1 00:00:01,110 --> 00:00:07,224 O Buchenwald, ich kann dich nicht vergessen, Weil du mein Schicksal bist. 2 00:00:07,597 --> 00:00:13,782 Wer dich verließ, der kann es erst ermessen Wie wundervoll die Freiheit ist! 3 00:00:13,901 --> 00:00:20,680 O Buchenwald, wir jammern nicht und klagen, Und was auch unsere Zukunft sei - 4 00:00:20,752 --> 00:00:27,561 Wir wollen trotzdem "ja" zum Leben sagen, Denn einmal kommt der Tag - Dann sind wir frei! 5 00:00:27,604 --> 00:00:30,700 Denn einmal kommt der Tag - Dann sind wir frei! 6 00:00:40,099 --> 00:00:43,238 Al sinds de machtsovername in 1933 7 00:00:43,263 --> 00:00:48,123 bestonden er in het nationaalsocialistische Duitsland van Hitler concentratiekampen. 8 00:00:48,601 --> 00:00:52,573 De eerste kampen waren klein en hadden vaak geen lang bestaan. 9 00:00:52,605 --> 00:00:57,598 Maar vanaf de tweede helft van de jaren dertig groeiden het aantal grote kampen snel. 10 00:00:57,615 --> 00:01:04,348 Zo ontstond er een heel netwerk dat zich uitbreidde over Duitsland en het door haar bezette gebied. 11 00:01:04,499 --> 00:01:09,639 Als onderdeel van dit Duitse vernietigingsapparaat werd in 1937 12 00:01:09,664 --> 00:01:14,856 op de Ettersberg bij Weimar concentratiekamp Buchenwald opgericht. 13 00:01:15,710 --> 00:01:19,805 In eerste instantie was dit kamp bestemd als zogenaamd ‘Schutzhaftlager’ 14 00:01:19,909 --> 00:01:24,766 voor politieke tegenstanders van het nationaalsocialisme, hoofdzakelijk communisten. 15 00:01:25,448 --> 00:01:34,366 Daarnaast ook voor meervoudig veroordeelde criminelen, zogenaamde asocialen, Joden, Jehova’s getuigen en homoseksuelen. 16 00:01:35,428 --> 00:01:38,575 Mensen werden zonder vorm van proces opgepakt 17 00:01:38,600 --> 00:01:42,934 en in een concentratiekamp van de rest van de bevolking geïsoleerd. 18 00:01:43,432 --> 00:01:48,261 Tot en met 1939 ging het hierbij om inwoners van het Duitse Rijk. 19 00:01:48,301 --> 00:01:51,082 Maar al direct na het begin van de Tweede Wereldoorlog 20 00:01:51,107 --> 00:01:55,017 werd in de bezette gebieden elke mogelijke vijand opgepakt. 21 00:01:57,354 --> 00:02:00,216 Buchenwald werd gebouwd door gevangenen zelf. 22 00:02:00,280 --> 00:02:03,815 Ze moesten het hele gebied ontginnen, bomen kappen, 23 00:02:03,840 --> 00:02:07,631 SS-kazernes bouwen en een barakkenkampen uit de grond stampen. 24 00:02:08,421 --> 00:02:14,084 Begin 1937 werkten 149 mannen aan de bouw van dit concentratiekamp, 25 00:02:14,148 --> 00:02:19,031 maar tegen het einde van hetzelfde jaar waren er ruim 2500 gevangenen 26 00:02:19,056 --> 00:02:23,913 die dag en nacht onder zware omstandigheden bouwden aan hun eigen gevangenis. 27 00:02:23,959 --> 00:02:26,492 En vaak ook aan hun eigen ondergang. 28 00:02:27,683 --> 00:02:32,327 Naast de bouw van het kamp zelf, dat pas eind 1941 voltooid werd, 29 00:02:32,367 --> 00:02:36,072 liet de SS tijdens de eerste jaren de gevangenen vooral werken 30 00:02:36,097 --> 00:02:39,448 aan de uitbouw van het omliggende werk en privéterrein. 31 00:02:40,021 --> 00:02:46,773 Zo ontstond een station, comfortabele SS villa’s, een Valkenhof en zelfs een dierentuin. 32 00:02:47,361 --> 00:02:53,477 In 1940 werd ten oosten van het kamp, aan de toegangsweg, een wapenwerkplaats gebouwd. 33 00:02:53,969 --> 00:02:59,103 Deze werkplaats groeide uit tot een enorme wapenindustrie, de Gustlofwerke. 34 00:03:00,022 --> 00:03:05,634 In de periode ‘41-‘42 wordt de bouw van het kamp grotendeels afgesloten. 35 00:03:05,992 --> 00:03:10,410 Op het hoogtepunt bestond het uit minimaal 18 SS kazernes, 36 00:03:10,435 --> 00:03:16,441 67 barakken, een keuken, een magazijn voor opslag van kleding en dergelijke, 37 00:03:16,529 --> 00:03:21,122 een desinfectieruimte, een kolenbunker, een wasserij, een 38 00:03:21,147 --> 00:03:25,581 ziekenbarak, een experimenteerbarak en een crematorium. 39 00:03:27,266 --> 00:03:32,779 Onder leiding van SS en een Kapo werd ’s ochtends vroeg na het eten van een stukje brood 40 00:03:32,827 --> 00:03:37,410 vertrokken naar het arbeidscommando, om ´s avonds laat weer terug te keren in het kamp, 41 00:03:37,435 --> 00:03:42,875 waar men na een soms urendurend appel een gamel met slappe soep kreeg. 42 00:03:44,946 --> 00:03:51,132 Naast tewerkstelling in arbeidscommando´s, verhuurde de SS gevangenen aan grote ondernemingen. 43 00:03:51,418 --> 00:03:55,842 Buchenwald had dus niet alleen zijn eigen positie in het vernietigingsapparaat, 44 00:03:55,867 --> 00:04:00,094 maar ook een duidelijke verbinding met de maatschappij en economie. 45 00:04:00,221 --> 00:04:06,304 Het gevolg was dat Buchenwald uitgroeide tot één van de grootste nationaalsocialistische kampcomplexen 46 00:04:06,329 --> 00:04:11,112 met van de Rijn tot aan de Elbe een netwerk van 136 buitenkampen. 47 00:04:12,264 --> 00:04:15,301 Het totale aantal gevangenen in Buchenwald 48 00:04:15,326 --> 00:04:23,506 groeide van ruim 11.000 in januari 1943 naar ruim 84.000 in de herfst van 1944. 49 00:04:24,312 --> 00:04:27,520 Ze werkten in onvoorstelbare omstandigheden. 50 00:04:28,243 --> 00:04:33,536 Wie niet in staat was om te werken, werd uitgeselecteerd voor een transport naar een vernietigingskamp 51 00:04:33,599 --> 00:04:35,825 of stierf door uitputting. 52 00:04:36,445 --> 00:04:42,544 In totaal zijn er 250.000 gevangenen geweest waarvan er bijna 60.000 zijn omgekomen. 53 00:04:43,243 --> 00:04:47,810 Begin 1945 werd Buchenwald eindstation voor evacuatietransporten 54 00:04:47,835 --> 00:04:51,207 uit de opgeheven kampen Auschwitz en Groß-Rosen. 55 00:04:52,737 --> 00:04:55,357 De gevangenen verloren in Buchenwald alles 56 00:04:55,382 --> 00:04:59,710 wat tot dat moment hun persoonlijkheid en uiterlijke verschijning bepaalde. 57 00:05:00,162 --> 00:05:05,547 Na een vaak mensonwaardig transport kwamen ze met het binnengaan van de kamppoort 58 00:05:05,610 --> 00:05:09,569 in een wereld terecht waar ze geen baas meer waren over hun eigen leven. 59 00:05:10,760 --> 00:05:17,591 Na aankomst werd de gevangene kaalgeschoren, gedesinfecteerd, van gevangenenkledij voorzien, 60 00:05:17,647 --> 00:05:23,444 eventueel verhoord, geregistreerd en ingedeeld naar nummer en categorie. 61 00:05:24,124 --> 00:05:26,419 Elke categorie had zijn eigen kleur, 62 00:05:26,444 --> 00:05:30,577 die in de vorm van een stoffen driehoek op de gevangenenkledij werd genaaid. 63 00:05:31,332 --> 00:05:35,671 Gevangenen werden behandeld naar de regels die voor hun kleur driehoek golden 64 00:05:35,783 --> 00:05:38,332 en verloren hiermee hun persoonlijkheid. 65 00:05:39,689 --> 00:05:44,576 Het verlies van de eigen persoonlijkheid werd nog versterkt door het dragen van een nummer. 66 00:05:44,704 --> 00:05:50,126 Een gevangene werd nooit bij zijn naam, maar altijd bij zijn nummer afgeroepen of aangesproken. 67 00:05:50,801 --> 00:05:56,518 Tot eind 1942 kregen de meeste gevangenen vrijgekomen nummers onder de 10.000. 68 00:05:57,162 --> 00:06:01,087 Elke keer als iemand stierf of naar een ander kamp gedeporteerd werd, 69 00:06:01,174 --> 00:06:03,385 kwam zijn nummer vrij voor een nieuwe gevangene. 70 00:06:03,900 --> 00:06:11,244 In 1942 telde de SS door en kregen grote transporten een serienummer waaraan ze te herkennen waren. 71 00:06:13,047 --> 00:06:15,626 Met behulp van de door haar gecreëerde indeling, 72 00:06:15,651 --> 00:06:20,383 zorgde de SS ervoor dat er een gevangenengroep ontstond die onderling verdeeld was. 73 00:06:20,669 --> 00:06:25,568 Dit werd nog versterkt door de taken die de SS aan bepaalde gevangenen overdroeg. 74 00:06:25,989 --> 00:06:30,203 Ze werden bijvoorbeeld verantwoordelijk gesteld voor het opstellen van transportlijsten. 75 00:06:30,449 --> 00:06:35,997 Er werden blokoudsten aangewezen die de verantwoording kregen voor de gang van zaken in de barak 76 00:06:36,022 --> 00:06:39,766 en het aantreden van hun barak bij het ochtend- of avondappel. 77 00:06:39,944 --> 00:06:43,467 En er werden Kapo´s aangesteld die betrokken waren bij het 78 00:06:43,492 --> 00:06:46,895 indelen en leiden van de verschillende arbeidscommando´s. 79 00:06:47,753 --> 00:06:52,586 In Buchenwald bevonden zich vanaf de zomer van 1940 Nederlandse gevangenen. 80 00:06:53,475 --> 00:07:01,085 In de periode 1940-´45 kwamen er bijna 3300 Nederlanders in Buchenwald en zijn buitenkampen terecht. 81 00:07:02,244 --> 00:07:06,235 Het is niet altijd te achterhalen wat er met al deze mensen gebeurd is. 82 00:07:06,958 --> 00:07:12,662 Tot nu kon worden vastgesteld dat 497 van deze mensen hier omgekomen zijn 83 00:07:12,687 --> 00:07:19,592 en dat er bij de bevrijding op 11 april 1945 nog 384 Nederlanders in Buchenwald waren. 84 00:07:21,107 --> 00:07:26,101 Dan geven wij nu het woord aan één van de mensen die een periode in Buchenwald heeft doorgebracht: 85 00:07:26,630 --> 00:07:28,535 De heer Klaas Schuitenmaker. 86 00:07:29,970 --> 00:07:35,400 De naam is Klaas Schuitenmaker en de leeftijd is 78 jaar. 87 00:07:36,760 --> 00:07:38,560 Hoe oud was u toen de oorlog begon. 88 00:07:38,950 --> 00:07:40,290 Toen was ik 21. 89 00:07:40,290 --> 00:07:43,680 Nee toen was ik 20 50 veer. 90 00:07:45,540 --> 00:07:46,477 eh, veertig 91 00:07:48,480 --> 00:07:49,300 Ik was 18 jaar 92 00:07:51,220 --> 00:07:52,215 toen de oorlog begon 93 00:07:53,000 --> 00:07:55,080 en wat kregen van die oorlog mee op dat moment. 94 00:07:56,080 --> 00:07:59,965 Op dat moment, ik was politiek totaal onbewust. 95 00:08:00,890 --> 00:08:02,570 Maar ik ik vroeg me wel af waarom. 96 00:08:04,170 --> 00:08:05,080 Maar is dit voor nodig. 97 00:08:06,140 --> 00:08:08,000 De 1e Wereldoorlog bleven we neutraal. 98 00:08:08,950 --> 00:08:12,610 En nu ineens worden we onverwachts MiddenInDeNachtRick overvallen. 99 00:08:14,020 --> 00:08:17,620 Dus ik had al een kleine indruk van wat er ging komen. 100 00:08:18,940 --> 00:08:20,420 Dat ik later dan ook aan de weet kwam. 101 00:08:21,890 --> 00:08:24,670 En heeft u meegedaan aan bepaalde activiteiten. 102 00:08:26,350 --> 00:08:28,780 Ik heb meegedaan aan het verspreiden van 103 00:08:32,750 --> 00:08:34,920 namens de communistische partij. 104 00:08:36,610 --> 00:08:36,920 En 105 00:08:38,270 --> 00:08:41,540 dat hij dat heeft me tenminste geen gevaar opgeleverd. 106 00:08:44,250 --> 00:08:47,590 Dat men dat dat uiteindelijk de dag kwam. 107 00:08:49,020 --> 00:08:49,660 Toen de razzia's. 108 00:08:51,820 --> 00:08:52,820 Dat is ondergedoken. 109 00:08:53,100 --> 00:08:56,640 Wat gebeurde tijdens die razzia's waardeert, zegt u. 110 00:08:56,640 --> 00:08:58,520 Wat gebeurde er tijdens die razzia. 111 00:08:59,100 --> 00:09:00,310 Tijdens die razzia. 112 00:09:00,310 --> 00:09:00,860 Ik had 113 00:09:02,290 --> 00:09:05,810 een onderduikadres van iemand op gekregen. 114 00:09:05,810 --> 00:09:11,270 Want ik was goedgekeurd om naar Duitsland te gaan als vrij arbeider zogenaamd 115 00:09:12,640 --> 00:09:16,270 en toen had ik adres gekregen van iemand in het midden van het land. 116 00:09:18,160 --> 00:09:19,400 Dus ik stapte op de trein. 117 00:09:20,470 --> 00:09:21,530 Hier in Amsterdam. 118 00:09:21,530 --> 00:09:22,580 Ik woonde in Amsterdam. 119 00:09:24,490 --> 00:09:27,070 En bij het overstappen van het haalbaar meer station. 120 00:09:28,110 --> 00:09:29,750 Op een andere trein diende Utrecht ging 121 00:09:32,000 --> 00:09:37,100 ging de aan je deur open en kwam een meneer binnen met een officier of soldaat. 122 00:09:37,100 --> 00:09:37,690 Wat het was 123 00:09:38,710 --> 00:09:42,290 die zei dan dat van de SD was de Sieger dienst. 124 00:09:44,130 --> 00:09:46,340 En die vroeg om ausweis. 125 00:09:46,340 --> 00:09:46,940 Zo ging dat. 126 00:09:51,160 --> 00:09:54,090 Ik moest meekomen naar naar de coupé. 127 00:09:54,090 --> 00:09:54,340 Maar 128 00:09:55,350 --> 00:09:56,370 slaat dat soldaten zaten. 129 00:09:57,430 --> 00:09:58,540 Dan moest ik gaan zitten. 130 00:09:59,870 --> 00:10:02,070 Dat we in Geldermalsen stopte de trein. 131 00:10:03,440 --> 00:10:04,500 En daar moesten we aan 132 00:10:06,310 --> 00:10:09,360 met mij had hij daar zo'n Limburgse student. 133 00:10:10,380 --> 00:10:10,650 Ook 134 00:10:13,610 --> 00:10:15,350 en die maar die sprak goed Duits. 135 00:10:15,350 --> 00:10:16,170 Ik sprak geen letter. 136 00:10:17,500 --> 00:10:20,220 En die was geregeld met met die man aan het praten. 137 00:10:21,840 --> 00:10:23,690 En in mijn in mijn zenuwen. 138 00:10:23,690 --> 00:10:28,450 Ik weet niet of dat echt naar de zenuwen waren, maar uw ondernam een vluchtpoging. 139 00:10:29,920 --> 00:10:31,810 1e zijweggetje vluchten. 140 00:10:33,020 --> 00:10:38,060 Ik denk ja je moet bij hem blijven op mij achterna gegaan die die gedachte heb ik dus wel. 141 00:10:39,050 --> 00:10:39,550 Naliet. 142 00:10:39,550 --> 00:10:41,170 De Limburger liet hij staan. 143 00:10:42,400 --> 00:10:44,860 En dan ging mij achterna al schiet op. 144 00:10:44,860 --> 00:10:46,290 En ik in mijn zenuwen. 145 00:10:47,440 --> 00:10:47,880 Niet schieten. 146 00:10:47,880 --> 00:10:51,140 Niet schieten maar je schieten en de schoot gelukkig steeds meer 147 00:10:52,830 --> 00:10:57,680 totdat ik een huis zag en de rand van het dorp dat openstond. 148 00:10:57,680 --> 00:10:58,640 Dan vlucht ik naar binnen. 149 00:10:59,330 --> 00:11:01,210 Ik zag niemand liep helaas door. 150 00:11:02,100 --> 00:11:05,860 De achtertuin in en dat daar stond een schuurtje dan geen kaarten liggen. 151 00:11:07,410 --> 00:11:10,070 Ook ik zou het geen 2e keer ooit durven 152 00:11:10,840 --> 00:11:11,320 ik deed dat 153 00:11:12,830 --> 00:11:13,820 ik lag daar een tijdje. 154 00:11:14,670 --> 00:11:15,860 Klop op van de zenuwen. 155 00:11:15,860 --> 00:11:17,005 Klap op van de cijfers. 156 00:11:18,490 --> 00:11:21,810 Dat deed ik ging kijken of de kust veilig was en toen stond die vlak naast 157 00:11:22,980 --> 00:11:23,410 hij zette. 158 00:11:23,410 --> 00:11:23,600 Ik heb 159 00:11:24,800 --> 00:11:26,210 de moest ik zo lopen door het dorp. 160 00:11:27,500 --> 00:11:29,230 En toen waarschuwde niet van. 161 00:11:30,020 --> 00:11:30,740 Als die 162 00:11:31,500 --> 00:11:32,710 die Limburger niet terechtkomt. 163 00:11:33,480 --> 00:11:34,440 Daar staat je wat te wachten. 164 00:11:35,390 --> 00:11:36,620 Dus ik hoopte maar dat hij 165 00:11:37,590 --> 00:11:38,400 niet gevlucht was. 166 00:11:39,200 --> 00:11:40,890 Dat moment denk je aan jezelf. 167 00:11:42,520 --> 00:11:43,390 Maar hij stond er nog 168 00:11:45,200 --> 00:11:47,750 me later uitgescholden. 169 00:11:47,750 --> 00:11:49,300 Kun jij bent je net zoals hun 170 00:11:50,410 --> 00:11:50,950 maar goed. 171 00:11:50,950 --> 00:11:52,210 Hij zegt ja hij zeg maar. 172 00:11:52,210 --> 00:11:53,430 Ik had wel een Ausweis 173 00:11:54,070 --> 00:11:57,380 maar hij was op visite geweest bij een trouwpartij in Utrecht. 174 00:11:58,440 --> 00:12:00,090 Op weg weer terug naar Limburg zegt 175 00:12:01,150 --> 00:12:02,480 en ze hebben dus ik kom weer vrij. 176 00:12:03,980 --> 00:12:04,720 Dat is beloofd. 177 00:12:06,590 --> 00:12:08,250 We kwamen bij de marechaussee terecht. 178 00:12:08,990 --> 00:12:12,960 Die moest ons verder brengen naar Amersfoort. 179 00:12:12,960 --> 00:12:14,430 Door de gangen slagerij. 180 00:12:16,980 --> 00:12:18,310 Nou. 181 00:12:18,310 --> 00:12:19,470 De marechaussee die mij 182 00:12:20,350 --> 00:12:21,900 weg moest brengen met die Limburger. 183 00:12:22,960 --> 00:12:23,780 Die zei tegen mij. 184 00:12:24,960 --> 00:12:30,010 Als je op jonge flink nou niet bij mij wat je bij die mof deed dat zij wel bij die molen. 185 00:12:31,390 --> 00:12:34,690 Hij zei want ik ik heb bij te schieten als die Duitsers die kunnen die 186 00:12:36,330 --> 00:12:37,710 nou, mooie kerel. 187 00:12:39,730 --> 00:12:42,490 Hij bracht ons dus naar hoe heette dat. 188 00:12:43,780 --> 00:12:46,240 Nou ja, de doorgaans lager Amersfoort. 189 00:12:47,530 --> 00:12:49,140 En dan moesten in de lange rij staan. 190 00:12:50,640 --> 00:12:54,710 Bij voor de voor de inschrijving moet het zomaar 191 00:12:56,250 --> 00:12:57,570 en alles afgeven. 192 00:12:58,720 --> 00:13:00,760 Dan stond meneer kort stond er vlakbij. 193 00:13:01,950 --> 00:13:02,980 Kennen jullie allemaal denk ik. 194 00:13:04,880 --> 00:13:06,260 Heb je alles afgegeven. 195 00:13:06,260 --> 00:13:06,940 Ja. 196 00:13:06,940 --> 00:13:08,740 En toen had ik een ringetje plaat ring. 197 00:13:09,930 --> 00:13:11,360 Kon ik niet van de vinger af krijgen. 198 00:13:11,360 --> 00:13:13,240 Die was de dik geworden van de. 199 00:13:13,240 --> 00:13:13,870 Ja. 200 00:13:13,870 --> 00:13:14,800 Een motie denk ik. 201 00:13:15,760 --> 00:13:16,220 De krijgen. 202 00:13:16,220 --> 00:13:17,580 Pak de 1e kletsen van 203 00:13:18,390 --> 00:13:19,080 meneer kartel Cattelan. 204 00:13:20,500 --> 00:13:21,980 Het liep allemaal verder goed af. 205 00:13:21,980 --> 00:13:22,950 En toen werden we ingedeeld. 206 00:13:23,620 --> 00:13:26,000 Weet u nog wanneer u in Amersfoort terecht. 207 00:13:26,000 --> 00:13:28,120 Wanneer ik in Amersfoort terugkwam. 208 00:13:28,120 --> 00:13:28,410 Wanneer 209 00:13:28,510 --> 00:13:29,750 7 oktober. 210 00:13:29,750 --> 00:13:30,290 43. 211 00:13:31,730 --> 00:13:33,720 Het was de dag van de arrestatie. 212 00:13:36,000 --> 00:13:37,090 We werden ingedeeld. 213 00:13:37,090 --> 00:13:44,380 En toen kwam ik in de wat ze noemde de beklaagde kamer omgekleed wordt dingen gevangenis kleren. 214 00:13:46,310 --> 00:13:50,120 En daaruit dan vroegen ze aan mij waar ook gevangenen die dat deden hoor. 215 00:13:52,680 --> 00:13:53,490 Ja met gevlucht. 216 00:13:54,660 --> 00:13:55,140 Weet je dat. 217 00:13:55,140 --> 00:13:56,340 Ja, dan krijgen we allemaal door. 218 00:13:57,300 --> 00:14:00,310 Hij zegt dan kom je worden ingedeeld bij de NS effe 219 00:14:01,930 --> 00:14:08,530 dat was het Nederlandse zijn toestellen fabriek water hoorde Dat was een afdeling van Philips. 220 00:14:08,530 --> 00:14:10,070 Dus die was ook net zo groot als die man. 221 00:14:12,760 --> 00:14:14,430 Ik werd ingedeeld. 222 00:14:14,430 --> 00:14:15,460 Het was me geluk. 223 00:14:15,460 --> 00:14:19,310 Wat we hoefde niet meer op appèl buiten wat altijd een verschrikking was. 224 00:14:20,600 --> 00:14:28,470 En we krijgen behoorlijk eten van Philips in in de in die afdeling lopendebandwerk. 225 00:14:31,260 --> 00:14:35,510 En daar ben ik toen gebleven tot aan het vertrek naar vroeger. 226 00:14:37,840 --> 00:14:41,190 Dat was op een gegeven moment als ik het kort mag houden. 227 00:14:41,190 --> 00:14:48,300 Dat was op een gegeven moment een een allemaal op op zo'n fort soms door 30 geroepen. 228 00:14:49,800 --> 00:14:51,420 Alle nummers werden afgeroepen. 229 00:14:51,420 --> 00:14:56,150 Ik had nummer 20 77 dat was pas gevangenis nummer gevangen nummer. 230 00:14:57,400 --> 00:15:00,680 En daarbinnen werd ontstaan, vertelt waar we naartoe gingen 231 00:15:01,220 --> 00:15:04,430 houden als vrije arbeider naar Berlijn gebracht worden. 232 00:15:05,630 --> 00:15:07,010 Daar kwam echter niets van in. 233 00:15:08,200 --> 00:15:08,950 We hebben straks 234 00:15:10,000 --> 00:15:15,230 naar een dwars door Amersfoort naar het station gebracht opgesloten in de trein. 235 00:15:16,170 --> 00:15:19,450 En daar hebben we 22 uur in gezeten. 236 00:15:19,450 --> 00:15:19,970 Opgesloten. 237 00:15:21,107 --> 00:15:23,340 Totdat we bij Buchenwald aankwamen. 238 00:15:24,970 --> 00:15:26,020 Daar zag ik voor het 1e 239 00:15:27,740 --> 00:15:31,110 de elektrische omheiningen en dat een toegelaten was. 240 00:15:32,190 --> 00:15:33,270 Maar de jongens of mannen. 241 00:15:34,100 --> 00:15:35,210 Die begonnen te halen. 242 00:15:35,210 --> 00:15:38,190 Ik wist niet dat dat dat was toen nog 243 00:15:40,270 --> 00:15:41,370 en zo zijn we dan naar binnen. 244 00:15:41,370 --> 00:15:41,600 Gebruik 245 00:15:43,000 --> 00:15:43,870 wanneer was dat. 246 00:15:43,870 --> 00:15:44,500 Dat was 247 00:15:46,510 --> 00:15:50,530 zij vertellen dat 18 april vertrokken uit Amersfoort en 248 00:15:51,420 --> 00:15:55,090 de 19e kwamen we daar aan april '44. 249 00:15:55,290 --> 00:15:59,160 Dus heeft een half jaar namens vanaf ja hoe was het verblijf in Amersfoort. 250 00:16:00,185 --> 00:16:03,260 Nou voor mij was het niet zo ongunstig. 251 00:16:04,170 --> 00:16:08,870 Omdat ik bij de NS heeft zat wist ik ook niet maar ik kwam daar door die vluchtpoging 252 00:16:09,030 --> 00:16:14,530 kwam ik daar terecht dat ik gelijk bij benoemd als een soort politiek gevangenen. 253 00:16:14,530 --> 00:16:15,190 Ik wist niks op. 254 00:16:15,190 --> 00:16:15,880 Allen die gaat maar 255 00:16:16,960 --> 00:16:18,070 ik ben politiek gevangene. 256 00:16:18,690 --> 00:16:20,280 Dat was mijn geluk op dat moment. 257 00:16:21,030 --> 00:16:25,570 Anders had ik ook buiten anders gemoeten uitwerken zonder eten enzovoort. 258 00:16:28,310 --> 00:16:29,120 Zo was het. 259 00:16:29,120 --> 00:16:30,330 Zo kwam ik in begon terecht. 260 00:16:32,790 --> 00:16:36,970 En daar heb ik dan 1e 9 weken heette in quarantaine. 261 00:16:39,190 --> 00:16:43,010 En daar zag ik links en rechts om me heen dat sommigen zich wat ze toen noemden. 262 00:16:43,840 --> 00:16:44,420 Zich druk. 263 00:16:44,420 --> 00:16:45,950 De commando. 264 00:16:45,950 --> 00:16:48,660 Ja de commando's Stijn droeg onder andere 265 00:16:50,410 --> 00:16:55,770 en dat lukte vaak bleven ze een dag in die zogenaamd ziek, enzovoorts. 266 00:16:56,700 --> 00:16:57,790 En dat heb ik ook een keer gedaan. 267 00:16:59,030 --> 00:17:03,530 Heb ik ook zogenaamd gedrukt van commando maar voor mij kwam het wel weer uit. 268 00:17:04,860 --> 00:17:10,940 Dus toen kon ik kiezen tussen 25 stokslagen of de hele nacht met 2 emmers water staan. 269 00:17:11,810 --> 00:17:12,490 Zo was dat toen. 270 00:17:13,660 --> 00:17:14,800 Ik koos voor de stokslagen. 271 00:17:16,120 --> 00:17:20,100 Dan had ik het geluk dat het schijnbaar ook die een gevangene 272 00:17:20,170 --> 00:17:23,390 geweest is die dat deed en die deed dat helemaal niet hard. 273 00:17:23,390 --> 00:17:24,520 Ik heb er geen niet veel. 274 00:17:24,520 --> 00:17:25,540 Echt niet veel last van. 275 00:17:26,660 --> 00:17:27,540 Maar ik moest wel meetellen. 276 00:17:29,800 --> 00:17:31,230 Daar gebeurde allemaal in de boel gewoon 277 00:17:32,500 --> 00:17:36,520 ik weet niet of me voorgangers daar al iets over gezegd hebbende, was ook een bordeel. 278 00:17:37,630 --> 00:17:38,840 Het waren gevangen vrouwen 279 00:17:39,740 --> 00:17:40,620 die zich aanboden. 280 00:17:41,770 --> 00:17:42,620 Om vrij te komen. 281 00:17:42,620 --> 00:17:42,800 Daar 282 00:17:43,530 --> 00:17:43,950 dat ze dan. 283 00:17:45,800 --> 00:17:48,780 Dat maakten we mee toen we daar kwamen kwam er een gesprek 284 00:17:49,060 --> 00:17:53,510 van één van de oudere gevangenen die daar al langer zaten. 285 00:17:54,360 --> 00:17:54,710 Dat doen. 286 00:17:54,710 --> 00:17:57,570 Dus dan de shoes Tsjoef heeft liggen. 287 00:17:58,470 --> 00:18:00,350 Die mochten dan ook een hart blijven dragen. 288 00:18:00,350 --> 00:18:01,220 Daar kon je daar zien ook. 289 00:18:02,690 --> 00:18:05,430 En die ging ons vertellen wat ons te wachten stond. 290 00:18:05,430 --> 00:18:06,270 Toen we daar aankwamen. 291 00:18:07,170 --> 00:18:12,680 Hij zette in de 1e plaats zeg ik jullie je leeft hier in de als gevangene. 292 00:18:13,510 --> 00:18:14,390 Gedraag je ook zo. 293 00:18:15,650 --> 00:18:17,470 Maak geen gebruik van het bordeel. 294 00:18:18,400 --> 00:18:21,260 Want dat gaat je kwaad te staan dus tegenover 295 00:18:23,000 --> 00:18:24,020 niemand dacht daar al die tijd. 296 00:18:25,480 --> 00:18:28,940 En we hebben wel als je een vrij uurtje had 297 00:18:30,180 --> 00:18:34,420 dan liep je daar wel eens langs en zag je die vrouwen zitten die ramen. 298 00:18:35,960 --> 00:18:37,490 De werd gebruik van gemaakt. 299 00:18:37,490 --> 00:18:40,050 Als je op het hotel als op de appel plaats stonden. 300 00:18:41,520 --> 00:18:47,240 Dan werden de nummers afgeroepen van zij die op de kon dan ook een paar centjes verdienen. 301 00:18:47,240 --> 00:18:48,200 Het was de moeite niet. 302 00:18:48,200 --> 00:18:53,130 Maar daar konden zij met opgespaard geld konden ze daar een keer gebruik van maken. 303 00:18:53,130 --> 00:18:56,120 Dat werd vooral door de Fransen. 304 00:18:58,820 --> 00:18:59,730 Enzovoorts. 305 00:18:59,730 --> 00:19:03,990 Alles soorten maar geen Hollanders bij de epidemie nooit aan meegedaan. 306 00:19:05,540 --> 00:19:08,390 Het is één van de aspecten die we daar allemaal meemaken. 307 00:19:08,390 --> 00:19:10,150 Ik heb ook een ophanging meegemaakt. 308 00:19:11,630 --> 00:19:13,430 Ik weet niet of dat ook al een keer verteld is. 309 00:19:14,480 --> 00:19:14,740 Maar 310 00:19:16,050 --> 00:19:19,420 de was dat ze noemde het cloud-gestolen. 311 00:19:20,530 --> 00:19:27,020 Uit het leven willen levensmiddelen eraan of hoe ze dat doen dan weet ik niet meer. 312 00:19:27,830 --> 00:19:28,650 Maar die werd gesnapt. 313 00:19:29,460 --> 00:19:29,990 En werd voor 314 00:19:30,850 --> 00:19:32,540 voor het oog van de duizenden 315 00:19:33,530 --> 00:19:35,860 nee, ze niet op het appèl stonden op gang. 316 00:19:37,030 --> 00:19:39,700 Dat heeft door Apple onlangs bij nagerecht. 317 00:19:39,700 --> 00:19:40,930 Dat was iets verschrikkelijk. 318 00:19:44,570 --> 00:19:47,000 Ik kan dat verder niet zoveel over vertellen. 319 00:19:47,000 --> 00:19:47,290 Ik 320 00:19:48,670 --> 00:19:49,920 ik heb daar met tijd doorgebracht. 321 00:19:50,880 --> 00:19:51,520 Doordat we met 322 00:19:52,770 --> 00:19:54,050 21 à 30 man. 323 00:19:54,910 --> 00:19:59,500 Opeens weggevoerd werden vanuit het kamp naar een soort praten commando. 324 00:20:00,440 --> 00:20:02,750 Dat betekende dat we moesten werken voor 1. 325 00:20:03,730 --> 00:20:05,540 Een ritmeester van een prinses. 326 00:20:05,540 --> 00:20:06,570 Het zit daar vol hertogdom. 327 00:20:08,790 --> 00:20:11,380 Voor de prinses moesten we houthakker generator halen. 328 00:20:13,480 --> 00:20:14,410 De rijdende de auto's. 329 00:20:16,180 --> 00:20:21,020 Moesten wij bomen zagen in en de raad er houdt en dat hebben we gedaan. 330 00:20:21,020 --> 00:20:23,620 Dat dat de bevrijding kwam van de Amerikaan. 331 00:20:24,340 --> 00:20:26,070 Dus ik zat niet midden in de kamp zelf. 332 00:20:26,940 --> 00:20:29,460 Ik was heel ergens anders met die 20 man in een Barak. 333 00:20:30,470 --> 00:20:32,950 Bij die bij dat hertogdom opeens door moe. 334 00:20:32,950 --> 00:20:33,420 Dat heette. 335 00:20:34,470 --> 00:20:40,200 En daar en daar werd op een avond kwam er kwam de de baas zou ik maar zeggen. 336 00:20:41,070 --> 00:20:41,960 Die kwam op ons af. 337 00:20:41,960 --> 00:20:42,720 En die zei van 338 00:20:44,010 --> 00:20:45,960 daar in de verte zie je een rode gloed. 339 00:20:47,680 --> 00:20:47,870 Ja. 340 00:20:47,870 --> 00:20:50,350 Wat dat betekent dat het front dichterbij. 341 00:20:51,650 --> 00:20:54,660 Jullie zullen morgenochtend vertrekken hiervandaan. 342 00:20:54,660 --> 00:20:55,320 Het bos in. 343 00:20:55,320 --> 00:20:57,000 Want ze komen hier morgenochtend langs. 344 00:20:57,880 --> 00:21:00,600 En dan wordt die Barak voor jullie ook doorzeefd. 345 00:21:00,600 --> 00:21:01,130 Zo ging dat. 346 00:21:02,370 --> 00:21:03,150 We zijn baseren. 347 00:21:03,150 --> 00:21:05,320 Gaan we hebben daar uren en uren gezeten. 348 00:21:08,090 --> 00:21:08,930 De 1e Amerikanen. 349 00:21:11,320 --> 00:21:13,020 En toen was het 1e handen omhoog. 350 00:21:13,020 --> 00:21:15,110 Natuurlijk, maar wij zijn gevangenen, enzovoorts. 351 00:21:18,420 --> 00:21:21,880 En zo werd ik dan zo ze op die manier ben ik bevrijd. 352 00:21:22,960 --> 00:21:25,840 Bent u dan eigenlijk min of meer vrijgelaten door 353 00:21:26,290 --> 00:21:27,470 nee. 354 00:21:27,470 --> 00:21:28,020 Ja. 355 00:21:28,020 --> 00:21:30,130 Ik was wel vrij. 356 00:21:30,130 --> 00:21:35,610 We gingen dan weer na die Barak toe doorzeefd met kogels was inderdaad zo. 357 00:21:35,610 --> 00:21:36,250 En Dave. 358 00:21:36,250 --> 00:21:37,210 Dan moesten we wachten. 359 00:21:38,050 --> 00:21:40,760 Dat de Amerikanen ons wegstuurde. 360 00:21:41,820 --> 00:21:43,920 We werden weggebracht tot aan de Rijn. 361 00:21:45,240 --> 00:21:45,950 En daar moesten we 362 00:21:47,710 --> 00:21:48,880 over oversteken. 363 00:21:50,040 --> 00:21:51,750 Gingen we verder naar Limburg. 364 00:21:53,050 --> 00:21:56,480 Daar heb ik om daar heb ik gezeten tot het eind van de oorlog. 365 00:21:56,480 --> 00:21:58,610 Wat Limburg was eerder bevrijd dan 366 00:22:00,220 --> 00:22:01,440 daar heb ik 6 weken doorgebracht. 367 00:22:07,750 --> 00:22:09,060 Bij die over nog meer vragen zijn. 368 00:22:10,650 --> 00:22:15,230 U verteld dat u van Boekel altijd naar een buiten commandant gebracht. 369 00:22:15,230 --> 00:22:17,430 Hoe lang heeft u dan in Bochum had gegeven. 370 00:22:17,430 --> 00:22:17,750 Nou. 371 00:22:17,850 --> 00:22:21,870 Dat was dus van 18 20 op 20 april. 372 00:22:23,530 --> 00:22:25,250 Ik weet exacte datum niet meer. 373 00:22:25,250 --> 00:22:26,900 Maar het was dacht ik. 374 00:22:27,740 --> 00:22:28,280 Half mei. 375 00:22:29,670 --> 00:22:32,150 Dat is dat we bevrijd werden dacht ik hoor. 376 00:22:32,860 --> 00:22:33,710 Ik weet het niet zeker. 377 00:22:34,720 --> 00:22:38,900 Maar was half waarschijnlijk zijn de mensen die het wel precies weten het nog. 378 00:22:38,900 --> 00:22:40,450 Ik ben niet meer de dag. 379 00:22:40,450 --> 00:22:42,630 Ik weet wel de datum dat ik daar aankwam. 380 00:22:42,630 --> 00:22:44,100 Ook de datum van Amersfoort. 381 00:22:45,120 --> 00:22:47,325 Komst en en en weggaan. 382 00:22:47,910 --> 00:22:54,110 Maar van Buchenwald de bevrijding heb ik meegemaakt en dat was een heerlijkheid. 383 00:22:55,700 --> 00:22:56,929 Dat kan u zich voorstellen. 384 00:22:58,730 --> 00:23:01,039 We gingen dat de dorp in. 385 00:23:01,840 --> 00:23:06,010 Dat we waren vrij en toen kwamen Amerikaanse soldaten. 386 00:23:06,800 --> 00:23:09,740 Die kwamen naar toe van wilde zijn hier 387 00:23:11,120 --> 00:23:11,830 naartoe gevoerd. 388 00:23:13,690 --> 00:23:16,130 Hij zegt tegen mij ook. 389 00:23:17,400 --> 00:23:21,950 Weet jij nog mensen die hoor gevangen hebben gehouden. 390 00:23:21,950 --> 00:23:23,710 Hier in Naarden kun je ze door 391 00:23:25,000 --> 00:23:26,020 ja weet ik. 392 00:23:26,020 --> 00:23:29,280 En zegt die moet je namelijk naar naar hem toe brengen. 393 00:23:29,280 --> 00:23:30,320 We wisten waar hij woonde. 394 00:23:32,270 --> 00:23:32,700 En toen. 395 00:23:32,700 --> 00:23:33,450 Dat heb ik gedaan. 396 00:23:34,980 --> 00:23:38,840 Toen hebben ze die man die hebben ze ze haar zaad gehad en die hebben ze de 397 00:23:40,560 --> 00:23:43,590 hard laten lopen en steeds schieten achter hem in de grond. 398 00:23:44,450 --> 00:23:46,330 Dat ik er spijt van dat ik ze d'r naartoe gebracht. 399 00:23:47,900 --> 00:23:49,250 Ik denk dat dat punt daar ook niet. 400 00:23:51,020 --> 00:23:51,240 Ja. 401 00:23:51,240 --> 00:23:51,890 Zij is het. 402 00:23:51,890 --> 00:23:54,290 Het is een vuile facist enzovoorts enzovoorts. 403 00:23:55,510 --> 00:23:57,990 Die moeten we goed aan maken hem niet dood. 404 00:23:57,990 --> 00:23:59,190 Maar we maken wel het schrikken. 405 00:23:59,190 --> 00:24:00,010 Ja dat hebben ze gedaan. 406 00:24:00,980 --> 00:24:02,970 Op het laatst lag in te kreunen op de grond van het 407 00:24:03,940 --> 00:24:05,040 van verdriet heeft van ellende. 408 00:24:06,390 --> 00:24:10,520 Het waren wel de mensen die in zeg maar zo tegen u en uw mede 409 00:24:10,810 --> 00:24:14,960 maar is ook maar die man die maakte zo'n zielige indruk op dat moment. 410 00:24:15,880 --> 00:24:16,410 Ja. 411 00:24:16,410 --> 00:24:16,750 Wat. 412 00:24:16,750 --> 00:24:18,380 Toen was ik eigenlijk al kwijt. 413 00:24:18,380 --> 00:24:21,570 Wat ik welke Had ik want ik had die haat blijft nog 414 00:24:22,370 --> 00:24:23,410 die draag je nooit meer kwijt. 415 00:24:24,590 --> 00:24:27,800 Maar die man die die die lacht. 416 00:24:27,800 --> 00:24:29,020 Ik weet wat het is om 417 00:24:30,060 --> 00:24:30,890 in gevaar te zijn. 418 00:24:31,970 --> 00:24:34,620 Want onderweg naar naar naar naar ons. 419 00:24:35,480 --> 00:24:36,600 Nou ons gebied. 420 00:24:37,530 --> 00:24:39,160 Zijn we ook nog een keer aangevallen. 421 00:24:39,760 --> 00:24:44,030 Door de Duitsers vanuit de lucht Amerikaanse in de Amerikaanse 422 00:24:45,410 --> 00:24:49,270 gezelschap samen zeggen dat hij zijn opgeslagen camping werd stopte ze. 423 00:24:51,540 --> 00:24:54,050 Toen kwamen de Duitse STUC, Stuc dat het heet. 424 00:24:54,050 --> 00:24:55,530 't is maar een jachtbommenwerpers. 425 00:24:57,120 --> 00:25:01,220 Die waar die waar die vlogen toen over ons en die begonnen te schieten is 426 00:25:01,280 --> 00:25:05,090 een Amerikaanse soldaat gooide mijnen in een droge sloot gelukkig droog. 427 00:25:05,910 --> 00:25:07,700 En de kogels vlogen over ons heen. 428 00:25:07,700 --> 00:25:10,430 Het is ik bedoel die had werd nog wel even op gebakken. 429 00:25:11,810 --> 00:25:13,620 Dat je er uiteindelijk in Limburg terecht. 430 00:25:14,420 --> 00:25:18,470 U vertelde net over een aantal dingen die in ploegmaat gebeurd zijn. 431 00:25:18,470 --> 00:25:23,320 Wat is nou het moeilijkste wat in had gebeurd is met u of wat u heeft gezien. 432 00:25:23,980 --> 00:25:26,450 Nou het moeilijkste was eigenlijk 433 00:25:27,890 --> 00:25:29,130 in de 1e plaats de honger die 434 00:25:30,570 --> 00:25:32,770 want het einde stelde niks voor. 435 00:25:32,770 --> 00:25:34,350 Dat was allemaal soepel, soepel. 436 00:25:36,360 --> 00:25:37,480 In de 2e plaats. 437 00:25:38,610 --> 00:25:39,280 Elke dag. 438 00:25:40,220 --> 00:25:42,430 Verlang je naar het einde van de oorlog. 439 00:25:45,410 --> 00:25:47,590 Je maakt zoveel mee in kort moment. 440 00:25:48,720 --> 00:25:53,490 Je kon je kon naar je kon ook naar de film of wordt 441 00:25:53,490 --> 00:25:56,070 de filmvoorstelling alleen maar Duitse Duitse troep. 442 00:25:58,400 --> 00:26:01,000 Daar kon je dan enkel in de zoveel tijd kon je daarheen. 443 00:26:02,030 --> 00:26:04,620 Dat was voor mij ook ook ook een hel. 444 00:26:04,620 --> 00:26:06,430 Want je zag alleen maar propaganda. 445 00:26:10,940 --> 00:26:12,770 Ik heb daar nog gewerkt in de Stijn droeg. 446 00:26:14,330 --> 00:26:19,060 Eten dat we hebben hun aanval gaat van de Gouden 447 00:26:21,940 --> 00:26:24,860 we waren aan het werk en toen was daar en medegevangenen. 448 00:26:25,900 --> 00:26:27,800 Die zei dan wordt een streep getrokken. 449 00:26:27,800 --> 00:26:29,110 Jongens ik vergeet het nooit. 450 00:26:30,550 --> 00:26:33,070 Dat betekent dat wat aangevallen wordt. 451 00:26:33,980 --> 00:26:34,250 Ik. 452 00:26:34,250 --> 00:26:35,320 Daar begrijp ik niks van. 453 00:26:35,320 --> 00:26:35,620 Ja. 454 00:26:36,710 --> 00:26:37,910 Want er was een wapenfabriek 455 00:26:38,800 --> 00:26:42,240 de werden onderdelen van een heeft zijn 2e vader raketten. 456 00:26:43,040 --> 00:26:43,920 Die werden dan vervangen. 457 00:26:45,910 --> 00:26:49,650 En hij zegt Ik kan me voorstellen dat ze maar dat gaat wel gebeuren. 458 00:26:50,580 --> 00:26:51,800 Nou daar gaat het dan niet gezet. 459 00:26:52,580 --> 00:26:54,200 De 1e brandbommen kwamen naar beneden. 460 00:26:55,730 --> 00:27:00,050 Ik heb geen schrammetje opgelopen gehold wezenloos het bos in. 461 00:27:01,370 --> 00:27:04,220 En toen het afgelopen was. 462 00:27:04,220 --> 00:27:08,170 1e kwam aan waar de brandbommen en toen kwamen de brisant bommen. 463 00:27:08,170 --> 00:27:11,320 Dat waren dan de bommen die ontploften die vernielingen 464 00:27:14,340 --> 00:27:16,180 het bombardement was afgelopen. 465 00:27:16,180 --> 00:27:16,810 We gingen terug. 466 00:27:19,180 --> 00:27:22,310 100 dollar lijken gezien achter bomen verscholen. 467 00:27:22,310 --> 00:27:23,110 En toch getroffen. 468 00:27:24,400 --> 00:27:27,700 En ik had gelukkig niks savonds wel opruimen lijken. 469 00:27:28,690 --> 00:27:30,560 Had het bed met takken gedaan en 470 00:27:31,930 --> 00:27:33,670 wat bent er plankgas waar niet. 471 00:27:33,670 --> 00:27:35,710 Die moesten naar het crematorium gebracht worden. 472 00:27:35,710 --> 00:27:37,830 Net op een hoop gegooid als oud vuil. 473 00:27:38,770 --> 00:27:39,740 Dat heb ik allemaal meegemaakt. 474 00:27:42,310 --> 00:27:45,380 Ik ben met een hele grote groep uit Amersfoort gekomen. 475 00:27:45,380 --> 00:27:46,110 500 man. 476 00:27:47,270 --> 00:27:48,630 Wanneer die allemaal bij elkaar. 477 00:27:49,580 --> 00:27:52,840 Nee ik zat in blok 38. 478 00:27:52,840 --> 00:27:53,710 Dat vergeet ik ook nooit. 479 00:27:54,870 --> 00:27:59,820 En dat was een blok zaten weinig Hollanders maar Blok 40 of 41 ik niet meer. 480 00:27:59,820 --> 00:28:00,630 Daar zaten de meeste 481 00:28:01,590 --> 00:28:03,160 maar we ontmoeten elkaar wel geregeld. 482 00:28:04,230 --> 00:28:05,390 Bij een vrij uurtje 483 00:28:06,470 --> 00:28:08,600 op 't vrij uurtje Dat was op zondag. 484 00:28:08,600 --> 00:28:08,900 Het zwaard. 485 00:28:10,300 --> 00:28:11,140 Ontmoeten hooggehouden. 486 00:28:15,970 --> 00:28:17,900 Ik heb je nog Amersfoort heb ik 487 00:28:19,710 --> 00:28:21,820 en die aan de lopende band gezeten. 488 00:28:21,820 --> 00:28:25,720 Daar zaten joden jongen die was ondergedoken als christen in. 489 00:28:25,720 --> 00:28:26,020 Dat kan. 490 00:28:29,780 --> 00:28:32,920 Die jongen die zat daar en en naast me zat nog een jonge en 491 00:28:33,720 --> 00:28:34,910 die jongen die naast me zat. 492 00:28:34,910 --> 00:28:37,350 Het was daarmee de Amsterdammers. 493 00:28:37,350 --> 00:28:40,550 Want op de Nieuwendijk in een schoenenwinkel vertelden. 494 00:28:41,880 --> 00:28:43,210 Die heb ik later nooit meer gezien. 495 00:28:43,210 --> 00:28:43,350 Wat. 496 00:28:43,350 --> 00:28:46,150 Hij was betrokken bij de bombardementen kwam nooit meer terug. 497 00:28:47,050 --> 00:28:48,460 En de joden, joden, jongen. 498 00:28:49,290 --> 00:28:49,990 Die hebben ze toen. 499 00:28:50,860 --> 00:28:51,500 De later 500 00:28:52,310 --> 00:28:54,600 want ik ben naar die bagger erebegraafplaats geweest. 501 00:28:54,600 --> 00:28:55,760 Bloemendaal. 502 00:28:55,760 --> 00:28:57,460 Daar zagen ze graf als Catan. 503 00:28:58,960 --> 00:28:59,890 Maar die heeft het van zeg. 504 00:29:02,290 --> 00:29:03,500 Ik heb zijn graf gezien. 505 00:29:03,500 --> 00:29:07,500 Dus u begrijpt dat ze toch programma te grazen hebben genomen. 506 00:29:09,860 --> 00:29:10,550 Heb ik nog even 507 00:29:12,180 --> 00:29:13,210 moeten janken. 508 00:29:13,210 --> 00:29:13,430 Heerlijk. 509 00:29:15,380 --> 00:29:17,410 Dat soort momenten zullen wel vaker geweest zijn. 510 00:29:17,410 --> 00:29:19,550 Nadat u het moeilijk houdt. 511 00:29:19,550 --> 00:29:19,750 Ja. 512 00:29:21,330 --> 00:29:22,030 Vooral in het begin. 513 00:29:23,020 --> 00:29:24,160 In Amersfoort. 514 00:29:24,160 --> 00:29:25,850 Je moest alles in schrijven. 515 00:29:26,850 --> 00:29:28,360 Met zwaar gecensureerd. 516 00:29:32,480 --> 00:29:35,430 En dat was dat een zwager van me. 517 00:29:35,430 --> 00:29:36,120 Maar ze zuster. 518 00:29:37,150 --> 00:29:38,950 Die heeft via 519 00:29:40,860 --> 00:29:44,000 hij heeft die ervoor kunnen zorgen dat ik een keer in de maand. 520 00:29:44,720 --> 00:29:46,560 Parket kreeg van het Nederlandse Rode Kruis. 521 00:29:49,870 --> 00:29:51,860 Echt broederlijk lekker opgegeten. 522 00:29:51,860 --> 00:29:52,010 De 523 00:29:53,960 --> 00:29:56,310 dat dat is tijdens de leuke moment van samen. 524 00:29:56,310 --> 00:29:57,100 Maar voor de rest. 525 00:29:58,010 --> 00:30:03,680 Ja, u bent erg jong en je wil vrij en je bent het niet de bent machteloos. 526 00:30:05,090 --> 00:30:08,480 Alleen je moet je aanpassen als tellen door de door de door de 527 00:30:11,860 --> 00:30:15,350 dan moet je gelijk in de houding springen hand en je muts. 528 00:30:16,470 --> 00:30:18,060 Dat je daar te laat. 529 00:30:18,060 --> 00:30:19,100 Dan krijg je een paar schoppen. 530 00:30:20,210 --> 00:30:21,200 Het is d'r al heel gauw. 531 00:30:23,100 --> 00:30:25,510 We hebben ook een gevangene meegemaakt die 532 00:30:26,400 --> 00:30:27,440 had gepoogd ontsnapt. 533 00:30:32,050 --> 00:30:33,240 Hij was ontsnapt. 534 00:30:33,240 --> 00:30:36,830 En toen moesten we midden in de nacht op de appel plaats. 535 00:30:36,830 --> 00:30:37,740 Nou daar bouwplaats. 536 00:30:39,040 --> 00:30:42,820 Want dat is er een van jullie blijven staan dat die gevangen wordt levend of dood. 537 00:30:44,610 --> 00:30:48,230 En dan ben je eigenlijk op dat moment ben je zelf ook maar een beest. 538 00:30:48,230 --> 00:30:48,970 Want je wil leven. 539 00:30:50,460 --> 00:30:51,280 Als een pakken. 540 00:30:52,100 --> 00:30:53,990 Wat is gaan we niet in bed zo. 541 00:30:53,990 --> 00:30:56,570 En eigenlijk en dat is niet goed te praten maar 542 00:30:57,870 --> 00:31:00,760 je hebt op dat moment heb je het levens behoudt. 543 00:31:00,760 --> 00:31:01,100 Wil je 544 00:31:03,860 --> 00:31:05,430 en hij moest in de rozentuin. 545 00:31:05,430 --> 00:31:05,800 Dat was 546 00:31:09,320 --> 00:31:12,030 samen zijn lange gang met alles prikkeldraad eromheen. 547 00:31:12,940 --> 00:31:14,120 Moest hij een jachtgeweer. 548 00:31:15,830 --> 00:31:19,730 Blijf dat in de bijnier viel hij viel tegen het data. 549 00:31:21,210 --> 00:31:24,000 Die jongen hebben ze ook helemaal dood gemarteld. 550 00:31:24,000 --> 00:31:24,710 Het was verschrikkelijk. 551 00:31:26,740 --> 00:31:28,520 Dus zo werden wij bang gemaakt. 552 00:31:28,520 --> 00:31:29,690 Om maar niet te gaan vluchten. 553 00:31:30,370 --> 00:31:33,030 Want je wist dat en en gebeuren ging. 554 00:31:34,690 --> 00:31:35,580 Dat was in Amersfoort. 555 00:31:36,930 --> 00:31:37,050 In 556 00:31:38,880 --> 00:31:41,270 dan had je die elektrische omheining heb ik al was. 557 00:31:42,840 --> 00:31:45,090 Daar werden soms door gevangenen als 558 00:31:45,960 --> 00:31:48,400 de er geen erg in hebben. 559 00:31:49,420 --> 00:31:51,990 De 3e ronde tegen tegen de draad aangejaagd. 560 00:31:52,830 --> 00:31:53,940 Met de relatieve. 561 00:31:53,940 --> 00:31:54,670 Dat heb ik ook gezien. 562 00:31:56,910 --> 00:31:57,750 Als een bewaker. 563 00:31:58,560 --> 00:32:02,770 Even geen erg in had en ze zagen de kans om zo'n hond op te jagen. 564 00:32:03,840 --> 00:32:04,690 Ging tegen de draad. 565 00:32:05,950 --> 00:32:06,880 Met de meegemaakt. 566 00:32:08,220 --> 00:32:09,600 Dat soort dingen maak je allemaal mee. 567 00:32:13,030 --> 00:32:15,120 Wat doet dat met je zetten. 568 00:32:15,120 --> 00:32:16,370 Wat doet dat op dat moment. 569 00:32:16,480 --> 00:32:21,430 Ja dat doet de doet ook alles want die beesten weet ook niet beter. 570 00:32:21,430 --> 00:32:22,610 En die moet Joop jagen. 571 00:32:25,070 --> 00:32:26,650 En zo maar ze werden ook al meegemaakt. 572 00:32:27,990 --> 00:32:29,760 Dat ze beter alle aan alle kanten. 573 00:32:31,540 --> 00:32:34,540 Maar als je toch met een stok of wat dan ook de kans zagen. 574 00:32:34,540 --> 00:32:36,690 Om die beesten af van zich af te houden. 575 00:32:38,160 --> 00:32:43,200 En lukte dat alleen door ze tegen de draad aan te jagen. 576 00:32:43,200 --> 00:32:43,860 Dat gebeurde. 577 00:32:44,580 --> 00:32:45,670 Het is helemaal 578 00:32:48,020 --> 00:32:49,100 alleen ja is 579 00:32:50,440 --> 00:32:51,330 het is een verschrikking. 580 00:32:51,330 --> 00:32:54,420 Om het allemaal mee te maken die ellende die is hij. 581 00:32:55,910 --> 00:32:59,910 De hele bergen schoenen van mensen die d'r niet overleefd hadden. 582 00:32:59,910 --> 00:33:03,250 We hebben op op de appel platen gestaan na het bombardement 583 00:33:03,950 --> 00:33:09,250 toen Essent een Duitser ook gevangenen die het een homoseksueel. 584 00:33:10,050 --> 00:33:10,810 Dat mocht ook niet. 585 00:33:11,860 --> 00:33:16,250 Die stond naast me en die die vertelde dat zie je die vlammen na vanavond. 586 00:33:17,560 --> 00:33:18,490 Had het crematorium. 587 00:33:19,640 --> 00:33:24,070 En al die lijken van vandaag en zegt Je ziet nu niet meer in de vernietigingskampen. 588 00:33:25,780 --> 00:33:29,400 Laatste jaar hart van de oorlog, zegt, want het is veel erger hier geweest. 589 00:33:30,240 --> 00:33:30,950 Hier zijn hele 590 00:33:31,740 --> 00:33:33,220 hele groepen mensen vermoord. 591 00:33:34,150 --> 00:33:34,660 Joden. 592 00:33:36,350 --> 00:33:40,020 Alle soorten mensen die gelijk doorgingen naar de crematoria. 593 00:33:40,830 --> 00:33:42,550 Die aan de spoorlijn moesten werken. 594 00:33:42,550 --> 00:33:45,560 Dat dat soms wel eens dat ze instorten. 595 00:33:45,560 --> 00:33:46,930 Dat ze levend begraven werden. 596 00:33:48,100 --> 00:33:51,290 Dat soort dingen vertelde hij allemaal hij zich dus hier naar zie je die vlammen. 597 00:33:52,090 --> 00:33:54,740 En verleden jaar staat nog elke dag zo. 598 00:33:56,480 --> 00:33:56,990 Hij zei bij is. 599 00:33:56,990 --> 00:33:58,000 Maar wat je ziet. 600 00:33:58,000 --> 00:33:59,730 Jij zit in het paradijs zijn. 601 00:34:00,790 --> 00:34:01,120 Mogelijk 602 00:34:03,000 --> 00:34:06,690 hij zegt dat maakt dat hebben wij allemaal gehad, zegt houden ben ik 603 00:34:07,860 --> 00:34:11,090 voor shooters heeft Ling ziet dit niet mag maar blijven dragen. 604 00:34:11,970 --> 00:34:13,940 En zeg maar de ellende vergeet je nooit meer. 605 00:34:15,840 --> 00:34:17,380 Ik was net als jij op de bevrijding. 606 00:34:22,490 --> 00:34:25,480 Dat zijn zaken die die die kan je niet vergeten. 607 00:34:25,480 --> 00:34:27,410 Ik doe het misschien een beetje onsamenhangend. 608 00:34:27,410 --> 00:34:28,360 Dat weet ik niet maar 609 00:34:29,280 --> 00:34:30,630 proberen zo goed mogelijk te doen. 610 00:34:34,900 --> 00:34:35,810 Zo zo is het 611 00:34:37,780 --> 00:34:39,030 limburg geworden. 612 00:34:39,030 --> 00:34:41,390 De bevrijding werd ik ingekwartierd. 613 00:34:42,540 --> 00:34:43,380 Bij iemand. 614 00:34:43,380 --> 00:34:44,740 Ik moest en op verhaal komen. 615 00:34:46,060 --> 00:34:47,940 Hij zegt ja je kan nog niet naar huis. 616 00:34:47,940 --> 00:34:50,240 In wat Noord-Holland is nog bezet. 617 00:34:51,650 --> 00:34:53,110 Dat is je moet hier wacht hij zeg maar. 618 00:34:53,110 --> 00:34:54,420 Ik heb ik kan je niet. 619 00:34:54,420 --> 00:34:55,810 Het eten geven wat je moet hebben. 620 00:34:57,240 --> 00:34:57,780 Hij zeg maar. 621 00:34:57,780 --> 00:35:00,460 Ik heb een goeie vriend in hotel Americain. 622 00:35:01,930 --> 00:35:02,640 In Maastricht. 623 00:35:02,640 --> 00:35:04,230 Hij zegt kan je gratis eten. 624 00:35:05,290 --> 00:35:06,080 Het zal ik voor zorgen. 625 00:35:07,310 --> 00:35:09,410 Hij zegt daar zit een Amerikaanse officieren. 626 00:35:10,540 --> 00:35:11,810 En zitten met die laten staan. 627 00:35:12,990 --> 00:35:14,460 Kun je eten zitten. 628 00:35:14,460 --> 00:35:16,680 Het geen kritische allemaal uit paarden enzovoort. 629 00:35:17,920 --> 00:35:20,060 Dat heb ik 6 weken 6 weken doorgebracht. 630 00:35:20,060 --> 00:35:20,500 Toen kon ik niet. 631 00:35:22,460 --> 00:35:23,810 Willen we 1e nog naar Amersfoort. 632 00:35:25,360 --> 00:35:26,570 Ik zeg ik blijf hier geen minuut. 633 00:35:28,190 --> 00:35:29,400 Nou ander wellicht wel ik wel. 634 00:35:29,400 --> 00:35:35,370 Ik zeg nee ik ga word dikwijls de speculatie die gelopen omdat ik Amsterdam lopen heb ik gedaan. 635 00:35:35,370 --> 00:35:37,140 45 kilometer van Amersfoort. 636 00:35:38,300 --> 00:35:38,760 S Nachts gewoon 637 00:35:48,670 --> 00:35:49,570 het was het was 638 00:35:51,200 --> 00:35:52,330 ja, heel droevig. 639 00:35:52,330 --> 00:35:52,870 Op dat moment. 640 00:35:56,610 --> 00:35:57,990 Wat me moeder wijst me vader. 641 00:35:59,160 --> 00:35:59,780 Guusje was dat. 642 00:35:59,780 --> 00:36:00,670 Die had een kindje. 643 00:36:02,670 --> 00:36:05,040 Dat ik nou nooit geweten hebt die toen de client. 644 00:36:08,160 --> 00:36:10,910 En dat was een hele hele hele hele lange nacht. 645 00:36:14,640 --> 00:36:16,710 Kon u vertellen wat u meegemaakt had. 646 00:36:16,970 --> 00:36:18,480 Nou op dat moment niet. 647 00:36:19,930 --> 00:36:22,810 Daarvan weet niet ik ik zei ik ik zei dat het goed ging. 648 00:36:24,520 --> 00:36:27,320 Ik heb 6 weken heerlijk gegeten. 649 00:36:27,320 --> 00:36:28,560 Ik knap weer helemaal lekker op. 650 00:36:29,780 --> 00:36:33,180 Later vertel je bij stukjes en beetjes wat je meegemaakt. 651 00:36:35,230 --> 00:36:36,600 Na het bombardement bijvoorbeeld. 652 00:36:37,590 --> 00:36:38,040 Van Bourgeois. 653 00:36:39,240 --> 00:36:41,170 De hele wapenfabriek was weg hoor. 654 00:36:41,170 --> 00:36:42,480 Het is prima gedaan. 655 00:36:42,480 --> 00:36:46,200 We hebben ook nog Duitsers gezien die gesneuveld waren soldaten. 656 00:36:50,770 --> 00:36:51,470 Dat v. 657 00:36:51,470 --> 00:36:53,690 Dat is het 1e wat je dan verteld. 658 00:36:53,690 --> 00:36:56,120 Dat heb ik maar ben heb ik heb het leven bij afgebrand. 659 00:36:58,960 --> 00:37:01,080 Je ziet wat je ziet meer naar voren. 660 00:37:02,080 --> 00:37:03,250 Wel sterk vermagerd. 661 00:37:03,250 --> 00:37:04,950 Maar ik ben nog ik ben nog goed. 662 00:37:07,140 --> 00:37:07,640 Zo was dat. 663 00:37:08,710 --> 00:37:12,290 Ik mocht na dat na dat bombardement mochten we niet meer naar haar schrijven. 664 00:37:13,590 --> 00:37:19,550 En mijn moeder vertelde ook later dat een tante van me die had in de krant gelezen. 665 00:37:20,300 --> 00:37:25,660 Dat was een misdadige aanval van de Amerikanen op weerloze burgers gepleegd. 666 00:37:28,910 --> 00:37:30,830 En toen mochten wij geen brieven misdrijven. 667 00:37:30,830 --> 00:37:31,990 Dus wat dacht mijn moeder. 668 00:37:32,750 --> 00:37:33,500 Hij is niet meer. 669 00:37:37,940 --> 00:37:39,030 En is hij best wel. 670 00:37:42,180 --> 00:37:47,660 Maar ik heb ik nog geen brieven meer schrijven en dat ik dan op dat na de baten commando. 671 00:37:48,680 --> 00:37:49,960 En daar werden in de in barakken. 672 00:37:49,960 --> 00:37:55,540 En toen hebben we het voor elkaar gekregen om toch nog te mogen schrijven zelf zit Hollands. 673 00:37:56,930 --> 00:37:57,830 Als het daar beter 674 00:37:58,270 --> 00:38:01,860 dan hadden we t een verbetering waren buiten de druk van de fans van 675 00:38:01,900 --> 00:38:07,180 die van die van dat concentratiekamp erg als een klein beetje vrij. 676 00:38:07,180 --> 00:38:08,380 Ja, we willen wel bewaakt. 677 00:38:09,030 --> 00:38:13,030 Maar we waren toch zo vrij dat we we werden niet geslagen en getrapt. 678 00:38:14,130 --> 00:38:17,800 Dat soort dingen dat dat ik bij aankomst in Bocholt wel laat. 679 00:38:18,960 --> 00:38:21,190 Dan moesten we in de kantine. 680 00:38:22,280 --> 00:38:23,230 De captain rijen. 681 00:38:23,230 --> 00:38:27,530 Dat was dan moesten ze al die stront Makassar poseren moesten geleegd worden. 682 00:38:27,530 --> 00:38:31,360 Die moesten wij in zullen en je looppas. 683 00:38:32,230 --> 00:38:33,160 Moesten we die showen. 684 00:38:36,040 --> 00:38:41,440 Dat was dat dat dat kan ik allemaal later vertellen zo langzamerhand. 685 00:38:43,210 --> 00:38:45,040 Ik denk dat die verhalen wel meer geweest zijn. 686 00:38:46,010 --> 00:38:47,190 Maar doe ik dan op mijn manier. 687 00:38:49,320 --> 00:38:50,950 Ze heeft in Bogor, meldt de heb. 688 00:38:50,950 --> 00:38:55,950 Naar eigen had ketterij Stijn tuinbroek zijn best zware commando's. 689 00:38:56,570 --> 00:38:57,070 De vader. 690 00:38:57,070 --> 00:38:58,760 Dat waren zware commando's. 691 00:38:58,760 --> 00:39:01,360 Ja, we hebben ook wel heel wat 692 00:39:02,700 --> 00:39:03,970 het voor ons een geluk was. 693 00:39:06,140 --> 00:39:09,140 Luister vaak luchtalarm moesten we het bos in. 694 00:39:10,810 --> 00:39:14,080 En dan waren wij blij want werd er op dat moment niet gewerkt. 695 00:39:15,470 --> 00:39:16,530 Maar ja dat dat 696 00:39:17,610 --> 00:39:18,180 deze keer. 697 00:39:21,150 --> 00:39:24,560 Maar we hebben verschillende aan verschillende luchtalarm. 698 00:39:26,080 --> 00:39:28,600 Dat was in de in de in de nazomer. 699 00:39:29,740 --> 00:39:30,630 Een 44. 700 00:39:30,630 --> 00:39:31,280 Toen begon net al 701 00:39:33,870 --> 00:39:34,670 maar die staan droeg. 702 00:39:34,670 --> 00:39:35,720 Dat was een verschrikking. 703 00:39:35,720 --> 00:39:36,770 Had je ook een afdeling. 704 00:39:36,770 --> 00:39:38,180 Daar zag je alleen zigeuners. 705 00:39:39,230 --> 00:39:39,770 Die werd ook voor 706 00:39:41,720 --> 00:39:42,910 ze werkt allemaal bij elkaar. 707 00:39:44,450 --> 00:39:52,840 Zegt en de de homoseksuelen die moesten ben een oranje of een oranje lintje dragen de kon je zien. 708 00:39:52,840 --> 00:39:53,580 Die was homo. 709 00:39:56,250 --> 00:40:01,110 Eigenlijk voor beleggers, waar ik daar zo waar ik mee sprak op dat peil plaats. 710 00:40:01,110 --> 00:40:04,720 Dat was dan het zogenaamde saboteur is voor beleggen. 711 00:40:05,970 --> 00:40:09,230 Waar staan die zetten al vanaf het begin zeg maar. 712 00:40:09,230 --> 00:40:09,770 Het ontstaan 713 00:40:11,440 --> 00:40:13,540 dat soort zaken maakt hij allemaal mee. 714 00:40:16,010 --> 00:40:19,120 Maar die staan berucht was het ergste uitwassen maken. 715 00:40:21,090 --> 00:40:25,550 Met met met de kap Océ met de zweep, enzovoorts. 716 00:40:25,550 --> 00:40:27,150 Die openheid en dat je die stilstond. 717 00:40:28,820 --> 00:40:30,100 S Morgens met muziek. 718 00:40:30,100 --> 00:40:32,370 De deur uit de stond er een orkest. 719 00:40:33,000 --> 00:40:34,830 Ik hoorde later dat waren ook gevangenen. 720 00:40:35,940 --> 00:40:39,960 Maar als je muzikaal waren, konden ze in dat orkest konden ze optreden. 721 00:40:41,440 --> 00:40:43,620 Gingen met 't Kamp kamp uit. 722 00:40:43,620 --> 00:40:45,860 Links rechts links rechts in de 723 00:40:46,560 --> 00:40:47,010 ook maat. 724 00:40:47,710 --> 00:40:49,550 Dat moest gebeuren als je niet op maat niet. 725 00:40:49,550 --> 00:40:50,320 Dan krijg je een dreun. 726 00:40:51,740 --> 00:40:54,890 Vandaar de poort is er de arbeid maakt vrij en de poort. 727 00:40:56,140 --> 00:40:57,130 Arbeit macht frei. 728 00:41:01,120 --> 00:41:05,250 Vertelde net over sta droog rij over zware arbeid commandant 729 00:41:05,280 --> 00:41:08,510 hoe wil hoe wilt u zich staande in dat soort aanwijzen. 730 00:41:09,420 --> 00:41:10,340 Dat wij zijn er moeilijk 731 00:41:11,670 --> 00:41:12,400 we zijn erg moeilijk. 732 00:41:13,630 --> 00:41:14,100 Wat. 733 00:41:14,100 --> 00:41:16,830 Maar het wielerleven. 734 00:41:16,830 --> 00:41:18,540 Dat speelt ook een rol. 735 00:41:18,540 --> 00:41:20,460 En als we maar volhouden. 736 00:41:20,460 --> 00:41:25,300 We wisten bijvoorbeeld kwam wel 'ns een klant binnen het kamp. 737 00:41:26,050 --> 00:41:26,810 Een Duitse krant. 738 00:41:27,930 --> 00:41:28,710 En de je wel. 739 00:41:28,710 --> 00:41:31,910 Van gewoon elastisch terug. 740 00:41:31,910 --> 00:41:35,160 Zo noemde ze dat moesten wij in onze ellende nog lachen. 741 00:41:36,510 --> 00:41:40,860 En we wisten ook in dat kamp dat de Russen steeds dichterbij kwam. 742 00:41:42,030 --> 00:41:44,640 Dat op 't laatst werd in een wedloop tussen Amerika 743 00:41:45,570 --> 00:41:46,160 en Rusland. 744 00:41:46,840 --> 00:41:48,110 Ik verwijt nog steeds zo. 745 00:41:48,110 --> 00:41:49,070 Daarmee kan. 746 00:41:49,070 --> 00:41:52,450 Dat ze niet eerder de invasie hebben gedaan als 747 00:41:53,460 --> 00:41:54,050 44. 748 00:41:55,130 --> 00:41:59,910 Want ze hadden het eerder moeten doen, maar juist omdat de Russen zo dichtbij kwamen. 749 00:42:01,030 --> 00:42:03,540 Moesten ze nu veel sneller. 750 00:42:03,540 --> 00:42:05,750 Hebben ze ook ontelbaar veel mensen gekost hoor. 751 00:42:05,750 --> 00:42:06,620 En de Franse kust. 752 00:42:07,690 --> 00:42:08,550 Omdat te bereiken. 753 00:42:09,850 --> 00:42:13,130 Maar ze wilde met alle geweld gelijk in Berlijn komen. 754 00:42:13,130 --> 00:42:13,960 Het is ook geluk. 755 00:42:15,150 --> 00:42:15,820 Hun niet vragen. 756 00:42:17,140 --> 00:42:19,330 Want die horen die in Nederland geleden werd 757 00:42:20,420 --> 00:42:21,710 die hebben we daar aan te danken. 758 00:42:22,640 --> 00:42:24,550 Ze hadden eerder moeten oversteken. 759 00:42:24,550 --> 00:42:25,980 Ze waren klaar in 43. 760 00:42:26,750 --> 00:42:27,890 Dat verwijt is er nog steeds. 761 00:42:30,010 --> 00:42:33,380 Want dat is een groot nadeel geweest voor het Nederlandse volk ook. 762 00:42:35,180 --> 00:42:38,490 Maar we wisten dat ze eraan kwamen graven in moet. 763 00:42:39,040 --> 00:42:41,630 Toen ja toen waar zich natuurlijk weer blij. 764 00:42:41,630 --> 00:42:43,440 Ik kon kon alles waar ze krijgen. 765 00:42:44,860 --> 00:42:46,030 Waar heb je die Engels geleerd. 766 00:42:46,030 --> 00:42:48,880 Ik zeg op de school of op school aan de school. 767 00:42:51,680 --> 00:42:52,680 En hoe wil je naar huis. 768 00:42:52,680 --> 00:42:53,390 Zo gauw mogelijk. 769 00:42:55,590 --> 00:42:59,080 Ze gaven me fiets je haalde ze bij daar ze gewoon weg. 770 00:43:00,640 --> 00:43:04,140 En bij het eerstvolgende Lege Kwartier en je melden. 771 00:43:04,140 --> 00:43:06,050 En dan wil je verder vervoerd. 772 00:43:06,050 --> 00:43:07,320 Wat daar alleen. 773 00:43:08,320 --> 00:43:08,610 Ja. 774 00:43:08,610 --> 00:43:09,340 Geen te geven. 775 00:43:09,340 --> 00:43:09,900 Vroeg voor ons. 776 00:43:11,020 --> 00:43:13,430 We zullen naar een grotere stad waar weet ik niet meer. 777 00:43:14,410 --> 00:43:15,940 Maar ik weet wel dat. 778 00:43:15,940 --> 00:43:16,650 Maar wij waren. 779 00:43:16,650 --> 00:43:17,870 Dat is de was daarbij. 780 00:43:17,870 --> 00:43:18,030 Maar 781 00:43:20,050 --> 00:43:22,360 ze uit kampen dan zaten we 782 00:43:23,970 --> 00:43:25,030 toen we dit buitengewoon de 783 00:43:27,300 --> 00:43:29,860 ja dat was bij 1e en de laatste buiten commando. 784 00:43:36,470 --> 00:43:39,520 En dat was natuurlijk een enorme opluchting. 785 00:43:40,610 --> 00:43:43,400 Toen we Schapers konden horen van die Baystar 786 00:43:44,520 --> 00:43:46,610 dat we 's morgens een bosje moesten want 787 00:43:47,550 --> 00:43:48,810 het front komt hier langs. 788 00:43:49,670 --> 00:43:49,820 Ja. 789 00:43:49,820 --> 00:43:50,260 En wij dan. 790 00:43:51,400 --> 00:43:53,770 Dan wacht je tot het vlot voorbij is en dan ga je weer terug. 791 00:43:55,580 --> 00:43:56,230 Dat hebben we gedaan. 792 00:43:57,790 --> 00:43:58,860 Wat hadden we daar gebleven. 793 00:43:58,860 --> 00:44:03,260 In die barakken waren we er ook niet meer geweest Amerikanen en die die ja die wisten wet niet 794 00:44:06,030 --> 00:44:12,680 maar ik weet wel die bevrijding van die Amerikanen toe stond een tank. 795 00:44:12,680 --> 00:44:13,550 Ik zie hem nog staan. 796 00:44:14,730 --> 00:44:20,550 En daar hoort denken hij is hier Holland radio hier Scheveningen Radio Scheveningen Radio. 797 00:44:22,480 --> 00:44:24,240 En ik de toeloop moeten was dan weer weg. 798 00:44:30,260 --> 00:44:31,460 En dat was heel anders. 799 00:44:31,460 --> 00:44:36,210 Die Duitsers die liepen met metalen hakken in in de 800 00:44:36,260 --> 00:44:39,770 Amerikaanse soldaten hebben die hele zachte schoenen. 801 00:44:39,770 --> 00:44:41,870 Dat valt je dan allemaal ineens op. 802 00:44:41,870 --> 00:44:42,630 Hoe anders. 803 00:44:43,370 --> 00:44:44,490 Geen soldaten volk. 804 00:44:45,820 --> 00:44:48,430 Echt gewone jongens zei tegenover zie je. 805 00:44:52,400 --> 00:44:54,520 Hoe heeft u uw leven uiteindelijk weer opgepakt. 806 00:44:56,340 --> 00:44:59,110 Ik ben betrekking toegegaan. 807 00:45:00,730 --> 00:45:02,060 En daar werd ik ben aangenomen. 808 00:45:04,040 --> 00:45:08,230 En dat was een cyste fabriek heette en de kracht voor 809 00:45:09,590 --> 00:45:13,140 zou men zeggen voor de appels peren enzovoort dat soort dingen werd aangemaakt. 810 00:45:14,450 --> 00:45:15,710 Alleen ik vind ik. 811 00:45:15,710 --> 00:45:18,380 Ik verwijt ze eigenlijk wel dat ze ook voor de Duitsers werden 812 00:45:20,090 --> 00:45:23,950 toen ik me dope oproep kreeg om naar Duitsland te gaan. 813 00:45:24,660 --> 00:45:25,570 Toen moest ik daar weg. 814 00:45:27,170 --> 00:45:29,720 Ik ik ik ging ook gelijk onderduiken. 815 00:45:31,270 --> 00:45:36,160 Dit is mijn tante in Zaandam dan en later heb ik een adres gekregen in Culemborg. 816 00:45:37,300 --> 00:45:38,440 Maar dat ben ik nooit aangekomen. 817 00:45:40,330 --> 00:45:42,650 Maar na die baas ging ik na de oorlog weer terug. 818 00:45:43,890 --> 00:45:46,430 En daar beviel me daar niet meer. 819 00:45:46,430 --> 00:45:48,590 Ik ik ga toch niet m'n gedachten. 820 00:45:48,590 --> 00:45:50,510 Ja, dat ook gemeen geweest. 821 00:45:50,510 --> 00:45:51,640 Je hebt samengewerkt. 822 00:45:53,970 --> 00:45:55,420 En daar krijg ik dan 1e. 823 00:45:55,420 --> 00:45:57,190 Dat heette dan een busje einde groen. 824 00:45:58,410 --> 00:46:00,950 Dat was de de voorloper van de uit Ausweis 825 00:46:02,100 --> 00:46:03,790 nou die had ik nog steeds. 826 00:46:03,790 --> 00:46:04,620 Ook in de trein. 827 00:46:05,710 --> 00:46:06,570 Als biedt. 828 00:46:06,570 --> 00:46:07,190 Zo ging dat. 829 00:46:08,220 --> 00:46:09,250 Nou, je pakt de ding. 830 00:46:11,050 --> 00:46:14,900 Bezuinigen geeft daar ben je grootmoeder zit zo om mee 831 00:46:16,930 --> 00:46:18,540 de koos moet er peper zit. 832 00:46:19,450 --> 00:46:20,870 Ja ik naar Barcelona. 833 00:46:21,840 --> 00:46:24,170 Konden na de oorlog het leven weer makkelijk oppakken. 834 00:46:27,060 --> 00:46:29,290 Het ging de ging vrij vrij vrij snel. 835 00:46:30,520 --> 00:46:33,050 Ja ik er Ik was dat was ik ik was 836 00:46:34,650 --> 00:46:36,050 3 4 het 23. 837 00:46:37,670 --> 00:46:41,250 En ik lig ik ga naar ze ook vrij snel. 838 00:46:42,470 --> 00:46:43,930 En ik had ook houden weer me vrienden. 839 00:46:45,630 --> 00:46:46,580 Dat ge dat ging wel goed. 840 00:46:48,130 --> 00:46:52,580 Maar ik kon niet gauw meer wennen aan aan aan een 841 00:46:52,710 --> 00:46:56,570 directeur over een baas of zoiets ook niet gaan winnen. 842 00:46:56,570 --> 00:46:57,280 Ik heb het gedaan. 843 00:46:58,700 --> 00:47:01,450 Maar ik ik altijd een aversie tegen die lui. 844 00:47:02,550 --> 00:47:04,310 Dat het raak je niet zo gauw kwijt. 845 00:47:07,250 --> 00:47:11,620 Dat dat hielenlikker en wezen voor het stuk kon ik helemaal niet tegen. 846 00:47:12,780 --> 00:47:15,380 Want je hebt dan een voorman of een baas. 847 00:47:16,260 --> 00:47:19,630 Die deed alles blindelings wat zijn baas zei 848 00:47:19,935 --> 00:47:21,500 en tegen ons een grote bek. 849 00:47:22,390 --> 00:47:25,320 En dat zijn allemaal dingen dan denk je weer terug. 850 00:47:25,320 --> 00:47:27,510 Dat heb ik al een keer gaat, dat wil ik niet. 851 00:47:27,620 --> 00:47:30,060 Die associatie was voor u gewoon negatief. 852 00:47:30,060 --> 00:47:31,833 Ja, ja. 853 00:47:32,770 --> 00:47:34,685 Hoe bent u met uw herinneringen omgegaan 854 00:47:36,482 --> 00:47:37,615 Ja die eh 855 00:47:39,440 --> 00:47:41,030 u hoort wat ik nog weet. 856 00:47:41,030 --> 00:47:43,650 En die dus die herinneringen zijn niet helemaal vervaagd 857 00:47:44,700 --> 00:47:48,740 Ik weet dat ik paar jouw familie jeugd verloren heeft. 858 00:47:48,740 --> 00:47:48,870 4. 859 00:47:50,100 --> 00:47:51,340 Maar ik ben erg dankbaar. 860 00:47:52,020 --> 00:47:56,940 Dat ik het overleefd heb en ik ben toch verschillende keren in gevaar geweest. 861 00:47:56,940 --> 00:47:58,020 Wat ik goed overleefd. 862 00:47:59,390 --> 00:48:03,070 Ik ben niet gelovig maar ik ik heb wel een idee van. 863 00:48:03,070 --> 00:48:04,530 Dat is iets wat me beschermd. 864 00:48:07,740 --> 00:48:10,450 Dat heb ik en ik heb mijn ouders gelukkig teruggezien. 865 00:48:12,220 --> 00:48:13,740 Met zusterzender teruggezien. 866 00:48:15,440 --> 00:48:17,800 En dat ik ging wel eventueel opbouwen. 867 00:48:20,290 --> 00:48:22,080 Aan verkering kreeg. 868 00:48:22,080 --> 00:48:23,110 En toen werd het al beter. 869 00:48:24,740 --> 00:48:26,900 En later voelde ik me toch echt wel gelukkig. 870 00:48:26,900 --> 00:48:27,480 Maar de haat. 871 00:48:28,570 --> 00:48:29,440 Je bent nooit kwijtgeraakt. 872 00:48:31,570 --> 00:48:33,340 En aan het en de Duitsers. 873 00:48:34,110 --> 00:48:38,020 Terwijl toch tegenwoordig een volk heel anders is natuurlijk maar het is 874 00:48:38,240 --> 00:48:42,550 in mijn ogen altijd de soldaten volle geweest wat je nergens zo hard als 875 00:48:44,450 --> 00:48:46,150 en dat blijft altijd wel een beetje hangen. 876 00:48:47,620 --> 00:48:49,695 Ik de en ik niks aan doen, dat heb ik 877 00:48:53,430 --> 00:48:55,540 Ik zou verder niet weten wat ik moet zeggen daarover 878 00:48:56,430 --> 00:48:57,109 Dank u wel 879 00:48:57,578 --> 00:48:58,531 Tot uw dienst.