1 00:00:08,250 --> 00:00:12,360 Kunt u vertellen wat er gebeurde op de dag van de Razzia? 2 00:00:12,830 --> 00:00:22,520 Ja, eh we kregen een bevel door de brievenbus dat mannen tussen de 17 en 40 jaar 3 00:00:22,520 --> 00:00:31,470 op de straat moesten komen te staan met de artikelen die op dat bevelbewijs stonden. 4 00:00:31,470 --> 00:00:35,930 Dus mijn moeder, die hebt toen voor mijn broer en voor mij 5 00:00:36,020 --> 00:00:43,220 een pakje gemaakt met een.., een deken en bestek en een kroes. 6 00:00:45,600 --> 00:00:52,480 En daar zijn we op het fietspad in de Rozenstraat zijn we allemaal aangetreden en toen 7 00:00:52,480 --> 00:01:00,930 kwamen de militairen, die kwamen erlangs en toen op.., op ’s middags om een uur of 3, half 4 8 00:01:01,020 --> 00:01:05,210 zijn we naar het stadion gedreven in colonne. 9 00:01:06,180 --> 00:01:09,670 Daar hebben we allemaal moesten we op de tribune gaan 10 00:01:09,670 --> 00:01:14,560 staan, gaan zitten en daar hebben we de nacht doorgebracht. 11 00:01:15,250 --> 00:01:21,720 En mijn broer, die had astmatische bronchitis en die had het heel erg benauwd. 12 00:01:21,970 --> 00:01:27,990 En de andere morgen, toen ja, hij kon haast niet meer lopen, zo benauwd had hij het. 13 00:01:27,990 --> 00:01:36,460 En toen zijn we weer, we moesten aantreden en in de colonne naar de boten vervoerd 14 00:01:36,460 --> 00:01:42,070 die aan de Persoonshaven la- gen, maar toen moesten we langs mijn huis, maar ik 15 00:01:42,070 --> 00:01:48,570 woonde en toen is mijn broer, die is heb ik gepakt, ik heb genomen zijn deken en mijn 16 00:01:48,570 --> 00:01:56,590 broer, die is toen de gang in gegaan bij mijn moeder en die is toen thuisgebleven. 17 00:01:57,220 --> 00:02:01,330 Dus ik had dubbele.., dubbele bagage bij me. 18 00:02:01,750 --> 00:02:09,490 En zo zijn we in de boot gestapt, toen moesten we allemaal stappen en liepen die militairen, 19 00:02:09,620 --> 00:02:17,150 die soldaten, die liepen over de duiker in, over door het gangboord en wij zaten in het ruim. 20 00:02:17,460 --> 00:02:21,800 En toen zagen we, ja, ik was wel bekend op de vaart, dus 21 00:02:21,800 --> 00:02:27,760 toen zijn we de Maas overgevaren tot aan bij Vreeswijk. 22 00:02:27,850 --> 00:02:32,770 En toen zijn we bij Vreeswijk naar binnen gegaan, daar hebben we de sluizen moesten 23 00:02:32,770 --> 00:02:42,160 we door en zijn we ingegaan en toen wou er nog eentje, en die meneer heette en 24 00:02:42,160 --> 00:02:47,280 die wou vluchten en die werd toen van de muur afgeschoten door een militair. 25 00:02:47,280 --> 00:02:52,130 En zo zijn we in Amsterdam aangekomen. 26 00:02:52,800 --> 00:02:55,790 Het was niet in onze boot, maar die boot die erachter lag, 27 00:02:55,790 --> 00:02:59,760 we lagen met twee schuiten in die.., in die.., in die sluis 28 00:02:59,760 --> 00:03:02,080 en het gebeurde op die ander boot. 29 00:03:02,080 --> 00:03:10,020 Maar ja, het.., het gerucht dat ging als, dat kwam door dat het gebeurd was en toen wisten 30 00:03:10,020 --> 00:03:14,634 we, laten we maar zeggen, dat het…, dat die jongen er- gens uit de Röntgenstraat of zo, 31 00:03:14,800 --> 00:03:21,750 we konden hem allemaal wel, want ja, het was allemaal laten we maar zeggen die ook allemaal 32 00:03:21,750 --> 00:03:28,380 mee kwamen, dat waar buurjongens of vriendjes of we kon- den mekaar haast allemaal. 33 00:03:29,100 --> 00:03:32,950 En toen wisten we dat het was, ja. 34 00:03:33,070 --> 00:03:38,870 Toen zijn we verder gegaan, toen zijn we aan ik dacht aan de Javakade in Amsterdam 35 00:03:38,870 --> 00:03:43,911 had je van die grote loodsen en daar werden we toen ingedreven en toen stonden er 36 00:03:43,912 --> 00:03:49,890 in de vier hoeken stonden er mitrailleurs voor eh als we eventueel zouden vluchten 37 00:03:49,890 --> 00:03:54,586 of demonstratie, ik weet niet wat.., wat… Maar het was in ieder geval zwaar bewaakt 38 00:03:55,380 --> 00:04:00,040 en daar hebben we ook weer een nacht moeten vertoeven in stro en toen zijn we 39 00:04:00,040 --> 00:04:05,080 met de boten over de Zuid.., toen was het nog Zuiderzee, toen zijn 40 00:04:05,080 --> 00:04:10,880 we over de…, naar de Zuiderzee en toen kwamen in Kampen kwamen we aan. 41 00:04:11,200 --> 00:04:18,710 En toen zijn we daar in een kazerne eh zijn we daar terechtgekomen, ook weer lopende. 42 00:04:19,060 --> 00:04:22,460 En daar hebben we ook weer een nacht vertoeft. 43 00:04:23,830 --> 00:04:33,500 Dus we waren in die.., in.., in die hal en in het stro, en dus het was zwaar bewaakt, 44 00:04:33,890 --> 00:04:40,210 in elke hoek stond een mitrailleursnest en toen werden de andere dag, daar hebben 45 00:04:40,210 --> 00:04:45,480 we nog geslapen in die hal en toen zijn we de andere dag, de andere ochtend zijn 46 00:04:45,480 --> 00:04:51,970 we in kleinere boten zijn we bij de Javakade ingescheept weer en ja, toen benne 47 00:04:51,970 --> 00:04:58,670 we gaan varen en toen hoorden we dat het, waar we terechtkwamen, in Kampen was. 48 00:04:58,790 --> 00:05:00,690 Meer hoorden we niet. 49 00:05:00,690 --> 00:05:02,418 Meer hebben we ook niet gezien. 50 00:05:02,419 --> 00:05:06,910 Want ja, je ken aan boord niks en hoe dat.., hoe dat met de 51 00:05:06,910 --> 00:05:09,379 toiletten gingen, dat weet ik ook allemaal niet al niet meer. 52 00:05:09,380 --> 00:05:15,040 Dat.., dat.., dat is uit mijn gedachten gegaan dus. 53 00:05:16,580 --> 00:05:19,910 Maar dat zal wel allemaal wel goed geweest, want ik ben er nog steeds, dus. 54 00:05:19,910 --> 00:05:29,300 Maar in Kampen zijn we laten we maar zeggen, toen een nacht gebleven in die kazerne en 55 00:05:29,300 --> 00:05:34,720 toen zijn we over de brug, dat weet ik nog zo goed, daar moesten we nog hardlopen naar 56 00:05:34,720 --> 00:05:40,780 die eh.., naar die spoor, naar het station, dat was aan de andere kant van die brug. 57 00:05:41,000 --> 00:05:44,300 En toen moes- ten we allemaal in wagons. 58 00:05:44,670 --> 00:05:51,800 En dat zeg ik, in.., in Overijssel dacht ik dat het was, ik dacht in Heiloo of 59 00:05:51,800 --> 00:05:59,190 zoiets, en toen kwamen de…, is de bevolking, daar kregen we nog wat voedsel van. 60 00:06:00,070 --> 00:06:07,810 En toen zijn we in.., ja, die trein, die reed door, ja, je praat met mekaar of en toen zijn we 61 00:06:07,810 --> 00:06:14,421 in Hannover zijn we terechtgekomen op het station en toen moesten we allemaal op het perron gaan 62 00:06:14,470 --> 00:06:22,040 staan en toen kwamen er aannemers van bouwbedrijven of boeren die mensen nodig hadden en toen zijn 63 00:06:22,040 --> 00:06:30,530 we met 20, 25 man zijn wij door een bouwbedrijf zijn we meegenomen met een auto of met een bus. 64 00:06:30,740 --> 00:06:37,450 En naar Zarsnett en dat was laten we maar zeggen mevrouw.., ik weet het nog zo 65 00:06:37,450 --> 00:06:42,960 goed, mevrouw Vincke, die had daar een café en daarboven was een danszaal en die 66 00:06:42,960 --> 00:06:50,370 danszaal, die was toen ingericht met stapelbedden voor ons, voor die bouwbakkers. 67 00:06:51,050 --> 00:06:57,080 En toen hebben met 20, 25 man hebben we moesten we daar bivakkeren. 68 00:06:57,390 --> 00:06:59,960 En daar.., nou ja, daar moesten we vandaan 69 00:06:59,960 --> 00:07:04,740 voor de leider van Hannover moesten we in Zarsnett moesten 70 00:07:04,740 --> 00:07:08,840 we een bunker bouwen voor de.., voor de veiligheid. 71 00:07:09,180 --> 00:07:15,730 Nou, en toen hebben we verschillende bombardementen mee- gemaakt van Hildenstein en op Hannover 72 00:07:15,990 --> 00:07:22,990 en toen zagen we weer dat spervuur allemaal, want ja, Zarsnett, dat was een boeren.., een klein 73 00:07:22,990 --> 00:07:32,660 boerendorpje bij de worstfabriek Voss, V O S S, de fabrieken, daar maakten ze kachels en fornuizen. 74 00:07:32,660 --> 00:07:38,300 Dat was een grote… Daar waren ook barakken bij en daar waren ook allemaal 75 00:07:38,300 --> 00:07:45,020 buitenlanders die daar werkten, maar.., maar meer uit Polen en uit Rusland. 76 00:07:45,020 --> 00:07:50,330 Nou, en toen ben ik..., heb ik mijn eigen toen ziek gemeld en toen ben ik voor 77 00:07:50,330 --> 00:07:54,610 mijn twee vriendjes, want we waren met zijn drieën, en toen ben ik voor mijn 78 00:07:54,610 --> 00:08:00,000 twee vriendjes, die gingen werken voor het geld en ik ging toen de boer op 79 00:08:00,000 --> 00:08:06,920 voor een aardappeltje en een eitje, en een kropje sla. En dan maakten we een prakje. 80 00:08:06,960 --> 00:08:08,670 Dat kookten we zelf. 81 00:08:10,710 --> 00:08:16,660 Nou, en toen op een moment, toen hoorden we.., toen was het ik dacht 82 00:08:16,660 --> 00:08:21,369 eind april, toen hoorden we dat er de Canadezen, die waren al h… 83 00:08:21,370 --> 00:08:24,910 Kunt u vertellen over het werk dat u gedaan heeft? 84 00:08:24,910 --> 00:08:31,260 Nou ja, we.., we moesten daar.., daar vanuit die.., uit die zaal moesten we gaan 85 00:08:31,260 --> 00:08:36,881 lopen naar het werk, dat was een bouwbedrijf, en daar stonden betonmolens en 86 00:08:36,882 --> 00:08:42,920 toen moest de ene, die moest zand met kruiwagens rijden en de ander met grint. 87 00:08:42,920 --> 00:08:46,950 En dat water en dat werd dan toegevoegd en dat werd dan naar een stort…, 88 00:08:46,950 --> 00:08:52,840 naar de bunker waar de bunker dan dus het vlechtwerk werd het gestort. 89 00:08:53,260 --> 00:08:59,950 En dan ja, dat was een bepaalde tijd, ik weet niet meer hoe lang, maar 8 uur 90 00:08:59,950 --> 00:09:07,000 of 10 uur en dan gingen we weer terug naar huis en dan gingen we, ja, eten koken en alles. 91 00:09:08,540 --> 00:09:13,090 En zo is het 2 maanden gegaan en toen heb ik mijn eigen.., ik dacht dat het 92 00:09:13,090 --> 00:09:18,540 begin, midden januari was, heb ik mijn eigen ziek gemeld en toen ben ik de 93 00:09:18,540 --> 00:09:22,910 boer op gegaan en die twee jon- gens, die vriendjes van me, die hebben toen 94 00:09:22,910 --> 00:09:28,510 eh het.., het geld verdiend, want we moesten toch ook wel.., wel wat kopen. 95 00:09:31,330 --> 00:09:36,800 Want wat we hadden, dat hadden we.., dat hadden we van thuis meegenomen natuurlijk. 96 00:09:38,250 --> 00:09:40,009 Maar geen verschoninkje of zo, of zo. Nee. 97 00:09:40,010 --> 00:09:46,730 En wat ging u dan doen bij die boer.., bij die boer? 98 00:09:46,730 --> 00:09:51,980 Nou, daar ging ik vragen of ik wat kon doen en dan ging ik vragen om of ik 99 00:09:51,980 --> 00:09:57,470 niet een paar aardappels kon krijgen of een kropje sla, of eh een paar eitjes. 100 00:09:57,470 --> 00:09:59,330 En dat kreeg ik dan. 101 00:10:01,030 --> 00:10:09,770 Ik ging zogenaamd bedelen. Maar dan voor.., voor met zijn drieën hè. En hun gingen voor het geld. 102 00:10:12,500 --> 00:10:13,370 Ja. 103 00:10:15,690 --> 00:10:20,720 En oh ja, eh hoe heeft u zich ziek gemeld, wat.., wat zei u? 104 00:10:20,720 --> 00:10:29,000 Nou, ik werd toen in het gr…, in de sneeuw was ik gaan zitten en toen heeft mijn hoofd laten we 105 00:10:29,000 --> 00:10:34,940 maar zeggen helemaal onder de sneeuw, mijn capuchon, en toen heb ik gezegd dat ik ge- vallen was. 106 00:10:34,940 --> 00:10:40,570 En toen dachten ze dat ik een hersenschudding had, dus toen moest ik naar…, toen werd ik naar 107 00:10:40,570 --> 00:10:47,700 het Lager gebracht met een auto en daar was ik, moesten de gordijnen dicht, want zo.., laten 108 00:10:47,700 --> 00:10:52,276 we maar zeggen, zo was het zo dachten ze dat ik een hersenschudding had, omdat ik gevallen was. 109 00:10:52,276 --> 00:10:59,560 Maar dat was niet zo. En eh… 110 00:10:59,560 --> 00:11:06,260 Nou ja, ik heb wel..,wel eens een eh ernstigere, tenminste, gevaarlijk 111 00:11:06,260 --> 00:11:10,390 tijden meegemaakt, dat ik belde bij iemand en dat het was, dat 112 00:11:10,390 --> 00:11:13,590 was dan een.., ja, later bleek dat het Gestapopolitieagenten zijn. 113 00:11:13,590 --> 00:11:23,400 Dus toen ben ik toen.., toen ben ik daar hard weggelopen. Ja. 114 00:11:24,330 --> 00:11:29,570 Maar mijn moeder, die hebt 5 maanden hebt die niks van me gehoord terwijl ik wel ge- schreven 115 00:11:29,570 --> 00:11:36,820 had en toen later, ja, nou zit ik weer teveel te ver, want toen ik was ik alweer thuis, toen 116 00:11:36,820 --> 00:11:44,120 kwamen die kaarten, die kwamen allemaal in één pakket kwamen ze, hadden ze achter- gehouden, ja. 117 00:11:46,120 --> 00:11:53,230 Kunt u herinneren hoe de bewaking in die Lager was? Was er bewaking of eh…? 118 00:11:53,230 --> 00:11:59,660 Nou, waar ik in die danszaal? Nee, dat.., dat was.., dat was gewoon. 119 00:11:59,920 --> 00:12:06,780 Het waren gewone arbeider. En we gingen zondagsavonds…, zaterdags hoefden we ook niet te werken. 120 00:12:07,430 --> 00:12:12,480 Nee. En dan gingen we met zijn drieën wel eens de boer op. 121 00:12:13,360 --> 00:12:20,480 Want ja, het was een boeren.., een boeren.., ja, kleine 122 00:12:20,520 --> 00:12:23,730 dorpjes, dus daar kon je…, dat kon je daar nog wel eens doen ja. 123 00:12:23,730 --> 00:12:28,105 Dus.., dus u was eigenlijk redelijk vrij en.., en u hebt u 124 00:12:28,230 --> 00:12:31,640 ziek gemeld bij.., echt bij die bouw…, bij die aannemer? 125 00:12:31,640 --> 00:12:42,340 Ja, bij die.., bij die…, ja, dat noemden ze een “Kazete”, hoe noemden ze nou zo iemand? K… Ja. 126 00:12:42,340 --> 00:12:47,195 Hoe die zo’n…, ja, zo’n hulppost, daar zat dan een dokter en die heette dan…, 127 00:12:47,196 --> 00:12:54,080 die noem- den ze dan een “Kathete”? Nee, een “katheter”, dat is dat andere dan. 128 00:12:56,280 --> 00:12:59,470 Eh… Nou, het hebt met.., met ziekte wat te maken. 129 00:12:59,470 --> 00:13:00,680 Ja, dat is niet zo belangrijk. 130 00:13:00,680 --> 00:13:04,880 Maar dan is het beeld voor ons duidelijk dat u.., dat u redelijk vrij was? 131 00:13:04,880 --> 00:13:10,320 Ik was… Ja, maar wel… Ja. Ja. 132 00:13:10,320 --> 00:13:13,580 En eh, nou, en toen op een moment, toen kwamen…, kregen we 133 00:13:13,580 --> 00:13:18,400 het gerucht dat er de Canadezen die waren al flink onderweg. 134 00:13:18,920 --> 00:13:25,750 Nou, en toen hoorden we dat ze…, wij hebben ze nog geeneens gezien, maar wij 135 00:13:25,750 --> 00:13:31,610 waren toen al bevrijd en toen zijn we ben ik met die twee jongetjes zijn we 136 00:13:31,610 --> 00:13:36,400 naar de tandarts gegaan, toen hebben we alle drie een fiets genomen die voor 137 00:13:36,670 --> 00:13:41,110 bij, ja, van die Duitsers, die stonden voor de.., bij de tandarts voor de deur. 138 00:13:41,110 --> 00:13:46,080 En toen hebben we alle drie een fiets genomen en toen ben ik, want ik had nog een 139 00:13:46,080 --> 00:13:51,800 connectie met een Hollands vrouwtje met twee kleine kindertjes, die ‘r man, die zat aan 140 00:13:51,800 --> 00:13:59,690 het Oostfront, en ja, en vandaar dat zij ook Helma heet, dat ene kindje heette Helma 141 00:13:59,690 --> 00:14:04,690 en de andere heette, ja, dat weet ik niet meer, Hendriekje of zoiets. 142 00:14:04,990 --> 00:14:10,410 Maar in ieder geval: daar had ik een connectie mee, want dat was een Hollands vrouwtje. 143 00:14:10,710 --> 00:14:14,500 En toen ben ik daar naartoe gegaan en toen heb ik gevraagd 144 00:14:14,500 --> 00:14:21,580 of ze niet stukjes eh goed had, rood/wit/blauw en dat had ze. 145 00:14:21,580 --> 00:14:25,280 Toen hebben we daar nog drie vlaggetjes van gemaakt en die 146 00:14:25,280 --> 00:14:31,890 hebben we toen op onze trui ge.., genaaid, met grove steken. 147 00:14:31,890 --> 00:14:33,900 En toen zijn we gaan fietsen. 148 00:14:34,620 --> 00:14:38,415 En toen hebben we nog, ja, ergens hebben we dat zijn dan laten 149 00:14:38,415 --> 00:14:42,280 we maar zeggen van die dingen, die weet je dan allemaal niet meer. 150 00:14:42,280 --> 00:14:46,340 Maar om een landkaart te krijgen moest je laten we maar zeggen naar een 151 00:14:46,340 --> 00:14:51,870 boekenwinkel en toen zijn we naar een…, toen hebben we ergens in een boekenwinkel 152 00:14:51,870 --> 00:14:57,760 hebben we een landkaart gekocht van de omstreken daar hoe we moesten rijden. 153 00:14:57,830 --> 00:14:59,980 En toen zijn we via ik dacht 154 00:15:01,250 --> 00:15:04,120 Ebbenbrück en dan, ja, want ik heb mijn kaart op willen zoeken van 155 00:15:04,120 --> 00:15:09,350 Oost-Duitsland, hier in mijn archief, maar die kon ik niet vinden. 156 00:15:09,350 --> 00:15:12,860 Anders had ik misschien de route nog wel een klein beetje, maar 157 00:15:12,860 --> 00:15:17,560 toen zijn we in Winterswijk zijn we aangekomen, in Holland. 158 00:15:18,230 --> 00:15:19,700 In Win- terswijk. 159 00:15:20,550 --> 00:15:28,480 En daar.., daar stond de BS dan, dat waren die mensen met die blauwe uni…, overalls. 160 00:15:29,030 --> 00:15:35,120 En ze hadden een oranje band om en een eh.., een helm op. 161 00:15:35,320 --> 00:15:40,890 En die zeiden “nou, geeft uw fiets maar hier, want jullie moeten naar het Patronaat.., 162 00:15:40,890 --> 00:15:46,388 het Patronaat in Winterswijk”. En toen hebben we de fiets daar achter moeten laten 163 00:15:46,388 --> 00:15:52,080 en toen zijn we naar het Patronaat vervoerd, daar zijn we allemaal ontluisd. 164 00:15:54,910 --> 00:16:00,343 Toen hebben we nieuwe kleren gekregen, tenminste, ja, dat dacht ik, maar we zijn ontluisd. 165 00:16:00,350 --> 00:16:02,860 En toen hebben we nieuwe kleren gekregen, maar of ze 166 00:16:02,860 --> 00:16:05,030 onze kleren nou gewassen heb- ben, dat weet ik niet. 167 00:16:05,030 --> 00:16:07,410 Maar toen zijn we daar 2 dagen geweest. 168 00:16:07,410 --> 00:16:14,330 En toen stond er op het bord dat er mensen waren die familie hadden in Limburg 169 00:16:14,330 --> 00:16:22,550 of in Brabant, die konden dan meerijden met de Rode.., met de Rode Kruis colonnes. 170 00:16:22,550 --> 00:16:27,750 En nou, ik zei “nou, wij hebben…, ik heb een familie in Prinshagen, dat is Brabant, net buiten 171 00:16:27,750 --> 00:16:37,260 Breda” en dus toen zijn we met zijn…, toen is één vriendje is niet meegegaan en die durfde niet. 172 00:16:37,260 --> 00:16:42,570 En Pietje Kouwenhuizen en ik zijn toen bij tante.., ja, bij 173 00:16:42,570 --> 00:16:46,840 mijn ik noemde het dan “tante An” terechtge-komen in Prinshagen. 174 00:16:46,840 --> 00:16:54,130 En nou, daar ben ik dan een hele tijd gebleven om tante An te helpen, maar in 175 00:16:54,130 --> 00:16:59,840 die bedrijven dat ik er was kwamen er nog twee neefjes van mij, die komen ook 176 00:16:59,840 --> 00:17:06,680 uit Duitsland en een.., een ome en toen waren we al met zijn vijven en dat werd te druk voor 177 00:17:06,680 --> 00:17:14,910 Tante An en toen zijn er drie.., ja, drie zijn er toen laten we maar zeggen met als vrijwil- 178 00:17:14,910 --> 00:17:23,660 liger met de Rode Kruis colonne, toen was hier was het eh net bevrijd, over de Moerdijk met 179 00:17:23,660 --> 00:17:31,700 de Rode Kruis colonne moest je ze helpen met de auto’s laden, zo naar.., naar Rotterdam toe. 180 00:17:32,410 --> 00:17:35,980 En nou, en toen hebben ze tegen mijn moeder gezegd waar ik was: bij tante An. 181 00:17:35,980 --> 00:17:41,170 Nou ja, en toen hebben we, ja, of ik nog contact heb gehad, dat weet ik niet, 182 00:17:41,170 --> 00:17:46,020 maar in ieder geval ik ben bij tante An gebleven, want die had toen hulp nodig. 183 00:17:47,410 --> 00:17:52,880 Nou, en.., nou, daar ben ik nog een maand gebleven ongeveer om tante An 184 00:17:52,880 --> 00:17:58,990 te helpen en toen ben ik naar Rotterdam gegaan via eh ’s-Hertogenbosch en 185 00:18:00,400 --> 00:18:05,010 via het Wilhelminakanaal, daar lagen toen schuiten en daar kon je 186 00:18:05,010 --> 00:18:12,240 meevaren en toen ben ik meegevaren tot.., tot eh hier het Kralingse Veer. 187 00:18:13,050 --> 00:18:17,126 En daar ben ik toen lopende ben ik naar huis gegaan. 188 00:18:17,127 --> 00:18:23,460 En zo is mijn einde van het relaas van de Razzia. 189 00:18:23,460 --> 00:18:25,460 Nee, want we weten nog niet hoe u thuis bent gekomen! 190 00:18:25,460 --> 00:18:26,100 Wat zegt u? 191 00:18:26,100 --> 00:18:30,390 Hoe bent u thuisgekomen, hoe was de gezinsituatie thuis, wat bent u gaan doen? 192 00:18:30,390 --> 00:18:36,000 Mijn vader en moeder, die.., mijn vader en moeder, die waren toen thuis en mijn 193 00:18:36,000 --> 00:18:41,140 broer, die zat bij de Gemeente voor die tijd al en die heeft toen een eh.., een 194 00:18:41,140 --> 00:18:48,100 vrijstelling gekregen, een Aus- weiss, dat hij.., dat hij niet naar Duitsland hoefde. 195 00:18:48,860 --> 00:18:51,587 Nee, maar uw thuiskomst, kunt u daar wat meer over vertellen, 196 00:18:51,600 --> 00:18:55,299 weet u nog hoe dat ging toen u voor.., voor de deur stond? 197 00:18:55,300 --> 00:19:00,200 Nou ja, ik ging mijn hele verhaal vertellen en toen hoorde ik het van de Hongerwinter dat 198 00:19:00,200 --> 00:19:05,040 ze het zo slecht hebben gehad en nou, en ik heb het juist niet 199 00:19:05,040 --> 00:19:10,500 zo slecht gehad, want met de Pasen had ik nog…, had ik 25 eieren! 200 00:19:11,880 --> 00:19:15,210 Dat was toen laten we maar zeggen, dat was toen een traditie, ook 201 00:19:15,210 --> 00:19:18,092 in Duitsland, dus ik ging de boer op tegen de Pasen en toen had ik 202 00:19:18,093 --> 00:19:24,840 zoveel eieren, nou, mijn moeder en mijn vader, die hadden niet veel. 203 00:19:25,370 --> 00:19:31,930 En nou ja, dat is eh we hebben toch wel nog meegemaakt wat de oorlog betreft, 204 00:19:31,930 --> 00:19:39,530 want bij me thuis zijn 38 keer de ramen eruit geweest door de bombardementen. 205 00:19:39,730 --> 00:19:39,770 Ja. 206 00:19:39,770 --> 00:19:44,200 Toen later op…, toen hadden we geen glas meer, toen hebt mijn vader het dichtgemaakt 207 00:19:44,200 --> 00:19:49,059 met plankjes en toen een klein.., een klein ruitje, dat hadden we dan nog wel, een 208 00:19:49,200 --> 00:19:55,134 klein stukje glas om te kijken laten we maar zeggen als de Engelsen aankwamen, want dat 209 00:19:55,135 --> 00:20:00,170 zagen we met dat sper…, met die schijnwerpers, met die zoeklichten, en dan zagen we 210 00:20:00,820 --> 00:20:02,239 kwamen die over. 211 00:20:02,240 --> 00:20:08,749 Ja, wat dat aangaat heb ik heel wat meegemaakt, maar dat hebt niks met de Razzia te maken. 212 00:20:08,749 --> 00:20:14,370 Bij Wilton-Feijenoord moesten we onder de helling, het was laten we maar zeggen waar de kruiser 213 00:20:14,370 --> 00:20:21,920 op lag, en onder de helling, dat was dan de.., de schuilkelder, dan moesten we erin en daar 214 00:20:21,920 --> 00:20:27,135 gingen we dan in, en als we er dan uitkwamen, dat ja, ik weet het..., ik zie het nog: toen 215 00:20:27,135 --> 00:20:33,042 moesten we over de.., over de armen en over de benen moesten we stappen, zoveel doden waren er. 216 00:20:33,042 --> 00:20:38,680 Ja. Toen zijn we op Vlaardingen-Oost of Schiedam-West in gegaan. 217 00:20:38,680 --> 00:20:44,560 Kunt u daar nog iets meer over vertellen, u werkte daar als assistent-plaatwerker? 218 00:20:44,560 --> 00:20:45,260 Ja. 219 00:20:45,260 --> 00:20:47,661 Kunt u dat nog even vertellen en dan vertellen hoe dat dan ging met die bombardementen? 220 00:20:47,661 --> 00:20:49,250 Ook het soort werk wat u deed? 221 00:20:49,250 --> 00:20:49,390 Ja. 222 00:20:51,580 --> 00:20:56,310 Ja, nou ja, wij gingen…, ik ging.., ik werkte daar en ik ging van 223 00:20:56,310 --> 00:21:00,220 om 6 uur gingen we de deur uit en dan moesten we eerst 3 kwartier 224 00:21:00,220 --> 00:21:06,746 lopen naar de Maashaven en daar lag het bootje en daar gingen er dan 100, 120 man op en 225 00:21:06,747 --> 00:21:12,880 toen vaarden we naar Schiedam, dat was ongeveer 3 kwartier, en dan was het half 8 226 00:21:12,880 --> 00:21:19,620 beginnen en dan, nou, meestal kon je daar de klok op gelijk zetten: half 9, 9 uur ging 227 00:21:19,620 --> 00:21:23,860 het luchtalarm, want toen kwamen die Engelsen, die kwamen over, die gingen dan Duitsland 228 00:21:23,860 --> 00:21:29,090 bombarderen en toen kwamen die Engelsen over en dan ging het luchtalarm vervolgens, want 229 00:21:29,090 --> 00:21:33,740 ja, ze wisten niet waar ze heen gingen natuurlijk, en dan gingen wij vluchtten laten 230 00:21:33,740 --> 00:21:38,790 we maar zeggen het hek door en dan gingen we naar of Vlaardingen-Oost of Schiedam-West. 231 00:21:39,810 --> 00:21:46,320 Maar het was toen voor die tijd laten we maar zeggen in die helling wat ik daarnet al 232 00:21:46,320 --> 00:21:53,640 vertelde, dat eh wij onder de kruiser, daar als we dan uitkwamen en ’s middags om een uur of 233 00:21:53,640 --> 00:22:00,120 3 ging het dan veilig worden met die sirene weer, nou, dan moesten we over de hoofden heen, 234 00:22:00,120 --> 00:22:07,200 over de lichamen stappen en op school, in de Oranjeboomstraat, daar ging ik ’s avonds op school, 235 00:22:07,200 --> 00:22:15,830 dat was dan in 3.., in 1943 ook met een bombardement dat mijn vriendje zijn vader, die lag op de 236 00:22:15,830 --> 00:22:21,920 spoorlijn, die was zijn eigen aan het scheren in het keukentje, en toen zo is hij weggeslagen. 237 00:22:22,790 --> 00:22:25,880 Ook met een bombardement. Ja. 238 00:22:25,880 --> 00:22:31,600 Ja, dat zijn heftige gebeurtenissen zeg. 239 00:22:31,600 --> 00:22:37,020 Ja, dat zijn hele rare dingen geweest. Mag ik effetjes stoppen? 240 00:22:39,490 --> 00:22:48,030 Nou, ik ben van de Ambachtsschool afgekomen in 1940, toen brak de oorlog uit 241 00:22:48,560 --> 00:22:55,561 en toen ben ik bij Wilton-Feijenoord als hulpplaatwerker ben ik tewerkgesteld. 242 00:22:55,561 --> 00:23:02,760 Daar had ik gesolliciteerd. En daar heb ik 5 jaar gewerkt. 243 00:23:02,760 --> 00:23:03,500 Ja? 244 00:23:03,500 --> 00:23:16,460 En toen na.., na de oorlog waren we de eersten die in dienst moesten, 245 00:23:16,690 --> 00:23:19,500 de lichting 1925, want toen hadden ze eh oorlog met Indonesië, toen 246 00:23:19,500 --> 00:23:25,160 werden we stonden we op de lijst om naar Indonesië vervoerd te worden. 247 00:23:25,320 --> 00:23:26,250 Ja. 248 00:23:26,410 --> 00:23:33,730 En toen ben ik drie keer naar Indonesië geweest op papier, maar drie keer is het niet 249 00:23:33,730 --> 00:23:38,850 doorgegaan, want ook weer laten we maar zeggen wat ik in Duitsland heb gedaan, dat heb ik 250 00:23:38,850 --> 00:23:46,428 hier ook gedaan, ik ging een week van tevoren ging ik dan zwemmen en in Utrecht lag ik in 251 00:23:46,428 --> 00:23:53,280 dienst, en als ik dan gezwommen had, dan had ik een doekje om mijn nek en dan was ik schor en 252 00:23:53,280 --> 00:23:59,860 dan hoefde ik niet mee naar Indonesië. Ik ben er drie keer geweest, ik heb drie keer afscheid 253 00:23:59,860 --> 00:24:06,940 genomen van de familie, ik heb wel een hoop guldens en rijksdaalders gehad en ik ben niet geweest. 254 00:24:07,560 --> 00:24:13,320 En toen moest ik hier uitdienen, want ik zat bij de Genie omdat ik technicus 255 00:24:13,320 --> 00:24:20,530 was en toen hebben we de.., de.., de brug bij Arnhem hebben we helpen 256 00:24:20,530 --> 00:24:29,580 opbouwen en de vlootba- sis in IJmuiden hebben we opgeblazen eh met dynamiet. 257 00:24:30,000 --> 00:24:38,280 En toen ben ik in Utrecht ben ik heb ik nog 2 jaar gediend tot 1948. 258 00:24:39,070 --> 00:24:49,280 Nee, nee, nee, nee, ik zit verkeerd, tot 1946 en toen moest ik…, toen ben ik in dienst gegaan en 259 00:24:49,280 --> 00:25:00,340 toen heb ik tot 1948 heb ik in dienst gelegen en toen ben ik bij eh de Waterleiding van Rot- terdam 260 00:25:00,340 --> 00:25:08,220 gekomen, daar heb ik de grote buizen neergelegen van 1600 millimeter en daar kon je 261 00:25:08,220 --> 00:25:14,500 onderin staan, die gingen onder de Maas door en in de Maastunnel heb ik onder de…, die…, 262 00:25:14,500 --> 00:25:23,180 dat defensieleidingen gelegen en nou zo is tot 1956 is dat mijn werkgever geweest. 263 00:25:23,180 --> 00:25:26,680 Daar heb ik ook nou een pensioen van nog van 10 jaar. 264 00:25:26,760 --> 00:25:35,110 En toen ben ik bij de RVS gekomen en daar heb ik 40 dienstjaren als verzekeringsagent, 265 00:25:35,110 --> 00:25:43,740 geld ophalen langs de deuren onder andere in IJssel- monde, van ’57 tot.., tot ’95…, 266 00:25:43,740 --> 00:25:51,970 tot ’97 heb ik… Toen is mijn vrouw overleden en toen ben ik allenig overgebleven. 267 00:25:52,190 --> 00:26:02,420 En dat ben ik nou nog, alleen. Maar ik ken me goed redden, goed behelpen. Ik doe alles zelf nog. 268 00:26:02,420 --> 00:26:06,460 Mag ik nog even een vraag stellen over eh.., over het ziek worden in dienst en 269 00:26:06,460 --> 00:26:11,880 Indonesië? U had waarschijnlijk helemaal geen zin om naar Indonesië te gaan? 270 00:26:11,780 --> 00:26:11,987 Nee. Nee. 271 00:26:11,988 --> 00:26:13,420 Kunt u daar eens iets over vertellen, over die.., die weerzin? 272 00:26:13,420 --> 00:26:21,180 Nee, nou, ik heb eh.., ik heb die…, ik heb dan, toen ben ik weer aangewezen eerst, de 273 00:26:21,180 --> 00:26:29,740 eerste keer in september 1946, toen was het voor met de waar ik dan opgeleid was moest 274 00:26:29,740 --> 00:26:35,268 ik met die groep moest ik mee en toen ben ik in Utrecht ben ik naar het zwembad gegaan 275 00:26:35,830 --> 00:26:43,060 en toen was het nog chloor, en toen ben ik eh, toen moest ik niet mee, want iemand laten 276 00:26:43,060 --> 00:26:49,040 we maar zeggen met mijn keel iets, aan zijn keel, dat was te gevaarlijk voor besmetting. 277 00:26:49,990 --> 00:26:54,720 En toen ben ik dus in de Springweg in Utrecht, dat was dan een 278 00:26:54,720 --> 00:26:59,450 hospitaal, daar ben ik toen de derde keer ben ik toen afgekeurd. 279 00:27:01,670 --> 00:27:04,720 Maar waarom heeft u dat gedaan, dat schorre? 280 00:27:04,770 --> 00:27:08,800 Nou ja, omdat ik laten we maar zeggen dat.., dat.., dat van de eerste keer wist ik 281 00:27:08,800 --> 00:27:13,260 dat laten we maar zeggen dat je dan als je keelpijn had, dat je dan niet mee hoefde, 282 00:27:13,260 --> 00:27:17,550 dus toen ging ik…, heb ik het de tweede keer ook gedaan en de derde keer ook. 283 00:27:17,630 --> 00:27:19,480 Nee, wat ik even wil vragen is: waarom wilde u niet mee? 284 00:27:19,480 --> 00:27:22,550 Nou, omdat voor het gevaar. 285 00:27:22,550 --> 00:27:32,345 Eh, ik wou…, ik.., ik was geen soldaat, ik was nog geen 286 00:27:32,345 --> 00:27:34,010 verzeke- ringsagent ook, ik was sociale medewerker. 287 00:27:34,880 --> 00:27:38,160 Als ik.., als ik hier op de galerijen dan hielp ik laten we maar zeggen 288 00:27:38,160 --> 00:27:42,560 met de kinderwagen effe mee of ik nam de vuilnisbak effe mee naar beneden. 289 00:27:43,780 --> 00:27:48,750 En als ik 25 gulden genoeg vond voor de verzekering, dan was het ook genoeg. 290 00:27:48,750 --> 00:27:57,710 Maar mijn zoon, die hebt hetzelfde werk gedaan, die leverde nog een tientje op. 291 00:27:57,710 --> 00:28:00,790 Die was ver- zekeringsagent. Maar die had het nog beter, of tenminste, niet beter als ik, maar die… 292 00:28:00,790 --> 00:28:04,050 U bent.., u bent geen soldaat, daar bent u gewoon te aardig voor? 293 00:28:04,170 --> 00:28:07,170 Ik.., ik was te aardig voor soldaat ja. Ja. 294 00:28:08,030 --> 00:28:12,020 Ik.., ik hield van mijn vrienden, want dat heb ik ook…, dat ben 295 00:28:12,020 --> 00:28:17,780 ik ook in.., in.., in de bediening terechtgekomen, in de eetzaal. 296 00:28:18,010 --> 00:28:27,430 Een stukje brood, boter snijden, een pakje boter in zessen. En eh hoe heet dat?, eh pindakaas. 297 00:28:27,430 --> 00:28:35,430 En dan kregen ze zeg maar een gebakje met een…, met chocolade erop of hagelslag. 298 00:28:35,430 --> 00:28:42,222 Het mooiste uniform van allemaal! 299 00:28:42,223 --> 00:28:45,090 Want ik heb ook laten we maar zeggen toentertijd nog.., ja, 300 00:28:45,090 --> 00:28:49,120 daar heb je het weer: toentertijd met Prins Bernhard gesproken. 301 00:28:49,940 --> 00:28:55,370 Toen mocht er eentje van de hele kazerne in Utrecht, die mocht met Prins Bernhard spreken en toen 302 00:28:55,370 --> 00:29:00,960 zeiden we allemaal “oh, dat moet Nico doen!”. Nou, maar ik had van mijn eigen aan, ik heb alles 303 00:29:00,960 --> 00:29:06,270 moeten huren, want ja, ik.., ik.., ik keek niet zo nauw, maar ik moest er netjes uitzien. 304 00:29:06,270 --> 00:29:11,550 Nou, en toen later, toen had ik een vriendje, die was voor hier, 305 00:29:11,550 --> 00:29:16,250 nou, en die kreeg dan een pak- je boter extra of een stukje worst. 306 00:29:16,250 --> 00:29:19,540 En dan kreeg ik weer een nieuw.., een nieuw uniform. 307 00:29:19,540 --> 00:29:25,590 Nou, “heb jij.., heb jij het al?”. Ik zeg “ja”, ik zeg “de mijne, er zat een brandvlekje 308 00:29:25,590 --> 00:29:30,470 op”. Nou, en dan had ik al een nieuw uniform en ja, die anderen hadden dat dan nog niet. 309 00:29:30,470 --> 00:29:36,950 Want u vertelde aan het begin van uw verhaal, u vertelde aan het begin dat 310 00:29:36,950 --> 00:29:43,510 uw broer, die was astmatisch, en.., en die zag kans om naar huis te gaan? 311 00:29:43,510 --> 00:29:44,650 Ja. Ja. Die is uit.., uit de rij gelopen. 312 00:29:44,650 --> 00:29:46,290 Maar hoe is dat gegaan? 313 00:29:46,290 --> 00:29:52,060 Nou ja, eh we liepen samen en mijn moeder, die stond daar te wachten. 314 00:29:52,350 --> 00:29:58,571 En toen is hij laten we maar zeggen bij mijn moeder gaan…, met 315 00:29:58,571 --> 00:29:59,800 mijn moeder aan de..., niet aan zijn hand natuurlijk, want die was 316 00:29:59,800 --> 00:30:07,020 ouder als ik, die was 3 jaar ouder als ik, die staat daar ook. En eh die had bronchitis. 317 00:30:07,020 --> 00:30:12,830 En heel erg benauwd. Ja. 318 00:30:12,830 --> 00:30:16,620 Er waren geen soldaten die…? Kunt u.., kunt u even besch.., precies 319 00:30:16,620 --> 00:30:21,830 beschrijven hoe dat dan is gegaan, want hij is eigenlijk ontsnapt? 320 00:30:21,830 --> 00:30:24,490 Hij… Ja, ja. Hij.., hij hebt ontzettende mazzel gehad. 321 00:30:24,490 --> 00:30:27,412 Ja, maar kunt u even precies beschrijven hoe dat is gegaan? 322 00:30:28,210 --> 00:30:35,131 Nou ja, dat ken ik nu natuurlijk niet zo meer zo zeggen, want ik moest…, ik weet wel laten 323 00:30:35,131 --> 00:30:39,983 we maar zeggen dat ik, hij zegt “ik ga eruit hoor!”, hij zegt “ik.., ik ken niet meer”. Ik 324 00:30:39,984 --> 00:30:46,370 zeg “nou, geef dan mij geef je.., geef je zakje maar aan mij dan”, ik zeg “dan ga je maar.., 325 00:30:46,370 --> 00:30:50,640 dan ga je maar naar je moeder toe”. Nou, en dan pak je zomaar, nou, zo is het gegaan. 326 00:30:50,640 --> 00:30:54,690 Nou, en toen hebt hij, ja, hij is erg…, ja, dat zagen 327 00:30:54,690 --> 00:30:58,040 die soldaten natuurlijk, ik weet natuurlijk niet 328 00:30:58,610 --> 00:31:05,740 of er soldaten bij geweest zijn, want wij moesten door en toen is dat achter mijn rug is 329 00:31:05,740 --> 00:31:11,609 hij… En toen heb ik later gehoord dat laten we maar zeggen dat hij is de andere dag is mijn 330 00:31:11,610 --> 00:31:18,370 vader naar de Gemeente gegaan en want daar werkte hij bij, bij de gasfabriek, hij is ook.., 331 00:31:18,370 --> 00:31:25,296 hij is.., hij is ook nog Hoofdopzichter geworden ook, dus hij had toen.., ja, toen niet, toen 332 00:31:25,296 --> 00:31:29,730 was hij fitter, maar later is hij hebt hij nog een hele goede baan gehad, ook bij het Gas. 333 00:31:29,730 --> 00:31:38,530 Maar toen hebt hij een Ausweiss gekregen dat hij vrijstelling had voor uitzenden 334 00:31:38,530 --> 00:31:45,957 naar…, want dat.., dat stond er ook op hè, dat je je eigen moest vervoegen. 335 00:31:45,958 --> 00:31:47,430 Ook al had je vrijstelling. 336 00:31:47,430 --> 00:31:54,990 Dus uw vader had een Ausweiss voor uw broer geregeld? 337 00:31:54,990 --> 00:31:59,260 Ja, bij de Gemeente..., bij het Gemeentegasbedrijf dan hè. Maar mijn broer werkte. 338 00:31:59,260 --> 00:32:02,598 En hoe uw broer precies ontsnapt is, dat weet u niet, want dat was achter u gebeurd? 339 00:32:02,890 --> 00:32:04,189 Nou, dat.., dat.., dat is was achter mijn hè. 340 00:32:04,190 --> 00:32:05,580 Dacht u zelf niet ook van “dat wil ik ook wel!”? 341 00:32:09,350 --> 00:32:13,740 Nee, nee, nee, nee. Nee, want wij wisten ook niet wat we moesten gaan doen. 342 00:32:13,740 --> 00:32:20,020 Wij wisten niet beter of we moesten naar een dijk gaan leggen 343 00:32:20,020 --> 00:32:23,197 in.., in.., in Overijssel of in Friesland daar er- gens. 344 00:32:23,197 --> 00:32:28,074 Want wij wisten ook niet dat we naar.., naar Duitsland werden verdreven werden dus. 345 00:32:28,075 --> 00:32:35,050 Wij dachten dat we hier moesten gaan werken voor die.., voor die Duitsers. 346 00:32:38,510 --> 00:32:42,420 En ook dat bevel, dat kwam door de brievenbus neem ik aan, dat u zo op de hoogte was? 347 00:32:42,420 --> 00:32:45,600 Ja, ja, nou, dat.., dat is wat je hier ziet. 348 00:32:46,190 --> 00:32:53,350 Oh, pak het maar even. 349 00:32:53,350 --> 00:32:57,810 Dit. Dit kwam door de brievenbus. Daar heb ik toen eh een kopietje van gemaakt. 350 00:32:57,810 --> 00:33:14,640 Zie je het? Daar werd op geschoten, zie je het? 351 00:33:14,640 --> 00:33:21,980 Want had u eh…, wat dacht u, heeft u nog eraan gedacht 352 00:33:21,980 --> 00:33:26,120 van “ik blijf…, ik verstop me, ik ga niet mee!”? 353 00:33:26,120 --> 00:33:27,560 Nee, nee, nee, nee. 354 00:33:27,610 --> 00:33:34,950 Nee, ja, toentertijd laten we maar zeggen was het, we dachten dat het meer een avontuurtje was nog. 355 00:33:34,950 --> 00:33:40,740 Als dat het dan was, ja, dat is achteraf kaarten natuurlijk, dat het zo.., 356 00:33:40,740 --> 00:33:46,083 dat het zo gegaan is met die schepen en alles hè en naar het stadion. 357 00:33:46,083 --> 00:33:47,604 Dat wisten we alle- maal niet. 358 00:33:59,780 --> 00:34:05,750 Als u terugkijkt op uw leven hè, wat heeft de Razzia dan voor invloed op uw leven gehad? 359 00:34:06,610 --> 00:34:16,830 Of die Razzia op.., op mijn leven…? Nee. Nee hoor. Nee, dat Indonesië wel, maar die Razzia niet. 360 00:34:16,830 --> 00:34:22,739 Nou, nog één vraag dan eh: in de tijd zeg maar, 30 september en 14 361 00:34:22,740 --> 00:34:28,920 september hadden ze in Amsterdam dat verzetsblad Vrij Nederland en die 362 00:34:28,920 --> 00:34:32,340 vonden het maar niks dat al dieRotterdammers zich hebben laten wegvoeren. 363 00:34:32,520 --> 00:34:32,940 Ja. 364 00:34:32,940 --> 00:34:34,520 Die zeiden “dit zijn makke schapen!”. 365 00:34:34,520 --> 00:34:36,900 Ja. Ja, nou, dat ken makkelijk. 366 00:34:36,900 --> 00:34:38,620 Wat vindt u daarvan? 367 00:34:38,970 --> 00:34:46,981 Nou ja, dat weet ik niet, ik eh…, kijk ik was, ja, een jong broekje en we 368 00:34:46,982 --> 00:34:53,130 hadden.., ja, we had- den niet veel, mijn vader had 12.., 12 gulden 75 369 00:34:53,130 --> 00:34:59,880 steun met twee van die grote kerels, eentje van 23 en eentje van.., van 19. 370 00:35:00,880 --> 00:35:03,430 Dus we hadden het niet zo breed 371 00:35:08,680 --> 00:35:09,020 Ja, maar wat betekent dat? 372 00:35:09,020 --> 00:35:14,700 Nou ja, ik bedoel: ja, je had dan niks te vertellen. 373 00:35:14,700 --> 00:35:23,560 Dus u vond het eh…, u vindt het…? 374 00:35:23,560 --> 00:35:30,060 Nou, dat hebt nooit bij mijn in.., in.., in mijn gedachten geweest om te ontvluchten, nee. 375 00:35:31,450 --> 00:35:37,380 En bij.., bij mij velen niet. Maar wij wisten ook niet dat dit gebeuren zou hoor. 376 00:35:37,860 --> 00:35:44,178 Want we…, ja, in de oorlog zelf hebben we hier ook verschillende keren zijn we opgepakt, op de 377 00:35:44,179 --> 00:35:49,680 laan en op de Groenedijk, laten we maar zeggen, toen hadden we met de Pinksteren moesten we gaan 378 00:35:49,680 --> 00:35:56,558 werken, toen moesten we dijkjes gaan maken hier, toen dachten we dat er vliegtuigen konden landen. 379 00:35:56,559 --> 00:36:00,187 Toen kregen we een schop 380 00:36:00,380 --> 00:36:04,170 en dan moesten we een dijkje gaan maken. Hierachter. EINDE TEKST.