1
00:00:05,600 --> 00:00:10,720
Meneer Roede, als u terugdenkt aan de oorlog,
toen de oorlog begon, hoe oud was u toen?

2
00:00:10,720 --> 00:00:14,799
Kunt u dat vertellen? Waar u
woonde en hoe het gezin er uit zag

3
00:00:14,800 --> 00:00:24,819
Ik woonde toen in de Ganzensingel en ik was
ondergedoken geweest. Toen kwam ik weer naar Groningen

4
00:00:24,820 --> 00:00:24,960
Waarom was u ondergedoken geweest

5
00:00:24,960 --> 00:00:29,498
Eh.. Ze gingen, die jonge fascisten ja,
die pakken ze allemaal op. De Duitsers.

6
00:00:29,498 --> 00:00:34,740
Toen zei mijn vader; jij gaat nu daar en daar
heen. Die had dat al geregeld schijnbaar.

7
00:00:34,740 --> 00:00:36,690
En vanaf nu ben je voluntair

8
00:00:36,690 --> 00:00:39,660
Wat houdt dat in voluntair

9
00:00:39,660 --> 00:00:40,712
Als voluntair werk je bij de boer.

10
00:00:42,170 --> 00:00:46,122
En de Duitsers vonden dat prima, want
die waren ook voedsel nodig natuurlijk.

11
00:00:46,123 --> 00:00:48,070
Dus dan waren we wel veilig

12
00:00:48,070 --> 00:00:48,910
En u was toen ook zestien

13
00:00:48,910 --> 00:00:49,940
Wat zei

14
00:00:49,940 --> 00:00:51,303
U was toen ook zestien

15
00:00:51,250 --> 00:00:51,960
Ja, zestien ja

16
00:00:51,960 --> 00:00:52,230
En in welk jaar

17
00:00:52,230 --> 00:00:53,770
Wat zei

18
00:00:54,350 --> 00:01:01,590
Wanneer was dat? 1943? Wanneer was dat

19
00:01:01,590 --> 00:01:08,240
Begin ’44 dacht ik, of ’43, ik weet het
zelf niet eens. Zoiets was het. ’44 denk ik

20
00:01:08,240 --> 00:01:10,590
En hoe was u vader
aan het adres gekomen

21
00:01:10,590 --> 00:01:17,613
Van een uh, ook van iemand die had er ook
ondergedoken gezeten. Dat vermoed ik. Ik weet dat niet.

22
00:01:17,613 --> 00:01:21,459
Dat heeft hij mijn nooit verteld.
Hij wist alleen het adres.

23
00:01:21,460 --> 00:01:25,745
En ik kan ook niet meer vertellen hoe ik
daar gekomen ben. Dat zou ik niet meer weten.

24
00:01:26,270 --> 00:01:30,410
Ik weet wel dat ik er zat. En
dat was in de Wieringenmeer.

25
00:01:31,470 --> 00:01:39,830
Aan de Slootweg, en de Slootweg loopt van
Houwkes, dat is een dorp daar, naar Slootdorp.

26
00:01:39,830 --> 00:01:40,964
En dat was de Slootweg.

27
00:01:42,110 --> 00:01:49,450
En dat midden, vanaf de Houwkes
aan de Slootweg, middenin, aan

28
00:01:49,450 --> 00:01:53,240
de linkerkant daar woonde die
boer waar ik ondergedoken was

29
00:01:53,240 --> 00:01:55,830
Wat waren dat voor mensen

30
00:01:55,830 --> 00:02:00,630
Friezen. Dat waren Friezen. Friese mensen. ‘t was
allemaal Fries daar zo’n beetje in die hoeken.

31
00:02:00,630 --> 00:02:11,380
En die hadden allemaal een boerderij, groot,
heel groot trouwens. En daar was ik ondergedoken.

32
00:02:11,380 --> 00:02:17,653
Maar die boer of die boerin
had een familie en een

33
00:02:17,653 --> 00:02:21,570
van die jongens was NSB’er,
en die werkte daar ook.

34
00:02:22,340 --> 00:02:26,229
Maar hij wist niet dat ik een onderduiker
was, hij dacht gewoon ik werkte hier ook.

35
00:02:26,230 --> 00:02:29,470
Ook een voluntair. Zodoende.

36
00:02:29,530 --> 00:02:32,777
Maar later toen kwam het
bericht dat het spul kwam

37
00:02:32,777 --> 00:02:35,661
onder water, de Duitsers
lieten het onder water lopen.

38
00:02:35,662 --> 00:02:40,120
Ik heb het niet meegemaakt. Dus
zodoende moest ik weer terug.

39
00:02:40,780 --> 00:02:45,160
En toen is een oude fiets in elkaar gezet,
een heel oud ding want ja, er was niks.

40
00:02:45,160 --> 00:02:52,150
En de zoon van de boer, die was Abe, Abe heette
die vent, Abe, en die was met de fiets bezig

41
00:02:52,150 --> 00:02:58,070
Maar waarom moest u terug? Dat wist u van
tevoren dat het onder water gezet zou worden

42
00:02:58,070 --> 00:03:04,282
Dat werd toen al… Ik was er al een poos en toen
werd er al over gepraat dat het onder water kwam.

43
00:03:04,283 --> 00:03:07,045
En als het onder water kwam, ja, dan
kwam ik niet meer weg natuurlijk.

44
00:03:07,046 --> 00:03:11,210
Dus zodoende ben ik op de
fiets naar Groningen gegaan

45
00:03:11,210 --> 00:03:12,399
Wat deed u toen voor
werk op de boerderij

46
00:03:12,399 --> 00:03:12,486
Wat

47
00:03:12,486 --> 00:03:13,530
Wat voor werk deed u op de boerderij

48
00:03:13,530 --> 00:03:17,670
Ohh, Meehelpen in de boerderij,
aardappelen rooien en alles deed ik.

49
00:03:17,670 --> 00:03:23,270
Je moet elkaar gewoon meehelpen. En dan
gingen we ‘zondags gewoon melk karren.

50
00:03:23,270 --> 00:03:28,760
We maakten onze eigen roomboter daar daarzo, en
de boerin die maakte kaas. En dat werd verkocht.

51
00:03:28,760 --> 00:03:35,100
En er kwamen veel mensen uit Amsterdam,
met bontjassen en enzovoort en sieraden

52
00:03:35,100 --> 00:03:39,250
om maar te ruilen voor eten, want Amsterdam
was er natuurlijk helemaal geen eten.

53
00:03:39,570 --> 00:03:44,495
En dan kwamen ze daar naar de boerderij,
en de boer die gaf iedereen wat.

54
00:03:44,495 --> 00:03:47,000
Dat werd ingepakt, blaumasa,
daar konden ze olie van

55
00:03:47,000 --> 00:03:51,170
draaien enzovoort en dat
hoefden ze niet te betalen.

56
00:03:51,170 --> 00:03:53,970
Niks. Ze kregen het zo mee
en dan mochten ze weggaan.

57
00:03:53,970 --> 00:03:56,910
En ze hoefden ook geen kleding,
want aan geld had je niks.

58
00:03:57,690 --> 00:03:58,281
Het was alleen maar kleding
wat ze gingen ruilen..

59
00:03:58,760 --> 00:04:02,020
bontjassen, sieraden maar
dat wou de boer niet hebben.

60
00:04:02,020 --> 00:04:05,250
Hij zei; hou dat maar
lekker en ga maar terug

61
00:04:05,250 --> 00:04:06,263
Dat waren goede mensen

62
00:04:06,263 --> 00:04:06,768
Ja, dat waren hele goede mensen.

63
00:04:06,768 --> 00:04:10,347
En er werd elk jaar voor gemaakt,
dus van de kaas en de boter daar

64
00:04:10,348 --> 00:04:14,139
werd geld voor gemaakt en zodoende
konden we daar wel leven met melkaar

65
00:04:14,140 --> 00:04:16,140
Vond u dat wel fijn

66
00:04:16,140 --> 00:04:19,720
Later toen, kwamen er weer
die jongens van Amsterdam.

67
00:04:19,720 --> 00:04:23,795
Toen was er inderdaad niks meer om weg te geven.
Het was op, ze moesten er toen mee stoppen.

68
00:04:23,795 --> 00:04:26,550
En dan kwamen ze weer. En zo en zo.

69
00:04:26,550 --> 00:04:29,700
En ja, dan werd er gescholden:
‘vuile rotboer!’ ‘vuile rotboer!’

70
00:04:29,700 --> 00:04:33,230
Wij verrekken van de honger
en jullie…zo ging dat allemaal

71
00:04:33,230 --> 00:04:35,924
Had u goed contact met die mensen

72
00:04:35,924 --> 00:04:42,918
Met die boer? Ja. Ja. Daar kon ik
heel goed mee, dat waren goede mensen.

73
00:04:42,919 --> 00:04:44,170
Maar je had je werk daar wel

74
00:04:50,640 --> 00:04:53,410
Had u contact met u ouders

75
00:04:53,410 --> 00:05:01,625
Met mijn ouders nee. Nee, toen niet. Hoe lang
heb ik daar gezeten… niet zo gek lang hoor.

76
00:05:01,625 --> 00:05:05,980
Nee, ik had geen contact met mijn ouders.
Dat kon ook niet trouwens. Dat wou niet.

77
00:05:06,120 --> 00:05:16,090
Dus ik heb er ook echt niet zo lang gezeten.
Doordat het onder water kwam moest ik weg.

78
00:05:16,230 --> 00:05:22,970
Enne, ja hoe heette die boer ook?
Ja, die was Tjalma. Boer Tjalma.

79
00:05:23,370 --> 00:05:27,010
En de zoon Abe, en de
dochter heette Doette.

80
00:05:27,480 --> 00:05:32,780
Dat weet ik nog best omdat ik daar na de oorlog
weer geweest ben. Toen ging ik er weer heen

81
00:05:32,780 --> 00:05:36,680
En toen u terug moest naar
Groningen, hoe ging dat

82
00:05:36,680 --> 00:05:40,815
Op de fiets. Op de oude fietsje dus. Alle
fietsen waren in beslag genomen, toen al.

83
00:05:40,815 --> 00:05:46,706
En toen was er een oud frame en toe werd die Abe,
de zoon van de boer die was ouder als ik, heeft

84
00:05:46,707 --> 00:05:52,405
ie wat bij elkaar geschatterd, trappers enzo..
Alleen de ene trapper was langer als die andere.

85
00:05:52,406 --> 00:05:57,604
[Lacht] Ja, goed, dat was niet anders.
Een zadel was niet aan te komen.

86
00:05:57,604 --> 00:06:03,420
Dus het spul was een beetje… het waren
van die kuchenbanden, dat heette het toen.

87
00:06:03,950 --> 00:06:08,582
Die waren van streepjes van
autobanden. Daar reden we dus op.

88
00:06:08,583 --> 00:06:11,650
En die waren met nageltjes
aan m’ekaar gezet

89
00:06:11,650 --> 00:06:12,593
Wanneer was dat

90
00:06:12,593 --> 00:06:14,480
Dat was in 1944 zeiden wij ja.

91
00:06:14,480 --> 00:06:17,290
Weet u ongeveer nog welke maand

92
00:06:17,290 --> 00:06:21,259
Nee, nee, dat is zo lang geleden

93
00:06:21,260 --> 00:06:25,120
Was het zomer, zaten er
nog blaadjes aan de bomen

94
00:06:25,120 --> 00:06:30,619
Ja… het was.. Nou, het was
niet koud. Dat weet ik nog wel.

95
00:06:30,620 --> 00:06:35,130
Ik weet niet meer wat voor dag… Nee
ik weet het niet meer, maar het

96
00:06:35,131 --> 00:06:38,440
was niet koud, logische niet, maar
het was geen winter sowieso niet

97
00:06:38,440 --> 00:06:41,740
Hoe ging die reis naar
Groningen? Hoe verliep die reis

98
00:06:41,740 --> 00:06:48,950
Dat ging vrij goed, ik moest de Afsluitdijk over
natuurlijk. En dat was een hele reis geweest.

99
00:06:49,100 --> 00:06:55,480
En toen midden op de Afsluitdijk,
daar zat iemand aan de kant van de weg.

100
00:06:56,090 --> 00:07:01,820
Fietsje bij hem, dat zag ik wel. En dat was
een jochie uit Amsterdam om eten te halen

101
00:07:01,820 --> 00:07:08,574
Alleen die is daar gaan zitten, wat die riep om
water, hij had dorst, en ik had geen water bij mij.

102
00:07:08,574 --> 00:07:11,860
En hij had een flesje,
maar die was leeg.

103
00:07:11,860 --> 00:07:15,761
En toen zei ik dat we wel zouden
zien dat we water krijgen.

104
00:07:18,190 --> 00:07:22,320
Maar ik zei dat ik wel wat water zou
pakken, toen ging ik aan de kant van het

105
00:07:23,010 --> 00:07:26,600
IJsselmeer naar beneden toe maar daar stonden
allemaal borden met doodskoppen erop.

106
00:07:26,600 --> 00:07:28,740
Mijnen stonden erop. Dus.. mijnen.

107
00:07:28,740 --> 00:07:33,500
Maar daar ben ik er tussendoor
gekropen schijnbaar en daar beneden

108
00:07:33,500 --> 00:07:36,980
bij de IJsselmeer water in de
flessen gedaan, zakdoek ervoor.

109
00:07:36,980 --> 00:07:40,280
En dat water… Maar toen kon
je dat water nog drinken.

110
00:07:40,280 --> 00:07:41,922
Tegenwoordig is het niet meer
te drinken, dat wil niet meer.

111
00:07:42,460 --> 00:07:44,561
Maar toen slootwater en alles
kon je toen nog wel drinken.

112
00:07:44,810 --> 00:07:47,533
En zo heb ik IJsselmeerwater
voor hem gehaald.

113
00:07:47,533 --> 00:07:52,380
Drinken gehad, en toen een poos gezeten,
en toen zijn we later samen weggefietst

114
00:07:52,380 --> 00:07:52,665
Wat was het voor jongen

115
00:07:52,665 --> 00:07:52,690
He

116
00:07:52,690 --> 00:07:56,230
Wat was dat voor een jongen

117
00:07:56,230 --> 00:07:57,945
Weet ik niet. Weet ik niet.
Hij woonde in Amsterdam.

118
00:07:57,945 --> 00:08:03,660
Ik heb niet eens naar zijn naam gevraagd, ja,
z’n naam ben ik vergeten. Dat weet ik niet meer.

119
00:08:03,660 --> 00:08:07,288
Maar hij is.. hij kwam
van Amsterdam voor eten.

120
00:08:07,288 --> 00:08:12,870
Hij had alles, dingen bij zich, ook een
bontjasje had ie bij zich om te ruilen voor eten.

121
00:08:13,600 --> 00:08:18,130
Nou, bin’n we samen verder gegaan. Wat
komt eerst; Harlingen of Vlaardingen?

122
00:08:18,130 --> 00:08:21,830
Dat weet ik niet eens,
ik geloof Harlingen.

123
00:08:21,830 --> 00:08:24,530
We reden naar een van die plaatsen, daar
kwamen we aan en toen was het acht uur.

124
00:08:24,530 --> 00:08:29,850
We hebben heel lang op de dijk gezeten.
Acht uur moest je binnen wezen.

125
00:08:29,850 --> 00:08:31,750
Dus we konden echt niet verder.

126
00:08:31,750 --> 00:08:34,451
En toen zijn we naar een boer gegaan en we
hebben gevraagd of we daar konden slapen.

127
00:08:34,452 --> 00:08:42,132
Toen zegt ie: slapen, dat kan niet, eten wel.
Nou, toen wouden we eten en toen gingen we eten.

128
00:08:42,132 --> 00:08:47,011
Toen kregen we tarwepap, dat vergeet ik ook niet..
‘t was altijd tarwepap trouwens in de oorlog.

129
00:08:47,012 --> 00:08:54,960
En hij zei eten.. En heeft… daar verder op
woont mijn broer en daar kunnen jullie slapen

130
00:08:54,960 --> 00:08:58,350
Zo is dat ook gebeurd, we
hebben daar gegeten. Tarwepap.

131
00:08:58,350 --> 00:09:01,120
Hij heeft twee borden opgegeten,
ik een bord, had ik meer als genoeg.

132
00:09:01,290 --> 00:09:06,142
En toen zei die, toen werd er gezegd: ga nou maar
naar mijn broer en daar kunnen jullie slapen.

133
00:09:07,440 --> 00:09:08,880
Dat deden we dan ook.

134
00:09:08,880 --> 00:09:09,397
Dus we stappen op de fiets, want we moeten
maar een klein stukje, zegt ie tegen

135
00:09:09,398 --> 00:09:10,870
mij: als ze vragen of we nog eten willen
hebben, moet je niet zeggen nee hoor.

136
00:09:10,870 --> 00:09:11,332
Ik lust nog wel wat.

137
00:09:12,220 --> 00:09:20,850
Ik zei; joh, je hebt al twee borden op’.
Hij zei: nou, ik lust graag nog een beetje.

138
00:09:21,920 --> 00:09:25,160
Nou goed, zo gezegd, zo gedaan. We bin’n daar,
vroegen ze ook of we eten wilden hebben.

139
00:09:25,160 --> 00:09:32,335
Ik zei toen dat ik al had gegeten en dat ik
niet zonodig hoefde. Nou zei de jongen ik wel.

140
00:09:32,336 --> 00:09:36,870
En toen kreeg hij eten, en hij ging
het weer eten. Veel te veel eten.

141
00:09:36,870 --> 00:09:40,540
’s Nachts sliepen we.. moesten we
in het varkenshok, waar geen varkens

142
00:09:40,540 --> 00:09:45,119
meer in waren er werd mooi schoon stro
ingelegd, en daar konden we slapen.

143
00:09:45,120 --> 00:09:46,750
In het varkenshok.

144
00:09:46,860 --> 00:09:48,470
En dat ging prima natuurlijk,
maar ’s nachts hoorde

145
00:09:48,471 --> 00:09:51,540
ik natuurlijk wel dat die
man aan het overgeven was.

146
00:09:51,540 --> 00:09:55,729
Die man was heel ziek. Van
zoveel tarwepap had ie gegeten.

147
00:09:55,730 --> 00:10:02,699
Logisch want die man was het niet
gewend he, hij kwam uit Amsterdam

148
00:10:02,700 --> 00:10:04,467
Hoe oud was die jongen ongeveer

149
00:10:04,468 --> 00:10:07,936
Pfff…mijn leeftijd zo’n beetje,
hij was iets ouder misschien.

150
00:10:07,937 --> 00:10:10,088
Een, twee jaar ouder,
maar dat was het dan ook.

151
00:10:10,679 --> 00:10:15,708
Nou toen bin’n we daar weggegaan, we hebben weer
wat gegeten natuurlijk. Zijn we weer verder gegaan.

152
00:10:15,708 --> 00:10:19,126
En we bin’n ook bij andere boeren
geweest, we kregen tarwe mee,

153
00:10:19,127 --> 00:10:22,064
ik kreeg ook tarwe mee, ook van
die ene boer en van dezen ook.

154
00:10:22,065 --> 00:10:26,774
Pommetje tarwe, dus ik
kreeg ook tarwe, hij ook.

155
00:10:26,774 --> 00:10:29,264
En toen hebben we bij een
ander ook nog tarwe gehad.

156
00:10:29,265 --> 00:10:33,092
Drie pommetje, pommels tarwe, ik weet niet
hoeveel dat er in zit. Maar dat waren pommetjes.

157
00:10:33,092 --> 00:10:37,578
En toen hebben we afscheid genomen,
maar ik zei, ik moet naar Groningen.

158
00:10:37,792 --> 00:10:39,045
Ik zeg ga je nou naar huis toe.

159
00:10:39,046 --> 00:10:41,043
Hij zei ik moet naar Meer toe, ik zei hier je
krijgt die van mij erbij. Hij zei nee, ik zei hier.

160
00:10:41,043 --> 00:10:41,206
Ik zei ik hoef niks.

161
00:10:41,207 --> 00:10:46,783
Hier dat krijg je van mij, alle drie, wat
ik heb krijg je van mij krijg jij ook.

162
00:10:46,784 --> 00:10:49,690
Dus ik deed dat, ik
gaf hem dat allemaal.

163
00:10:51,900 --> 00:10:59,720
Ik heb hem een oorveeg gegeven, ik weet ook
niet hoe hij heet. En zo maar afscheid genomen

164
00:10:59,720 --> 00:11:00,914
En hij ging weer terug naar Amsterdam

165
00:11:00,914 --> 00:11:01,465
Dat vind ik erg jammer, ik had
graag geweten hoe hij heette.

166
00:11:02,340 --> 00:11:05,689
Dan had ik wel met hem contact opgenomen.
Maar dat wist ik niet, dat vond ik erg jammer

167
00:11:05,690 --> 00:11:09,050
Waar nam u afscheid van hem

168
00:11:09,050 --> 00:11:09,327
Wat zei u

169
00:11:09,328 --> 00:11:10,160
Waar nam u afscheid van hem

170
00:11:10,160 --> 00:11:13,480
Waar… bij die boer, bij die
boer kwamen we weg van de

171
00:11:13,480 --> 00:11:15,671
ree af.. Voor bij die weg
hebben wij afscheid genomen.

172
00:11:16,860 --> 00:11:19,930
En ik heb alles in zijn fietstas
gestopt en mijn tarwe erbij.

173
00:11:19,931 --> 00:11:21,380
Hij was er allemaal heel blij mee, ik zeg
dan moet je wel terug naar Amsterdam gaan.

174
00:11:21,380 --> 00:11:23,490
Dat zou hij ook doen.

175
00:11:23,490 --> 00:11:31,240
Hij had een flesje melk meegekregen van de boer,
toen ging hij terug en ik ging naar Groningen.

176
00:11:31,240 --> 00:11:34,722
Dus ik hobbelde verder op
mijn fiets onderweg, maar

177
00:11:34,722 --> 00:11:39,410
ja, dat stro... de boerin
had in een kous stro gedaan.

178
00:11:39,450 --> 00:11:46,180
En dat zo op een zadelpin gedaan. Dat het toch
zachter zat. Maar ja, dat is niet houdbaar.

179
00:11:46,180 --> 00:11:55,430
Dat slijt, en dus dat stro dat verloor ik
een beetje. Dat ging almeer werd ik kwijt.

180
00:11:55,430 --> 00:11:57,321
Dat treedde ik af en dan deed ik
bond ik het weer bij m’elkaar.

181
00:11:57,321 --> 00:11:57,658
Maar ja dat houdt geen stand,
dat wil natuurlijk niet.

182
00:11:57,659 --> 00:12:01,380
Op den duur zat ik dus op een pin, ja
schuin hoor want dat doet verrekte zeer.

183
00:12:01,480 --> 00:12:07,140
Maar goed het is gered. En toen kwam ik, Ja, was
verder na die tijd. Toen moest ik naar de smid.

184
00:12:07,140 --> 00:12:10,030
En toen was de band stuk, ja
band, die kucheband dan hé

185
00:12:10,030 --> 00:12:12,150
Dat was dezelfde dag nog

186
00:12:12,150 --> 00:12:15,320
Nee, de dag erop. De
dag erop, een dag later.

187
00:12:15,530 --> 00:12:18,350
En toen ging die kucheband
stuk, en toen heb ik ’s

188
00:12:18,350 --> 00:12:21,160
middags naar de smid want die
waren er toen nog allemaal.

189
00:12:21,160 --> 00:12:27,430
Nou niet meer maar toen wel. Dus ik naar
de smid, en die zei wat nou jongen…. zozo.

190
00:12:27,430 --> 00:12:30,540
Nou, ze hielpen je allemaal wel hoor.
En had ie weer die band gemaakt.

191
00:12:30,540 --> 00:12:34,750
En later ging ie alweer stuk, maar
goed ik kon weer een eindje verder.

192
00:12:34,880 --> 00:12:40,786
Ik weet nog wel, ik kwam bij Zuidhorn, dichtbij
Groningen al. Drie dagen over gedaan hoor.

193
00:12:40,786 --> 00:12:47,378
Bij Zuidhorn, maar toen was het weer acht uur.
Dat was Noordhorn, en toen was het weer acht.

194
00:12:47,378 --> 00:12:50,540
En ik dacht joh ik moet hier blijven
ik kan niet, ik durf niet verder.

195
00:12:50,540 --> 00:12:55,430
En dan ben ik gestopt, want bij Noordhorn
is een witte molen, die staat er nou nog

196
00:12:55,430 --> 00:13:01,608
En dat huis vlakbij daar heb ik geslapen. Ik
weet niet meer waar maar bij die witte molen.

197
00:13:01,609 --> 00:13:06,310
Daar heb ik ’s nachts geslapen.
En toen ben ik verder gefietst.

198
00:13:06,370 --> 00:13:07,076
En toen kwam ik de andere daags, ’s morgens
heb ik daar ook gegeten. Bij die mensen.

199
00:13:09,220 --> 00:13:14,466
Toen ben ik verder gefietst en toen kwam ik
bij Zuidhorn in de buurt. Dat is dichtbij al.

200
00:13:15,430 --> 00:13:22,590
Staat er op het fietspad staat een meisje. Ik
denk ho, daar staat iemand, maar ik fiets door.

201
00:13:22,590 --> 00:13:27,082
Toen zegt ze opeens tegen mij
even verderop is controle hoor.

202
00:13:27,082 --> 00:13:32,760
Ik zeg ohhh dat geeft niets, want ik wist
niet wie zij was. Je kon geen mens vertrouwen.

203
00:13:32,760 --> 00:13:38,240
Ik zei nee is niet belangrijk. Oh nee zegt
ze, nee zeg ik, oh zegt ze ga dan maar door.

204
00:13:38,240 --> 00:13:43,266
Maar ik rij een stukje door en ik denk
jee joh, ik moet toch maar afstappen.

205
00:13:43,267 --> 00:13:45,327
Dus ik stapte af, en zij
stond toch nog te kijken.

206
00:13:45,327 --> 00:13:51,178
Ik ging naar haar toe en dacht ik
al zei ze, ga maar achter mij aan.

207
00:13:51,178 --> 00:13:57,120
Dus ik ging met haar mee naar de boerderij
waar zij woonde. En toen daar voorbij.

208
00:13:57,120 --> 00:14:00,583
En toen zegt ze moet je wat drinken? Ik heb wel
lekker een beker melk voor je, ik zei mooi.

209
00:14:00,584 --> 00:14:02,510
Ik kreeg een beker melk van haar

210
00:14:02,510 --> 00:14:04,060
Nou zegt ze, nou ga je verder.

211
00:14:04,060 --> 00:14:08,980
Die sloot waar we nou voor staan zie
je die sloot, daar ga je doorheen.

212
00:14:08,980 --> 00:14:12,740
Die is droog, daar kun je doorheen
kruipen, zie je die hek in de verte?

213
00:14:12,740 --> 00:14:17,270
Ik zei ja, daar kan je pas weer
omhoog. Ik zei zo, ze zei ja

214
00:14:17,270 --> 00:14:18,900
Maar wat was er dan voor controle dan

215
00:14:18,900 --> 00:14:24,100
Ja, Duitsers die hielden
mensen daar allemaal aan

216
00:14:24,100 --> 00:14:25,709
En u was bang dat als ze u zouden zien

217
00:14:25,710 --> 00:14:30,480
Nou, daar was controle en ik
weet niet waarom, maar ‘t was

218
00:14:30,480 --> 00:14:33,290
controle van de Duitsers en die
stonden daar te controleren daarzo.

219
00:14:33,290 --> 00:14:39,169
Dus dan houden ze je aan en vooral als je op een
fiets rijdt, fietsen waren in beslag genomen.

220
00:14:39,170 --> 00:14:43,310
Dus ik denk ja dat moet ik maar niet doen.
Zodoende ben ik door die sloot gegaan.

221
00:14:43,310 --> 00:14:49,318
Maar dat is een hele ellende geweest. Want ga
maar eens door een droge sloot, met een fiets.

222
00:14:49,319 --> 00:14:51,999
Met een voorwiel te pakken
en naar voren te trekken.

223
00:14:52,000 --> 00:14:54,610
Dan komen je trappers in
de modder van die sloot.

224
00:14:54,930 --> 00:14:59,320
En hij was dan droog, maar toch
gaan die trappers in de modder zitten

225
00:14:59,430 --> 00:15:02,130
Ja, en dat trekt niet zo
lekker, dat gaat langzaam.

226
00:15:02,130 --> 00:15:07,210
En iedere keer naar mij toe op mijn
borst en dan weer de zadel terug.

227
00:15:07,210 --> 00:15:11,700
Weer verder, dat heeft lang geduurd. En
toen dacht ik nou, nou red ik het wel.

228
00:15:11,700 --> 00:15:14,800
En toen even met mijn koppie kijken
boven de sloot, en toen was het schoten.

229
00:15:14,980 --> 00:15:19,520
Tatatatata…Ik denk jees,
ze zien mij hier natuurlijk.

230
00:15:20,330 --> 00:15:23,212
Nou weer verder kijken, en ik zag
niks en ik dacht dat kan niet.

231
00:15:23,212 --> 00:15:25,640
Nou ik dacht maar even verder,
ik was al bij dat hek bijna.

232
00:15:25,640 --> 00:15:28,635
Ik denk ik ga die hek voorbij,
ik ga verder, ik ga niet omhoog.

233
00:15:28,635 --> 00:15:32,450
En toen ben ik verder gegaan, weer
verder gekeken en toen schoten ze weer.

234
00:15:32,450 --> 00:15:35,490
En toen zag ik opeens een iemand
vallen. Dus die hadden ze doodgeschoten.

235
00:15:35,491 --> 00:15:39,009
Wie het geloof bij is dat weet
ik niet maar daar schoten ze op

236
00:15:39,010 --> 00:15:46,780
Bent u er ooit achter gekomen wat er is
gebeurd in Zuidhorn daar met die Duitsers

237
00:15:46,780 --> 00:15:52,490
Nee, daar ben ik nooit achter gekomen want
deze mensen stonden op de autoweg namelijk.

238
00:15:52,490 --> 00:15:54,910
En ik was een eind
van de autoweg na af.

239
00:15:54,910 --> 00:15:59,862
Door die dochter van die boer, het was een dochter
van de boer schijnbaar dat moet het wel zijn.

240
00:15:59,980 --> 00:16:04,840
Dus zodoende kwam ik over een reden
over dat, een landmuts, een zandweg was

241
00:16:04,840 --> 00:16:08,310
dat, die ging naar die boerderij, dus
het was een heel eind van de weg af

242
00:16:08,370 --> 00:16:14,419
En toen ben ik door die sloot gegaan, zei ze tegen
mij hoe ik het doen moest. En dat is ook gebeurd.

243
00:16:14,420 --> 00:16:18,908
Maar toen hoorde ik die schoten en ik dacht
dat ze mij schoten, dat ze me gezien hadden.

244
00:16:18,908 --> 00:16:23,888
En toen bleef ik heel stil liggen
in die sloot en toen dacht ik nee,

245
00:16:23,888 --> 00:16:26,090
ik moet toch verder, ik moet dat
hek voorbij, ik ga er hier niet uit.

246
00:16:26,090 --> 00:16:30,266
En dat heb ik ook niet gedaan, ik
ben verder gegaan nog, en toen keek

247
00:16:30,267 --> 00:16:33,350
ik nog en toen schoten ze weer en
toen zag ik volgens mij iemand vallen.

248
00:16:33,350 --> 00:16:36,481
Dus die hebben ze dus, die kwam
daar, die hebben ze doodgeschoten.

249
00:16:37,260 --> 00:16:43,480
Die rende weg en dan schieten ze dood. Zo
werkt dat. Dus daar ben ik goed af gekomen

250
00:16:43,480 --> 00:16:45,130
Spannend moment

251
00:16:45,130 --> 00:16:47,460
Dat was inderdaad een
heel spannend moment ja

252
00:16:48,070 --> 00:16:50,040
En daarna

253
00:16:50,040 --> 00:16:52,790
Daarna toen was dat afgelopen, toen
ben ik weer op mijn fiets gestapt.

254
00:16:52,790 --> 00:16:56,170
En toen ben ik naar Groningen
gefietst. En dat ging prima.

255
00:16:56,170 --> 00:16:59,782
Alleen toen kwam ik voor bij de
even kijken, waar kwam ik uit,

256
00:17:00,230 --> 00:17:04,250
dat is de Friesestraatweg, de
Friesestraatweg ja, daar kwam ik aan

257
00:17:04,250 --> 00:17:08,810
En toen kwam ik aan en toen kwam ik aan
en heb ik begin bij Groningen heb ik

258
00:17:08,810 --> 00:17:12,980
mijn fiets aan de kant tegen een huis
aangezet en ben ik en lopend verder gegaan.

259
00:17:12,980 --> 00:17:15,400
Ik weet niet, ik moest echt geen fiets
bij me hebben, dat durfde ik niet aan.

260
00:17:15,400 --> 00:17:18,815
Ik denk nou laat die fiets hier
maar staan, ik vind het prima.

261
00:17:18,815 --> 00:17:20,420
En die fiets daar neergegooid,
nou neergegooid, neergezet dan.

262
00:17:20,420 --> 00:17:26,100
En toen ben ik lopend naar huis gegaan

263
00:17:26,100 --> 00:17:26,400
Wat gebeurde er toen u thuiskwam

264
00:17:26,400 --> 00:17:31,910
Ja, waren blij natuurlijk. Ze wisten niet wat
ze zagen. Ze wisten ook niet dat ik thuis kwam.

265
00:17:32,570 --> 00:17:35,990
Nou en toen zei mijn moeder nou ga
je er niet uit, je blijft nou thuis.

266
00:17:35,990 --> 00:17:40,760
En dat ben ik, dat heb ik ook gedaan. Maar toen
was ik een week thuis en toen dacht ik jeej jeej.

267
00:17:40,760 --> 00:17:43,079
Het is toch wel een ellende,
ik wil er toch wel even uit.

268
00:17:43,380 --> 00:17:47,901
Ik zei tegen mijn moeder
nee doe dat nou niet.

269
00:17:47,901 --> 00:17:55,560
Ik zei eventjes, het is nog vroeg in de
morgen, het kan best. Maar het kon niet.

270
00:17:55,560 --> 00:17:58,110
Want we woonden aan de
Ganzensingel, dat heb ik al verteld

271
00:17:58,110 --> 00:18:02,350
En dus ik ging door de
Jonkerstraat op Zuiderdiep toe,

272
00:18:02,350 --> 00:18:04,824
rondje lopen aan de kant weer
gewoon weer naar huis toe.

273
00:18:04,825 --> 00:18:07,719
Dat was het plan, en toen
wou ik weer over de weg heen

274
00:18:07,720 --> 00:18:11,600
lopen bij de schoenenzaak
De Hoedjelangers, daarvoor.

275
00:18:11,930 --> 00:18:17,460
Maar midden op de weg, bij
Munnekeholm, voor Munnekeholm

276
00:18:17,960 --> 00:18:22,230
toen kwam er iemand, riep
iemand van ‘sta!’ Ik denk jeej.

277
00:18:22,230 --> 00:18:26,910
‘Staan blijven’, ik denk nee, wel doorlopen
natuurlijk. Ik denk dat ik gek was.

278
00:18:26,910 --> 00:18:31,480
‘Blijf staan!’ Ik denk nee, doorgaan.

279
00:18:31,480 --> 00:18:35,730
Toen zegt ie ‘staan of ik schiet.’ En
ik denk ja nu moet ik staan blijven.

280
00:18:35,730 --> 00:18:37,450
En ik keek, hij had een
revolver in de hand ja

281
00:18:37,450 --> 00:18:40,830
Wat was het voor een man

282
00:18:40,830 --> 00:18:45,210
Dat was een NSB’er in burger, en die
liep, er was een handkar, een groene

283
00:18:45,210 --> 00:18:49,550
handkar die kon je toen huren bij de
Ruiterstraat, dat weet ik nog best.

284
00:18:49,550 --> 00:18:52,210
En die karren waren
het, groene handkarren.

285
00:18:52,210 --> 00:18:54,877
En daar zaten allemaal pommetjes
tarwe op, dat was in beslag genomen.

286
00:18:54,878 --> 00:19:02,580
Dat nemen ze dan in beslag en dat brengen ze
dan weg. En een andere man die duwde die kar

287
00:19:02,780 --> 00:19:05,700
Dus ik zeg, hij zegt,
ik moest naar hem toe.

288
00:19:05,700 --> 00:19:06,740
Hij zegt: ‘kom eens hier’. Dus ik daarheen, en
hij zegt ‘waar ga je heen?’ Ik zeg naar huis.

289
00:19:06,740 --> 00:19:09,798
Hij zegt ‘mag ik jouw OT-kaart eens
zien’. Ik zeg wat is dat voor een ding.

290
00:19:10,910 --> 00:19:15,720
Hij zegt: ‘een OT-kaart, je
weet toch wat een OT-kaart

291
00:19:15,720 --> 00:19:17,283
is?’ Ik zeg nee man, ik weet
niet wat een OT-kaart is.

292
00:19:17,283 --> 00:19:22,640
Ik zeg mijn personenbewijs
die heb ik wel, hij zegt

293
00:19:22,640 --> 00:19:25,510
‘nou doe dan die dan maar.’
Ik zeg nou dat is het.

294
00:19:25,530 --> 00:19:30,303
Alsjeblieft. ‘En jou jood.’ Ik zeg dat heb
ik niet, ik weet niet wat een OT-kaart is man.

295
00:19:30,304 --> 00:19:32,750
Wat ben jij dan. Ik zeg voluntair.

296
00:19:32,750 --> 00:19:37,420
Dus ik had dat van mijn vader niet vergeten dat
ik dat zeggen moest. Daar was ik heel blij mee.

297
00:19:37,960 --> 00:19:43,701
Ben je voluntair? Ik zeg ja. Hij zegt waar.
Ik zeg in de polder ergens. O zegt ie.

298
00:19:43,701 --> 00:19:48,320
Hoe ben je hier gekomen dan. Ik zeg met
de trein. Wanneer ben je hier gekomen.

299
00:19:48,320 --> 00:19:57,259
Ik zeg twee dagen geleden. Ik lul maar wat.
Hij zegt dan ga je toch lekker met mij mee.

300
00:19:57,260 --> 00:19:59,840
Ik zeg hoe dat, er lopen allang geen treinen meer.
Ja, [lacht] die fout maak je dan wel natuurlijk

301
00:20:00,810 --> 00:20:01,689
Vanwege de spoorwegstaking

302
00:20:01,690 --> 00:20:06,390
Ja, schijnbaar wel. Hij zegt de trein loopt
niet eens, hij zegt dan ga je lekker met mij mee.

303
00:20:06,800 --> 00:20:14,870
En toen moest ik met hem mee. En toen liepen we
door de stationstraat, gingen we naar de Edelsingel.

304
00:20:14,950 --> 00:20:21,790
En dat is over de brug, de Emmabrug. Maar
daar kwamen twee jongens aanlopen; Henk en Jan.

305
00:20:21,790 --> 00:20:27,180
En dat was Henk de Raad en Jan de Raad.
En dat waren jongens van onze kerk.

306
00:20:27,600 --> 00:20:33,000
En die lach, die zagen die wij
aankomen diende. Daar loopt ie.

307
00:20:33,580 --> 00:20:36,057
En die begonnen te lachen, en toen bukte
ik me gauw. Ik ging op mijn knieën.

308
00:20:36,058 --> 00:20:41,400
Hij zegt: ‘wat nou’. Ik zeg
mijn veters zitten los.

309
00:20:41,630 --> 00:20:46,790
Dat is niet waar, ik had
ze allemaal los getrokken.

310
00:20:46,790 --> 00:20:52,270
En toen ging ik maar zogenaamd
mijn veter vastmaken.

311
00:20:52,270 --> 00:20:55,432
Dat deed ik dan ook, en dat deed ik iedere
keer zo met de hand dat die weg moest gaan.

312
00:20:55,433 --> 00:20:58,393
En maar steeds naar die man kijken, en maar
wachten. Maar ze hadden het niet begrepen.

313
00:20:58,393 --> 00:21:02,560
Dus ze waren zover en toen moest hij
de OT-kaart ook zien laten, Henk.

314
00:21:02,560 --> 00:21:07,060
Toen zei Henk die heb ik niet bij mij

315
00:21:07,060 --> 00:21:09,490
Hij zegt tegen zijn broer kan je even naar
huis gaan, haal je de OT-kaart maar even op.

316
00:21:09,490 --> 00:21:11,880
Dat kon toen ook wel want je had blanco
en die gingen zij dan zelf invullen

317
00:21:11,880 --> 00:21:16,380
En de OT-kaart dat was een bewijs

318
00:21:16,380 --> 00:21:23,560
Nee, dat was een bewijs, je OT-kaart
was je moest putjes graven in de oorlog.

319
00:21:23,560 --> 00:21:28,576
Jongens van 16/17 jaar. En dat
noemen ze OT-kaart. Zoiets was het.

320
00:21:28,576 --> 00:21:35,910
Ik heb er nooit een gehad, dus ik weet niet
wat het was. En toen is Jan naar huis gegaan.

321
00:21:36,840 --> 00:21:40,629
En om dat ding op te halen. Maar hij was
zo dom, want hij had er helemaal geen.

322
00:21:40,630 --> 00:21:42,710
En toen moest hij ook mee.

323
00:21:44,060 --> 00:21:47,110
En toen hebben we over
de brug, Emmabrug daar

324
00:21:47,110 --> 00:21:51,520
rechtsaf vlakbij waar jullie
daar in dat gebouw zitten.

325
00:21:51,520 --> 00:21:51,880
Hoe heet daarzo

326
00:21:51,880 --> 00:21:52,410
De cascadeplein

327
00:21:52,410 --> 00:22:13,600
Juist, die huizen daarvoor aan het water
aan de Eeldesingel daar zaten NSB’ers.

328
00:22:13,600 --> 00:22:15,270
Toen was dat huis een NSB’er.

329
00:22:15,270 --> 00:22:18,090
Toen moest ik een trapje naar beneden,
dat was van een souterrain, waren dat.

330
00:22:18,090 --> 00:22:20,800
En daar moesten we, daar
werden we heen gebracht.

331
00:22:21,420 --> 00:22:24,180
En daar zat zo’n NSB’er achter
het bureau, een dikke kerel.

332
00:22:25,490 --> 00:22:29,790
En toen moesten we tegen de muur aanstaan. En
toen zei Henk hoe kom jij in vredesnaam hier?

333
00:22:29,790 --> 00:22:34,260
Toen gingen we praten, maar ik had
een receptje van de dokter en die

334
00:22:34,260 --> 00:22:39,180
wou ik graag kwijt want ik sta te
liegen, want ik had schurft opgelopen.

335
00:22:39,850 --> 00:22:46,080
Dus dat was toen heel erg in. Iedereen had schurft
zo’n beetje toen. Waar het van kwam weet ik niet.

336
00:22:46,080 --> 00:22:51,200
Dat zat meestal tussen je vingers, en toen ben
ik naar de dokter geweest even nog en dat receptje

337
00:22:51,200 --> 00:22:52,554
moest ik kwijt en die heb
ik maar opgegeten in de

338
00:22:52,554 --> 00:22:54,410
kou en ja …..ik kon hem
doorslikken en dat was weg

339
00:22:54,410 --> 00:22:57,580
Waarom wilde u dat
receptje niet bij u hebben

340
00:23:01,390 --> 00:23:03,310
Die moesten de Duitsers niet zien.

341
00:23:03,640 --> 00:23:06,120
Ik weet niet meer waarom, er stond
een andere datum op schijnbaar.

342
00:23:06,120 --> 00:23:10,080
Ik heb zitten te liegen
natuurlijk. Dat wel.

343
00:23:10,080 --> 00:23:13,078
Dus dat receptje heb ik opgegeten dat
is niet lekker zo glibberig allemaal.

344
00:23:13,410 --> 00:23:16,395
Maar goed dat ben ik kwijt. En de hele tijd maar
met die man praten. Hij zegt doe je mond dicht.

345
00:23:16,620 --> 00:23:22,430
Maar ik ben een Nederlander hoor. Hij zegt
doe je mond dicht, maar wij praten dus.

346
00:23:22,430 --> 00:23:29,070
En toen kwam hij eraan en zet hij twee stoelen
tussen ons in. Dus twee stoelen van elkaar af.

347
00:23:29,070 --> 00:23:35,020
Beetje praten nog doen en dat was het
dan ook, verder kwam er ook niks uit.

348
00:23:35,020 --> 00:23:40,420
Toen kwam die ene man
terug om ons op te halen.

349
00:23:40,420 --> 00:23:42,320
Wij moesten weggebracht worden
maar ik wist niet waarheen.

350
00:23:43,490 --> 00:23:50,810
En dus Henk die ging naar voren toe, hij
zegt deze man kan je wegbrengen. Dus klaar.

351
00:23:51,620 --> 00:23:57,190
Toen riep hij mij, kwam ik
erheen. En hij zegt zozo.

352
00:23:57,190 --> 00:23:59,790
Hij zegt waar is je personenbewijs, ik
zeg dat weet je toch niet die heb ik niet

353
00:24:00,250 --> 00:24:04,240
Hij zegt ‘wie heeft die dan’, ik
zeg die vent die mij opgepakt heeft.

354
00:24:04,600 --> 00:24:06,790
Hij zegt ‘welke vent’. Ik zeg
die vent die me opgepakt heeft.

355
00:24:06,790 --> 00:24:12,100
Nou joh ik kreeg een pil in mijn achterwerk.
Hij zegt ‘venten werken hier niet.

356
00:24:13,040 --> 00:24:18,570
We zijn allemaal heren’. Ik kreeg nog een pil in
mijn gat. Dus ik zei nou geen vent meer natuurlijk.

357
00:24:18,570 --> 00:24:21,220
Nou toen moest ik weer gaan staan

358
00:24:21,220 --> 00:24:26,627
Waar u zat aan de Eeldesingel, was dat
een privéhuis of was dat een kantoor

359
00:24:37,500 --> 00:24:40,250
Dat waren allemaal huizen. Het waren geen kantoren,
het waren allemaal huizen met souterrainen.

360
00:24:40,250 --> 00:24:45,700
Misschien is er wel nog een foto waarop
je kan zien wat voor een huizen dat waren.

361
00:24:46,940 --> 00:24:50,210
Staan allemaal gebouwen, zoals het
Cascadegebouw. Dat spul allemaal.

362
00:24:50,210 --> 00:24:51,670
Maar toen waren het allemaal huizen.

363
00:24:51,670 --> 00:24:56,756
En ongeveer middenin vanaf
de Emmabrug naar die andere

364
00:24:56,756 --> 00:25:00,030
brug en dat… daar zat daar
middenin daar zat die NSB’er

365
00:25:00,030 --> 00:25:02,673
Ik weet niet of er in meer verschillende
huizen NSB’ers waren, dat weet ik dus niet.

366
00:25:04,680 --> 00:25:08,070
Maar wel daar, daar ben
ik heen gebracht met Henk.

367
00:25:10,860 --> 00:25:19,101
[Kucht] Toen bin’n wij toen werd hij
weggebracht maar ik wist niet waarheen.

368
00:25:19,101 --> 00:25:22,850
Toen kwam die NSB’er bij mij, en toen
zegt ie: ‘een beetje dichter naar de

369
00:25:22,850 --> 00:25:29,770
muur’. Nou ik probeerde dat, nog
dichter, hij zei zet je voet maar dwars.

370
00:25:29,770 --> 00:25:31,300
En nog dichter naar de muur.

371
00:25:31,300 --> 00:25:34,800
Toen pakte hij mij bij mijn achterhoofd en
toen zette hij mijn neus tegen de muur aan.

372
00:25:36,340 --> 00:25:38,400
Hij zegt dat bedoel ik.

373
00:25:39,840 --> 00:25:44,150
En toen gaf hij een beuk, en toen bloedde
mijn neus overal heen [Onverstaanbaar]

374
00:25:44,150 --> 00:25:52,680
En vervolgens zie die, ‘wat ik zeg moet
jij doen’. En toen gaf die weer een druk.

375
00:25:52,680 --> 00:25:55,290
En ‘t was allemaal bloed. Maar goed, dat
kon ik, toen later werd ik weer opgehaald.

376
00:25:55,290 --> 00:25:56,080
En toen werd ik weggebracht.

377
00:25:56,080 --> 00:25:58,720
En toen later werd ik
opgehaald, hij zegt die man, heb

378
00:25:59,710 --> 00:26:03,980
jij zijn rijbewijs, zijn
bewij… z’n ehh personenbewijs?

379
00:26:03,980 --> 00:26:07,147
Toen zegt ie ja, hij zegt ‘die man
had allang weg moeten wezen. Allang’

380
00:26:07,180 --> 00:26:11,530
Wat bedoelde hij ermee? Weg als

381
00:26:11,530 --> 00:26:18,399
Dat weet ik niet. Oh, wat bedoelde hij
ermee? Ik weet niet wat hij ermee bedoelde.

382
00:26:18,400 --> 00:26:24,470
Hij zegt je had allang weg moeten wezen. Wat hij
bedoelde weet ik niet. Later wel. Op Scholtenshuis?

383
00:26:24,470 --> 00:26:30,890
Lehnhoff was al weg.. Dat was mijn geluk.
Vanaf dat moment, maar dat wist ik toen niet.

384
00:26:30,890 --> 00:26:38,705
Nou, toen met die man die man, die
Hans die kar drukte dus, hielp ik mee.

385
00:26:38,705 --> 00:26:46,850
Toen zegt ie ‘druk maar even mee’, zei die
NSB’er. Ik deed dat wel want was een lang persoon.

386
00:26:47,860 --> 00:26:53,490
En dat mannetje die was kleiner. Hij zei druk
niet zo zegt ie, doe maar net alsof die drukt.

387
00:26:53,570 --> 00:26:57,021
Hij zegt ‘want zo kan ik niet zitten, want
zo kan ik er niet bij. Je bent te groot.

388
00:26:57,022 --> 00:27:00,750
Dus doe maar net alsof die drukt,
hou maar gewoon vast. Zien ze niet.

389
00:27:01,310 --> 00:27:02,010
Dat was geen NSB’er.

390
00:27:02,010 --> 00:27:05,927
Die werkte daar wel, die moest daar werken voor
de Duitsers oké. Maar dat was dus een leuke man.

391
00:27:06,050 --> 00:27:10,180
Dat is dus gedaan en toen
bin’n we bij de Emmabrug.

392
00:27:10,780 --> 00:27:16,530
Daar staat mijn moeder en die moeder
van die Henk de Raad. Alle twee.

393
00:27:18,020 --> 00:27:20,250
En toen kwamen ze eraan,
beetje praten enzo.

394
00:27:20,250 --> 00:27:23,400
Dat kon allemaal wel, dat wou die man
nog allemaal wel hebben. Dat ging goed.

395
00:27:23,400 --> 00:27:27,218
Ik zei waar gaan we heen? Nou zegt mijn moeder
Henk is naar het Scholtenshuis gebracht.

396
00:27:28,650 --> 00:27:30,640
Ik zeg zou ik daar ook heen
moeten. Dacht ik wel zei ze.

397
00:27:30,640 --> 00:27:35,440
Toen zeg die man ‘dames, doorlopen,
wegwezen anders krijg ik ook straf.

398
00:27:35,440 --> 00:27:36,339
Hoe was u moeder erachter
gekomen dat u was gearresteerd

399
00:27:39,200 --> 00:27:44,230
Hoe mijn moeder erachter gekomen
is, dat weet ik niet. Ze was er.

400
00:27:49,280 --> 00:27:59,869
Ja mijn moeder, ik weet niet hoe
mijn moeder erachter gekomen is

401
00:27:59,870 --> 00:28:00,119
Even de vraag herhalen.

402
00:28:00,120 --> 00:28:09,940
Hoe mijn moeder dus wist dat ik er zat, dat
weet ik dus niet. Ze was er met die andere vrouw.

403
00:28:09,940 --> 00:28:14,800
Ik weet niet hoe, misschien heeft ze daar bericht
van gehad, ik weet het niet. Geen flauw idee.

404
00:28:16,220 --> 00:28:20,449
En het was veel later, want ’s
morgens hebben ze ons opgepakt en

405
00:28:20,450 --> 00:28:23,970
dus hebben we een heel poos daar
beneden gezeten bij die NSB’ers.

406
00:28:23,970 --> 00:28:26,290
En toen ben ik wel naar
Scholtenshuis gebracht.

407
00:28:26,290 --> 00:28:30,190
Maar die man zegt doe maar net als alsof
die drukt, anders kan ik er niks mee.

408
00:28:30,190 --> 00:28:31,920
Doe maar net of je drukt.

409
00:28:31,920 --> 00:28:38,660
En toen bin’n mijn moeder en die moeder van die
Henk, die moest’n weg, die mochten niet meer mee.

410
00:28:38,660 --> 00:28:39,380
Logisch.

411
00:28:39,380 --> 00:28:43,140
Toen bin’n ze door gelopen naar de Ganzensingel
en toen bin’n ze daar heengegaan, naar huis.

412
00:28:43,140 --> 00:28:45,760
Want daar woonde ik
namelijk in de Ganzensingel.

413
00:28:45,760 --> 00:28:49,779
En de Ganzensingel is een zijstraat van het
Noorderstation. En daar gingen we door.

414
00:28:49,780 --> 00:28:56,810
Toen Zuiderdiep op, daar hebt ie even gestopt.
En daar kregen we allemaal tarwe op, op de kar.

415
00:28:56,810 --> 00:28:58,886
En toen gingen we naar het
Scholtenshuis. De Sint-Janstraat in.

416
00:28:58,886 --> 00:29:05,510
En daar moest ik omhoog,
daar was een ingang daar zo.

417
00:29:05,510 --> 00:29:10,130
Achter de ingang van Scholtenshuis
wist ik toen niet, later wel.

418
00:29:10,130 --> 00:29:14,230
En toen kwam ik daar en de deur
ging open en toen was er een trap

419
00:29:14,820 --> 00:29:19,726
Was die achteringang van het Scholtenhuis, hoe
zag dat eruit? Was het open? Was het met een dak

420
00:29:21,690 --> 00:29:26,010
Of die achteringang open of dicht
was dat weet ik zo niet meer.

421
00:29:27,730 --> 00:29:32,156
Nou het was het Scholtenshuis zelf, hoe
dat er nog uit zag weet ik niet meer.

422
00:29:32,940 --> 00:29:39,710
Ik weet wel we gingen door deuren heen en dan
met de trap, halfronde trap naar boven toe.

423
00:29:39,790 --> 00:29:47,230
En dan kwam ik op de tweede
verdieping van het Scholtenshuis

424
00:29:47,230 --> 00:29:47,330
En toen u naar binnen ging,
gingen die NSB’ers mee

425
00:29:47,330 --> 00:29:48,055
Toen ik naar binnen ging?

426
00:29:48,140 --> 00:29:52,400
Toen ik naar binnen ging toen gingen
die NSB’ers mee, ja, die liepen vooraan

427
00:29:52,790 --> 00:29:57,760
Wat ging er door u heen
op dat moment? Was u bang

428
00:29:57,760 --> 00:30:02,700
Nee, of ik bang was. Nee ik was niet
bang. Ik weet het niet, ik weet het niet.

429
00:30:02,700 --> 00:30:06,140
Nee, ik was niet bang. Nee, ik
was niet bang, nee helemaal niet.

430
00:30:06,140 --> 00:30:10,385
Alleen toen moest ik naar boven
toe, En die man met die kar,

431
00:30:10,386 --> 00:30:13,800
die is niet naar boven geweest,
die ging gewoon met die kar.

432
00:30:13,800 --> 00:30:18,553
Dat was gewoon zijn werk, die werkte voor
de Duitsers. Maar het was geen NSB’er. Nee.

433
00:30:18,554 --> 00:30:21,058
Deze man ging later weg, alleen die
andere vent die ging lmee naar boven.

434
00:30:22,460 --> 00:30:24,480
En toen werd ik
opgepakt door een andere.

435
00:30:24,480 --> 00:30:28,410
Toen ging hij mij overdragen aan
die andere, dat was een Nederlander.

436
00:30:28,410 --> 00:30:34,400
En toen moest ik een deur in, en dat was de
eerste deur van achter de trap aan de linker kant.

437
00:30:34,400 --> 00:30:35,610
Daar moest ik in

438
00:30:35,610 --> 00:30:41,360
En aan welk deel van het Scholtenhuis zat u?
Zat u aan de linkerkant of aan de rechterkant

439
00:30:41,360 --> 00:30:44,605
Aan welk deel ik van het
Scholtenshuis zat, aan de linkerkant.

440
00:30:44,605 --> 00:30:56,440
Ja toch, linker… ja vanaf de trap links.
Daar zat ik. De eerste kamer vanaf achteren.

441
00:30:56,440 --> 00:31:00,230
Scholten was een vrij lang gebouw.
En die gang was vrij breed.

442
00:31:00,230 --> 00:31:05,850
En die gang liep helemaal tot voor het
Scholtenshuis dat zag je wel. Daar zag ik licht.

443
00:31:06,480 --> 00:31:08,600
Dus dat was schijnbaar de voorkant.

444
00:31:09,110 --> 00:31:17,960
En ik ben gewoon naar die binnengebouw,
de eerste kamer daar moest ik naar binnen

445
00:31:17,960 --> 00:31:19,140
Dat was op de tweede verdieping

446
00:31:19,140 --> 00:31:22,870
Dat was op de tweede verdieping ja.
Dat was op de tweede verdieping.

447
00:31:23,190 --> 00:31:30,080
En op weg naar boven moesten we natuurlijk.
En toen zei die ga maar zitten. Daar stonden…

448
00:31:30,080 --> 00:31:32,540
Kunt u de ruimte beschrijven
van waar u toen was

449
00:31:33,630 --> 00:31:39,550
Die ruimte beschrijven, of ik dat kan… jazeker.
Het was geen grote kamer. Het was niet groot.

450
00:31:40,610 --> 00:31:42,320
Niet zo van o wat een grote kamer.

451
00:31:42,320 --> 00:31:46,110
Nee dat was niet, die kamers
daarvoor die waren schijnbaar groter.

452
00:31:46,110 --> 00:31:51,510
Schijnbaar, die waren woonkamers vermoed
ik geweest allemaal. Van Scholtens.

453
00:31:51,630 --> 00:31:52,630
Maar wat dit was weet
ik eigenlijk niet.

454
00:31:52,630 --> 00:31:57,450
Wat voor…. misschien een slaapkamer, ik
weet het niet, het waren niet zo gek groot.

455
00:31:57,450 --> 00:32:00,370
Maar toch nog groter als deze kamer.

456
00:32:00,370 --> 00:32:08,830
Maar ja, hoe groot was die, dat weet ik niet, ja
hoe groot was die. Nou ja, niet zo heel groot nee

457
00:32:09,820 --> 00:32:12,270
Was die ingericht als een
bureau? Als een kantoor

458
00:32:13,440 --> 00:32:14,030
Wat zegt u

459
00:32:14,030 --> 00:32:20,710
Was die kamer ingericht als een bureau

460
00:32:20,710 --> 00:32:22,677
Of die kamer ingericht was
als een bureau? Nee, nee.

461
00:32:22,678 --> 00:32:26,360
Er stonden drie stoelen, die stonden tegen de
kant aan, tegen de muur aan. Daarvoor een tafel.

462
00:32:26,360 --> 00:32:29,900
Een smalle tafel en
niet hoog. Daarvoor.

463
00:32:29,930 --> 00:32:35,070
En daar stonden nog twee stoelen
in de hoek en in die andere hoek.

464
00:32:35,070 --> 00:32:40,020
En een tafel aan de andere kant van de tafel,
van mij waar ik nog zat, waar ik moest zitten.

465
00:32:40,020 --> 00:32:45,240
Daar stond een stoel. En dat was het. En
er was nog een klein kantoortje naast.

466
00:32:45,240 --> 00:32:50,832
En wat het is, het was schijnbaar een
keuken ofzo. Ik weet niet wat dat was.

467
00:32:51,610 --> 00:32:52,232
Heb ik ook niet kunnen zien.

468
00:32:53,230 --> 00:32:59,310
Had ik ook geen interesse meer bij want hij
zegt tegen mij ga maar op een stoel zitten daar

469
00:33:00,180 --> 00:33:01,072
En toen wou ik gaan zitten.

470
00:33:01,072 --> 00:33:04,849
‘Nee’, zegt ie, ‘op die middelste stoel’,
ik zeg maar daar zit een spijker in man.

471
00:33:04,850 --> 00:33:09,915
Hij zegt ‘zo en’? Nou was die spijker niet
groot, niet heel groot. Zo’n klein spijkertje.

472
00:33:09,915 --> 00:33:17,370
Hij zegt ‘ga maar zitten’. Ik
zeg ik wil een andere stoel.

473
00:33:17,370 --> 00:33:21,590
Hij zegt ‘nee middelste stoel!’ Ik herhaalde
weer die spijker, hij zegt ‘niks bij nodig.

474
00:33:21,590 --> 00:33:24,248
Ga daar maar zitten’. Dus
ik ga van die stoel staan.

475
00:33:24,248 --> 00:33:29,250
Stond ik even, ik denk ik kijk
even, ik kijk even waar die komt.

476
00:33:29,250 --> 00:33:33,270
Misschien komt die net tussen mijn
kruis. Dat red ik misschien wel.

477
00:33:33,300 --> 00:33:34,801
Maar daar was geen kans
meer voor want die vent die

478
00:33:34,801 --> 00:33:34,888
pakte mij bij mijn schouders;
zo zegt hij, zitten!

479
00:33:34,889 --> 00:33:38,829
in een keer, boem. Ja dan krijg ik die
spijker wel in mijn achterwerk natuurlijk.

480
00:33:38,830 --> 00:33:46,010
En als die er in een keer inzit dan doet het wel
pijn hoor. Echt, de tranen liepen langs de wangen.

481
00:33:46,010 --> 00:33:47,220
Maar goed

482
00:33:47,220 --> 00:33:50,270
U had natuurlijk ook nog
die zere neus van daarvoor

483
00:33:50,270 --> 00:33:54,880
Ja, ik had die zere neus van daarvoor ook
nog. Maar dat was… dat bloedde niet meer.

484
00:33:54,880 --> 00:33:57,670
Dat was weer over. Dat
was allemaal weer klaar

485
00:33:57,670 --> 00:34:14,150
En die SD’er, die Nederlander, wat was dat
voor een soort man? Kunt u die beschrijven?

486
00:34:14,150 --> 00:34:23,130
[I2:] Misschien kunt u dat
stukje van die SD’er beschrijven

487
00:34:23,130 --> 00:34:26,960
en dat u daarna vertelt hoe u
moest gaan zitten op die stoel.

488
00:34:30,310 --> 00:34:35,300
Met een beschrijving van die
man erbij, van hoe hij was

489
00:34:35,490 --> 00:34:40,920
Die man, die zegt… ‘t was een NSB’er was een
jonge vent. Een jaar of dertig, vijfendertig.

490
00:34:40,920 --> 00:34:45,961
Nee dertig, reken maar, zoiets,
ja zoiets. En die zei ‘ga zitten.

491
00:34:45,962 --> 00:34:53,125
Nee zegt hij de middelste stoel’. Ik zeg nee daar
zit een spijkertje in. Hij zegt ‘een spijker?

492
00:34:53,125 --> 00:34:55,130
Dat is maar een klein dingetje, dat
zie je zo. Een klein spijkertje.

493
00:34:55,130 --> 00:34:56,150
En hij zegt daar ga je
zitten, niet op die andere’

494
00:34:56,150 --> 00:35:05,189
Want ik wou op die andere gaan
zitten. ‘Nee’ zegt hij. ‘middenin.

495
00:35:05,190 --> 00:35:10,510
Je bent toch niet doof’. Ik zeg nee. Maar
toen ging ik ervoor staan, zo, voor die stoel.

496
00:35:10,510 --> 00:35:12,215
En toen keek ik waar die spijker
terecht kwam als ik ging zitten.

497
00:35:12,215 --> 00:35:16,384
Ik denk nou moet ik zo gaan zitten, als ik
zo ga zitten dan lukt dat wel. Dat wil wel.

498
00:35:16,384 --> 00:35:20,461
Maar daar was geen kans voor want hij drukte mij
op mijn schouders. Zo zegt hij, zitten in een keer.

499
00:35:20,461 --> 00:35:25,820
Boem. Nou krak zei die spijker, dat
deed we pijn natuurlijk. Dat is logisch.

500
00:35:25,820 --> 00:35:27,410
En toen deed ik mijn
voet een beetje vooruit.

501
00:35:27,410 --> 00:35:32,994
En toen zat dat wel lekker, of lekker ja zit maar
eens op een spijker. Maar het was niet anders.

502
00:35:32,995 --> 00:35:35,965
Dus dat deed ook niet pijn als ik zo bleef
zitten. Maar die tafel was nogal smal.

503
00:35:35,966 --> 00:35:42,390
En dan kwamen mijn voeten aan de andere kant
van die tafel uit. Want ik was niet zo klein.

504
00:35:42,410 --> 00:35:48,330
En die NSB’er stond ervoor. Want die trapte ik
tegen de schenen neer. Poten neer zei hij dan.

505
00:35:48,530 --> 00:35:56,490
Ja, doe dan je voeten in en dan die spijker, ja,
dat doet dan zo’n pijn. Dat deed vreselijk pijn.

506
00:35:56,490 --> 00:35:58,700
En dan deed ik het weer heel voorzichtig
naar voren, dat zat makkelijker

507
00:35:58,700 --> 00:36:02,230
op die spijker dan en dan kreeg
ik weer poten neer zei hij dan

508
00:36:03,220 --> 00:36:05,870
Nou dat deed veel
pijn. Heel veel pijn.

509
00:36:05,870 --> 00:36:11,279
Ik denk jongen, als ik je na de oorlog weer zie,
dan schiet ik je dood. Echt. Dan vermoord ik je.

510
00:36:11,280 --> 00:36:16,980
Zo kwaad was ik wel.
Het was een rotzak.

511
00:36:16,980 --> 00:36:22,490
Hij zegt, toen wilde hij
weten… hij zegt: ‘hoe heette

512
00:36:22,490 --> 00:36:25,195
die boer waar jij was’. Ik
zeg maar ik was voluntair.

513
00:36:25,195 --> 00:36:29,030
Hij zei ‘dat heb je al verteld’.
Hij zegt maar ‘hoe heette

514
00:36:29,030 --> 00:36:32,070
die boer?’’ Ik zeg pfff,
dat weet ik niet meer hoor.

515
00:36:32,380 --> 00:36:33,330
Geen flauw idee.

516
00:36:33,330 --> 00:36:39,224
Hij zegt ‘als je ondergedoken bent ergens’ zegt
ie… Ik zeg lieve man ik was niet ondergedoken.

517
00:36:39,224 --> 00:36:43,280
Dat heb ik je al twee keer
verteld. Ik was voluntair.

518
00:36:43,960 --> 00:36:51,630
‘Jajajaja, voluntair’. Hij zegt ‘oke, die boer.
Hoe noem je hem dan?’ Ik zeg boer en boerin.

519
00:36:54,130 --> 00:36:57,173
Oh, ‘dus als je ondergedoken
bent dan roep je gewoon

520
00:36:57,290 --> 00:36:59,460
boer en boerin’. Ik zeg
ik was niet ondergedoken.

521
00:36:59,460 --> 00:37:01,050
Dat vraag je iedere keer

522
00:37:02,470 --> 00:37:06,350
‘Ja’, zegt hij. Ik zeg ik was voluntair,
dat heb ik je al een paar keer verteld.

523
00:37:06,350 --> 00:37:10,747
Luister nou eens een keer goed naar me. Nou,
dan kreeg ik weer een ram. Zo werkte dat gewoon.

524
00:37:10,900 --> 00:37:17,430
Ik was, toen was ik wel bang. En, ja….

525
00:37:17,950 --> 00:37:24,360
Hij sloeg u ook? Sloeg die SD’er u

526
00:37:24,360 --> 00:37:31,456
Hij sloeg mij die NSB’er. Of hij mij sloeg? Jazeker.
En toen moest ik mijn handen op tafel leggen.

527
00:37:31,456 --> 00:37:38,680
En toen had hij een soort karwats in de hand.
Zo’n stokje met drie, vier leertjes eraan.

528
00:37:39,430 --> 00:37:45,040
En dan sloeg hij mij over de handen
heen. En het was slagen en terugtrekken.

529
00:37:45,040 --> 00:37:51,599
Nou jongen, je handen die gaan stuk hoor. Op den
duur was het zo erg, dan voel je dat niet meer.

530
00:37:51,599 --> 00:37:56,340
Er was allemaal bloed en het was gevoelloos geworden.
Dus daar reageer je niet meer op op den duur

531
00:37:56,340 --> 00:38:04,050
En dan zag ik die NSB’er kijken en dan zag ik
hem lopen en dacht ik jeej, wat loopt ie apart.

532
00:38:04,050 --> 00:38:10,980
Zijn voetvegen, die zie ik later nog wel na de
oorlog. Dat was mijn eerste vereiste, dat wou ik.

533
00:38:11,480 --> 00:38:18,630
Hem tegen komen na de oorlog. Maar goed dat
was het dan ook, en iedere keer doorgeslagen.

534
00:38:18,630 --> 00:38:23,730
En toen kreeg hij opeens, en ik had er
al een dag gezeten, ’s middags ben ik

535
00:38:23,730 --> 00:38:29,190
daar aangekomen, ik heb natuurlijk wel
bij die andere NSB’er gezeten natuurlijk

536
00:38:29,190 --> 00:38:32,280
omdat mijn rijbewij…. mijn personenbewijs
weg was moest ik langer blijven.

537
00:38:32,280 --> 00:38:37,590
En dat was mijn geluk, want Lehnhoff
was hier afwezig. En hoe weet ik dat?

538
00:38:37,590 --> 00:38:40,987
Omdat hij mij sloeg deed dat
zo’n pijn en dan zei hij ‘stil

539
00:38:41,910 --> 00:38:45,850
maar hoor morgen piep je anders
als de Herr Lehnhoff weer komt.

540
00:38:46,510 --> 00:38:51,019
Dan piep je wel anders.’ Ik denk wie
is Lehnhoff dan? Dat wist ik niet.

541
00:38:51,019 --> 00:38:56,970
Dat was Herr Lehnhoff, zei hij ook nog.
En als hij komt dan piep je wel anders

542
00:38:57,350 --> 00:39:04,672
Nou weer slagen en toen kreeg ik, later kreeg hij
bericht dat ik moest weg. Hoe weet ik niet meer.

543
00:39:04,672 --> 00:39:06,435
Dat telefoon was. Ik
weet het niet meer.

544
00:39:07,940 --> 00:39:11,790
Maar hij zegt, dat had hij al
eerder gezegd ‘je kan weggaan.

545
00:39:11,790 --> 00:39:16,639
Je kan weggaan, ga maar staan en
je kan weggaan’. Dus ik ging staan.

546
00:39:16,640 --> 00:39:21,906
‘Hij zegt ga nou maar weet zitten’. Dat deed
hij ook en dan moest ik weer gaan zitten.

547
00:39:21,950 --> 00:39:22,860
Daar doet het pijn hoor.

548
00:39:22,860 --> 00:39:27,204
Dat doet pijn, en toen zei hij later
dan, toen kon ik dus echt weg en dat

549
00:39:27,205 --> 00:39:37,490
wist ik toen niet, toen zei hij en ‘je
gaat nou weg’. Maar ik bleef zitten.

550
00:39:37,490 --> 00:39:39,003
‘Wil je niet weg?’ Ik zei jawel.
‘Nou dan’, zei hij, ga dan staan.

551
00:39:39,004 --> 00:39:40,489
Ik zei nee dat doe ik niet, ik ben gek.
‘Staan gaan’ zegt ie, ik bleef zitten.

552
00:39:40,490 --> 00:39:44,483
Hij zei ‘je kan naar huis, nu,
je moet weg nu’. Ik denk nu

553
00:39:44,484 --> 00:39:46,120
dan moet ik weer, toen ging ik
staan en toen kon ik naar huis

554
00:39:46,120 --> 00:39:47,780
Hoe lang heeft u daar
in totaal gezeten

555
00:39:47,780 --> 00:39:52,729
Nou toen was het een uur of
vijf geloof ik, toen ik wegging.

556
00:39:52,730 --> 00:39:56,867
’s Middags ben ik aangekomen
schijnbaar, ze hebben me

557
00:39:56,868 --> 00:40:01,060
‘s morgens ben ik opgepakt
de hele morgen daar gezeten.

558
00:40:01,250 --> 00:40:08,920
En toen Henk daarheen ging, die zijn persoonsbewijs
die er wel was.. Die heb ik niet meer gezien.

559
00:40:08,920 --> 00:40:11,840
Henk niet, maar Lehnhoff
was daar aanwezig.

560
00:40:11,880 --> 00:40:16,360
En toen ik kwam hoorde ik later
inderdaad dat Henk, Henk die kameraad

561
00:40:16,360 --> 00:40:20,159
van mij, die vriend van mij die
heeft wel in het kamp gegaan.

562
00:40:20,160 --> 00:40:24,660
Die is naar het kamp gegaan. En
toen ik kwam was Lehnhoff weg.

563
00:40:24,890 --> 00:40:32,310
Die was net weg, tenminste dat geloof ik.
Ik wist niet wie de heer Lehnhoff was.

564
00:40:32,310 --> 00:40:40,620
Hij zei morgen piep je anders. En dat was
mijn geluk dat mijn personenbewijs weg was.

565
00:40:40,860 --> 00:40:42,260
Dat die meegenomen was

566
00:40:42,260 --> 00:40:44,599
En Henk, wat is daarmee gebeurd

567
00:40:44,600 --> 00:40:51,330
Henk heeft eh, oh ja wat er met Henk gebeurd…
Henk heeft in het kamp gezeten, gewoon in het kamp.

568
00:40:51,330 --> 00:40:58,020
Kale kop, en naar kamp toe. Verder niks.
Verder is er niks gebeurd met hem.

569
00:40:58,020 --> 00:40:59,135
Gelukkig is hij er ook
goed van af gekomen.

570
00:40:59,260 --> 00:41:04,600
Maar ik ben weer vrijgelaten dadelijk,
ja onder bloed en troep natuurlijk.

571
00:41:04,600 --> 00:41:12,460
De haren helemaal kapot enzo. En ben ik weer
vrijgekomen, en toen later ben ik weer ondergedoken

572
00:41:14,710 --> 00:41:22,350
Toen u hoorde dat u weg mocht van die SD’er
mocht u toen zelf weg of liep hij toen met u mee?

573
00:41:22,350 --> 00:41:23,000
Hoe ging dat

574
00:41:23,000 --> 00:41:29,539
Toen ik hoorde dat ik weg
mocht dat die SD’er zei. Nee.

575
00:41:29,540 --> 00:41:37,150
Ik ben alleen van die trap afgevlogen, met bloedgang
ben ik van de trap afgevlogen. Met bloedgang.

576
00:41:37,150 --> 00:41:39,850
[onverstaanbaar] Ik zat onder
het bloed. Ik zat eronder.

577
00:41:39,850 --> 00:41:44,190
Maar meer weet ik niet precies,
hoe het verder gebeurd is.

578
00:41:47,700 --> 00:41:52,140
Maar goed, ik had pijn,
mijn gezicht alles lag open.

579
00:41:52,140 --> 00:41:55,810
De littekens kun je nou nog
zien hoor, die zitten er nou nog

580
00:41:57,090 --> 00:41:57,830
Weet u nog waar

581
00:41:57,830 --> 00:42:01,795
Nou ik weet niet precies
waar hoor, waar ze zitten.

582
00:42:01,795 --> 00:42:06,830
Hier en daar zitten er wat, het zijn
allemaal bovenop de hand. Dat weet ik wel.

583
00:42:06,920 --> 00:42:09,150
Veel littekens, hier zit
er ook een, daar ergens.

584
00:42:09,150 --> 00:42:11,990
Maar ja, ik ben ouder dus
mijn handen zijn beetje

585
00:42:11,990 --> 00:42:14,610
gerimpeld nou dus je ziet
de littekens niet zo goed.

586
00:42:14,610 --> 00:42:18,980
Maar het zit vol met littekens, hierzo.
Het zijn hele grote littekens geweest.

587
00:42:19,190 --> 00:42:23,090
Omdat ze sloegen met die karwats, noemen
ze dat. Dat sloegen ze en trekken.

588
00:42:23,090 --> 00:42:26,910
En dan krijg je vreselijke
scheuren in je hand.

589
00:42:27,240 --> 00:42:31,670
Dat deed ie, op den duur was er allemaal bloed
en ik voelde dat niet meer dat hij sloeg.

590
00:42:31,670 --> 00:42:36,660
Nee dat is gevoelloos geworden dan. Nee dat voel
je dan helemaal niet meer, je ziet het dan wel.

591
00:42:36,660 --> 00:42:43,438
Het is een bloederige massa. Maar je voelt het
niet meer. Het is heel raar maar het is zo.

592
00:42:44,120 --> 00:42:44,799
Je voelt niet meer
dat er geslagen wordt.

593
00:42:44,799 --> 00:42:48,470
Maar ik heb wel gedacht.. jongen als
ik je na de oorlog ben je van mij. Echt

594
00:42:48,470 --> 00:42:58,960
Maar dacht u toen tijdens het verhoor
zelf dat er met u zou gebeuren

595
00:42:58,810 --> 00:43:00,980
Wat ik dacht tijdens het verhoor zelf.

596
00:43:01,550 --> 00:43:05,940
Nou ja ik dacht bij mijzelf ik zou
wel doorgestuurd worden straks.

597
00:43:06,820 --> 00:43:11,845
Want ik moest blijven daar natuurlijk, het
was niet de opzet dat ik dan weg zou gaan.

598
00:43:11,845 --> 00:43:16,090
Nee, ik moest blijven. Want hij zei morgen piep
je wel anders als de heer Lehnhoff aanwezig is.

599
00:43:16,190 --> 00:43:20,830
Die hele goeie man kon ik niet, maar
dat zal wel niet zo goed zijn dacht ik.

600
00:43:21,200 --> 00:43:27,616
Maar dat wist ik dus, zover is hij dus gekomen.
Maar ik mocht eerder weg. Dankzij mijn vader.

601
00:43:27,616 --> 00:43:29,590
Die had ervoor gezorgd.

602
00:43:30,300 --> 00:43:36,000
En die, wij hadden fam.. kennissen,
hele goede vrienden van ons, de

603
00:43:36,000 --> 00:43:40,670
familie Noordbergen heetten ze,
en die hadden een meubelstofferij.

604
00:43:40,670 --> 00:43:47,140
En Noordbergen dat was een man die werkte veel
voor de Duitsers. Hij maakte veel voor de Duitsers.

605
00:43:47,140 --> 00:43:48,580
Alleen voor de officieren.

606
00:43:48,580 --> 00:43:53,130
Hij kon ook best met officieren, maar als
er wat was dan ging hij anderen waarschuwen.

607
00:43:53,130 --> 00:43:55,850
Mijn vader slachtte
in de oorlog schapen.

608
00:43:56,700 --> 00:44:01,630
En als er wat was dan zei hij Roede
morgen niks doen, morgen is razzia morgen

609
00:44:01,840 --> 00:44:06,420
Dus hij wist dat allemaal. Alles wat hij
opving van de Duitsers ging ie verder vertellen.

610
00:44:06,420 --> 00:44:10,320
Dus toen ik in het Scholtenshuis
zat heeft mijn vader hem verteld..

611
00:44:10,320 --> 00:44:13,850
moet je eens luisteren, zeg
mijn zoon zit op Scholtenshuis.

612
00:44:14,110 --> 00:44:16,980
Hij zei nee toch, hij zei ja,
hij zei kom. Ik ga met je mee.

613
00:44:16,980 --> 00:44:21,930
En toen zijn ze naar, ik ben er zelf ook
nog geweest trouwens, zijn ze later naar

614
00:44:21,930 --> 00:44:25,302
op Zuiderdiep tegenover de Folkingestraat,
daar was vroeger een politiebureau, ik

615
00:44:25,810 --> 00:44:32,410
weet niet wat er nou is, er zijn verschillende
kantoren, daar zaten ook Duitsers.

616
00:44:32,410 --> 00:44:34,140
Daar zaten Duitsers.

617
00:44:34,220 --> 00:44:37,450
En daar is ie heen gegaan met
Noordbergen en daar zat een Duitse

618
00:44:37,450 --> 00:44:40,130
officier en toen heeft ie het
hele verhaal verteld hij zei nee.

619
00:44:40,130 --> 00:44:46,600
Hij zei ja. Hij zei ja, hij is zestien
jaar, nou zodoende kwam ik vrij.

620
00:44:46,600 --> 00:44:52,190
Heeft ie opdracht gegeven daar, hoe weet ik niet.
Opdracht gegeven ik moest dadelijk naar huis.

621
00:44:52,420 --> 00:44:54,400
En dat was mijn geluk

622
00:44:54,830 --> 00:44:56,110
Hebben ze daar opgebeld

623
00:44:56,110 --> 00:44:58,210
Dat weet ik niet.

624
00:44:58,210 --> 00:45:03,540
Ik weet niet hoe dat gaat, dat er iemand
geweest is, ik weet niet hoe dat gegaan is.

625
00:45:03,910 --> 00:45:06,940
Ik vraag me af was er toen wel telefoon,
dat weet ik niet eens. Ja toch.

626
00:45:07,180 --> 00:45:13,360
Dat zal dan telefonisch gebeurd zijn. Maar
ik weet wel ik moest dadelijk naar huis.

627
00:45:13,360 --> 00:45:16,193
Hij was heel nerveus, heel
zenuwachtig. Dat weet ik wel.

628
00:45:16,193 --> 00:45:21,340
Hij heeft vermoedelijk op zijn duvel gehad van die
officier, ik weet het niet. Lehnhoff was er niet.

629
00:45:21,340 --> 00:45:27,790
Maar Lehnhoff was daar schijnbaar, ja die
was wel de baas daar over die jongens.

630
00:45:27,790 --> 00:45:32,540
Die jongens deden, die wouden
groots doen tegenover Lehnhoff.

631
00:45:33,040 --> 00:45:40,040
Die SD’er die mij toen zo sloeg, die wou gewoon
alles uit me halen hoe die boeren heetten.

632
00:45:40,420 --> 00:45:41,982
Heb ik nooit verteld want ik was het
vergeten, ik wist niet eens hoe die heette.

633
00:45:42,370 --> 00:45:48,115
Ik weet het wel, daar gaat het niet om. Maar ik
ga die boer niet verraden. Dat doe ik dus niet.

634
00:45:48,115 --> 00:45:49,140
Heb ik ook niet verteld.

635
00:45:49,140 --> 00:45:52,570
Ik denk je kan slagen totdat je een ons
weegt, maar je krijgt het van mij niet gewaar.

636
00:45:52,570 --> 00:45:54,580
Maar hij wou dan graag dat
als Lehnhoff dan weer terug

637
00:45:54,580 --> 00:45:57,253
kwam, dat is de man, dat
is de boer, dat is die.

638
00:45:57,500 --> 00:46:01,430
En dat was gewoon,
groot doen weet je wel

639
00:46:01,430 --> 00:46:04,932
Maar dat kreeg hij niet voor elkaar
bij mij. Dat heeft hij niet gekregen.

640
00:46:04,932 --> 00:46:12,820
Op dat moment heb ik me ook ingebeeld, nee, op dat
moment wist ik ook niet meer hoe de boer heette.

641
00:46:12,820 --> 00:46:16,476
Ik hield het al vol, al vol, al vol.
En op den duur weet je het niet meer.

642
00:46:16,530 --> 00:46:19,891
Je weet het wel, maar ja,
ik weet niet hoe het werkt.

643
00:46:19,891 --> 00:46:22,765
[Kucht] Toen heb ik gewoon
gezegd nee sorry, toen heb ik

644
00:46:22,766 --> 00:46:24,580
gewoon gezegd nee, dat weet ik
niet meer hoe die vent heet.

645
00:46:24,580 --> 00:46:26,250
Ik weet niet hoe die
boer heet. Echt niet.

646
00:46:26,250 --> 00:46:30,670
Alleen ‘t is jammer dat ik niet
meer namen weet want die NSB’er

647
00:46:30,670 --> 00:46:36,380
die, die SD’er, het was een SD’er,
die zijn naam weet ik ook niet.

648
00:46:36,380 --> 00:46:39,610
Nooit gehad, nooit gehad.

649
00:46:39,610 --> 00:46:44,148
Later toen ben ik, ik was kok altijd kok
geweest en toen later ben ik een cafetaria

650
00:46:44,148 --> 00:46:52,700
begonnen en dat was in 1958, en toen twee jaar
later dat was in 1960 geloof ik, schijnbaar.

651
00:46:53,050 --> 00:46:55,460
Toen moest ik vanuit de keuken wat naar
voren toebrengen en toen zag ik hem zitten

652
00:46:55,460 --> 00:47:00,630
Ik ben naar de keuken gegaan, toen zei
mijn vader wat heb jij op, wat zie je wit.

653
00:47:00,630 --> 00:47:03,174
Ik zei die vieze rot
NSB’er zit daarvoor. Wie?

654
00:47:03,175 --> 00:47:06,430
Ik zeg die van ‘t
Scholtenshuis, hij zei ‘nee maar

655
00:47:06,430 --> 00:47:12,529
die gaat er uit’. Ik weer
naar voren, ik zei mooi.

656
00:47:12,530 --> 00:47:16,787
Ik zei wil je hem afrekenen
alsjeblieft gauw, omdat je weg moet.

657
00:47:16,788 --> 00:47:22,520
Hij zei waarom, ik zei ik moet hier geen NSB’ers.
Ik zei weet je niet meer van Scholtenshuis.

658
00:47:22,520 --> 00:47:25,673
Hij zei nee eigenlijk niet.

659
00:47:25,673 --> 00:47:29,190
Hij zei ‘nee joh, dit is een openbare gelegenheid’.
Ik zei dat maak ik uit, ik ben de baas hier.

660
00:47:29,190 --> 00:47:33,140
Ik zei wie zegt er openbaar, hij zei de wet. Ik
zei dat ben ik hierzo. Uit mijn ogen. D’r uit, nu.

661
00:47:33,140 --> 00:47:41,100
Toen ging er een jongen bijstaan, moeten wij
even helpen, ik zei nee hij gaat zelf wel weg.

662
00:47:41,100 --> 00:47:48,670
[Onverstaanbaar] Maar eruit gaat hij. En dat was
het. Hij ging weg, hij is nooit weer geweest.

663
00:47:48,670 --> 00:47:54,020
Alleen zijn vriend, hij was daar met
zijn vriend, die kwam daar wel weer.

664
00:47:54,020 --> 00:47:56,180
Hij zei mag ik, maar ik zei maar denk
erom, hij moet hier niet weer komen.

665
00:47:56,180 --> 00:48:00,600
Want hij krijgt een ontiegelijk pak
slaag hierzo. Heeft hij ook niet gedaan

666
00:48:00,600 --> 00:48:05,011
Je wordt er gewoon weer
boos van hè volgens mij?

667
00:48:05,012 --> 00:48:05,728
Als u er weer over praat wordt
u er gewoon weer boos van

668
00:48:06,250 --> 00:48:10,010
Als ik er over praat
word ik nog boos ja, ja.

669
00:48:10,010 --> 00:48:12,030
Ja, dat is, het slijt
allemaal wel, het vergeet ook,

670
00:48:12,030 --> 00:48:14,590
maar dan praat je er weer
over en dan word je kwaad.

671
00:48:14,590 --> 00:48:20,656
Tuurlijk, het was niet zo leuk. [Lacht]
Ja, maar ik heb er geen problemen in.

672
00:48:20,657 --> 00:48:24,940
O je maakt er een close-up van

673
00:48:29,010 --> 00:48:32,960
Ja, ik zie nu alleen u vuist in beeld

674
00:48:32,960 --> 00:48:38,950
Kunt u met u rechterhand wijzen met uw vinger
waar de littekens zitten op u linkerhand

675
00:48:38,950 --> 00:48:42,940
Ja hier, ik weet zelf niet waar ze
zitten, hier.. ze zitten hier ongeveer.

676
00:48:43,100 --> 00:48:47,719
Dacht ik, ik weet het niet. En daar zit ook
wat dacht ik, maar ik weet het zo niet.

677
00:48:47,720 --> 00:48:50,860
Ik weet niet meer waar ze
zitten, dat weet ik wel.

678
00:48:50,860 --> 00:48:54,510
En ik word ouder dus dan krijg
je gerimpelde handen natuurlijk.

679
00:48:54,510 --> 00:49:00,090
En ze zitten ook daar bij de vingers allemaal.
Maar ik weet wel het was een bom bloed

680
00:49:00,090 --> 00:49:07,560
Dat wel, en toen op den
duur werd hij heel lief.

681
00:49:08,130 --> 00:49:14,120
Ja, toen zei ik kwam ie voor de tafel
te staan, en toen werd hij heel leuk.

682
00:49:14,120 --> 00:49:20,030
En toen deed ik mijn voeten
steeds verder naar voren toe.

683
00:49:21,590 --> 00:49:25,659
Hij zei wat ben je toch ook een sufferd
eigenlijk hè. Ik zei hoezo dat.

684
00:49:25,660 --> 00:49:30,270
Hoe kun je in vredesnaam zeggen zegt ie, ik kom
met de trein, daar gaat helemaal geen trein.

685
00:49:30,710 --> 00:49:35,079
Hij zei dom van jou hoor. Hij zei ik
begrijp jou wel, je bent een voluntair.

686
00:49:35,080 --> 00:49:38,270
Ik geloof je ook wel nou. Heel lief ging
hij praten. En ik denk aah dat is leuk.

687
00:49:38,271 --> 00:49:39,970
En toen ging hij verder, zo.

688
00:49:39,970 --> 00:49:49,850
Maar er stond een stoel voor die tafel, heb
ik verteld en daar zat hij mee te spelen.

689
00:49:49,850 --> 00:49:54,980
Op en neer een beetje met de leuning. Hij was
bezig zo, op de ene poot en op de andere poot.

690
00:49:54,980 --> 00:49:57,980
En dan weer. En dat hele verhaal… hij
was heel leuk, ik denk ja. Hij draait om

691
00:49:57,980 --> 00:50:05,150
Die verandert en opeens ging die stoel
omhoog en die ene poot op mijn teen.

692
00:50:05,150 --> 00:50:08,780
Mijn hele nagel is eraf
gegaan, die was blauw.

693
00:50:08,780 --> 00:50:12,407
Hij zegt en nou hoor je het he, poten neer
dat heb ik gezegd. En dus dat doe je dan maar.

694
00:50:12,408 --> 00:50:21,789
En toen begon hij weer. Maar dat was mooi
praten om mij met die stoel op de… Ja.

695
00:50:21,789 --> 00:50:24,062
Dus het was niet zo’n
lieve man. Heus niet.

696
00:50:24,063 --> 00:50:27,830
En later in de cafetaria, waar ik
net over begon, daar is hij afgegaan

697
00:50:27,830 --> 00:50:34,590
Had u het idee dat hij wist wie u
was toen hij in die cafetaria was

698
00:50:34,590 --> 00:50:41,200
Nee, nee, of hij wist wie ik was. Nee dat wist
hij niet. Geloof ik, nee dat wist hij niet, nee.

699
00:50:41,620 --> 00:50:47,780
Hij zei ook later tegen mij dat hij zoveel mensen
heeft gehad zegt hij. Je was niet de enigste

700
00:50:48,280 --> 00:50:55,250
U zei later, bent u hem later
nog een keer tegengekomen

701
00:50:55,250 --> 00:50:58,240
Ja in de bioscoop. Ben ik hem later
nog een keer tegengekomen, ja.

702
00:50:58,630 --> 00:51:02,150
Ik ben hem tegengekomen
in de bioscoop.

703
00:51:02,150 --> 00:51:06,170
Want woensdagsmiddags was ik
dan vrij en dan deed mijn vrouw

704
00:51:06,170 --> 00:51:09,790
dus de cafetaria, plus personeel
dat was er dan ook wel.

705
00:51:09,790 --> 00:51:12,976
En dan had ik genoeg klaar gezet
en dan had ik een vrije middag.

706
00:51:13,070 --> 00:51:16,630
En meestal ging ik dan naar de bioscoop,
dan had je een beetje rust. Weet je wel.

707
00:51:16,630 --> 00:51:19,690
En ik was nog moe dan, en dan
ging ik naar de bioscoop.

708
00:51:19,690 --> 00:51:21,070
En toen een keer op woensdagmiddag
was er bioscoop en toen was

709
00:51:21,070 --> 00:51:28,140
er pauze en toen kwam ik in de
pauze, ik denk daar zit die kloot.

710
00:51:28,140 --> 00:51:33,650
En toen kwam hij op
mij af. Hij zei hallo.

711
00:51:33,650 --> 00:51:40,013
Hij zei mag ik u een kop koffie aanbieden,
ik zei nee ik moet van jou geen koffie joh.

712
00:51:40,014 --> 00:51:43,204
Hij zei dat zou ik graag willen. Ik
zei nou dat krijg je niet voor elkaar.

713
00:51:43,205 --> 00:51:45,928
Ik zei nee dus, nu bij me weggaan,
niet om me toe zeuren het is prima zo.

714
00:51:47,030 --> 00:51:50,520
En, maar later kwam ik weer naar
de bioscoop en dan was er ook weer.

715
00:51:50,520 --> 00:51:52,818
Schijnbaar deed ie het
expres, ik weet het niet.

716
00:51:52,818 --> 00:51:57,140
Maar hij wist schijnbaar dat ik woensdags altijd
ging. En toen kwam ik, was hij er ook weer.

717
00:51:57,140 --> 00:52:00,460
Hij zei ik zou toch graag
weer met je willen praten

718
00:52:00,700 --> 00:52:04,920
Ik denk nou ja, het is nou
zo lang geleden, doe maar dan.

719
00:52:04,920 --> 00:52:06,446
Ik zei nou jong, doe maar dan
een kop koffie dan van jou.

720
00:52:06,447 --> 00:52:11,120
Dan gaan we samen even zitten, nou
we hebben de film niet meer gezien.

721
00:52:11,120 --> 00:52:17,890
De hele pauze hebben we daar gezeten te praten.
Over zijn moeilijkheden, over zijn jeugd.

722
00:52:17,890 --> 00:52:24,380
En ja, ik zei jij was geen
mens, je was een beest man.

723
00:52:24,470 --> 00:52:27,960
Hij zei was ik ook en daar
heb ik elke dag nog spijt van.

724
00:52:28,120 --> 00:52:32,875
Hij zei ik was een beest ja, hij zei
maar dankzij mijn vader, die was NSB’er.

725
00:52:32,876 --> 00:52:32,980
Ik zei maar je moet je
ouders de schuld niet geven.

726
00:52:32,980 --> 00:52:35,700
Als iemand in een sloot springt,
dan spring jij er ook toch niet in.

727
00:52:35,700 --> 00:52:38,691
Ik zei maar zo moet
je dat maar niet doen.

728
00:52:38,692 --> 00:52:41,673
Ja zegt hij, maar ik wil je
vertellen hoe het zo geworden is.

729
00:52:41,674 --> 00:52:46,915
Mijn vader was NSB’er, en toen ben ik bij de
Jeugdstorm gekomen. Ik zei ja dat zou wel.

730
00:52:46,915 --> 00:52:54,210
Ik zei ik heb je wel een zien lopen een
keer ergens, in die NSB’er Jeugdstormoptocht.

731
00:52:54,680 --> 00:52:56,410
Hij zei ja ik heb op
de Jeugdstorm gezeten

732
00:52:57,450 --> 00:53:05,440
Hij zei maar ik heb wel, op school wou niemand
met mij spelen. Niemand, ik had geen vriendjes.

733
00:53:05,440 --> 00:53:13,800
Ik stond op het speelplaats altijd maar tegen
de muur aan en niemand wilde met mij spelen.

734
00:53:13,800 --> 00:53:17,650
En zodoende kon ik bij de
Jeugdstorm komen en toen was, toen

735
00:53:17,650 --> 00:53:20,098
hoefde niemand met mij te spelen,
toen waren ze bang voor mij.

736
00:53:20,098 --> 00:53:28,262
Dat vond ik fijn. Hij zei zo is het gekomen. Ik
zei maar wat jij mij hebt aangedaan dat was iets.

737
00:53:28,262 --> 00:53:35,590
Hij zei sorry het is gebeurd. Het is gebeurd
ik heb mijn straf ook gehad geloof ik dus klaar.

738
00:53:36,370 --> 00:53:41,266
Ik ben er wel tevreden mee. Hij zei
maar ik heb er wel soms last van nog.

739
00:53:41,267 --> 00:53:46,650
Ik zei nee, toen zei hij ja, we waren beesten
toen, we waren geen mensen. Wij waren beesten.

740
00:53:46,650 --> 00:53:53,015
Heeft hij zelf gezegd, toen
heb ik hem een hand gegeven.

741
00:53:53,015 --> 00:53:57,350
Dus we gaven elkaar een
hand, ik zei zo dat houdt in

742
00:53:57,350 --> 00:54:00,310
dat je toch weer niet in
mijn cafetaria mag komen he

743
00:54:00,310 --> 00:54:06,920
Zo werkt dat niet jongeman. Ik zeg geen vriend,
ik geef je een hand, alles is vergeten en gedaan.

744
00:54:06,920 --> 00:54:11,772
Ik zeg maar je mag niet weer komen. Ik wil
je echt niet weer zien. En dat was het.

745
00:54:11,772 --> 00:54:14,050
Ik zei als je de volgende
keer weer komt moet je niet

746
00:54:14,050 --> 00:54:15,950
weer komen koffie drinken
want dat wil ik niet meer.

747
00:54:15,950 --> 00:54:20,490
Dat hebben we nou gedaan, we
hebben gepraat, ik vond het heel

748
00:54:20,490 --> 00:54:22,800
leuk dat we met elkaar gepraat
hebben maar dat is het einde.

749
00:54:23,300 --> 00:54:26,165
Zo heb ik dat gedaan.

750
00:54:26,166 --> 00:54:34,425
Maar nou, nou ik er weer over praat, ja doet het
weer pijn, gaat het weer een beetje jajajaja.

751
00:54:34,426 --> 00:54:34,699
Dan word ik weer kwaad

752
00:54:34,700 --> 00:54:37,240
Op hem? U wordt dan
weer kwaad op hem weer

753
00:54:37,240 --> 00:54:39,010
Nee niet kwaad op, ja kwaad op alles.
Ja op alles eigenlijk, ik weet niet hoe.

754
00:54:39,010 --> 00:54:40,826
Kwaad op hem, nou ja
misschien ook wel.

755
00:54:41,050 --> 00:54:50,188
Ik moet hem ook weer niet tegenkomen,
daar heb ik echt geen behoefte meer aan.

756
00:54:50,189 --> 00:54:53,172
Ik zou die man niet meer herkennen
trouwens. Dat is wat anders.

757
00:54:54,320 --> 00:54:58,430
Dat wel, maar nee hij moet niet
bij mij meer in de buurt komen.

758
00:54:58,430 --> 00:55:02,890
Nee, zulke mensen, ik hou sowieso
niet van NSB’ers. Helemaal niet

759
00:55:02,890 --> 00:55:06,959
Ik vind gewoon, zei ik toen, dat zijn die
mensen, onze regering heeft dat niet zo gedaan.

760
00:55:06,960 --> 00:55:13,520
Maar staatloos moet je ze maken, allemaal
uitwijzen naar Duitsland en nooit weer komen.

761
00:55:13,521 --> 00:55:27,039
Nou hebben ze allemaal een betrekking,
hebben ze allemaal werk gehad en hebben ze AOW

762
00:55:27,040 --> 00:55:28,000
Bent u die man na dat incident in de
bioscoop nog een keer tegen gekomen

763
00:55:28,000 --> 00:55:28,171
Eh.. nee, weet ik niet.
Ja, geloof ik wel.

764
00:55:28,172 --> 00:55:31,030
O je vraagt of ik hem tegen
gekomen ben, ja ik ben hem nog

765
00:55:31,030 --> 00:55:33,390
een keer tegengekomen maar ik
wilde niet meer met hem praten.

766
00:55:33,390 --> 00:55:37,123
We hebben niet meer gepraat, niet meer…
het was over. Ik had er geen zin meer aan.

767
00:55:37,124 --> 00:55:40,420
Hij is ook niet meer, nooit meer in de
cafetaria geweest, hij keek wel uit.

768
00:55:40,420 --> 00:55:42,390
Ik heb hem toen goed gewaarschuwd.

769
00:55:42,390 --> 00:55:46,288
Ik zei ik geef je nou wel een hand
nou, alles klaar, alles vergeven en

770
00:55:46,289 --> 00:55:48,070
vergeten, maar ik zei nooit meer
in mijn cafetaria komen, nooit meer.

771
00:55:48,070 --> 00:55:54,270
Want we slaan je er uit. Zo, hij zegt zo. Maar
ik ben blij dat je koffie met mij hebt gedronken.

772
00:55:54,270 --> 00:55:58,220
Dat was het einde. Ja,
meer weet ik ook niet

773
00:55:59,970 --> 00:56:06,480
Ik vond het heel bijzonder dat
u dat nog kon opbrengen met hem

774
00:56:06,480 --> 00:56:09,522
Jawel, maar je moet op
een gegeven... Dat je het

775
00:56:09,523 --> 00:56:11,790
op kon brengen, natuurlijk
kon je het nog opbrengen.

776
00:56:11,790 --> 00:56:15,180
Je moet geven en nemen,
je moet vergeten ook.

777
00:56:16,180 --> 00:56:19,010
Alleen je moet me echt niet meer
tegenkomen, ’t is mijn vriendje heus niet.

778
00:56:19,280 --> 00:56:24,900
Nee, hij was ook ouder als ik, hij zou wel
dood wezen nou. Dat weet ik niet, geloof ik wel

779
00:56:25,510 --> 00:56:27,258
Ja, want u zei hij was
iets van in de dertig toen

780
00:56:28,080 --> 00:56:30,050
Dacht ik, dat hij een
jaar of dertig was

781
00:56:30,050 --> 00:56:31,509
Dan was ook vijftien jaar ouder

782
00:56:31,510 --> 00:56:35,942
Ja, hij was veel ouder, of dat hij 25 was.
Ik weet het niet precies dat hoe oud hij was.

783
00:56:35,942 --> 00:56:42,380
Kon het ook niet schatten ook. Het was een jonge
vent. Jonge vent, was bij de Jeugdstorm geweest.

784
00:56:42,380 --> 00:56:46,416
En dan gaan ze van daaruit naar Scholtenshuis,
of ze krijgen een andere betrekking.

785
00:56:46,417 --> 00:56:49,020
Hij was op Scholtenshuis,
hij was bij de SD.

786
00:56:50,430 --> 00:56:52,141
En hij woonde schijnbaar,
hij woonde wel in Groningen,

787
00:56:52,280 --> 00:56:54,145
anders was ik hem niet weer
tegen gekomen natuurlijk

788
00:56:54,070 --> 00:57:00,180
Maar toen in die tijd in 1944 zijn veel SD’ers,
die kwamen uit Holland, die kwamen hierheen.

789
00:57:00,180 --> 00:57:05,559
Die kregen wij ook op Scholtenshuis. Daar
zaten er veel, maar hij woonde hier schijnbaar.

790
00:57:05,559 --> 00:57:06,119
Hij kwam in de cafetaria dus.
Hij heeft, daar woonde hij wel.

791
00:57:06,120 --> 00:57:12,560
Maar het waren echt, het waren beesten,
het waren geen mensen, echt niet

792
00:57:12,560 --> 00:57:18,590
Hoe keek u na de oorlog
tegen Duitsers aan

793
00:57:19,190 --> 00:57:25,350
Hoe keek ik na de oorlog tegen
Duitsers aan, niet best. Niet best.

794
00:57:25,350 --> 00:57:29,430
Ik zou je vertellen als er nou bloemetjesmarkt
is ga ik nog niet eens naar de stad.

795
00:57:29,430 --> 00:57:30,928
Ik kan de Duitsers niet roepen.

796
00:57:30,928 --> 00:57:39,100
Ik heb geen hekel aan die mensen,
[onverstaanbaar] het is hun schuld niet he.

797
00:57:39,100 --> 00:57:43,135
Maar ik kan die Duitse taal niet horen. Ik
kan ook geen Duits spreken, ik kan Engels wel.

798
00:57:43,960 --> 00:57:47,246
Duits komt me echt de keel niet
uit. Ik krijg het niet voor mekaar.

799
00:57:47,247 --> 00:57:53,220
Duits is moeilijk en ik word ook niet, er zijn
wel mensen, zit ik wel eens in een cafetaria,

800
00:57:53,220 --> 00:57:56,395
dan zit een Hollander en dan gaat hij Duitse
woorden zeggen, ik zeg waarom lul je nou Duits man.

801
00:57:56,395 --> 00:57:56,827
Je bent toch geen Duitsers

802
00:57:56,830 --> 00:58:03,637
Ik zeg dat moet je niet doen waar ik bij zit, dan
word ik kwaad ja. Kan ik echt niet tegen nog.

803
00:58:03,638 --> 00:58:08,600
Ik heb het er daar een beetje moeilijk mee, maar
ik zeg ik heb geen hekel aan die Duitse mensen.

804
00:58:08,800 --> 00:58:14,850
Ja, kijk Duitsers zijn altijd al zo geweest,
geef een vinger willen ze je hele hand hebben.

805
00:58:14,850 --> 00:58:17,658
Duitsers willen altijd de baas spelen, dat
hebben ze vroeger gedaan dat doen ze nog.

806
00:58:17,659 --> 00:58:22,015
Dat doen ze nog, dat krijg je er niet
uit, dat zit in die mensen gewoon.

807
00:58:22,015 --> 00:58:24,700
En daar zijn ze niet
minder om, helemaal niet.

808
00:58:25,160 --> 00:58:29,960
En het is nou tegenwoordig de jeugd en het
nageslacht allemaal, die kunnen er niks aan doen.

809
00:58:29,960 --> 00:58:33,800
Maar die Duitse taal, nee ik heb
er een hekel aan. Het wil nou niet.

810
00:58:33,800 --> 00:58:38,270
Dus dat is er van over gebleven wel.

811
00:58:39,270 --> 00:58:45,678
Jawel… over, het is niet een kwestie van dat ik
als vriend met Duitsers omga, zo werkt dat niet.

812
00:58:45,679 --> 00:58:52,070
Nee. Deze mensen kunnen er niks aan doen. En toen
was het ook altijd, wir haben es nicht gewusst.

813
00:58:52,070 --> 00:58:54,940
Nou ze riepen allemaal Heil
Hitler, ze waren gek met Hitler

814
00:58:54,940 --> 00:58:59,246
Maar Hitler had ik ook geen hekel aan.
Ik heb zelfs een foto van hem gehad.

815
00:58:59,247 --> 00:59:02,180
Heel lang, ik had
geen hekel aan Hitler.

816
00:59:02,180 --> 00:59:06,170
Maar Hitler heeft geen mensen doodgemaakt,
hij heeft alleen maar opdracht gegeven.

817
00:59:06,170 --> 00:59:10,770
De rest heeft het gedaan. Zoals Hess
en dat spul, dat waren de beulen.

818
00:59:11,020 --> 00:59:15,040
Maar Hitler nee, dat was
gewoon schildertje, ‘t was niks.

819
00:59:16,110 --> 00:59:22,060
Maar hij was oppermachtig,
hij gaf opdracht overal voor.

820
00:59:22,060 --> 00:59:26,075
Maar wie die Joden uitgemoord hennen en
geslagen en gedaan dat waren die gewone Duitsers.

821
00:59:26,075 --> 00:59:31,230
Dat waren de knechten, net zoals die vent die
mij behandeld heeft in het Scholtenshuis.

822
00:59:31,310 --> 00:59:35,157
Dat was een knecht van, die was daar aan
het werk en die werkte daar voor Lehnhoff