1
00:00:10,080 --> 00:00:11,510
Camera loopt.

2
00:00:24,400 --> 00:00:28,530
Wat voor gezin eh, komt u uit?

3
00:00:30,060 --> 00:00:40,080
Eh... vader, moeder, ehm, oorspronkelijk 6
broers en ik was het 7e kind, een meisje.

4
00:00:41,340 --> 00:00:43,590
En hoe oud was u toen de oorlog begon?

5
00:00:43,590 --> 00:00:46,233
2 jaar. 2 jaar, ja.

6
00:00:46,310 --> 00:00:50,000
En welk, welk adres
woonden jullie toen?

7
00:00:50,000 --> 00:00:55,182
Toen woonde ik in Diemen. Dat is eh vlakbij
Amsterdam hè, in de Johan Coussetstraat. Ja.

8
00:00:55,182 --> 00:00:57,760
Daar ben ik ook geboren.

9
00:00:59,990 --> 00:01:02,740
En en en toe z, en en
toen? Toen zijn jullie xxx

10
00:01:02,740 --> 00:01:06,510
En toen zijn we naar Tuindorp
Oostzaan verhuisd en ehm,

11
00:01:06,510 --> 00:01:10,279
(schraapt keel) op Pleyadeplein,
hebben wij er gewoond.

12
00:01:11,680 --> 00:01:15,740
En was er, waren jullie
een eh bemiddeld gezin of?

13
00:01:15,740 --> 00:01:20,040
Nee nee, mijn vader was
oorspronkelijk eh diamantbewerker.

14
00:01:21,060 --> 00:01:24,840
Maar met de crisisjaren was er geen
eh droog brood in te verdienen.

15
00:01:24,840 --> 00:01:30,270
Dus toen heeftie van alles gedaan en werkeloos
geweest ook en toen istie omgeschoold

16
00:01:30,480 --> 00:01:36,430
en toen istie eh metaal eh bewerker geworden
en toen istie bij Fokker gaan werken.

17
00:01:36,500 --> 00:01:42,290
In Amsterdam Noord. Ja. Vandaar datie
dus ook naar Amsterdam is verhuisd. Ja.

18
00:01:42,290 --> 00:01:48,620
En toen eh, in welk deel van Noord zijn jullie
gaan wonen? Of dat… Tuindorp Oostzaan eerst?

19
00:01:48,620 --> 00:01:52,280
Eerst ja en toen naar
de Van der Pekstraat.

20
00:01:52,280 --> 00:02:01,250
En ww als, als nou 2 3 4 5 jarige de eerste
jaren van de oorlog. Hoe, hoe was dat voor u?

21
00:02:01,250 --> 00:02:06,610
Had u als kind al door dat het
ehm ja dat er gevaar dreigde?

22
00:02:06,740 --> 00:02:12,960
Ja, dat was in Tuindorp Oostzaan al, want daar
woonde we vlakbij het Hogeland. Dat heette zo.

23
00:02:12,960 --> 00:02:16,560
En daar werd natuurlijk
heel vaak eh, Fokker

24
00:02:16,560 --> 00:02:20,530
fabrieken, eh eh hè ve, verkend
of, of hoe ze dat deden.

25
00:02:20,530 --> 00:02:21,359
Enne nou d'r was daar afweergeschut.

26
00:02:23,960 --> 00:02:27,760
En eh maar d'r vloog ook wel 's
eh, dr ging ook wel 's iets mis

27
00:02:27,760 --> 00:02:30,290
dr is in Tuindorp Oostzaan ook
wel 'ns 'n keer 'n bom gevallen.

28
00:02:30,570 --> 00:02:34,520
En dan gingen wij onder de trap zitten.
Ja, ik denk dat ik toen een jaar of 3 was.

29
00:02:34,520 --> 00:02:39,520
Weet, kan ik me niet zo heel veel van herinneren
maar 't was wel spannend. En angstig natuurlijk.

30
00:02:39,520 --> 00:02:41,700
Gingen jullie dan met z'n
allen onder de trap zitten?

31
00:02:41,700 --> 00:02:46,230
Ja. Ja. In de buurt of in de buurt
van een trap in ieder geval.

32
00:02:46,230 --> 00:02:49,860
Het scheen daar eh, het scheen
daar wat eh veiliger te zijn.

33
00:02:49,900 --> 00:02:54,870
Maar toen werd het zo eh, gebeurde het
zo vaak en toen werd m'n moeder nogal erg

34
00:02:54,870 --> 00:03:00,130
angstig en die wilde dan meer, bij die
Fokker vandaan, meer naar de stad toe.

35
00:03:00,260 --> 00:03:03,240
Dus toen zijn ze in eh, Van
der Pekstraat gaan wonen. Ja.

36
00:03:03,240 --> 00:03:20,150
Ik zit heel even te denken aan de het la,
geluid wat ik op de achtergrond hoor.

37
00:03:20,150 --> 00:03:27,800
Hoe oud was u toen de oorlog begon?

38
00:03:27,800 --> 00:03:33,140
Toen was ik 2 jaar. Was in 1940,
hè. Ben in 1938 geboren, dus 2 jaar.

39
00:03:33,550 --> 00:03:35,669
Oke. En u, waar woonde u, uw eh, uw eh

40
00:03:35,670 --> 00:03:40,610
En toen woonde ik Tuindorp Oostzaan.
Toen de oorlog uitbrak. Ja.

41
00:03:40,610 --> 00:03:44,180
Oke. En wat was het voor,
voor gezin, een groot gezin?

42
00:03:45,460 --> 00:03:54,650
Eh toen eh, toen tijden was het eh, even
kijken, vader, moeder en eh 4 broers en ik.

43
00:03:55,040 --> 00:04:00,680
Ik had oorspronkelijk nog eh, 2 broertjes, maar
die zijn voordat ik geboren werd eh, verdronken.

44
00:04:01,100 --> 00:04:03,320
Samen. Ja.

45
00:04:03,320 --> 00:04:03,880
Dat is ook een hoop verdriet.

46
00:04:03,880 --> 00:04:04,930
Groot, jaja.

47
00:04:04,990 --> 00:04:06,500
In het gezin.

48
00:04:06,500 --> 00:04:08,990
Ja… Een groot verdriet.

49
00:04:08,990 --> 00:04:13,508
Dus daarom was mijn geboorte, ondanks
dat ik een meisje was, ja, was

50
00:04:13,509 --> 00:04:16,880
't een kant natuurlijk wel blij,
maar aan de andere kant heeft mijn

51
00:04:16,880 --> 00:04:19,500
moeder altijd gezegd dat ze liever
nog, weer een jongetje had gehad.

52
00:04:19,500 --> 00:04:21,516
En dat was voor mij niet zo leuk. Nee.

53
00:04:23,250 --> 00:04:32,050
En en en euh, de oorlog eh, was begonnen en en,
ja, jullie zaten vlakbij de Fokker eh, fabrieken.

54
00:04:32,050 --> 00:04:32,940
Ja.

55
00:04:33,330 --> 00:04:37,930
Was 't merkbaar dat je, dat er, dat
daar dreiging eh, voelbaar was?

56
00:04:37,930 --> 00:04:40,620
Ja ja. Dat was merkbaar. Dr wer.

57
00:04:40,620 --> 00:04:46,562
Werd vaak eh, geschuild eh onder de trap
en eh, dan was 't Hogeland was d'r vlakbi.

58
00:04:46,562 --> 00:04:50,910
En eh, daar stond geloof ik ook
afweergeschut, wat ik later heb begrepen.

59
00:04:50,910 --> 00:04:58,790
En dus dat gaf andere, ja, geluid, angstig geluid
natuurlijk. En eh, dan ging ook wel 's wat mis.

60
00:04:58,790 --> 00:05:02,670
Der werd, is ook een bom gevallen, maar
d'r is geloof ik niemand bij omgekomen.

61
00:05:03,050 --> 00:05:08,040
En ook wel 's dat eh, granaten
of zo, eh, langs kwamen vliegen.

62
00:05:08,040 --> 00:05:11,140
In ieder geval, het was,
het was er gevaarlijk, ja.

63
00:05:11,140 --> 00:05:18,630
Weet u nog hoe, hoe er thuis eh mm, werd eh gereageerd
als 't luchtalarm ging. Wat deden jullie dan?

64
00:05:21,870 --> 00:05:25,697
Eehm nou… daar weet ik in Tuindorp Oostzaan
helemaal niets van. Kan ik me niets van herinneren.

65
00:05:27,020 --> 00:05:31,680
En in de Van der Pekstraat, daar woonden
we natuurlijk nog maar kort, toen.

66
00:05:32,510 --> 00:05:37,750
Enne, daar is toen het luchtalarm 's
morgens afgegaan, toen op die eh, 17e juli.

67
00:05:37,750 --> 00:05:41,019
Maar wij zijn niet naar een
schuilkelder eh, gegaan. Nee. Ik weet

68
00:05:41,020 --> 00:05:41,530
Was die er wel?

69
00:05:41,530 --> 00:05:44,220
Ja, die was er wel, die was
in de Van der Pekstraat.

70
00:05:44,220 --> 00:05:47,450
En en, was u daar al inge,
al eerder in geweest?

71
00:05:47,450 --> 00:05:50,100
(Schud nee met het hoofd). Kan
ik me niet herinneren, nee. Nee.

72
00:05:50,100 --> 00:05:53,540
En wat, wat, dus
jullie waren toen thuis?

73
00:05:53,540 --> 00:05:59,949
Ja. Eh, mijn vader was ook thuis, want die
was in de ziektewet. Die werkte bij de Fokker.

74
00:05:59,950 --> 00:06:04,240
Maar die was thuis en, eh, mijn
moeder was thuis en ik was thuis.

75
00:06:04,240 --> 00:06:09,830
En mijn broertjes van 14 en van 7
jaar, die kwamen uit school, vandaan.

76
00:06:09,830 --> 00:06:11,160
Die waren al naar school geweest.

77
00:06:11,160 --> 00:06:14,180
Maar, omdat 't zo, eh, die
vliegtuigen allemaal zo

78
00:06:14,180 --> 00:06:18,076
laag over gingen, werden
ze teruggestuurd naar huis.

79
00:06:18,076 --> 00:06:21,120
Nou, toen gingen ze meteen
eh, rechtdoor de trap op

80
00:06:21,120 --> 00:06:23,700
naar boven en ramen open
om naar buiten te kijken.

81
00:06:23,700 --> 00:06:25,920
Ja, 2 jongens, die
vonden dat prachtig.

82
00:06:28,360 --> 00:06:31,849
Waren zij soms ook naar de
Ritakerk geweest of zo, of… 't was…

83
00:06:31,850 --> 00:06:35,861
Nee nee. Ze zijn gewoon naar school geweest.
Nee, want wij waren niet Katholiek, of zo.

84
00:06:35,862 --> 00:06:39,600
Dus ze waren gewoon de eh, naar de
openbare school waren ze geweest.

85
00:06:39,600 --> 00:06:46,706
Maar ze werden teruggestuurd, omdat 't
toch wel dreigend was die ochtend. Ja.

86
00:06:46,707 --> 00:06:49,720
Ja, en toen gingen ze daar voor
dat raam staan kijken, en eh.

87
00:06:49,720 --> 00:06:53,570
En d'r ging nog aan vooraf, dat
kan ik me ook nog herinneren.

88
00:06:53,570 --> 00:06:58,370
Dat eh, mijn vader was een dag van te voren
jarig geweest, die was eh 49 jaar geworden.

89
00:06:59,200 --> 00:07:04,550
En in die tijd was 't 'n beetje mode om 'n
versje op te zeggen voor je ouders. En eh.

90
00:07:04,550 --> 00:07:09,770
En, dat had ik ook gedaan en in, dat ging over
zonnebloemen en dan zou ik altijd zo'n zonnetje

91
00:07:09,770 --> 00:07:15,742
in huis zijn (lacht) en toen had ik 'm ook
goudsbloemen gegeven, dat kan ik me ook nog herinneren.

92
00:07:15,743 --> 00:07:15,936
Ja.

93
00:07:15,936 --> 00:07:18,870
En we waren met z'n drieën op
de foto geweest, m'n broertjes

94
00:07:18,870 --> 00:07:22,160
en ik eh, voo voor z'n
verjaardag kreegie die foto.

95
00:07:22,160 --> 00:07:24,150
En weet u dat versje nog trouwens?

96
00:07:24,150 --> 00:07:26,850
Nee, dat weet ik niet
meer zo goed, nee. Nee.

97
00:07:27,440 --> 00:07:32,484
Maar, ik had het kennelijk heel erg keurig
opgezegd, want 's morgens vroeg hij, toen

98
00:07:32,484 --> 00:07:36,780
dat nog niet gebeurde, van: "Ach, laat ik
die kleine nog even dat versje opzeggen.

99
00:07:37,150 --> 00:07:38,300
Nou dat heb ik toen gedaan.

100
00:07:38,300 --> 00:07:44,990
En op dat moment eh, eh… toen gingen
die vliegtuigen zo laag, dat m'n moeder

101
00:07:44,990 --> 00:07:48,980
zei: "Eh, pa, haal die jongens 's even
naar beneden, want die staan daar boven

102
00:07:48,980 --> 00:07:53,089
voor 't raam en ik wil dat die ramen
dichtgaan". Nou toen liep hij eh, door

103
00:07:53,090 --> 00:07:58,530
de gang heen naar het balkon, want dan
kon je zo buiten om naar boven roepen.

104
00:07:58,530 --> 00:08:02,800
En toen… ja, toen heeftie dat geroepen,
denk ik, en toen gebeurde het.

105
00:08:03,620 --> 00:08:04,700
Toen kregen we een voltreffer.

106
00:08:06,440 --> 00:08:07,480
Waar, waar zat u?

107
00:08:07,480 --> 00:08:13,470
Ik, eh, liep net met mijn moeder uit de slaapkamer
naar de keuken, want ik zou in een teil.

108
00:08:13,470 --> 00:08:16,100
Dat was vroeger zo, dan
ging je op zaterdags in bad.

109
00:08:16,100 --> 00:08:21,100
En ik had eh, ik had een onderjurkje
aan, weet ik nog wel, en een truitje.

110
00:08:21,100 --> 00:08:25,290
En voor de rest had ik niks aan. Misschien
ook nog wel een onderbroekje, dat zal wel.

111
00:08:25,290 --> 00:08:26,882
Maar geen schoenen of kousen,
of zo. Verder helemaal niks.

112
00:08:28,560 --> 00:08:32,940
Nou, en eh, we liepen daar naar toe en
stonden in de gang en toen gebeurde het.

113
00:08:33,640 --> 00:08:41,470
En ja, dat is iets wat ik, dat zal ik nooit meer
uit m'n eh, uit m'n… systeem krijgen, denk ik.

114
00:08:41,470 --> 00:08:44,483
Nee, dat is, dat is zoiets vreselijks.

115
00:08:44,860 --> 00:08:50,950
Ineens dan, ja, dan komt er ga, een donderend
geweld, wat je nooit eerder hebt gehoord.

116
00:08:50,950 --> 00:08:55,920
Zo vreselijk, en alles werd zwart.
En eh, toen heeft m'n moeder.

117
00:08:55,920 --> 00:08:58,810
En alles begon naar beneden
te gg, vallen kalk en zo.

118
00:08:58,810 --> 00:09:03,770
En toen heeft m'n moeder mij onder haar rokken
gestopt en zo hebben we een hele poos gestaan.

119
00:09:04,440 --> 00:09:06,030
Tot 't allemaal 'n beetje optrok.

120
00:09:06,030 --> 00:09:12,780
Enne, ja… toen eh, heeft ze mij
beetgepakt en toen zijn we, hebben we

121
00:09:12,780 --> 00:09:15,900
een deur gepakt, open gedaan en dat
bleek de deur naar buiten te zijn.

122
00:09:15,900 --> 00:09:18,290
En toen zijn we over de
trap naar beneden gegaan.

123
00:09:18,290 --> 00:09:22,680
Maar daar, die lag ook vol met kalk
en afgerukte leuningen en st, fietsen,

124
00:09:22,680 --> 00:09:25,980
en nou ja, daar moest je echt
overheen klimmen om beneden te komen.

125
00:09:26,690 --> 00:09:29,770
En toen kwamen we beneden en
buiten en ja… toen was de hel. He.

126
00:09:29,770 --> 00:09:36,950
Er lagen mensen en, en gillen en schreeuwen
en eh. M'n moeder ook natuurlijk, helemaal.

127
00:09:37,910 --> 00:09:41,120
En toen kwam na 'n een paar
minuten kwam één van mijn

128
00:09:41,120 --> 00:09:43,434
broertjes, die boven had gestaan,
die kwam ook naar beneden.

129
00:09:43,710 --> 00:09:49,370
De oudste. En toen riep mijn moeder: "Waar is papa
en waar is Gerrit?" Dat was 't andere broertje.

130
00:09:49,710 --> 00:09:54,238
En toen zei die: "Ja, die komen d'r zo
aan". Maar die kwamen dus helemaal niet.

131
00:09:54,238 --> 00:09:56,470
En toen is mijn moeder weer
die trap naar boven geklommen.

132
00:09:56,470 --> 00:09:59,190
Toen ben ik mee geklommen, dat
weet ik nog wel. Achter d'r aan.

133
00:09:59,190 --> 00:10:01,940
Ik wilde natuurlijk, eh,
ja, bij m'n moeder blijven.

134
00:10:02,550 --> 00:10:05,140
En toen stak ze de gang
over en toen deed ze deur van

135
00:10:05,140 --> 00:10:07,860
de keuken open, maar d'r was
helemaal geen keuken meer.

136
00:10:07,860 --> 00:10:11,829
Dit di. 't Was helemaal weg en daar lag m'n
vader beneden. Die kon je zo zien liggen.

137
00:10:11,830 --> 00:10:17,250
Nou, en toen eh is ze, eh, heeft
ze natuurlijk vreselijk gegild.

138
00:10:17,250 --> 00:10:19,780
En toen is ze weer
naar beneden gegaan.

139
00:10:19,780 --> 00:10:22,370
En toen heeft mijn broer die
heeft mij op z'n schouders

140
00:10:22,370 --> 00:10:24,810
genomen en toen zijn we
achter m'n moeder, omgelopen.

141
00:10:24,810 --> 00:10:26,900
Je kon achterom in die tuinen komen.

142
00:10:27,690 --> 00:10:32,465
Ja, en daar zag je van alles
hè. Uitgerukte armen en eh.

143
00:10:32,466 --> 00:10:37,301
'k Weet nog wel, dat ik tegen m'n broertje zei
van eh: "Goh, wat heeft die man een, eh, een

144
00:10:37,302 --> 00:10:41,010
mooi mutsje op z'n hoofd." Maar die had dus
geen schedel meer, hè. Die lag allemaal open.

145
00:10:41,010 --> 00:10:46,730
En ja, 't was, 't was heel raar allemaal.
En toen is m'n moeder naar m'n vader.

146
00:10:46,730 --> 00:10:51,010
Wij zijn een beetje op een afstand blijven
staan. M'n moeder is naar m'n vader gelopen en eh.

147
00:10:51,010 --> 00:10:54,050
Toen zei m'n broer op 'n gegeven
moment: "'kHeb, pap, mam, kijk uit!

148
00:10:54,050 --> 00:10:57,996
Je staat op een arm!" Toen stond ze op
'n arm, zat zo'n mouwtje nog aan zo.

149
00:10:57,997 --> 00:11:03,000
't Was allemaal zo luguber. Maar
als kind fotografeer je dat en.

150
00:11:03,000 --> 00:11:06,250
't Is net alsof d'r geen
gevoel bij komt, of zo.

151
00:11:06,250 --> 00:11:11,500
Je ziet 't allemaal, maar je begrijpt 't
niet, hè. Je. Maar 't gebeurt allemaal.

152
00:11:13,390 --> 00:11:18,240
Nou, en toen heeft mijn eh, vader die vroeg
ook eh, waar, waar mijn andere broertje was.

153
00:11:18,240 --> 00:11:21,182
Die had dus wel ons kennelijk
gezien en toen zei die: "Ja, dat

154
00:11:21,182 --> 00:11:25,520
weet ik niet". En toen zei hij:
"Nou, ga eerst, eh, Gerrit zoeken".

155
00:11:25,530 --> 00:11:29,722
Nou, dat heeft ze geprobeerd, maar dat kon niet
want hij was onder een bed terecht gekomen.

156
00:11:29,722 --> 00:11:33,959
En daar was een muur overheen. En die muur die
lag voor de deur. Dus die deur kon niet open.

157
00:11:33,960 --> 00:11:38,620
(schraapt keel). Dus toen is ze
toch weer naar m'n vader gegaan.

158
00:11:38,620 --> 00:11:43,840
En toen is ze met hem eerst mee naar 't ziekenhuis
gegaan. 't Wilhelmina ziekenhuis issie gebracht.

159
00:11:43,840 --> 00:11:45,540
Wilhelmina Gasthuis heette dat toen.

160
00:11:45,540 --> 00:11:50,730
Hoe hoe k hoe k kwamen
ze daar eh heen?

161
00:12:03,400 --> 00:12:08,410
Toen het eh gedonder eh begon
en, en u hoorde heel veel

162
00:12:08,410 --> 00:12:10,450
herrie, u blee, bleef u de
hele tijd bij uw moeder?

163
00:12:10,450 --> 00:12:14,670
Ja… ja mijn moeder dru,
drukte haar onder, onder

164
00:12:14,670 --> 00:12:17,810
haar rokken en daar ben ik
al die tijd blijven staan.

165
00:12:17,810 --> 00:12:22,890
Tot dat, eh, ja, tot dat het
opgetrokken was kennelijk en eh.

166
00:12:22,890 --> 00:12:25,306
Maar we zaten ook helemaal onder de
kalk daarna, tenminste mijn moeder.

167
00:12:25,307 --> 00:12:29,731
Heel erg onder de kalk en zo. Dus ja.

168
00:12:30,480 --> 00:12:34,220
Als zo'n bom op 'n huis valt dan zal de
rest van 't huis natuurlijk ook wel schudden.

169
00:12:34,760 --> 00:12:35,850
Welke verdieping woonden jullie?

170
00:12:35,850 --> 00:12:42,900
Eh, we woonden bel-etage, noemde je dat hè,
boven de Bata. Dat was een schoenenwinkel, dus.

171
00:12:42,900 --> 00:12:44,419
En daar woonden wij boven.

172
00:12:47,570 --> 00:12:52,499
En en eh ww eh was u zelf eh aan 't
huilen en schreeuwen of weet u dat nog?

173
00:12:52,500 --> 00:12:56,560
Nee, nee, ik heb, ik geloof niet dat
ik gehuild of geschreeuwd heb, nee.

174
00:12:56,560 --> 00:13:00,550
Weet u nog wat u hoorde?

175
00:13:00,550 --> 00:13:01,270
Hoe bedoel u?

176
00:13:01,270 --> 00:13:05,087
Wat u wa, …ja… waren, was uw moeder
bijvoorbeeld eh aan het huilen?

177
00:13:05,050 --> 00:13:08,802
Ja mijn moeder was heel erg aan 't
sr, aan t schreeuwen. Die was, eh ja.

178
00:13:09,790 --> 00:13:12,970
Beetje tegen 't hysterische
af, en en meer mensen, hoor.

179
00:13:12,970 --> 00:13:17,605
Die, was 'n mevrouw beneden ons van
die, van die Bata en die, die was ook

180
00:13:17,605 --> 00:13:20,369
aan 't schreeuwen: "Ja, mijn man
zit tussen die machines in." En die

181
00:13:20,370 --> 00:13:23,890
scheen daar tussen inge eh, klemd,
daar is zeker ook iets geraakt, of zo.

182
00:13:23,891 --> 00:13:24,221
Ik weet het niet.

183
00:13:25,290 --> 00:13:30,200
Maar goed, 't was natuurlijk allemaal paniek
hè. D'r waren mensen uit 't raam eh ge geslagen,

184
00:13:30,200 --> 00:13:34,930
want die die, die die man, die ik zag liggen
met dat hoofd, dat was een bovenbuurman.

185
00:13:34,930 --> 00:13:35,909
Dat was een politieagent.

186
00:13:36,160 --> 00:13:42,650
Dus, die is helemaal, door de luchtdruk, helemaal
naar beneden ge, geslingerd. Van twee hoog.

187
00:13:43,180 --> 00:13:44,490
En zo waren d'r een heleboel.

188
00:13:44,490 --> 00:13:50,690
D'r lagen mensen op straat… maar ja… Ik
weet, ik weet dat het paniek en chaos was.

189
00:13:50,690 --> 00:13:52,970
En ik heb er dus een paar beelden van.

190
00:13:52,970 --> 00:13:57,450
Maar voor de rest is het eigenlijk
één groot, één groot paniekgevoel.

191
00:13:57,450 --> 00:14:04,209
Eén groot, eh, onheil, iets, iets…, ja… Dat
je natuurlijk helemaal niet vatten kan. Als.

192
00:14:04,209 --> 00:14:10,661
Als zo'n klein kind. Maar 't slaat wel in. 't
Slaat gewoon echt ook als een bom binnen. Ja.

193
00:14:10,661 --> 00:14:11,000
(Stilte).

194
00:14:11,000 --> 00:14:25,010
Er waren dus nog verschillende,
eh, andere gezinsleden in

195
00:14:25,010 --> 00:14:29,030
huis, hè. Uw broertjes waren,
broer en broertje waren boven.

196
00:14:29,030 --> 00:14:29,400
MmMm (instemmend).

197
00:14:29,400 --> 00:14:34,930
Kunt u daar wat meer over vertellen?
Want, want, kwamen die naar beneden?

198
00:14:35,490 --> 00:14:41,040
Ja, ééntje kwam, toen ik met mijn moeder beneden
was, kwam één naar beneden, die, eh, Wouter van 14.

199
00:14:41,850 --> 00:14:46,748
En, toen vroeg mijn moeder: "Waar is Gerrit
en waar is papa?" Hè, die waren nog in huis.

200
00:14:46,900 --> 00:14:52,970
En toen zei hij: "Nee, die komen er zo
aan." Maar die kwamen er helemaal niet aan.

201
00:14:53,020 --> 00:14:59,380
En toen, toen m'n moeder dus naar boven
klom en, en, eh, zag… Ja, toen zag ze dus dat

202
00:14:59,380 --> 00:15:03,440
mijn vader met dat hele balkon en al naar
beneden was, met de hele keuken en balkon.

203
00:15:03,440 --> 00:15:07,850
Alles was weg. Was gewoon helemaal
weg. Zo bij de, bij de drempel af, weg.

204
00:15:10,340 --> 00:15:13,940
Was, stond ook niet een beetje, nee, 't was
helemaal weg, weet je wel. Alles was weg.

205
00:15:13,940 --> 00:15:16,970
En was daar dan meteen
buitenlucht of hoe moet ik me dat…

206
00:15:16,970 --> 00:15:19,310
Ja je keek gewoon naar beneden
in plaats van dat je de

207
00:15:19,310 --> 00:15:23,120
keuken in keek, keek je zo op,
beneden en daar lag m'n vader.

208
00:15:23,120 --> 00:15:25,910
En die keek omhoog. Dat kan
ik ook nog, weet ik ook nog.

209
00:15:25,910 --> 00:15:29,354
Ja, dat zijn beelden die
vergeet je nooit… weer. Dat.

210
00:15:29,355 --> 00:15:34,740
Zeggen ze wel 'ns dat zit op je
netvlies, maar 't, dat is zo. Ja.

211
00:15:34,740 --> 00:15:36,360
U zegt hij keek omhoog.

212
00:15:36,490 --> 00:15:39,562
Ja, hij lag. Hij lag beneden, hij keek omhoog.
Want hij lag op z'n rug, hij keek zo omhoog.

213
00:15:39,562 --> 00:15:45,790
En 't was natuurlijk één hoog. Dus 't was
ook niet zo heel hoog. He, wat dat betreft.

214
00:15:46,860 --> 00:15:50,490
Maar ja, hij is kook, ook denkelijk,
door de luchtdruk en en en, ja.

215
00:15:50,490 --> 00:15:55,070
Later eh zei m'n moeder, ja, hij
had van alles gebroken van binnen.

216
00:15:56,110 --> 00:15:59,960
En en d'r was natuurlijk ook niet
direct eh goeie hulp, he. Hij is.

217
00:15:59,960 --> 00:16:03,310
D'r kwamen wel hulpverleners en ziekenauto.
Hij is met de ziekenauto weggebracht.

218
00:16:03,310 --> 00:16:07,340
Maar ja, hoe dat verder
allemaal ging. Dat weet ik niet.

219
00:16:07,770 --> 00:16:14,210
Hij, 't gebeurde om 9 uur en hij is
om 12 uur, eh, 's morgens overleden.

220
00:16:14,210 --> 00:16:16,290
En dat broertje, dat
is daarna weggehaald.

221
00:16:16,290 --> 00:16:21,840
Terwijl mijn moeder met mijn vader naar 't
ziekenhuis was. En, toen wist ze niet waar die was.

222
00:16:21,840 --> 00:16:24,650
Dus toen heeft ze al die
ziekenhuizen in Amsterdam afgelopen.

223
00:16:24,650 --> 00:16:25,080
En wa.

224
00:16:25,080 --> 00:16:25,689
En mij mijn

225
00:16:25,690 --> 00:16:27,740
En waa, waar was u in die tussentijd?

226
00:16:27,740 --> 00:16:33,920
Ik ben met, eh mijn broertje naar eh kennissen eh
gegaan. Naar een familie Donker, weet ik nog wel.

227
00:16:33,920 --> 00:16:35,470
Die woonden daar ergens
achter op een plein.

228
00:16:35,470 --> 00:16:40,858
Daar werden we opgevangen. Maar daar weet
ik ook heel, heel weinig weet ik daarvan.

229
00:16:40,858 --> 00:16:48,910
'k Weet alleen dat mijn moeder op 'n gegeven moment,
eh, aan kwam lopen met weer een andere kennis.

230
00:16:48,910 --> 00:16:53,400
Eh, een man, en die had
'n arm om d'r heen. En.

231
00:16:53,400 --> 00:16:56,590
Toen stond ik bovenaan de trap en toen
vroeg ik: "Waar is papa, waar is papa?"

232
00:16:56,590 --> 00:17:00,098
en toen zei ze: "Ja, die ligt in 't
ziekenhuis". En toen had ik zoiets van

233
00:17:00,098 --> 00:17:03,971
"Nou ja, dat is in ieder geval, eh,
ligtie lekker in een bed". Hè, dan eh.

234
00:17:03,971 --> 00:17:07,590
Want ik, 't leek mij dus maar niks
datie daar zo beneden lag, natuurlijk.

235
00:17:07,590 --> 00:17:11,779
Dat, dat begreep ik wel, dat dat
niet zo moest, natuurlijk. Ja.

236
00:17:11,780 --> 00:17:16,040
Dus ik was eigenlijk heel blij, dat ik
dacht: "Nou, hij ligt nou in 't ziekenhuis".

237
00:17:17,280 --> 00:17:21,760
Ja, en hoe ik dat, dat weet ik ook niet
meer, hoe ze me dat verteld hebben later.

238
00:17:23,100 --> 00:17:25,526
Want mijn moeder is toen dat
andere jongetje gaan zoeken.

239
00:17:25,526 --> 00:17:29,060
En die bleek in 't zelfde ziekenhuis
terecht gekomen te zijn als mijn vader.

240
00:17:29,060 --> 00:17:35,850
En die heeft nog drie weken geleefd. Maar die had
een milt gescheurd en niertjes en… van alles.

241
00:17:35,850 --> 00:17:37,249
Want die had die muur op zich
gehad, dus dat was allemaal kapot.

242
00:17:37,250 --> 00:17:46,270
Dus was ook niet meer, eh, te redden.
Ja, en eh, wij zijn eh, ik ben.

243
00:17:46,270 --> 00:17:51,110
Ik ben uiteindelijk bij weer een
andere familie, ondergebracht.

244
00:17:51,110 --> 00:17:54,619
Want ik werd ziek, 's middags ineens. Ik
werd heel erg ziek. Kreeg hele hoge koorts.

245
00:17:54,620 --> 00:18:01,170
En, daar hebben ze me, ja, boven ergens
neergelegd op 'n kamertje op 'n zoldertje.

246
00:18:01,650 --> 00:18:07,500
En, ik denk dat dat mijn grootste eh, eh,
trauma geweest is, want daar was verder nie.

247
00:18:07,500 --> 00:18:10,180
Die mensen gingen ook, ja, die waren
ook allemaal natuurlijk in paniek.

248
00:18:10,180 --> 00:18:13,760
En die wilden helpen en doen, dus
ja, dat kind maar even in een bed

249
00:18:13,760 --> 00:18:18,040
en eh hè. Maar ja, ik lag daar
natuurlijk met alles wat ik had gezien.

250
00:18:19,470 --> 00:18:28,020
Enne… Ja… Ik denk dat ik daar heel erg, eh,
soort verlatingsangst van gekregen heb.

251
00:18:28,020 --> 00:18:35,510
Dat me heel lang achtervolgt. Dat ik
nooit alleen eh wilde blijven. Ja.

252
00:18:35,510 --> 00:18:39,350
Ja, nou en toen zijn we uiteindelijk
via, bij familie terecht gekomen.

253
00:18:39,350 --> 00:18:43,590
Hebben we een paar dagen bij een tante
gelogeerd. En, tot we een huis kregen.

254
00:18:43,590 --> 00:18:45,940
Maar hoeveel tijd daar tussen
in is, dat weet ik niet.

255
00:18:45,940 --> 00:18:50,920
Of dat nou weken is geweest of dat
't maand is geweest, ik weet 't niet.

256
00:18:50,920 --> 00:18:55,859
En die twee oudste broers, die
zaten in Duitsland hè. En die eh

257
00:18:55,860 --> 00:19:01,160
kregen telegrammen van, eh, ja,
dat de hele familie omgekomen was.

258
00:19:01,160 --> 00:19:02,967
En, eh, kregen allemaal
verschillende telegrammen.

259
00:19:03,190 --> 00:19:05,760
Ik denk dat mensen, kennissen
dat verstuurd hebben, of zo.

260
00:19:05,760 --> 00:19:10,682
Dus die jongens die kwamen terug en die waren
eigenlijk al héél erg blij dat mijn moeder er nog was.

261
00:19:10,682 --> 00:19:15,190
En dat ze nog broertje en 'n zusje,
twee broertjes en een zusje hadden.

262
00:19:17,960 --> 00:19:19,420
Maar ja, dat moet volgens mij
allemaal, ja, heel eh… heel

263
00:19:19,420 --> 00:19:24,810
raar en heel, heel eh paniekerig
allemaal geweest zijn.

264
00:19:24,810 --> 00:19:33,810
Heel, heel onwerkelijk. (stilte)

265
00:19:33,810 --> 00:19:46,990
Weet u uw…

266
00:19:46,990 --> 00:19:53,560
Uw broertje heeft dan drie weken eh, in het
ziekenhuis gelegen ehm… Ging u eh wel mee?

267
00:19:53,560 --> 00:19:57,553
Ja. Ja. Ik ging overal mee
naar toe met m'n moeder, ja.

268
00:19:57,554 --> 00:20:03,680
Ik denk dat ik heel erg aan d'r ge
geklampt heb gezeten (lacht). Ja.

269
00:20:03,680 --> 00:20:06,573
Maar ik ka, dat kan ik ook nog herinneren
datie zoiets (beeldt iets uit met

270
00:20:06,574 --> 00:20:09,379
haar handen) over z'n buikje heen had,
mochten zeker geen dekens op, of zo.

271
00:20:09,380 --> 00:20:17,020
Zat zo'n soort kooitje overheen,
daar lagen de dekens op, en eh… Ja.

272
00:20:17,020 --> 00:20:19,890
En eh, ze hebben hem ook nog geopereerd,
want hij had een abces in z'n knie.

273
00:20:19,890 --> 00:20:21,320
En daar hebben ze 'm
nog aan geopereerd.

274
00:20:21,320 --> 00:20:27,970
Maar ja, dat van binnen, dat eh, dat was, dat
was niet te redden, toen in ieder geval niet.

275
00:20:30,070 --> 00:20:30,949
En toen heeft m'n moeder
op 'n gegeven moment, toen

276
00:20:30,950 --> 00:20:34,160
huilde hij heel heel erg, hij
huilde heel erg om z'n papa.

277
00:20:34,390 --> 00:20:36,410
Want hij was heel gek op z'n
vader. Dus hij huilde steeds.

278
00:20:36,410 --> 00:20:40,040
Maar mijn moeder heeft dat,
dus niet gezegd, denk ik.

279
00:20:40,040 --> 00:20:42,791
En toen op 'n gegeven moment toen
zei ze: "Nou, ga maar lekker slapen,

280
00:20:42,792 --> 00:20:46,040
dan komt papa jou wel halen".
Nou, en toen is hij ook overleden.

281
00:20:46,040 --> 00:20:56,750
Ja… En toen, eh. Ja, ik ben de, de, de, de
begrafenissen, dat kan ik me ook nog herinneren.

282
00:20:56,750 --> 00:21:02,306
Want ze zijn natuurlijk wel apart begraven, eerst
m'n bro, vader en drie weken later dat broertje.

283
00:21:02,307 --> 00:21:07,610
Op de Noorderbegraafplaats. Gingen we met
koetsjes, weet ik nog, dat weet ik ook nog.

284
00:21:07,950 --> 00:21:14,340
Waren geen eh auto's, maar met koetsjes.
Ja, en eh, en wij waren Apostolisch.

285
00:21:14,340 --> 00:21:16,210
Wij hoorden bij 't Apostolisch
Genootschap, dus toe,

286
00:21:16,210 --> 00:21:19,220
dus al die mensen van die
kerk die kwamen d'r ook.

287
00:21:19,220 --> 00:21:25,680
En die stonden dan zo om dat graf heen en eh.
En die g, en die zongen dan altijd ook daar.

288
00:21:25,680 --> 00:21:28,320
Maar ja, ook dat heb ik
nooit zo goed begrepen.

289
00:21:28,320 --> 00:21:31,666
Ik dacht altijd dat, dat dat geluid uit die
eh, uit die kist kwam (lacht), weet je wel.

290
00:21:31,666 --> 00:21:37,210
Dats, dat is allemaal heel raar,
dat heb ik later allemaal, bedacht.

291
00:21:37,210 --> 00:21:39,330
Zo van, goh, dat was helemaal niet zo.

292
00:21:39,330 --> 00:21:42,060
Die mensen die stonden daarachter, maar
voor mijn gevoel kwam het daar uit.

293
00:21:42,060 --> 00:21:46,790
En toen kreeg ik ook een eh een een mandje
en daar waren allemaal bloemetjes in.

294
00:21:46,790 --> 00:21:51,580
En dan moest ik daar over die kist
strooien van m'n broertje, en later

295
00:21:51,580 --> 00:21:54,136
m'n vader (noot: vader overleed
eerst, broertje 3 weken later). Ja.

296
00:21:54,137 --> 00:22:00,370
Ja, ik begrijp zelf ook niet, hoe je
dat als kind allemaal verwerkt hoor.

297
00:22:00,370 --> 00:22:06,720
Je, je, je, je gaat gewoon door met leven
en eh. Veel later komt 't eigenlijk pas.

298
00:22:08,060 --> 00:22:14,020
Als je je bewust wordt van, van dood ook en van
leven en zo. Dan, dan, dan komen pas die angsten.

299
00:22:14,020 --> 00:22:17,239
Dan weet je eigenlijk pas wat
voor randje hebt gestaan. Ja.

300
00:22:17,240 --> 00:22:28,360
Want werd er, werd er in, innn de jaren na,
nog, nog in de o, binnen de oorlog nog, werden.

301
00:22:28,360 --> 00:22:34,100
Sprak jouw moeder eh… Sprak uw
moeder met jullie erover, of?

302
00:22:34,100 --> 00:22:41,110
Nee, ze huilde heel veel. Ze huilde heel veel
en dan ging ik op d'r schoot zitten en dan eh.

303
00:22:41,110 --> 00:22:44,470
Ja, dan, dan, gingen die tranen van
haar, die, die kwamen ook op mij.

304
00:22:44,470 --> 00:22:45,319
Dat weet ik wel, dan
werd ik helemaal nat.

305
00:22:45,320 --> 00:22:49,108
Dan eh, dan, dan huilde ze maar
en dan wiegde ze maar. En dan.

306
00:22:49,108 --> 00:22:53,620
Dan weet ik ook dat ik ook wel 'ns zei van:
"Maar je hebt mij toch nog?" Maar ja, (lacht)

307
00:22:53,620 --> 00:22:58,850
dacht ik daar, later dacht ik: "Ja, had ze
niet zoveel aan", natuurlijk hè. Ze had ja,

308
00:22:58,850 --> 00:23:02,390
die, die jongens die moesten weer naar
Duitsland, die grote, die moesten toch weer terug.

309
00:23:02,390 --> 00:23:05,900
Daar kon ze natuurlijk haar
verdriet mee delen, maar ja.

310
00:23:06,180 --> 00:23:09,829
Voor mij moest ze eigenlijk, ja,
moeder zijn en moest ze zorgen, en zo.

311
00:23:09,829 --> 00:23:15,660
Terwijl ze dat eigenlijk, denk ik, niet
kon. Maar toch deed. Op haar manier.

312
00:23:15,660 --> 00:23:19,380
Ze, ze heeft 't 'n poos gedaan. Op 'n
gegeven moment kon ze 't ook niet meer.

313
00:23:21,380 --> 00:23:25,170
En we kregen een ander huis,
we gingen dus eh, in een

314
00:23:25,170 --> 00:23:28,170
buurt wonen waar joden
allemaal weggew, gehaald waren.

315
00:23:28,170 --> 00:23:36,122
En. Vond m'n moeder ook vreselijk. Ja, en eh toen
hebben we, heeft ze toch weer. Ik weet wel dat we.

316
00:23:36,122 --> 00:23:40,930
't Is in juli gebeurd en met kerst toen woonden,
waren we toch weer helemaal in een eigen huis

317
00:23:40,930 --> 00:23:45,420
met een eigen, met alles meer, alles d'r op en
d'r aan, met meubels d'r in en zo, en bedden.

318
00:23:45,420 --> 00:23:51,683
En een beetje speelgoed
weer, tuurlijk. Ja.

319
00:23:51,683 --> 00:23:57,490
Ja, en mijn moeder is denk ik
heel erg eh, tranen ge geweest.

320
00:23:59,850 --> 00:24:02,930
Maar, ja, nee, d'r werd niet,
met ons niet over gesproken.

321
00:24:02,930 --> 00:24:08,890
Wel, wel naar anderen, hè. Als, als d'r iemand
kwam dan, ging ze 't hele verhaal vertellen en i.

322
00:24:08,890 --> 00:24:12,276
Toen ik groter werd toen begon ik me daar
een beetje ongemakkelijk bij te voelen.

323
00:24:12,276 --> 00:24:14,772
Want dan had ik zoiets "Nou
niet iedereen hoeft toch

324
00:24:14,773 --> 00:24:16,897
te weten wat wij allemaal
hebben mee gemaakt". Maar ja.

325
00:24:16,897 --> 00:24:20,390
't Was haar manier van
't verwerken, natuurlijk.

326
00:24:23,720 --> 00:24:27,976
Maar ik, ik voelde me d'r ongemakkelijk bij
als mensen dan zeiden: "Oh, wat erg." Weet je

327
00:24:27,976 --> 00:24:32,000
wel, "Wat vreselijk." Ik wilde op een of andere
manier, denk ik, niet beklaagd worden of zo.

328
00:24:37,460 --> 00:24:37,620
Nee.

329
00:24:37,620 --> 00:24:43,879
En uw broer van 14? Ehm, ik wacht heel
even, want ik hoor ook getimmer…Bedoel

330
00:24:43,880 --> 00:24:44,580
Ja, ik vind 't eigenlijk
helemaal niet leuk, want nu moet…

331
00:24:44,580 --> 00:24:46,090
Loopt weer, stukje onverstaanbaar

332
00:24:46,090 --> 00:25:02,700
Ja uw, u was 5, uw broer was 14.

333
00:25:02,700 --> 00:25:07,000
Jullie waren eigenlijk eh,
als kinderen, hè? Even los van

334
00:25:07,000 --> 00:25:09,580
uw oudere broers die weer
terug naar Duitsland gingen.

335
00:25:09,580 --> 00:25:11,121
Waren jullie eigenlijk
samen. Als kinderen.

336
00:25:11,121 --> 00:25:15,156
Hoe hoe trok, trok, trok, eh
zorgde hij een beetje voor u?

337
00:25:15,310 --> 00:25:15,820
Nee nee.

338
00:25:15,820 --> 00:25:20,460
Ik was, ik was met die broer eigenlijk nooit samen,
ik was met dat broertje samen wat overleden is.

339
00:25:20,660 --> 00:25:22,560
Want die was 2,5 jaar ouder als ik.

340
00:25:22,560 --> 00:25:27,470
En tussen dat broertje en hem waren
die 2 jongetjes, die verdronken waren.

341
00:25:27,470 --> 00:25:30,380
Dus ons, gat was te groot, zeg maar.

342
00:25:30,380 --> 00:25:35,570
Nee, en hij heeft, zorgde helemaal
niet voor mij, nee (lacht). Op

343
00:25:35,570 --> 00:25:39,870
een of andere manier eh was d'r
juist een soort eh afzetten tegen.

344
00:25:39,870 --> 00:25:41,820
Ik weet ook niet waar
dat van kwam maar.

345
00:25:41,820 --> 00:25:46,806
Nee, ik kan me niet eh, geen liefdevolle
jeugd herinneren, wat dat betreft.

346
00:25:46,970 --> 00:25:57,140
Ik werd altijd eh, ja beetje eh naar beneden gehaald
en eh. Nee, 't was dat, dat, dat was niet leuk.

347
00:25:58,290 --> 00:26:02,840
En mijn moeder was nogal erg mannengericht,
omdat, omdat ze zo'n gezin had met die jongens.

348
00:26:02,840 --> 00:26:06,040
Dus die jongens hadden bij voorbaat
altijd al gelijk en ik had altijd

349
00:26:06,040 --> 00:26:10,313
ongelijk (lacht). En eh (schraapt
keel) ja, dan voel je je op een

350
00:26:10,314 --> 00:26:13,844
gegeven moment een beetje buiten
de, buiten de zaak vallen, zeg maar.

351
00:26:13,844 --> 00:26:18,078
(keel schrapen). Daar krijg je ook
een heel (schraapt keel, sorry),

352
00:26:18,078 --> 00:26:21,490
krijg je een heel naar gevoel bij,
een beetje minderwaardigheidscomplex.

353
00:26:21,490 --> 00:26:24,500
Dat 't allemaal niet deugt aan je,
weet je, dat je helemaal verkeerd bent.

354
00:26:25,860 --> 00:26:29,576
En dat eh, dat heeft wel heel
veel impact op je, op je leven.

355
00:26:29,577 --> 00:26:31,500
Dat duurt heel lang, tenminste
bij mij heeft dat heel

356
00:26:31,500 --> 00:26:34,180
lang geduurd, voordat ik
daar een beetje overheen was.

357
00:26:35,330 --> 00:26:36,414
Nee, dat was niet eh.

358
00:26:36,414 --> 00:26:38,260
Maar ja, die jongen die
heeft eerst eh dat, die

359
00:26:38,260 --> 00:26:40,700
broertjes verloren en toen
z'n vader en een broertje.

360
00:26:40,700 --> 00:26:45,860
En kort daarna moestie ook nog kijken naar die
fusillade op het Weteringsplantsoen, datie.

361
00:26:45,860 --> 00:26:49,090
Dat er allemaal Nederlanders werden
doodgeschoten en toen wassie 14.

362
00:26:49,640 --> 00:26:54,030
En dan moestie allemaal, moestie kijken hè. En
alsie niet keek dan kreegie een klap met 'n geweer.

363
00:26:54,030 --> 00:26:58,165
Ja, dan denk ik, ja, wat gebeurt dan allemaal
ook. Het is ook nog maar een kind hè.

364
00:27:00,610 --> 00:27:07,711
En dan, ja… Dus ik heb 't 'm maar wel vergeven
(lacht). Maar voor mij was 't, nee, 't was niet leuk.

365
00:27:07,711 --> 00:27:11,730
't Was een eh. En ik, ik. Die jongens
hadden ook alleen maar lagere school.

366
00:27:11,730 --> 00:27:13,160
Hij heeft geloof ik
nog ambachtsschool.

367
00:27:13,160 --> 00:27:15,300
Maar hij kon ook nooit met
leraren opschieten, want

368
00:27:15,300 --> 00:27:18,470
hij, hij kon absoluut geen
gezag boven zich voelen.

369
00:27:18,470 --> 00:27:21,810
Dan eh. Daar kon hij niet tegen.
Dus dan werd hij weer weggestuurd.

370
00:27:22,710 --> 00:27:26,910
Nou, en ik ging later op de ULO, dus ja,
ik wist toch van bepaalde dingen weer

371
00:27:26,910 --> 00:27:30,909
wat meer hè. Kon Frans en Engels en, en,
en geschiedenis en weet ik wat allemaal.

372
00:27:30,910 --> 00:27:37,313
En dat hadden zij allemaal niet gehad. Dus dat gaf
ook een gevoel van ongelijkwaardigheid, hè. Van.

373
00:27:37,313 --> 00:27:41,070
En vooral omdat ik dan de jongste was,
was 't ook een soort jaloezie, denk ik.

374
00:27:41,070 --> 00:27:42,340
Ja, ja.

375
00:27:42,630 --> 00:27:45,760
Zij waren eh, arbeiders zeg
maar, en ik ging op kantoor.

376
00:27:45,760 --> 00:27:46,240
Ja.

377
00:27:46,240 --> 00:27:47,450
(schraapt keel).

378
00:27:47,451 --> 00:27:56,089
Nog even terug naar, naar eh, de eh, de
hulp die d'r na bombardement is ge gekomen.

379
00:27:56,089 --> 00:27:59,663
Want ik, hoe, hoe moe, moet
ik me dat voorstellen dat Bij

380
00:27:59,740 --> 00:28:02,593
jullie was de keuken weggeslagen
en uw vader lag daar.

381
00:28:02,594 --> 00:28:09,620
Eh, een verdieping lager. Kwam, hoe… Ging dat
vervolgens. Kon uw moeder daar bij komen, bij hem?

382
00:28:09,620 --> 00:28:12,365
Ja, als ze achterom liep,
naar beneden, achterom.

383
00:28:12,365 --> 00:28:15,235
Waren een soort van die gangetjes
achterom en dan kon je in de

384
00:28:15,250 --> 00:28:17,560
tuinen, want hij lag natuurlijk
in de tuin van iemand anders.

385
00:28:17,560 --> 00:28:23,910
Van de benedenburen. Ja. Ja, zij is
wel bij hem geweest, ja. Ik ook. Ja.

386
00:28:24,550 --> 00:28:28,059
Wat, wat, als u daar naar
terug probeert te gaan of

387
00:28:28,060 --> 00:28:32,290
probeert te denken wat, wat u
toen…eh, wat, wat, wat zag u?

388
00:28:32,290 --> 00:28:34,660
Waar. Kwamen er ook
andere mensen bij, of?

389
00:28:34,740 --> 00:28:39,200
Ja, er liepen ook andere mensen, want er
waren natuurlijk meer mensen die daar lagen.

390
00:28:39,200 --> 00:28:42,380
Ja, 't was één chaos. Hoe,
hoe kun je dat omschrijven.

391
00:28:42,840 --> 00:28:45,740
't Is ook maar heel kort hè. 't
Gebeurt, 't is maar heel kort.

392
00:28:46,280 --> 00:28:50,039
Kijk, 't gebeurt en, en, en, en, en ze
gaat naar m'n vader toe en die vader

393
00:28:50,040 --> 00:28:53,038
zegt van eh: "Ga je, ga dat andere
jongetje zoeken". Nou, dat doet ze en komt

394
00:28:54,130 --> 00:28:57,680
ze weer terug, "D'r is niks" en in die
tussentijd kom, komt er hulp op gang.

395
00:28:57,680 --> 00:28:59,690
Dat is tuurlijk wel gebeurd.

396
00:28:59,940 --> 00:29:03,200
En toen is hij in een ziekenauto en
toen is m'n moeder met hem meegegaan.

397
00:29:03,200 --> 00:29:05,740
Dus toen was, dat is
misschien een half uur of zo.

398
00:29:06,370 --> 00:29:10,930
Dus ja, wat, wat, wat weet je daar dan
verder nog. Wat moet je d'r verder van zeggen

399
00:29:10,930 --> 00:29:11,100
xxx

400
00:29:11,100 --> 00:29:15,879
dat je alleen maar gillende en, en
mensen in paniek en, en, en… alles

401
00:29:15,880 --> 00:29:21,786
kapot, hè. Eh, balkonnen die erbij
hingen of trappenhuizen die weg waren.

402
00:29:21,787 --> 00:29:27,676
En, en… ja, chaos, ch, echt chaos, complete
chaos. En dan is zo van ene moment op 't and.

403
00:29:27,677 --> 00:29:30,280
Ene moment ben je nog een leuk gezin.

404
00:29:30,280 --> 00:29:35,015
Is prachtig mooi weer, hè. En, en en
zingende vogeltjes buiten, bij wijze

405
00:29:35,016 --> 00:29:41,260
van spreken (lacht). En, is 't allemaal
eh, gelukkig en goed… En, en, nou,

406
00:29:41,260 --> 00:29:48,490
en dan in één seconde of, en is ineens
alles weg en is eens alles anders.

407
00:29:48,490 --> 00:29:55,580
Dat kun je niet zo gauw bevatten. Dat
onderga je, maar je bevat 't niet.

408
00:29:56,850 --> 00:30:01,870
Je bevat ook niet wat 't betekent voor de toekomst.
Dat, dat, dat kun je al helemaal niet bedenken.

409
00:30:04,040 --> 00:30:08,060
Mijn moeder heeft wel geroepen:
"Ik ben bang dat ik gek word." Ja.

410
00:30:08,060 --> 00:30:12,400
Maar ja, die was natuurlijk volwassen,
die kon de consequenties ervan overzien.

411
00:30:14,130 --> 00:30:15,550
En weet u dat nog?

412
00:30:15,870 --> 00:30:22,581
Nee, dat heeft ze me
later verteld. Ja.

413
00:30:22,581 --> 00:30:29,992
'k Weet alleen dat ze heel veel huilde en dat ik,
dat ik haar probeerde dan te troosten… en eh, ja.

414
00:30:29,992 --> 00:30:36,860
Maar mijn moeder was een, een,
ja, was toch gewoon denk 'k… Of

415
00:30:36,860 --> 00:30:39,530
ze werd een sterke vrouw door
alles wat er gebeurd is, of zo.

416
00:30:39,530 --> 00:30:47,500
Ze heeft zich wel weer opgericht… Maar.
Ja, ze werd er ook een beetje hard van.

417
00:30:49,510 --> 00:30:53,510
En zijn jullie dan, begrijp ik het goed, jullie
zijn daarna niet meer terug gegaan naar Noord.

418
00:30:53,510 --> 00:30:57,966
Nee, nee. Ja, wel 's bij
mensen op bezoek, of zo… Ja.

419
00:30:57,967 --> 00:31:01,870
En ik kwam er een keertje langs en
toen stond mijn poppenwiegje buiten.

420
00:31:01,870 --> 00:31:05,370
En d'r was een meneer aan de overkant,
die was 't aan 't schilderen.

421
00:31:05,370 --> 00:31:09,001
En toen zeg ik tegen m'n moeder: "Ooh, dats
mijn wieg!" En toen zei ze: Sst, kind, zeg

422
00:31:09,002 --> 00:31:13,220
't maar niet, kom maar." (fluisterend) Ja,
was ze zeker bang, of zo, ik weet 't niet.

423
00:31:13,220 --> 00:31:18,856
Dat ze ruzie zou krijgen (lacht). Maar dat is wel
heel raar, want 't was wel mijn wiegje, weet je.

424
00:31:18,856 --> 00:31:22,700
't Was zo'n gedraaid eh, smeedwerkwiegje.
Dat kende ik wel heel goed.

425
00:31:22,700 --> 00:31:27,790
Ik dacht: "Hé, dat is mijn wieg." Maar.
En ik was 't kwijt, natuurlijk. Maar ja.

426
00:31:29,450 --> 00:31:31,130
Woonden daar dan intussen al… wa.

427
00:31:31,130 --> 00:31:32,646
Nee, dat was aan de
overkant van de straat.

428
00:31:32,970 --> 00:31:36,930
Dus die mensen die zijn niet getroffen en
die hebben, ja, die hebben misschien ook.

429
00:31:36,930 --> 00:31:42,132
D'r, d'r zijn ook allemaal huizen leeggehaald
toen, hoor. Gewoon gestolen door Nederlanders.

430
00:31:42,133 --> 00:31:46,770
Wat ze 't eerste deden, de
omwonenden, waren alle alle dingetjes

431
00:31:46,770 --> 00:31:49,530
legen van 't gas en licht,
hè. Vroeger had je muntjes.

432
00:31:49,870 --> 00:31:51,740
En die hebben ze allemaal
uit die huizen gehaald.

433
00:31:51,740 --> 00:31:54,359
En wat ik heb, weet ik niet zeker,
maar 'k heb wel gehoord, dat

434
00:31:54,360 --> 00:31:59,010
d'r ook nog 'n aantal door de
Duitsers tegen de muur gezet zijn.

435
00:31:59,010 --> 00:32:02,690
Omdat die aan 't ,eh, aan 't
stelen waren, die Nederlanders.

436
00:32:02,690 --> 00:32:04,650
Dat die Duitsers dat
niet aan konden zien.

437
00:32:05,050 --> 00:32:08,991
Maar, dat weet ik niet heel zeker of dat. Dat zijn
van die geruchten, weet je wel, die je dan hoort.

438
00:32:10,250 --> 00:32:14,630
Maar 't was wel gebeurd, alle, alle eh muntjes,
gasmuntjes en eh, electriciteitmuntjes.

439
00:32:14,630 --> 00:32:17,810
Dan denk, ja, door je, door
(lacht), door je buren.

440
00:32:18,350 --> 00:32:22,600
Ja, wij ook, wij heb, wij, wij, wij zijn
heel, nie, niet alles wat, was kapot.

441
00:32:22,600 --> 00:32:30,400
We hadden nog 'n huiskamer die was wel heel.
Maar we heb… 't Was gewoon weg! Was allemaal weg.

442
00:32:31,800 --> 00:32:35,430
Paar dingen wel en misschien wat albums
en weet je wel, persoonlijke dingen.

443
00:32:35,430 --> 00:32:38,750
Maar, dingen die mensen gebruiken
konden, die waren gewoon weg.

444
00:32:38,750 --> 00:32:47,820
Ja, mijn moeder was natuurlijk ook niet meer. Die
is ook niet meer terug geweest in dat huis. Nee.

445
00:32:49,400 --> 00:32:51,650
D'r werd wel, wel wat
spullen van sommige mensen,

446
00:32:51,650 --> 00:32:53,489
dat weet ik ook nog wel,
die werden op straat gezet.

447
00:32:53,489 --> 00:32:56,286
Dan zaten mensen ook, bij hun spullen,
weet je wel, wat er dan over was.

448
00:32:56,287 --> 00:33:00,560
Maar ja, dan moest je ook wel iemand hebben die
dat weer voor je ergens naartoe kon brengen.

449
00:33:01,110 --> 00:33:03,550
Je had had geen auto's,
enzo. (stilte).

450
00:33:03,550 --> 00:33:24,200
U vertelde dat uw vader in de ziektewet was,
eh, en thuis zat. Maar datie bij Fokker werkte.

451
00:33:24,200 --> 00:33:28,700
Kunt u, wee, kunt u zich daar wat van
herinneren, wat merkte u daarvan?

452
00:33:28,700 --> 00:33:31,920
Gingie, eh, vroeg, 'k bedoel,
wat voor werk deed hij en?

453
00:33:31,920 --> 00:33:36,910
Nee, dat weet ik niet. Hij
was eh metaalbewerker. En, eh.

454
00:33:37,350 --> 00:33:40,480
Maar ik kan me wel, ik kan
me wel herinneren, datie uit

455
00:33:40,480 --> 00:33:41,940
Tuindorp Oostzaan, dat, want
toen werkte hij d'r ook al.

456
00:33:41,940 --> 00:33:44,960
Dat kan ik me wel herinneren,
datie heel vroeg weg ging 's

457
00:33:44,961 --> 00:33:48,930
morgens, en dan had hij zo'n
eh blauw eh, emaille flesje.

458
00:33:48,930 --> 00:33:52,610
Heb ik ook nog zo één in de keuken
hangen, heb ik best vroeg gekocht.

459
00:33:52,700 --> 00:33:56,330
En die, dat werd dan geloof ik in een
zakdoek gedaan of in een handdoek, of zo.

460
00:33:56,330 --> 00:34:00,960
Dat ging dan achterop de fiets met een broodtrommeltje.
En dan ging hij op de fiets naar z'n werk.

461
00:34:00,960 --> 00:34:04,525
Ja, later dacht ik: "Alsie d'r was, was
die koffie allang koud", natuurlijk.

462
00:34:04,525 --> 00:34:06,310
Maar ja, (lacht) dat
zal wel zo geweest zijn.

463
00:34:06,310 --> 00:34:09,620
Maar dan, en dan 'savonds laat wasie
d'r weer in, om 'n uur of zes.

464
00:34:11,370 --> 00:34:17,520
En daar in, in dat A, Amsterdam eh, dat Van der
Pekstraat kan ik me niet zoveel van herinneren.

465
00:34:17,520 --> 00:34:20,410
Of die nou een filter,
hij had open benen.

466
00:34:20,520 --> 00:34:22,910
Hij had allemaal gaten
in z'n benen en of hij nou

467
00:34:22,910 --> 00:34:26,450
allang thuis was of, vaak
thuis was, dat weet ik niet.

468
00:34:27,870 --> 00:34:33,410
En hij was heel erg eh, tegen eh alles wat
eh, voor de Duitsers gedaan moest worden.

469
00:34:33,410 --> 00:34:39,325
Dus misschien was 't ook wel een vorm van eh, verzet,
of zo. Hij, hij kon daar helemaal niet tegen.

470
00:34:39,326 --> 00:34:47,336
Hij heeft ook 'ns een keer Joden op de
trein eh, in de trein zien slaan, zeg maar.

471
00:34:47,336 --> 00:34:49,460
En toen is hij d'r tussen gesprongen.

472
00:34:49,460 --> 00:34:52,853
Toen hebben andere reizigers, die
hebben hem teruggehaald en gezegd: "Doet

473
00:34:52,853 --> 00:34:57,857
u dat niet, want dan eh, he, gaan
wij ook, eh", daar was ik ook bij.

474
00:34:57,857 --> 00:34:58,954
"Dan eh, dan pakken
ze ons ook en", eh.

475
00:34:58,954 --> 00:35:03,110
Nou, m'n moeder ook: "Niet doen, Jan,
niet doen.", weet je wel, zo. Maar.

476
00:35:03,110 --> 00:35:06,950
Ja, hij was, hij was heel erg eh,
rechts, voor rechtvaardigheidsgevoel.

477
00:35:06,950 --> 00:35:11,294
En eh, ik denk datie dat ook heel erg gevonden
heeft, dat dat hij toen bij de Fokker werkte.

478
00:35:11,294 --> 00:35:15,360
Maar ja, hij is daar voor de
oorlog natuurlijk al gaan werken.

479
00:35:16,740 --> 00:35:22,670
En hij wist natuurlijk niet dat het later, eh,
eh, dat ze voor de Duitsers moesten gaan werken.

480
00:35:25,340 --> 00:35:27,966
Maar daar weet ik te weinig,
daar was ik te klein voor.

481
00:35:27,967 --> 00:35:30,170
Daar heb 'k 't natuurlijk nooit
met 'm over gehad. (stilte)

482
00:35:38,390 --> 00:35:42,110
Hadden jullie genoeg
te eten?…In die tijd?

483
00:35:42,110 --> 00:35:46,600
In, toen tot het bombardement
wel, ja. Daarna niet.

484
00:35:46,600 --> 00:35:51,180
Eerst misschien ook nog wel, maar
(schraapt keel) nee, in eh, toen niet, nee.

485
00:35:51,180 --> 00:35:53,770
Ik heb echt heel erg
veel honger gehad.

486
00:35:53,820 --> 00:35:59,350
Disentrie gehad, m'n broer had tyfus gehad
en en we hadden helemaal niks. Helemaal niks.

487
00:35:59,590 --> 00:36:01,960
We gingen, we gingen om
om 5 uur al in bed liggen.

488
00:36:01,960 --> 00:36:04,730
M'n moeder in 't midden, m'n broer aan
de ene kant, ik aan de andere kant.

489
00:36:04,730 --> 00:36:08,500
En dan had ze 'n heel klein stukje,
ja, soort smeerkaasje was het.

490
00:36:08,500 --> 00:36:11,809
En dan zei ze: "Nou, wie d'r het
langste over doet (lacht). Weet je,

491
00:36:11,810 --> 00:36:16,640
zo probeerde ze ons 'n beetje eh, ja,
aan de praat te houden, zeg maar.

492
00:36:17,470 --> 00:36:22,190
Ja, schillensoep en, en, en verse
waar en, en, en suikerbieten, en ja.

493
00:36:23,430 --> 00:36:26,100
Maar we hadden natuurlijk geen man die,
die, die, die voor ons eh kon zorgen, hè.

494
00:36:26,100 --> 00:36:31,520
Andere men, mannen die gingen nog wel eh,
op streek eh om, om iets te halen, of zo.

495
00:36:31,630 --> 00:36:36,480
Maar dat konden wij niet. Op 'n gegeven
moment kon ze 't ook niet meer aan, hoor.

496
00:36:36,480 --> 00:36:41,760
Toen is ze echt, dat was in eh, in het jaar van
de bevrijding, na die hongerwinter, zeg maar.

497
00:36:41,760 --> 00:36:48,080
Toen is ze, em Bleef ze gewoon in
bed liggen en eh… Ja, kwee, dat ka,

498
00:36:48,080 --> 00:36:50,710
dat kan ik me ook nog herinneren,
want of ze nou door iemand gewassen

499
00:36:50,710 --> 00:36:52,870
werd een keer, ik weet het niet,
maar toen zag ik haar dus bloot.

500
00:36:52,870 --> 00:36:55,700
En normaal had ze behoorlijke
bustes, later ook.

501
00:36:55,700 --> 00:36:57,966
Maar toen had ze zo van die, van die
scheermesjes (lacht), noemen ze dat wel 'ns.

502
00:36:57,966 --> 00:37:03,780
Nou, scheer je maar, zo, van die
hele dunne, zo mager. Was ze.

503
00:37:03,780 --> 00:37:05,780
En wij waren natuurlijk
ook allemaal heel mager.

504
00:37:07,720 --> 00:37:11,687
En toen de bevrijding kwam toen, 't
interesseerde d'r eigenlijk helemaal niet meer.

505
00:37:11,688 --> 00:37:17,392
Geloofde ze ook niet, en eh, ja, ze was helemaal
apathisch. Tis tuurlijk veel te veel geweest.

506
00:37:19,460 --> 00:37:49,130
Maar, dat is ook allemaal weer goed gekomen. Ja.
Ze is 91 geworden, dus (lacht). Ja. (Stilte). Ja.

507
00:37:49,130 --> 00:37:50,760
(Stilte)

508
00:38:06,610 --> 00:38:16,960
Ma. U bent er later, emm, bent u
dingen gaan opschrijven en… m.

509
00:38:16,960 --> 00:38:18,940
Vanaf wanneer was dat en hoe kwam dat?

510
00:38:21,860 --> 00:38:26,416
Eh, ik heb als het ware eh, een, 't, 't, het.
Ik, ik richt het boek eigenlijk aan mijn vader.

511
00:38:26,760 --> 00:38:31,020
Zo van hoe het met ons verder is
gegaan nadat hij overleden was.

512
00:38:31,090 --> 00:38:37,180
Ik realiseerde me ook veel later, hoe jong hij
was. Maar ik vond 'm natuurlijk al heel oud.

513
00:38:37,180 --> 00:38:40,376
Toen ik zelf die, die
leeftijd kreeg, dacht ik:

514
00:38:40,376 --> 00:38:44,130
Goh, hij is maar 49 geworden,
hè". Dus das heel jong.

515
00:38:44,130 --> 00:38:47,790
En toen ben ik me, ja, toen, toen kwam
't allemaal veel meer terug, en zo.

516
00:38:47,790 --> 00:38:53,150
En toen, ja, toen ging ik me ook
realiseren wat 't me als klein kind, met

517
00:38:53,150 --> 00:38:57,800
mij heeft gedaan want… D'r was geen
ruimte voor verdriet voor kinderen.

518
00:38:58,090 --> 00:39:02,060
D'r was één die verdriet had, dat was m'n
moeder en dat trok ze ook wel erg naar zich toe.

519
00:39:02,930 --> 00:39:08,410
Maar, ik kan me niet herinneren dat er nou. Dat
ze ook wel 'ns vroeg of ik m'n papa miste, of zo.

520
00:39:08,410 --> 00:39:11,730
Maar ik weet wel dat
ik als klein kind.

521
00:39:11,730 --> 00:39:15,521
Mijn vader had een bepaalde jas
met een hele vage ruit had die.

522
00:39:15,521 --> 00:39:18,390
En ik eh, kon ik 't me zeker
nog heel goed herinneren.

523
00:39:18,390 --> 00:39:20,990
En, dan zag ik iemand lopen
die ook zo'n jas had en dan

524
00:39:20,990 --> 00:39:24,220
rende ik 'm gauw voorbij en
dan keek ik aan de voorkant.

525
00:39:24,220 --> 00:39:28,080
Nee, dan was 't 'm toch weer niet, weet
je wel, zo. Dat heb ik héél vaak gedaan.

526
00:39:28,310 --> 00:39:35,670
Dus ik heb toch kennelijk mijn vader wel heel
erg gemist. Maar er nooit over kunnen spreken.

527
00:39:35,980 --> 00:39:38,100
Dat deed je dan ook gewoon niet.

528
00:39:40,420 --> 00:39:43,630
En, omdat mijn moeder, dat
zei ik al, zo mannengericht

529
00:39:43,630 --> 00:39:49,021
was, (schraap keel) eh, zei
ze bijvoorbeeld ook van eh.

530
00:39:49,021 --> 00:39:52,799
Mijn broer is 14 jaar ouder en die,
die, die mepte me ook nog wel 'ns, hoor.

531
00:39:52,800 --> 00:39:57,254
En dan beklaagde ik me d'r over en dan
zei ze: "Ja, maar, je was ook niet zo

532
00:39:57,280 --> 00:40:00,998
aardig en als papa d'r geweest was had
papa je ook wel 'n mep gegeven" of zo.

533
00:40:00,999 --> 00:40:04,760
En dan zei ik: "Ja, maar hij is m'n papa
niet", hè. Hij is, hij is mijn broer.

534
00:40:04,760 --> 00:40:08,690
Broer en zus moeten kunnen vechten, vind
ik, samen, hè (lacht). Dat vond ik toen al.

535
00:40:08,690 --> 00:40:10,540
Maar dat vond zij dus niet.

536
00:40:10,950 --> 00:40:13,899
En dan, ik had altijd een hele
grote foto van m'n vader naast 't

537
00:40:13,900 --> 00:40:17,459
bed staan en dan nam ik die foto
ook mee naar bed, weet je wel.

538
00:40:17,460 --> 00:40:19,810
En zei ik van: "Dat zou je
niet doen, hè? Je zou 'm, je

539
00:40:19,810 --> 00:40:22,060
zou 'm terug geslagen hebben"
(lacht), weet je wel, zo.

540
00:40:22,060 --> 00:40:26,590
Ja, ik ik zocht toch m'n
heil heel erg bij m'n vader.

541
00:40:26,630 --> 00:40:32,020
Omdat m'n moeder me dat niet gaf. Mijn moeder
heeft me eigenlijk niet getroost, of zo.

542
00:40:32,020 --> 00:40:34,050
Of niet, niet… nee.

543
00:40:34,050 --> 00:40:37,080
Het was net of, of, ja, of
ze 't, of ze, of ze daar geen

544
00:40:37,080 --> 00:40:40,070
gevoel voor had, dat je als
kind ook verdriet kon hebben.

545
00:40:42,500 --> 00:40:46,040
En, ennn daar beriep ze zich ook
altijd op, dat zij 't zo zwaar had.

546
00:40:46,040 --> 00:40:50,940
Dus we moesten ook erg lief voor haar zijn,
want ze had al zoveel meegemaakt, weet je wel.

547
00:40:50,940 --> 00:40:53,930
Dat was ook zo, natuurlijk,
maar dat snap je als kind niet.

548
00:40:55,020 --> 00:40:57,330
Want jouw leventje gaat
door, je gaat naar school, en

549
00:40:57,330 --> 00:40:59,930
je deed je vriendinnetjes
en alles gaat gewoon door.

550
00:40:59,930 --> 00:41:05,150
En dan heb je niet 't gevoel dat je
constant met die moeder rekening moet houden.

551
00:41:08,120 --> 00:41:14,010
Dus je deed natuurlijk van alles verkeerd. In haar
ogen, want je hield er gewoon geen rekening mee.

552
00:41:17,970 --> 00:41:23,370
Ja, en was d'r nou maar… eh, zoals nu, hè, dan
hebben ze hulp (lacht zuinig). Hè. Psychiaters

553
00:41:23,370 --> 00:41:27,530
en weet ik wat allemaal, die zich daar mee bemoeien
en die dan ook, denk ik, die, die, die band

554
00:41:27,530 --> 00:41:34,900
tussen moeder en, en, en kind, eh, ook proberen
te, te herstellen of, of te verstevigen, of zo.

555
00:41:35,070 --> 00:41:39,620
Maar 't leek net of wij steeds verder
eh, uit elkaar eh gingen groeien.

556
00:41:40,190 --> 00:41:44,750
Want zij zij vond 't niet bij ons
en, en wij vonden het niet bij haar.

557
00:41:46,750 --> 00:41:51,630
Dus 't hee, 't is een eh…
eenzaam gebeuren, eigenlijk.

558
00:41:51,850 --> 00:41:56,660
En dan die angsten, hè, die vreselijke
angsten die je houdt. 't Hoefde maar.

559
00:41:56,980 --> 00:42:00,564
Ik, ik kon vroeger bij wijze van
spreken, voelen als er onweer kwam.

560
00:42:00,564 --> 00:42:05,590
Dan was 't er nog niet, maar dan werd ik al
helemaal helemaal nerveus en ah, vreselijk.

561
00:42:05,590 --> 00:42:10,220
En zodra de eerste klappen kwamen, oh,
dan wist ik niet waar 'k 't zoeken moest.

562
00:42:10,220 --> 00:42:13,980
Oh, was ik zo vreselijk
bang (lacht). Onder tafel,

563
00:42:13,980 --> 00:42:16,810
later op kantoor heb ik
wel onder bureaus gezeten.

564
00:42:16,810 --> 00:42:21,380
Het heeft heel lang geduurd, voordat ik daar een
beetje overheen was. Altijd maar die klappen.

565
00:42:22,080 --> 00:42:26,590
Dat, dat, dat donderen, weet je wel. Dat is 't,
dat was het geluid van dat bombardement ook.

566
00:42:26,590 --> 00:42:30,090
Dat 't zo echt zo, dat heb je wel
's, nu ook wel 's, zo'n onweer

567
00:42:30,210 --> 00:42:32,529
is, dat 't zo helemaal over je
huis kan donderen, weet je wel.

568
00:42:32,530 --> 00:42:35,510
Dat gevoel. Nou, dat, dat,
dat was dan in 't huis.

569
00:42:35,510 --> 00:42:38,910
Dat was nog veel erger als
dat 't on, nu 't onweer is.

570
00:42:39,620 --> 00:42:45,910
En dat, ja, dat eh, dat is, dat, daar word
je een heel angstig mens van, eigenlijk.

571
00:42:45,970 --> 00:42:53,419
Je ziet overal gevaar en, en bang. 'k Was ook
altijd heel erg bang om alleen te zijn. Later ook.

572
00:42:53,419 --> 00:42:58,041
(Stilte). Ik was eigenlijk
altijd bang dat ik dood ging.

573
00:42:58,041 --> 00:42:59,820
En, dat ik dan niemand had, die bij
me was (lacht). Weet je, dat was

574
00:42:59,821 --> 00:43:02,150
echt enk, eh ja… Noem je dat,
existentiële angst, hè, basisangst.

575
00:43:02,150 --> 00:43:23,129
(Stilte). Ja. (Stilte). Of mijn moeder
dat had, dat weet ik eigenlijk niet.

576
00:43:23,130 --> 00:43:31,484
Die eh, die ging overal wel heen en die eh,
ja, dat was, wee, ik weet niet of ze dat had.

577
00:43:31,485 --> 00:43:37,180
Maar d'r is heel heel
weinig over gesproken.

578
00:43:37,230 --> 00:43:39,018
Want ik weet wel dat, later,
dat ik getrouwd was dat mijn m.

579
00:43:39,018 --> 00:43:43,724
Dat ik een keer met m'n man d'r over
had en dat ik zei: "Ach, laat ik het

580
00:43:43,724 --> 00:43:46,700
maar niet zeggen, want daar heb ik 't
al zo vaak over gehad." Toen zegtie:

581
00:43:46,700 --> 00:43:50,760
"Daar heb je 't nog nooit over gehad."
Maar dus had ik 't altijd in m'n hoofd.

582
00:43:51,670 --> 00:43:55,720
Was ik er kennelijk heel veel mee bezig en
had ik 't gevoel dat ik er altijd over sprak.

583
00:43:55,720 --> 00:44:34,280
Maar hij zegt: "Je praat er nooit over." (Stilte).
Dus dat is wel heel a, a, apart hè? (Stilte).

584
00:44:34,280 --> 00:44:40,160
Hm. (00:43:17)

585
00:44:40,160 --> 00:44:42,360
Waar woonde u in, in 1943?

586
00:44:42,360 --> 00:44:47,890
Ik woonde in Amsterdam-Noord in de Van
der Pekstraat boven de Bata, is dat.

587
00:44:47,890 --> 00:44:49,340
Grote straat.

588
00:44:49,420 --> 00:44:52,090
Woonden jullie daar al lang?

589
00:44:52,090 --> 00:45:00,546
Daar woonden we… denk ik, ehm ik
geloof 7 maanden. Ja, zoiets, 7 maa

590
00:45:00,660 --> 00:45:04,210
Wat was… sorry. Wat was dat voor huis?

591
00:45:05,290 --> 00:45:11,970
Een eh, een beletage, dus een eh, zou wij zouden
nu zeggen 'n flat hè. Dat heette toen beletage.

592
00:45:13,360 --> 00:45:17,840
Ja, gewoon, en eh, en ehh, daar
was nog een verdieping op ook.

593
00:45:17,841 --> 00:45:21,120
We hadden dus beneden hadden we
een kamer, een slaapkamer en een

594
00:45:21,120 --> 00:45:24,849
keuken, gang en dan de trap naar
boven en dan waren d'r boven.

595
00:45:24,850 --> 00:45:29,067
Ja, dat weet ik niet precies, 2
of 3 slaapkamers hadden we boven.

596
00:45:29,068 --> 00:45:32,570
Ik denk 2, dat we 2
slaapkamers hadden.

597
00:45:33,820 --> 00:45:34,950
Wat was dan beneden?

598
00:45:34,950 --> 00:45:39,330
Beneden was winkels, waren winkelgalerijen
eigenlijk. Waren allemaal winkels.

599
00:45:39,330 --> 00:45:42,790
Dus, die huizen die, die waren
allemaal boven de winkels gebouwd.

600
00:45:42,790 --> 00:45:48,190
't Was een eh, winkelbuurtje, hè. Was een
eh, postkantoor en een banketbakker en zo.

601
00:45:48,190 --> 00:45:51,140
Daar zijn ook heel veel
mensen omgekomen toen.

602
00:45:51,140 --> 00:45:54,220
Die stonden in die winkel. Ja.

603
00:45:54,220 --> 00:45:56,720
Boven welke winkel woonden jullie?

604
00:45:56,720 --> 00:45:59,730
Wij woonden boven de Bata. Dat was
een eh, een schoenenwinkel, hè. Ja.

605
00:46:02,950 --> 00:46:04,419
Met hoeveel woonden jullie daar?

606
00:46:04,420 --> 00:46:10,178
Toen woonden we d'r met m'n vader, moeder,
broertje van 14 en 'n broertje van 7.

607
00:46:10,310 --> 00:46:14,530
En dan had ik nog wel 2 broers,
maar die waren in Duitsland.

608
00:46:14,960 --> 00:46:17,140
Die, dus die woonden
daar niet eigenlijk.

609
00:46:17,140 --> 00:46:20,480
Ja, die kwamen natuurlijk wel met
verlof, maar die woonden daar niet.

610
00:46:22,060 --> 00:46:24,120
Jongensgezin en 1 meisje.

611
00:46:24,120 --> 00:46:27,690
Jongensgezin en 1 meisje, ja. Ja.

612
00:46:30,360 --> 00:46:36,470
En, de eh zomervakantie was
net begonnen… op 17 juli.

613
00:46:36,640 --> 00:46:40,803
Ja, dat weet ik niet. Dat weet ik
niet of we al zomervakantie hadden.

614
00:46:40,804 --> 00:46:45,450
'k Weet dat 't heel mooie dag was. Maar
ik was natuurlijk ook erg klein. En eh.

615
00:46:45,450 --> 00:46:48,220
Ik ging denk ik naar een
kleuterschool, zal wel.

616
00:46:48,910 --> 00:46:51,790
Maar, ik denk dat 'k ook
wel heel veel thuis eh, was.

617
00:46:51,790 --> 00:46:55,544
Dat denk ik wel. Omdat wij
toen al 's verhuisd waren.

618
00:46:55,545 --> 00:46:58,560
'k Denk dat ik toen nog niet zo
goed m'n draai daar gevonden had.

619
00:46:58,830 --> 00:47:00,806
En dat m'n moeder dacht: "Ach,
nou, ja, ze is toch nog zo klein.

620
00:47:01,280 --> 00:47:06,290
Laat 'r maar lekker thuis". Ik heb niet zo
heel veel beelden bij een eh, kleuterschooltje.

621
00:47:07,020 --> 00:47:09,518
'k Weet wel dat ik d'r wel 'ns geweest
ben. 't Was, geloof ik, bij een brug.

622
00:47:09,519 --> 00:47:16,910
Bij de Mei, bij de Meeuwenweg of zo. Meeuw-
Meeuw- Meeuwenweg of zo. Meeuwenlaan. Ja. Maar.

623
00:47:16,910 --> 00:47:19,309
Toen in ieder geval niet.
Toen was ik niet naar school.

624
00:47:19,310 --> 00:47:24,310
Mijn broertjes wel, die waren wel naar
school. Die waren naar de lagere school.

625
00:47:24,310 --> 00:47:28,040
Maar die kwamen terug vanwege
dat 't zo eh, ja, die

626
00:47:28,040 --> 00:47:32,510
vliegtuigen zo laag over
gingen, luchtalarm, en zo.

627
00:47:32,510 --> 00:47:36,130
Dus toen, toen hadden ze gezegd:
"De kinderen maar naar huis". Ja.

628
00:47:36,130 --> 00:47:38,080
Want jullie waren niet Katholiek anders zaten
jullie in de Rozakerk Ritakerk, noot J.M.

629
00:47:38,080 --> 00:47:38,760
van der Stelt).

630
00:47:38,760 --> 00:47:43,730
Ja, nee, wij waren niet Katholiek.
Nee, wij waren Apostolisch. Ja.

631
00:47:44,530 --> 00:47:49,860
Was ook een eh gebouwtje daar in de eh Clematisstraat,
was vroeger een gebouw. Daar gingen we heen.

632
00:47:49,860 --> 00:47:50,088
Ja.

633
00:47:50,089 --> 00:47:56,395
En en, wee, weet u nog hoe dat, hoe
eh, hoe die zaterdagochtend was.

634
00:47:56,396 --> 00:48:02,545
Eh, pff wa, war, hadden jullie, waren jullie aan
't ontbijten of hoe ging dat bij jullie thuis.

635
00:48:02,600 --> 00:48:06,870
Ja, we hadden eerst
ontbeten met elkaar. En eh.

636
00:48:06,870 --> 00:48:10,500
Toen gingen die jongens eh, die
gingen dan naar school. En.

637
00:48:11,530 --> 00:48:16,240
Toen, m'n vader was jarig geweest,
een dag van te voren, dus 49 geworden.

638
00:48:16,240 --> 00:48:21,598
En, daar waren we allemaal voor op de foto geweest,
tenminste de broertjes die thuis waren en ik.

639
00:48:21,599 --> 00:48:26,390
't Was echt zo'n mooie foto: ik met een grote
strik in m'n haar. En die kreeg m'n vader.

640
00:48:26,390 --> 00:48:30,000
En, en ik zegde daar een gedichtje
bij op over zonnebloemetjes, en zo.

641
00:48:30,000 --> 00:48:34,170
En ik zou altijd 't zo'n zonnetje
in huis zijn (lacht). En eh.

642
00:48:34,170 --> 00:48:37,330
Toen heb ik eh, heb ik 'm
ook goudsbloemen eh gegeven.

643
00:48:37,330 --> 00:48:39,900
Zonnebloemen waren
kennelijk niet voor handen.

644
00:48:40,780 --> 00:48:44,520
En eh, toen vroeg hij of ik nog een
keertje dat gedichtje op wou zetten.

645
00:48:44,520 --> 00:48:46,320
Zeidie tegen m'n moeder:
Ach, laat die kleine nog

646
00:48:46,320 --> 00:48:48,349
een keer dat gedichtje op
zeggen". Dus ik zei 't op.

647
00:48:48,350 --> 00:48:51,870
En in die tussentijd kwamen
dan die jongens thuis.

648
00:48:51,870 --> 00:48:56,170
En die gingen meteen linea recta naar boven
want die wilden wat, naar die vliegtuigen kijken.

649
00:48:56,170 --> 00:48:59,940
Die deden ramen open en die gingen kijken,
weet je wel. Die kwamen heel laag over.

650
00:49:00,620 --> 00:49:03,572
Nou, en toen had ik dat
gedichtje eh opgezegd, en eh.

651
00:49:03,573 --> 00:49:07,574
Nou, misschien heeftie me wel eh even op schoot
gehad. Dat weet ik niet. Maar in ieder geval.

652
00:49:08,840 --> 00:49:12,429
Hij eh, mijn moeder zei eh: "Kom pap,
vraag 'ns even of die jongens naar binnen.

653
00:49:12,430 --> 00:49:16,680
Roep die jongens naar binnen, want 't wordt nou
zo eng en die ramen moeten dicht". Nou, toen

654
00:49:16,680 --> 00:49:23,287
is hij naar 't balkon gelopen, en eh… Du moment
dat hij daar was, kwam d'r een voltreffer.

655
00:49:23,288 --> 00:49:26,430
En toen ging die met
balkon en al naar beneden.

656
00:49:26,840 --> 00:49:30,250
En die twee broertjes die
stonden samen voor 'n raam.

657
00:49:30,250 --> 00:49:36,410
En die ene die is d'r helemaal ongedeerd uitgekomen
en die andere, die was levensgevaarlijk gewond.

658
00:49:36,410 --> 00:49:40,570
Die is eh, ja, die is onder een bed terecht
gekomen en daar weer een muur overheen.

659
00:49:40,710 --> 00:49:47,220
Zodat de deur niet open kon. Ja, hoe dat eh ge,
gegaan is, dat, dat weet ik ook niet natuurlijk.

660
00:49:47,220 --> 00:49:51,117
Dat weet dat broertje ook niet, hoor. Die
van 14 wist 't ook niet, hij was beneden.

661
00:49:51,118 --> 00:49:55,138
Hij kwam op 'n gegeven moment naar
beneden en. En hij wist 't ook niet.

662
00:49:55,138 --> 00:50:04,330
Ja, 't is allemaal zo vreemd hè. Zo eh… Zo
onvoorstelbaar eh ge, gebeure, gebeurtenis.

663
00:50:05,450 --> 00:50:07,450
E, en, en, en uw vader die,
die, die was eh naar beneden.

664
00:50:07,450 --> 00:50:10,080
Die was naar beneden, ja.

665
00:50:10,080 --> 00:50:11,460
Gevallen.

666
00:50:11,460 --> 00:50:15,930
Met 't k, met, met 't hele, met de keuken en
met 't balkon en al d'r afgeval, d'r afgeslagen.

667
00:50:15,930 --> 00:50:19,030
En waar… kon u dat zien of? Wa

668
00:50:19,030 --> 00:50:23,170
Nou, ik was met m'n moe, kwam met m'n moeder
uit de slaapkamer. En we gingen naar de keuk.

669
00:50:23,170 --> 00:50:24,620
Wij zouden net naar de keuken gaan.

670
00:50:24,620 --> 00:50:28,910
Dus als ik een minuutje, misschien
'n 5 seconden eerder was

671
00:50:28,910 --> 00:50:31,743
geweest, had ik ook in die
keuken gestaan met m'n moeder.

672
00:50:31,744 --> 00:50:37,010
Daar was een teiltje en daar moest ik in, in
bad. Dus ik was al aardig ontkleed, zeg maar.

673
00:50:37,010 --> 00:50:40,720
En toen stonden wij nog net in
die gang en toen gebeurde dat.

674
00:50:40,720 --> 00:50:44,180
Toen heeft mijn moeder zich, die
heeft mij onder haar rokken gestopt.

675
00:50:44,180 --> 00:50:50,003
D'r kwam ineens, ja, een
vréselijke g, een vréselijk geluid.

676
00:50:50,003 --> 00:50:54,640
Een, een… ergste onweersbui kan nog
niet benaderen van wat er dan gebeurd.

677
00:50:54,640 --> 00:50:59,080
Dat… Omdat je hele huis trilt,
hè… Ik denk dat dat gevoel,

678
00:50:59,080 --> 00:51:04,212
dat je huis ook beweegt, dat
dat ook heel onheilspellend is.

679
00:51:04,212 --> 00:51:06,627
Want 't is natuurlijk altijd
een vast punt, hè, je huis.

680
00:51:06,628 --> 00:51:10,680
Daar kom je in, daar kom je thuis, daar voel je
je veilig, daar ga je naar bed, daar ga je slapen.

681
00:51:10,900 --> 00:51:13,330
En dan ineens is die
veiligheid er niet meer.

682
00:51:13,330 --> 00:51:20,650
Dan, dan dreig je… ja, je, je, je, je, je
roots of je s, je, je, je basis kwijt te raken.

683
00:51:21,860 --> 00:51:24,930
Nou, en eh, ik heb dus net zo
lang onder die rokken gestaan van

684
00:51:24,930 --> 00:51:28,489
mijn moeder tot zij toch dacht,
kan ik er, 't 'n beetje over was.

685
00:51:28,489 --> 00:51:32,840
En was alles donker en grijs
en kapot en alle, kalk, en zo.

686
00:51:32,840 --> 00:51:37,411
En toen is ze zo op de tast naar de deur
gegaan en dat was toevallig de deur naar buiten.

687
00:51:37,411 --> 00:51:40,368
't Had ook de deur van de kamer
kunnen zijn, bij wijze van spreken.

688
00:51:40,368 --> 00:51:44,376
Want 't was een gang waar we waren,
maar zij had de deur naar buiten.

689
00:51:44,377 --> 00:51:47,560
Nou, en toen zijn we over
allemaal puin, hè, en fietsen, die

690
00:51:47,700 --> 00:51:50,680
d'r lagen, leuningen d'r af,
zijn we naar beneden geklommen.

691
00:51:51,250 --> 00:51:57,340
En, nou ja, toen kwamen we in de hel, hè. Toen was
't eh, schreeuwen en gillen en mensen in paniek.

692
00:51:58,220 --> 00:52:02,170
En toen kwam mijn broertje ook al
direct naar beneden, die van 14.

693
00:52:02,450 --> 00:52:04,970
En, toen zei m'n moeder:
Waar is Gerrit en waar is

694
00:52:04,970 --> 00:52:07,830
eh papa." En: "Jaja, die
komen er zo aan", zeidie.

695
00:52:07,830 --> 00:52:11,180
Nou, dus mijn moeder stond nog even
te wachten, maar er gebeurde niks.

696
00:52:11,680 --> 00:52:14,368
Dus toen is zij weer naar
boven gegaan en ik achter

697
00:52:14,368 --> 00:52:17,240
d'r aan, hè. Achter, over
al die troep weer heen.

698
00:52:17,750 --> 00:52:18,940
En dan had je zo de deur.

699
00:52:18,940 --> 00:52:22,900
En dan had je 'n gang en dan had je de deur
van de keuken, die zat er zo tegenover.

700
00:52:23,060 --> 00:52:25,667
Nou, die deed ze open en toen was
er was er helemaal, helemaal niks.

701
00:52:25,670 --> 00:52:32,060
Was helemaal, ge, was gewoon bij de drempel af,
helemaal weg. En m'n vader lag daar, beneden.

702
00:52:32,060 --> 00:52:37,410
Die, die zag ik ook. Hij, hij, hij keek ook
omhoog. Nou, toe is, m'n moeder natuurlijk gillen.

703
00:52:37,410 --> 00:52:42,530
En, ooh, weet je wel. Nou, ja, die had d'r
ook nog geen voorstelling, wat er gebeurd was.

704
00:52:42,670 --> 00:52:44,209
Maakte hij, riep hij, of?

705
00:52:44,210 --> 00:52:50,933
Nee, nee, hij, hij lag daar gewoon. Maar
hij leefde nog wel. Dat bleek dus later.

706
00:52:50,934 --> 00:52:53,070
Hij heeft ook nog met
m'n moeder gesproken.

707
00:52:54,020 --> 00:52:56,560
Nou, en toen is m'n moeder,
eh, weer naar beneden gegaan.

708
00:52:56,560 --> 00:53:01,500
En mijn broer heeft mij op zijn schouders genomen
en toen, zijn we zo omgelopen, een blokje

709
00:53:01,500 --> 00:53:05,740
om, zo, dat je daar achter, had je van die
gangetjes, daar kon je zo in die tuinen komen.

710
00:53:06,710 --> 00:53:11,640
Ja, en dan kwam je van alles tegen, hè. Dan.
Afgerukte ledematen en een, eh man die, eh.

711
00:53:11,640 --> 00:53:14,600
Dat, dat is me altijd
heel erg bijgebleven.

712
00:53:14,600 --> 00:53:18,700
Dat ik tegen m'n broer zei van: "Kijk 's,
wat die meneer eh, heeft een heel gehaakt

713
00:53:18,700 --> 00:53:22,447
mutsje op z'n hoofd". Dat dacht ik, maar
dat was z'n schedel die eh d'r af was.

714
00:53:22,570 --> 00:53:25,450
Dus al die kleurtjes zag
ik natuurlijk van binnen.

715
00:53:25,680 --> 00:53:32,230
Nou, en eh… Fijn, maar ja, dat neem
je op, en, en, en je, je hebt er toch

716
00:53:32,230 --> 00:53:38,950
geen eh… Ja, je neemt het op en
denkt dat je verbijsterd bent, of zo.

717
00:53:38,950 --> 00:53:41,227
Je begrijpt het allemaal
niet. En je je kunt 't.

718
00:53:41,228 --> 00:53:43,280
Daar ben 'k natuurlijk ook
nog te klein voor, hè. 'k

719
00:53:43,280 --> 00:53:45,799
Kon 't allemaal niet
begrijpen wat er gebeurd was.

720
00:53:45,800 --> 00:53:51,360
En toen is mijn broer eh, met mij,
eh, beetje eh, achteraf blijven staan.

721
00:53:51,360 --> 00:53:53,360
Mijn moeder die liep die
tuin in naar mijn vader.

722
00:53:53,360 --> 00:53:55,900
En toen riep m'n broer
ineens: "Pas op, mam, je staat

723
00:53:55,900 --> 00:53:58,908
bovenop een arm!" Nou, en toen
keek ik natuurlijk ook, ja.

724
00:53:58,908 --> 00:54:01,230
Toen zag 'k zo een arm, (gebaar)
dus, groen mouwtje aan, en, nou.

725
00:54:01,500 --> 00:54:08,670
Ja, en ook dat, dat, dat je, je, 't is
net of je soort boekhouding, je schrijft

726
00:54:08,670 --> 00:54:11,670
't allemaal op, hè. Je slaat 't
allemaal op, je slaat 't allemaal op, zo.

727
00:54:11,870 --> 00:54:17,320
Maar je verwerkt 't niet. En.

728
00:54:17,320 --> 00:54:20,370
Nou, en toen schijnt m'n vader dus
gezegd te hebben tegen m'n moeder

729
00:54:20,370 --> 00:54:23,910
van dat, dat, dat ze dat andere
jongetje moest zoeken, die Gerrit.

730
00:54:24,810 --> 00:54:28,430
Want die, die die zag hij niet, dus hij heeft
kennelijk ons, of hij heeft naar ons gevraagd.

731
00:54:28,430 --> 00:54:31,680
En dat m'n moeder zei: "Ja, Wouter
en eh, die kleine, die zijn d'r wel.

732
00:54:31,680 --> 00:54:36,260
Maar Gerrit nog niet." Nou, moest ze terug
naar huis. Maar ja, daar kon ze niet bij.

733
00:54:36,440 --> 00:54:38,930
Is ze wel alleen geweest,
toen ben ik niet mee geweest.

734
00:54:39,790 --> 00:54:44,810
En toen is ze weer teruggekomen en toen was d'r
inmiddels hulpverlening. Ziekenwagen, en zo.

735
00:54:45,640 --> 00:54:47,940
En die hebben mijn vader
meegenomen, is mijn moeder

736
00:54:47,940 --> 00:54:50,190
toch met mijn vader
meegegaan naar 't ziekenhuis.

737
00:54:50,190 --> 00:54:54,350
Want hoe la, hoe lag
hij. Kon hij bewegen?

738
00:54:54,350 --> 00:54:58,601
Nou, ik denk niet. Nee, hij kon wel
praten, maar bewegen, nee, denk 't niet.

739
00:54:59,880 --> 00:55:05,770
Hij lag gewoon, hij lag, hij, hij lag, hij lag
daa, hij lag d'r gewoon. Hij bewoog niet nee.

740
00:55:05,770 --> 00:55:08,389
En toen hebben ze 'm in 't ziek.
Dat weet ik ook niet, hoor.

741
00:55:08,390 --> 00:55:11,190
Was ik ook niet bij, dat ze 'm
in die ziekenwagen hebben getild.

742
00:55:11,190 --> 00:55:13,070
Wij waren aan de voorkant van 't huis.

743
00:55:13,470 --> 00:55:15,490
Maar toen is mijn moeder
met 'm naar 't ziekenhuis.

744
00:55:15,490 --> 00:55:17,770
En toen schijnen ze wel afscheid
van elkaar genomen te hebben.

745
00:55:17,770 --> 00:55:20,282
Toen heeft mijn moeder, die
zei later ook: "Ja, ik zag,

746
00:55:20,470 --> 00:55:22,844
datie al rare kleuren kreeg,
hè. Datie verkleurde." En toen.

747
00:55:24,660 --> 00:55:29,380
En toen hadie gezegd dat, of ze 't altijd zo wilde
voorzetten, zoals ze 't samen hadden gedaan.

748
00:55:29,380 --> 00:55:33,440
Zeidie: "Je, je moet eh, je
moet 't zo, je moet 't zo doen.

749
00:55:33,440 --> 00:55:40,630
Je moet je gezin bij elkaar houden."
En ja, toen is die overleden. En eh.

750
00:55:40,630 --> 00:55:44,340
Maar, toen, mijn moeder is daar dus niet bij
geweest, want hij was nog niet overleden.

751
00:55:44,340 --> 00:55:48,380
Ze hebben afscheid genomen en toen is m'n moeder
weggegaan om dat jongetje te gaan zoeken. Ja.

752
00:55:48,380 --> 00:55:48,730
Uw broertje.

753
00:55:48,730 --> 00:55:55,380
Ja, en toen later hoorde ik dat, dat,
datie om 12 uur overleden was. Ja.

754
00:55:55,380 --> 00:55:57,490
Dus toen mijn moeder uit 't
ziekenhuis kwam, toen zag ik.

755
00:55:57,490 --> 00:56:00,740
Toen vroeg ik ook: "Waar is papa?"
En toen zei ze: "Ja, hij ligt

756
00:56:00,740 --> 00:56:04,277
in 'n ziekenhuis." Toen kwa, was
ze met iemand die was mee geweest.

757
00:56:04,277 --> 00:56:05,883
Die had 'n arm om d'r heen, en eh.

758
00:56:05,883 --> 00:56:09,610
Toen was ik zo blij, dat ik dacht: "Nou,
hij ligt tenminste in eh, in een bed."

759
00:56:09,610 --> 00:56:13,080
Want ik vond 't maar niks, natuurlijk,
tussen al dat puin en al die mensen.

760
00:56:16,140 --> 00:56:21,743
Ja. Ja, en toen heeft ze uiteindelijk haar
kind ook gevonden in datzelfde eh ziekenhuis.

761
00:56:21,744 --> 00:56:24,740
Maar ze is eerst, waarom
ze al, andere ziekenhuizen,

762
00:56:24,740 --> 00:56:26,540
misschien is ze daar naartoe
gestuurd, ik weet 't niet.

763
00:56:26,540 --> 00:56:30,481
Maar ze heeft 'n helehoop ziekenhuizen afge.
Binnengasthuis, en weet ik wat allemaal, en.

764
00:56:30,481 --> 00:56:34,550
Nou, daar wassie allemaal niet. En toen
lag hij toch in 't Wilhelminagasthuis. Ja.

765
00:56:35,610 --> 00:56:44,330
Met nog, met nog veel anderen. Ja. Maar ja,
daar was, eh, ja. Drie weken heeftie geleefd.

766
00:56:44,330 --> 00:56:49,475
En eh, z'n niertjes en eh z'n milt en z'n levertje
wa, was allemaal gescheurd, hoorde ik later.

767
00:56:49,475 --> 00:56:53,970
En, die arts had ook gezegd: "Ja, al zou die 't
overleven, dan hadden ze 'm van 't kastje naar

768
00:56:53,970 --> 00:56:59,760
de muur moeten stu, doen." En, 't was nooit meer,
had nooit meer, echt kunnen leven, zeg maar.

769
00:57:01,240 --> 00:57:03,819
En ik denk dat m'n moeder uiteindelijk
ook wel blij was, dat 't over was.

770
00:57:03,820 --> 00:57:14,540
Dat ze 't zo ook niet wilde. Nee.

771
00:57:14,540 --> 00:57:15,360
Ging u mee? Naar 't
ziekenhuis? In die drie weken?

772
00:57:15,360 --> 00:57:20,140
Ja ja ja gingen we mee
ja. Ja. Ja. Ja, dat eh

773
00:57:20,140 --> 00:57:22,420
Hoe was dat?

774
00:57:22,420 --> 00:57:26,220
Ja… Ja goh. Hij, hij praatte
ook wel nog. En, en, en.

775
00:57:26,970 --> 00:57:32,715
Maar ja, ja, je zat erbij en m'n moeder zal wel
steeds met dat kind bezig geweest zijn, of.

776
00:57:32,715 --> 00:57:35,950
Ja, je zat er wel bij en je zag
het wel. Maar ik kan ook niet.

777
00:57:35,950 --> 00:57:39,020
Ik kan me ook niet herinneren, dat ik
bijvoorbeeld dacht, dat ik het heel akelig vond.

778
00:57:39,020 --> 00:57:39,910
Het enige wat ik was.

779
00:57:39,910 --> 00:57:44,030
Dat ik zo raar vond datie zo'n, zo'n
beugel eh, zo'n soort ding over zich

780
00:57:44,030 --> 00:57:46,170
heen had (beeldt het uit met haar
handen) waar de dekentjes op lagen.

781
00:57:46,170 --> 00:57:50,420
Dat kon hij kennelijk niet
op z'n buik hebben. En eh.

782
00:57:50,420 --> 00:57:53,050
Maar ja, voor de rest lag die gewoon
in een kussen en hij praatte wel.

783
00:57:53,050 --> 00:57:56,006
Maar hij vroeg steeds naar z'n v, naar
z'n papa. Hij vroeg alsmaar naar z'n papa.

784
00:57:56,007 --> 00:58:01,320
"Waarom papa nou niet kwam", en zo. En ja… Dat
was natuurlijk heel moeilijk voor m'n moeder.

785
00:58:02,340 --> 00:58:05,319
En toen op 'n gegeven moment toen
zag ze wel datie 't niet zou halen.

786
00:58:05,320 --> 00:58:10,550
En toen zei ze: "Ga maar lekker slapen, komt
papa je wel halen." Nou, dat is ook gebeurd.

787
00:58:11,400 --> 00:58:16,010
In zekere zin. Ja. Ze zijn ook bij elkaar eh,
begraven. In één graf. Ja. v.a. 00:57:09).

788
00:58:16,010 --> 00:58:16,894
Ja (fluisterend)

789
00:58:16,895 --> 00:58:18,940
[stelt voor om de camera uit te doen]

790
00:58:37,030 --> 00:58:41,090
[stemt toe]