1
00:00:00,000 --> 00:00:04,820
Mevrouw Pel, u heeft geneeskunde
gestudeerd, u deed dat

2
00:00:04,820 --> 00:00:08,730
ook aan et begin van de oorlog,
hoeveelste jaars was u?

3
00:00:10,600 --> 00:00:16,710
Eh emem in mei 1940 was ik derdejaars.

4
00:00:17,530 --> 00:00:20,080
En wat deed u toen de oorlog uitbrak?

5
00:00:20,910 --> 00:00:31,390
Ehh wij merkten dat de oorlog uitbrak omdat er
geschoten werd, ik hoorde vliegtuigen; ’s nachts.

6
00:00:31,610 --> 00:00:35,560
’s Morgens vroeg en toen
zijn we gaan kijken en eh

7
00:00:35,560 --> 00:00:40,290
ja ik was bezig, ik zou
kandidaatsexamen moeten doen.

8
00:00:43,620 --> 00:00:48,580
Ik was toen helpster Rode Kruis derde
klasser (lacht) en toen hebben we

9
00:00:48,580 --> 00:00:52,680
met een aantal, dat waren allemaal
haast medische studenten, hebben we een

10
00:00:52,680 --> 00:00:58,440
ziekenhuis ingericht in de Pieter
Lodewijk Takstraat in een oude school.

11
00:00:59,220 --> 00:01:04,300
En daar, ja, deed in het
gevoel deed je dan wat.

12
00:01:05,540 --> 00:01:07,430
En u studeerde in Amsterdam.

13
00:01:07,430 --> 00:01:08,520
Ik studeerde in Amsterdam.

14
00:01:10,220 --> 00:01:12,070
Wat hield het in wat u daar deed?

15
00:01:12,070 --> 00:01:16,870
Nou het hield in dat je
verpleegsterswerk deed gewoon.

16
00:01:16,870 --> 00:01:24,550
Maar bedden opmaken en opzetten
en eventueel voor eventuele

17
00:01:24,550 --> 00:01:28,270
opvang; het is later nog wel
een ziekenhuisje geworden.

18
00:01:28,410 --> 00:01:29,780
Een tijdelijke dan.

19
00:01:31,530 --> 00:01:33,190
Wat merkte u van de oorlog?

20
00:01:37,450 --> 00:01:40,030
Eh ja.

21
00:01:42,510 --> 00:01:47,970
Dat was, ik bedoel, niet meteen bij het
begin, natuurlijk, maar je was ontzet

22
00:01:47,970 --> 00:01:53,950
en eh wat merkte je van de oorlog- je
merkte dat er Duitse soldaten kwamen.

23
00:01:53,950 --> 00:02:00,060
En die liepen rond en
maakten veel lawaai.

24
00:02:00,060 --> 00:02:12,570
En eh dat lawaai bestond uit zingen maar
dat vond ik een, dat weet ik nog dat mijn

25
00:02:12,570 --> 00:02:20,190
geweldige afkeer opwekte als daar die
Duitse soldaten zingend over straat liepen.

26
00:02:20,190 --> 00:02:21,680
Ja.

27
00:02:22,530 --> 00:02:29,071
En eh en verder; qua studie
merkte je er natuurlijk eigenlijk,

28
00:02:29,520 --> 00:02:32,890
ja, ik denk wel dat je een paar
dagen helemaal niks gedaan hebt.

29
00:02:32,890 --> 00:02:42,170
Dat weet ik niet meer. Maar eh ja en bovendien; de
colleges waren bijna afgelopen, het was half mei.

30
00:02:42,170 --> 00:02:54,080
Je ging ja, ja ik denk dat ik nog steeds- die tijd
in het ziekenhuis daar waar we bezig zijn geweest

31
00:02:54,080 --> 00:03:01,440
en ik weet ook dat ik toen nog op een gegeven
moment verspreidt een beetje kandidaats heb gedaan.

32
00:03:01,440 --> 00:03:06,340
Dat eh dat ik bijvoorbeeld
anatomie had gedaan en

33
00:03:06,340 --> 00:03:08,360
dat ik de rest toen een
paar weken later moest doen.

34
00:03:08,360 --> 00:03:11,390
Iets dergelijks. Het ging
allemaal een beetje onordelijk.

35
00:03:11,580 --> 00:03:14,080
En was dat de invloed van de Duitser?

36
00:03:14,490 --> 00:03:20,770
Nee. Dat had niks te maken nee. Er was toen nog
geen enkele invloed op de universiteit te merken.

37
00:03:20,770 --> 00:03:21,190
Nee.

38
00:03:21,190 --> 00:03:26,930
En dat dat ziekenhuisje waar u
werkte, dat Rode-Kruisziekenhuisje.

39
00:03:26,930 --> 00:03:27,102
Ja.

40
00:03:27,102 --> 00:03:30,150
ehm, kwamen daar ook mensen,
wie kwamen daar naartoe?

41
00:03:30,150 --> 00:03:36,760
Nou nee, later, veel later was
het een kliniek; ik geloof dat er

42
00:03:36,760 --> 00:03:39,220
tuberculosepatiënten gelegen hebben,
maar ik ben er niet meer geweest.

43
00:03:39,730 --> 00:03:40,930
Wat voor patiënten?

44
00:03:40,930 --> 00:03:44,000
Tuberculose. Maar ik ben er eigenlijk
nooit meer geweest daarna hoor nee.

45
00:03:44,000 --> 00:03:50,210
En was dat een soort afspraak, als de oorlog
uitbreekt dan gaan wij dat opzetten daar.

46
00:03:50,210 --> 00:03:57,600
Nee, we werden gevraagd of je mee wil je werd
opge opgeroepen of je bereid was te helpen.

47
00:03:57,600 --> 00:03:59,350
Ja, ja.

48
00:03:59,350 --> 00:04:04,890
Goed. Even naar de universiteit. U eh
studeerde in Amsterdam, woonde daar ook.

49
00:04:04,890 --> 00:04:05,080
Ja.

50
00:04:05,080 --> 00:04:09,840
eh hoe was de sfeer op de faculteit?

51
00:04:12,170 --> 00:04:19,030
Ja de faculteit bestond, voor ons bestond dat
uit college natuurlijk, he; de collegegroep.

52
00:04:19,090 --> 00:04:30,310
En eh ik herinner me eigenlijk heel weinig
dat we toen nog college gelopen hebben.

53
00:04:30,310 --> 00:04:33,430
Gevoel dat het eh eigenlijk over was.

54
00:04:33,430 --> 00:04:42,850
Dat je pas maar ja, na die hele zomer pas
weer serieus, ging alles weer gewoon.

55
00:04:42,850 --> 00:04:45,320
Gewoon tussen aanhalingstekens,
aan de gang hoor.

56
00:04:46,770 --> 00:04:54,210
Toen waren er eigenlijk nog
heel weinig eh beperkingen. Ja.

57
00:04:55,050 --> 00:05:02,650
U had het net over uw afkeer van de bezetter, de
Duitsers; wat stond u zo tegen aan de Duitser?

58
00:05:05,250 --> 00:05:08,318
Nou luister eens, het was natuurlijk
bekend dat ze de Joden vervolgden.

59
00:05:08,400 --> 00:05:11,100
Dat wist je toen al donders goed.

60
00:05:11,630 --> 00:05:21,780
En ja als toch echte Amsterdammer
was je gewend aan een

61
00:05:21,780 --> 00:05:27,963
omgeving waar, ach bij mij op
school, ik schat dat 50% Jood was.

62
00:05:27,963 --> 00:05:32,670
Maar je wist het eigenlijk
niet (lacht). Nee.

63
00:05:33,460 --> 00:05:47,490
En ook in de winkels, ja je was zo gewend dat
waren ja je had er goede vrinden onder. Mja.

64
00:05:47,490 --> 00:05:51,370
U wist dus toen de Duitsers
naar Nederland kwamen en

65
00:05:51,370 --> 00:05:54,650
Nederland binnenvielen,
toen wist u al: dit gaat...

66
00:05:54,650 --> 00:05:57,680
Ja je wist dat ze Joden vervolgden.

67
00:05:58,080 --> 00:06:02,660
Dat wist u uit de krant of? Hoe
wist je dat eigenlijk, in die tijd?

68
00:06:02,900 --> 00:06:10,160
Ja ik denk, ja ik denk dat
het best in de krant stond.

69
00:06:11,180 --> 00:06:20,630
Ja eh mijn broer, ik had een oudere broer, die
was zeer geïnteresseerd in de politiek en die

70
00:06:21,120 --> 00:06:30,671
vertelde die wist dat allemaal, die had allemaal,
ja ik denk vrij linkse (lacht) vrinden, dus ja.

71
00:06:30,671 --> 00:06:36,660
Eh wij thuis werden erover gesproken.

72
00:06:36,880 --> 00:06:43,320
En mijn vader leefde toen nog en
die was ook een eh ja; die maakte

73
00:06:43,320 --> 00:06:46,050
zich daar ernstig zorgen over, wat
er met die oorlog zou gebeuren.

74
00:06:46,050 --> 00:06:54,760
Eh in het na eh de zomer is
voorbij, u gaat werden studeren of ja

75
00:06:55,060 --> 00:06:58,200
de studie gaat verder, u heeft
uw kandidaats gehaald begrijp ik?

76
00:06:58,200 --> 00:06:58,950
Ja.

77
00:06:59,890 --> 00:07:02,974
Eh hoe ging het verder, toen?

78
00:07:04,540 --> 00:07:08,390
Nou wij eh ja.

79
00:07:10,300 --> 00:07:11,447
Dan moet ik eens even denken,
het was 1940, ja werden er

80
00:07:11,447 --> 00:07:16,120
op een gegeven moment toch de
Joodse hoogleraren ontslagen.

81
00:07:16,120 --> 00:07:17,519
Hoe ging dat?

82
00:07:17,520 --> 00:07:22,319
Eh ehm ja hoe ging dat; die
werden eruit ges...ontslagen.

83
00:07:22,319 --> 00:07:31,610
Nee; ik denk dat ik even
nou toch herinner ik, dat

84
00:07:31,610 --> 00:07:35,500
ik even moet terugdraaien:
dat dat pas in ’41 was.

85
00:07:36,890 --> 00:07:41,850
In ’40 ging de boel
eigenlijk vrij rustig verder.

86
00:07:42,880 --> 00:07:50,030
Ik wilde, we hebben even ik wij we hadden nog
de studentenverenigingen, die functioneerden

87
00:07:50,030 --> 00:07:58,410
nog gewoon, we hadden een gewone groentijd
gehouden, en ik eh ben toen ook in het bestuur

88
00:07:58,460 --> 00:08:11,080
van de AVSV gekomen, in ’40, en eh ja dat
dat dat ging eigenlijk heel normaal door.

89
00:08:13,130 --> 00:08:19,810
En dat heeft dat hele jaar,
tot eigenlijk ook dat eerste

90
00:08:19,810 --> 00:08:25,710
pre-klinische jaar zoals
dat heette, verliep normaal.

91
00:08:25,770 --> 00:08:33,850
Wat betreft de studie, en wat
betreft de colleges en eh ja.

92
00:08:34,400 --> 00:08:40,410
En in ’41, toen was dat ontslag
van de Joodse hoogleraren.

93
00:08:40,410 --> 00:08:52,600
En toen is Leiden heeft de beroemde Kleveringa
en eh ja dan dan is al die Leidse studenten heel

94
00:08:52,600 --> 00:09:05,670
groot kwam uit Amsterdam, eh ja dat was toen toch
een heel druk onderwerp van eh conversatie he.

95
00:09:07,020 --> 00:09:08,410
Wat besprak u?

96
00:09:13,330 --> 00:09:27,170
Nou ja we waren je was eigenlijk ja. Dat vind ik
toch een moeilijke vraag hoor. Wat besprak je toen.

97
00:09:29,250 --> 00:09:33,150
Ik weet alleen, toen in ’41,
hebben we die die club opgeheven.

98
00:09:33,150 --> 00:09:34,520
Welke club?

99
00:09:34,520 --> 00:09:36,840
Die AVSV. Die hebben we opgeheven.

100
00:09:36,840 --> 00:09:37,260
Waarom?

101
00:09:37,260 --> 00:09:43,790
Omdat we Jo do wat werd ukase
kwam de Joodse leden moesten eruit.

102
00:09:44,180 --> 00:09:48,180
Toen was het verboden voor joden, toen
hebben wij allemaal bedankt als lid.

103
00:09:48,810 --> 00:09:55,250
Ik heb nog ik was penningmeester we zouden
dus een nieuw bestuur was al uitgezocht,

104
00:09:55,250 --> 00:10:00,260
overdracht zou plaatshebben, een van de
mooiste dingen die ik me herinner, dit

105
00:10:00,260 --> 00:10:07,060
is terzijde, er werd een accountant hebben
we dus een hele zitten verduisteren.

106
00:10:07,410 --> 00:10:10,140
Hij vond het ook prachtig,
we hebben al het geld wat de

107
00:10:10,140 --> 00:10:15,080
club had op allerlei slinkse
wijze zogenaamd uitgegeven.

108
00:10:15,240 --> 00:10:18,160
En dat was dus de
clandestiene kas geworden.

109
00:10:20,720 --> 00:10:28,170
Hele aparte ervaring om geld te zitten verduisteren,
vervalsen gewoon, boekhouding vervalsen. Ja.

110
00:10:28,170 --> 00:10:30,219
En waar werd dat geld
uiteindelijk voor gebruikt?

111
00:10:30,220 --> 00:10:35,540
Nou we zijn eh dat geld was natuurlijk
ach dat zal niet zo vreselijk veel geweest

112
00:10:35,540 --> 00:10:39,890
zijn hoor maar we hebben het overgedragen
aan een nieuw clandestien bestuur.

113
00:10:40,040 --> 00:10:45,050
We hebben clandestien en ook; er is toen ook
nog een keer een clandestiene groep uit geweest.

114
00:10:46,430 --> 00:10:47,080
Maar

115
00:10:47,080 --> 00:10:51,210
Daar heb ik me niet meer
mee, toen was ik eruit.

116
00:10:51,210 --> 00:10:53,860
Maar wat hield het dan in
dat het clandestien ja dat

117
00:10:53,860 --> 00:10:56,350
het niet duidelijk was maar
wat hield het verder in?

118
00:10:56,350 --> 00:10:57,560
Wat deed u, wat wat.

119
00:10:58,790 --> 00:11:03,790
Nou je had dispuutbijeenkomsten, daar
hield je daar werden voordrachten gehouden,

120
00:11:03,790 --> 00:11:08,880
wetenschappelijke dingen ook wel en ja toch
meestal wel iets wat een beetje buiten je eigen

121
00:11:08,880 --> 00:11:18,170
terrein lag, wat je interesse had, en eh dat
was eigenlijk wat dat studentenleven inhield.

122
00:11:18,170 --> 00:11:22,530
En dat je ja, we hadden dus een
club maar dat was gesloten.

123
00:11:23,830 --> 00:11:27,370
U ging verder, met studeren,.

124
00:11:27,370 --> 00:11:28,220
Ja.

125
00:11:29,960 --> 00:11:37,070
En ja hoe ging dat? Kon u
vrijelijk studeren of ging u

126
00:11:37,070 --> 00:11:45,650
Nee ja, in eh in 19..wij konden nog vrijelijk
studeren eh er waren natuurlijk wat veranderingen

127
00:11:45,650 --> 00:11:51,980
onder de hoogleraren, ja Joodse hoogleraren
waren toen toch verdwenen, maar wij hadden geen

128
00:11:51,980 --> 00:11:59,460
belemmeringen tot eh 1943,
toen dus de ukase kwam

129
00:11:59,460 --> 00:12:03,370
dat wij een loyaliteitsverklaring
moesten tekenen.

130
00:12:07,390 --> 00:12:11,960
Dat je dus, je correct zou gedragen
tegenover de bezetter of zoiets.

131
00:12:11,960 --> 00:12:17,140
Ja en dat, dat heeft het merendeel van
de studenten niet gedaan, natuurlijk.

132
00:12:17,140 --> 00:12:18,190
En u?

133
00:12:18,190 --> 00:12:18,647
nee!

134
00:12:18,648 --> 00:12:20,020
Waarom niet?

135
00:12:20,020 --> 00:12:28,930
Nou, ik zou me nooit loyaal kunnen
verklaren. Geheel bezijden de waarheid.

136
00:12:28,930 --> 00:12:32,539
Hoe kwam u tot die
beslissing om dat te doen?

137
00:12:34,750 --> 00:12:42,820
Ja eh u bedoelt toen de bericht kwam dat het
verplicht was zeiden we allemaal: dat doen we niet.

138
00:12:44,160 --> 00:12:46,460
Die beslissing nam je onmiddellijk.

139
00:12:46,510 --> 00:12:54,276
Kijk, je was toch al bezig want in
diezelfde tijd, eh dat was in ’43,

140
00:12:54,277 --> 00:12:58,950
of in ’42 waren de Joden al
verwijderd van de universiteit en die

141
00:12:59,350 --> 00:13:05,830
Joden die werden toen, toen begon
de deportatie in de zomer van ’42.

142
00:13:06,940 --> 00:13:08,460
Wat heeft u daarvan meegemaakt?

143
00:13:08,460 --> 00:13:22,110
Nou ja, we hebben huizen uitgeruimd van mensen
die gingen onderduiken, en ik heb ja ook

144
00:13:22,110 --> 00:13:34,420
wel wij hebben ik ik denk dat ja ik of in
’42, ’43, je kwam in aanraking met mensen die

145
00:13:34,420 --> 00:13:39,590
eigenlijk vroegen of je Joodse kinderen kon
onderbrengen dus daar was je ook mee bezig.

146
00:13:39,590 --> 00:13:42,260
Hoe kwam u daarmee in aanraking?

147
00:13:42,260 --> 00:13:47,790
Eh nou ja ik weet niet wie mij daar het eerst
bijgehaald heeft, dat weet ik niet meer.

148
00:13:47,790 --> 00:13:51,850
Ja het is ook heel goed, ik
wou helemaal niks, ik wist

149
00:13:51,850 --> 00:13:56,106
niet wat mijn zusje deed, ik
wist niet wat mijn broer deed.

150
00:13:57,080 --> 00:14:03,590
En dat eh dat hoorde eigenlijk ook zo
ja je vroeg wel eens wat aan elkaar.

151
00:14:05,430 --> 00:14:09,640
Maar eh ik weet bijvoorbeeld dat
op het archeologen instituut daar

152
00:14:10,710 --> 00:14:19,200
zat een professor die wat wij dan
van de verkeerde kant noemden, was,

153
00:14:19,200 --> 00:14:21,800
ik geloof dat die man Snijders
heette maar dat weet ik niet zeker.

154
00:14:21,800 --> 00:14:26,120
Maar die had een paar assistentes
die daar beneden zaten, daar

155
00:14:26,120 --> 00:14:30,778
ik weet dat die druk bezig waren
met mensen ook te onderduiken.

156
00:14:30,779 --> 00:14:41,060
Ja en daar heb ik weleens via mijn zuster die kwam
dan: weet jij soms wat, ja. (bel) Ja zo ging dat.

157
00:14:41,060 --> 00:14:45,889
Maar u vertelde dat u, in ’42, geholpen heeft
huizen uitruimen van mensen die ondergedoken

158
00:14:45,890 --> 00:14:50,040
Ja dat waren bijvoorbeeld van een
goede vriendin van me, die nog altijd,

159
00:14:50,040 --> 00:14:57,020
jullie hebben haar ook geïnterviewd;
maar ja Hannie Levy, maar dat, die

160
00:14:57,020 --> 00:15:02,350
familie, die vader en moeder doken
onder en zij doken ook allemaal onder.

161
00:15:04,480 --> 00:15:07,156
Maar dat kwam omdat u haar
kende, maar u zei: ik weet

162
00:15:07,156 --> 00:15:09,370
niet wie er mij toen bij
gehaald heeft, hoe ging dat dan?

163
00:15:09,370 --> 00:15:20,100
Dat dat is dat was gewoon ja eh dat was een
kennis dat eh he, je kende van college en van, ja.

164
00:15:20,100 --> 00:15:32,580
Ja. Dat u, ik begrijp, ik heb begrepen
dat u nog meer voor Joden gedaan heeft.

165
00:15:32,580 --> 00:15:34,190
Nou, voor zover je dat kon.

166
00:15:34,190 --> 00:15:40,620
Ja ik heb wel een paar keer heb ik jo..ik
heb dat proberen zelf weer te bedenken.

167
00:15:40,620 --> 00:15:43,440
Het is heel moeilijk, dat is heel gek.

168
00:15:43,480 --> 00:15:52,020
Wat ik dan in hemelsnaam, hoe kwam ik aan
adressen, ik weet dat een organisatie dat was

169
00:15:52,020 --> 00:15:58,000
het gereformeerde verzetsorganisatie; ik ben
helemaal niet gereformeerd, en die hadden

170
00:15:58,930 --> 00:16:05,520
ja op een of ander adres hebben ze me daar
heen geholpen, wie dat was weet ik niet meer.

171
00:16:05,520 --> 00:16:09,380
Maar dat die hadden dus
weer mogelijkheden degene die

172
00:16:09,730 --> 00:16:12,140
kinderen ging Joodse
kinderen naar Noord-Holland.

173
00:16:12,140 --> 00:16:18,060
Daar heb ik een paar, een stuk of drie
hoor, maar weggebracht, dat weet ik nog.

174
00:16:18,650 --> 00:16:22,920
En in Zaandam was een boekhandel
(lacht) daar kon je ook terecht.

175
00:16:22,920 --> 00:16:30,770
Ik bedoel, het zijn zulke, je
herinnert je bepaalde mensen.

176
00:16:30,770 --> 00:16:35,140
Ik weet dat ik wel eens ergens op bezoek ben
geweest, dat was later een heel belangrijk iemand.

177
00:16:35,420 --> 00:16:41,910
Maar ik weet niet eens meer hoe ze heette..?
En in Winterswijk, dat is weer een hele andere

178
00:16:41,910 --> 00:16:47,945
streek maar ik had familie in de Achterhoek
en in Winterswijk had je tante Riek geloof ik

179
00:16:47,945 --> 00:16:54,070
dat ze heette, daar ben ik ook geweest en dan
kreeg je ook die liep ook weer met adressen.

180
00:16:55,870 --> 00:16:59,950
Die is later ik geloof
dat ze opgepakt is later.

181
00:17:01,600 --> 00:17:02,020
Maar ja.

182
00:17:02,020 --> 00:17:10,300
Maar u ging dus eh Joodse kinderen of Joodse
mensen, ik bedoel volwassenen, wat wat?

183
00:17:10,740 --> 00:17:25,800
Ja nee het waren er zijn ook volwassenen
geweest eh maar maar hoor eh die eh

184
00:17:25,800 --> 00:17:32,820
Joodse kinderen eh ja toevallig kwam je
daar eigenlijk mee in aanraking geloof ik.

185
00:17:32,820 --> 00:17:41,620
Mensen die vroegen he maar de
volwassenen dat waren dat ja ik

186
00:17:41,620 --> 00:17:48,290
weet nog wel dat zijn dat zijn
toch van die verwarde dingen.

187
00:17:48,290 --> 00:17:53,300
Er was een collega, een jongen die
studeerde geschiedenis, mijn broer was

188
00:17:53,300 --> 00:18:00,830
ook historicus, en die kwam toen
vragen, die jongen die wou onderduiken.

189
00:18:00,830 --> 00:18:04,990
Toen heeft iemand anders gezorgd
dat hij zou kunnen onderduiken,

190
00:18:06,490 --> 00:18:09,134
dat-ie zou kunnen naar Zwitserland
getransporteerd worden.

191
00:18:09,135 --> 00:18:16,020
Nou was dat een linke zaak achteraf want
hij is opgepakt maar die had nog weer een

192
00:18:16,020 --> 00:18:27,310
moeder en die moeder die heb ik dus weggebracht
en eh zijn zusje dat was een meisje

193
00:18:27,310 --> 00:18:33,786
ja een jaar of 16,15 en die is haar hele
leven in de Achterhoek blijven wonen.

194
00:18:33,786 --> 00:18:36,160
Want ze had niet geen
familie meer over.

195
00:18:36,940 --> 00:18:48,020
Haar moeder is opgepakt in Nijmegen, dus ja
eh he maar ja dat weet je dan nog toevallig.

196
00:18:49,190 --> 00:18:58,490
Die kinderen, eh, wegbrengen, hoe ging
dat? Hoe moet ik me dat voorstellen

197
00:18:58,490 --> 00:19:01,920
Nou dat je gewoon met ze naar het
station ging en een kaartje kocht.

198
00:19:01,920 --> 00:19:03,680
En dan ging je in de trein zitten.

199
00:19:04,540 --> 00:19:07,210
Maar was u niet ontzettend bang?

200
00:19:07,210 --> 00:19:07,630
Nee.

201
00:19:07,630 --> 00:19:08,290
Nee?

202
00:19:08,290 --> 00:19:24,590
Dat is zo idioot. Dat je nooit bang
was. Eh nee. Nee dat was niet zo.

203
00:19:26,430 --> 00:19:29,970
En ja in de trein liep
je toch weinig risico.

204
00:19:30,060 --> 00:19:31,080
Weinig.

205
00:19:31,200 --> 00:19:33,840
Ja er werd niet zo vaak gecontroleerd.

206
00:19:33,840 --> 00:19:41,810
Meisjes natuurlijk he, we reisden toch, ik heb
toch veel met de trein gereisd in die tijd.

207
00:19:41,810 --> 00:19:43,320
Ook voor MC nog.

208
00:19:43,620 --> 00:19:44,520
Wat deed u daarvoor?

209
00:19:44,520 --> 00:19:46,430
Ik was koerierster.

210
00:19:46,810 --> 00:19:54,920
En ik was op een gegeven moment was
student-assistent voor Heringa, professor Heringa.

211
00:19:54,920 --> 00:20:07,820
En die zat daar in Amsterdam zat de top denk ik
met professor Borst en dokter Wibaut. En eeh ja.

212
00:20:09,110 --> 00:20:11,840
Professor Heringa heeft
me gevraagd geloof ik.

213
00:20:13,210 --> 00:20:15,020
Hoe kwam u bij Heringa terecht?

214
00:20:15,020 --> 00:20:27,010
Daar was ik pak(...?) assistent histologie,
daar ben ik toen ja eh Heringa ik denk dat ik al

215
00:20:27,010 --> 00:20:36,020
eerst in de tweede jaar al wat gedaan had daar
dan had je een soort assistentschap waar je een

216
00:20:36,020 --> 00:20:47,300
practicum begeleidde ja dat bij de dag toen kreeg
ik een aanstelling dat was Heringa die vroeg

217
00:20:47,300 --> 00:20:54,640
of ik daarvoor voelde want hij zei hij moest
iemand ontslaan, hij was half Jood, maar die

218
00:20:54,640 --> 00:21:00,620
wou hij wel graag houden en zijn salaris
doorbetalen, e of we dan het salaris zouden delen.

219
00:21:02,120 --> 00:21:07,100
Nou eh ja. Dus hij
wist wel hoe en wat.

220
00:21:08,460 --> 00:21:13,280
Heringa heeft mij gevraagd
en eh nou dan kreeg je af en

221
00:21:13,280 --> 00:21:16,850
toe een oproep en dan moest
je met een stapel brieven weg.

222
00:21:16,940 --> 00:21:20,120
Wat voor man was Heringa?

223
00:21:20,120 --> 00:21:22,760
Een hele zachtaardige,
vriendelijke man.

224
00:21:24,380 --> 00:21:28,765
Ik zie hem nog altijd, ik ben wel eens,
later ben ik wel eens een keer bij hem thuis

225
00:21:28,765 --> 00:21:36,470
geweest en toen had-ie, was hij hertrouwd,
denk ik, want er waren jongens, geloof

226
00:21:36,470 --> 00:21:42,830
ik Heringa en toen had-ie een mongooltje
gekregen en dat beeld zie ik nog altijd voor

227
00:21:42,830 --> 00:21:50,420
mijn ogen, zo’n kind van een jaar of vier,
daar was-ie ook zo vreselijk leuk mee.

228
00:21:53,440 --> 00:22:00,680
Z’n colleges waren niet zo vreselijk boeiend hoor.
(lacht) Maar het was wel een heel aardige man.

229
00:22:02,590 --> 00:22:09,113
Ja ik weet niet ik geloof dat nee.
Ja wat is saai aan een college.

230
00:22:09,114 --> 00:22:14,610
Ik bedoel kijk eens als je Deelman
had was het nooit saai want die zei

231
00:22:14,610 --> 00:22:22,340
altijd opeen hele gekke dingen
(lacht) maar nee, een braaf college.

232
00:22:24,040 --> 00:22:32,960
Maar ja en eh ja dat was wel dat dat
dat een aantal keren hebben we dat

233
00:22:32,960 --> 00:22:36,210
gedaan, ik weet ook niet hoe lang
dat doorging met dat koerierschap.

234
00:22:36,210 --> 00:22:40,098
Wat wat eh ging er, een beetje
een flauwe vraag, maar wat ging er

235
00:22:40,098 --> 00:22:46,100
door u heen toen Heringa u vroeg
of u blaadjes wilde rondbrengen?

236
00:22:46,100 --> 00:22:54,670
Nou dat was nuttig. Ja (lacht) Ik bedoel je
was natuurlijk ontzettend anti-Duits hoor.

237
00:22:56,840 --> 00:23:00,080
Ik heb dat later, eigenlijk
nu pas heb dat heel goed

238
00:23:00,200 --> 00:23:05,750
gerealiseerd hoe ontzettend je
daar eigenlijk moeite mee had.

239
00:23:05,750 --> 00:23:12,540
Ik haatte ze. Ik ben na de oorlog, ik
ben nooit meer naar Duitsland gegaan.

240
00:23:14,880 --> 00:23:15,920
Haat u ze nog steeds?

241
00:23:15,960 --> 00:23:21,900
Nee het is over. Ik bedoel ik
kan heel goed met Duits(..?)nee.

242
00:23:21,900 --> 00:23:27,060
Ik weet wel dat ik dat mijn man die
ging met een dochter, die wou leuk naar

243
00:23:27,060 --> 00:23:33,540
Berlijn gaan kijken, hij zei: ik neem je
niet eens mee want jij gaat (lacht); zo!

244
00:23:34,780 --> 00:23:37,840
Het was in de oorlog met name
dat u zei ‘ik haatte ze zo’

245
00:23:37,840 --> 00:23:44,690
wat betekent wat was de wat
betekende ‘haten’ voor u?

246
00:23:44,690 --> 00:23:47,750
Nou dat je alles wou doen om
ze dwars te zitten, natuurlijk.

247
00:23:49,880 --> 00:23:52,720
En als een Duitser u
om hulp had gevraagd?

248
00:23:53,510 --> 00:23:55,295
ja wacht even, dat hangt
er helemaal van af.

249
00:23:55,295 --> 00:23:58,490
Als iemand om hulp vroeg, als
ze de weg vroegen dan wees

250
00:23:58,490 --> 00:24:04,220
je natuurlijk de weg wel
verkeerd ja (lacht) ik bedoel.

251
00:24:04,220 --> 00:24:05,780
Ze liepen zich wezenloos dan.

252
00:24:06,670 --> 00:24:09,825
En eh maar ze vroegen
weinig hulp natuurlijk.

253
00:24:09,825 --> 00:24:18,227
En medisch hulp heb ik ja
die..dat zou je gewoon ik heb ja.

254
00:24:18,227 --> 00:24:26,070
Ik heb in de oorlog nog wel eens ergens een
NSB’er gewoon ja ach die behandel je gewoon.

255
00:24:26,420 --> 00:24:27,449
Wat deed u daarvoor?

256
00:24:27,450 --> 00:24:33,700
Nou ik ben wel eens in de huisartsenpraktijk,
waarnemen, we hebben toen

257
00:24:34,150 --> 00:24:39,720
we eenmaal een beetje gevorderd waren
in de medische studie, of allerlei

258
00:24:39,720 --> 00:24:46,480
dingen of klusjes gedaan, waarnemingen
en dat was over waarnemingen, ja.

259
00:24:46,970 --> 00:24:51,680
Maar die NSB’er die u hielp,
die u hielp, wat had die?

260
00:24:52,340 --> 00:24:58,820
Dat was een meisje. Ja wat die had; griep
of zo. Het was gewoon een huisbezoek.

261
00:24:59,150 --> 00:25:03,090
En dan kwam je en er lag
een, er lag een Duitse

262
00:25:03,090 --> 00:25:07,086
soldaat bij in bed, dus
(lacht). Dan weet je het wel.

263
00:25:11,500 --> 00:25:12,480
Goed.

264
00:25:13,820 --> 00:25:15,770
Hoe kon u dat doen?

265
00:25:17,950 --> 00:25:24,730
Nou ja dat is eh is eh kijk eens je moet
jezelf niet blootstellen aan je had veel te veel

266
00:25:24,730 --> 00:25:38,240
dingen die je moet moest beschermen he dus je
gaat geen niet openlijk optreden tegen de NSB.

267
00:25:38,240 --> 00:25:38,470
Nee.

268
00:25:38,470 --> 00:25:40,740
En hoe heeft u deze patiënt geholpen?

269
00:25:40,740 --> 00:25:46,070
Dat weet ik niet meer, een aspirientje
of zo. Het was niks belangrijks.

270
00:25:46,070 --> 00:25:54,140
Even terug naar Heringa en
activiteiten voor MC, kunt u

271
00:25:54,140 --> 00:25:57,530
vertellen hoe dat ging, hoe
Heeringa bij u kwam met de vraag?

272
00:25:57,530 --> 00:26:03,630
Nee. Weet ik echt niet meer, nee
ik zou het echt niet meer weten.

273
00:26:03,630 --> 00:26:13,250
Ik weet alleen; ik moest naar de PC
Hoofdstraat, het linkergedeelte, een stukje

274
00:26:13,250 --> 00:26:18,889
wat eigenlijk een beetje dood dood een
beetje dode straat was en daar kwam ik dan.

275
00:26:18,890 --> 00:26:25,722
En ik denk is die dochters van
Wibaut, die kende je wel zo’n beetje.

276
00:26:25,723 --> 00:26:32,126
Eh een beetje hoor maar eh op een of andere manier
kwam je die wel eens ergens tegen, natuurlijk.

277
00:26:32,126 --> 00:26:43,140
Dat weet ik niet meer hoe of wat. En eh ja ik
wist dat dat wie Wibaut was, meer ook niet hoor.

278
00:26:43,140 --> 00:26:47,230
Maar Heringa vroeg het u
en u moest naar Wibaut.

279
00:26:47,230 --> 00:26:54,930
Wibaut gaf de brieven mee en er was denk
dus eh ja opperhoofd was, dat weet ik niet.

280
00:26:55,710 --> 00:26:58,730
Maar Wibaut gaf de brieven mee en de
adressen waar je ze af moest geven.

281
00:26:58,730 --> 00:27:00,750
En waar bewaarde u de brieven?

282
00:27:00,750 --> 00:27:06,250
Ik ging meteen. Ik bedoel je
eh je haalde ze als je ging.

283
00:27:06,970 --> 00:27:10,266
Maar u deed ze in uw zak, of
ergens in een jas gemaaid of

284
00:27:10,410 --> 00:27:17,120
Een tasje denk ik en eh ja nee
je nam ze gewoon in een tas mee.

285
00:27:17,800 --> 00:27:22,758
Je ging met de trein en ehm het
enige wat ik dacht was als je

286
00:27:22,758 --> 00:27:26,430
er controle is, dan is dat niet
van mij, dan ligt er een pakje.

287
00:27:27,590 --> 00:27:27,960
Ja.

288
00:27:27,960 --> 00:27:28,750
En wat stond er in?

289
00:27:28,750 --> 00:27:37,211
Dat weet ik niet. Ik heb het nooit opengemaakt, die
brieven, nee, ik weet echt niet wat er in stond.

290
00:27:37,870 --> 00:27:40,360
Heeft u nooit de behoefte gehad
om stiekem te gaan kijken?

291
00:27:40,360 --> 00:27:53,920
Nee, nee dat deed je niet. Bovendien wist je
wel dat dat eh ja nee echt niet, echt niet. Nee.

292
00:27:54,220 --> 00:28:00,160
En hoe wist u, eh, dat het van
het MC was? Hoe wist u van MC af?

293
00:28:00,590 --> 00:28:02,690
Nou van toen af aan, eigenlijk

294
00:28:04,230 --> 00:28:06,910
Toen wist ik dat het er was,
anders had ik het niet geweten.

295
00:28:06,910 --> 00:28:15,520
En eh een van de mensen waar
ik brieven moest afgeven dat was

296
00:28:17,200 --> 00:28:21,160
Eeftink-Schattenkerk in Zwolle, en die
was getrouwd met een dispuutgenootje

297
00:28:21,160 --> 00:28:27,600
van mijn zuster en die kende ik eigenlijk
ook wel en daar kwam ik dus binnen.

298
00:28:28,460 --> 00:28:30,460
Bij de anderen kwam ik niet binnen.

299
00:28:36,660 --> 00:28:42,950
U zei: toen wist ik van MC maar hoe
wist u wat voor organisatie dat was?

300
00:28:43,140 --> 00:28:44,410
Dat het een organisatie was?

301
00:28:44,410 --> 00:28:50,330
De ja ze zeiden dat het brieven waren die
de artsen elkaar dat het een organisatie

302
00:28:50,330 --> 00:28:56,520
was, dat hebben ze me natuurlijk wel verteld
dat het brieven waren die orders bevatten.

303
00:28:57,030 --> 00:28:57,663
Ja daar kwam het op neer.

304
00:28:57,663 --> 00:29:03,950
En dat die van daaruit weer verder verspreid
werden ja dat ging dat heb je zo wel.

305
00:29:05,540 --> 00:29:09,020
En wat speelde er onder artsen,
had u daar een idee van?

306
00:29:09,020 --> 00:29:20,710
Eh nou eh wat er speelde onder ja
luister eens dat is natuurlijk allemaal

307
00:29:20,710 --> 00:29:24,670
net wat dat betreft maar kijk ja
ondertussen werkte je ook nog wel eens in

308
00:29:24,670 --> 00:29:29,689
een ziekenhuis en dan wist je dondersgoed
wat daar speelt onder die artsen.

309
00:29:29,690 --> 00:29:35,840
Welke afdeling eh ja.

310
00:29:36,270 --> 00:29:41,032
Kijk ik heb gewerkt op de afdeling
chirurgie van dokter Welker, dat was een

311
00:29:41,032 --> 00:29:45,919
niet universitaire chirurgische afdeling,
heb ik coschap gelopen en ehm en

312
00:29:45,920 --> 00:29:51,440
later, ik bedoel daar verdwenen ’s
nachts was er opeens een patiënt weg.

313
00:29:52,700 --> 00:29:58,510
Die lag daar onder Duitse bewaking
met een heel hijsapparaat aan zijn

314
00:29:58,510 --> 00:30:04,030
been, zo’n toestand en die soldaat;
er zat altijd een Duitser in de gang.

315
00:30:05,220 --> 00:30:11,040
En eh nou toen, er was een
zuster die ging altijd met

316
00:30:11,040 --> 00:30:12,872
die Duitse soldaat ’s nachts;
zei ze: kom maar even.

317
00:30:12,872 --> 00:30:14,690
Dan krijgt u lekker een kopje koffie.

318
00:30:15,690 --> 00:30:22,990
Ja en dan hield ze hem echt aardig aan
de praat en ondertussen werd die man

319
00:30:22,990 --> 00:30:33,901
geoefend dus die kon al lang lopen en
werd en maar dan weet je wat er speelt.

320
00:30:33,901 --> 00:30:35,814
Dat heb ik toe een beejte
gereconstrueerd, later, maar

321
00:30:35,814 --> 00:30:39,520
er was eerst grote ontreddering
want die man was weg.

322
00:30:40,360 --> 00:30:42,390
En heeft u daar ook aan meegewerkt?

323
00:30:42,390 --> 00:30:48,590
Helemaal niet, nee, nee. Toen kwam ik was daar
een was ik nog een onbenullig co-assistent.

324
00:30:50,580 --> 00:30:53,520
Ze wisten, ja.

325
00:30:54,000 --> 00:31:05,520
Het gaat een beetje van de hak op de tak maar
eh even terug naar toen er nog Joden waren.

326
00:31:05,520 --> 00:31:05,760
Ja.

327
00:31:05,760 --> 00:31:14,070
Ik heb begrepen dat ze daar
zich mee solidair verklaarden

328
00:31:14,070 --> 00:31:17,280
met de toen de Joden ook
sterren moesten dragen.

329
00:31:17,280 --> 00:31:17,700
Ja.

330
00:31:18,750 --> 00:31:18,910
Wat deed u toen?

331
00:31:18,910 --> 00:31:21,600
Ja we hebben ook een ster gedragen.

332
00:31:23,490 --> 00:31:29,258
Nou ja ik bedoel ik zat op college met die ster,
en achter me zat een jongen die had hem ook op.

333
00:31:29,258 --> 00:31:36,870
Ik zeg: goh jij heb jij er ook een? Hij
zei: ja maar ik moet. Zo (lacht) ja.

334
00:31:36,950 --> 00:31:46,080
Ehm ja de collegebanken en
net had u het erover dat u in

335
00:31:46,080 --> 00:31:55,010
de kliniek was, even uw carrière
als student verder kijkend.

336
00:31:56,050 --> 00:32:01,390
Kunt u dat even schetsen hoe dat ging; u
was u heeft uw kandidaats gedaan, en toen?

337
00:32:01,390 --> 00:32:07,180
Toen heb ik gewoon voor de doctoraalopleiding
gevolgd want die was nog, die

338
00:32:07,180 --> 00:32:21,050
was er dus nog en in ’42 en ’43, en
eh van ’42 op ’43, nee doctoraal was

339
00:32:21,550 --> 00:32:29,100
natuurlijk voor sorry dat is fout, in
’40 begonnen en in ’42 doctoraal gedaan.

340
00:32:29,740 --> 00:32:34,410
Dus dat was nog helemaal
officieel dat doctoraalexamen.

341
00:32:34,410 --> 00:32:39,350
Ik had begrepen dat u bij het uitbreken van
de oorlog, dat u derdejaars was, klopt dat?

342
00:32:39,350 --> 00:32:40,420
Ja, ja.

343
00:32:40,420 --> 00:32:50,590
En toen in ’42 uw doctoraal, en toen ging u de
kliniek in, u kon nog gewoon studeren, toen?

344
00:32:51,410 --> 00:32:54,962
Ja toen kregen wij gewoon de
coassistentschappen normaal,

345
00:32:54,962 --> 00:32:56,783
normale coassistentschappen
hebben wij toen gehad.

346
00:32:57,720 --> 00:33:03,154
Wat merkte u toen van de
oorlog, in de kliniek?

347
00:33:05,120 --> 00:33:11,870
Nou ja, je kreeg natuurlijk toch
een hele hoop mensen die al, ja.

348
00:33:11,870 --> 00:33:15,842
Door bombardementen, op zo’n chirurgische
kliniek daar lagen slachtoffers van het

349
00:33:15,842 --> 00:33:22,870
bombardement op Schiphol en eh dus wel
oorlogsslachtoffers bij eh ja, in de kliniek.

350
00:33:26,240 --> 00:33:27,990
Dat was het eigenlijk.

351
00:33:27,990 --> 00:33:30,030
En wat kon u doen voor ze?

352
00:33:30,510 --> 00:33:36,490
Nou niks, die werden medisch uitstekend verzorgd
dat was een universitaire, ik bedoel daar

353
00:33:36,490 --> 00:33:46,190
kon ik verder kon je daar niks, nee die werden
gewoon behandeld die kliniek werkte gewoon nog.

354
00:33:46,190 --> 00:33:47,600
Alles was er ook?

355
00:33:48,080 --> 00:33:53,960
Ja het meeste was er wel, ja. Dat
is pas later dat het minder werd.

356
00:33:54,040 --> 00:34:02,490
En eh in ’43 heb ik dus die
coschappen gelopen en toen

357
00:34:02,490 --> 00:34:07,720
had je dus eh dat verliep
eigenlijk nog helemaal normaal.

358
00:34:08,510 --> 00:34:14,640
Interne, neurologie, psychiatrie
en kinderen; dat was heel grappig

359
00:34:14,640 --> 00:34:20,470
eigenlijk want dan, of grappig,
achteraf vond ik dat wel iets.

360
00:34:20,470 --> 00:34:24,500
Daar heb ik bij professor de
Lange gelopen want professor de

361
00:34:24,500 --> 00:34:29,830
Lange die inmiddels diep in
toch een aardig eindje in de 70.

362
00:34:30,930 --> 00:34:40,010
Die was al lang (..?)merika en Cornelia
de lange dat was ja een beroemdheid.

363
00:34:40,010 --> 00:34:45,910
Dat was de eerste hoogleraar,
vrouwelijke hoogleraar was dat he?

364
00:34:45,910 --> 00:34:46,150
Ja.

365
00:34:46,150 --> 00:34:52,190
Eh nou die nam waar omdat Schipper die was
weer naar het Wilhelminagasthuis gegaan of

366
00:34:52,190 --> 00:34:59,420
naar het gasthuis waar de kinderkliniek was
omdat Van Krefeld weer weg was, zo werkte dat.

367
00:34:59,530 --> 00:35:06,950
Krefeld was Joods, dus ja dat eh ja nou
op zichzelf vind ik dat achteraf zo’n

368
00:35:06,950 --> 00:35:13,790
bijzonder aardige herinnering dat
professor de Lange en die had bezwaar zei

369
00:35:13,790 --> 00:35:21,020
ze, ik zei ja morgenochtend, ik moet
morgen weg en ehm ik zal het wel inhalen.

370
00:35:21,020 --> 00:35:24,840
Nou dat slikte ze maar toen
was ze nou een beetje pinnig.

371
00:35:24,840 --> 00:35:30,770
En toen heb ik tegen Wibaut gezegd,
nou ze eh professor de Lange

372
00:35:30,770 --> 00:35:33,710
vindt het zo vervelend, zei
die: nou vertel het haar maar.

373
00:35:34,650 --> 00:35:43,970
Een betrouwbaar mens, weet je wel. Maar
eh nou ja hm hm dat was dus wel goed.

374
00:35:43,970 --> 00:35:48,550
En toen heb ik nog een nog een aanvaring
met haar gehad want toen was het

375
00:35:48,550 --> 00:35:55,620
in ’43 de loyaliteitsverklaring, ik was
daar nog co, en toen werd er opeens

376
00:35:55,620 --> 00:35:59,940
gezegd: degenen die hun coschap klaar
hebben, die mochten semi-arts doen.

377
00:36:00,260 --> 00:36:05,120
Mijn man, die was iets die had iets
minder vakantie genomen, hij was toen nog

378
00:36:05,120 --> 00:36:11,160
mijn verloofde of ja die deed zijn
semiartsexamen en op de uitslag van zijn

379
00:36:11,160 --> 00:36:17,490
semiarts werd gezegd: de mensen die nu
klaarkomen mogen ook semi-arts doen.

380
00:36:17,490 --> 00:36:20,860
Dus ik naar boven
lopen, semi-arts gedaan.

381
00:36:20,860 --> 00:36:24,780
Dat was natuurlijk helemaal
krankzinnig maar was wel serieus.

382
00:36:25,830 --> 00:36:30,390
En eh toen zei ik dus tegen
professor de Lange: ik ja,

383
00:36:31,580 --> 00:36:34,980
maandag, dinsdag ik kom niet want
ik moet semi-artsexamen doen.

384
00:36:37,670 --> 00:36:44,830
(Brom brom): dat vond ze niet correct. Ik zei:
maar ik kom terug. En dat heb ik ook gedaan hoor.

385
00:36:44,830 --> 00:36:49,066
Ik ben er nog de hele week geweest
daarna (lacht). Ja ik zal je

386
00:36:49,260 --> 00:36:55,850
krijgen maar vond het een, heb een
hele goede herinneringen aan toch.

387
00:36:56,090 --> 00:36:57,027
Waar was ze goed in?

388
00:36:57,080 --> 00:37:05,240
Nou in de omgang. Ze gaf je, kijk ze leerde je
eigenlijk hoe je met doodzieke kinderen moest omgaan.

389
00:37:05,240 --> 00:37:11,030
Waar je op moest letten.
He. Kinderen die stierven.

390
00:37:12,140 --> 00:37:22,750
Hoe je daar ook; dus de euthanasie in feite maar
dan letterlijk dat je zegt dat de goede dood.

391
00:37:22,750 --> 00:37:27,620
Ik vond dat fantastisch hoor. En ze
was natuurlijk verder heel knap, maar.

392
00:37:27,760 --> 00:37:33,250
Maar heeft zij ook kinderen geholpen
bij het sterven, daadwerkelijk?

393
00:37:33,250 --> 00:37:37,830
Nee nee, nee nee. Nee, dat geloof ik niet.
Maar ze zorgde dat ze geen pijn hadden.

394
00:37:38,500 --> 00:37:40,880
Dat kun je ook zeggen: hulp.

395
00:37:40,880 --> 00:37:45,120
En wat gebruikte zij daarvoor?

396
00:37:46,220 --> 00:37:51,690
Ja allerlei verdoving, gewoon pijnstillers
hoor. We hadden nog niet zo erg veel van eh.

397
00:37:51,690 --> 00:37:55,650
Ja ik ben benieuwd wat er
was; toen. Aan middelen.

398
00:37:55,650 --> 00:38:04,580
Durf ik niet nou ik denk dat er gewoon,
aspirine was hoor, APC. Dat was er.

399
00:38:04,580 --> 00:38:09,410
Ja je had natuurlijk opium
en morfine maar ja dat werd

400
00:38:09,410 --> 00:38:13,735
toch en valium, nee valium
hadden we geloof ik nog niet.

401
00:38:13,735 --> 00:38:21,230
Ja. Luister eens, ik
weet het niet meer.

402
00:38:21,230 --> 00:38:27,210
Maar die middelen, ze had wel
middelen tot haar beschikking.

403
00:38:27,210 --> 00:38:28,780
Ja ik denk het wel.

404
00:38:28,780 --> 00:38:28,915
Ja.

405
00:38:28,915 --> 00:38:29,050
Ja.

406
00:38:29,050 --> 00:38:38,550
Dus dat eh. En zat zij ook in
het verzet, voor zover u weet?

407
00:38:38,550 --> 00:38:43,410
Ja dat weet ik niet, ik denk,
dat denk ik weet het niet.

408
00:38:43,410 --> 00:38:55,270
Ze was natuurlijk niet zo, ze was, wat
zal ik zeggen, ze was niet zo jong meer.

409
00:38:55,270 --> 00:38:55,550
Ja.

410
00:38:55,550 --> 00:38:55,650
Ja.

411
00:38:55,650 --> 00:38:59,170
Uiteindelijk heeft u
het wel gered, bij haar.

412
00:38:59,170 --> 00:39:06,620
Ja, ja, ja. Ja. Ja toen waren we semi-arts
en toen zijn we zelf wat georganiseren gegaan.

413
00:39:06,910 --> 00:39:09,500
Om toch wat verder te studeren.

414
00:39:10,010 --> 00:39:10,500
Hoe deed u dat?

415
00:39:10,500 --> 00:39:21,130
Nou ik eerst ben ik gegaan naar een chirurg in
Amsterdam en nou bekend, beetje bij ons in de

416
00:39:21,130 --> 00:39:27,850
buurt, zou ik een beetje kunnen meelopen, eens
kijken, spreekuren, operaties, ja dat was goed.

417
00:39:28,310 --> 00:39:33,110
En daar ben ik een poosje geweest maar
dat, het was natuurlijk wel aardig.

418
00:39:33,850 --> 00:39:42,060
Eh een van de aardigste dingen was (lacht),
sloeg niet op de medicijnen, die had een nieuw

419
00:39:42,060 --> 00:39:51,650
instrument, mooi kastje, zo’n soort koelkast
leek het, ja, voor koud iets, ik dacht het is

420
00:39:51,650 --> 00:39:55,910
voor brand of (..?)iseren of weet ik wat, toen
zei hij ja, toen zei ik: dat is een mooi ding.

421
00:39:55,910 --> 00:40:01,680
Zei hij ja, dit op tien en dat op
dertig en dat op vijf: Engelse radio.

422
00:40:03,740 --> 00:40:10,170
Ha ha, dat waren dus leuke grapjes.

423
00:40:10,170 --> 00:40:14,800
Ehm maar toen ben naar het
WG gegaan, naar Welker.

424
00:40:15,090 --> 00:40:23,750
En dat was een officieel, ik zei: kunnen we hier
met een vriendin samen. Of een kennis, eigenlijk.

425
00:40:24,600 --> 00:40:28,530
Ja dat was goed dus we zijn
daar gekomen en dat resulteerde

426
00:40:28,530 --> 00:40:34,420
erin dat we een kamer huurden in
de Helmerstraat met z’n tweeën.

427
00:40:34,420 --> 00:40:37,290
Want dan werden we ook
’s nachts geroepen.

428
00:40:37,290 --> 00:40:42,560
Fantastisch, als die slachtoffers
binnenkwamen, fantastisch coschap gehad.

429
00:40:42,560 --> 00:40:43,860
Semi-arts.

430
00:40:43,860 --> 00:40:46,251
Toen waren we al semi-arts, ja.

431
00:40:50,660 --> 00:40:54,540
Daarna zijn we toen na een maand
of drie, vier zijn we; er was een

432
00:40:54,540 --> 00:40:59,120
verbindingsgang tussen het hoofd
en, tussen de poort van het WG en de

433
00:40:59,120 --> 00:41:02,940
chirurgische kliniek, dat was toen allemaal
zo, ik weet niet of het nog bestaat zo.

434
00:41:03,440 --> 00:41:08,730
En het waren ook allemaal noodhuisvestigingen
hoor. De Duitsers hadden die chirurgische kliniek.

435
00:41:09,670 --> 00:41:13,930
Eh gevorderd dus die ene zat boven
het poortgebouw en die ander zat boven

436
00:41:13,930 --> 00:41:21,520
de verloskunde, eh ja naast, en toen
zijn we die gang overgelopen naar

437
00:41:21,520 --> 00:41:25,470
Paul(..?) Bastiaanse, hoogleraar
gynaecologie; kunnen wij hier co worden.

438
00:41:25,470 --> 00:41:31,380
Ja hoor dat was goed. Dus (lacht)
eigenlijk ging dat geruisloos.

439
00:41:31,930 --> 00:41:34,120
Dus we hebben al die
coschappen keurig gelopen.

440
00:41:34,120 --> 00:41:42,340
Hoe eh even de sfeer in dat
ziekenhuis, de afdeling, want er

441
00:41:42,450 --> 00:41:49,460
kwamen traumata binnen,
oorlogsslachtoffers, Hoe ging dat eraan toe?

442
00:41:49,460 --> 00:41:55,710
Hoe zag het eruit, hoe praatten
mensen met elkaar? Communiceren?

443
00:41:56,910 --> 00:42:04,330
Ja kijk eens, de artsen onderling dat was
natuurlijk een heel, je had zo’n kamertje,

444
00:42:04,330 --> 00:42:10,850
een klein kamertje waar we dan koffie dronken
en vergaderden, ja waar je ook je administratie

445
00:42:10,850 --> 00:42:16,060
bij kon houden, ja dat was gewoon gezellig,
daar kon je alles zeggen wat je wou.

446
00:42:16,950 --> 00:42:25,940
En bij patiënten was je natuurlijk ja gewoon
een ziekenhuissfeer, een ziekenhuissfeer.

447
00:42:25,940 --> 00:42:31,950
Eh kon ook niet anders, denk ik.

448
00:42:33,870 --> 00:42:38,030
En de artsen onderling, want u wist natuurlijk
niet of er goede of foute tussen zaten?

449
00:42:38,030 --> 00:42:39,357
Dat wisten ze dondersgoed ha ha. Ja.

450
00:42:39,358 --> 00:42:49,770
Kijk als er een foute tussen zat dan was je niet
als coassistent aangenomen. Zo simpel was het.

451
00:42:50,430 --> 00:42:52,620
Kenden ze uw reputatie?

452
00:42:53,930 --> 00:42:57,090
Nee want wij waren allemaal, nee.

453
00:42:57,090 --> 00:43:03,190
We waren allemaal studenten
en als je niet getekend had

454
00:43:03,190 --> 00:43:07,320
dan nou ja dan kon je
natuurlijk daar niet aankloppen.

455
00:43:07,320 --> 00:43:11,760
Als je niet getekend had
kon je wel aankloppen.

456
00:43:11,760 --> 00:43:12,020
Ja.

457
00:43:12,020 --> 00:43:12,270
Ja.

458
00:43:12,270 --> 00:43:14,600
Als je niet, ja, dan
kon je daar aankloppen.

459
00:43:14,600 --> 00:43:20,050
En dan wisten ze dat je iet getekend had als
je vroeg om een coschap van, ze zeiden: we

460
00:43:20,470 --> 00:43:26,190
lopen het risico dat we nog een echter coassistent
krijgen en nou dan kunnen we even niks.

461
00:43:27,230 --> 00:43:28,650
Dan moest u weg.

462
00:43:28,650 --> 00:43:29,010
Ja.

463
00:43:29,010 --> 00:43:30,170
En is dat gebeurd?

464
00:43:30,170 --> 00:43:32,200
Nee. Dat is nimmer nooit gebeurd.

465
00:43:34,390 --> 00:43:38,150
Even praktisch: was er alles
aanwezig wat er op een chirurgische

466
00:43:38,150 --> 00:43:41,070
afdeling eigenlijk moet zijn of
waren er dingen..niet voorradig?

467
00:43:41,070 --> 00:43:46,490
Nee er was denk wel dat ze
hadden wat er nodig was. Ja.

468
00:43:47,110 --> 00:43:51,100
En vervanging van
apparatuur er dergelijke?

469
00:43:51,100 --> 00:43:56,190
Ik denk het niet maar dat daar dat weet ik niet
maar ik denk niet dat dat mogelijk was in die tijd.

470
00:43:56,620 --> 00:44:00,769
Nee maar ze roeiden met
de riemen die ze hadden.

471
00:44:00,770 --> 00:44:07,190
En toen kwam u bij Bastiaanse terecht
en daar heeft u gynaecologie gedaan.

472
00:44:07,190 --> 00:44:07,450
Ja.

473
00:44:07,450 --> 00:44:10,500
Ja. Hetzelfde verhaal?

474
00:44:10,500 --> 00:44:12,040
hetzelfde verhaal.

475
00:44:12,040 --> 00:44:23,000
Dat liep prima en ja nee dat eh dat eh ja eh
dat was moet ik eens goed denken want, dat

476
00:44:23,000 --> 00:44:28,410
was later, toen is mijn man ook daar nog
assistent geweest maar nee dat was toen niet.

477
00:44:28,810 --> 00:44:32,490
Nee we hebben dat, dat
liep heel gewoon, ja.

478
00:44:33,970 --> 00:44:36,960
Welk jaar hebben we het
nou eigenlijk over?

479
00:44:36,960 --> 00:44:47,880
Nou eh ’43, het hele jaar ’43 en eh ik
heb daar tot de zomer denk ik gewerkt en

480
00:44:47,880 --> 00:45:00,620
eh op een gegeven moment, en nou weet
ik de data daar iet precies van, je en

481
00:45:00,830 --> 00:45:06,570
waarom Lindeboom, dokter Lindeboom van
(..?)Lindeboom, ook wel eens van gehoord?

482
00:45:06,570 --> 00:45:12,840
Lindeboom was een Amsterdamse internist en
die ging een eigen ziekenhuis oprichten;

483
00:45:12,840 --> 00:45:19,360
Pieter van Foreestkliniek en nou weet ik niet
meer de datum waarop dat opgericht is hoor.

484
00:45:19,360 --> 00:45:26,880
Maar toen had ik die coschappen
allemaal wel gelopen en eh toen

485
00:45:26,880 --> 00:45:31,319
vroeg Lindeboom of ik bij hem
inwonend assistent wou worden.

486
00:45:31,320 --> 00:45:35,500
Dus toen ben ik inwonend assistent
geworden in de Pieter van Foreestkliniek.

487
00:45:37,580 --> 00:45:40,460
En wanneer dat begonnen is,
dat weet ik niet meer, ik weet

488
00:45:40,460 --> 00:45:48,040
wel wanneer het opgehouden is
want dat is in juni ’44 geweest.

489
00:45:48,040 --> 00:45:49,610
En waarom weet u dat nog zo goed?

490
00:45:49,640 --> 00:45:55,580
Nou omdat mijn man mij toen verhuisd heeft met
de bakfiets naar ons huis. We zijn toen getrouwd.

491
00:45:57,100 --> 00:45:59,840
(lacht) Ja.

492
00:46:00,230 --> 00:46:02,269
En toen was u nog geen
dokter, toen was u semi-arts?

493
00:46:02,270 --> 00:46:06,350
Nee we zijn natuurlijk pas na de
oorlog afgestudeerd maar we hebben

494
00:46:06,350 --> 00:46:12,780
ons, ja we hebben volkomen gefunctioneerd
as arts op een gegeven moment.

495
00:46:12,780 --> 00:46:20,740
Vakantie-assistent op interne
en ja vakantie eh ja eh.

496
00:46:20,850 --> 00:46:25,800
En ondertussen was u nog steeds met
die estafetteberichten in de weer?

497
00:46:25,800 --> 00:46:27,310
Nee dat was toen klaar.

498
00:46:27,310 --> 00:46:32,860
Nee hoor die gingen niet meer, kijk eens,
wanneer is, de trein is opgehouden in ’44.

499
00:46:32,860 --> 00:46:33,730
De trein?

500
00:46:33,940 --> 00:46:39,710
De spoorwegen. Dus dat was
klaar, toen was alles klaar.

501
00:46:39,710 --> 00:46:44,980
U bedoelt de spoorwegen, er was een staking
geweest en er was een bombardement geweest eh?

502
00:46:45,720 --> 00:46:48,950
Eh nee die de spoorwegen
hebben gestaakt he.

503
00:46:50,470 --> 00:46:56,240
En eh dus ja die en ik zou net
toen zou ik nog een coschap

504
00:46:56,240 --> 00:47:01,950
huiden volgen, althans een
stukje huiden, in Haarlem.

505
00:47:03,510 --> 00:47:10,680
En dat is ook niet doorgegaan. En ik heb later
huiden gevolgd bij een huidarts in Amsterdam.

506
00:47:10,680 --> 00:47:20,355
Ja, zo scharrelde je wat bij elkaar er dan ja maar
ik denk dat ik dus daarna pas bij Lindeboom gekomen

507
00:47:20,355 --> 00:47:28,200
ben want die huiden ja dat dat dat het is erg dat
je dat niet helemaal goed op een rijtje hebt.

508
00:47:28,200 --> 00:47:41,630
Ja, ja maar nee toen hebben we wat
gescharreld van alles en nog wat gedaan.

509
00:47:41,900 --> 00:47:51,920
Ehm dit was een onofficiële periode
want u, officieel studeerde u niet.

510
00:47:51,920 --> 00:47:52,610
Nee.

511
00:47:52,610 --> 00:48:02,870
Hoe heeft u het da voor elkaar gekregen dat u daarna
toch dit als officiële studietijd kon rekenen?

512
00:48:02,870 --> 00:48:10,290
Luister eens de meeste coschappen had je echt
normaal gelopen zoals dat altijd gebeurde

513
00:48:10,290 --> 00:48:18,870
en de rest was bij elkaar gescharreld en
daar had je dus ja ik moest bij bijvoor...we

514
00:48:18,870 --> 00:48:25,320
gaven ons op voor het artsexamen en we
waren de eerste lichting die het deed.

515
00:48:25,320 --> 00:48:34,620
Weer want ja wij waren klaar en eh nou
toen moesten we, ik weet dat ik bij

516
00:48:34,620 --> 00:48:38,775
Prakke geweest ben, dat was de hoogleraar
huidziekte; die vroeg wat ik gedaan had.

517
00:48:38,775 --> 00:48:42,430
Ik zeg nou dat en dat. Ja.

518
00:48:42,710 --> 00:48:50,340
En de keel, neus, oren had ik bij Van Dishoek
gelopen en die was in het Emmaziekenhuis

519
00:48:50,340 --> 00:48:56,410
was hij toen, ja die heeft waarschijnlijk
dat ook verklaard dat ik dat gelopen had.

520
00:48:56,890 --> 00:49:06,470
En ogen dat was de chef de clinique
die gaf, zwart zelfs colleges

521
00:49:06,870 --> 00:49:10,410
en daar hebben we een oogspiegelcursus
bij gehad, zulke dingen.

522
00:49:10,870 --> 00:49:15,830
Ja dat stond wel vast en dan moest
je allemaal vertellen en toen

523
00:49:15,830 --> 00:49:16,180
En hebben ze toen

524
00:49:16,180 --> 00:49:22,890
Ja we hebben wel we hebben wel artsexamen gedaan,
we hebben we het echte officiële examen gedaan.

525
00:49:23,850 --> 00:49:27,990
Waar eh ja.

526
00:49:27,990 --> 00:49:31,300
Maar het praktijkgedeelte
dat zeiden ze, dat

527
00:49:31,300 --> 00:49:34,120
verklaarden ze onderling ook,
u zei ik heb daar en daar.

528
00:49:34,120 --> 00:49:37,860
Ja en dat was goed en dan werd
je toegelaten tot het examen.

529
00:49:37,860 --> 00:49:48,360
En we hebben dus gewoon, je moest drie,
verloskunde, bij Plate moest dan de fantoom uitleggen

530
00:49:48,360 --> 00:50:01,670
en eh ja ik ben bij Noorderbos heb ik een artsexamen
gedaan en toen ik bij Noorderbos artsexamen

531
00:50:01,670 --> 00:50:08,680
deed was ik vakantie-assistent chirurgie op
het Wilhelminagasthuis bij zijn concurrent.

532
00:50:09,870 --> 00:50:11,220
Dat was geen probleem.

533
00:50:11,220 --> 00:50:14,400
Nou ja dat was natuurlijk
krankzin..maar dat wist hij niet hoor.

534
00:50:14,400 --> 00:50:23,360
Nee welke, zij zeggen zeg het hem maar niet
hoor. Ze waren niet zo erg eh maar (lacht).

535
00:50:23,360 --> 00:50:28,110
Heeft u in die periode ook contact gehad
met artsen die zeg maar fout waren?

536
00:50:30,380 --> 00:50:33,390
Ik bedoel hoogleraren en eh.

537
00:50:33,390 --> 00:50:40,100
Daar moet ik eens over denken, pfff.

538
00:50:40,100 --> 00:50:47,590
Nou ik kende een jongen, een klasgenoot van
me van het gymnasium, die was NSB’er maar

539
00:50:47,590 --> 00:50:55,060
ja dat wisten we die heeft getekend en na de
oorlog is die eh allemaal over moeten doen.

540
00:50:55,690 --> 00:51:00,380
Maar ik heb nooit meer
contact met hem gehad. Nee.

541
00:51:00,090 --> 00:51:02,170
Ik geloof nauwelijks.

542
00:51:02,170 --> 00:51:04,480
Ehm u zat in ’44

543
00:51:04,480 --> 00:51:09,650
Nou ja die namen durf ik ook
niet eens te noemen want daarvan

544
00:51:09,650 --> 00:51:14,290
was er toch wel een waarvan ik
wist dat ze familie NSB’er was.

545
00:51:14,530 --> 00:51:24,180
En nou, die zou je wel vermijden.
Maar daar had ik ook niks mee te doen.

546
00:51:25,740 --> 00:51:28,950
Nee ik heb er nooit
contact mee gehad. Nee.

547
00:51:29,530 --> 00:51:32,770
Waarom noemt u die namen niet?

548
00:51:35,300 --> 00:51:50,040
Eh omdat hij een zuster had die eh,
die in het verzet zat eigenlijk ja

549
00:51:50,040 --> 00:51:56,590
nee dat was eh nee ik wil ik denk dat
ik zo’n naam niet wil bezoedelen.

550
00:51:58,950 --> 00:52:01,800
Die twee onderling,
hadden die wel contact?

551
00:52:01,800 --> 00:52:07,110
Nee ik geloof dat die nee.

552
00:52:07,110 --> 00:52:09,530
Even naar ’44 he?

553
00:52:09,530 --> 00:52:09,950
Ja?

554
00:52:11,890 --> 00:52:15,440
’44/’45; dat is een hele, in Amsterdam
was dat een hele zware tijd.

555
00:52:15,440 --> 00:52:15,720
Ja.

556
00:52:16,640 --> 00:52:19,010
Wat heeft u daarvan eh.

557
00:52:19,310 --> 00:52:30,000
dat was dus eh kijk wij ik woonde, wij woonden
want mijn man die is dus bevrijd in Nijmegen ja

558
00:52:30,000 --> 00:52:37,320
dat was wij moesten ook geld verdienen af en
toe, we zijn dus getrouwd in begin juli, juli eh.

559
00:52:38,970 --> 00:52:39,610
’44.

560
00:52:39,610 --> 00:52:40,840
’44.

561
00:52:40,840 --> 00:52:44,550
En toen hadden we nog, we
hadden een paar centen, gespaard

562
00:52:44,550 --> 00:52:50,410
en dat ging wel op, en eh
nou an ging je waarnemen.

563
00:52:50,910 --> 00:53:00,280
We hadden waarnemen en eh hij ging toen op
een gegeven moment heeft hij waargenomen

564
00:53:00,280 --> 00:53:07,760
in Nijmegen, voor zijn zwager die daar
in opleiding was, chirurgie, ik moest dat

565
00:53:07,760 --> 00:53:15,690
huiden gaan lopen ik zou huiden gaan
lopen, en eh toen moest ik naar Amsterdam.

566
00:53:16,190 --> 00:53:22,310
En ik had een huisartsenpraktijk in Goor
waargenomen, dat weet ik nog, de terugreis ben ik

567
00:53:22,310 --> 00:53:28,140
even langs Nijmegen gegaan en toen ben ik dus
naar Amsterdam gegaan en toen werd hij bevrijd.

568
00:53:29,140 --> 00:53:32,180
Nijmegen werd toen bevrijd
dat is nu net herdacht.

569
00:53:32,600 --> 00:53:47,470
En eh ja ik was dus woonde op de
Heregracht en we woonden daar eh met drie

570
00:53:47,910 --> 00:53:57,250
echtparen en een jaargenoot van me, eh
dat was `Piet Meerburgen ja het zegt u

571
00:53:57,250 --> 00:54:03,580
waarschijnlijk niks, Piet Meerburgen was de
grote man van het Joodse kinderonderduiken,

572
00:54:03,580 --> 00:54:12,660
uit de onder andere uit de Joodse uit
de crèche, de Hollandse schouwburg.

573
00:54:13,320 --> 00:54:16,250
Piet. Hij leeft nog.

574
00:54:17,040 --> 00:54:27,565
Piet en eh dus, Piet trouwde met Hansje en wij
gingen feliciteren en toen zeiden ze of wij

575
00:54:27,565 --> 00:54:36,450
hadden een huis zeiden we nou op de Heregracht
was nog een achterhuis en daar zijn wij begonnen.

576
00:54:36,450 --> 00:54:40,120
En eh met drie echtp..dat
ging uitstekend.

577
00:54:40,880 --> 00:54:50,040
En later was het dus zo dat ’s avonds
zaten we, we hadden een klein kamertje, het

578
00:54:50,040 --> 00:54:56,790
allerkleinste kamertje van het huis en daar
stond een kacheltje en ten slotte was het

579
00:54:56,790 --> 00:55:03,360
zo’n groot kacheltje waar we eten op kookten
en daar zaten we ’s avonds met z’n allen.

580
00:55:03,470 --> 00:55:14,470
Want ja dan had je lichtjes, olielampjes
dus het was eh ja toen hadden we toch

581
00:55:14,470 --> 00:55:19,650
weinig thee maar wij hadden kregen
eigenlijk van de illegaliteit kregen wij,

582
00:55:19,650 --> 00:55:25,470
Piet had daar ook connecties, wij aardappelen
hadden we, aardappelen hadden wij.

583
00:55:25,470 --> 00:55:28,630
Dus we waren erg grote aardappeleters.

584
00:55:28,630 --> 00:55:34,070
We zijn bij de winter van 1944..

585
00:55:34,070 --> 00:55:34,520
Ja.

586
00:55:34,520 --> 00:55:43,450
Hongerwinter, u vertelde net dat u via de illegaliteit
wel wat te eten kreeg eh was dat voldoende?

587
00:55:44,780 --> 00:55:48,460
Ja eh wij voelden ons
zeer bevoorrecht, hoor.

588
00:55:48,520 --> 00:55:54,990
Dat we aten natuurlijk van de gaarkeuken,
en dat was iet zo smakelijk, en eh

589
00:55:57,210 --> 00:56:04,710
nou ja wij hadden zoveel prak, het was
vreselijke prak, met tulpenbollen nee

590
00:56:05,090 --> 00:56:10,850
het waren een soort bollen die we sneden
en aardappel en dat werd dan gestampt.

591
00:56:11,120 --> 00:56:16,080
En eh mijn man heeft toen hij
later terug kwam nog gevraagd

592
00:56:16,080 --> 00:56:18,264
of we dat nog eens wilden
koken, dat hebben we geweigerd.

593
00:56:18,690 --> 00:56:27,200
(lacht). Maar we hadden aan de
andere kant mensen ja via een dominee,

594
00:56:27,200 --> 00:56:31,620
hadden we weer een mevrouw die
kwam eten halen voor de kinderen.

595
00:56:32,220 --> 00:56:36,160
Dat hadden we nog hoor wij konden
ervan weggeven, van onze prak.

596
00:56:36,800 --> 00:56:42,820
En onderwijl werkte u in het
ziekenhuis eh? In de kliniek.

597
00:56:42,820 --> 00:56:51,440
Eh ja eh nou eh werken, in ’44 we namen
diverse dingen waar eigenlijk he We hadden een

598
00:56:51,440 --> 00:56:58,120
huisarts in Amsterdam-Noord waarvoor je dan
visites ging rijden, dan verdiende je een tientje.

599
00:56:58,170 --> 00:57:00,640
Wat kon u doen voor die patiënten?

600
00:57:00,640 --> 00:57:04,310
O dat was een controlearts was dat, dan
kon je ontzettend veel leuke dingen doen.

601
00:57:04,310 --> 00:57:07,960
Wij waren dus controlerend
geneesheer voor de ziektewet.

602
00:57:08,220 --> 00:57:16,030
Dan kwam je dus bij iemand binnen en dan zeiden
ze zei ze: ja mijn man is net naar de apotheek.

603
00:57:16,800 --> 00:57:22,420
Ik zei: o ja. Komt-ie vandaag terug?
Want dan waren ze op voedseltocht he.

604
00:57:22,420 --> 00:57:27,720
Het was allemaal Amsterdam-Noord, ik zeg:
komt-ie vandaag terug? Nou ze hoopte van wel.

605
00:57:27,720 --> 00:57:32,570
Ik zeg nou: anders kom ik overmorgen nog
wel eens kijken. Dus die was nog ziek.

606
00:57:32,570 --> 00:57:38,610
En eh dat heb ik ook wel meegemaakt dat
ik dan een paar dagen later ja je moest

607
00:57:38,610 --> 00:57:43,090
er dan toch weer heen een keer, en dan
zeiden ze: o dokter wilt u een bordje pap?

608
00:57:44,940 --> 00:57:47,420
(lacht). Zo ging dat.

609
00:57:47,420 --> 00:57:48,850
En zo kwam Jan Splinter
door de winter.

610
00:57:48,850 --> 00:57:52,670
Zo kwam Jan Splinter
door de winter, ja.

611
00:57:53,210 --> 00:58:01,250
En eh ja dus dat was dat was
een vreselijke schijnvertoning.

612
00:58:01,250 --> 00:58:04,790
Was dat een taak van een
huisarts om te controleren..

613
00:58:04,790 --> 00:58:08,927
Nee, geen huisarts, hij was controlearts.
Officieel controlearts van ja.

614
00:58:08,928 --> 00:58:10,371
Wij deden dat voor hem hoor, ik eh.

615
00:58:10,890 --> 00:58:17,940
En de mensen bij wie u
kwam, hadden die te eten.

616
00:58:17,940 --> 00:58:25,230
Nou eh als ze hongertochten maakten dan ging
die, er was in Noord nog wel eens wat te vinden,

617
00:58:25,230 --> 00:58:29,750
want wij hebben ook op een gegeven moment wij
konden dus een keer in de week een fles melk halen.

618
00:58:30,140 --> 00:58:35,920
Via die connecties. Ja dus eh ja.

619
00:58:35,920 --> 00:58:40,960
En u ging, vertelde u net ook
eh buiten Amsterdam waarnemen.

620
00:58:40,960 --> 00:58:47,990
Ja, maar dat was zolang er dus nog
enig transport was natuurlijk he.

621
00:58:47,990 --> 00:58:54,953
Niet meer in die hongerwinter want eh ja;
hoe zou je er moeten komen, dat kon niet.

622
00:58:54,953 --> 00:59:06,110
Ik ben nog een keer weggeweest dat herinner
ik me in, ik schat dat dat was in maart ’44.

623
00:59:06,110 --> 00:59:16,950
Maar dat kan ik ook niet staven maar daar was er
een, zijn we met een boot gevaren met kinderen

624
00:59:16,950 --> 00:59:24,470
maar dat waren geen Joodse kinderen dat waren gewoon
kinderen die niet meer te eten hadden er waren

625
00:59:24,470 --> 00:59:33,480
dus buurtschippers die voeren nog over IIssel,
het IJsselmeer ja dan en die voeren dan ’s nachts.

626
00:59:33,700 --> 00:59:40,010
En toen ja dat heeft iemand mij gevraagd
of ik dan ook daaraan mee wou doen

627
00:59:40,010 --> 00:59:46,080
met een van mijn huisgenoot, die met
de Leidse student was getrouwd, (lacht)

628
00:59:46,080 --> 00:59:54,040
die eh zijn we daar geweest we hebben
op aan het eind van de dag, die kinderen

629
00:59:54,040 --> 00:59:57,917
werden daar gebracht door de ouders bij
de IJ, achter het centraal station.

630
00:59:57,918 --> 01:00:07,580
Ik zie dat nog, het was, iedereen ja,
een ruim vol met kinderen hadden we.

631
01:00:07,580 --> 01:00:11,450
En eh een baby zelfs.

632
01:00:11,850 --> 01:00:21,190
En eh nu die schippers hadden allemaal te
eten he want die voeren dus door Overijssel nou

633
01:00:23,070 --> 01:00:28,430
dan voer je uit ’s avonds en dan zou maar
toen ging het konvooi niet door want het was er

634
01:00:28,430 --> 01:00:34,150
was iets we mochten niet varen, toen hebben
we een dag daar gelegen, een hele dag, de

635
01:00:34,150 --> 01:00:42,560
volgende dag op voor pampus gelegen, nou ja
toen kregen wij van die schippers wel eten voor

636
01:00:42,560 --> 01:00:48,860
die kinderen aar wij hebben zelf, toen weet
ik, toen heb ik verschrikkelijke honger gehad.

637
01:00:48,860 --> 01:00:51,638
Ja want je liet die kinderen eten.

638
01:00:51,639 --> 01:00:57,910
Je was we hadden het ook nog druk hoor want
ze moesten plassen en je moest ze wassen

639
01:00:57,910 --> 01:01:07,190
en eh ja ze moesten wat e..ja het was toch
en heel druk gedoe met al die kinderen.

640
01:01:07,800 --> 01:01:16,170
Toen zijn we de volgende dag gevaren en toen
kwamen we op Urk aan en eh dat was de bestemming,

641
01:01:16,170 --> 01:01:24,430
en we werden ontvangen door de dominee van Urk,
en die eh nou dat was fantastisch die mensen

642
01:01:24,430 --> 01:01:30,710
stonden klaar en de wijkverpleegsters waren;
die had die baby al weg voor ik pap kon zeggen.

643
01:01:30,710 --> 01:01:35,210
En die kinderen werden allemaal
zo ondergebracht en toen

644
01:01:35,680 --> 01:01:39,679
werden wij uitgenodigd of wij
een boterham wilden eten.

645
01:01:39,680 --> 01:01:45,797
Nou daar stond een tafel gedekt met
brood, en we zaten allemaal, we zagen

646
01:01:45,798 --> 01:01:50,570
scheel van de honger, toen wist ik wat
honger was of trek, laten we wel wezen.

647
01:01:50,720 --> 01:01:57,780
En toen zei die dominee die
hield een gebed, hij wou nog even

648
01:01:57,780 --> 01:02:02,706
vragen of we nog even geduld
hadden, want het beleg kwam eraan.

649
01:02:02,707 --> 01:02:07,910
Mijn vriendin zat naast me en die
zei: ik vreet het zo allemaal op.

650
01:02:07,910 --> 01:02:15,781
Ha ha maar nee hoor, we hebben keurig gewacht
op het beleg. Zo lekker heb ik nog nooit ha ha.

651
01:02:17,230 --> 01:02:18,614
En die kinderen werden daar

652
01:02:18,860 --> 01:02:22,270
Ja die waren meteen bij al die gezinnen
ondergebracht dat was perfect geregeld.

653
01:02:22,270 --> 01:02:23,389
En die waren daar om aan te sterken.

654
01:02:23,930 --> 01:02:25,800
Ja dat was gewoon voor voedsel.

655
01:02:25,800 --> 01:02:30,880
Ja. U heeft ook nog waargenomen
in Goor, vertelde u net?

656
01:02:30,880 --> 01:02:31,060
Ja.

657
01:02:31,060 --> 01:02:33,019
Wat deed u daar?

658
01:02:33,020 --> 01:02:36,470
Huisarts. Ja via Lindeboom denk ik.

659
01:02:36,650 --> 01:02:40,160
Want dat was een Lindeboom, als
ik me goed herinner, die huisarts.

660
01:02:40,160 --> 01:02:41,682
En die was opgepakt op zijn spreekuur.

661
01:02:41,870 --> 01:02:42,580
waarom?

662
01:02:42,580 --> 01:02:50,770
Ja die had eh wat gedaan natuurlijk, ja. En dat
hebben we eigenlijk nauwelijks besproken geloof ik.

663
01:02:50,770 --> 01:02:52,790
Maar het was ontz...ja.

664
01:02:53,300 --> 01:03:02,810
het was heel leuk maar het was ja, ik ben
nog nooit zo moe geweest ook, geloof ik.

665
01:03:03,210 --> 01:03:10,400
Ik geloof dat ik in 14 dagen 8 bevallingen
had gedaan, ik had geen nachtrust meer gehad.

666
01:03:10,550 --> 01:03:14,740
En eh dat was je gevoel tenminste.

667
01:03:14,740 --> 01:03:20,260
Ontzettend leuk gezin het was heel,
ja toen is er een man gekomen.

668
01:03:20,260 --> 01:03:26,157
Ik zei: er moet iemand anders komen, ik moest
weg ik moest dat eh dat coschap nog gaan lopen.

669
01:03:26,157 --> 01:03:37,150
Toen ben ik dus, dat is wel een heel triest
verhaal, ik ben dus naar Nijmegen gegaan

670
01:03:37,150 --> 01:03:47,220
vanuit Goor, en eh toen kwam ik in
Nijmegen aan op de kamer waar mijn man zat,

671
01:03:47,510 --> 01:03:54,940
en eh dat was de kamer van mijn zwager,
en ik zeg: ik ga even op die divan liggen.

672
01:03:54,940 --> 01:04:00,990
Hij heeft mij wakker gemaakt
om de trein te halen. (lacht).

673
01:04:00,990 --> 01:04:02,150
Beetje moe.

674
01:04:02,550 --> 01:04:02,920
Klopt.

675
01:04:02,920 --> 01:04:11,230
U heeft, u vertelde eerder,
in ons gesprek eh dat u

676
01:04:11,230 --> 01:04:13,710
bij Eeftink-Schattenkerk
aan huis kwam aan huis was.

677
01:04:16,060 --> 01:04:19,610
Nee alleen als ik een
brief kwam brengen ja.

678
01:04:20,530 --> 01:04:23,600
Heeft u met hem ook nog
gesproken over het MC?

679
01:04:23,600 --> 01:04:28,749
Nee. Absoluut niet ik geloof
het niet. We kwekten wat.

680
01:04:30,000 --> 01:04:41,104
Ze hadden kleine kinderen en ehm eh het was meer
even gezellig. Nee hoor ik geloof het niet, nee.

681
01:04:41,920 --> 01:04:47,330
En ik wilde ook nog wat weten
over helemaal terug in ons

682
01:04:47,330 --> 01:04:49,869
gesprek heeft u verteld over
de loyaliteitsverklaring.

683
01:04:50,160 --> 01:04:51,450
U heeft hem niet getekend.

684
01:04:51,450 --> 01:04:52,060
Nee.

685
01:04:52,280 --> 01:04:57,960
Wie heeft hem wel getekend?

686
01:04:58,590 --> 01:04:59,760
Weet ik niet.

687
01:04:59,980 --> 01:05:10,530
Die kende ik niet. Weet ik niet, van
mijn vrinden niemand. Echt niemand.

688
01:05:10,820 --> 01:05:16,790
En eh u wist ook niet
van mensen verder die..

689
01:05:16,790 --> 01:05:21,930
Nou ja die ene jongen die van mijn
school, die heeft hem getekend.

690
01:05:21,930 --> 01:05:23,320
Dat was een NSB-jongen.

691
01:05:23,320 --> 01:05:32,510
Ja. Die was; zijn vader was NSB’er. Zijn beste
vrind in de schoolklas was een half-jood.

692
01:05:34,960 --> 01:05:40,610
Wat vond u ervan dat
mensen hem wel tekenden?

693
01:05:41,450 --> 01:05:45,920
Nou ja dat deed je niet.
Dat was onfatsoenlijk.

694
01:05:47,960 --> 01:05:52,420
Je verwachte van mensen dat
ze dat ze anti-Duits waren.

695
01:05:52,790 --> 01:05:56,030
En weet u ook wat de redenen
waren om het wel te tekenen?

696
01:05:56,030 --> 01:06:04,030
Nou bijvoorbeeld dat ze werden, ja, ze
werden natuurlijk, ik denk dat maar dan ga

697
01:06:04,030 --> 01:06:11,510
je zelf invullen, eigenlijk, dat ze getekend
hebben of omdat ze dus echt loyaal waren,

698
01:06:11,510 --> 01:06:18,200
dat ze pro-Duits waren, en of het kan
natuurlijk wel zijn onder dwang van ouders.

699
01:06:18,200 --> 01:06:19,980
Maar dat weet ik niet.

700
01:06:21,260 --> 01:06:31,090
En je was toch ook op een leeftijd
dat je toch ook, ja..als mijn

701
01:06:31,090 --> 01:06:33,860
moeder had gezegd je moet dat tekenen
dan had ik het ook niet gedaan.

702
01:06:33,860 --> 01:06:34,530
Niet gedaan.

703
01:06:34,530 --> 01:06:35,099
Nee.

704
01:06:35,099 --> 01:06:46,182
Nee. En in die periode speelde
het ook dat Leiden sloot.

705
01:06:46,396 --> 01:06:55,020
En zij kwamen, die studenten kwamen in
Amsterdam, hoe keek u tegen deze mensen aan?

706
01:06:55,020 --> 01:07:01,080
Nou eh ja gewoon als
eh Leidse medestudenten.

707
01:07:01,230 --> 01:07:11,450
En eh nee die werden gewoon opgenomen hoor ik geloof
niet dat die toch eh het Leidse etiket hielden.

708
01:07:11,840 --> 01:07:13,980
Had u tegelijk gezamenlijk college

709
01:07:13,980 --> 01:07:16,170
Ja, ze kwamen gewoon
bij ons op college.

710
01:07:16,170 --> 01:07:23,094
En ja dat waren natuurlijk, in die tijd
waren die college nog niet zo massaal he.

711
01:07:23,094 --> 01:07:27,850
Ik bedoel ik weet dat mijn jaar
bestond uit ongeveer 80 studenten.

712
01:07:29,990 --> 01:07:37,180
En eh dan moet je vragen, ik heb nu
een kleindochter die iets studeert dat

713
01:07:37,330 --> 01:07:41,962
was psychologie, die vertelde dat ze
konden met die 1000 man niet de zaal in.

714
01:07:41,963 --> 01:07:48,670
Dan moet je je voorstellen,
ellende. En eh dus ja.

715
01:07:51,090 --> 01:07:56,080
Wisten de studenten hetzelfde
als wat u weet, wist?

716
01:07:56,590 --> 01:08:02,450
Wat was het niveau of curriculum
sloot dat op elkaar aan?

717
01:08:04,670 --> 01:08:06,150
Hoe bedoelt u?

718
01:08:06,150 --> 01:08:08,690
Mensen die uit Leiden kwamen en
tweedejaars waren, bijvoorbeeld.

719
01:08:08,690 --> 01:08:17,380
O! O ja, dat geloof ik wel dat ze, die
opleidingen waren toen erg gestandaardiseerd he.

720
01:08:17,650 --> 01:08:28,320
Eh als je nu hoort, eh dat is eh, hoe nu de
medische opleiding is he, wel veranderd. Ja.

721
01:08:28,320 --> 01:08:32,500
Deze hele periode in de oorlog,
wat u allemaal heeft meegemaakt,

722
01:08:32,500 --> 01:08:39,020
wat is daarvan van invloed
geweest op uw verdere carrière?

723
01:08:42,740 --> 01:08:48,100
Ik denk dat een van de dingen is
dat wij huisarts geworden zijn.

724
01:08:49,660 --> 01:08:50,170
Want?

725
01:08:50,170 --> 01:09:02,190
Nou, kijk die hele oorlog die heeft
meegemaakt eh dat eh mijn man werd

726
01:09:02,190 --> 01:09:09,730
dus aangesteld als assistent bij
Boudewijn Bastiaanse in augustus ’45,

727
01:09:09,730 --> 01:09:13,590
toen was hij nog niet afgestudeerd toen
werd hij al assistent in opleiding.

728
01:09:13,860 --> 01:09:20,260
Dat kon. Dat was al heel
gek eigenlijk natuurlijk.

729
01:09:20,320 --> 01:09:24,410
En hij heeft dus een jaar die
opleiding gevolgd ook toen

730
01:09:24,410 --> 01:09:31,240
hij artsexamen had gedaan en
eh zou dus gynaecoloog worden.

731
01:09:32,030 --> 01:09:34,030
En moest toen in militaire dienst.

732
01:09:34,980 --> 01:09:41,850
Eerst een jaar in Nederland en toen nog
dus hij heeft 25 jaar eigenlijk 3 jaar in

733
01:09:41,850 --> 01:09:50,110
dienst geweest want hij kwam uit dienst
met gips vanwege de..maar en eh ze wilden

734
01:09:50,110 --> 01:09:56,920
dan dat het allemaal beter was anders had
je kon je nog pensioen krijgen van uit de

735
01:09:56,920 --> 01:10:01,052
door de dienst gekregen of zoiets weet ik
hoe het is als je een mankement overhield.

736
01:10:01,053 --> 01:10:06,920
Hij is dus uit dienst ontslagen. Dus hij heeft
pas in mei ontslagen uit het militaire dienst.

737
01:10:07,720 --> 01:10:13,950
En eh toen had hij geen, echt
geen zin meer, om weer terug

738
01:10:13,950 --> 01:10:19,400
te gaan en toen hebben we
daar heel ernstig over gehad.

739
01:10:19,400 --> 01:10:21,480
Zijn vader die wou ook stoppen.

740
01:10:22,280 --> 01:10:23,340
Wat as die?

741
01:10:23,340 --> 01:10:25,260
Die was huisarts in Middelburg.

742
01:10:25,830 --> 01:10:33,210
En ik had in de eh toen hij in dienst zat had
ik die praktijk een paar keer waargenomen.

743
01:10:34,180 --> 01:10:38,430
Mijn schoonvader die zag zijn kans
schoon die ging varen als scheepsarts,

744
01:10:38,430 --> 01:10:42,389
vond-ie altijd (lacht), en die had een
beetje genoeg; Middelburg lag plat he.

745
01:10:42,389 --> 01:10:50,740
En dat was het dan ja en dus nou, en
die zei: ik ga de praktijk overdoen.

746
01:10:50,960 --> 01:10:56,500
Nou toen hebben we toch
uiteindelijk er goed over nagedacht

747
01:10:56,500 --> 01:11:01,190
en zo is het toch eigenlijk
het gevolg van de oorlog.

748
01:11:01,430 --> 01:11:11,520
En ook dat ik ja, ik vond het leuk.
(lacht) Ik vond het leuk werk. Ja.

749
01:11:13,620 --> 01:11:22,810
Ik heb heel wat gehoord van u, ik denk dat we
het hierbij kunnen laten. Hartelijk bedankt.