1
00:00:12,860 --> 00:00:19,830
We kunnen weer even door, zuster
Cecilia. Welke tekening had u?

2
00:00:19,830 --> 00:00:20,130
Deze, hè?

3
00:00:20,130 --> 00:00:21,390
Die heeft u net gedaan, ja.

4
00:00:21,390 --> 00:00:21,956
De keuken hè.

5
00:00:21,956 --> 00:00:23,220
Ja, die hebben we net gedaan.

6
00:00:23,220 --> 00:00:24,679
Da's de keuken. En
dan hebben we hier...

7
00:00:24,680 --> 00:00:26,870
Ja, daar zitten we nu.

8
00:00:26,870 --> 00:00:28,240
'Onze broodkamer.

9
00:00:28,240 --> 00:00:31,650
Op 't toneelscherm worden de
boterhammen gesmeerd'. Zoals ik u

10
00:00:31,650 --> 00:00:35,450
zei, hè, dus de tafel was een eh,
schragen en een toneelscherm.

11
00:00:35,450 --> 00:00:39,120
En dan had je hier het plaatje
'Verbeter de wereld begin bij jezelf'

12
00:00:39,210 --> 00:00:42,510
en dan zitten hier, de zusters
zitten hier boterhammen te smeren.

13
00:00:42,510 --> 00:00:47,950
'Onze broodkamer. Op 't toneelscherm worden
de boterhammen gesmeerd'. Voor tachtig mensen.

14
00:00:50,300 --> 00:01:01,270
Dus dat is, eh, een toneelscherm op
schragen is de tafel. Ja? Kan het?

15
00:01:01,270 --> 00:01:08,040
En dan hebben we hier het toneel, dus waar
vroeger het altaar was, hadden ze nou een toneel

16
00:01:08,040 --> 00:01:14,010
gemaakt, in dat ouwe kerkje, en, eh, 'Geknield
op de onderste trede van 't toneeltrapje

17
00:01:14,010 --> 00:01:18,930
vernieuwde ons jongste zuster voor 't eerst
haar geloften op 12 november 1944'. En dan zie

18
00:01:18,931 --> 00:01:25,090
je hier twee leunstoelen staan er op het
toneel, en 't gordijn is dicht, want achter het

19
00:01:25,090 --> 00:01:30,870
toneel woo- sliepen de kinderen, en dit is de
grootste stuk van de zaal waarin wij woonden.

20
00:01:30,910 --> 00:01:46,210
En d'r staat dus de kachel
en de, nee dat is, eh,

21
00:01:47,100 --> 00:01:49,540
Ja.

22
00:01:49,540 --> 00:02:00,850
En hier is nog een versje, zelfs.
Nieuwste succursaaltje. Och zeg toch.

23
00:02:00,850 --> 00:02:03,980
Hoe gaat dat versje? Hoe gaat dat,
kunt u een stukje lezen van het versje?

24
00:02:03,980 --> 00:02:04,072
Hm?

25
00:02:04,072 --> 00:02:05,270
Kunt u een stukje
lezen van het versje?

26
00:02:05,270 --> 00:02:06,750
Ik zal 't zo proberen, ja.

27
00:02:06,750 --> 00:02:13,360
'Ons Moeder liet een huiske bouwen Achter aan
de sacristie, Voor een zekere intentie! Welke?

28
00:02:13,360 --> 00:02:13,605
Dat ik nie.

29
00:02:13,606 --> 00:02:22,240
't Wier een heel ermoeiig kotje Zonder stijl
en zonder sier Lek 'n Batavierenhutje Mér dé

30
00:02:22,240 --> 00:02:28,000
deugde [oorspr: deerde] ons gin zier Want na...
Want na kennen we weer... Want na konnen we

31
00:02:28,000 --> 00:02:34,220
weer praoten Over 'onzen eigen herd' En die
is, zegt 't ouwe spreekwoord, 'Meer dan gouwe

32
00:02:34,220 --> 00:02:41,030
tientjes werd!' Niemes hoeft meer na de... Niemes
hoeft meer naar de buren Want ge kant met goed

33
00:02:41,030 --> 00:02:46,720
fatsoen Alle menselijke zaken In ons eigen hutje
doen'. Dat, dat gaat over die nieuwe WC, hè.

34
00:02:46,720 --> 00:02:48,546
Wie heeft dit geschreven?

35
00:02:48,547 --> 00:02:51,728
Dat weet ik niet, ik geloof
niet dat ik dat gedaan heb.

36
00:02:51,728 --> 00:02:57,170
Ik geloof het niet dat ik dat
gedaan, kan me niet voorstellen.

37
00:02:57,170 --> 00:03:01,890
'De schatrijke meneer Krepel Uit
het landhuis in de laan Heeft

38
00:03:01,890 --> 00:03:07,420
uit pure naastenliefde Een
azijnvat... z'n avijnzat... Azijnvat!

39
00:03:07,420 --> 00:03:12,540
afgestaan We hebben hier gemeten
met den duimstok En secuur toen

40
00:03:12,540 --> 00:03:18,030
gehalveerd Daarna wier zo'n half
tonneke In 't kot gedeponeerd.

41
00:03:18,220 --> 00:03:24,530
Nog één plank... Nog een plank mie een ronde
opening Lei men [legt men] over het oppervlak

42
00:03:24,580 --> 00:03:31,150
Vijfentwintig rooie pannen Vormen samen het
hele dak Als het buiten maar niet regent

43
00:03:31,430 --> 00:03:38,460
Zitten binnen aardig droog Licht en lucht
valt door de spleten En van boven in een boog.'

44
00:03:39,160 --> 00:03:42,680
'Na wat passen en wat meten
Hè de timmerman met beleid

45
00:03:42,680 --> 00:03:46,950
Zeven dikke bonenstaken
Stevig in de grond geheid.

46
00:03:47,110 --> 00:03:56,560
Mee een rijke magere... Mee een rij magere
plankskes Timmerde je het, het huukske, timmerde

47
00:03:56,560 --> 00:04:02,938
het huukske dicht Deur een deurke mee een
scheifke Blijft de veilig uit 't gezicht.

48
00:04:02,939 --> 00:04:07,470
We hoeven dan ook niet te pronken
Mee ons gek interieur Mer

49
00:04:07,470 --> 00:04:12,120
al zoude g'er om lachen Als ge
in nood zit, bidde d'r veur.

50
00:04:14,450 --> 00:04:19,260
Oh, als ge in nood zit, biede d'r
veur.' Dus dat gaat... 't is, 't is mijn

51
00:04:19,260 --> 00:04:22,384
hand van schrijven maar 'k kan me
niet voorstellen dat ik 't gemaakt heb.

52
00:04:22,385 --> 00:04:24,249
Afijn, in ieder geval,
dat gaat over de WC.

53
00:04:24,250 --> 00:04:25,240
Mooi, hè.

54
00:04:27,390 --> 00:04:29,469
Dus, 't is prachtig, 't rijmt.

55
00:04:29,470 --> 00:04:30,470
Ik heb ook wat voor u.

56
00:04:34,610 --> 00:04:40,249
Is dat dan? Oh, da's een
dagboek, is het niet?

57
00:04:40,250 --> 00:04:40,910
Ja.

58
00:04:40,910 --> 00:04:44,160
Zeven dagen in de linie,
ja, da's een dagboek.

59
00:04:44,400 --> 00:04:48,440
'Op het feest van de heilige rozenkrans
den eersten dag van oktober in Klarenbeek

60
00:04:48,440 --> 00:04:52,220
van Gelderland'. Och, zeg toch, dat
hebben jullie ook wat uitgetypt, hè!

61
00:04:52,220 --> 00:04:55,910
Dat heb ik niet gedaan, maar
dat hebben andere zusters...

62
00:04:55,910 --> 00:05:02,320
Da's helemaal uitgetypt, och mensen toch. Ja,
ik had toen tijd, hè, om te schrijven. Hier.

63
00:05:04,320 --> 00:05:08,660
'Van de gaarkeuken zijn zware ketels
met soep naar binnen gedragen', ja.

64
00:05:11,260 --> 00:05:28,250
Och zeg, toch, wat primitief. Nou, dat is dus, ja,
dat is uitgetypt, heb ik gezien. Klarenbeek 1945.

65
00:05:33,480 --> 00:05:37,560
Wat staat daar, aan het eind, wat
heeft u daar aan het eind geschreven?

66
00:05:37,560 --> 00:05:40,039
Aan het eind... staat er geloof ik
een groet aan mijn ouders geloof ik.

67
00:05:45,490 --> 00:05:51,910
'Voor vader en moeder als een souvenir aan de
bange maanden van september '44 tot mei '45.

68
00:05:51,910 --> 00:05:54,830
In grote dankbaarheid,
zuster Cecilia'.

69
00:06:12,820 --> 00:06:13,560
Juist.

70
00:06:13,560 --> 00:06:15,060
Wat zijn die laatste zinnen?

71
00:06:15,060 --> 00:06:19,570
'Nu zien we uit naar de dag waarop we
weer opnieuw kunnen aanvangen en onze

72
00:06:19,570 --> 00:06:24,680
beste krachten mogen geven aan de jeugd
van onze stad, die onder de vaderlijke

73
00:06:24,680 --> 00:06:29,180
leiding van God en de voorspraak van
sint Walburgis spoedig zal herleven.

74
00:06:29,180 --> 00:06:39,010
Klarenbeek, zomer '45'. Dus, dat heb ik eens
als kla-, als dagboek bijgehouden in die dagen.

75
00:06:39,320 --> 00:06:42,470
Nou zeg. En wat wil u nog meer?

76
00:06:42,470 --> 00:06:44,470
Nou, u heeft fantastisch verteld.

77
00:06:44,470 --> 00:06:45,240
Is het...

78
00:06:45,240 --> 00:06:47,480
Hoe was de bevrijding voor u?

79
00:06:47,480 --> 00:06:51,230
Ja, dat was natuurlijk een geweldig feest,
hè, dat kun je daar in dat boe-, eh, in dat

80
00:06:51,230 --> 00:06:55,870
schrift nog goed lezen, hoor, die laatste
bevrijding, die staat er goed in beschreven.

81
00:06:55,870 --> 00:06:58,010
Dat was toch zo'n vreugde!

82
00:06:58,010 --> 00:07:04,130
Dat een, dat het ineens weer, dat je
vrij kon ademhalen, dat, dat alles gewoon

83
00:07:04,130 --> 00:07:07,900
kon, dat je geen angst hoefde te hebben,
dat er geen vliegtuigen overkwamen die

84
00:07:07,900 --> 00:07:14,480
bommen bij zich hadden, dat d'r geen
noodsirene ging, dat, ooh, dat was zo'n vreugde!

85
00:07:14,480 --> 00:07:19,980
Dat staat ook duidelijk beschreven in die laatste
bladzijden, hoor, van eh, van dat schrift.

86
00:07:20,500 --> 00:07:26,650
Maar eh, ja dat was een geweldige vreugde voor
allemaal, hè. Als je toch vijf jaar in zo'n

87
00:07:26,650 --> 00:07:32,700
spanning hebt gezeten en, en dat, dat er bom,
bommenwerpers overkwamen, en, en dat je niet

88
00:07:32,700 --> 00:07:37,340
wist of dat die bommen zouden vallen ja of
nee, of ze, en dan ging d'r weer sirene, dan,

89
00:07:37,340 --> 00:07:43,430
die loeide, en dan moest je onder de banken
gaan zitten met al je kinderen en, nou, 't was

90
00:07:43,430 --> 00:07:54,650
alleen maar, ja, zorg en spanning en angst
en, en dan ineens valt dat helemaal van je af.

91
00:07:54,650 --> 00:07:59,140
Kunt u zich die dag herinneren, u was in
Utrecht, wat kunt u zich herinneren van die dag?

92
00:07:59,140 --> 00:08:04,520
Ja, wij zijn naar buiten gelopen met die kinderen,
we hebben gedanst en gesprongen en gedaan en, nou,

93
00:08:04,520 --> 00:08:11,470
we wisten niet wat we van gekkigheid moesten doen
gewoon, hè. Want het was, het was ineens vrede!

94
00:08:12,020 --> 00:08:22,165
Dat, dat, dat dat kon! Als je vijf jaar hebt
meegemaakt! En dan ineens dan mag je, dan ben je vrij!

95
00:08:23,880 --> 00:08:32,190
Dan, dan kun je gewoon, nou, over straat
gaan, je kunt blij zijn, je kunt, eh, hè, je

96
00:08:32,190 --> 00:08:38,690
hoeft geen spanning te hebben, je zit niet
in, in doodsgevaar, 't is, dus ontzettend.

97
00:08:39,190 --> 00:08:42,180
Ja, de, lees die laatste zinnen
maar, dan, dan, dan weet je

98
00:08:42,180 --> 00:08:46,880
al wat we beleefden eigenlijk,
hè. Dat, dat was zo'n vreugde.

99
00:08:47,090 --> 00:08:51,360
En u bent, ehm, van Utrecht
uit na een tijd weer naar

100
00:08:51,360 --> 00:08:52,570
Klarenbeek gegaan, of waar
bent u naar toe gegaan?

101
00:08:52,570 --> 00:08:54,050
Eh, naar Arnhem, naar Arnhem.

102
00:08:54,050 --> 00:08:58,120
U bent niet meer terug
naar Klarenbeek gegaan?

103
00:08:58,120 --> 00:09:01,133
Nee, dat geloof ik niet,
dat ik nog terug gegaan ben.

104
00:09:01,450 --> 00:09:06,210
Want toen daar, toen ze dan weer
vrij waren zijn ze dus weer in Arnhem

105
00:09:06,210 --> 00:09:13,580
terecht gekomen en, eh, daar hebben we
toen de Sacré Coeur kunnen bezetten,

106
00:09:17,490 --> 00:09:24,300
nee, ik ben geloof ik niet meer naar
Klarenbeek gegaan, dat geloof ik niet.

107
00:09:24,300 --> 00:09:25,208
Dat weet ik nou eigenlijk
niet meer precies.

108
00:09:25,510 --> 00:09:31,700
Kunt u nog herinneren hoe u terug naar Arnhem
bent gegaan? Hoe dat was, om Arnhem weer te zien?

109
00:09:37,530 --> 00:09:47,610
Ik, ik geloof dat we toen, eh, een, eh,
lift hebben gehad, hè. Dat er iemand,

110
00:09:49,990 --> 00:09:54,940
eh, iemand heeft ons gereden in, we hebben
een lift gekregen van iemand om naar

111
00:09:54,940 --> 00:09:59,220
de school te gaan kijken of die d'r nog
stond en of tie nog heel was gebleven

112
00:09:59,220 --> 00:10:08,240
en, en die Catharina school stond er
nog wel, Klarendal, die's heel gebleven.

113
00:10:17,160 --> 00:10:22,030
Ja, we zijn dus, eh, weer gauw
geprobeerd om, eh, om de school weer te

114
00:10:22,030 --> 00:10:24,490
kunnen beginnen met de kinderen, maar
ja die moesten ook eerst terugkomen

115
00:10:24,490 --> 00:10:28,080
allemaal, hè, want heel Arnhem was
d'r uit gezet, hè. Heel de stad.

116
00:10:28,970 --> 00:10:40,060
Dus dat heeft dan wel een poosje geduurd
voordat dat weer op orde was. Ja.

117
00:10:42,670 --> 00:10:48,120
Ehm, zuster Cecilia, u, u heeft heel veel
mee gemaakt in die oorlogstijd, en onder

118
00:10:48,120 --> 00:10:54,020
allerlei omstandigheden geleefd en ook hele
primitieve omstandigheden geleefd, zijn die

119
00:10:54,020 --> 00:11:00,860
ervaringen u nog van pas gekomen op andere
plekken in de wereld waar u gewerkt heeft?

120
00:11:02,130 --> 00:11:06,940
Nou, apart... Apart geloof ik niet.

121
00:11:11,340 --> 00:11:14,570
Want, ja, primitieve omstandigheden
heb je niet meer meegemaakt, hè, dus

122
00:11:14,570 --> 00:11:19,600
het was allemaal min of meer winst
wat je mee ging maken, hè. Het, eh,

123
00:11:19,600 --> 00:11:30,420
het ging vanzelf, laat ik zo zeggen,
hè. Dus, eh, ja, je hebt, eh...

124
00:11:30,420 --> 00:11:32,460
Bijvoorbeeld uw
vergelijking met Brazilië?

125
00:11:32,460 --> 00:11:41,620
Nou, dat kan ik niet zeggen, 't is, 't is
anders, hè. Het is een heel ander volk, een heel

126
00:11:41,620 --> 00:11:49,660
ander land, een heel andere omstandigheid, eh,
het is, eh, het is echt niet te vergelijken,

127
00:11:50,330 --> 00:11:58,700
dus het, eh, het heeft, nee, niet zozeer
invloed gehad daar, de evacuatie en, en Brazilië

128
00:11:58,700 --> 00:12:03,970
dat kan ik nou toch niet zeggen dat dat nou
zoveel overeenkomst met elkaar heeft gehad.

129
00:12:04,720 --> 00:12:09,290
Dat, eh, dat kan ik toch
eigenlijk niet zeggen. Nee.

130
00:12:10,380 --> 00:12:16,180
Okee. Mag ik u heel hartelijk danken
voor alles wat u verteld heeft!

131
00:12:16,370 --> 00:12:19,247
Ik heb het graag gedaan, hoor,
maar ik hoop dat u er iets

132
00:12:19,247 --> 00:12:26,810
aan hebt en dat het, eh, ja,
dat het historie blijft, haha.

133
00:12:26,810 --> 00:12:30,040
Laat ik zo zeggen. Ja.