1 00:00:00,220 --> 00:00:02,950 Misschien moeten we echt bij het begin beginnen. 2 00:00:06,050 --> 00:00:14,340 U bent Riete eh Tine, sorry Tine Boeke-Kramer, dus geboren Kramer, wanneer bent u geboren en waar? 3 00:00:16,320 --> 00:00:28,620 Ik ben 24 januari 1919 geboren in Noord-Holland, in de buurt van Alkmaar. 4 00:00:29,430 --> 00:00:40,560 En ik had nog een ouder zusje, zeven jaar ouder, maar wij zijn daar eigenlijk al heel 5 00:00:40,560 --> 00:00:50,400 vlug vandaan gegaan, mijn vader die ik eigenlijk nauwelijks ooit gekend heb, die had daar 6 00:00:50,400 --> 00:00:58,750 een huis laten zetten, of liever gezegd zijn ouders hebben dat voor ons dus voor mijn 7 00:00:58,750 --> 00:01:07,430 familie gedaan, en, maar ik heb heel weinig, daar weet ik eigenlijk niks meer van, als je 8 00:01:07,430 --> 00:01:14,102 er later eens naartoe gaat en als je langs dat huis rijdt, en verder was er op een gegeven 9 00:01:14,102 --> 00:01:20,410 moment in de Alkmaarse krant een artikel over dat huis, ik heb er zelfs een hele leuke 10 00:01:20,410 --> 00:01:30,370 foto van, en ik ben er later, veel later, na de oorlog toen ik al weer hier woonde, een 11 00:01:30,370 --> 00:01:39,010 keer in dat huis zijn, en daar ben ik toen geweest, mensen niet kende, het ging wel goed 12 00:01:40,270 --> 00:01:40,950 Was dat leuk? 13 00:01:41,260 --> 00:01:43,620 Dat was leuk. Dat was leuk, ja. 14 00:01:44,450 --> 00:01:53,910 En nou, toen zijn we overal naartoe gegaan, eindeloos gezworven, naar Nijmegen, van 15 00:01:54,080 --> 00:02:03,100 Nijmegen naar Duitsland, een klein plaatsje, en toen naar Amsterdam, in Nijmegen ben 16 00:02:03,100 --> 00:02:09,740 ik op de kleuterschool geweest, en daar heb ik nog herinnering aan de kleuterschooljuf. 17 00:02:09,740 --> 00:02:18,485 Hoe is het mogelijk he, dat zijn dan bepaalde mensen die blijven hangen. En dat was ’n enig mens. 18 00:02:20,250 --> 00:02:25,060 Maar daar zijn we maar kort geweest. Toen naar Amsterdam, ben ik op de lagere school geweest. 19 00:02:25,330 --> 00:02:28,600 Wat was er zo leuk aan die kleuterjuf? 20 00:02:28,640 --> 00:02:39,030 Dat was een soort lieve moeder die aandacht had, en ja, die dingen met je deed, 21 00:02:39,030 --> 00:02:48,310 die met me gezongen heeft, al heel vroeg ben ik gaan muziek maken, pianoles en 22 00:02:49,550 --> 00:02:56,343 zulk soort dingen, en dat heeft die kleuterjuf eigenlijk aangezwengeld omdat het 23 00:02:56,343 --> 00:03:01,370 bij mij thuis toch allemaal heel moeizaam was, mijn vader was er wel of niet en 24 00:03:01,380 --> 00:03:01,940 Wat was uw vader voor beroep. 25 00:03:01,940 --> 00:03:05,150 Wat had hij voor beroep, dat weet ik niet. 26 00:03:06,330 --> 00:03:18,230 Verkocht geloof ik beesten dus veehouderachtig iets, maar ik weet het niet, ik weet het gewoon niet. 27 00:03:19,370 --> 00:03:25,220 Heel gek is dat. En allerlei beroepen geloof ik ook, dan was hij weer dit. 28 00:03:25,220 --> 00:03:32,160 In Amsterdam deed hij weer wat anders, ik was natuurlijk nog heel jong en dan weet 29 00:03:32,160 --> 00:03:38,800 je dat allemaal niet precies, ik had een geweldige moeder, ik had een super-moeder, 30 00:03:39,660 --> 00:03:45,960 en die heeft eigenlijk voor ons alles opgevangen en daar is alles mee gebeurd. 31 00:03:47,560 --> 00:03:48,980 Hoe heet uw moeder? 32 00:03:49,400 --> 00:03:50,630 Jonker. 33 00:03:50,770 --> 00:03:52,210 En haar voornaam? 34 00:03:52,610 --> 00:03:56,310 Hoe heette ze, Geurtje. 35 00:03:56,310 --> 00:03:57,348 O wat mooi. 36 00:03:57,348 --> 00:04:04,240 Geurtje, schattige naam, en dat was het, ik zal straks een 37 00:04:04,240 --> 00:04:11,488 foto laten zien uit die tijd, die heb ik, en dat is leuk. 38 00:04:11,489 --> 00:04:17,995 Maar goed we zijn dus weg van Amsterdam ook weer weg, en toen was vader 39 00:04:18,273 --> 00:04:23,780 helemaal nergens ooit meer, toen zijn we naar Alkmaar gegaan waar mijn 40 00:04:23,781 --> 00:04:36,685 grootouders woonden en daar zijn we in huis gekomen, dus jaren geweest. 41 00:04:37,012 --> 00:04:45,358 Tot ongeveer, mijn grootmoeder en grootvader. Mijn grootmoeder daar hield ik helemaal niet van. 42 00:04:45,971 --> 00:04:47,780 Mijn grootvader des te meer. 43 00:04:47,781 --> 00:04:54,693 Leuk is dat, dat je dat zo goed, ik weet dat nog zó goed, mijn grootmoeder, ik vond haar naar, ze kon 44 00:04:54,693 --> 00:05:00,339 vreselijk boos tegen mijn moeder doen, dat ze iets niet goed deed of zo, razend werd ze daarover. 45 00:05:01,635 --> 00:05:10,208 Toen kon ik al heel goed Maar daar zijn we toch een aantal jaren geweest, we 46 00:05:10,209 --> 00:05:16,122 hadden een eigen kamer, ik had ook een piano, en dat was natuurlijk fijn, en dat 47 00:05:16,122 --> 00:05:22,569 mocht ook van mijn grootouders, bijzonder, want dat getingel van een klein kind dat 48 00:05:22,570 --> 00:05:29,650 begint, met de zesde of zevende, dat is niet zo leuk, maar dat was allemaal OK. 49 00:05:31,740 --> 00:05:40,440 En toen heb ik dus pianoles gekregen in Alkmaar, bij meneer Johan O Kramer, 50 00:05:40,570 --> 00:05:50,440 ja, en die was ontroerend, die heeft me zó veel geleerd, mijn start van 51 00:05:50,440 --> 00:05:56,480 pianospelen, al heel belangrijk voor mij, want ik speel nog, en verder zingen. 52 00:05:56,800 --> 00:06:04,050 Dat was ook énig, want dat heb ik altijd verder gedaan, ook toen ik op de middelbare school 53 00:06:04,050 --> 00:06:10,430 was, we bleven dus in Alkmaar, en toen mijn grootouders er niet meer waren hebben we toch 54 00:06:10,430 --> 00:06:19,840 een huis kunnen kopen en, mijn moeder verhuurde een paar kamers en daar leefden we van. 55 00:06:19,840 --> 00:06:22,000 Uw moeder was inmiddels alleenstaand? 56 00:06:22,000 --> 00:06:22,200 Ja. 57 00:06:22,200 --> 00:06:23,610 Met twee dochters. 58 00:06:23,610 --> 00:06:33,600 Ja, maar die andere, mijn oudste zusje was zeven jaar ouder, en die is al vrij vlot, toen wij 59 00:06:33,600 --> 00:06:42,220 in Alkmaar dat eigen huis hadden zal ik maar zeggen, gaan, naar de Zuidwal gegaan, waar ze een 60 00:06:42,220 --> 00:06:50,310 verpleegstersopleiding heeft gedaan en later nog apothekersassistentenopleiding, toen woonde ze 61 00:06:50,310 --> 00:06:58,330 nog in huis, en het was vroeger zo als je in een apotheek werkte dan moest je daar ook logeren 62 00:06:58,330 --> 00:07:05,470 en daar zijn, want je moest er altijd zijn met het openen en dichtdoen van de apotheek en al die 63 00:07:05,470 --> 00:07:14,090 dingen meer, heel bijzonder, maar mijn zus vond dat heel prettig, en zo is dat altijd gegaan. 64 00:07:14,090 --> 00:07:20,165 Daarom heb ik eigenlijk weinig contact met haar, weinig écht contact met haar gehad. 65 00:07:20,166 --> 00:07:30,120 Als je zeven jaar scheelt, dat is heel veel voor die, op die leeftijd. 66 00:07:30,120 --> 00:07:37,030 Maar goed, Alkmaar is prima geweest, ik ben later daar naar de HBS gegaan, heel leuk, 67 00:07:38,190 --> 00:07:46,110 veel op muziekgebied ook gedaan, op school met een groep gezongen, en nou, enig, heerlijk. 68 00:07:46,120 --> 00:07:47,390 In welk jaar was dat ongeveer? 69 00:07:47,390 --> 00:07:56,320 Wanneer was dat, ik deed eindexamen in ’38. Dus nou, vijf jaar eerder, ja. 70 00:07:58,490 --> 00:08:07,540 En toen wou ik de verpleging in, maar ik was nog geen 19 en je moest indertijd moest je 19 zijn. 71 00:08:07,540 --> 00:08:11,312 Nu niet meer, maar toen was 19. 72 00:08:11,312 --> 00:08:18,890 Toen ben ik een jaar geweest in Zeist, in Zeist was een tehuis voor 73 00:08:20,360 --> 00:08:27,930 ernstig gestoorde kinderen en dat was in een huis van Lievengoed. 74 00:08:27,930 --> 00:08:29,960 Lievengoed is voor mij ook een bekende 75 00:08:29,960 --> 00:08:35,620 bekende naam he. Ja. Ja. Ik heb dat daar dat jaar geweldig gehad. Geweldig. 76 00:08:35,620 --> 00:08:35,935 Ja? 77 00:08:35,935 --> 00:08:38,750 Ja, heel geweldig. 78 00:08:38,751 --> 00:08:47,905 Ik had de verzorging van een groep van vijf kinderen op een zaaltje, aj wat is dat hard 79 00:08:47,905 --> 00:08:56,020 werken he: aankleden, te eten geven, je was de hele dag bezig met zulk soort dingen. 80 00:08:56,020 --> 00:08:57,820 Het waren zwaar gehandicapte kinderen. 81 00:08:57,820 --> 00:08:58,100 Zwaar gehandicapt. 82 00:08:58,100 --> 00:09:10,420 Maar goed, ik voelde me daar heel prettig. 83 00:09:10,420 --> 00:09:17,620 En toen was ik dus daar, en toen ben ik in Zaandam in het 84 00:09:17,620 --> 00:09:25,230 ziekenhuis gekomen voor de verpleegstersopleiding, heel prima. 85 00:09:25,310 --> 00:09:28,310 Heel prima, heel prettig. 86 00:09:28,311 --> 00:09:37,080 En daar ontmoette ik ook mijn, een jongeman die ik al eerder had 87 00:09:37,080 --> 00:09:44,170 leren kennen, en wat later mijn man is geworden, Herman Waage. 88 00:09:49,250 --> 00:09:55,060 In die tijd was het dus Kristallnacht. 89 00:09:57,670 --> 00:10:09,100 En op zaal, op zaal had ik nachtdienst, en er kwamen twee Duitse 90 00:10:09,100 --> 00:10:17,130 mannen lagen daar, doodziek, en die vertelden over de Kristallnacht, 91 00:10:18,240 --> 00:10:26,150 en ik geloof dat mijn drive om wat te gaan doen, dat komt daar vandaan. 92 00:10:27,620 --> 00:10:27,930 dit moet eigenlijk niet 93 00:10:27,930 --> 00:10:38,610 Dan kom ik even bij je zitten. Als de herinnering komt he? 94 00:10:38,610 --> 00:10:50,050 Dat geeft niet hoor, de emoties die horen er ook bij, want het is allemaal ook heel verdrietig. 95 00:10:50,690 --> 00:10:57,341 Ja, want ik heb altijd geweten, toen is het begonnen, mijn wens om wat te doen, met Herman, 96 00:10:57,341 --> 00:11:07,790 want dat was geweldig, en die heeft ook alles meegedaan, en we zijn ook op een gegeven moment, 97 00:11:08,380 --> 00:11:15,170 ik kon m’n mond ook niet houden, in dat ziekenhuis, en daar kwam een NSB-directeur, moet je 98 00:11:15,170 --> 00:11:28,920 voorstellen, en die die moesten we niet met een klein stelletje, en dan heb je dingen waar 99 00:11:28,920 --> 00:11:38,590 je niet tegen kan en waar je over praat en zegt en doet, en ik ben dus een paar keer gewaarschuwd 100 00:11:38,590 --> 00:11:47,377 dat ik uit moest kijken want dat ik opgepakt zou worden, omdat ik een te grote bek had. 101 00:11:47,378 --> 00:11:57,410 toen zijn we op een nacht, we werden vanuit het stadhuis waar we mensen kenden, 102 00:11:57,410 --> 00:12:03,820 gewaarschuwd dat ik weg moest gaan, en toen zijn we op een nacht, Herman en 103 00:12:03,820 --> 00:12:12,170 ik samen, gevlucht uit het ziekenhuis, stel je voor, en naar Amsterdam gegaan. 104 00:12:13,460 --> 00:12:18,100 Daar zijn we getrouwd, meteen, toen heb ik een andere naam gekregen. 105 00:12:18,100 --> 00:12:23,850 Ik heette Waage en niet meer Kramer, en dat was gunstig. 106 00:12:24,610 --> 00:12:34,250 En toen hebben we een plek gevonden en daar zijn we begonnen met het bezig gaan en zijn met 107 00:12:34,250 --> 00:12:44,970 kinderen wegbrengen, soms had ik wel tien mensen of kinderen in huis, een half jaar geleden komt 108 00:12:44,970 --> 00:13:05,090 hier ineens iemand voor… ineens daar gezeten, is toch ongelofelijk he, gewoon hier, met zijn vrouw. 109 00:13:05,520 --> 00:13:15,610 Goed, dat was een hele enerverende maar ook hele goeie tijd, en Riete die heb 110 00:13:15,610 --> 00:13:21,590 ik in die tijd ook leren kennen, zij zal het ook vertellen en ze vertelde 111 00:13:21,590 --> 00:13:25,400 Probeer nog even, voor het beeld voor mij, jullie zijn gevlucht uit Zaandam, midden in de nacht 112 00:13:25,400 --> 00:13:25,590 Ja. 113 00:13:25,590 --> 00:13:29,340 waren jullie toen al actief in het verzet dat jullie gevlucht zijn? 114 00:13:29,460 --> 00:13:36,160 Nee. Nee, omdat ik zo tegen die directeur was. 115 00:13:36,160 --> 00:13:41,750 En in dat ziekenhuis natuurlijk ook een heleboel goeie en 116 00:13:41,750 --> 00:13:47,840 niet-goeie verpleegkundigen waren, zoals overal, zo was dat. 117 00:13:48,420 --> 00:13:55,220 En Herman was toen al in dienst, die lag ergens, zo heette dat. 118 00:13:55,220 --> 00:14:02,090 en het was dus al een hele hectische, moeilijke tijd. 119 00:14:02,090 --> 00:14:04,580 Dat was in ‘39 waarschijnlijk. 120 00:14:05,160 --> 00:14:05,720 Ja. 121 00:14:05,720 --> 00:14:06,760 Nog voor de bezetting. 122 00:14:06,760 --> 00:14:12,700 Ja. ’39 ja. 123 00:14:12,700 --> 00:14:17,050 En nou, en toen hebben we dus, en dat weet ik al niet goed meer, 124 00:14:17,050 --> 00:14:27,995 hoe we dat huis in de Bronckhorststraat 36, gevonden hebben. 125 00:14:27,995 --> 00:14:34,880 En daar konden we, daar kwam iedereen. En daar hadden we 126 00:14:34,880 --> 00:14:37,050 Wie was iedereen? 127 00:14:37,050 --> 00:14:43,410 Al die joodse mensen, die, de een hoorde van de ander, daar kon je naartoe, 128 00:14:43,410 --> 00:14:49,710 en daar kon je zijn zolang dat nodig was, en als je kinderen had dan 129 00:14:49,710 --> 00:14:55,360 zorgden ze er daar wel voor dat ze ergens in het land konden, zo is dat 130 00:14:55,360 --> 00:14:58,560 Dus dat begon eigenlijk al vóór de bezetting, met vluchtelingen? 131 00:14:58,560 --> 00:15:10,810 Ja. Ja en bijvoorbeeld ook communisten, een groot stel in huis gehad. 132 00:15:12,500 --> 00:15:23,920 En toen, toen was het dus, toen werd het in de oorlog, en toen ontmoette ik Riete, 133 00:15:25,920 --> 00:15:31,520 en toen is Riete bij ons gekomen, in de Bronckhorststraat, want die was natuurlijk 134 00:15:31,520 --> 00:15:42,615 als kunstenaar, als schilder kon zij geweldig zij heeft echt eindeloos bezig geweest. 135 00:15:42,616 --> 00:15:47,060 Boven hadden we een slaapkamer en daar was een heel klein 136 00:15:47,060 --> 00:15:51,469 badkamertje bij, en dat badkamertje dat was haar kamer. 137 00:15:51,469 --> 00:15:57,800 En dat was een prima plek voor haar om haar rommel te laten liggen, we hebben dat 138 00:15:57,800 --> 00:16:08,320 helemaal in orde gemaakt dat ze daar kon liggen, de gewone dingen zoals iedereen dat deed. 139 00:16:11,120 --> 00:16:21,690 En toen was Riete dus ook bij ons, en wie nog meer, bijvoorbeeld mevrouw Boissevain, Mies. 140 00:16:21,690 --> 00:16:23,460 Mies Boissevain-Van Lennep 141 00:16:23,460 --> 00:16:31,780 Ja, zij was bij ons clubje, en zo waren er nog ’n stelletje, groepje. 142 00:16:31,780 --> 00:16:33,360 Wibaut? 143 00:16:33,690 --> 00:16:38,210 Nee, ik ben vreselijk hoor, met namen. 144 00:16:38,210 --> 00:16:38,780 Geeft niet. 145 00:16:39,860 --> 00:16:41,660 U heeft er al heel wat genoemd. 146 00:16:41,660 --> 00:16:49,370 Dat is, ja, toch niet zo goed, mensen die dat veel beter kunnen onthouden. Doet er niet toe, 147 00:16:49,370 --> 00:16:58,460 Op de Bronckhorststraat. 148 00:16:58,460 --> 00:17:02,116 Ja. Daar zijn heel veel mensen geweest. 149 00:17:02,116 --> 00:17:08,720 En daar is het ook heel gevaarlijk geweest, Herman en ik zijn een keer opgepakt, we 150 00:17:08,720 --> 00:17:20,620 hebben ons op de Euterpestraat eruitgeluld, zo mag je het rustig zeggen, want dat ís het. 151 00:17:20,620 --> 00:17:20,970 Fantastisch, fantastisch! 152 00:17:20,970 --> 00:17:31,850 Redeneren en praten en gewoon, dat ze het gevoel krijgen van nou ja, ik kan niets maken… 153 00:17:33,170 --> 00:17:36,500 En Herman ook. 154 00:17:36,500 --> 00:17:43,416 Dat was een Gods geluk. Maar we hadden wel het gevoel: we moeten weg hier, dit kan niet meer langer. 155 00:17:43,416 --> 00:17:50,280 En het was een prima tijd, er zijn ook mensen gewoon over het dak naar de 156 00:17:50,280 --> 00:17:56,920 buren gelopen, en omdat het gevaarlijk was in de straat enzo, fantastisch. 157 00:17:58,130 --> 00:18:01,940 En het was jammer om daar weg te gaan. 158 00:18:01,940 --> 00:18:05,070 En toch hadden we het gevoel we moeten hier weg, het wordt te gevaarlijk. 159 00:18:05,070 --> 00:18:15,961 Aan de overkant zat, woonde een bassist uit het Concertgebouw die verkeerd was. 160 00:18:15,962 --> 00:18:24,540 En dat wisten wij, en die kennelijk dus was stikgevaarlijk. 161 00:18:24,540 --> 00:18:33,250 Toen zijn we gegaan naar het Merwedeplein, en daar ben ik niet eens zo 162 00:18:33,250 --> 00:18:38,980 heel lang kunnen zijn, Riete wel, die is toen heel lang nog daar geweest. 163 00:18:38,980 --> 00:18:43,410 En dat was ook een fantastisch huis. 164 00:18:43,410 --> 00:18:49,830 en het was zo aardig, want je zal zeggen: hoe kom je nou aan een huis, he, 165 00:18:49,830 --> 00:18:54,660 en ik had dus in die Bronckhorststraat al moeite gehad met de huisbaas. 166 00:18:54,660 --> 00:19:02,510 En die huisbaas had dus ook de huizen daar op het Merwedeplein, en daar, ik ben dus 167 00:19:02,510 --> 00:19:09,370 naar die man toegegaan en heb verteld en gedaan, was gewoon een goeie, en die heeft 168 00:19:09,370 --> 00:19:17,020 ons toen Merwedeplein kunnen laten huren, nou, dat is toch wat, fantastisch gewoon. 169 00:19:18,410 --> 00:19:20,860 Hoe voorzagen jullie in je levensonderhoud? 170 00:19:20,860 --> 00:19:21,780 Dat weet ik niet meer. 171 00:19:22,350 --> 00:19:28,230 Dat is heel interessant, en daar heb ik vaak over gedacht, ik weet het gewoon niet. 172 00:19:28,670 --> 00:19:36,670 Nou, we hadden heel weinig, niks, want we werkten niet, dit was ons werk, de godgeslagen dag, van 173 00:19:36,670 --> 00:19:48,680 hot naar haar, en naar plekken en het organiseren van geld en van papieren om voor de kinderen, en 174 00:19:48,680 --> 00:19:53,070 Dus jullie zochten steeds plekken voor kinderen. En hoe deed je dat dan? 175 00:19:53,070 --> 00:20:03,550 Ja, hoe deed je dat, je kende iemand, ergens, en je ging, en ja, mensen zijn ontzettend aardig 176 00:20:03,550 --> 00:20:10,620 en prettig in die tijd, en die weten dan nog iets in Lutjewinkel, en dan ga je naar Lutjewinkel. 177 00:20:11,220 --> 00:20:12,870 Op de fiets? 178 00:20:12,870 --> 00:20:21,050 Nee, met de trein en de trein ging, trein vond ik aan de ene kant doodeng. 179 00:20:21,050 --> 00:20:31,100 Oh, een keer moest ik naar Naarden, Bussum, maar ik weet niet of je het weet, maar in Naarden 180 00:20:31,100 --> 00:20:39,910 kun je op twee manieren, op twee plekken uitstappen, in noord en zuid, en ik doe verkeerd, 181 00:20:40,030 --> 00:20:47,007 en het is al, ik geloof half acht ofzo, acht uur binnen zijn, en ik moest nog naar die 182 00:20:47,008 --> 00:20:56,102 mensen toe, en die kindertjes brengen, en het was een jongetje van vier en een meisje van zes. 183 00:20:56,102 --> 00:21:05,020 Heel joods uitziende schattebouten, en dat is goed gegaan, maar ik ben te vroeg uitgestapt! 184 00:21:05,500 --> 00:21:10,610 Verkeerd en het was bijna acht uur, en ik liep daar rond en ik wist 185 00:21:10,610 --> 00:21:16,950 absoluut niet waar ik moest zijn en hoe of wat, en toen was het acht 186 00:21:16,950 --> 00:21:22,230 uur, en ik was zó bang, ik heb gewoon ergens aangebeld, ongelofelijk. 187 00:21:22,230 --> 00:21:24,430 Ik wist helemaal niet waar ik was. 188 00:21:24,430 --> 00:21:31,140 En dat waren aardige mensen, en ik mocht binnenkomen, en we hebben 189 00:21:31,140 --> 00:21:36,755 daar gelogeerd, en de dag daarop ben ik verder gegaan naar dat adres. 190 00:21:39,690 --> 00:21:47,150 Echt hoor, mensen waren zó behulpzaam, dat was geweldig. 191 00:21:47,150 --> 00:21:52,110 Er wordt vaak gezegd van Hollanders, dit en dat, maar 192 00:21:52,110 --> 00:21:55,300 het is gewoon niet waar, het is gewoon niet waar. 193 00:21:55,370 --> 00:22:01,920 Als het erop aankomt dan helpen ze, en zo is dat goed gegaan. 194 00:22:01,920 --> 00:22:04,410 Hadden jullie ook een naam van die groep? 195 00:22:04,620 --> 00:22:10,052 Nee, we heetten niks. Nee, nee, nee. 196 00:22:10,910 --> 00:22:18,890 Maar goed, dat rommelde zo aan, totdat dus het allemaal 197 00:22:18,890 --> 00:22:22,400 niet meer werd,.. nee t was niet te gevaarlijk nog. 198 00:22:22,400 --> 00:22:28,320 We moesten geld hebben voor de plekken waar we kinderen 199 00:22:28,320 --> 00:22:33,820 brachten, en ik dacht: waar zal ik nou eens naartoe. 200 00:22:33,820 --> 00:22:40,339 En mijn moedertje had een hele mooie jurk voor mij gemaakt, met borduurseltjes 201 00:22:40,340 --> 00:22:53,160 ik vergeet helemaal te vertellen dat ik op de Amstelveenseweg heb gezeten eerst. 202 00:22:53,160 --> 00:22:54,708 In de gevangenis? 203 00:22:54,709 --> 00:22:58,847 In de gevangenis ja. Ja. O nee, dat komt nu, nee, dat komt nu. 204 00:22:58,848 --> 00:23:08,317 Nee, want die jurk, ja, en die had ik aan, en toen dacht ik: nu ga ik naar Heineken, meneer Heineken, 205 00:23:09,471 --> 00:23:16,536 waarom, dat weet ik vandaag niet, ik ben er naartoe gaan en ik wou graag meneer Heineken spreken. 206 00:23:17,390 --> 00:23:24,680 En meneer Heineken ontving mij, belachelijk, belachelijk!, hij kende me niet, hij wist van niks, 207 00:23:24,681 --> 00:23:33,382 en ik heb met meneer Heineken gepraat, en dat ging zo prettig, en hij gaf mij duizend gulden. 208 00:23:33,382 --> 00:23:43,540 Toen! Duizend gulden, in mijn hand, ja fantastisch. En ik weg, met m’n mooie jurk. 209 00:23:43,540 --> 00:23:44,610 Duizend gulden. 210 00:23:45,380 --> 00:23:46,920 Duizend gulden in m’n zak. 211 00:23:46,920 --> 00:23:53,270 Maar ik dacht: potver… dat is te gevaarlijk, als ik gepakt word, dan hebben ze zo 212 00:23:53,270 --> 00:23:59,800 die duizend gulden, ik denk weet je wat, ik breng ze naar mammie Boissevain, op de 213 00:23:59,800 --> 00:24:02,270 Correlistraat 214 00:24:02,270 --> 00:24:03,006 Corellistraat. 215 00:24:03,007 --> 00:24:10,920 En wij hadden een afspraak: als de gordijnen open waren, dan was alles OK, als ze dicht 216 00:24:10,920 --> 00:24:20,200 waren moest je niet aanbellen, goed, open, en ik bel, en een dienstmeisje die ik goed ken 217 00:24:20,200 --> 00:24:32,488 doet open, en ik kom in de vestibule, de deur gaat open: de moffen, in huis, gepakt, klaar. 218 00:24:34,040 --> 00:24:41,310 Klaar. Toen waren zij al weg, zaten al op de Amstelveense weg. 219 00:24:41,750 --> 00:24:47,550 En ik dus ook meteen naar de Amstelveense weg, en duizend gulden natuurlijk foetsie. 220 00:24:47,550 --> 00:24:48,280 Jammer. 221 00:24:48,280 --> 00:24:54,100 Ja, jammer. Zo ging het dus voor mij mis. 222 00:24:54,680 --> 00:25:01,910 En dat was, ik vond in de gevangenis de moeilijkste tijd, dan zit je met 223 00:25:01,910 --> 00:25:13,340 vier mensen in een cel, en een vrouw uit weet ik waar, ver weg, Française, 224 00:25:14,600 --> 00:25:26,210 ander uit de Jordaan, en een ander nog weer anders, en zo moest dat maar. 225 00:25:26,210 --> 00:25:33,272 En dat, dat is een hele nare tijd, al die verhoren en zo eindeloze verhoren. 226 00:25:33,273 --> 00:25:42,077 En toen had ik al valse papieren, want Riete had voor mij natuurlijk ook valse papieren gemaakt. 227 00:25:42,077 --> 00:25:54,370 Ik heette Walraven. Ja. Goed. En we wisten, ik wist ook niet of anderen gepakt waren. 228 00:25:54,370 --> 00:26:02,130 En wat heeft ons laten weten van elkaar, doordat ik begon met zingen, 229 00:26:02,320 --> 00:26:08,540 want ik dacht als er iemand ergens zit die dat ook kan, dan hoor ik het. 230 00:26:08,540 --> 00:26:15,230 Zo is het gekomen dat ik wist waar mammie Boissevain zat, die zat aan de overkant, 231 00:26:15,230 --> 00:26:22,540 en iemand anders, ook van ons groepje zat ergens anders en zongen we altijd, keihard. 232 00:26:22,540 --> 00:26:24,290 En dat ergerde 233 00:26:24,290 --> 00:26:32,130 En wat zongen jullie? Mozart Doe het nog eens. 234 00:26:32,130 --> 00:26:38,380 Nee. Nee. Nee, maar ik bedoel, eindeloos, eindeloos. 235 00:26:38,380 --> 00:26:48,973 Dat zingen wat ik zo vroeg goed geleerd had, dat werd me de hele tijd door is dat bij me 236 00:26:48,974 --> 00:26:54,559 geweest, ontzettend leuk, klinkt theatraal, maar dat is het niet, het was echt, het was echt zo. 237 00:26:54,560 --> 00:26:57,030 Maar goed. 238 00:26:59,040 --> 00:27:06,750 Eerst met vier mensen gezeten, toen een hele periode met niemand, alleen, is ook niet leuk. 239 00:27:06,750 --> 00:27:10,180 Je kunt nog beter met een paar zitten dan alleen. 240 00:27:11,000 --> 00:27:22,350 Maar ik werd ziek, ik kreeg, wat kreeg ik ook alweer, geen tyfus maar 241 00:27:22,350 --> 00:27:29,490 zoiets, dysenterie, dysenterie, buikjeswerk, heel ziek geweest, maar. 242 00:27:29,490 --> 00:27:34,020 Was dat nog in de gevangenis? 243 00:27:34,020 --> 00:27:35,100 Op de Amstelveense weg. 244 00:27:35,100 --> 00:27:38,670 Nou, en je krijgt niet echt medicijnen natuurlijk, je kreeg toch 245 00:27:38,880 --> 00:27:44,960 medicijnen, en hoe kwam dat, ik had toch contact met de buitenwereld. 246 00:27:44,970 --> 00:28:01,770 De zoon van goh wat heb ik een kapotte kousen, had ik contact met Herman Waage en David, David 247 00:28:01,770 --> 00:28:10,330 de Miranda, hij was huisarts in Amsterdam, ik weet niet of je hem kent, een schat die heel veel 248 00:28:10,330 --> 00:28:19,520 voor mij heeft gedaan, en die heeft een van de Aufseherinnen omgekocht dat ik medicijnen kreeg. 249 00:28:22,750 --> 00:28:31,850 En toen ik dus ging na enige tijd naar Vught, toen was ik nog heel 250 00:28:31,850 --> 00:28:37,700 slap en ellendig, maar niet meer echt ziek, en daarom is alles ook 251 00:28:37,700 --> 00:28:43,940 goed gegaan verder, ben niet ziek meer geweest, en dat kwam door David. 252 00:28:44,220 --> 00:28:48,923 Want met David heb ik in de oorlog heel veel gedaan, 253 00:28:48,923 --> 00:28:55,680 gedaan met hem samen, en nou van allerlei dingen. 254 00:28:55,920 --> 00:29:06,110 Ik ging naar mensen die medicatie en injecties nodig had, dat was in die tijd, want ik was, 255 00:29:06,580 --> 00:29:14,400 ik was niet helemaal klaar met mijn verpleegstersopleiding, maar ik heb toch wel veel gedaan. 256 00:29:16,030 --> 00:29:19,149 Welk jaar was dat dat u werd opgepakt met die duizend gulden, weet u dat nog? 257 00:29:19,150 --> 00:29:32,320 Ja, ik weet het precies, ’43, ’43. Zo lang heb ik het wel volgehouden, een hele tijd. 258 00:29:32,320 --> 00:29:34,420 Herman was niet opgepakt? 259 00:29:34,440 --> 00:29:41,950 Herman was niet opgepakt, die is gevlucht op een gegeven moment naar het zuiden, toen ik opgepakt 260 00:29:41,950 --> 00:29:53,260 was en in Vught zat, toen heeft hij gewerkt bij, hoe heten die mensen ook alweer, in het zuiden, 261 00:29:53,260 --> 00:29:54,750 Philips? 262 00:29:54,910 --> 00:30:02,775 Nee, niet Philips, nee, een dubbele naam, nou, doet 263 00:30:02,776 --> 00:30:09,210 er niet toe, komt misschien straks wel, waar was ik 264 00:30:09,210 --> 00:30:12,510 Je was gebleven bij de dysenterie en dat je dus toch 265 00:30:12,830 --> 00:30:20,180 Ja, toch redelijk goed was toen we allemaal op transport gingen naar Vught. 266 00:30:20,700 --> 00:30:23,650 En in Vught heb ik het heel goed gehad. 267 00:30:23,650 --> 00:30:27,489 Zat u in hetzelfde transport als bijvoorbeeld Mies Boissevain- van Lennep? 268 00:30:28,260 --> 00:30:30,199 Mies Boissevain, noemde u mammie Bossevain, was die zoveel ouder? 269 00:30:30,200 --> 00:30:38,350 Zij was ouder, ja. We noemden haar altijd mammie. 270 00:30:38,351 --> 00:30:45,950 En het was ook een mammie, het was een schat van een mens. Die heeft heel wat mensen geholpen, ja. 271 00:30:47,470 --> 00:30:50,020 Ja. Ja, enig, enig. 272 00:30:51,450 --> 00:30:54,200 Dus toen zat je in dezelfde Vught. 273 00:30:54,200 --> 00:30:58,218 In Vught hebben we het niet slecht gehad, eerlijk is eerlijk. 274 00:30:59,280 --> 00:31:08,190 Natuurlijk vreselijk, maar we waren samen, we zongen heel veel, eigenlijk elke 275 00:31:08,190 --> 00:31:18,760 avond, buiten, keihard, zodat het mannenkamp het kon horen, en daar was een man en 276 00:31:18,760 --> 00:31:23,890 die speelde trompet, en die mocht z’n trompet hebben, zo was het toch ook nog weer. 277 00:31:23,890 --> 00:31:31,570 Die moffen waren ook rare mensen, die hielden van muziek, en die toeterden 278 00:31:31,570 --> 00:31:36,677 dan, die tetterden, en zo wist ik dat hij daar was, want ik kende hem. 279 00:31:36,677 --> 00:31:43,750 Pieter Dolk. Pieter Dolk ja. Ja goh, Vught. 280 00:31:43,750 --> 00:31:56,440 En het ging ook om, kijk, je had toch het gevoel: hier kan ik nog mezelf zijn. 281 00:31:56,440 --> 00:32:06,190 Ik kan dat, ik kan weerstand bieden, of ik kan of ik mocht op een gegeven moment moest ik in 282 00:32:06,190 --> 00:32:18,780 het revier werken, nou, heerlijk gewoon, prima, heb ik tijden kunnen doen, tot ik ook in de, 283 00:32:20,220 --> 00:32:26,100 ook terecht kwam in hoe heet het nou mogen gaan werken, bij de knijpkatten, bij de knijpkatten. 284 00:32:26,100 --> 00:32:35,980 Dus u werkte eerst in het revier, en waarom moest u toen naar de blok? 285 00:32:35,980 --> 00:32:47,850 Nou, toen was er een vrouwspersoon opgepakt die het hield met de moffen, en daar waren 286 00:32:47,850 --> 00:32:59,570 wij heel boos en ongelukkig over, en omdat we ons daartegen verzetten werd ik opgepakt. 287 00:32:59,570 --> 00:33:12,250 Met nog een heel stel, hebben we daar toch in gezeten, mensen dood gegaan zijn, in die bunker. 288 00:33:15,420 --> 00:33:16,660 Is ook een moeilijk verhaal, he. 289 00:33:16,660 --> 00:33:24,170 Dat laat ik maar zitten, dat is al zo bekend, maar goed. 290 00:33:24,170 --> 00:33:36,380 Toen ben ik daar uitkwam toen ben ik dus bij de knijpkatten gekomen, 291 00:33:36,380 --> 00:33:42,770 en dat was niet gek, want daar kreeg je ook nog een Philips-hap. 292 00:33:43,670 --> 00:33:49,100 Nee, nee ik vergeet nog het allerbelangrijkste van de tijd dat ik in het 293 00:33:49,100 --> 00:34:00,500 Revier werkte, want daar was ook een mannenLager, en het Revier van de 294 00:34:00,500 --> 00:34:11,730 mannen daar was aan het hoofd Shel Steins, die ook operaties enzo deed. 295 00:34:11,730 --> 00:34:20,570 Shel Steins, een gynaecoloog uit Utrecht. 296 00:34:20,570 --> 00:34:25,950 Op een gegeven moment vroeg die Shel Steins of een 297 00:34:26,240 --> 00:34:31,640 verpleegkundige was die hem kon helpen met operaties. 298 00:34:33,130 --> 00:34:47,250 Mocht ik doen, heb ik gedaan, verdovingen geven, en allerlei, bij de operaties he. 299 00:34:47,250 --> 00:34:56,890 Meestal stonden daar de moffen bij, want je mocht niet praten behalve over waar je mee bezig was. 300 00:34:56,890 --> 00:35:04,500 Toen is het toch gelukt op een gegeven moment, dat die Shel mij het een en ander over zijn 301 00:35:04,500 --> 00:35:15,150 handeltje vertelde, en vertelde dat hij samen had gezeten met Frits Philips in Michielsgestel. 302 00:35:16,900 --> 00:35:26,980 En dat ze afgesproken hadden, die vijf kinderen geloof ik, en toen had Frits aan 303 00:35:26,980 --> 00:35:34,490 Shel gezegd: als we er uit komen en ik krijg nog een kind, wil jij me dan helpen. 304 00:35:34,980 --> 00:35:41,508 “Komt voor elkaar” had Shel gezegd. Ik kom. En binnen twintig minuten heb je een kind. 305 00:35:41,508 --> 00:35:46,620 Want het duurde zo lang, alsmaar langer en langer, heel gek natuurlijk. 306 00:35:47,440 --> 00:35:54,460 En dat vertelde hij aan mij, en hij zei: en dan bel ik jou op, en dan kom jij mij helpen. 307 00:35:54,460 --> 00:36:04,440 En dat is allemaal gebeurd, na de oorlog. Is toch niet te geloven! Allemaal gebeurd. Ja. 308 00:36:04,440 --> 00:36:07,630 Jullie hebben kinderen van Frits op de wereld gezet? 309 00:36:07,630 --> 00:36:13,200 Nee, één. De laatste, want hij had er al vijf, dat was genoeg. 310 00:36:13,200 --> 00:36:18,800 Maar ik ben daar naartoe geweest, en ik ben daar een half jaar geweest. 311 00:36:18,800 --> 00:36:25,540 Omdat Frits en zijn vrouw voor het eerst, na de oorlog was dat dus, na 312 00:36:25,540 --> 00:36:32,130 de oorlog naar Amerika gingen en iemand wilden hebben die het gezin runde. 313 00:36:32,450 --> 00:36:33,058 En dat heb ik gedaan. 314 00:36:33,200 --> 00:36:42,330 En mijn Pieter, die er toen was, ja ik ben, ik loop te hard, ik loop te hard, want ik ben 315 00:36:42,330 --> 00:36:55,510 natuurlijk na, na Vught gewoon het transport met iedereen met de veewagens naar Ravensbrück gegaan. 316 00:36:56,720 --> 00:36:59,430 En nou, dat was ook niet alles. 317 00:37:01,690 --> 00:37:12,640 Dat, dat was allemaal zo gebakken daar, het was allemaal, zó was het en niet anders, je had 318 00:37:13,030 --> 00:37:20,110 veel minder bewegingsvrijheid voor jezelf zal ik maar zeggen, als ik dat vergelijk met Vught. 319 00:37:22,860 --> 00:37:28,860 En het was natuurlijk, alles was veel beperkter, kijk, ik heb nooit last gehad van 320 00:37:28,860 --> 00:37:33,097 weinig eten bijvoorbeeld, want ik kan dagen zonder eten en dan merk ik het nog niet. 321 00:37:33,210 --> 00:37:40,379 Dat is echt zo. Mal, maar waar. dus ik heb daar niet zo’n moeite mee gehad. 322 00:37:40,380 --> 00:37:43,660 Veel mensen hadden daar waanzinnige moeite mee. 323 00:37:43,660 --> 00:37:48,381 Gilden van de honger, want het was bijna niks wat er was. 324 00:37:48,382 --> 00:37:55,955 En als er maar een krummeltje vlees in dreef dan at ik het niet, dus dat 325 00:37:56,190 --> 00:38:03,390 helpt ook om te zeggen: nee, ik hoef niet Maar verder was het een vreselijke 326 00:38:03,390 --> 00:38:12,770 toestand, want je lag met een paar samen in een bed, bij wijze van spreken. 327 00:38:12,770 --> 00:38:19,780 toestand en primitiviteit, de angstigheid, wel op transport, niet op 328 00:38:19,780 --> 00:38:26,740 transport, ja god allemachtig, dat hoorde er allemaal bij, zo ging het. 329 00:38:27,110 --> 00:38:28,708 Maar dat kon ik toch allemaal wel behappen. 330 00:38:29,460 --> 00:38:34,730 Ik heb daar toch niet zulke nare, enge herinneringen aan. 331 00:38:34,730 --> 00:38:40,510 Was je ook met, zeg maar, met vriendinnen uit het Amsterdamse in Ravensbrück? 332 00:38:40,510 --> 00:38:41,970 Ja. We waren samen, ja. 333 00:38:42,030 --> 00:38:43,200 En wie zijn dan “we” 334 00:38:43,200 --> 00:38:43,990 Dat weet ik niet meer. 335 00:38:43,990 --> 00:38:44,386 Nee. 336 00:38:44,386 --> 00:38:50,470 Dat weet ik helemaal niet meer, want ik ben daar ook niet 337 00:38:50,471 --> 00:38:57,519 gebleven, ik ben het laatste, ik ben in Köpenick weggekomen. 338 00:38:57,520 --> 00:39:04,419 Ik ben weggegaan omdat ik verpleegster was, dat heeft toch geholpen, 339 00:39:04,738 --> 00:39:07,909 dat heeft geholpen, maar dat was ik nog niet eens helemaal. 340 00:39:07,989 --> 00:39:18,050 Maar ik deed dus ook werk, daar, ook daar in Ravensbrück, maar ik ben toen op een 341 00:39:18,050 --> 00:39:23,688 gegeven moment, en ik weet werkelijk niet meer precies wanneer dat nou was, verplaatst 342 00:39:25,149 --> 00:39:32,844 naar Köpenick, nadat de hele invasie was gekomen van de vrouwen uit Warschau. 343 00:39:32,964 --> 00:39:36,065 Dat was verschrikkelijk! 344 00:39:36,175 --> 00:39:43,035 Die vrouwen die helemaal niet in het verzet hadden gezeten of wat dan ook, maar 345 00:39:43,035 --> 00:39:52,570 gewoonweg dat hele Warschau is leeggeplukt en weggesmeten naar de verschillende plekken. 346 00:39:53,010 --> 00:39:54,510 Waren dat joodse vrouwen? 347 00:39:55,830 --> 00:39:57,690 Ja ook joodse vrouwen, maar ook niet-Joodse vrouwen. 348 00:39:57,690 --> 00:39:59,040 Maakte niet uit 349 00:39:59,040 --> 00:39:59,840 Nee. 350 00:40:00,130 --> 00:40:08,930 Ongelofelijk, in Köpenick, waar ik toen ook naar toe ging, en wat bij Berlijn is, Köpenick 351 00:40:08,930 --> 00:40:18,280 Berlijn, dat is oost-Berlijn, daar was dus een, daar werd gewerkt bij de AID-werken door de 352 00:40:18,280 --> 00:40:29,360 gevangenen en ik ging naar dat kamp in Köpenick, om ook de verpleging te doen, en dat was heel fijn, 353 00:40:29,360 --> 00:40:36,200 want dat is een functie die wilde je graag, en dan hoefde je niet voor de moffen te werken he. 354 00:40:36,200 --> 00:40:38,940 En dat is heel goed gegaan. 355 00:40:39,100 --> 00:40:46,450 En daar kwamen ook heel veel vrouwen uit Polen, ik heb, in dat boek staat 356 00:40:46,450 --> 00:40:57,900 een plaatje van een hele tere dame en die heette, noemde ik Vögellein 357 00:40:57,900 --> 00:41:09,760 dat was een vrouw die lesgaf op het Conservatorium in Warschau, zangles. 358 00:41:09,760 --> 00:41:12,110 Even zoeken Mag dat even? 359 00:41:12,110 --> 00:41:18,750 Ja hoor. 360 00:41:18,750 --> 00:41:34,890 Wat een leuke plaatjes zie ik allemaal…O hier. Zij is gestorven daar. 361 00:41:34,890 --> 00:41:43,370 Ik noemde haar altijd Vögellein, het was een heel klein, teer 362 00:41:44,070 --> 00:41:52,510 dametje, en heeft het dus ook niet kunnen behappen allemaal. 363 00:41:52,510 --> 00:42:00,990 In dat Köpenick heb ik heel veel gezongen, waarom, omdat daar aldoor twee keer per 364 00:42:00,990 --> 00:42:10,060 24 uur waren er bombardementen op Berlijn, verschrikkelijk, ’s middags en ‘s nachts. 365 00:42:10,570 --> 00:42:14,070 En vooral ’s nachts waren de mensen vreselijk bang. 366 00:42:14,860 --> 00:42:22,670 Dan waren ze allemaal in het kamp, en dan zaten ze zo bij elkaar onder de trap, er 367 00:42:22,670 --> 00:42:30,830 was nog een bovenverdieping, en dan zaten we daar samen, wij hebben altijd met alle 368 00:42:30,830 --> 00:42:37,520 mensen gezongen, gezamenlijk, want dan hoor je elkaar, dan weet je waar je zit enzo. 369 00:42:37,520 --> 00:42:43,340 Dat is zo goed geweest. En daar was Vögellein dan ook bij. 370 00:42:44,540 --> 00:42:51,670 Goede herinneringen, dat zijn goeie herinneringen want daar ben ik dus op een 371 00:42:51,670 --> 00:42:58,285 bepaald moment weer vandaan moeten gaan lopen naar Oraniënburg waar ik bevrijd ben. 372 00:42:58,286 --> 00:43:02,990 Ja. Dat was een hele grote stap ineens. Ik 373 00:43:02,990 --> 00:43:11,690 Ik wil nog iets vragen, ik wil graag iets weten van het gezin waarin u bent geboren. 374 00:43:11,690 --> 00:43:12,310 Nog eens? 375 00:43:12,310 --> 00:43:14,190 Het gezin waarin u bent geboren. 376 00:43:14,190 --> 00:43:14,770 Ja. 377 00:43:14,770 --> 00:43:17,710 Waren jullie ook religieus of 378 00:43:18,040 --> 00:43:20,100 Nee, helemaal niet. 379 00:43:20,100 --> 00:43:22,980 Hoe zou je de achtergrond karakteriseren? 380 00:43:32,160 --> 00:43:39,443 Een fantastische moeder, en een verbrokkelde, verbrokkeld leven eigenlijk. 381 00:43:39,443 --> 00:43:44,500 Toen dacht ik en toen brokkelde wel. 382 00:43:44,500 --> 00:43:48,090 Maar die kracht van die moeder die is heel sterk he? 383 00:43:48,270 --> 00:43:54,300 Jaa, ja. Die heb ik van haar geërfd. Geweldige meid. 384 00:43:56,060 --> 00:44:04,710 Stond ze te fluiten voor de gevangenis op de Amstelveense weg, en dat kon ik horen. 385 00:44:04,960 --> 00:44:06,140 Geweldig. 386 00:44:06,680 --> 00:44:07,510 Héél geweldig! 387 00:44:07,510 --> 00:44:10,080 Tot wanneer wanneer is zij overleden? 388 00:44:11,590 --> 00:44:20,680 Ze was 93 toen ze overleed. En ik weet het niet meer, 389 00:44:20,680 --> 00:44:22,210 Nee, maar goed 390 00:44:22,210 --> 00:44:28,580 ik weet niet meer. Raar is dat. 391 00:44:28,580 --> 00:44:35,800 Ze is Er was op een gegeven moment een hele strenge winter, met bergen sneeuw 392 00:44:35,800 --> 00:44:37,120 In ’60 393 00:44:37,120 --> 00:44:41,560 In ’63 is er een hele strenge winter geweest en ook in de jaren ’70. 394 00:44:41,560 --> 00:44:44,390 Nee, dan zou het ’63 geweest zijn. 395 00:44:44,920 --> 00:44:46,680 De levensovertuiging. 396 00:44:46,860 --> 00:44:49,820 O ja. 397 00:44:51,270 --> 00:45:00,980 Ik geloof in mensen, ik geloof dat, zo voel ik mezelf ook, ik heb verder geen levensovertuiging. 398 00:45:01,530 --> 00:45:09,110 Ik geloof dat mensen OK zijn, prima, dat ze door omstandigheden misschien niet zo goed in hun 399 00:45:09,110 --> 00:45:23,810 vel zitten, maar daar, ik weet nog, ik weet nog toen ik net opgepakt was op de Amstelveense weg. 400 00:45:24,450 --> 00:45:33,330 Ja, want je moet weten dat mijn eerste man, die was 401 00:45:33,330 --> 00:45:37,910 niet gelovig, maar Pieter, was de zoon van een dominee. 402 00:45:38,680 --> 00:45:44,410 Maar ik heb nooit, maar ik schaam me haast om te zeggen dat 403 00:45:44,410 --> 00:45:51,959 ik met Pieter in de Oude Kerk getrouwd ben, in Amsterdam. 404 00:45:51,960 --> 00:45:55,270 Zijn vader die een verhaal hield, bij wijze van spreken, hij wist het 405 00:45:55,270 --> 00:46:02,480 wel, hoor,, maar gek is dat, dat dat kan, dat kan allemaal blijkbaar. 406 00:46:07,430 --> 00:46:11,379 En jouw zus, wist die van jouw verzetsactiviteiten, of hadden jullie heel weinig contact? 407 00:46:11,380 --> 00:46:17,120 Nee, we hadden heel weinig contact. Ze wist het zijdelings wel van, maar 408 00:46:17,120 --> 00:46:19,020 En wat vonden jouw moeder en jouw zus ervan? 409 00:46:19,020 --> 00:46:25,002 Mijn moeder vond dat prima. Mijn zus weet ik niet wat die ervan vond. 410 00:46:25,002 --> 00:46:26,840 Nee, had ik helemaal geen contact mee. 411 00:46:26,840 --> 00:46:36,650 Maar mijn moeder had een zuster en die woonde in Noord Holland, en dat waren NSB’ers. 412 00:46:36,650 --> 00:46:45,140 En die was een keer bij moeder gekomen en die had gevraagd hoe het met de kinderen ging enzo, en 413 00:46:45,630 --> 00:46:52,220 toen heeft ze vreselijke ruzie gekregen met die zus, en ze heeft gezegd: ik wil je nooit meer zien. 414 00:46:52,750 --> 00:47:00,718 En die is er nooit meer in gekomen. Zo lang als ze leefde. Ongelofelijk. En ik ook. 415 00:47:00,719 --> 00:47:12,740 Ik heb ook die tante en oom nooit meer gezien. Gek is dat he, dat stak mijn moeder zo diep. NSB 416 00:47:12,970 --> 00:47:14,070 In de familie. 417 00:47:14,070 --> 00:47:16,460 In de familie, vreselijk. 418 00:47:16,530 --> 00:47:21,910 En dat is heel lang zo gebleven, tot eigenlijk nu een paar 419 00:47:21,910 --> 00:47:31,230 jaar geleden, de familie van die familie hier is geweest. 420 00:47:32,560 --> 00:47:36,770 Uitstekend, enige mensen, daar heb ik nu contact mee. 421 00:47:36,770 --> 00:47:42,210 Haar kinderen voetballen en ik ben gek op voetballen, dus als er 422 00:47:43,590 --> 00:47:50,140 Groningen AZ is, dan bellen we elkaar, dat is om te gillen gewoon. 423 00:47:51,130 --> 00:47:52,110 Ja, leuk he. 424 00:47:52,110 --> 00:47:54,710 Als je humanist bent dan is dat toch heel fijn. 425 00:47:54,710 --> 00:48:02,780 Moet kunnen. Ja, nee echt enig. Nee, dus ik zit goed. Ik ben happy zo. 426 00:48:02,780 --> 00:48:09,810 En Pieter eigenlijk ook, die was ook zo. 427 00:48:09,810 --> 00:48:12,060 Wanneer bent u met Pieter getrouwd? 428 00:48:14,160 --> 00:48:15,820 Vlak na de oorlog. 429 00:48:15,820 --> 00:48:28,830 Misschien moeten we nog terug, naar, even, want we zijn gebleven bij Berlijn Köpenick. Oranienburg. 430 00:48:28,830 --> 00:48:31,380 Je zei dat is een hele stad, een wandeling. 431 00:48:32,790 --> 00:48:40,510 Ja, dat was ontzettend, want kijk, ik kon wel, maar er waren 432 00:48:40,510 --> 00:48:44,780 ook mensen en die konden niet, en die werden gewoon afgeschoten. 433 00:48:44,980 --> 00:48:47,145 Die werden gewoon van de weg geschoven. 434 00:48:47,980 --> 00:48:58,790 En we zijn dus met een groep in Oranienburg terechtgekomen, en daar, waar 435 00:49:00,110 --> 00:49:07,050 een, een massa dodelijk zieke mensen, daar dus de bevrijding meegemaakt. 436 00:49:07,050 --> 00:49:08,510 Was dat in Sachsenhausen? 437 00:49:08,510 --> 00:49:12,330 Ja, Oranienburg Sachsenhausen, dat hoort bij elkaar. 438 00:49:12,330 --> 00:49:14,960 Ik ben er geweest, vorige zomer. Ja. 439 00:49:16,030 --> 00:49:17,970 Was daar dus ja. 440 00:49:17,970 --> 00:49:25,320 Het concentratiekamp, ja. Met man en kinderen geweest, ja. heel indrukwekkend. 441 00:49:25,320 --> 00:49:27,010 Ik ben nooit ergens naartoe gegaan. 442 00:49:27,010 --> 00:49:29,220 U bent er geweest. 443 00:49:29,220 --> 00:49:32,137 Ik heb er geen zin in. Ik ben ja. 444 00:49:32,138 --> 00:49:39,230 Maar dat was wel wat hoor, toen ik daar kwam, want daar waren zo verschrikkelijk veel doden, 445 00:49:39,230 --> 00:49:49,210 en toen op een gegeven moment zijn we bevrijd door de Russen, en dat was natuurlijk geweldig. 446 00:49:49,210 --> 00:49:49,670 Hoe ging dat? 447 00:49:49,670 --> 00:49:59,100 O geweldig, ik zal je vertellen, er was op een ochtend in het kamp reuring bij de vrouwen 448 00:49:59,100 --> 00:50:06,620 dat er iets aan de hand was, dat het leek alsof er geen licht was op de Kommandantur. 449 00:50:06,940 --> 00:50:10,180 De Kommandantur, daar ben jij dus door gelopen. 450 00:50:10,180 --> 00:50:10,440 Ja. 451 00:50:10,440 --> 00:50:20,010 Dat was iets hoogs, daar was een ruimte onder waar je doorheen liep, en daarboven woonden de moffen 452 00:50:20,600 --> 00:50:35,029 en die hadden daar hun hele mooie spullen en dingen, en die konden daar eten enzo, de Kommandantur. 453 00:50:35,029 --> 00:50:40,652 We hoorden dat de Duitsers op de vlucht waren. 454 00:50:40,652 --> 00:50:46,160 We zijn gelopen om te kijken of er nog licht was op de Kommandantur. 455 00:50:46,160 --> 00:50:54,180 Op een gegeven moment was daar het licht uit, en hadden we het gevoel: ze zijn weg. 456 00:50:55,430 --> 00:51:08,010 En toen is de hel losgebroken, want al die mensen, verhongerd en wel, die zijn uit hun kampement 457 00:51:08,010 --> 00:51:14,980 gebroken en naar buiten, en naar die Kommandantur, en daar gekeken wat er te eten was, want 458 00:51:14,980 --> 00:51:24,430 ze waren inderdaad weg, en zó is die bevrijding gekomen, en toen kwamen daar ineens Russen. 459 00:51:24,900 --> 00:51:36,130 Geweldige kerels met een heel konvooi. En nou, die hebben dus de zaak bevrijd, ongelofelijk gewoon. 460 00:51:36,420 --> 00:51:46,060 En wat zo ongelofelijk was, daar was een Lazaret bij, bij die Russen, en er was een baas, 461 00:51:46,310 --> 00:51:55,170 de leader of the band, een arts, en die kwam bij mij en vroeg wat ik nodig had voor al die 462 00:51:55,170 --> 00:52:03,370 patiënten, dus daar kwam van hem de allereerste medicatie en dingen gekregen die nodig waren. 463 00:52:03,370 --> 00:52:05,440 Dus je was eigenlijk nog steeds aan het werk. 464 00:52:05,440 --> 00:52:11,913 Ik was aan het werk, ja. Heel prettig. Dat is prettig als dat kan. 465 00:52:13,450 --> 00:52:25,550 Nou, en daar is dus het begin geweest, ja, ik heb, hij heeft mij nog, hij kwam 466 00:52:25,550 --> 00:52:37,910 me halen soms ’s avonds, en hij heeft een piano georganiseerd in met de Russen. 467 00:52:37,910 --> 00:52:38,730 Muziek is zo’n ongelofelijke factor. 468 00:52:38,730 --> 00:52:48,537 Zo belangrijk, het is zo verbindend. Dat is zo enig, zo enig. En het was een schat van een man. 469 00:52:48,537 --> 00:52:51,840 En die wou dat ik naar Polen kwam, nou ja. 470 00:52:51,840 --> 00:52:53,450 Dat wou je liever niet? 471 00:52:54,490 --> 00:52:57,600 Nou, ik heb er heel sterk over gedacht, ja. 472 00:52:58,330 --> 00:53:03,590 Omdat ik, en dat had ik helemaal, ook, en die wist dat ook, dat dat 473 00:53:03,820 --> 00:53:08,376 een gelegenheidshuwelijk was geweest, als je begrijpt wat ik bedoel. 474 00:53:08,376 --> 00:53:12,750 Dat was een noodzaak, om weg te komen uit het ziekenhuis, 475 00:53:12,750 --> 00:53:16,880 om opnieuw te beginnen met een andere naam, en zo. 476 00:53:17,400 --> 00:53:19,200 en dat vond hij ook. 477 00:53:19,950 --> 00:53:26,880 En, dus op een gegeven moment toen ik terugkwam, toen hebben we dat wel besproken. 478 00:53:26,880 --> 00:53:29,230 Want je was eigenlijk verliefd geworden op die man? 479 00:53:29,230 --> 00:53:39,270 Ik was zeer verliefd op die man, ja, en die man op mij. Ja. Maar goed, ik ben dus gescheiden. 480 00:53:41,190 --> 00:53:49,740 en ik zou gaan naar Polen. Maar dat was ook allemaal niet eenvoudig, want ik had geen 481 00:53:49,740 --> 00:53:50,490 Maar we gaan 482 00:53:50,490 --> 00:53:51,300 Ik ga veel te ver. 483 00:53:51,300 --> 00:53:59,590 Nee, want wat mij zo intrigeert, is dan ben je bevrijd, en dán?! Dan wil je weer naar huis. 484 00:54:00,600 --> 00:54:06,590 Ja. Maar ik wou niet zo direct naar huis, want er waren zo ontzettend veel zieke mensen. 485 00:54:07,280 --> 00:54:11,490 Ik kon daar niet zomaar weglopen. Dus ik ben daar nog een hele poos geweest. 486 00:54:11,490 --> 00:54:13,970 Wat is een hele poos? Een paar maanden? 487 00:54:13,970 --> 00:54:20,580 Ja, zoiets, en eind juni ben ik thuisgekomen. 488 00:54:20,620 --> 00:54:23,010 En had je inmiddels contact met het thuisfront? 489 00:54:23,010 --> 00:54:32,220 Ik had mensen die al naar huis gegaan waren, had ik berichten meegegeven voor Herman en mijn moeder. 490 00:54:32,220 --> 00:54:32,990 Ik leef nog. 491 00:54:32,990 --> 00:54:33,400 He? 492 00:54:33,400 --> 00:54:33,960 Ik leef nog. 493 00:54:33,960 --> 00:54:37,900 Ja. ja, alles goed en ik kom. 494 00:54:37,900 --> 00:54:40,650 Nee, dat is heel goed gelopen, die hebben dat ook 495 00:54:40,650 --> 00:54:49,200 gedaan, die waren dus veel eerder al weg dus ik ben 496 00:54:49,200 --> 00:54:51,440 En hoe ben je toen naar huis gegaan? 497 00:54:51,440 --> 00:54:56,380 Nou, dat was ook wat, dat heeft me drie weken gekost. Ja. Ja. 498 00:54:56,380 --> 00:55:05,239 Wat hadden wij, ik had wat geld, en ik had een fles whisky of zoiets had ik mee. 499 00:55:06,030 --> 00:55:17,000 Die heb ik trouwens helemaal meegenomen, en die heeft jaren in de kast in Amsterdam gestaan. 500 00:55:17,000 --> 00:55:19,480 Geweldig he, enig gewoon weg. 501 00:55:19,480 --> 00:55:25,380 Ik had altijd het gevoel: die heeft me gered, terwijl ik hem niet eens weggegeven heb. Ja. 502 00:55:25,380 --> 00:55:32,450 Nou, hoe ben ik teruggekomen, dat was een hele vreemde aangelegenheid, want er ging bijna nog niks. 503 00:55:32,450 --> 00:55:35,010 Er was nog bijna niks. 504 00:55:35,300 --> 00:55:46,010 Ik had dus wat geld meegekregen, geld van Carl Sjain heb ik geld meegekregen, en dan 505 00:55:46,010 --> 00:55:52,990 kon ik weer een stuk mee, en dan ging er toch weer eens een treintje, maar dan, ik 506 00:55:52,990 --> 00:55:59,370 ben soms wel eens ergens een paar weken moeten blijven, want overal waar je in die 507 00:55:59,370 --> 00:56:05,840 kampen kwam, daar moest je helemaal onderzocht, en dan moest je blijven, en helemaal 508 00:56:05,840 --> 00:56:06,900 Ontluizen. 509 00:56:06,900 --> 00:56:12,512 Ontluizen en de hele santekraam, en dat duurde soms dan weet ik hoe lang voor je 510 00:56:12,512 --> 00:56:22,480 weer,.. totdat ik uiteindelijk met een klein treintje gekomen ben in Limburg, bij Vaals. 511 00:56:22,480 --> 00:56:29,150 En dat was toen nog zo dat treintje als je kinderen gaf, zo’n ijzeren ding met 512 00:56:29,150 --> 00:56:40,290 ijzeren hekjes waar je dan op kon staan, en zo ben ik daar binnengekomen in Vaals. 513 00:56:40,290 --> 00:56:45,470 En dat was dus eind juni, dat was de verjaardag van Prins Bernhard. 514 00:56:47,900 --> 00:56:56,369 Nou, en dan moet je daar weer in een kamp, en wéér eindeloos wachten en dat heb ik verdomd, Ik 515 00:56:56,370 --> 00:57:04,760 ben weggelopen, en ik ben gaan lopen, en toen kwam er een auto aan, een vrachtauto, die heb ik 516 00:57:04,760 --> 00:57:07,371 aangehouden, ik heb verteld wat er was en wie ik was en of ik mee mocht rijden, waar hij naartoe 517 00:57:07,371 --> 00:57:20,490 ging, en hij ging ergens daar, in Limburg, naar het westen, als enige, en ik mocht mee, en toen 518 00:57:20,490 --> 00:57:29,860 heeft hij in, waar was het Amsterdam, en mijn moedertje woonde in Alkmaar, en hij heeft mij 519 00:57:29,860 --> 00:57:38,740 meegenomen naar Amsterdam, en hij heeft mij toen weer naar een confrater gebracht die naar Alkmaar 520 00:57:38,740 --> 00:57:47,430 ging, en daar ben ik toen, hij gaf toen een paar centen, want ik had niks meer, en zo leuk, 521 00:57:47,430 --> 00:57:53,570 kwamen we door Heilo met die twee auto’s, was leuk, daar stonden ze toen met aardbeien, met 522 00:57:53,570 --> 00:57:57,480 mandjes, toen heb ik een mandje aardbeien voor mijn 523 00:57:57,480 --> 00:58:00,780 moeder gekocht, kwam ik met een cadeautje thuis! 524 00:58:00,780 --> 00:58:09,452 Enig gewoonweg. Dat mandje dat heeft ze nog tot haar dood gehad ja. Maar zo goed gegaan allemaal. 525 00:58:09,452 --> 00:58:13,832 Allemaal goed gegaan, ja. 526 00:58:13,832 --> 00:58:27,090 En toen, toen, ja, toen is dus, toen is Herman ook weer opgedoken, en 527 00:58:27,360 --> 00:58:34,620 daar ging het gelukkig goed mee, en die had een hele aardige, leuke 528 00:58:34,620 --> 00:58:40,830 vriendin gevonden, daar was ik heel gelukkig over, en ik zou dus naar Polen. 529 00:58:42,160 --> 00:58:48,700 Maar mijn moeder vond dat natuurlijk niks, en die werd hartstikke ziek, en kwam 530 00:58:48,700 --> 00:58:54,920 op het station, op het Merwedeplein naar mijn huis natuurlijk, en ik haar 531 00:58:54,920 --> 00:59:04,700 verzorgde en ik zou dus gaan, ik had al afspraken gemaakt, met ik kon mee met 532 00:59:04,700 --> 00:59:15,510 een groep Russen die in Texel gelegerd waren, en daar mee kon ik naar Warschau. 533 00:59:17,320 --> 00:59:23,778 En dat ging uit Eindhoven vandaan. 534 00:59:23,778 --> 00:59:32,040 En toen kreeg ik van Herman een auto en een chauffeur, en die bracht mij daar naartoe. 535 00:59:32,040 --> 00:59:36,920 Dat was vreselijk, ben gewoon weg gegaan, m ’n moeder ook, die 536 00:59:37,650 --> 00:59:43,056 was toen wel weer wat opgeknapt, die zei: kind als moet je gaan. 537 00:59:43,057 --> 00:59:52,930 Nou goed, toen kwam ik daar, in Eindhoven, en toen waren ze niet gekomen. 538 00:59:53,670 --> 00:59:57,946 En toen zei die chauffeur: heeft u kennissen in Eindhoven, ik zei: nee, niemand. 539 00:59:57,947 --> 01:00:05,560 Nou, gaat u weer met mij mee terug, en dan breng ik u weer als ze komen. 540 01:00:05,560 --> 01:00:16,954 Nou, zo is het gekomen, en toen kwam ik daar, en toen was moeder heel ziek. Toen ben ik gegaan. 541 01:00:16,954 --> 01:00:27,951 Dat was goed. Ja. En ze is opgeknapt gelukkig. Ja. Ja. 542 01:00:27,951 --> 01:00:36,440 Nou ja, en toen scheiding met Herman eigenlijk heel goed opgelost, en toen, een 543 01:00:36,440 --> 01:00:45,350 heel stuk later, toen stond Pieter ineens voor de deur, of néé, het was nog 544 01:00:45,350 --> 01:00:53,240 veel gekker en leuker!, ik ging weer naar een concert met iemand, en ik zat in 545 01:00:53,240 --> 01:01:01,940 de zaal, en het zou beginnen en er komen van het podium twee jongetjes gerend. 546 01:01:02,420 --> 01:01:04,650 Pieter en Philipje. 547 01:01:04,920 --> 01:01:11,240 En daar was ik dus mee op school geweest, met Pieter, en ik kende Pieter heel goed, 548 01:01:11,240 --> 01:01:19,970 want die woonde in Schoorl en ik ging mee naar zijn ouders, want ik speelde op het 549 01:01:19,970 --> 01:01:26,590 orgel en ik zong daar, en we deden cantaten samen, ik ben daar veel geweest, waren 550 01:01:26,590 --> 01:01:32,153 ontzettende lieve mensen, en dat is allemaal dus in mijn schooltijd, m’n hbs-tijd, 551 01:01:32,154 --> 01:01:41,720 moet je voorstellen, en toen kwam Pieter weer boven water, en zo is het gekomen. 552 01:01:43,080 --> 01:01:44,580 Bijzonder he? 553 01:01:44,610 --> 01:01:46,720 En jullie hebben een gelukkig huwelijk gehad he? 554 01:01:46,720 --> 01:01:51,650 Geweldig huwelijk, een énig huwelijk, ja. Echt enig. 555 01:01:51,650 --> 01:02:01,510 Zaten op dezelfde golflengte met van allerlei dingen, en nou, enige kinderen, en heel leuk. 556 01:02:01,510 --> 01:02:10,390 En toen werd Pieter hier benoemd, en toen zijn we hier naartoe gegaan, en toen hadden we dus 557 01:02:10,390 --> 01:02:24,540 twee kinderen, ach, ik heb een foto hier van Pietertje, nee, van Johan en Saskia, in een wasteil 558 01:02:24,540 --> 01:02:32,010 hier in Negen jaar hiernaast gewoond, en omdat was, zijn we hier naartoe gegaan, verhuizen. 559 01:02:32,010 --> 01:02:38,789 En wat wou ik nou vertellen 560 01:02:38,790 --> 01:02:43,590 Het fotootje met het teiltje. 561 01:02:43,590 --> 01:02:44,090 Ja. 562 01:02:44,750 --> 01:02:49,880 Nou, ik zal kijken of ik het kan vinden of dat ik het juist aan iemand 563 01:02:49,880 --> 01:02:55,200 gegeven heb die het kan laten vergroten omdat het zo dierbaar was. 564 01:02:55,200 --> 01:03:05,100 Ja, toen hadden we dus zelf twee kinderen en toen had ik, toen kwam er een joods kind, 565 01:03:06,270 --> 01:03:13,490 jongetje Hertzberger, een vreselijk verkreukeld jongetje waar we de ouders van kenden, 566 01:03:13,490 --> 01:03:23,260 moeder was al overleden, vader was doodziek, ons, waren net weer uit Amsterdam, of we 567 01:03:23,610 --> 01:03:28,140 wilden opvangen, want het ging allemaal niet, er was een tweede moeder, maar ging niet goed. 568 01:03:30,170 --> 01:03:35,940 En toen hebben we Bob in huis genomen, zo’n verkreukeld kind, ontzettend. 569 01:03:35,940 --> 01:03:37,280 Kwam uit de onderduik? 570 01:03:37,280 --> 01:03:39,070 Uit de onderduik, ja. 571 01:03:39,070 --> 01:03:45,730 Maar op een klein plekje, bij een hele lieve, alleenstaande mevrouw, 572 01:03:45,730 --> 01:03:54,700 angstige mevrouw gezeten, en nou ja, hij kon geen tien tellen, en 573 01:03:54,700 --> 01:04:00,450 hij werd een van de belangrijkste hoogleraren fysica in Amsterdam. 574 01:04:02,440 --> 01:04:05,170 Ongelofelijk. Enig, enig, enig. 575 01:04:05,170 --> 01:04:12,270 Goed, die is dus bij ons geweest, toen waren we denk ik een jaar verder, toen belde 576 01:04:12,270 --> 01:04:19,570 de Hart de Ruiter, kinderpsychiater, heb je nog een plekje want ik heb hier een 577 01:04:19,570 --> 01:04:29,510 meisje liggen op Interne en die hoort hier helemaal niet, en die moet een plek hebben. 578 01:04:30,090 --> 01:04:36,350 En toen dachten we: ja, waarom niet eigenlijk, als je zelf uit zo’n ellende 579 01:04:36,350 --> 01:04:41,322 bent gekomen dan wil je wel alles doen, en Pieter ook, dat was geweldig. 580 01:04:42,430 --> 01:04:51,740 Nou, die kwam, want die had last van en ze is bij ons gekomen, en ik weet 581 01:04:51,740 --> 01:04:56,550 nog zo goed, de eerste avond zei ik, luister, ik heb gehoord dat jij moeite 582 01:04:56,550 --> 01:05:01,840 hebt om je plas op te houden in bed, wil je dat ik een zeiltje in bed doe? 583 01:05:02,450 --> 01:05:05,900 “Nee, is helemaal niet nodig.” Ik zeg: OK, doen we het niet. 584 01:05:05,900 --> 01:05:09,883 Nooit meer iets geweest, fantastisch he? 585 01:05:10,520 --> 01:05:17,745 Terwijl ze opgenomen was op de interne omdat het altijd mis ging thuis. 586 01:05:17,745 --> 01:05:28,873 Nou, die is nog mijn kind, ze is 73 nu, leuk he, ze woont hier niet ver vandaan, een 587 01:05:28,874 --> 01:05:38,060 geweldige meid, ze is verpleegster geworden, wijkverpleegster, heel veel moeite, moeilijk, 588 01:05:38,060 --> 01:05:46,420 nukkig, vreemde dingen soms, maar een hart van goud, ja, dat is wel goed gekomen. 589 01:05:52,000 --> 01:05:56,700 Ja. En Bob ook, is ook goed gegaan. 590 01:05:57,410 --> 01:06:00,090 Dus eigenlijk heb je dat werk wat je zeg maar in de oorlog al 591 01:06:00,090 --> 01:06:02,680 deed, namelijk voor kinderen zorgen, heb je gewoon voortgezet? 592 01:06:03,500 --> 01:06:04,860 Ja. Ja, dat kon allemaal. 593 01:06:04,860 --> 01:06:11,890 Want behalve die twee hebben we er nog twee, een jongen geweest, daarna, dat was ook zo ontroerend, 594 01:06:11,890 --> 01:06:24,740 die is naar Amerika gegaan, na zijn schooltijd hier bij ons ook te zijn geweest, en toen Sas stierf, 595 01:06:24,840 --> 01:06:43,050 in februari, drie dagen daarna was Theo hier, die zei: ik kom wel even een paar dagen bij je. 596 01:06:43,220 --> 01:06:45,599 Uit Amerika! En na drie dagen weer terug want hij moest weer aan het werk, ongelofelijk he? 597 01:06:45,600 --> 01:06:53,530 Zo ontroerend, zulke leuke kinderen hadden we, geweldig. 598 01:06:53,530 --> 01:06:59,270 Als je nu terugkijkt, de impact van de oorlog op je leven, die is natuurlijk immens geweest. 599 01:06:59,270 --> 01:07:03,890 Ja. Ja. Ja, het heeft mij goed gedaan. 600 01:07:03,910 --> 01:07:10,320 Klinkt idioot, maar het heeft mij geleerd, het heeft me wat geleerd, en dat is niet 601 01:07:10,620 --> 01:07:18,190 alleen mij alleen, maar zoveel, dat zou Riete ook zeggen, is ook een geweldige meid. 602 01:07:18,860 --> 01:07:22,330 Ik wil alleen nog even iets over die vriendschap met Riete, omdat we 603 01:07:22,330 --> 01:07:27,460 straks naar Riete gaan, want jullie hebben elkaar dus in de oorlog ontmoet? 604 01:07:27,460 --> 01:07:31,010 Ja, door David de Miranda. 605 01:07:31,090 --> 01:07:38,360 David zei: je moet eens gaan naar, en nu weet ik niet meer goed waar ze woonde, want 606 01:07:39,580 --> 01:07:47,360 die kende, Riete was klant van David, en deed ook allerlei dingen, die kende haar. 607 01:07:47,360 --> 01:07:50,190 Heeft David het overleefd? 608 01:07:50,270 --> 01:07:57,870 Ja. Ja. Die heeft het overleefd. Geweldig. Geweldig. Die ook risico’s durfde te nemen. 609 01:07:57,870 --> 01:07:59,060 Huisarts in Amsterdam. 610 01:07:59,060 --> 01:08:00,558 Huisarts, ja. Enige man, enige man, ja. 611 01:08:03,980 --> 01:08:11,490 Maar goed, Riete, daar ben ik toen naartoe gegaan, en toen, dat zal Riete wel vertellen, 612 01:08:11,490 --> 01:08:18,321 die wist geloof ik dat ik zou komen, en die dacht dat er een of ander oud mens kwam. 613 01:08:19,670 --> 01:08:24,250 En dat was dus niet zo, dat was zo raar, we verwachtten elkaar 614 01:08:24,250 --> 01:08:28,560 helemaal niet, maar we werden toen, nou, de grootste vriendinnen. 615 01:08:28,940 --> 01:08:38,370 Zo enig, want ook toen ze hier, toen hij werd benoemd hier op de univ.. op de kunstacademie, 616 01:08:38,820 --> 01:08:48,430 en ze moesten hier dus wonen, en toen werden Pieter en ik, die, dat was een melkfabriek 617 01:08:48,430 --> 01:08:54,719 geloof ik of zoiets waar ze terecht gekomen zijn in Marum Laren, waar ze hebben gewoond. 618 01:08:54,720 --> 01:08:55,190 Ontzettend bedankt. 619 01:08:55,190 --> 01:08:57,030 Ja, heel erg bedankt 620 01:08:58,170 --> 01:08:58,250 Waarvoor? 621 01:08:58,250 --> 01:08:59,750 Voor het verhaal. 622 01:08:59,750 --> 01:09:01,630 Oh. Het verhaal. 623 01:09:01,630 --> 01:09:13,630 Het is echt heel indringend, vooral die vitaliteit die je hebt. wat ongelofelijk bijzonder… 624 01:09:14,110 --> 01:09:18,320 Het is fijn als je dat hebt. 625 01:09:18,320 --> 01:09:22,030 Bijzonder, dat komt door die moeder, zo’n sterke 626 01:09:22,030 --> 01:09:30,570 moeder die dat alleen heeft gerooid, met vitale kracht. 627 01:09:30,570 --> 01:09:35,620 Nou, en mijn Saskia niet te vergeten, dát was me er een! 628 01:09:35,620 --> 01:09:38,360 O ja? Vertel eens over haar, want haar heb ik niet gekend. 629 01:09:38,360 --> 01:09:51,260 Sas is, die heeft dertig jaar geleden deed zij haar doctoraal psychologie, had al een baan gevonden 630 01:09:51,260 --> 01:09:59,880 in Rotterdam, op de universiteit, en daar krijgt ze ineens een vreemd oog, een (retro neuritis?) 631 01:09:59,880 --> 01:10:11,120 heet dat, dat een ooguitval, werd ze voor opgenomen, lumbaalpunctie gedaan, multiple sclerose, nou, 632 01:10:12,650 --> 01:10:20,750 dat is een doodsoordeel, en dat heeft ze dus helemaal, ze is toch aan het werk gebleven, ze is 633 01:10:20,750 --> 01:10:32,870 nog gepromoveerd, alles zelf gedaan, zó ontroerend, geweldig gehad, ze heeft twintig jaar gewerkt. 634 01:10:32,870 --> 01:10:37,930 Ik ben trots op haar. Ik wil haar even laten zien… 635 01:10:37,930 --> 01:10:46,856 ik zal het voorlezen: we zijn geschokt door het overlijden van onze dierbare collega 636 01:10:46,857 --> 01:10:52,591 doctor Saskia Boeke in de ruim twintig jaar dat Saskia bij ons werkte heeft ze 637 01:10:52,591 --> 01:10:59,320 met grote betrokkenheid en deskundigheid haar studenten en promovendi begeleid. 638 01:11:00,020 --> 01:11:03,490 Ondanks haar ziekte bleef ze zo lang mogelijk werken. 639 01:11:03,500 --> 01:11:06,480 Haar doorzettingsvermogen was bewonderenswaardig. 640 01:11:06,890 --> 01:11:52,740 We hebben haar erg gemist, ook vanwege haar zorgzame karakter