.

1753
01:23:02,530 --> 01:23:04,120
Toen van, van de gijzelaars, ja.

1754
01:23:04,120 --> 01:23:06,370
Ja, toen ze vader dus..

1755
01:23:06,370 --> 01:23:08,920
ja, zomaar lieten
gaan, toen had ze..

1756
01:23:08,920 --> 01:23:11,332
had vader erbij bedongen
dat ze de anderen dus..

1757
01:23:11,433 --> 01:23:13,880
dat ze de anderen ook
vrij moesten laten.

1758
01:23:13,880 --> 01:23:15,920
En dat hebben ze beloofd,
maar niet gedaan.

1759
01:23:15,920 --> 01:23:19,514
Want ik bedoel, toen hebben ze
nog een hele poos hebben ze..

1760
01:23:19,615 --> 01:23:21,150
en toen werd Emiel Zwetsloot..

1761
01:23:21,150 --> 01:23:23,030
heeft als laatste gezeten.

1762
01:23:23,030 --> 01:23:23,956
Ja.

1763
01:23:24,057 --> 01:23:30,710
En volgens mij, maar dat weet
ik niet zeker, dat daar wel eh..

1764
01:23:30,710 --> 01:23:37,513
door een paar vooraanstaande mensen geld..
en dat ze die Duitser omgekocht hebben.

1765
01:23:37,514 --> 01:23:38,910
Om hem te laten gaan.

1766
01:23:38,910 --> 01:23:40,030
Vrij laten.

1767
01:23:40,030 --> 01:23:42,500
Maar â€˜k weet niet
of hij dat zelf eh..

1768
01:23:42,500 --> 01:23:46,508
â€˜k heb het wel eens
tegen hem gezegd, maar..

1769
01:23:46,609 --> 01:23:48,430
dat idee had hij niet, geloof ik.

1770
01:23:48,430 --> 01:23:49,090
Want eh..

1771
01:23:49,090 --> 01:23:53,890
daarom zeg ik het heel
voorzichtig, want hij had toch wel

1772
01:23:53,890 --> 01:23:58,350
aardig contact opgebouwd
met die man die hem dus eh..

1773
01:23:58,350 --> 01:23:59,028
ja.

1774
01:23:59,129 --> 01:24:01,370
En dan wil je eigenlijk
zoiets niet horen, hÃ¨. Nee.

1775
01:24:01,370 --> 01:24:10,999
Nee. Nee, maar u was bij, bij die rol van
Emiel Zwetsloot gebleven, dat, dat â€˜ie..

1776
01:24:11,100 --> 01:24:15,220
Nou ja, als vader een auto..
die hadden meest ook een auto.

1777
01:24:15,220 --> 01:24:16,936
Tijdens de oorlog ook nog.

1778
01:24:17,037 --> 01:24:17,290
Eh..

1779
01:24:17,290 --> 01:24:18,330
nee hoor, niemand.

1780
01:24:18,330 --> 01:24:19,710
Nee, toen..

1781
01:24:19,710 --> 01:24:19,870
dan..

1782
01:24:19,870 --> 01:24:22,490
dat was echt, echt
voor na, na de oorlog.

1783
01:24:22,490 --> 01:24:27,150
Ja, aan Â´t begin van de oorlog
had vader ook nog wel een auto.

1784
01:24:27,150 --> 01:24:28,460
Maar ja, die hebben..

1785
01:24:28,460 --> 01:24:34,360
allemaal moest je die inleveren en ja,
dat, dat deed vader maar ook om eh..

1786
01:24:34,360 --> 01:24:43,804
nou, geen trammelant
ervan te krijgen.

1787
01:24:43,905 --> 01:24:48,840
Nee.

1788
01:24:48,840 --> 01:24:49,579
Mm.

1789
01:24:49,579 --> 01:24:57,010
Ja. U vertelde al dat, dat u van de echte
Hongerwinter relatief weinig last hebt gehad.

1790
01:24:57,010 --> 01:24:58,160
Ja, ik niet.

1791
01:24:58,160 --> 01:25:03,800
Sowieso Nijkerk eh.. u kreeg als
burgemeestersgezin af en toe wat toegeschoven.

1792
01:25:03,800 --> 01:25:04,490
Jazeker.

1793
01:25:04,490 --> 01:25:06,000
Dus wat dat betreft een
bevoorrechte positie.

1794
01:25:06,000 --> 01:25:08,653
Ja, beslist, beslist.

1795
01:25:08,653 --> 01:25:10,090
En er is een eh..

1796
01:25:10,090 --> 01:25:12,000
een, een boer in eh..

1797
01:25:12,000 --> 01:25:14,480
Nijkerkerveen die eh..

1798
01:25:14,480 --> 01:25:16,400
zolang vader en moeder nog in eh..

1799
01:25:16,400 --> 01:25:24,040
Nijkerk wonen, elke keer met Pasen kwam die
met twee roomboter schaapjes aanzetten.

1800
01:25:24,141 --> 01:25:24,720
Ja.

1801
01:25:24,720 --> 01:25:27,560
En die had een stopwoord:
Zal Â´k maar zeggen.

1802
01:25:27,560 --> 01:25:31,300
En als Â´ie dan belde en
we zagen hem aankomen, dan

1803
01:25:31,300 --> 01:25:33,480
zei ik: O moeder, daar
komt Â´zal Â´k maar zeggenÂ´..

1804
01:25:33,480 --> 01:25:36,260
Â´zal Â´k maar zeggenÂ´ komt er aan.

1805
01:25:36,260 --> 01:25:37,270
Maar dat..

1806
01:25:37,270 --> 01:25:42,463
ik bedoel, dat, dat, dat,
dat waren de Nijkerkers.

1807
01:25:42,564 --> 01:25:49,450
Toch kwam Â´ie die schaapjes brengen
met Pasen, ja. Ja, heel leuk.

1808
01:25:49,450 --> 01:25:53,350
Want uw vader had een hele warme
band met de Nijkerkse bevolking.

1809
01:25:53,350 --> 01:25:53,933
Ja, ja.

1810
01:25:53,933 --> 01:25:54,790
Maar hij kwam er niet vandaan.

1811
01:25:54,790 --> 01:26:00,693
Nee, nee, nee. Nee, nee,
nee, nee, nee, zeker niet.

1812
01:26:00,794 --> 01:26:02,120
Waar kwam hij vandaan?

1813
01:26:02,120 --> 01:26:03,080
Hoogeveen.

1814
01:26:03,080 --> 01:26:06,180
Uit Hoogeveen ook, waar
uw grootouders wonen.

1815
01:26:06,180 --> 01:26:10,370
Ja. Ja, mÂ´n vader was net wat
ik zei, eerst accountant..

1816
01:26:10,370 --> 01:26:11,220
Ja.

1817
01:26:11,220 --> 01:26:11,589
..

1818
01:26:11,690 --> 01:26:12,490
en eh..

1819
01:26:12,490 --> 01:26:15,520
toen werd Â´ie gemeenteontvanger en dat
heeft Â´ie nog een poosje samen gedaan.

1820
01:26:15,520 --> 01:26:17,970
Maar de gemeente vond
dat dat niet kon.

1821
01:26:17,970 --> 01:26:20,260
Dus toen heeft Â´ie die ac..

1822
01:26:20,260 --> 01:26:23,204
accountancy heeft Â´ie aan
zÂ´n zwager overgedaan.

1823
01:26:23,305 --> 01:26:26,622
En hij heeft altijd
burgemeester willen worden.

1824
01:26:26,723 --> 01:26:27,680
En eh..

1825
01:26:27,680 --> 01:26:31,850
want toen Â´ie naar Nijkerk ging,
denk ik, Â´t is nooit gezegd, hoor..

1826
01:26:31,850 --> 01:26:36,270
Maar eh..

1827
01:26:36,270 --> 01:26:36,480
hoe heet het, ging hij wel eh..

1828
01:26:36,480 --> 01:26:39,980
wat zÂ´n eh.. hoe heet het, op achteruit,
om maar zo te zeggen. Maar eh..

1829
01:26:39,980 --> 01:26:40,560
Inkomsten.

1830
01:26:40,560 --> 01:26:41,500
Inkomsten, ja.

1831
01:26:41,500 --> 01:26:44,620
Want Hanke die zei wel: Goh, in eh..

1832
01:26:44,620 --> 01:26:50,004
Hoogeveen hadden we veel meer, hoor. Want die
was natuurlijk drie jaar ouder dan ik was.

1833
01:26:50,105 --> 01:26:52,290
Want u bent geboren nog in Nijkerk?

1834
01:26:52,290 --> 01:26:53,210
Nee, ik ben ook een Hoogeveense.

1835
01:26:53,210 --> 01:26:54,770
U bent in Hoogeveen..

1836
01:26:54,770 --> 01:26:59,374
Ja. De meisjes zijn allemaal uit
eh.. uit Hoogeveen. Ja, ja, ja, ja.

1837
01:26:59,474 --> 01:27:04,150
HÃ¨, maar daar heb ik
helemaal niet eh..

1838
01:27:04,150 --> 01:27:07,140
nee, want ik ben tussen..

1839
01:27:07,140 --> 01:27:08,510
want ik was negen toen..

1840
01:27:08,510 --> 01:27:09,180
of acht..

1841
01:27:09,180 --> 01:27:10,920
toen Nettie geboren werd.

1842
01:27:10,920 --> 01:27:14,000
Â´k Heb Â´t nooit gezien, hoor,
dat mÂ´n moeder in verwachting

1843
01:27:14,000 --> 01:27:16,556
was, maar daar werd toen
ook niet over gepraat, hÃ¨.

1844
01:27:16,657 --> 01:27:25,087
Maar ik was ook wel erg naÃ¯ef, geloof ik. Ja, ja.
Ik nam de dingen zoals het was, makkelijk. Ja.

1845
01:27:25,188 --> 01:27:29,671
Ja. Tijdens de oorlog ook?

1846
01:27:29,772 --> 01:27:31,419
Ja.

1847
01:27:31,520 --> 01:27:35,027
Ja, ja, dat, dat was die plicht, hÃ¨.

1848
01:27:35,128 --> 01:27:38,519
Ik bedoel eh..

1849
01:27:38,620 --> 01:27:41,910
ja, ik, ik, ik denk nu nog wel
eens: Hoe hebben vader en..

1850
01:27:41,910 --> 01:27:45,090
of moeder dan, dat
durven laten doen, hÃ¨?

1851
01:27:45,090 --> 01:27:59,040
Maar het was een hele andere tijd. En Hanke kon dat
niet, kennelijk niet. Nou.. en Jo deed het wel.

1852
01:27:59,040 --> 01:28:08,292
Ja. Ja, maar dat, dat werd bij ons toch ook wel
eh.. ja, vanzelfsprekend, hÃ¨, dat plichtsgevoel.

1853
01:28:08,393 --> 01:28:12,140
Ja, waarom was dat
zo vanzelfsprekend?

1854
01:28:12,140 --> 01:28:15,240
Ja, omdat ze van huis uit dat ook
meegekregen hebben en ja, dat geef ik..

1855
01:28:15,240 --> 01:28:19,680
geef je door. Je gee.. je geeft
ook je eigen kinderen dingen door.

1856
01:28:19,680 --> 01:28:25,217
Ja, maar daar, daar moet toch een,
een reden.. een motief voor zijn.

1857
01:28:25,318 --> 01:28:26,420
Ja, dat..

1858
01:28:26,420 --> 01:28:31,910
misschien hebben ze vroeger een
ervaring gehad dat ze dat..

1859
01:28:32,010 --> 01:28:34,848
dat weet ik niet.

1860
01:28:34,949 --> 01:28:40,060
Dat, dat, dat kan ik niet omschrijven, dat zou Â´k
ook niet weten waar dat nou precies vandaan komt.

1861
01:28:40,060 --> 01:28:44,356
Nee, nee, nee.

1862
01:28:44,457 --> 01:28:47,248
Nee, want Â´t is wel zo..

1863
01:28:47,349 --> 01:28:51,290
ja, kijk, en dan denk
je wel eens van eh..

1864
01:28:51,290 --> 01:29:00,726
nou, een, een, een, een Bruins Slot is, is te
vertrouwen, hÃ¨. En, en die gaat recht door zee.

1865
01:29:00,827 --> 01:29:02,826
Ja.

1866
01:29:02,927 --> 01:29:07,106
Dat, dat, dat krijg je
mee, ongemerkt, hoor.

1867
01:29:07,206 --> 01:29:08,030
Ja.

1868
01:29:08,030 --> 01:29:13,960
Ja, dat was zo niemand van de Bruins
Slot die verkeerd waren, hoor.

1869
01:29:13,960 --> 01:29:19,080
We hadden wel eens dat er mensen bij ons aan
de deur gingen en die nog een plaatsje zochten.

1870
01:29:19,080 --> 01:29:20,470
Moeder had wel..

1871
01:29:20,470 --> 01:29:22,180
heeft een keer gehad dat een neef..

1872
01:29:22,180 --> 01:29:28,564
die kwam binnen en die zette zÂ´n hoed af en de
revolver viel op de grond, dat ze zich rot schrok.

1873
01:29:28,665 --> 01:29:31,180
Ja, ja.

1874
01:29:31,180 --> 01:29:32,210
Die kwam overnachten.

1875
01:29:32,210 --> 01:29:35,240
Ja, ja, maar zo vlug
mogelijk weer door.

1876
01:29:35,240 --> 01:29:40,200
Want ja, ze moesten niet bij ons blijven,
want eh.. dat was gewoon te gevaarlijk.

1877
01:29:40,200 --> 01:29:42,110
Waarom was dat zo?

1878
01:29:42,211 --> 01:29:47,087
Nou, omdat ze eigenlijk vader aldoor gezocht
hebben, dat lieten ze ook goed merken.

1879
01:29:47,188 --> 01:29:49,780
Er werd veel bij u gezocht, thuis.

1880
01:29:49,881 --> 01:29:50,380
Eh..

1881
01:29:50,380 --> 01:29:51,620
ja, dan, dan, dan eh..

1882
01:29:51,620 --> 01:29:55,115
ook wel Â´s nachts, hÃ¨, op de deur..

1883
01:29:55,216 --> 01:30:01,932
en bonken en zo. En dan do.. nou ja, moeder..
moest van moeder dan wel boven blijven.

1884
01:30:02,033 --> 01:30:02,570
Maar dat..

1885
01:30:02,570 --> 01:30:05,088
ja, dan heb je dan toch zoÂ´n schrik.

1886
01:30:05,189 --> 01:30:06,901
Echt, hoor.

1887
01:30:07,002 --> 01:30:10,237
En dat is toen met 50 jaar..

1888
01:30:10,338 --> 01:30:14,190
is het bij mij eigenlijk
een beetje ge..

1889
01:30:14,190 --> 01:30:17,380
ja, met mij een beetje gebarsten,
zal Â´k maar zeggen, dat eh..

1890
01:30:17,380 --> 01:30:21,790
heb ik zelf toch wel heel
moeilijk weer opnieuw beleefd.

1891
01:30:21,790 --> 01:30:23,640
Want de kinderen zeiden
van: Kun je het nu wel aan.

1892
01:30:23,640 --> 01:30:27,850
Ik zeg: Ja, ik kan het nu aan
zonder dat ik dus daar van..

1893
01:30:27,850 --> 01:30:31,500
nou ja, van, van de kook
raak, om maar zo te zeggen.

1894
01:30:31,500 --> 01:30:33,479
Van uw herinneringen?

1895
01:30:33,580 --> 01:30:35,600
Ja, en ook de, de..

1896
01:30:35,600 --> 01:30:40,470
dat wat ik zei van, bang zijn
voor, voor het Wilhelmus.

1897
01:30:40,470 --> 01:30:42,720
â€™t Is toch te gek om
rond te lopen, ergens.

1898
01:30:42,720 --> 01:30:47,290
HÃ¨, en dat je bang bent als een vliegtuig
laag over komt, heb ik nog wel eens.

1899
01:30:47,290 --> 01:30:51,450
HÃ¨, of die helikopters of zo. Ja.

1900
01:30:51,450 --> 01:30:54,539
Wat, wat voelt u dan?

1901
01:30:54,640 --> 01:30:57,949
Ja, bang, bang.

1902
01:30:58,050 --> 01:31:02,694
Toen had ik ook dat ik bang
was voor, voor de dingen eh..

1903
01:31:02,795 --> 01:31:06,590
ja, die eigenlijk niet,
niet meer gebeuren, hÃ¨.

1904
01:31:06,590 --> 01:31:11,520
Ja, toen heb ik wel een beetje
in de knoop gezeten. En toen..

1905
01:31:11,520 --> 01:31:13,420
Dat was bij de 50-jarige herdenking.

1906
01:31:13,420 --> 01:31:14,270
Ja, ja, ja.

1907
01:31:14,270 --> 01:31:15,410
Ja, ja, ja, ja.

1908
01:31:15,410 --> 01:31:19,780
En dan komt er ook mee dus dat je dus
zelf minder wordt, dat je steeds eh..

1909
01:31:19,780 --> 01:31:21,580
dingen eh..

1910
01:31:21,580 --> 01:31:27,990
ja, af moet staan, dat je dat niet meer kunt.
HÃ¨, ik bedoel eh.. ja, dat is moeilijk, hoor.

1911
01:31:28,091 --> 01:31:28,970
Ja.

1912
01:31:28,970 --> 01:31:29,858
En eh..

1913
01:31:29,858 --> 01:31:34,241
toen ben ik ook een jaar onder
behandeling geweest bij een psychologe.

1914
01:31:34,341 --> 01:31:37,877
En die heeft dus met mij
echt de oorlog weer eh..

1915
01:31:37,978 --> 01:31:43,030
ja. En ik ben er heel goed
uitgekomen. Ja, ja, dus eh.. ja.

1916
01:31:43,030 --> 01:31:52,180
In die zin heeft het.. uw oorlogservaring
heeft veel invloed op uw leven naderhand gehad.

1917
01:31:52,180 --> 01:31:59,026
Ja, ja, ja. Ja, want.. ja,
weet je.. hoe heet het..

1918
01:31:59,127 --> 01:32:02,586
Na de oorlog dus naar school,
zien dat je het haalt.

1919
01:32:02,687 --> 01:32:07,300
Nou, ik heb faalangst, waar ik nu
ook overheen ben, maar toen ook.

1920
01:32:07,300 --> 01:32:09,898
Twee keer gezakt voor je eindexamen.

1921
01:32:09,999 --> 01:32:11,640
Dan vind je gewoon eh..

1922
01:32:11,640 --> 01:32:15,654
nou, durf je niet meer
te vertonen op school.

1923
01:32:15,754 --> 01:32:16,910
HÃ¨, dat is dan ook wel een eh..

1924
01:32:16,910 --> 01:32:17,100
een eh..

1925
01:32:17,100 --> 01:32:19,960
nou ja, hÃ¨..

1926
01:32:19,960 --> 01:32:23,109
maar daar werd vroeger
niks aan gedaan.

1927
01:32:23,110 --> 01:32:27,228
HÃ¨, nou, toen, toen heb ik gewerkt
dus in â€™t ziekenhuis Salem.

1928
01:32:27,329 --> 01:32:28,230
Heb ik met heel veel..

1929
01:32:28,230 --> 01:32:30,350
deed ik dus de..

1930
01:32:30,350 --> 01:32:30,760
hoe heet het eh..

1931
01:32:30,760 --> 01:32:35,350
de, de administratie van
neus-, keel- en oorarts en het..

1932
01:32:35,350 --> 01:32:40,681
en de kinderarts en nog
even van een oogarts.

1933
01:32:40,782 --> 01:32:41,999
En eh..

1934
01:32:42,000 --> 01:32:49,266
toen heb ik nog eventjes voor mijn oudste
zus dan, ingevallen bij een schoolarts.

1935
01:32:49,367 --> 01:32:51,630
En toen ben ik dus getrouwd.

1936
01:32:51,630 --> 01:32:51,980
Nou, eh..

1937
01:32:51,980 --> 01:33:00,399
ik hoefde niet in de zaak te werken. Nee, maar ik
verveelde me dood, een nieuw huis, niks te doen.

1938
01:33:00,500 --> 01:33:02,370
Nou, toen zei ik tegen mijn man eh..

1939
01:33:02,370 --> 01:33:03,370
: Ik ga met je mee.

1940
01:33:03,370 --> 01:33:04,600
Nou, hij zei: Dat is best.

1941
01:33:04,600 --> 01:33:07,710
Nou, ik ben gewoon achter
de toonbank geschoven.

1942
01:33:07,710 --> 01:33:11,120
Meisjes keken eerst
wel een beetje raar.

1943
01:33:11,120 --> 01:33:15,080
Maar die hebben het me gauw geleerd
en ja, toen vond ik het vak zo leuk,

1944
01:33:15,080 --> 01:33:18,860
was ik helemaal niet gewend, want
ik kwam echt uit een, uit een eh..

1945
01:33:18,860 --> 01:33:22,380
ja, eh..

1946
01:33:22,380 --> 01:33:22,500
hoe noem je dat..

1947
01:33:22,500 --> 01:33:24,340
uit een ge..

1948
01:33:24,340 --> 01:33:25,830
niet uit een eh..

1949
01:33:25,830 --> 01:33:26,900
koopmansgezin.

1950
01:33:26,900 --> 01:33:32,726
Ik bedoel, â€™t is allemaal rijk en ze hadden â€™t
thuis altijd over die burgemeester en die en dat.

1951
01:33:32,827 --> 01:33:36,209
En toen ontdekte ik eigenlijk dat
er ook nog wel wat anders was.

1952
01:33:36,310 --> 01:33:36,640
Ja.

1953
01:33:36,640 --> 01:33:38,370
Ja, en toen..

1954
01:33:38,370 --> 01:33:43,660
nou ja, toen hebben we kinderen gekregen,
toen ben ik er tussenuit gegaan een tijdje.

1955
01:33:43,660 --> 01:33:47,666
Ja, en toen ben ik weer
begonnen met de zaak.

1956
01:33:47,767 --> 01:33:53,556
En toen zijn we dus vanuit Meppel naar Nieuwegein
gegaan, zijn we opnieuw begonnen toen ik 40 was.

1957
01:33:53,657 --> 01:33:54,480
Een textielzaak opnieuw.

1958
01:33:54,480 --> 01:34:02,816
En â€™t is.. Ja. En deed ik dus de eh.. de inkoop
van de.. hoe heet het eh.. van de, de damesmode.

1959
01:34:02,917 --> 01:34:03,310
En eh..

1960
01:34:03,310 --> 01:34:05,000
mijn man deed â€™t andere.

1961
01:34:05,000 --> 01:34:08,313
Dus we vulden mekaar enorm goed aan.

1962
01:34:08,414 --> 01:34:09,545
Ja, en dan..

1963
01:34:09,646 --> 01:34:12,980
en dan heb je de kinderen,
dus dan heb je geen tijd

1964
01:34:12,980 --> 01:34:16,910
om, om, om eigenlijk iets
anders nog te bedenken, hÃ¨.

1965
01:34:16,910 --> 01:34:20,456
Ik bedoel, ik heb altijd
voor mâ€™n kinderen eh..

1966
01:34:20,457 --> 01:34:25,140
voor opgekomen, want ik vond dan eigenlijk wel
eens dat ik thuis te weinig aandacht kreeg.

1967
01:34:25,140 --> 01:34:27,510
En ik dacht: Dat overkomt mij..

1968
01:34:27,510 --> 01:34:29,010
het zal mij niet overkomen.

1969
01:34:29,010 --> 01:34:31,200
Dus ik heb de kinderen eh..

1970
01:34:31,200 --> 01:34:34,950
ja, wel begeleid ook wel, ja.

1971
01:34:34,950 --> 01:34:36,690
Ja, vonden ze niet
altijd even leuk, hoor.

1972
01:34:36,690 --> 01:34:41,533
Maar ze zeggen nou
wel: Je had wel gelijk.

1973
01:34:41,533 --> 01:34:43,840
Ja, ja, ja, ja.

1974
01:34:43,840 --> 01:34:45,518
En toen zijn we dus eh..

1975
01:34:45,619 --> 01:34:48,740
ja, in, in, in Nieuwegein
helemaal opnieuw begonnen, 40 jaar.

1976
01:34:48,740 --> 01:34:52,250
Ja, was schitterend,
prachtige jaren gehad.

1977
01:34:52,250 --> 01:34:55,431
Maar nooit geen vakanties, hoor.

1978
01:34:55,531 --> 01:34:58,890
Nou, totdat ik niet meer
kon en drie maanden op bed

1979
01:34:58,890 --> 01:35:02,352
gelegen heb, dat ik niet
meer overeind kon komen.

1980
01:35:02,453 --> 01:35:05,590
Ja, en toen kwam er iemand,
die wilde de zaak kopen.

1981
01:35:05,590 --> 01:35:07,320
Toen zei mâ€™n man: Die lijkt wel gek.

1982
01:35:07,320 --> 01:35:10,036
Ik zei: Daar hebben
we op zitten wachten.

1983
01:35:10,137 --> 01:35:12,560
Nou, en zo is â€™t gekomen.

1984
01:35:12,560 --> 01:35:13,820
HÃ¨, dus eh..

1985
01:35:13,820 --> 01:35:18,300
mâ€™n man is 59 en financieel
kon dat allemaal, dus eh..

1986
01:35:18,300 --> 01:35:19,060
ja.

1987
01:35:19,060 --> 01:35:22,060
Maar we hebben er hard
voor moeten werken.

1988
01:35:22,161 --> 01:35:24,520
Nooit, nooit spijt van gehad.

1989
01:35:24,520 --> 01:35:28,010
Nee, nee, we hebben de kinderen allemaal
kunnen laten studeren. Nou, wat wil je nog meer.

1990
01:35:28,010 --> 01:35:28,719
Ja.

1991
01:35:28,719 --> 01:35:31,590
HÃ¨, we hebben ze niet met een eh..

1992
01:35:31,590 --> 01:35:32,930
een beurs op zitten..

1993
01:35:32,930 --> 01:35:38,790
hÃ¨, gezadeld. We hebben het allemaal
kunnen doen. Ja, dat is eh.. was, was fijn.

1994
01:35:38,790 --> 01:35:39,030
Ja.

1995
01:35:39,030 --> 01:35:42,310
Heel fijn. En nou wonen we
in dit huis, is ook fijn.

1996
01:35:42,310 --> 01:35:43,653
Ja.

1997
01:35:43,653 --> 01:35:44,110
Ja.

1998
01:35:44,110 --> 01:35:51,340
En vervolgens kwam.. na al die tijd kwam.. kwamen
die herinneringen op een gegeven moment wel terug.

1999
01:35:51,340 --> 01:35:51,590
Ja.

2000
01:35:51,590 --> 01:35:59,331
Ja, en ook misschien wel.. ja, ook wel.. want toen
war.. toen waren we al gestopt met de zaak. Ja.

2001
01:35:59,432 --> 01:36:03,450
En ik denk dat het gewoon
op een gegeven ogenblik is

2002
01:36:03,450 --> 01:36:07,274
het kennelijk op, hÃ¨, wat je
zelf niet in de gaten hebt.

2003
01:36:07,375 --> 01:36:09,414
Ik was bang.

2004
01:36:09,515 --> 01:36:11,700
Ja, dat, dat kwam er..

2005
01:36:11,700 --> 01:36:14,320
kwam er gewoon uit en ik had
ook wel erg veel pijn, hoor.

2006
01:36:14,320 --> 01:36:15,180
Ik had ook eh..

2007
01:36:15,180 --> 01:36:17,035
zenuwpijnen.

2008
01:36:17,136 --> 01:36:17,700
Ja.

2009
01:36:17,700 --> 01:36:20,691
En toen heb ik wel eens
gedacht: Nou ga ik dood.

2010
01:36:20,792 --> 01:36:21,990
Ja, totdat eh..

2011
01:36:21,990 --> 01:36:25,486
een psycholoog zei:
Daar ga je niet aan dood.

2012
01:36:25,487 --> 01:36:29,210
Dacht ik: Goh, heb ik dat geluk nog.

2013
01:36:29,210 --> 01:36:35,686
Ja, ja, ja, ja.

2014
01:36:35,787 --> 01:36:37,270
En dat is iets..

2015
01:36:37,270 --> 01:36:39,398
eigenlijk wat, wat, wat..

2016
01:36:39,499 --> 01:36:40,366
ja, je..

2017
01:36:40,467 --> 01:36:42,860
in je karakter zit, denk ik.

2018
01:36:42,860 --> 01:36:44,780
Ja, dat moet toch wel.

2019
01:36:44,780 --> 01:36:49,540
HÃ¨, â€™t kan toch niet allemaal
aangeleerd zijn, dat bestaat niet.

2020
01:36:49,540 --> 01:36:52,476
Maar van wie heb ik
het, ik weet het niet.

2021
01:36:52,477 --> 01:36:57,230
Misschien wel wat van mâ€™n vader.
Daar zou â€˜k wel trots op zijn.

2022
01:36:57,230 --> 01:36:58,580
Herkent u zichzelf in uw vader?

2023
01:36:58,580 --> 01:36:59,400
Hmm?

2024
01:36:59,400 --> 01:37:00,800
Herkent u zichzelf in uw vader?

2025
01:37:00,800 --> 01:37:01,820
Ja.

2026
01:37:01,921 --> 01:37:03,282
Ja?

2027
01:37:03,383 --> 01:37:04,160
Ja.

2028
01:37:04,160 --> 01:37:05,780
Ja, want is grap..

2029
01:37:05,780 --> 01:37:06,370
ja, grappig..

2030
01:37:06,370 --> 01:37:07,300
helemaal niet grappig..

2031
01:37:07,300 --> 01:37:08,260
maar toen mijn moeder o..

2032
01:37:08,260 --> 01:37:11,197
die overleed als laatste.

2033
01:37:11,298 --> 01:37:15,169
En toen heb ik dus die
hele erfenis gedaan.

2034
01:37:15,270 --> 01:37:15,790
En eh..

2035
01:37:15,790 --> 01:37:19,380
nou, mijn man heeft me daar wel
wat mee geholpen, maar ik eh..

2036
01:37:19,380 --> 01:37:23,180
kreeg toestemming van al mâ€™n
broers en zussen dat ik het eh..

2037
01:37:23,180 --> 01:37:25,980
dat het goed was dat ik het deed.

2038
01:37:26,081 --> 01:37:30,280
Ja, en dan denk ik wel eens: Vader,
dat had je nou eens moeten weten, hÃ¨.

2039
01:37:30,280 --> 01:37:33,900
Want â€™t was altijd, nou de
meisjes hoeven niet te studeren.

2040
01:37:33,900 --> 01:37:35,360
Dat was in die tijd eh..

2041
01:37:35,360 --> 01:37:37,413
was nergens voor nodig.

2042
01:37:37,514 --> 01:37:40,770
Nee, maar dan denk ik:
Je had eens moeten weten.

2043
01:37:40,770 --> 01:37:42,330
Ja, dat heb ik wel eens gedacht.

2044
01:37:42,330 --> 01:37:44,060
Ja, ja, ja, ja.

2045
01:37:44,060 --> 01:37:47,530
En nou laatst mâ€™n zus
overleden is, was..

2046
01:37:47,530 --> 01:37:49,430
stond ik ook weer in het eh..

2047
01:37:49,531 --> 01:37:51,580
testament dat ik het eh..

2048
01:37:51,580 --> 01:37:52,883
regelen zou.

2049
01:37:52,883 --> 01:37:59,540
Ja, ja, ja. Maar dat was toch ook.. wat was dat
een toestand. Maar goed, we zijn er door gekomen.

2050
01:37:59,540 --> 01:38:02,760
Mm, met behulp van mijn man, hoor.

2051
01:38:02,760 --> 01:38:03,850
Die heeft toen..

2052
01:38:03,850 --> 01:38:05,660
in de tijd was het voor hem te veel.

2053
01:38:05,660 --> 01:38:09,100
Toen heeft â€˜ie een tia gehad en
toen heb ik gezegd: Hoor eens eh..

2054
01:38:09,100 --> 01:38:11,850
nu gaat het naar de notaris.

2055
01:38:11,850 --> 01:38:13,500
Nou, en er was ook
niet Ã©Ã©n van de kin..

2056
01:38:13,500 --> 01:38:16,882
van mâ€™n broers of zussen die
zei: Ja, maar dat doen we niet.

2057
01:38:16,983 --> 01:38:19,700
Nee, als Jo dat zegt, dan, dan eh..

2058
01:38:19,700 --> 01:38:26,150
dan is dat zo. Ja, dus eh.. dat zal
ik wel van mâ€™n vader hebben, denk ik.

2059
01:38:26,251 --> 01:38:28,316
Een stukje overwicht.

2060
01:38:28,317 --> 01:38:31,340
Ja, nou ja, ja, ja, ja, ja.

2061
01:38:31,340 --> 01:38:33,274
Ja, nou ja..

2062
01:38:33,375 --> 01:38:33,790
Maar be..

2063
01:38:33,790 --> 01:38:38,180
â€˜k ben verschrikkelijk blij dat
ik het heb kunnen doen, hÃ¨.

2064
01:38:38,180 --> 01:38:42,150
Ik had ook eerder weg kunnen
zijn en dan.. dan dat zij.

2065
01:38:42,150 --> 01:38:43,040
Ja. Ja.

2066
01:38:43,141 --> 01:38:51,770
Ja. Dus dat is een
hele levensloop en..

2067
01:38:51,770 --> 01:38:52,570
Ja.

2068
01:38:52,570 --> 01:38:54,420
O, wie is dat?

2069
01:38:54,420 --> 01:38:54,760
Ja.

2070
01:38:54,761 --> 01:38:54,570
Dat is boven.

2071
01:38:54,570 --> 01:38:55,065
Ja.

2072
01:38:55,065 --> 01:38:55,520
Ik dacht dat mâ€™n man er.. nou.

2073
01:38:55,520 --> 01:38:58,651
Nee, geeft niet.

2074
01:38:58,652 --> 01:39:09,020
Heeft u zelf nog een punt waarvan
u zegt van: HÃ©, dat heb ik

2075
01:39:09,020 --> 01:39:11,520
nog wel willen vertellen, maar
dat hebben we nog niet gehad.

2076
01:39:11,520 --> 01:39:19,930
Nou, ik heb heel veel gekletst, hÃ¨. Ik
z.. weet het zo niet, hoor. Echt niet.

2077
01:39:19,930 --> 01:39:20,657
Nee, hÃ¨.

2078
01:39:20,658 --> 01:39:21,414
Nee, nee.

2079
01:39:21,414 --> 01:39:23,510
Nee, we hebben, denk ik, de
meeste punten ook wel gehad.

2080
01:39:23,510 --> 01:39:24,590
We hebben het gehad over eh..

2081
01:39:24,590 --> 01:39:27,220
over eh..

2082
01:39:27,220 --> 01:39:31,930
evacuÃ©s, we hebben het gehad over de
passanten die langs kwamen, familie eh..

2083
01:39:31,930 --> 01:39:37,628
onderduiken ehm.. de rol van..

2084
01:39:37,729 --> 01:39:38,020
Hmm?

2085
01:39:38,020 --> 01:39:39,220
.. de razzia van Putten.

2086
01:39:39,220 --> 01:39:40,550
O. Ja.

2087
01:39:40,550 --> 01:39:41,780
Die ook behoorlijk is geweest.

2088
01:39:41,780 --> 01:39:45,010
Ja, dat is, dat is heel
ingrijpend geweest.

2089
01:39:45,010 --> 01:39:47,440
Ja, dat heeft uw vader
aangegrepen, hÃ¨?

2090
01:39:47,440 --> 01:39:47,994
Hmm?

2091
01:39:47,995 --> 01:39:48,920
Dat heeft uw vader aangegrepen.

2092
01:39:48,920 --> 01:39:53,026
Ja, want in zijn onderduikerstijd
is â€˜ie eventjes eh..

2093
01:39:53,127 --> 01:39:55,920
weg geweest, dat â€˜ie het eh..

2094
01:39:55,920 --> 01:39:57,583
niet meer aankon.

2095
01:39:57,684 --> 01:39:59,440
Ja, toen is â€˜ie dus eh..

2096
01:39:59,440 --> 01:40:06,460
naar dokter Hardon.. dat was de zenuwarts in
eh.. in hoe heet het.. in eh.. Amersfoort.

2097
01:40:06,561 --> 01:40:08,080
En eh..

2098
01:40:08,080 --> 01:40:17,110
nou, ook.. ik dacht wel eens, zoâ€™n vier weken is
â€˜ie daar echt eh.. ja, is â€˜ie behandeld daar. Ja.

2099
01:40:17,110 --> 01:40:19,040
Is tijdens zijn
onderduikersperiode geweest?

2100
01:40:19,040 --> 01:40:20,170
Ja, ja, ja.

2101
01:40:20,170 --> 01:40:22,210
Na de razzia in Putten.

2102
01:40:22,210 --> 01:40:28,810
Ja, ja, ja. Ja, was verschrikkelijk
om mee te maken ook.

2103
01:40:28,810 --> 01:40:31,995
Maar waarom greep hem dat zo aan?

2104
01:40:32,096 --> 01:40:32,700
Ja.

2105
01:40:32,700 --> 01:40:34,540
Want het was Putten,
het was niet Nijkerk.

2106
01:40:34,540 --> 01:40:36,060
Nee, maar, maar..

2107
01:40:36,060 --> 01:40:37,090
jawel.

2108
01:40:37,090 --> 01:40:37,969
Ik bedoel maar..

2109
01:40:38,070 --> 01:40:38,770
het, het, het..

2110
01:40:38,770 --> 01:40:41,870
ik denk wel dat het, dat het eh..

2111
01:40:41,870 --> 01:40:42,250
mee..

2112
01:40:42,250 --> 01:40:45,579
Ja, dat waren toch ook
allemaal mensen, hÃ¨.

2113
01:40:45,580 --> 01:40:48,340
HÃ¨, ik bedoel, ja, dat, dat heeft..

2114
01:40:48,340 --> 01:40:51,270
ja, zeker weten, want eh..

2115
01:40:51,270 --> 01:40:55,861
ik weet nog wel dat vader
dacht dat ze hem kwamen halen.

2116
01:40:55,962 --> 01:40:59,680
En, en, en dat â€˜ie zag.. dat
â€˜ie zag dat ze eraan kwamen.

2117
01:40:59,680 --> 01:41:06,770
En dat ze er helemaal niet waren. Ja, het
heeft hem eh.. ja, tuurlijk, zie je toch met..

2118
01:41:06,770 --> 01:41:09,050
Maar toen was nog niet bekend wat er
met die mannen van Putten zou gebeuren.

2119
01:41:09,050 --> 01:41:14,220
Nou ja, ze werden meteen, min
of meer direct weggevoerd.

2120
01:41:14,220 --> 01:41:14,886
Ze werden weggevoerd, maar..

2121
01:41:14,987 --> 01:41:15,640
Ja, ze..

2122
01:41:15,640 --> 01:41:17,689
.. onbekend was dat ze niet
meer terug zouden komen.

2123
01:41:17,690 --> 01:41:21,260
Nee, maar niemand had daar
een goed gevoel over, hoor.

2124
01:41:21,260 --> 01:41:22,744
Echt niet.

2125
01:41:22,845 --> 01:41:24,640
Nee hoor, iedereen die wegging..

2126
01:41:24,640 --> 01:41:28,760
want ik weet nog wel, er
was ook een keer iets..

2127
01:41:28,760 --> 01:41:32,544
en dat, dat, dat heb ik
dan gehoord van vader..

2128
01:41:32,645 --> 01:41:33,726
moeder vertelde.

2129
01:41:33,826 --> 01:41:37,850
Hij zegt: Ik heb ze zo
gewaarschuwd, zo gewaarschuwd.

2130
01:41:37,850 --> 01:41:40,554
Ze moeten niet gaan, ze moeten niet.

2131
01:41:40,655 --> 01:41:46,580
Maar ze waren eigenwijs en ze vonden toch dat ze
moesten gaan. Nou, die zijn in de val gelopen en..

2132
01:41:46,580 --> 01:41:49,610
En over wie had uw moeder het
toen.. of uw vader het toen?

2133
01:41:49,610 --> 01:41:50,240
Dat eh..

2134
01:41:50,240 --> 01:41:50,650
eh..

2135
01:41:50,650 --> 01:41:51,170
ik, ik..

2136
01:41:51,170 --> 01:41:52,540
dat weet ik niet goed..

2137
01:41:52,540 --> 01:41:53,340
niet zeker.

2138
01:41:53,340 --> 01:41:54,740
Nee, dat weet ik eigenlijk niet.

2139
01:41:54,740 --> 01:42:00,621
Ik dacht later van Bouwman, maar dat weet ik niet
zeker. Dus dat is.. moet je niet als.. voor eh..

2140
01:42:00,722 --> 01:42:02,560
Maar ging het over de joden?

2141
01:42:02,560 --> 01:42:06,167
Nee, dat waren eh.. die
zaten in â€™t verzet.

2142
01:42:06,268 --> 01:42:06,560
OkÃ©.

2143
01:42:06,560 --> 01:42:08,950
Toen had vader ze
nog zo gewaarschuwd.

2144
01:42:08,950 --> 01:42:11,530
Hij zei: Ik heb ze zo gewaarschuwd.

2145
01:42:11,530 --> 01:42:11,700
Dat..

2146
01:42:11,700 --> 01:42:13,093
dit klopt niet.

2147
01:42:13,194 --> 01:42:13,680
Niet..

2148
01:42:13,680 --> 01:42:23,835
jullie moeten niet gaan. Nou, ze zijn wel gegaan.
Nou, en ze zijn eh.. niet weer teruggekomen.

2149
01:42:23,936 --> 01:42:32,690
En dat was de razzia van Putten.
Dat heeft hem erg aangegrepen dus.

2150
01:42:32,690 --> 01:42:33,130
Ja.

2151
01:42:33,130 --> 01:42:40,040
En dat heeft hem dus uiteindelijk ook voor een
deel heeft hem echt, echt dus genekt in die..

2152
01:42:40,040 --> 01:42:41,670
tijdens die onderduikersperiode.

2153
01:42:41,670 --> 01:42:46,075
Ja. Ja, ja, ja. Ja, ja, ja.

2154
01:42:46,176 --> 01:42:50,900
Heeft hem dat later ook
parten gespeeld, na de oorlog?

2155
01:42:50,900 --> 01:42:51,690
Nee, nee.

2156
01:42:51,690 --> 01:42:52,151
Dat niet.

2157
01:42:52,151 --> 01:42:52,530
Nee, nooit iets van gemerkt.

2158
01:42:52,530 --> 01:42:59,509
Nou ja, hij had eh.. zâ€™n eerste hartaanval
had â€˜ie toen wij trouwden. Dat is in â€™53.

2159
01:42:59,610 --> 01:43:00,090
Ja.

2160
01:43:00,090 --> 01:43:00,620
En eh..

2161
01:43:00,620 --> 01:43:02,220
heeft meerdere keren gehad en eh..

2162
01:43:02,220 --> 01:43:04,500
op â€™t laatst was het zo dat eh..

2163
01:43:04,500 --> 01:43:06,720
waren geen medicijnen
meer voor hem..

2164
01:43:06,720 --> 01:43:09,070
dat â€˜ie medicijnvergiftiging had.

2165
01:43:09,070 --> 01:43:10,780
Ja, en toen was het in Ã©Ã©n..

2166
01:43:10,780 --> 01:43:13,770
eigenlijk in Ã©Ã©n keer dat
â€˜ie geen medicijnen..

2167
01:43:13,770 --> 01:43:16,580
nou ja, meer voor hem waren, was
het eigenlijk zo met hem gebeurd.

2168
01:43:16,580 --> 01:43:18,487
Ja.

2169
01:43:18,588 --> 01:43:31,215
Ja, dat ging toch nog
wel onverwachts, hoor.

2170
01:43:31,316 --> 01:43:36,010
Ja.

2171
01:43:36,010 --> 01:43:37,090
Ja.

2172
01:43:37,090 --> 01:43:37,185
Dankuwel.

2173
01:43:37,185 --> 01:43:37,550
Ja?

2174
01:43:37,550 --> 01:43:37,890
Ja.

2175
01:43:37,890 --> 01:43:38,350
OkÃ©.